Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường Trung học phổ thông vùng đặc biệt khó 3 khăn nói chung và trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ TUẤN ANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRƯỜNG THPT DÀO SAN - VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN HUYỆN PHONG THỔ - TỈNH LAI CHÂU LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ TUẤN ANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRƯỜNG THPT DÀO SAN - VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN HUYỆN PHONG THỔ - TỈNH LAI CHÂU Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phùng Thị Hằng THÁI NGUYÊN - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Vũ Tuấn Anh i
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới Lãnh đạo trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường. Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Phùng Thị Hằng, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Ban giám hiệu, cán bộ, nhân viên và học sinh trường THPT Dào San huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu cùng bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Em xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 11 tháng 11 năm 2017 Tác giả Vũ Tuấn Anh ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ....................................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu .................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ....................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ........................................................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN ................................................................................................... 6 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................... 6 1.1.1. Trên thế giới ............................................................................................ 6 1.1.2. Ở Việt Nam.............................................................................................. 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ....................................................... 10 1.2.1. Quản lý .................................................................................................. 10 1.2.2. Quản lý giáo dục.................................................................................... 12 1.2.3. Hoạt động học tập, hoạt động học tập của học sinh .............................. 13 1.2.4. Quản lý hoạt động học tập của học sinh................................................ 16 iii
1.3. Một số vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động học tập của học sinh Trung học phổ thông vùng đặc biệt khó khăn ....................................... 16 1.3.1. Những đặc điểm về hoạt động học tập của học sinh Trung học phổ thông vùng đặc biệt khó khăn ............................................................... 17 1.3.2. Hiệu trưởng trường Trung học phổ thông vùng đặc biệt khó khăn với vai trò quản lý hoạt động học tập của học sinh ............................... 22 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng tới việc quản lý hoạt động học tập của học sinh Trung học phổ thông vùng đặc biệt khó khăn ............................... 33 1.4.1. Các yếu tố về phía môi trường, điều kiện giảng dạy và học tập ........... 33 1.4.2. Các yếu tố về phía học sinh ................................................................... 35 1.4.3. Các yếu tố về phía nhà quản lý, giáo viên............................................. 35 Kết luận chương 1.............................................................................................. 36 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG DÀO SAN - VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN HUYỆN PHONG THỔ - TỈNH LAI CHÂU ............................................................................... 39 2.1. Vài nét về tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa và giáo dục THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu................... 39 2.1.1. Tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa của vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ......................................................... 39 2.1.2. Khái quát về giáo dục THPT ở vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ............................................................................... 42 2.2. Mục đích, nội dung và phương pháp khảo sát ...................................... 45 2.2.1. Mục đích khảo sát.................................................................................. 45 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................. 45 2.2.3. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu ............................ 46 2.3. Kết quả khảo sát .................................................................................... 46 iv
2.3.1. Thực trạng về hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ......... 46 2.3.2. Thực trạng về quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ....................................................................................... 49 2.3.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ............................................................................... 58 Kết luận chương 2.............................................................................................. 64 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG DÀO SAN VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN HUYỆN PHONG THỔ - LAI CHÂU ................................................................................................... 65 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................... 65 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ....................................................... 65 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ..................................... 65 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ........................................................ 66 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ ..................................... 66 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ........................................................... 67 3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ................................................................................................ 68 3.2.1. Tổ chức các hoạt động để nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn ................... 68 3.2.2. Kế hoạch hóa hoạt động học tập của học sinh dựa trên điều kiện thực tế của nhà trường và yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục trong giai đoạn mới ............................................................................... 70 v
3.2.3. Đổi mới nội dung, phương thức quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn .......................... 73 3.2.4. Đổi mới nội dung, phương thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ........................................................................................... 81 3.2.5. Thực hiện tốt công tác xã hội hóa giáo dục, tạo nguồn kinh phí để đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cho nhà trường ................ 83 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................ 85 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất..... 87 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 93 1. Kết luận........................................................................................................ 93 2. Khuyến nghị ................................................................................................ 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 97 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 100 vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT HĐDH : Hoạt động dạy học HĐHT : Hoạt động học tập THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TTHTCĐ : Trung tâm học tập cộng đồng UBND : Uỷ ban nhân dân VHTT : Văn hoá thể thao XHCN : Xã hội chủ nghĩa iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Đánh giá của các khách thể điều tra về tầm quan trọng của hoạt động học tập đối với học sinh ....................................................... 46 Bảng 2.2. Đánh giá của các khách thể điều tra về thái độ học tập của học sinh..... 47 Bảng 2.3. Phân loại học lực và hạnh kiểm của học sinh trường THPT Dào San - Vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu năm học 2015 - 2016 và năm học 2016 - 2017 ............................. 49 Bảng 2.4. Đánh giá của các khách thể điều tra về việc lập kế hoạch quản lý hoạt động học tập của học sinh ................................................. 50 Bảng 2.5. Đánh giá của các khách thể điều tra về công tác tổ chức thực hiện việc quản lý hoạt động học tập của học sinh......................... 52 Bảng 2.6. Đánh giá của các khách thể điều tra về công tác chỉ đạo thực hiện việc quản lý hoạt động học tập của học sinh ......................... 54 Bảng 2.7. Đánh giá của các khách thể điều tra về công tác kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện việc quản lý hoạt động học tập của học sinh THPT Dào San - Vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ....................................................................... 56 Bảng 2.8. Kết quả đánh giá của các khách thể điều tra về việc thực hiện các chức năng quản lý của hiệu trưởng ......................................... 58 Bảng 2.9. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong tổ chức quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ................... 62 Bảng 3.1. Kết quả kiểm chứng về mức độ cần thiết và khả thi của các nhóm biện pháp quản lý học tập của học sinh THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ........ 88 v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ: Biểu đồ 3.1. Kết quả kiểm chứng về mức độ cần thiết của các nhóm biện pháp quản lý học tập của học sinh THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ............... 89 Biểu đồ 3.2. Kết quả kiểm chứng về mức độ khả thi của các nhóm biện pháp quản lý học tập của học sinh THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu ............... 90 Sơ đồ: Sơ đồ 1.1. Mô hình hoạt động quản lý ....................................................... 11 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong giáo dục và đào tạo, chất lượng giáo dục được quyết định bởi chính người học. Sự tiếp thu kiến thức của người học trong "dạy - học" là mối liên hệ biện chứng; trong đó là sự tác động qua lại, sự quy định, sự chuyển hóa lẫn nhau giữa các yếu tố, các thuộc tính, các mặt của một quá trình nhận thức. Lê nin đã nói "học, học nữa, học mãi". Như vậy, nâng cao chất lượng dạy học là phải nhằm vào người học, do đó việc quản lý hoạt động học tập của học sinh là rất quan trọng, đó là mấu chốt của việc đổi mới phương pháp dạy học mà chúng ta đang thực hiện. Được sự quan tâm của Đảng, nhà nước, trong những năm qua, nhiều chính sách về giáo dục ở miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn đã được ban hành, tạo điều kiện để giáo dục phát triển, góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực cho địa phương. Trên địa bàn huyện, chất lượng giáo dục vùng đặc biệt khó khăn đã đạt được những kết quả quan trọng: quy mô mạng lưới trường, lớp các cấp học tăng nhanh, tỷ lệ huy động trẻ trong độ tuổi đến trường đạt cao; chất lượng giáo dục từng bước được nâng lên; cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học tiếp tục được đầu tư, bổ sung. Tuy nhiên, so với yêu cầu đổi mới về giáo dục còn nhiều hạn chế: một bộ phận giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, kết quả học tập của học sinh... đều thấp hơn so với các xã vùng II. Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIII; Quyết định số 150- QĐ/TU, ngày 20/6/2016 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về ban hành Đề án "nâng cao chất lượng giáo dục vùng đặc biệt khó khăn giai đoạn 2016 - 2020". 1
Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2015 - 2020, huyện đã tập trung xây dựng 02 đề án về tăng cường củng cố hệ thống chính trị cơ sở và đề án phát triển kinh tế - xã hội các xã vùng cao biên giới. Trong đó tập trung chính vào đào tạo nguồn nhân lực kế cận (nguồn lãnh đạo cấp xã, huyện và nguồn lao động địa phương). Do vậy, việc quan tâm nâng cao chất lượng giáo dục, chất lượng học tập của học sinh vùng đặc biệt khó khăn là việc làm rất cấp bách của nhiệm kỳ 2015 - 2020. Sau 8 năm thành lập trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu, cùng với việc từng bước đầu tư cơ sở vật chất của nhà trường, kiện toàn đội ngũ lãnh đạo, giáo viên nhà trường; hoạt động dạy và học của thầy và trò trường THPT Dào San đã có nhiều đổi mới, ổn định, nền nếp, quy củ hơn. Tuy nhiên, chất lượng học tập vẫn còn nhiều hạn chế: có rất nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chính từ phía người học, các em đang trong độ tuổi lao động chính của gia đình; sinh sống ở 8 xã vùng biên giới đặc biệt khó khăn của huyện Phong Thổ, chủ yếu là dân tộc Mông, Hà Nhì, ảnh hưởng của nhiều tập tục lạc hậu và trình độ dân trí còn thấp của đại bộ phận nhân dân, điều kiện sống, học tập rất khó khăn... Trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để quản lý tốt hoạt động học tập của học sinh, nâng cao chất lượng dạy và học, đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cho địa phương và nguồn lao động cho xã hội. Xuất phát từ những lý do nêu trên, chúng tôi lựa chọn vấn đề "Quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu" Làm đề tài luận văn để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường Trung học phổ thông vùng đặc biệt khó 2
khăn nói chung và trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu nói riêng. 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động học tập của học sinh Trung học phổ thông vùng đặc biệt khó khăn. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu. 4. Giả thuyết khoa học: Hoạt động học tập của học sinh trường Trung học phổ thông Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu còn có những hạn chế nhất định như: Kết quả học tập của học sinh còn thấp, tính tích cực, tự giác, chủ động trong học tập, ý thức tự học, khả năng làm việc theo nhóm của học sinh còn yếu. Nếu đề xuất và thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp quản lý phù hợp với tình hình thực tiễn thì chất lượng hoạt động học tập của học sinh sẽ được nâng cao. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động học tập của học sinh Trung học phổ thông vůng đặc biệt khó khăn. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng về hoạt động học tập vŕ quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu. Các số liệu sử dụng trong đề tài được lấy từ nguồn số liệu của trường THPT 3
Dào San trong 2 năm học gần đây (năm học 2015-2016 và năm học 2016-2017). 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Bao gồm các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu, lý luận, văn bản pháp quy của Nhà nước, của ngành giáo dục và đào tạo, sách, báo,... có liên quan đến vấn đề quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT vùng đặc biệt khó khăn để xây dựng khung lý thuyết cho đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Phương pháp này được sử dụng để thu thập dữ liệu từ thực tế về hoạt động học tập và công tác quản lý hoạt động học tập của học sinh vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu tạo nguồn thông tin thực tiễn cho đề tài. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Tiến hành phỏng vấn trực tiếp một số cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh trường Trung học phổ thông Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu nhằm thu thập thêm thông tin về công tác quản lý hoạt động học tập của học sinh trong nhà trường. 7.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Thiết kế các mẫu phiếu điều tra đối với cán bộ quản lý; giáo viên và học sinh để tìm hiểu nhận thức, ý kiến đánh giá của các khách thể điều tra về thực trạng hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập của học sinh ở trường THPT Dào San huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu. 7.2.4. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến các chuyên gia quản lý giáo dục, các chuyên gia về lý luận dạy học để xây dựng các tiêu chí và công cụ khảo sát thực trạng, cách xử lý kết quả điều tra, xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh THPT vùng đặc biệt khó khăn. 7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm 4
Phương pháp này được sử dụng với mục đích đánh giá, tổng kết công tác quản lí hoạt động học tập của học sinh THPT vùng đặc biệt khó khăn của tỉnh Lai Châu. 7.3. Các phương pháp xử lý số liệu Sử dụng phương pháp thống kê trong toán học như: tính phần trăm, sử dụng biểu đồ... để xử lý và biểu đạt các số liệu thu được nhằm đảm bảo tính khoa học, khách quan trong quá trình nghiên cứu. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu; Kết luận và Khuyến nghị; Tài liệu tham khảo; Phụ lục, nội dung của luận văn được cấu trúc thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động học tập của học sinh THPT vùng đặc biệt khó khăn. Chương 2: Thực trạng về quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường THPT Dào San - vùng đặc biệt khó khăn huyện Phong Thổ - tỉnh Lai Châu. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Thế giới đang đứng trước sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ và những thành tựu lớn lao về kinh tế xã hội. Hầu hết các nhà lãnh đạo, các nhà nghiên cứu của nhiều quốc gia trên thế giới đều có chung nhận định: Giáo dục là động lực để phát triển kinh tế - xã hội, nguồn lực con người là tài sản quyết định cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, hiện đại hóa đất nước. Trong lịch sử phát triển của giáo dục, học tập là vấn đề đã được quan tâm nghiên cứu từ lâu cả về lý luận và thực tiễn nhằm phát huy vài trò tích cực học tập của người học. Song ở từng giai đoạn phát triển của lịch sử thì vấn đề học tập được đề cập tới bằng nhiều hình thức khác nhau: Ở phương đông, Khổng tử (551 479 TCN) một triết gia của Trung Quốc từng quan niệm về phương pháp dạy học của ông là dùng cách gợi mở, đi từ gần đến xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực suy nghĩ, phải hình thành nền nếp, thói quen học tập. Triết gia này rất coi trọng việc tự học, tự rèn, tu thân để phát huy mặt tích cực, học kết hợp với hành, trong dạy thì phải sát đối tượng, phát triển ý chí của người học. Những phương pháp giáo dục nói trên cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị và là bài học lớn trong quản lý nhà trường nói chung và quản lý dạy học nói riêng [theo 32, tr.6]. Đến thế kỷ thứ XVIII; XIX, các nhà giáo dục nổi tiếng của thế giới như: J.H Petstalogi (1746-1872); K.Đ Uxinsky (1824-1890); J.J Rutxo (1712-1778); A.L Dixtecvec (1790-1886) trong các tác phẩm nghiên cứu của mình đã khẳng định: "tự học tập dành lấy tri thức bằng con đường khám phá, tự tìm tòi, tự suy nghĩ là con đường quan trọng để chiếm lĩnh tri thức" [theo 32, tr.7]. 6
A.Coomenxki (1592-1670) - nhà giáo dục vĩ đại của Séc và của thế giới đã đưa ra các nguyên tắc dạy học như: "nguyên tắc trực quan, nguyên tắc nhất quán, nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và tính hệ thống; đồng thời đã khẳng định hiệu quả dạy học có liên quan đến chất lượng người dạy thông qua việc vận dụng có hiệu quả các nguyên tắc dạy học" [theo 32, tr.7]. Các nhà nghiên cứu giáo dục Xô viết trước đây thì khẳng định: Kết quả toàn bộ hoạt động quản lý của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý hoạt động giảng dạy của đội ngũ giáo viên. P.V.Zimin, M.I.Kondakop, N.I Saxxerddoottop đi sâu nghiên cứu lãnh đạo công tác giảng dạy, giáo dục trong nhà trường và xem đây là khâu then chốt trong hoạt động quản lý của hiệu trưởng [theo 32, tr.7]. V.A. Xukhomlinxky, V.P. Xtrezicondin; Jaxapob đã nghiên cứu và đề ra một số vấn đề quản lý của hiệu trưởng trường phổ thông như phân công nhiệm vụ của hiệu trưởng và phó hiệu trưởng; còn V.A. Xukhomlinxki thì đặc biệt coi trọng sự trao đổi giữa hiệu trưởng và phó hiệu trưởng để tìm ra cách quản lý tốt nhất, tác giả cho rằng: "Trong những cuộc trao đổi này như đòn bẩy, đã nẩy sinh ra những dự định mà sau này trong công tác quản lý được phát triển trong lao động sáng tạo của tập thể sư phạm nhà trường" [theo 32, tr.7]. Trong những năm gần đây, các nước phương tây nổi lên cuộc cách mạng tìm phương pháp giáo dục mới trên cơ sở tiếp cận việc lấy người học làm trung tâm để làm sao phát huy hết năng lực nội sinh của người học. Đại diện cho tư tưởng này là J.Deway, ông cho rằng: "học sinh là mặt trời, xung quanh nó quy tụ mọi phương tiện giáo dục" [theo 32, tr.7]. Như vậy, trên thực tế và cả trên phương diện lý luận, đã có nhiều tác giả của nhiều nước trên thế giới đã rất quan tâm đến việc nghiên cứu về quản lý hoạt động học tập của học sinh để tìm ra phương pháp, biện pháp quản lý hữu hiệu; tuy nhiên mọi vấn đề chỉ mới đề cập một cách chung chung, tùy theo điều kiện hoàn cảnh cụ thể của mỗi nước. Còn vấn đề quản lý hoạt động học tập của học sinh vùng đặc biệt khó khăn chưa được đề cập đến. 7
1.1.2. Ở Việt Nam Đảng và Nhà nước đã quan tâm và tạo ra nhận thức đúng đắn về vai trò của giáo dục đối với sự phát triển công nghiệp hoá và hiện đại hóa đất nước. Nghị quyết Trung Ương II khóa VIII của Đại hội đại biểu Đảng cộng sản Việt Nam xác định “cùng với khoa học và công nghệ giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước giáo dục và đào tạo trở thành một trong những nhân tố có ý nghĩa quyết định tới tốc độ và quy mô của sự phát triển. Như vậy Đảng và Nhà nước đã coi giáo dục là “quốc sách hàng đầu” toàn xã hội đều có ý thức chăm lo cho giáo dục, vì giáo dục đã tạo nên nguồn lực con người phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong nhiều năm nay, các nhà sư phạm đã đi sâu nghiên cứu một cách toàn diện về vai tṛ; vị trí; nhiệm vụ; tổ chức quá tŕnh dạy học, thấy được việc nâng cao chất lượng dạy học trên lớp sẽ quyết định chất lượng dạy học. Những ưu điểm và nhược điểm của quá trình tổ chức dạy học trên lớp và nhận thức đúng về bản chất của quá trěnh dạy học, mối quan hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học, vai trò của người dạy và người học, và sự đổi mới hiện nay về giáo dục, đổi mới nội dung và những biện pháp tổ chức dạy học trên lớp, trang thiết bị cơ sở vật chất phục vụ cho dạy học. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học trên lớp. Các tác giả tiêu biểu như Nguyễn Cảnh Toàn, Trần Kiểm, Hồ Ngọc Đại, Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Đặng Quốc Bảo, Bùi Minh Hiền, Nguyễn Ngọc Bảo, Phạm Viết Vượng, Đặng Thành Hưng… Để giải quyết từng bước cho chất lượng thực chất của giáo dục nước ta, ngành giáo dục và đào tạo đã triển khai cuộc vận động lớn về việc “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”. Nhằm lập lại kỷ cương trong dạy học, phát huy niềm tự hào và tự trọng nghề nghiệp của mỗi thầy cô giáo, khẳng định trách nhiệm và sứ mạng vẻ vang của ngành giáo dục của mỗi nhà trường, các thầy cô giáo trong việc tạo ra nguồn nhân lực cho đất nước. 8
Nâng cao chất lượng giáo dục có rất nhiều yếu tố, trong đó yếu tố quan trọng không thể thiếu được nó quyết định tới chất lượng giáo dục và sự phát triển giáo dục đó chính là quá trình quản lý chất lượng dạy học, nó được nhiều nhà nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng dạy học. Trong văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã chỉ ra một trong những nhiệm vụ phát triển giáo dục trong giai đoạn tới là "phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo" [16, tr.117]. Như vậy quản lý hoạt động dạy học nói chung và quản lý hoạt động học tập nói riêng được xem là khâu đột phá để nâng cao chất lượng học tập của người học, là vấn đề bức xúc đã được quan tâm nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường. Lý luận dạy học đã chỉ ra rằng: trong mối quan hệ giữa "dạy và học” thì yếu tố "học” là yếu tố quyết định chất lượng dạy học. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã chỉ ra nhiệm vụ của giáo dục "tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học... Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học, hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo đảm bảo trung thực, khách quan" [16, tr.115]. Như vậy, quản lý hoạt động học tập của học sinh là một trong những công việc chính đối với người Hiệu trưởng. Quản lý hoạt động học tập của học sinh luôn được các nhà nghiên cứu đề cập trong các công trình khoa học giáo dục như giáo trình giảng dạy của trường đại học Sư phạm Hà Nội; trường Đại học quốc gia Hà Nội; trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên và nhiều luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục. Trong các cơ sở giáo dục và đào tạo, người Hiệu trưởng với chức năng quản lý toàn diện nhà trường, để nâng cao được 9