Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ QUẾ XUÂN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 2ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ QUẾ XUÂN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Phí Thị Hiếu THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào. Tài liệu tham khảo và nội dung trích dẫn đảm bảo sự trung thực và chính xác, tuân thủ các quy định về quyền sở hữu trí tuệ. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Quế Xuân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.ltc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Luận văn được hoàn thành tại Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Trong quá trình làm luận văn, em đã nhận được sự hướng dẫn tận tình của TS. Phí Thị Hiếu. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô đã luôn chỉ bảo tận tình, hướng dẫn và giúp đỡ em để em có thể hoàn thành luận văn. Đồng thời, em xin gửi tới các thầy, cô giáo Phòng đào tạo, bộ phận phụ trách Sau đại học và khoa Tâm lý giáo dục - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên lời cảm ơn chân thành vì đã quan tâm, tạo mọi điều kiện thuận lợi để em hoàn thành luận văn của mình. Xin chân thành cảm ơn Phòng đào tạo, Ban Giám hiệu, giáo viên, học sinh các trường tiểu học của thành phố Hạ Long đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát, thu thập thông tin cho đề tài nghiên cứu. Xin cảm ơn các bạn học viên lớp Cao học quản lý giáo dục K21B đã luôn động viên, chia sẻ khó khăn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập tại trường. Bản luận văn chắc chắn sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết, vì vậy em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy, cô để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Thái Nguyên, tháng 10 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Quế Xuân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iiĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... ii MỤC LỤC ......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC BẢNG .......................................................................................... v DANH MỤC HÌNH .......................................................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC ...... 5 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................... 5 1.1.1. Trên thế giới .............................................................................................. 5 1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................ 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài .............................................................. 8 1.2.1. Hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở trường Tiểu học .................... 8 1.3. Những vấn đề cơ bản về giáo dục theo chủ đề tích hợp ở trường tiểu học ...... 10 1.3.1. Mục tiêu giáo dục theo chủ đề tích hợp .................................................. 10 1.3.2. Vai trò giáo dục theo chủ đề tích hợp...................................................... 12 1.3.3. Nội dung giáo dục theo chủ đề tích hợp .................................................. 12 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iii ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
1.3.4. Phương pháp giáo dục theo chủ đề tích hợp ........................................... 15 1.3.5. Hình thức giáo dục theo chủ đề tích hợp ................................................. 16 1.4. Những vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở trường tiểu học ................................................................................................... 17 1.4.1. Hiệu trưởng trường Tiểu học với hoạt động quản lý giáo dục theo chủ đề tích hợp .............................................................................................................. 18 1.4.2. Mục tiêu quản lý HĐGD theo chủ đề tích hợp........................................ 20 1.4.3. Nguyên tắc quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp................. 20 1.4.4. Nội dung quản lý HĐGD theo chủ đề tích hợp của Hiệu trưởng trường tiểu học............................................................................................................... 23 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở trường tiểu học......................................................................................... 27 1.5.1. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 27 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 28 Kết luận chương 1.............................................................................................. 30 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ....................................... 31 2.1. Vài nét khái quát về khách thể khảo sát ..................................................... 31 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ....................................................................... 34 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 34 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 34 2.2.3. Đối tượng khảo sát................................................................................... 34 2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 34 2.2.5. Các bước khảo sát .................................................................................... 35 2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............................................................... 37 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về HĐGD theo chủ đề tích hợp . 37 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iv ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
2.3.2. Thực trạng nhận thức của HS về HĐGD theo chủ đề tích hợp ............... 39 2.3.3. Thực trạng xác định mục tiêu giáo dục theo chủ đề tích hợp ................. 41 2.3.4. Mức độ đạt được mục tiêu giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long .............................................................................. 42 2.3.5. Thực trạng xác định nội dung giáo dục theo chủ đề tích hợp ................. 44 2.3.6. Thực trạng các phương pháp thực hiện giáo dục theo chủ đề tích hợp.. 46 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................................ 48 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lý HĐGD theo chủ đề tích hợp ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh .................................... 48 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý HĐGD theo chủ đề tích hợp ở trường TH thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh .................................................. 49 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch HĐGD theo chủ đề tích hợp ở trường TH thành phố Hạ Long .......................................................................... 51 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện HĐGD theo chủ đề tích hợp ở trường TH thành phố Hạ Long ................................................................ 56 2.5. Đánh giá chung về quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học ở thành phố Hạ Long ............................................................... 58 2.5.1. Đánh giá chung ........................................................................................ 58 2.5.2. Nguyên nhân ............................................................................................ 59 Kết luận chương 2.............................................................................................. 62 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG TỈNH QUẢNG NINH ........................................ 63 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 63 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 63 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 63 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 63 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – vĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi của các biện pháp ............................... 63 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo phát huy khả năng của học sinh trong quá trình học tập theo chủ đề tích hợp ..................................................................................... 64 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh....................................... 64 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV về tầm quan trọng của HĐGD theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học ............................................................... 64 3.2.2. Kế hoạch hoá công tác quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học ............................................................................................ 66 3.2.3. Bồi dưỡng năng lực thiết kế, tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp cho giáo viên ở các trường tiểu học ........................................................... 69 3.2.4.Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong tổ chức giáo dục theo chủ đề tích hợp ............................................................................ 72 3.2.5. Tăng cường chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá và rút kinh nghiệm công tác tổ chức HĐGD theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học.............................................. 76 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .................................................... 79 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất ..... 79 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 79 3.4.2. Nội dung và cách tiến hành ..................................................................... 80 Kết luận chương 3 ............................................................................................. 83 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 84 1. Kết luận .......................................................................................................... 84 2. Khuyến nghị .................................................................................................. 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 89 PHỤ LỤC ......................................................................................................... 91 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –vi ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BVMT : Bảo vệ môi trường CBG : Chưa bao giờ CBQL : Cán bộ quản lý CNH-HĐH : Cộng nghiệp hóa - hiện đại hóa CSVC : Cơ sở vật chất ĐK : Đôi khi GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HĐGD : Hoạt động giáo dục HS : Học sinh HT : Hiệu trưởng KQT : Không quan trọng PP : Phương pháp QL : Quản lý QT : Quan trọng RQT : Rất quan trọng SGK : Sách giáo khoa TĐQT : Tương đối quan trọng TNXH : Tự nhiên xã hội TX : Thường xuyên TH : Tiểu học iv
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Đặc điểm đội ngũ CBQL, GV, HS các trường tiểu học.................. 32 Bảng 2.2: Chất lượng giáo dục ................................................................... 33 Bảng 2.3: Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về HĐGD theo chủ đề tích hợp . 37 Bảng 2.4: Thực trạng xác định mục tiêu giáo dục theo chủ đề tích hợp của CB, GV các trường tiểu học phố thành Hạ Long .................................. 41 Bảng 2.5: Mức độ đạt được mục tiêu giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long .............................................. 43 Bảng 2.6: Đánh giá của GV về mức độ phù hợp của nội dung giáo dục theo chủ đề tích hợp với nhận thức của HS ................................................ 44 Bảng 2.7: Mức độ thực hiện và hiệu quả của các phương pháp trong việc thực hiện HĐGD theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long ............................................................................. 46 Bảng 2.8: Thực trạng việc xây dựng kế hoạch HĐGD theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học ..................................................................... 48 Bảng 2.9: Thực trạng việc tổ chức thực hiện kế hoạch HĐGD theo chủ đề tích hợp ở các trường TH thành phố Hạ Long ..................................... 50 Bảng 2.10: Thực trạng hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên lập kế hoạch tổ chức HĐGD theo chủ đề tích hợp ......................... 52 Bảng 2.11: Thực trạng hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn bồi dưỡng năng lực cho GV về HĐGD theo chủ đề tích hợp ....................................... 54 Bảng 2.12: Thực trạng việc kiểm tra đánh giá kết quả thực hiện HĐGD theo chủ đề tích hợp ........................................................................... 57 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của 5 biện pháp quản lý HĐGD theo chủ đề tích hợp ở các trường TH thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh .................................................... 80 v
DANH MỤC HÌNH Biểu đồ 2.1: Mức độ phù hợp của nội dung giáo dục theo chủ đề tích hợp với nhận thức của học sinh ...................................................................... 45 Biểu đồ 2.2: Thực trạng hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn bồi dưỡng năng lực cho GV về HĐGD theo chủ đề tích hợp Biểu đồ 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của 5 biện pháp quản lý HĐGD theo chủ đề tích hợp ở các trường TH thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh ................................................................. 82 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đất nước ta đang bước vào thế kỷ XXI, thế kỷ của nền kinh tế tri thức với tốc độ phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ. Nước ta đang đứng trước cơ hội và thách thức to lớn để thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Xu thế phát triển của thời đại và công cuộc xây dựng đất nước đòi hỏi chúng ta phải có nguồn nhân lực chất lượng cao. Tại Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã khẳng định "Chủ động, tích cực hội nhập quốc tế để phát triển giáo dục và đào tạo, đồng thời giáo dục và đào tạo phải đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế để phát triển đất nước" [8]. Muốn đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện nay cần tiếp tục những định hướng đúng đắn của mục tiêu giáo dục hiện hành, nhưng cần điều chỉnh, khắc phục hạn chế “nặng về dạy chữ, nhẹ về dạy người”, đảm bảo phát triển toàn diện và phát huy tối đa tiềm năng riêng của mỗi học sinh; phát triển hài hòa con người cá nhân và con người xã hội; coi trọng giáo dục cả phẩm chất và năng lực của người học. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ "Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiế n thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kế t hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội". [8] Trong định hướng của đổi mới chương trình giáo dục phổ thông nước ta sau năm 2015 thì giáo dục tích hợp là một trong những nội dung quan trọng được thực hiện nhằm hướng tới mục tiêu chuyển nền giáo dục nước ta từ chủ yếu cung cấp kiến thức và kỹ năng sang nền giáo dục phát triển phẩm chất và năng lực học 1
sinh. Do vậy quản lý hoạt động giáo dục theo hướng tích hợp có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo trong nhà trường. Hiện nay, hoạt động giáo dục theo hướng tích hợp trong các nhà trường chưa được chú trọng đúng mức, chưa được giáo viên và cán bộ quản lý quan tâm thường xuyên. Thậm chí nhiều giáo viên chưa hiểu giáo dục tích hợp là như thế nào. Chính vì chưa hiểu rõ tầm quan trọng của hoạt động giáo dục theo hướng tích hợp nên công tác quản lý chưa tiến hành thường xuyên, từ việc xây dựng chương trình kế hoạch, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, huy động các lực lượng giáo dục, kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động. Điều này dẫn đến chất lượng giáo dục theo chủ đề tích hợp tại các nhà trường còn thấp. Xuất phát từ những lý do trình bày trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài luận văn. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động giáo dục tích hợp ở các trường tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long vẫn còn nhiều hạn chế. Nếu đề xuất được những biện pháp quản lý có tính khoa học và khả thi thì sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở trường Tiểu học. 5.2. Đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp tại các trường Tiểu học thành phố Hạ Long. 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ nghiên cứu công tác quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp thông qua dạy các môn học ở 5 trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh năm học 2014- 2015 gồm: Trường TH Hữu Nghị, TH Quang Trung, TH Hà Lầm, TH Trần Quốc Toản, TH Lê Hồng Phong. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu và tổng hợp các tài liệu lý luận, hệ thống hóa những chủ trương, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước, các thông tư, chỉ thị của Bộ Giáo dục có liên quan đến vấn đề nghiên cứu; tham khảo các luận văn cùng chuyên ngành và các tài liệu khác về quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp để xây dựng khung lý thuyết cho đề tài. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra viết Xây dựng các mẫu phiếu điều tra dành cho cán bộ quản lý và giáo viên để thu thập thông tin về thực trạng hoạt động và quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Tiến hành phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp hiện nay ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long để thu thập thông tin thực tiễn cho đề tài. 3
7.2.3. Phương pháp quan sát Quan sát thái độ, hành vi của học sinh và cách thức tổ chức các hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp của giáo viên các trường Tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh. 7.2.4. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Xin ý kiến các chuyên gia về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng 1 số công thức toán học để xử lý các số liệu thu được. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Tích hợp là một khái niệm được sử dụng trong nhiều lĩnh vực. Trong lĩnh vực khoa học giáo dục, khái niệm tích hợp xuất hiện từ thời kì khai sáng, dùng để chỉ một quan niệm GD toàn diện con người, chống lại hiện tượng làm cho con người phát triển thiếu hài hòa, cân đối. Tích hợp còn có nghĩa là thành lập một loại hình nhà trường mới, bao gồm các thuộc tính trội của các loại hình nhà trường vốn có. Tích hợp là một trong những quan điểm GD đã trở thành xu thế trong việc xác định nội dung DH trong nhà trường phổ thông và trong xây dựng chương trình môn học ở nhiều nước trên thế giới. Quan điểm tích hợp được xây dựng trên cơ sở những quan niệm tích cực về quá trình học tập và quá trình DH. Trên thế giới đã có nhiều nhà khoa học nghiên cứu về quan điểm tích hợp, trong đó có Xavier Roegiers (1996) với công trình nghiên cứu “Khoa sư phạm tích hợp hay cần làm thế nào để phát triển năng lực ở các trường học” [28]. Trong công trình nghiên cứu của mình, ông nhấn mạnh rằng cần đưa toàn bộ quá trình học tập vào một tình huống có ý nghĩa đối với HS. Đồng thời với việc phát triển mục tiêu đơn lẻ, cần tích hợp các quá trình học tập này trong một tình huống có ý nghĩa với HS. Mục tiêu tích hợp là nhằm hình thành cho HS những năng lực thực tiễn - khả năng để HS có thể đối phó với những tình huống cụ thể xảy ra trong cuộc sống. Nhưng cũng cần lưu ý đến việc chọn lọc thông tin phù hợp với tình huống, mục đích của bài học đặt ra. X.Roegiers cũng cho rằng cần thiết phải có sự vượt lên trên các nội dung học tập. Các kiến thức học được chỉ thực sự có ý nghĩa khi chúng được huy 5
động vào các tình huống cụ thể và những kiến thức đó sẽ được HS ghi nhớ lâu hơn. Học chỉ để biết, để nhớ và giải quyết các vấn đề trong bài học thì chưa đủ, HS phải biết vận dụng sáng tạo những kiến thức đã học vào những tình huống xảy ra trong thực tiễn. 1.1.2. Ở Việt Nam Ở Việt Nam, thời Pháp thuộc, quan điểm tích hợp được thể hiện trong một số môn ở trường tiểu học như môn "Cách trí ", sau đổi thành môn " Khoa học thường thức". Môn học này còn được dạy một số năm ở trường cấp I của miền Bắc nước ta. Từ những năm 1987, việc nghiên cứu xây dựng môn “Tìm hiểu Tự nhiên và xã hội” theo quan điểm tích hợp đã được thực hiện và môn học này được thiết kế để đưa vào DH ở trường cấp I từ lớp 1 đến lớp 5. Chương trình năm 2000 đã được hoàn chỉnh thêm một bước, quan điểm tích hợp đã được thể hiện trong chương trình sách giáo khoa và các hoạt động DH ở tiểu học. Ở Việt Nam cũng đã có nhiều nhà nghiên cứu giáo dục nghiên cứu cơ sở lý luận về tích hợp và các biện pháp nhằm vận dụng tích hợp vào quá trình giảng dạy như: Tác giả Đào Trọng Quang với bài: “Biên soạn SGK theo quan điểm tích hợp, cơ sở lý luận và một số kinh nghiệm” đã đề cập bản chất của sư phạm tích hợp, quan điểm tích hợp và một số nguyên tắc chỉ đạo tích hợp, một số kỹ thuật tích hợp [23]. Tác giả Nguyễn Thanh Hùng nghiên cứu vấn đề Tích hợp trong dạy học Ngữ văn. Trong đề tài này, tác giả coi việc tích hợp trong dạy học Ngữ văn là quan điểm, là hình thức, phương pháp, phương tiện đã và đang được các nhà trường phổ thông áp dụng, cụ thể là tích hợp Làm văn, Văn học, Ngữ pháp vào trong môn Ngữ Văn. Cuối cùng tác giả đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học theo chương trình tích hợp đối với môn Ngữ Văn [16]. 6
Trong đề tài Dạy học tích hợp, tác giả Trần Bá Hoành đưa ra một số khái niệm nền tảng về sư phạm tích hợp, các quan điểm và mục tiêu của sư phạm tích hợp, điều kiện và triển vọng để triển khai dạy học theo hướng tích hợp ở trường phổ thông tại Việt Nam [14]. Đối với các nhà trường sư phạm, việc vận dụng quan điểm tích hợp trong quá trình đào tạo giáo viên cũng đang là vấn đề nhận được sự quan tâm của rất nhiều nhà nghiên cứu. Có thể kể ra một số công trình tiêu biểu: Tác giả Đinh Quang Báo với công trình Cơ sở lý luận của việc đào tạo tích hợp khoa học cơ bản và phương pháp dạy học bộ môn ở các trường sư phạm [1]; Lê Đức Ngọc với đề tài Xây dựng chương trình đào tạo giáo viên dạy tích hợp các môn tự nhiên, các môn xã hội - nhân văn và các môn công nghệ [19]; Nguyễn Đăng Trung với Vận dụng quan điểm tích hợp trong quá trình dạy học môn giáo dục học trong nhà trường Sư Phạm [26]. Các tác giả đã nêu được các căn cứ, các yêu cầu thực tiễn để giảng dạy cho sinh viên các trường sư phạm về quan điểm, phương pháp thực hiện giáo dục tích hợp trong các nhà trường. Chương trình SGK theo hướng tích hợp đã được xây dựng xuyên suốt từ cấp tiểu học đến THPT. Các tác giả biên soạn bộ SGK mới cũng khẳng định: Bên cạnh những hướng cải tiến chung của chương trình như giảm tải, tăng thực hành, gắn với cuộc sống, cải tiến nổi bật nhất của chương trình là hướng tích hợp. Như vậy, việc vận dụng quan điểm tích hợp vào giảng dạy và giáo dục đã và đang thu hút được sự quan tâm của các nhà giáo dục. Những công trình nghiên cứu của nhiều nhà giáo dục và GV đã khẳng định việc vận dụng quan điểm tích hợp vào giáo dục là một trong những xu hướng tất yếu hiện nay. Về quản lý hoạt động giáo dục trong nhà trường phổ thông có thể kể đến: Luận văn Thạc sĩ của tác giả Lê Thị Thanh Xuân (2014): "Quản lý giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động dạy học ở các trường THCS thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh" [29]; luận văn Thạc sĩ của tác giả Cà Thị Hoan (2009): "Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo định hướng 7
xây dựng nhà trường thân thiện ở trường THPT vùng dân tộc thiểu số" [13]. Các tác giả đã nghiên cứu thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường phổ thông, từ đó đề xuất một số biện pháp có tính khả thi để thực hiện tốt công tác quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Tuy nhiên, hiện nay, vấn đề quản lý hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở trường phổ thông nói chung, trường tiểu học nói riêng vẫn còn là khoảng trống đòi hỏi sự quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học. 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Hoạt động giáo dục theo chủ đề tích hợp ở trường Tiểu học 1.2.1.1. Tích hợp Trong tiếng Anh, tích hợp được viết là “integration” một từ gốc Latinh (integer) có nghĩa là “whole” hay “toàn bộ, toàn thể”. Có nghĩa là sự phối hợp các hoạt động khác nhau, các thành phần khác nhau của một hệ thống để bảo đảm sự hài hòa chức năng và mục tiêu hoạt động của hệ thống ấy. Theo từ điển Tiếng Việt: “Tích hợp là sự kết hợp những hoạt động, chương trình hoặc các thành phần khác nhau thành một khối chức năng. Tích hợp có nghĩa là sự thống nhất, sự hòa hợp, sự kết hợp” [20]. Theo từ điển Giáo dục học do tác giả Bùi Hiền chủ biên: “Tích hợp là hành động liên kết các đối tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một kế hoạch dạy học” [12] 1.2.1.2. Hoạt động giáo dục Hoạt động là hình thức biểu hiện quan trọng nhất các mối quan hệ tích cực, chủ động của con người với thực tiễn xung quanh. Hoạt động là phương thức tồn tại của con người, đồng thời hoạt động là điều kiện, là phương tiện, là con đường hình thành và phát triển nhân cách, trong đó hoạt động giáo dục giữ vai trò chủ đạo. 8