Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc khmer cho học sinh ở các trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Sóc Trăng

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:137

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là xác định thực trạng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS các trường PTDTNT, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc khmer cho học sinh ở các trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Sóc Trăng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Kim Văn Ngói QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC KHMER CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH SÓC TRĂNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Kim Văn Ngói QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC KHMER CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH SÓC TRĂNG Chuyên ngành : Quản lí giáo dục Mã số : 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VÕ THỊ BÍCH HẠNH Thành phố Hồ Chí Minh - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2018 Tác giả luận văn Kim Văn Ngói
LỜI CẢM ƠN Qua hai năm học tập, nghiên cứu và làm luận văn, tôi đã nhận được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của quí thầy cô giảng viên, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Tôi đã hoàn thành chương trình khóa học Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh và hoàn thành luận văn “Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng”. Luận văn được hoàn thành là do có rất nhiều sự giúp đỡ. Chúng tôi vô cùng biết ơn: TS. Võ Thị Bích Hạnh, Trường Đại học Ngoại ngữ - Tin học Thành phố Hồ Chí Minh, đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Lãnh đạo Trường THPT Dân tộc nội trú Huỳnh Cương và các trường PTDTNT trong tỉnh Sóc Trăng, các quý thầy cô đồng nghiệp và gia đình đã tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành việc thu thập, xử lý thông tin phục vụ quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn của mình. Do khả năng và điều kiện nghiên cứu còn hạn chế, trải nghiệm kinh nghiệm quản lý giáo dục chưa nhiều. Vì vậy, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Chúng tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến chân thành của quý thầy cô, đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện và có giá trị thực tiễn hơn. Xin chân thành cám ơn! Tp. Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2018 Tác giả luận văn Kim Văn Ngói
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC KHMER CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ ......................... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................................. 6 1.2. Các Các khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài ................................................... 7 1.2.1. Quản lý ..................................................................................................... 7 1.2.2. Bản sắc văn hóa dân tộc Khmer .............................................................. 10 1.2.3. Hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer ............................... 18 1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer ................... 19 1.3. Hoạt động giáo dục bản sắc CHDT Khmer cho HS ở trường PTDTNT ............ 20 1.3.1. Mục tiêu của giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ....... 21 1.3.2. Nội dung giáo dục................................................................................... 22 1.3.3. Phương pháp, phương tiện giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ........................................................................................... 23 1.3.4. Hình thức giáo dục.................................................................................. 24 1.4. Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ở trường PTDTNT ............................................................................................... 25 1.4.1. Vai trò của trường PTDTNT trong hoạt động giáo dục bản sắc ............... 25 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer ở các trường PTDTNT trong giai đoạn hiện nay..................................... 26
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ở các trường PTDTNT ................................................ 32 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................... 34 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC KHMER CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH SÓC TRĂNG ................................................................................... 36 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình giáo dục ở tỉnh Sóc Trăng .................................................................................................. 36 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội ở tỉnh Sóc Trăng ............................................. 36 2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục, giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer ở tỉnh Sóc Trăng ......................................................................... 37 2.1.3. Hệ thống mạng lưới trường, lớp, quy mô học sinh, đội ngũ GV, nhân viên và cơ sở vật chất của các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng ............. 39 2.2. Giới thiệu khái quát quá trình khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng ....... 41 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................... 41 2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................... 41 2.2.3. Phương pháp khảo sát ............................................................................. 42 2.2.4. Kỹ thuật xử lý số liệu khảo sát ................................................................ 43 2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng .................................................................................. 44 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV và HS về hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ............................................................... 44 2.3.2. Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh trong các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng ............. 48 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ở các trường PTDTNT Sóc Trăng ..................................................... 51 2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh của Ban Lãnh đạo nhà trường ................................ 52
2.4.2. Thực trạng sự phối hợp của các lực lượng tham gia tổ chức các hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh .................. 53 2.4.3. Thực trạng công tác tổ chức hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ......................................................................... 55 2.4.4. Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ......................................................................... 56 2.4.5. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ...................................................... 58 2.4.6. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất và tài chính cho hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ......................................... 59 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng .... 60 2.5.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................ 60 2.5.2. Các yếu tố chủ quan ................................................................................ 61 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng ................. 62 2.6.1. Đánh giá kết quả đạt được và nguyên nhân ............................................. 62 2.6.2. Đánh giá hạn chế và nguyên nhân ........................................................... 62 2.6.3. Thuận lợi và khó khăn trong công tác quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng .............................................................................................. 64 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................... 65 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC KHMER CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH SÓC TRĂNG ..................................................................................... 66 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 67 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 67 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 68 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 68
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 69 3.2. Các biện pháp nâng cao chất lượng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng ......... 69 3.2.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng ................... 69 3.2.2. Nâng cao nhận thức, kiến thức, kỹ năng về giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho đội ngũ CBQL, GV, cha mẹ học sinh ...................... 72 3.2.3. Quản lý giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh vào các môn học, các hoạt động ngoài giờ lên lớp ........................................ 77 3.2.4. Xây dựng phát triển môi trường sư phạm lành mạnh nhằm thực hiện tốt công tác giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ........ 82 3.2.5. Tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer ....................................... 84 3.2.6. Huy động nguồn lực tài chính từ ngân sách địa phương và nguồn xã hội hóa ngoài cộng đồng tăng cường đầu tư cơ sở vật chất phục vụ giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Khmer cho học sinh ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng........................................................................ 86 3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 88 3.3. Khảo sát mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................ 89 3.3.1. Mục đích khảo sát ................................................................................... 89 3.3.2. Nội dung khảo sát ................................................................................... 89 3.3.3. Kết quả khảo sát ..................................................................................... 89 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................... 95 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 96 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................100 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất PTDTNT Phổ thông Dân tộc nội trú ĐLC Độ lệch chuẩn ĐTB Điểm trung bình GVCN Giáo viên chủ nhiệm GV Giáo viên GD& ĐT Giáo dục và đào tạo HS Học sinh HĐGDNGLL Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp QT Quan trọng TTCM Tổ trưởng chuyên môn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Hệ thống trường, lớp và học sinh các trường Phổ thông DTNT tỉnh Sóc Trăng ..................................................................................... 39 Bảng 2.2. Thống kê cơ sở vật chất các trường Phổ thông DTNT tỉnh Sóc Trăng ............................................................................................ 40 Bảng 2.3. Thống kê số lượng cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên các trường Phổ thông DTNT tỉnh Sóc Trăng .............................................. 40 Bảng 2.4. Thực trạng nhận thức của giáo viên, cán bộ quản lý và học sinh về tầm quan trọng của giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho học sinh ở các trường Phổ thông DTNT ................................................................ 44 Bảng 2.5. Đánh giá của HS về mức độ triển khai nội dung giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho học sinh trong nhà trường ...................................... 46 Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL, Tổ trưởng chuyên môn và giáo viên về mức độ triển khai nội dung giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho học sinh trong nhà trường .................................................................................. 47 Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL, Tổ trưởng chuyên môn và giáo viên về hình thức hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer ................................... 48 Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL, Tổ trưởng chuyên môn và giáo viên về sự ảnh hưởng của các yếu tố dưới đây đến công tác tổ chức hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer trong các trường PT DTNT của tỉnh Sóc Trăng ................................................................................................... 49 Bảng 2.9. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý, Tổ trưởng chuyên môn về tầm quan trọng của quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho học sinh ở các trường Phổ thông DTNT ............................ 51 Bảng 2.10. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý, Tổ trưởng chuyên môn về mức độ triển khai đối với công tác xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer của nhà trường trong 5 năm gần đây ................................................................................................ 52 Bảng 2.11. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý, Tổ trưởng chuyên môn về sự ảnh hưởng của các yếu tố đến công tác tổ chức hoạt động
giáo dục bản sắc VHDT Khmer trong các trường Phổ thông DTNT của tỉnh Sóc Trăng trong 5 năm gần đây .............................................. 54 Bảng 2.12. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý, Tổ trưởng chuyên môn về về mức độ triển khai đối với hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer của nhà trường trong 5 năm gần đây......................................... 55 Bảng 2.13. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý, Tổ trưởng chuyên môn về công tác chỉ đạo, điều hành hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer của nhà trường trong 5 năm gần đây......................................... 56 Bảng 2.14. Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lý, Tổ trưởng chuyên môn về về công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer của nhà trường trong 5 năm gần nhất ............................ 58 Bảng 3.1. Mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer ................................................................................ 89 Bảng 3.2. Tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer ...................................................................................... 91 Bảng 3.3. So sánh tương quan thứ bậc giữa tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer .............. 93
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Nhận thức của giáo viên, cán bộ quản lý và HS về tầm quan trọng của giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường Phổ thông DTNT ...................................................................................... 45
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc là vấn đề sống còn của mỗi quốc gia, là vấn đề tồn tại hay không tồn tại của từng dân tộc. Bản sắc văn hóa, giá trị truyền thống là cơ sở quan trọng để làm nên nét riêng của mỗi dân tộc, tạo nên sự khác biệt giữa các dân tộc cùng cư trú trên một địa bàn, một lãnh thổ. Người Khmer Nam Bộ nói chung và HS người Khmer nói riêng dù cộng cư với người Kinh và người Hoa trên một vùng đất nhưng vẫn có những nét đặc trưng về mặt văn hóa. Tuy nhiên, HS Khmer học tập và sinh hoạt trong môi trường nội trú, thay đổi hình thức hoạt động, xa rời thói quen sinh hoạt hàng ngày, hụt hẫng tình cảm gia đình, chịu ảnh hưởng của các điều kiện kinh tế - xã hội nơi đô thị, khiến các em dễ xa rời văn hóa truyền thống dân tộc, nhiều HS đã quên đi tiếng mẹ đẻ của mình, quên đi bản sắc văn hóa, phong tục tập quán của dân tộc. Nguy cơ đánh mất bản sắc diễn ra âm thầm nhưng khá mạnh mẽ. Công tác giáo dục giữ gìn và phát huy bản sắc VHDT trong nhà trường đã được Đảng và nước quan tâm từ rất lâu, đặc biệt là sự ghi nhận dấu ấn đậm nét trong tinh thần của Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII với mục tiêu xây dựng một nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc VHDT. Để cụ thể hóa chủ trương đó trong công tác giáo dục HS, chính phủ đã ban hành nghị định số 05/2011/NĐ – CP, ngày 14 tháng 01 năm 2011 về công tác dân tộc, trong đó khẳng định: “Tiếng nói, chữ viết và truyền thống văn hóa tốt đẹp của các dân tộc được đưa vào chương trình giảng dạy trong các trường phổ thông, trường PTDTNT, phổ thông dân tộc bán trú, trung tâm giáo dục thường xuyên, trung tâm học tập cộng đồng, trường dạy nghề, trung học chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học phù hợp với địa bàn vùng dân tộc”. Tuy nhiên trên thực tế, việc giữ gìn tiếng nói đã cụ thể hóa thành chương trình đào tạo và có công cụ kiểm định nhưng vấn đề giữ gìn truyền thống văn hóa tốt đẹp vẫn chưa được hiện thực hóa và đo lường, đánh giá. Mục tiêu và nhiệm vụ chính trị của trường PTDTNT là “tạo nguồn đào tạo cán bộ dân tộc chất lượng cao cho tỉnh để phục vụ công tác cán bộ tại quê hương” nên ngoài việc đào tạo kiến thức văn hóa còn cần giáo dục bản sắc VHDT, trong đó
2 khơi gợi lòng tự hào về truyền thống dân tộc, lịch sử quê hương vùng đồng bào dân tộc là yếu tố quan trọng giúp các em phát triển tình yêu đối với quê hương. Nắm được các nội dung về giáo dục bản sắc VHDT là một điều kiện thuận lợi cho HS công tác sau này tại quê hương khi các em đã trưởng thành. Do đó, ngoài nhiệm vụ tăng cường chất lượng trong giảng dạy kiến thức phổ thông thì vấn đề đặt ra đối với đội ngũ GV của trường PTDTNT còn là nâng cao chất lượng giáo dục bản sắc VHDT cho HS. Tuy nhiên, thực trạng giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng hiện nay chưa toàn diện, thiếu tính hệ thống, chưa sát hợp thực tế ở địa phương và chưa đáp ứng yêu cầu của Đảng và Nhà nước. Xuất phát từ những lý do nêu trên, chúng tôi quyết định chọn vấn đề “Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng” cho đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Xác định thực trạng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS các trường PTDTNT, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Quá trình hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT. - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng đã đạt kết quả nhất định trong việc xây dựng kế hoạch, phối hợp các lực lượng giáo dục. Tuy vậy, việc tổ chức, chỉ đạo hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng còn hạn chế. Vì vậy, nếu khảo sát và đánh giá được thực trạng của hoạt động sẽ là cơ sở đề xuất các biện pháp để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động này. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu
3 - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT. - Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. Để khảo sát thực trạng, đề tài sử dụng các số liệu, dữ kiện được thu thập trong thời gian từ năm học 2015 – 2016 đến năm học 2016 – 2017 của 9 trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận nghiên cứu 7.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc Quan điểm hệ thống cấu trúc: Nghiên cứu công tác quản lý giáo dục bản sắc VHDT một cách toàn diện, trên nhiều mặt dựa vào việc phân tích đối tượng thành các bộ phận trong một chỉnh thể. Kết quả nghiên cứu được trình bày một cách hệ thống và có cấu trúc theo một trình tự khoa học. Đồng thời các biện pháp được đề xuất phải dựa trên một quy trình cụ thể. Vận dụng quan điểm hệ thống – cấu trúc vào đề tài này, người nghiên cứu có thể nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. Trong đó, nghiên cứu công tác quản lý ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng cần nghiên cứu một hệ thống bao gồm những yếu tố cấu thành như: Chủ thể quản lý; đối tượng quản lý; mục tiêu quản lý; chức năng quản lý; nội dung quản lý; phương pháp quản lý; công cụ quản lý; kết quả quản lý. Khi đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng, các
4 biện pháp được sắp xếp trong mối liên hệ chặt chẽ với nhau và theo một chỉnh thể thống nhất. 7.1.2. Quan điểm lịch sử – logic Quan điểm lịch sử – logic: Tìm hiểu, phát hiện sự nảy sinh phát triển của công tác quản lý giáo dục bản sắc VHDT trong những khoảng thời gian và không gian cụ thể với những điều kiện, hoàn cảnh cụ thể để điều tra khách quan nhất. Việc đề xuất và khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý được thực hiện theo một trình tự khoa học. Mỗi sự vật hiện tượng đều có quá trình phát triển từ quá khứ, hiện tại và tương lai. Ba thời kỳ này có mối quan hệ mật thiết với nhau. Vì thế cần dựa vào quan điểm này để đề xuất các biện pháp cho công tác quản lý giáo dục bản sắc VHDT đảm bảo phù hợp với thực tiễn, đồng thời thừa hưởng những ưu điểm, kết quả đạt được trong quá khứ cũng như khắc phục những hạn chế còn tồn đọng nhằm hướng đến sự phát triển trong tương lai. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Quan điểm thực tiễn: Trên cơ sở xuất phát từ các vấn đề cấp thiết của thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng còn hạn chế, từ đó người nghiên cứu đề xuất các biện pháp nhằm góp phần khắc phục những hạn chế, nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Nhóm phương pháp này nhằm thu thập, nghiên cứu các văn bản, Chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về công tác Giáo dục, những tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu của đề tài để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. - Nhóm này gồm các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây: + Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu. + Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
5 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Nhóm phương pháp này nhằm thu thập thông tin thực tiễn để xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài. Chủ yếu điều tra bằng phiếu hỏi: Dùng phiếu hỏi để điều tra thực trạng quản lý và tổ chức hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. 7.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để thu thập, xử lí và phân tích các số liệu nghiên cứu thông qua các số liệu thống kê. 8. Cấu trúc của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được trình bày trong 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường PTDTNT tỉnh Sóc Trăng.
6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC KHMER CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Giáo dục bản sắc VHDT là một trong những vấn đề được Bộ GD&ĐT, các địa phương chỉ đạo, đôn đốc các ngành chuyên môn và các cơ sở giáo dục triển khai thực hiện. Thông qua các hoạt động, bảo đảm tính giáo dục về tư tưởng chính trị, đạo đức, văn hóa, lối sống, tuyên truyền về chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; gắn mục tiêu giáo dục bản sắc VHDT với hỗ trợ các hoạt động, các môn học; xây dựng môi trường văn hóa, giáo dục toàn diện cho HS. Một trong năm nội dung chính của Phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, HS tích cực” do Bộ GD&ĐT phát động từ năm 2008 (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2008) là giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Ngành GD&ĐT đã chủ động, phối hợp tích cực với ngành Văn hóa ở các địa phương để triển khai, thực hiện nội dung này với nhiều hình thức phong phú và bước đầu đã có kết quả. Bên cạnh đó còn có mốt số công trình nghiên cứu khác viết về di sản văn hóa người Khmer của cả khu vực Nam bộ chẳng hạn: Phân viên nghiên cứu văn hóa – nghệ thuật tại Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với nhà xuất bản tổng hợp Hậu Giang với “Tìm hiểu vốn văn hóa dân gian Khmer Nam bộ” xuất bản năm 1988; hay Trương Lưu - Chủ biên cuốn sách gồm nhiều tác giả viết về: “Văn hóa người Khmer vùng Đồng bằng Sông Cửu Long” do nhà xuất bản văn hóa dân tộc phát hành năm 1993 (Trương Lưu, 1993). Năm 2002, tác giả Vũ Đình Mười đã đề cập đến vấn đề GD truyền thống của người Khmer xã Lương Hòa - Châu Thành - Trà Vinh qua nghiên cứu “GD truyền thống của người Khmer (nghiên cứu ở xã Lương Hòa, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh)”, đồng thời tác giả khẳng định, nghiên cứu GD truyền thống sẽ góp phần tìm
7 hiểu về văn hóa tộc người, xây dựng cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách, xây dựng phương pháp GD phù hợp cho đồng bào. Năm 2004, tác giả Phan Xuân Biên đã đề cập đến “Vấn đề dân trí và phát triển văn hóa ở vùng người Khmer Nam Bộ trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, tác giả khẳng định: “GD phải đi cùng với phát triển văn hóa. Bảo tồn và phát huy những tinh hoa VHDT được coi là giải pháp hàng đầu trong việc ứng xử với người Khmer trong tiến trình xây dựng đời sống văn hóa thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” (Phan Xuân Biên, 2004). Năm 2013, trong công trình nghiên cứu của mình “Nét văn hóa của người Khmer Nam Bộ”, tác giả Nguyễn Thành Luân đã giới thiệu văn hóa vật thể và văn hóa phi vật thể của người Khmer ở Nam Bộ. Năm 2017, tác giả Sơn Lương – Phó Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Sóc Trăng đã đề cập đến “Phong tục – Lễ hội của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng”, nhằm góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa trong phong tục – lễ hội tạo ra sản phẩm du lịch đặc thù trong hoạt động phát triển du lịch của địa phương và từ đó có thể giới thiệu văn hóa Khmer đến người trong nước cũng như bạn bè quốc tế. Tuy nhiên, hầu hết các tài liệu nghiên cứu cũng chỉ đề cập hay phản ánh nhiều khía cạnh khác nhau đến những nét văn hóa truyền thống của các dân tộc, việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc anh em, cũng như về chủ đề người Khmer, dân tộc Khmer và văn hóa Khmer. Tuy nhiên, chưa có những công trình nghiên cứu giáo dục bản sắc VHDT Khmer cho HS. Đặc biệt, chưa có một đề tài nào nghiên cứu nào về quản lý hoạt động GD bản sắc VHDT Khmer cho HS ở các trường DTNT tỉnh Sóc Trăng. 1.2. Các Các khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài 1.2.1. Quản lý - Khái niệm quản lý Trong khoa học quản lý, khái niệm “quản lý” được coi là một trong những khái niệm công cụ đặc biệt quan trọng. Vì thế, các nhà khoa học quản lý đã đưa ra nhiều khái niệm về quản lý. Tùy theo cách tiếp cận, quản lý được hiểu với nhiều cách khác nhau như sau:
8 Theo Fayol: “Quản lý là một hoạt động mà mọi tổ chức đều có, nó gồm năm yếu tố tạo thành là: kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, điều chỉnh và kiểm soát. Quản lý chính là thực hiện kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo điều chỉnh và kiểm soát ấy” (Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, 2012). Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó như thế nào, bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất (William - Tay Lor) (Nguyễn Duy Quý - Chủ biên, 2006). Theo tác giả Đặng Quốc Bảo thì: “Quản lý bao gồm: Quản có nghĩa là duy trì ổn định, lý là làm cho phát triển. Vậy quản lý là làm cho ổn định và phát triển” (Từ điển Bách khoa Việt Nam, tập 4, 2005). Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lý là sự tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý), trong tổ chức - nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” (Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, 2003). Cũng theo đó các tác giả còn phân định rõ hơn về hoạt động quản lý: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra” (Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, 2010). Theo Phạm Viết Vượng: “Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm chỉ huy, điều hành, hướng dẫn các quá trình xã hội và hành vi của cá nhân hướng đến mục đích hoạt động chung và phù hợp với quy luật khách quan” (Phạm Viết Vượng - Chủ biên, 2003). Các tác giả Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải, Đặng Quốc Bảo cho rằng “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra” (Bùi Minh Hiền - Chủ biên, 2006). Tóm lại: Quản lý là quá trình tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức, thông qua công cụ và phương pháp quản lý nhằm làm cho tổ chức đó vận hành thuận lợi và đạt được mục tiêu đề ra.