Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:159

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu lý luận và thực trạng hoạt động giáo dục giới tính và quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại các trường PTDTBT THCS, tác giả luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số các trường PTDTBT THCS nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính, nâng cao hiệu quả giáo dục ở các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN CÔNG HƯỚNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC GIỚI TÍNH CHO HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BÁT XÁT, TỈNH LÀO CAI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 08.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGÔ GIANG NAM THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và các kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực, khách quan, không trùng lặp với các luận văn khác. Thông tin trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tác giả luận văn Nguyễn Công Hướng i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu thực hiện luận văn này, tác giả đã luôn nhận được sự giúp đỡ, tạo điều kiện của các cơ quan, sự chỉ bảo nhiệt tình của các thầy, cô giáo, sự quan tâm của các đồng nghiệp và bạn bè, người thân. Với tình cảm chân thành, em bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, phòng Sau Đại học, Khoa QLGD - Trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ chúng em trong suốt quá trình đào tạo của khóa học. Em xin bày tỏ sự biết ơn đặc biệt đến TS. Ngô Giang Nam - Người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để bản luận văn này được hoàn thành. Tôi chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện của các đồng chí trong Ban Giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo, nhân viên và học sinh tại các trường phổ thông dân tộc bán trú THCS trên địa bàn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai; đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ, khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện đề tài, song có thể còn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tác giả luận văn này rất mong nhận được ý kiến đóng góp, sự chỉ dẫn của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2020 Tác giả Nguyễn Công Hướng ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT .........................................................viii DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ..................................................................... ix MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC GIỚI TÍNH CHO HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ .................................................................................................................. 7 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu....................................................................... 7 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................... 7 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam ............................................................... 11 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................. 14 1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 14 1.2.2. Giáo dục, hoạt động giáo dục .................................................................. 15 1.2.3. Học sinh dân tộc thiểu số......................................................................... 16 1.2.4. Giới tính ................................................................................................... 17 1.2.5. Giáo dục giới tính (GDGT) ..................................................................... 19 1.2.6. Giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số .................................... 22 1.2.7. Quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường PTDT BT THCS ......................................................................... 23 iii
1.2.8. Nhiệm vụ, nguyên tắc của giáo dục giới tính cho học sinh DTTS tại trường PT DTBT THCS .............................................................................. 24 1.3. Những vấn đề cơ bản về giáo dục giới tính cho học sinh DTTS tại các trường PTDTBT THCS ............................................................................... 26 1.3.1. Đặc điểm học sinh trường PTDTBT THCS ............................................ 26 1.3.2. Vị trí, vai trò của giáo dục giới tính cho HS DTTS tại trường PTDT BT THCS trong chương trình GD ............................................................... 28 1.3.3. Mục tiêu giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường PTDT BT THCS .......................................................................................... 30 1.3.4. Nội dung giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường PTDT BT THCS .......................................................................................... 31 1.3.5. Phương pháp, hình thức giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường PTDT BT THCS .................................................................... 33 1.3.6. Các lực lượng phối hợp giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường PTDT BT THCS .................................................................... 36 1.3.7. Đánh giá kết quả và các điều kiện tổ chức hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường PTDT BT THCS .................. 38 1.4. Nội dung quản lý giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở trường PTDTBT THCS ............................................................................... 39 1.4.1. Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở trường PTDTBT THCS.................................................. 39 1.4.2. Tổ chức hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở trường PTDTBT THCS ............................................................................... 40 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở trường PTDTBT THCS ................................................................ 41 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở trường PTDTBT THCS ................................... 46 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở trường PTDTBT THCS.................................................. 47 1.5.1. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 47 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 48 Kết luận chương 1.............................................................................................. 49 iv
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC GIỚI TÍNH CHO HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BÁT XÁT, TỈNH LÀO CAI ............................................... 51 2.1. Khái quát đặc điểm, tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai .................................................................................................. 51 2.1.1. Đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội huyện Bát Xát ................................. 51 2.1.2. Khái quát về giáo dục huyện Bát Xát ...................................................... 52 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 56 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 56 2.2.2. Đối tượng khảo sát................................................................................... 56 2.2.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 56 2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 56 2.2.5. Phương pháp xử lý số liệu ....................................................................... 57 2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở ở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ......................................................................................... 58 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về vai trò hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ................................. 58 2.3.2. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về mục tiêu hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ........... 60 2.3.3. Thực trạng nội dung hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ........................................................................ 63 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ................................................................................... 79 2.4.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch giáo dục giới tính của các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ................................................................. 79 v
2.4.2. Thực trạng công tác tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục giới tính các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai .......................................................... 82 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo hoạt động giáo dục giới tính của các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ....................... 85 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hiện giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ........................................................................ 87 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai........................................................ 90 2.5.1. Đánh giá chung ........................................................................................ 90 2.5.2. Những điểm còn tồn tại và nguyên nhân ................................................. 91 Kết luận chương 2.............................................................................................. 94 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC GIỚI TÍNH CHO HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BÁT XÁT, TỈNH LÀO CAI...................................................... 95 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai .............................................. 95 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp với đối tượng giáo dục ........................ 95 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 95 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 95 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 96 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 96 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ........................................................................ 96 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, học sinh nhà trường về hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh .................................. 96 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo dục giới tính cho cán bộ, giáo viên ...................................................................................................... 98 vi
3.2.3. Tăng cường chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên tích hợp nội dung giáo dục giới tính thông qua dạy học các môn học chiếm ưu thế ........ 100 3.2.4. Chỉ đạo tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có tích hợp nội dung giáo dục giới tính .............................................................................. 102 3.2.5. Phối hợp tổ chức tốt việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và các lực lượng xã hội trong hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh ............ 106 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................... 109 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp ...... 110 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................... 110 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm .......................................................................... 110 3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm .................................................................... 110 Kết luận chương 3............................................................................................ 114 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 115 1. Kết luận ........................................................................................................ 115 2. Khuyến nghị................................................................................................. 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 120 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 122 vii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT CBQL : Quản lý giáo dục DTTS : Dân tộc thiểu số ĐBDTTS : Đồng bào dân tộc thiểu số GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GDGT : Giáo dục giới tính GT : Giới tính GV : Giáo viên GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HS : Học sinh PTDTBT : Phổ thông dân tộc bán trú THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông viii
DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH Bảng: Bảng 2.1. Thống kê cơ sở vật chất trường THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai năm học 2018-2019 .................................................................. 55 Bảng 2.2. Ý nghĩa của điểm số bình quân ....................................................... 57 Bảng 2.3. Nhận thức của CBQL, giáo viên, học sinh về vai trò của hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai .............. 58 Bảng 2.4. Nhận thức của CBQL, giáo viên, học sinh về mục tiêu hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai .................... 61 Bảng 2.5. Thực trạng nội dung hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ............................................................................. 63 Bảng 2.6. Đánh giá của HS về thực trạng nội dung hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ................................................ 66 Bảng 2.7. Đánh giá của HS về phương pháp giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ............................................................................. 70 Bảng 2.8. Thực trạng về hình thức giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ..................................................................................... 72 Bảng 2.9. Đánh giá của HS về hình thức giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ..................................................................................... 74 Bảng 2.10. Thực trạng phối hợp các lực lượng hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai....................................................................... 76 ix
Bảng 2.12. Thực trạng về kết quả hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ............................................................................. 78 Bảng 2.13. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai....................................................................... 80 Bảng 2.14. Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ..................................................................................... 82 Bảng 2.15. Thực trạng chỉ đạo hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ..................................................................................... 85 Bảng 2.16. Thực trạng chỉ đạo công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ................................ 88 Bảng 3.1. Thống kê kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai .................... 111 Bảng 3.2. Thống kê kết quả khảo nghiệm về mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai ............................. 112 Hình: Hình 2.1: Cơ cấu các ngành kinh tế tại huyện Bát Xát giai đoạn 2017-2019 ... 51 x
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Giáo dục con người là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và nhà nước ta, đặc biệt là ưu đãi trong giáo dục cho đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS), các nhóm đặc biệt khó khăn. Đây là điều có ý nghĩa động viên các nhóm người có hoàn cảnh đặc biệt có cơ hội tiếp cận với nền giáo dục phổ thông và góp phần bình đẳng xã hội giữa các nhóm người, các dân tộc trên một vùng lãnh thổ, thể hiện sự ưu việt của nền an sinh xã hội nước nhà trong trách nhiệm nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài góp phần ổn định cuộc sống cho nhóm dân cư, đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn. Người dân tộc thiểu số (DTTS) có tiếng nói và chữ viết riêng có nền văn hóa khác biệt cùng tồn tại song song và phát triển cùng với các phong tục tập quán của văn hóa cộng đồng chung của người Việt có những dấn ấn tinh hoa nhưng cũng có những hủ tục làm cho nhận thức và đời sống của người đồng bào dân tộc thiểu số còn thua kém so với mặt bằng chung của cả nước vì vậy họ được xem là nhóm đối tượng yếu thế, cần có sự quan tâm đặc biệt. Trong những năm qua, sự nghiệp giáo dục và đào tạo vùng dân tộc thiểu số, miền núi đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của của Đảng, Nhà nước thông qua các chủ trương, chính sách hỗ trợ, đầu tư phát triển. Nhờ đó, sự nghiệp giáo dục và đào tạo vùng dân tộc thiểu số đã có những chuyển biến đáng kể: hệ thống trường, lớp học được quan tâm đầu tư xây dựng ngày càng khang trang, đảm bảo đủ điều kiện để từng bước nâng cao chất lượng dạy và học. Tỷ lệ học sinh đến trường tăng cao, học sinh lưu ban, bỏ học ngày càng giảm. Tỷ lệ HS tốt nghiệp THCS và THPT hằng năm tăng rõ rệt. Hệ thống giáo dục chuyên biệt (trường phổ thông dân tộc nội trú, trường phổ thông dân tộc bán trú) ngày càng phát huy hiệu quả tích cực. Các chế độ, chính sách đối với cán bộ quản lý, giáo viên và người học là người dân tộc thiểu số được thực hiện đầy đủ, kịp thời, đúng quy định. Qua đó đã khuyến khích công tác dạy và học, tạo sự bình đẳng trong giáo 1
dục, góp phần phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số. Vì thế đời sống của nhân dân các dân tộc vùng dân tộc thiểu số được cải thiện cả về vật chất lẫn tinh thần. Để tăng cường công tác giáo dục, chăm sóc và bảo vệ trẻ em trong thời gian qua, Bộ chính trị đã có Chỉ thị 55-CT/TW ngày 28/6/2000 của Bộ chính trị khóa VIII về việc tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng ở cơ sở đối với công tác bảo vệ và chăm sóc, giáo dục trẻ em. Chỉ thị số 20-CT/TW ngày 5/11/2012 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em trong tình hình mới. Tuy nhiên khi kinh tế-xã hội phát triển cũng kéo theo các mặt khác của xã hội cũng phát triển đặc biệt là nền văn hóa khi đất nước đang trong quá trình hội nhập. Nền văn hóa tác động đến nhiều mặt đến sự phát triển của con người nói chung và lứa tuổi học sinh nói riêng. Bên cạnh những mặt tích cực cũng có những ảnh hưởng tiêu cực có ảnh hưởng đến học sinh THCS trong đó có học sinh dân tộc thiểu số - lứa tuổi đang có sự phát triển mạnh mẽ về thể chất cũng như giới tính. Các em học sinh DTTS trong độ tuổi THCS cũng là giai đoạn dậy thì, tâm lý luôn muốn khám phá thế giới xung quanh, bên cạnh đó là những hủ tục như tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống,… vẫn còn diễn ra ở một số đồng bào dân tộc thiểu số dẫn đến tình trạng học sinh bỏ học. Vì thế, việc trang bị cho các em những kiến thức về giới tính, sức khỏe sinh sản vị thành niên. Từ đó, các em sẽ không còn ngỡ ngàng, lo sợ mà làm chủ được bản thân mình, tạo hành trang vững chắc để tránh được các hậu quả do sự thiếu hiểu biết là việc làm cần thiết trong mỗi nhà trường, đặc biệt là các trường PTDTBT THCS. Từ các kiến thức được trang bị, các em sẽ là nhân tố để về địa phương tuyên truyền cho gia đình và những người xung quanh hiểu biết và dần xóa bỏ những hủ tục không còn phù hợp làm ảnh hưởng đến đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số. Vì vậy vấn đề giáo dục giới tính, quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh đang được ngành giáo dục quan tâm nhất là học sinh vùng dân tộc thiểu số. 2
Trong những năm qua thực hiện sự chỉ đạo của các cấp, ngành giáo dục và đào tạo tỉnh Lào Cai nói chung và huyện Bát Xát nói riêng đã có nhiều hoạt động tích cực trong công tác giáo dục giới tính cho học sinh phổ thông qua các hoạt động giáo dục nhằm thu hút học sinh tham gia tìm hiểu. Tuy nhiên công tác giáo dục giới tính trong các nhà trường phổ thông nói chung, các trường PTDTBT THCS nói riêng vẫn còn nhiều bất cập. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai” với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số cấp THCS, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng hoạt động giáo dục giới tính và quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại các trường PTDTBT THCS, tác giả luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số các trường PTDTBT THCS nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính, nâng cao hiệu quả giáo dục ở các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại các trường PTDTBT THCS trên địa bàn huyện Bát Xát. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện Bát Xát. 4. Giả thuyết khoa học Giáo dục giới tính là một trong những nội dung giáo dục toàn diện nhân cách con người, chất lượng và hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số THCS ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng giáo dục của các trường 3
PTDTBT THCS nói chung. Việc giáo dục giới tính cũng như quản lý hoạt động giới tính của các trường PTDTBT THCS huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai trong những năm gần đây đã được quan tâm, song vẫn còn những hạn chế. Nếu có những biện pháp quản lý hợp lý, chỉ đạo chặt chẽ, tổ chức thực hiện tốt, kiểm tra đánh giá chính xác thì sẽ khắc phục được những tồn tại và nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh vùng dân tộc thiểu số, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận của quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở. 5.2. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lí hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về nội dung Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện Bát Xát gồm các chức năng của nhà quản lý: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá. 6.2. Giới hạn về không gian Đề tài nghiên cứu khảo sát tại 06 trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. 7. Phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu, luận văn tiến hành sử dụng các phương pháp sau: 4
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu, văn bản có liên quan liên quan đến giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số nhằm hệ thống hóa, xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra giáo dục Sử dụng các bảng hỏi dành cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, phụ huynh học sinh để thu thập thông tin về thực trạng giáo dục giới tính, quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh DTTS các trường PTDTBT THCS trên địa bàn huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn trực tiếp các cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh các trường PTDTBT THCS về triển khai giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số trong chương trình và quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số tại các trường PTDTBT THCS trên địa bàn huyện. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm Nghiên cứu các văn bản quản lý về hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc, sản phẩm của việc thực hiện giáo dục giới tính cho học sinh để đánh giá thực trạng giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số trong nhà trường. 7.2.4. Phương pháp chuyên gia Thu thập ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý để khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề tài đề xuất. 7.3. Phương pháp bổ trợ Sử dụng phương pháp thống kê để xử lí số liệu, đánh giá và trình bày kết quả nghiên cứu. Lập các bảng biểu, sơ đồ để so sánh, đối chiếu... 5
8. Cấu trúc của luận văn Ngoài danh mục ký hiệu, chữ viết tắt, phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, phụ lục, tài liệu tham khảo, danh mục công trình khoa học liên quan đến luận văn của tác giả, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục giới tính cho học sinh dân tộc thiểu số ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC GIỚI TÍNH CHO HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Trong thời kỳ Cổ đại, giới tính đã được quan tâm tìm hiểu, có tính chất rất thô sơ và mang màu sắc cảm tính, mê tín. Giới tính đã được đề cập đến bằng một hệ thống thần thoại cổ đại và các khảo luận về tình yêu như Kinh “Kama Sutra” của Ấn Độ, “Nghệ thuật yêu” của Ovidius, “Chuỗi ngọc của người yêu” của Hazma,… Trong đó các tác giả “không những đặt cơ sở các chuẩn mực về đạo đức và tôn giáo cho tình yêu, mà còn cung cấp những kiến thức về sinh học và tâm lí học tình dục” [11]. Cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX, các đề tài nghiên cứu giới tính được mở rộng hơn… Cho đến cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, các nhà khoa học J. Bachocen (Thuỵ Sỹ), J. Mac Lennan (Anh), E. Westermach (Phần Lan), Lewis Henry Morgan (Mĩ), X.M. Kovalevxki (Nga)… đã gắn sự phát triển quan hệ tính dục với các dạng hôn nhân và gia đình với yếu tố khác của chế độ xã hội và văn hoá. Học giả A.X.Makarenko nghiên cứu về giáo dục giới tính đã nhấn mạnh đến việc học tập của thanh niên “học tập cách yêu đương, phải học tập để hiểu biết tình yêu, phải học tập cách sống hạnh phúc, học tập để biết tự trọng, học tập để biết cái vinh hạnh được làm người” (dẫn theo [15]). Ông khẳng định đạo đức giới tính liên quan đến đạo đức xã hội, liên quan đến nghĩa vụ, trách nhiệm về mối quan hệ giữa con người với con người trong gia đình, xã hội: “Đạo đức xã hội đặt ra những vấn đề về giáo dục giới tính cho thanh thiếu niên. Sinh hoạt giới tính của con người liên quan mật thiết với việc giáo dục về tình yêu, về đời sống gia đình tức là mối quan hệ giữa nam và nữ, mối quan hệ dẫn tới mục đích 7
hạnh phúc của con người, không thể quên giáo dục loại tình cảm đặc biệt đó về giới tính” [15]. Tiếp đến học giả I.X.Kon cho rằng giáo dục giới tính nhằm chuẩn bị cho nam nữ bước vào đời sống hạnh phúc gia đình và cuộc sống hôn nhân: “Chuẩn bị cho nam nữ thanh niên bước vào cuộc sống gia đình đòi hỏi phải hoàn thiện hệ thống giáo dục đạo đức và giáo dục giới tính” (dẫn theo [15]). Tại nước Anh, giáo dục giới tính cho trẻ em bắt đầu khi đứa trẻ trong giai đoạn độ tuổi mầm non, pháp luật Anh quy định rất rõ trẻ đủ 5 tuổi sẽ bắt đầu học về giới tính một cách bắt buộc với tên gọi của chương trình là “Khóa học Nhà nước yêu cầu”, áp dụng cho tất cả học sinh tại các trường công lập hay tư thục cho đến khi tốt nghiệp trung học cơ sở. Chương trình học được chia làm 4 phần tương ứng với 4 độ tuổi. Từ năm 2010 trở đi, ngay cả các em 5 tuổi cũng sẽ được giảng dạy những điều căn bản về khoa học giải phẫu cũng như quan hệ nam nữ. Sở dĩ việc giáo dục giới tính được đưa vào giảng dạy sớm như vậy là vì so với tất cả các nước châu Âu, Anh là quốc gia này hiện phá kỷ lục về số thiếu nữ vị thành niên mang thai. Qua các hoạt động giáo dục giới tính vị thành niên và việc sử dụng hình ảnh tương tác, phương pháp này được áp dụng nhằm hạn chế tệ nạn và tình trạng xâm phạm tình dục ở vị thành niên, giúp vị thành niên có kỹ năng phòng chốn lạm dụng tình dục [23]. Đối với Thụy Điển thực hiện giáo dục giới tính qua kênh truyền hình, đây là một trong những quốc gia tiên phong trong việc giáo dục giới tính cho trẻ em. Từ năm 1942, Thụy Điển đã yêu cầu và áp dụng giáo dục giới tính cho HS, trong đó có chương trình được công nhận đầu tiên tại một trường học, đó là “Giáo dục phòng tránh thai”, nhằm trang bị kiến thức mang thai và sinh con, chương trình này được giảng dạy cho trẻ em từ 7 tuổi trở lên. Các học sinh sẽ được học về đặc tính sinh lý của nam và nữ khi lên bậc trung học. Một bước đột phá diễn ra vào năm 1966, chương trình “Giáo dục phòng tránh thai” được Thụy Điển chính thức đưa lên truyền hình để giúp phụ huynh giáo dục giới tính cho con, ngay từ nhỏ các em đã được trang bị kiến thức về phòng tránh thai. Qua chương trình 8
này, trẻ em Thụy Điển sẽ biết cách tự bảo vệ mình để không bị lạm dụng về tình dục cũng như mang thai ngoài ý muốn. Tại Hà Lan, giáo dục giới tính được giảng dạy ở bậc tiểu học, HS tiểu học được học những bài học về tôn trọng những người chuyển đổi giới tính, lưỡng tính hay đồng tính. Thậm chí, các phụ huynh của quốc gia này còn trao đổi về chủ đề giới tính trong bữa ăn của gia đình. Do vậy, giáo dục Hà Lan được các nước trên thế giới ca ngợi về phương pháp giáo dục tiên tiến này, do có tỉ lệ mang thai tuổi vị thành niên thấp nhất trên thế giới (khoảng 0,5%) [23]. Ở Đức, nội dung giáo dục giới tính được triển khai từ những năm 1960- 1974, đã xây dựng chi tiết kế hoạch về một chương trình giáo dục giới tính, các HS từ lớp 8 bắt đầu học chương trình với 15 chủ đề khác nhau và trên 20 sách tham khảo được qui định. J.P MA-SƠ-LÔ-VA (Tiệp Khắc) đã nghiên cứu các vấn đề về giới tính cho rằng: ''Nhiều người trong chúng ta biết rằng không nên để con cái phải tự lần mò tìm hiểu lấy chuyện tình dục, song lại không biết hướng dẫn, tác động, không biết khi nào cần nói và nói như thế nào. Thế hệ trẻ ngày nay khác rất xa thế hệ chúng ta. Vì vậy, phải dẫn dắt họ theo kiểu khác.” và “Mục đích của toàn bộ chương trình giáo dục tình dục từ tuổi ấu thơ tới tuổi trưởng thành không chỉ là trang bị kiến thức, xây dựng ý thức tình dục mà điều quan trọng là xây dựng những quan niệm đúng đắn về vai trò, trách nhiệm của người đàn ông và phụ nữ trong cuộc sống vợ chồng, trong gia đình và trong xã hội'' (dẫn theo [15]). Tại Mỹ, giáo dục giới tính được phân theo các cấp học: (1) cấp tiểu học giới thiệu sự khác nhau giữa nam và nữ; (2) cấp THCS trở lên được giới thiệu kiến thức về tình dục, giới tính, các căn bệnh truyền nhiễm, việc mang thai… được giới thiệu cho HS một cách hệ thống. Các nhà giáo dục đã lồng ghép nội dung giáo dục nhân cách cho HS, đó là nội dung biết quý trọng mạng sống và yêu quý người khác giới. Nội dung “tình dục an toàn” và các biện pháp tránh thai hiệu quả được các nhà giáo dục đưa vào nội dung chương trình lớp 6, lớp 7. Theo 9