Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng
lượt xem 9
download
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là xác định thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường THPT tại tỉnh Sóc Trăng; từ đó, đề xuất một số biện pháp nhằm quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường này.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng
- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Dương Thị Sà Đên QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH SÓC TRĂNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2018
- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Dương Thị Sà Đên QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH SÓC TRĂNG Chuyên ngành : Quản lí giáo dục Mã số : 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VƯƠNG VĂN CHO Thành phố Hồ Chí Minh – 2018
- LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu do cá nhân tôi thực hiện. Các tài liệu được sử dụng trong luận văn này đều được trích dẫn đầy đủ, chính xác và được ghi trong danh mục tài liệu tham khảo. Các số liệu khảo sát và những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này là trung thực và chưa từng công bố trên tạp chí khoa học dưới mọi hình thức nào. Tôi xin nhận trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Tác giả Dương Thị Sà Đên
- LỜI CÁM ƠN Đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới người hướng dẫn khoa học TS. Vương Văn Cho đã dành nhiều thời gian hướng dẫn, tận tâm giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Tôi cũng xin gửi lời cám ơn đến Quý thầy cô đã tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức cho tôi trong thời gian qua. Xin cám ơn quý thầy cô Phòng Sau Đại học - Trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi trong thời gian tôi học tại trường. Trân trọng cám ơn chuyên viên Sở GD & ĐT, cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh của 15 trường THPT tỉnh Sóc Trăng đã dành thời gian quý báu của mình để trả lời các bảng hỏi, tìm kiếm và cung cấp tư liệu, tư vấn giúp tôi hoàn thành đề tài nghiên cứu này. Sau cùng, xin cám ơn gia đình, bạn bè đã động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Tuy đã có nhiều cố gắng, nhưng chắc chắn luận văn của tôi còn có nhiều thiếu sót. Mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô, các anh chị đồng nghiệp và các bạn. Trân trọng cám ơn! Sóc Trăng, tháng 9 năm 2018. Tác giả Dương Thị Sà Đên
- MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cám ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .................................. 9 1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề.................................................... 9 1.1.1. Tình hình nghiên cứu nước ngoài ................................................... 9 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước .................................................. 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 12 1.2.1. Phương pháp dạy học môn Vật lí .................................................. 12 1.2.2. Đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí .................................... 14 1.2.3. Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ...... 14 1.3. Hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lý ở trường trung học phổ thông .......................................................................................... 16 1.3.1. Đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí theo định hướng phát triển năng lực học sinh .................................................................. 16 1.3.2. Một số phương pháp dạy học môn Vật lí nhằm phát triển năng lực học sinh ................................................................................... 20 1.3.3. Các điều kiện đảm bảo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ...................................................................................... 25
- 1.4. Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở trường trung học phổ thông ................................................................................. 27 1.4.1. Lập kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí .............. 27 1.4.2. Tổ chức thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ...... 28 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ....... 29 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ...................................................................................... 30 1.4.5. Quản lý sử dụng trang thiết bị dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy môn Vật lí .................. 31 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông, tỉnh Sóc trăng ......................................................................................................... 33 1.5.1. Các yếu tố chủ quan ...................................................................... 33 1.5.2. Các yếu tố khách quan................................................................... 34 Tiểu kết chương 1 .......................................................................................... 36 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH SÓC TRĂNG .................................................................................... 37 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế-xã hội và giáo dục của tỉnh Sóc Trăng .... 37 2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Sóc Trăng ................. 37 2.1.2. Khái quát về giáo dục tỉnh Sóc Trăng ........................................... 38 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng ..................... 40 2.2.1. Khái quát về mẫu khảo sát ............................................................ 40 2.2.2. Tổ chức khảo sát ............................................................................ 41 2.2.3. Cách thức xử lý số liệu .................................................................. 42
- 2.3. Thực trạng nhận thức về đổi mới phương pháp dạy học và quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng ............................................................................... 43 2.4. Thực trạng đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng ........................................................ 48 2.4.1. Xây dựng kế hoạch bài dạy ........................................................... 48 2.4.2. Sử dụng các phương pháp dạy học................................................ 50 2.4.3. Mức độ tham gia của học sinh trong thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng ...................................................................................... 51 2.4.4. Sử dụng trang thiết bị dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ........................... 53 2.4.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ........................... 55 2.5. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng ............................................ 58 2.5.1. Xây dựng kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí .... 59 2.5.2. Tổ chức, chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ......... 60 2.5.3. Kiểm tra đánh giá theo tiêu chí đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ...................................................................................... 64 2.5.4. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất và thiết bị dạy học trong đổi mới phương pháp dạy học môn vật lí............................................ 67 2.6. Nguyên nhân của thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng. .. 69 2.6.1. Nguyên nhân chủ quan .................................................................. 69 2.6.2. Nguyên nhân khách quan .............................................................. 71 2.7. Đánh giá chung về công tác đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng................................... 73 2.7.1. Ưu điểm ......................................................................................... 73
- 2.7.2. Hạn chế .......................................................................................... 73 Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 75 Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH SÓC TRĂNG .................................................................................... 76 3.1. Cơ sở xác lập các biện pháp ..................................................................... 76 3.1.1. Cơ sở pháp lý ................................................................................. 76 3.1.2 Cơ sở lý luận ................................................................................... 76 3.1.3 Cơ sở thực tiễn................................................................................ 77 3.2. Nguyên tắc xây dựng các biện pháp ......................................................... 77 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ............................................... 77 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................ 77 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ................................................. 78 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ............................. 78 3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi và hiệu quả ............................... 78 3.3. Các nhóm biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng ............... 79 3.3.1. Nhóm biện pháp 1 ......................................................................... 79 3.3.2. Nhóm các biện pháp 2 ................................................................... 80 3.3.3. Nhóm các biện pháp 3 ................................................................... 86 3.3.4. Nhóm biện pháp 4 ......................................................................... 90 3.5. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp ..................................................... 91 3.6. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các nhóm biện pháp ..................... 92 Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 99 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................... 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 104 PHỤ LỤC
- DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý GD & ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên HT Hiệu Trưởng HS Học sinh HĐĐM Hoạt động đổi mới PHT Phó hiệu trưởng PPDH Phương pháp dạy học THPT Trung học phổ thông THCS Trung học sơ sở TTCM Tổ trưởng chuyên môn
- DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả học lực của HS các trường THPT tỉnh Sóc Trăng ....... 39 Bảng 2.2. Kết quả hạnh kiểm của HS các trường THPT tỉnh Sóc Trăng. .......................................................................... 40 Bảng 2.3. Phân bố mẫu khảo sát tại các trường THPT ............................. 40 Bảng 2.4. Tỷ lệ nhận thức về sự cần thiết đổi mới PPDH môn Vật lí đối với CBQL và GV ................................................................ 44 Bảng 2.5. Nhận thức chung của GV về đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí .................................................................................. 44 Bảng 2.6. Kết quả khảo sát về xây dựng kế hoạch bài dạy theo hướng đổi mới PPDH ........................................................................... 48 Bảng 2.7. Kết quả khảo sát về sử dụng các PPDH môn Vật lí .................. 50 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát mức độ tham gia của học sinh ....................... 51 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát về sử dụng trang thiết bị dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới PPDH môn Vật lí ..... 53 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS .... 55 Bảng 2.11. Kết quả tương quan giữa mức độ thực hiện và kết quả thực hiện đổi mới PPDH môn Vật lí ................................................. 57 Bảng 2.12. Kết quả tương quan giữa mức độ thực hiện và kết quả thực hiện đổi mới PPDH môn Vật lí của GV ở thành thị và nông thôn ............................................................................................ 58 Bảng 2.13. Kết quả khảo sát xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH môn Vật lí .......................................................................................... 59 Bảng 2.14. Kết quả thống kê khảo sát tổ chức chỉ đạo Tổ chuyên môn ..... 61 Bảng 2.15. Kết quả khảo sát về tổ chức, chỉ đạo đối với hoạt động giảng dạy ................................................................................... 62 Bảng 2.16. Kết quả công tác kiểm tra đánh giá kết quả đổi mới PPDH môn Vật lí .................................................................................. 65
- Bảng 2.17. Kết quả khảo sát công tác quản lý cơ sở vật chất và thiết bị dạy học trong đổi mới PPDH môn vật lí ................................... 67 Bảng 2.18. Kết quả tương quan giữa mức độ thực hiện và hiệu quả thực hiện của thực trạng quản lý đổi mới PPDH .............................. 68 Bảng 2.19. Kết quả khảo sát các nguyên nhân liên quan đến nguồn lực .... 69 Bảng 2.20. Kết quả khảo sát các nguyên nhân liên quan đến chế độ, cơ chế ............................................................................................. 72 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý đổi mới PPDH môn Vật lí ............................................ 93
- 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Sự phát triển như vũ bão của công nghệ khoa học, đặc biệt là công nghệ thông tin phục vụ nền kinh tế tri thức, cách mạng 4.0 đã làm thay đổi bộ mặt thế giới từng ngày. Đây là thách thức lớn lao và cũng là cơ hội không nhỏ đối với nước ta trên tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa để sớm thực hiện mục tiêu trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Nhằm đáp ứng kịp thời cho công cuộc phát triển đất nước thì nguồn nhân lực nước ta cần có trình độ chuyên môn cao, có khả năng vận dụng các kiến thức cũng như các kỹ năng lao động nghề nghiệp một cách hiệu quả và sáng tạo. Muốn vậy, người lao động cần có khả năng cập nhật thông tin, kiến thức; không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và phải có khả năng tự học và học tập suốt đời. Vì thế, họ phải được hình thành phương pháp học tập ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường và chủ thể tác động đến người học đó là giáo viên (GV). GV cần phải biết vận dụng và đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) tác động đến người học và giúp họ hình thành thói quen tự học nhằm đạt được mục tiêu dạy học. Đây là yếu tố cơ bản và quan trọng trong hoạt động dạy học. Thông báo số 242-TB/TW ngày 15 tháng 4 năm 2009, thông báo kết luận của Bộ chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương II khóa VIII, phương hướng phát triển giáo dục đến năm 2020 , nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy và học, khắc phục cơ bản lối truyền thụ một chiều. Phát huy phương pháp dạy học tích cực, sáng tạo; giảm thời gian lý thuyết, tăng thời gian tự học…” (Bộ chính trị, 2009). Điều 28, Luật Giáo dục 38/2005/QH11, qui định: “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học”; Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011- 2020 ban hành kèm theo Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng chính phủ nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả
- 2 học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học”. Như vậy, trọng tâm đổi mới giáo dục của nước ta là đổi mới PPDH theo hướng chuyển từ lối truyền thụ một chiều, thụ động sang lối dạy học tích cực hóa hoạt động, sáng tạo, chú trọng năng lực tự học của học sinh (HS). Vật lí là khoa học về tính chất và định luật chung nhất của chuyển động vật chất, là kho lưu trữ các kiến thức của con người về tự nhiên. Trong khi đó, đối với chương trình phổ thông, môn Vật lí chỉ được thể hiện một phần nhỏ các kiến thức ấy. Vì vậy, PPDH môn Vật lí cần lựa chọn kiến thức, xây dựng nội dung phù hợp với trình độ HS nhằm hình thành cho họ thế giới quan khoa học, khả năng sáng tạo; kỹ năng, thói quen cần thiết và quan trọng trong họat động hằng ngày và học tập. Tuy nhiên, PPDH ở các trường phổ thông tại tỉnh Sóc trăng hiện nay chưa đạt được các yêu cầu nêu trên, đa số các GV chỉ chú trọng lý thuyết ít liên hệ thực tế, thực hành; chú tâm truyền đạt khối lượng kiến thức mà quên đi hiệu quả kiến thức mang lại cho HS, chưa phát huy tối đa các PPDH hiện đại: dạy học giải quyết vấn đề, dạy học theo nhóm, dạy học theo dự án… Hoạt động đổi mới (HĐĐM) PPDH môn Vật lí ở một số trường trung học phổ thông (THPT) tại tỉnh Sóc Trăng còn nhiều bất cập: Một số GV chưa nhận thức sâu sắc về tính cấp thiết của việc đổi mới PPDH dẫn đến tình trạng chỉ đổi mới mang tính hình thức; chưa hiểu rõ mối quan hệ giữa đổi mới PPDH là cần đổi mới các thành tố khác của hoạt động dạy học. Do đó, chỉ đổi mới PPDH nhưng không đổi mới mục tiêu dạy cũng như cách kiểm tra, đánh giá; việc đổi mới không đồng bộ, thống nhất giữa các GV với GV, GV với HS. Vì thế, công tác quản lý đổi mới PPDH môn Vật lí ở các trường THPT tại tỉnh Sóc Trăng vô cùng quan trọng, bởi điều này ảnh hưởng đến việc dạy và học bộ môn Vật lý của cả thầy lẫn trò. Ban giám hiệu nhà trường và các nhà quản lý giáo dục phải là người tiên phong trong việc vận động GV đổi mới
- 3 PPDH, quán triệt sâu sắc đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước về đổi mới PPDH, khuyến khích GV dạy học môn Vật lí bằng các phương pháp thực nghiệm, phương pháp phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo cho HS, lấy HS làm trung tâm. Tuy nhiên, công tác quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở một số trường THPT tại tỉnh Sóc Trăng chưa hiệu quả, còn bất cập ngay trong từng khâu thực hiện chức năng quản lý. Tồn tại những bất cập nêu trên có thể do công tác quản lý chưa mang tính khoa học, chưa đồng bộ cũng như chưa đảm bảo về số lượng và chất lượng, tạo nên những hạn chế nhất định trong việc cải tiến chất lượng quản lý nhà trường. Dựa vào những cơ sở lý luận, thực tiễn nêu trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Xác định thực trạng quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở các trường THPT tại tỉnh Sóc Trăng; từ đó, đề xuất một số biện pháp nhằm quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở các trường này. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu - Quản lý hoạt động dạy học môn Vật lí ở các trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu - Quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở một số trường THPT, tỉnh Sóc Trăng. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở một số trường THPT tỉnh Sóc Trăng đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn một số hạn chế: Chưa lập kế hoạch cụ thể cho việc đổi mới PPDH môn Vật lí; công tác kiểm tra, đánh giá HĐĐM PPDH môn Vật lí chưa được chú trọng.
- 4 Nếu xác định đúng thực trạng về công tác quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở các trường THPT tỉnh Sóc Trăng thì người nghiên cứu đề xuất một số biện pháp có tính cần thiết và khả thi về công tác quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở một số trường này. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về PPDH và quản lý HĐĐM PPDH ở trường THPT. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở các trường THPT, tỉnh Sóc Trăng. 5.3. Đề xuất biện pháp nhằm cải tiến thực trạng quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở các trường THPT, tỉnh Sóc Trăng. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu đề tài 6.1. Về địa bàn - Đề tài chỉ nghiên cứu thực trạng Quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở một số trường THPT tỉnh Sóc Trăng: - Khu vực đô thị gồm: Trường THPT Hoàng Diệu, THPT Thành phố Sóc Trăng, THPT Mỹ Xuyên, THPT Chuyên Nguyễn Thị Minh Khai, THPT Dân tộc nội trú Huỳnh Cương, THPT Nguyễn Khuyến, THPT Dân tộc nội trú Vĩnh Châu. - Khu vực nông thôn: THCS- THPT Trần Đề , THCS- THPT Dân tộc nội trú Thạnh Phú, THPT Phú Tâm, THPT An Ninh, THCS- THPT Tân Thạnh, THPT Văn Ngọc Chính, THPT Thuận Hòa, THPT Lịch Hội Thượng. 6.2. Về thời gian: 2017- 2018. 6.3. Về chủ thể quản lý Hiệu trưởng (HT) trực tiếp quản lý HĐĐM PPDH ở các trường THPT. Tập trung vào cán bộ quản lý (CBQL) các trường THPT (cấp trường), tổ trưởng chuyên môn (TTCM).
- 5 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu khoa học 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc Quan điểm hệ thống - cấu trúc yêu cầu khi nghiên cứu cần xem xét đối tượng một cách toàn diện, nhiều mối quan hệ, trong trạng thái vận động phát triển, trong những hoàn cảnh điều kiện cụ thể nhằm tìm ra bản chất, qui luật vận động phát triển của đối tượng. Vận dụng quan điểm hệ thống - cấu trúc vào đề tài quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí trong mối quan hệ với HĐĐM PPDH nói chung như là hoạt động, là bộ phận trong công tác quản lý hoạt động dạy học tại trường THPT. Vì vậy, cần xem xét quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí như một hệ thống, một hoạt động. Ngoài ra, cần xem xét hệ thống phân cấp quản lý ở các trường THPT từ cấp bộ, cấp sở đến cấp trường để vấn đề nghiên cứu được tiếp cận toàn cục. 7.1.2. Quan điểm thực tiễn Trong nghiên cứu khoa học giáo dục đòi hỏi người nghiên cứu phải bám sát thực tiễn, phân tích những vấn đề thực tiễn nhằm tìm ra bản chất, quy luật của chúng. Vận dụng quan điểm thực tiễn vào nghiên cứu đề tài quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí trong điều kiện cụ thể của một số trường THPT, tỉnh Sóc Trăng. Xây dựng các biện pháp quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí phải dựa trên cơ sở khảo sát thực trạng công tác quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí của các trường này; phân tích, đánh giá những kết quả đạt được và những hạn chế trong thực tiễn công tác này, thì các biện pháp ấy mới phù hợp, khả thi. 7.1.3. Quan điểm lịch sử - logic Quan điểm lịch sử - logic trong nghiên cứu khoa học giáo dục chính là việc thực hiện nghiên cứu đối tượng bằng phương pháp lịch sử. Vận dụng quan điểm lịch sử - logic vào nghiên cứu quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở
- 6 một số trường THPT tỉnh Sóc Trăng bằng cách tìm hiểu, phát hiện vấn đề trong không gian, thời gian cụ thể để đánh giá đúng thực trạng, phù hợp với mục đích nghiên cứu. Các vấn đề có mối quan hệ logic với nhau trên bình diện nghiên cứu. Theo quan điểm này, đề tài được giới hạn ở một số trường THPT tỉnh Sóc Trăng, đánh giá các vấn đề nghiên cứu theo các nội dung của nhà quản lý giáo dục. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa lý thuyết và khái quát hóa các tài liệu khoa học, sách chuyên khảo, tham khảo, văn kiện, nghị quyết của Đảng, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, các văn bản của Bộ GD & ĐT, Sở GD & ĐT... có liên quan nhằm xây dựng hệ thống cơ sở lý luận cho đề tài, định hướng cho việc thiết kế công cụ nghiên cứu và quá trình điều tra thực tiễn. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Các phương pháp quan sát, điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn và phương pháp toán thống kê được sử dụng phối hợp nhằm khảo sát, đánh giá khách quan thực trạng quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở các trường THPT tại tỉnh Sóc Trăng. Trong đó, phương pháp điều tra bằng bảng hỏi là phương pháp chính, phương pháp phỏng vấn được sử dụng với mục đích làm rõ thêm và bổ sung cho kết quả nghiên cứu thực trạng. Phương pháp toán học là phương pháp bổ trợ. a. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi - Mục đích khảo sát: Xác định những vấn đề về thực trạng quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở một số trường THPT tại tỉnh Sóc Trăng. Tính khả thi của các biện pháp quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở một số trường này. - Đối tượng khảo sát: Chuyên gia (Chuyên viên phụ trách môn Vật lí cấp Sở GD & ĐT); CBQL (Ban giám hiệu, TTCM); GV bộ môn Vật lí và HS
- 7 ở 15 trường THPT tỉnh Sóc Trăng. - Cách thực hiện: Dựa trên cơ sở lý luận, đề tài xây dựng phiếu thăm dò mở bao gồm các câu hỏi về từng mặt cần khảo sát của thực trạng quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở một số trường THPT, tỉnh Sóc Trăng được phát và thu trực tiếp. Các ý kiến trả lời được tổng hợp và phân loại nhằm cải biến các câu hỏi mở thành câu hỏi lựa chọn. Những câu hỏi này kết hợp với phần trưng cầu ý kiến đánh giá bảng hỏi trở thành phiếu thăm dò khảo nghiệm. Từ các ý kiến thu về ở phiếu thăm dò khảo nghiệm để hoàn thiện thành bảng hỏi chính thức. Chúng tôi đã xây dựng các loại phiếu hỏi dành cho chuyên gia, CBQL, TTCM, GV dạy môn Vật lí ở các trường THPT tại tỉnh Sóc Trăng. Công cụ thực hiện: + Bảng hỏi dành cho chuyên viên ở Sở GD & ĐTCBQL, TTCM ở các trường THPT, tỉnh Sóc Trăng. + Bảng hỏi dành cho GV dạy môn Vật lí ở các trường THPT, tỉnh Sóc Trăng. + Bảng hỏi dành cho HS học môn Vật lí ở các trường THPT, tỉnh Sóc Trăng. b. Phương pháp phỏng vấn - Mục đích phỏng vấn: Tìm hiểu sâu hơn về đối tượng nghiên cứu để bổ sung vào kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở các trường THPT tại tỉnh Sóc Trăng; các biện pháp khảo nghiệm quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở các trường này. Những thông tin thu được từ phỏng vấn được sử dụng góp phần lý giải và minh họa cho việc phân tích số liệu của thực trạng hoạt động HĐĐM PPDH môn Vật lí và của các biện pháp khảo nghiệm quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở một số trường THPT tỉnh Sóc Trăng. - Đối tượng phỏng vấn: CBQL cấp Sở GD & ĐT tỉnh Sóc Trăng (Lãnh
- 8 đạo, chuyên viên phụ trách môn Vật lí); Ban giám hiệu (HT, PHT chuyên môn); TTCM. - Nội dung phỏng vấn: Tìm hiểu thực trạng quản lý HĐĐM PPDH môn Vật lí ở 15 trường THPT tại tỉnh Sóc Trăng. - Cách thức thực hiện: Sau khi thu số liệu và xử lý thống kê toán học, tiến hành tiếp cận với khách thể khảo sát (các chuyên gia, HT/PHT), TTCM, GV dạy môn Vật lí), tìm hiểu các thông tin cơ bản về họ. Nêu mục đích, lý do và xin sự đồng thuận phỏng vấn. Tiến hành phỏng vấn dựa theo bảng phỏng vấn đã soạn sẵn. Ghi chép lại, chọn lọc và sử dụng kết quả trong chỉnh thể nghiên cứu của đề tài. c. Phương pháp thống kê toán học - Mục đích: Xử lý số liệu thu được từ phương pháp điều tra bằng bảng hỏi và các phương pháp khác nhằm định lượng kết quả nghiên cứu làm cơ sở để phân tích, bình luận định tính. Tương quan của các chỉ số có thể giúp người nghiên cứu xác định những vấn đề cần được quan tâm, chú trọng để từ đó xây dựng những biện pháp khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế. - Cách thức thực hiện: Các thông tin thu thập từ điều tra thực trạng được xử lý và phân tích trên máy vi tính với phần mềm xử lý thống kê SPSS for Windows 20.0 để tính tỷ lệ phần trăm, trị số trung bình, độ lệch chuẩn. 8. Cấu trúc đề tài Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở trường trung học phổ thông Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lí ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Sóc Trăng.
- 9 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Tình hình nghiên cứu nước ngoài Các nhà giáo dục học trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về PPDH phát huy tính tính tích cực, chủ động người học. Trước công nguyên, Socrate đã đưa ra PPDH bằng nhiều câu hỏi khác nhau nhằm đưa người học vào tình huống có vấn đề, dưới sự hướng dẫn, trợ giúp của người thầy thông qua các câu hỏi mà người học tự tìm ra tri thức mới, PPDH của ông được người đời gọi là “Phương pháp đỡ đẻ của Socrate” . Đây chính là phương pháp đàm thoại trong dạy học hiện nay (Hà Nhật Thăng & Đào Thanh Âm, 1998, tr.40). Khổng Tử luôn dạy học trò suy nghĩ theo châm ngôn là “ta có biết gì không? Ta không biết gì cả”; “cái gì biết thì cho là biết, cái gì không biết thì nhận là không biết, thế mới là biết”. Cách tiếp cận khoa học của ông là dạy người học tìm thấy mâu thuẫn nội tại để lấy đó làm động lực cho sự phát triển nhằm đạt được tri thức mới (Hà Nhật Thăng & Đào Thanh Âm, 1998, tr.59). Về sau đã có nhiều nhà nghiên cứu giáo dục đưa ra những tư tưởng tiến bộ như Monteque , PPDH của ông là dạy bằng hoạt động, bằng quan sát trực tiếp, bằng sự tiếp xúc các sự vật trong đời sống hằng ngày. Muốn dạy tốt “Phải cho học sinh chạy trước mà nhận xét” chứ không bắt người học theo nhận định chủ quan của người thầy. J.A. Cômenxki yêu cầu người thầy phải cho HS được sử dụng tất cả các giác quan của mình vào việc tri giác các tài liệu (nghe, nhìn, sờ mó,..) cùng với sự tổ chức sư phạm của người thầy, trò sẽ hiểu biết về thế giới. Đây là
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học xã hội và nhân văn: Ảnh hưởng của văn học dân gian đối với thơ Tản Đà, Trần Tuấn Khải
26 p | 791 | 100
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán tô màu đồ thị và ứng dụng
24 p | 493 | 83
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán màu và ứng dụng giải toán sơ cấp
25 p | 375 | 74
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán đếm nâng cao trong tổ hợp và ứng dụng
26 p | 414 | 72
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Nghiên cứu thành phần hóa học của lá cây sống đời ở Quãng Ngãi
12 p | 546 | 61
-
Luận văn thạc sĩ khoa học Giáo dục: Biện pháp rèn luyện kỹ năng sử dụng câu hỏi trong dạy học cho sinh viên khoa sư phạm trường ĐH Tây Nguyên
206 p | 302 | 60
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu vấn đề an ninh mạng máy tính không dây
26 p | 524 | 60
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán tìm đường ngắn nhất và ứng dụng
24 p | 346 | 55
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bất đẳng thức lượng giác dạng không đối xứng trong tam giác
26 p | 316 | 46
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Đặc trưng ngôn ngữ và văn hóa của ngôn ngữ “chat” trong giới trẻ hiện nay
26 p | 331 | 40
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán ghép căp và ứng dụng
24 p | 266 | 33
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học xã hội và nhân văn: Phật giáo tại Đà Nẵng - quá khứ hiện tại và xu hướng vận động
26 p | 239 | 22
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu biến tính mùn cưa làm vật liệu hấp phụ chất màu hữu cơ trong nước
26 p | 195 | 14
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu ảnh hưởng của quản trị vốn luân chuyển đến tỷ suất lợi nhuận của các Công ty cổ phần ngành vận tải niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam
26 p | 290 | 14
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Thế giới biểu tượng trong văn xuôi Nguyễn Ngọc Tư
26 p | 261 | 13
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Đặc điểm ngôn ngữ của báo Hoa Học Trò
26 p | 215 | 13
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Đặc điểm tín hiệu thẩm mĩ thiên nhiên trong ca từ Trịnh Công Sơn
26 p | 207 | 5
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Ngôn ngữ Trường thơ loạn Bình Định
26 p | 194 | 5
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn