Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non, tác giả luận văn đề ra một số biện pháp quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở Trường CĐCĐ Bắc Kạn nhằm nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM BÙI THỊ THANH HÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG CỘNG ĐỒNG BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN, NĂM 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM BÙI THỊ THANH HÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG CỘNG ĐỒNG BẮC KẠN Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã ngành: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS. NGUYỄN THỊ TÍNH THÁI NGUYÊN, NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Luận văn "Quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn" được thực hiện từ tháng 08 năm 2017 đến tháng 4 năm 2018. Tôi xin cam đoan: Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin đã được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn đúng quy định. Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018 Người thực hiện Bùi Thị Thanh Hà i
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Tính trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ và chỉ dẫn tận tình cho tôi về định hướng đề tài, hướng dẫn tôi trong việc tiếp cận và khai thác các tài liệu tham khảo cũng như chỉ bảo cho tôi trong quá trình tôi viết luận văn và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Ban chủ nhiệm khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận giúp tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy, cô, đồng nghiệp trường trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn đã tận tình giúp đỡ, cung cấp nhiều thông tin và tư liệu quý giá cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp. Cuối cùng tôi muốn bày tỏ lòng cảm ơn đối với bạn bè, người thân trong gia đình đã ủng hộ và tạo mọi điều kiện hỗ trợ tôi học tập và hoàn thành luận văn này. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018 Người thực hiện Bùi Thị Thanh Hà ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG ....................................................................... 5 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu....................................................................... 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu của nước ngoài ............................................... 5 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước................................................................ 6 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................... 7 1.2.1. Chương trình đào tạo và phát triển chương trình đào tạo ......................... 7 1.2.2. Quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục mầm non ............................................................................................................ 11 1.3. Một số vấn đề cơ bản về phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ............................................................................................................ 13 1.3.1. Một vài nét về chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng ............................................................................................................. 13 iii
1.3.2. Các cách tiếp cận phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ..................................................................................................................... 18 1.3.3. Quy trình phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng ................................................................................................. 19 1.3.4. Các nguồn lực tham gia phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng ....................................................................... 21 1.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng ................................................... 21 1.4. Nội dung quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng ....................................................................... 23 1.4.1. Lập kế hoạch phát triển ........................................................................... 23 1.4.2. Tổ chức hoạt động phát triển chương trình ............................................. 27 1.4.3. Chỉ đạo hoạt động phát triển chương trình .............................................. 28 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện phát triển chương trình ................. 29 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng ................................................... 31 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 31 1.5.1. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 32 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 34 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG CỘNG ĐỒNG BẮC KẠN ..................................... 36 2.1. Một vài nét về trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn và tổ chức khảo sát ... 36 2.1.1. Một vài nét về trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ............................ 36 2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 37 2.2. Thực trạng phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn............................................................... 39 2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên tham gia thực hiện hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn............................................................... 39 iv
2.2.2. Thực trạng về cách tiếp cận hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non đã triển khai ............................................................ 40 2.2.3. Thực trạng quy trình phát triển chương trình đào tạo đã triển khai ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn............................................................... 41 2.2.4. Thực trạng về các nguồn lực được huy động để phát triển chương trình đào tạo ................................................................................................................ 43 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn .................................... 45 2.3.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn .... 45 2.3.2. Thực trạng công tác tổ chức hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ................ 47 2.3.3. Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ................ 49 2.3.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn .................................................................................................... 51 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn........... 53 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn........ 54 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 57 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG CỘNG ĐỒNG BẮC KẠN ..................................... 58 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 58 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo chất lượng .............................................................. 58 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ......................................................... 58 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 58 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo phù hợp với triết lý đào tạo ................................... 59 v
3.2. Các biện pháp đề xuất quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ................ 59 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giảng viên về hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ........................................................................................... 59 3.2.2. Bồi dưỡng cho cán bộ quản lý, giảng viên về phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non theo tiếp cận năng lực ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ........................................................................................... 61 3.2.3. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn với các bên liên quan để phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ............................................................................................................ 64 3.2.4. Huy động nguồn lực để phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn .................................... 66 3.2.5. Định kỳ rà soát, điều chỉnh và thường xuyên cập nhật chương trình đào tạo theo hướng đáp ứng yêu cầu của xã hội về năng lực giáo viên mầm non ....... 69 3.2.6. Chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức thực hiện chương trình ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ........ 71 3.2.7. Đảm bảo các điều kiện về tài chính, cơ sở vật chất để phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ..................................................................................................................... 74 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 76 3.4. Khảo nghiệm các biện pháp ....................................................................... 77 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 81 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 82 1. Kết luận .......................................................................................................... 82 2. Khuyến nghị................................................................................................... 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 84 PHỤ LỤC ......................................................................................................... 87 vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BGD& ĐT : Bộ Giáo dục và Đào tạo CBQL : Cán bộ quản lý CĐCĐ : Cao đẳng Cộng đồng CTĐT : CTĐT HCTC : Học chế tín chỉ Nxb : Nhà xuất bản PPGD : Phương pháp giảng dạy iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Cơ cấu chọn mẫu khảo sát ................................................................ 38 Bảng 2.2: Nhận thức của cán bộ quản lý và giảng viên tham gia thực hiện chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ............................... 39 Bảng 2.3: Đánh giá cách tiếp cận phát triển chương trình đã thực hiện ........... 40 Bảng 2.4: Quy trình phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở Trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ................................... 41 Bảng 2.5: Thực trạng các nguồn lực được huy động để phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở Trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn .......................................................................... 44 Bảng 2.6: Thực trạng công tác lập kế hoạch phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non Trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn .................................................................................................... 45 Bảng 2.7: Nội dung công tác tổ chức hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non .................................................... 47 Bảng 2.8: Nội dung chỉ đạo hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn ............... 50 Bảng 2.9: Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ........................................................... 53 Bảng 3.1: Bảng tổng hợp khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ..................................................................................................... 79 Bảng 3.2: Bảng tổng hợp khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non .............. 80 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài CTĐT là bản thiết kế tổng thể cho một hoạt động đào tạo (khoá đào tạo) mô tả rõ mục tiêu và nội dung cần đào tạo, chỉ rõ chuẩn đầu ra cần đạt được ở người học sau khoá đào tạo, phác thảo ra quy trình cần thiết để thực hiện nội dung đào tạo, các phương pháp, hình thức tổ chức đào tạo và cách thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và tất cả những cái đó được sắp xếp theo một thời gian biểu chặt chẽ. Trong đào tạo giáo viên, giảng viên trường đại học, cao đẳng không chỉ thực hiện tốt nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học mà cần thiết phải thực hiện nhiệm vụ phát triển CTĐT nhằm chủ động đổi mới đào tạo đáp ứng nhu cầu xã hội về chất lượng nguồn nhân lực giáo viên. Hoạt động phát triển chương trình của giảng viên theo từng chuyên ngành cần được tiến hành thường xuyên theo những định hướng phát triển chung của nhà trường và đáp ứng nhu cầu xã hội về nguồn nhân lực giáo viên được đào tạo và được thực hiện bởi những biện pháp tổ chức, chỉ đạo và quản lý của Hiệu trưởng nhà trường và phòng ban chức năng, khoa, tổ chuyên môn của trường. Trong thời đại công nghệ số 4.0 đòi hỏi chất lượng đào tạo giáo viên ngày càng phải đổi mới để thích ứng với xu thế phát triển của giáo dục thời đại, một trong những yếu tố tác động đến chất lượng giáo dục của nhà trường là CTĐT và phát triển CTĐT. Phát triển CTĐT là một nhiệm vụ chủ yếu, trọng tâm của quá trình đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu về chất lượng đào tạo theo nhu cầu của thị trường tuyển dụng. Vì vậy, vấn đề quản lý phát triển CTĐT là vấn đề cần thiết được đặt ra trong các cơ sở đào tạo giáo viên nói chung và cho các trường cao đẳng nói riêng hiện nay. Đào tạo giáo viên mầm non hiện nay đang là nhu cầu lớn và cần được đổi mới theo hướng phát triển và nhu cầu xã hội nên vấn đề quản lý phát triển CTĐT giáo viên mầm non cần được quan tâm. Trường CĐCĐ Bắc Kạn trong những năm qua đã thực hiện tốt vai trò của 1
mình trong việc đào tạo đội ngũ giáo viên các cấp Mầm non, Tiểu học, Trung học cơ sở cho tỉnh Bắc Kạn, trong đó có Khoa Sư phạm đã có nhiều cố gắng trong việc đổi mới nội dung, CTĐT nhưng vấn đề về quản lý phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non vẫn còn nhiều bất cập, khó khăn trong quá trình thực hiện. Công tác quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non của Trường CĐCĐ Bắc Kạn chủ yếu là tham khảo tài liệu, khung chương trình của các trường bạn; chưa có sự quan tâm đúng mức trong việc bồi dưỡng, nâng cao nhận thức, năng lực phát triển chương trình cho đội ngũ CBQL, giảng viên tham gia công tác phát triển chương trình. Bên cạnh đó, công tác huy động nguồn lực cho hoạt động phát triển chương trình còn hạn chế, chưa thực sự quan tâm thiết lập các mối quan hệ bên trong và bên ngoài nhà trường cũng như các bên liên quan khi thực hiện phát triển CTĐT. Từ thực tế trên, với mong muốn nghiên cứu đề xuất những biện pháp quản lý phù hợp với thực tiễn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ngành Giáo dục Mầm non của Nhà trường, tác giả lựa chọn nghiên cứu vấn đề: “Quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở Trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non, tác giả luận văn đề ra một số biện pháp quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở Trường CĐCĐ Bắc Kạn nhằm nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình quản lý đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở Trường CĐCĐ Bắc Kạn. 4. Giả thuyết khoa học 2
Chất lượng đào tạo giáo viên mầm non phụ thuộc một phần vào CTĐT và quản lý phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non, thực tế cho thấy CTĐT ngành Giáo dục Mầm non của trường cao đẳng hiện nay chậm đổi mới một phần do hoạt động quản lý phát triển chương trình chưa được quan tâm và còn nhiều bất cập. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non một cách đồng bộ, phù hợp với điều kiện thực tế ở trường CĐCĐ Bắc Kạn, thì sẽ nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng. 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở Trường CĐCĐ Bắc Kạn. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở Trường CĐCĐ Bắc Kạn. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng, phòng Đào tạo-Nghiên cứu Khoa học, bộ phận Khảo thí & Đảm bảo chất lượng, Khoa chuyên ngành đối với hoạt động phát triển CTĐT trình độ cao đẳng ngành Giáo dục Mầm non ở Trường CĐCĐ Bắc Kạn. 6.2. Giới hạn khách thể khảo sát Cán bộ quản lý cấp trường, phòng, giảng viên khoa Sư phạm và các giảng viên tham gia giảng dạy cho khoa Sư phạmTrường CĐCĐ Bắc Kạn. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu, văn bản có liên quan liên quan đến năng lực phát triển chương trình cho giảng viên nhằm hệ thống hóa, xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 3
7.2.1. Phương pháp điều tra giáo dục Sử dụng các bảng hỏi dành cho cán bộ quản lý, giảng viên để thu thập thông tin về thực trạng quản lý hoạt động phát triển chương trình ở trường CĐCĐ Bắc Kạn. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn trực tiếp các cán bộ quản lý về phát triển chương trình của giảng viên ngành Giáo dục Mầm non và quản lý hoạt động phát triển chương trình ngành Giáo dục Mầm non tại Nhà trường. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm. Nghiên cứu các văn bản quản lý về phát triển chương trình nhà trường, sản phẩm của phát triển chương trình giáo dục nhà trường để đánh giá thực trạng phát triển chương trình và quản lý phát triển chương trình nhà trường. 7.2.4. Phương pháp chuyên gia. Thu thập ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý để khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề tài đề xuất. 7.3. Phương pháp bổ trợ Sử dụng phương pháp thống kê để xử lý số liệu, đánh giá và trình bày kết quả nghiên cứu. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài danh mục ký hiệu, chữ viết tắt, phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, phụ lục, tài liệu tham khảo, danh mục công trình khoa học liên quan đến luận văn của tác giả, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở Trường CĐCĐ Bắc Kạn. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở Trường CĐCĐ Bắc Kạn. Chương 1 4
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Các công trình nghiên cứu của nước ngoài Tác giả Henry Rosasky, nguyên trưởng khoa Nghệ thuật và khoa học của Đại học Harvard đã bắt đầu quá trình xây dựng chương trình nòng cốt từ thập kỷ 70 của thế kỉ 20. Vượt qua thời gian, tầm nhìn này đã tạo thành nền tảng của CTĐT nòng cốt tại Đại học Harvard với nhiều đóng góp của nhiều khoa và nhiều giảng viên nhằm xây dựng những nhóm chương trình và những bộ môn tự chọn [dẫn theo 5]. Trước đây, hệ thống giáo dục đại học Trung Quốc ảnh hưởng sâu sắc truyền thống Khổng giáo (coi trọng về PPGD) và khuynh hướng Xô viết (coi trọng chuyên ngành khoa học trong xây dựng CTĐT). Cả hai khuynh hướng này đều ủng hộ CTĐT cố định theo kế hoạch. Dưới ảnh hưởng của khuynh hướng Xô Viết, từ năm 1950 đến năm 1978, mọi sinh viên được tuyển vào trường đại học đều là theo một kế hoạch kinh tế và được phân bổ cho một lĩnh vực chuyên ngành, đào tạo đại học là một tiến trình bốn năm học với những môn học bắt buộc. Có hai xu hướng chính về việc quản lý CTĐT đại học: Ở các nước theo mô hình kinh tế kế hoạch hoá tập trung (Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa kiểu cũ trước đây), nhà nước ban hành danh mục các ngành đào tạo và các chương trình mẫu (thường có cấu trúc cứng) của các ngành đào tạo tương ứng cho các trường đại học thực hiện. Danh mục ngành đào tạo và chương trình mẫu được các hội đồng tư vấn ngành hay nhóm ngành đào tạo do nhà nước thành lập; Ở các nước theo mô hình kinh tế thị trường, các trường đại học có quyền tự chủ cao trong việc xây dựng CTĐT, tuy nhiên cũng có các hình thức nhất định để quản lý CTĐT. Thường có các cách quản lý sau đây: Các trường 5
tự chủ xây dựng các CTĐT của mình theo các khuôn mẫu chung và các tiêu chí mà các “Hội kiểm định công nhận” quy định (các trường đại học Hoa Kỳ); Nhà nước ban hành quy định về khung chương trình, các trường đại học tự xây dựng CTĐT theo các khung chương trình đó (các trường đại học Nhật Bản, Thái Lan,...). Lý luận và thực tiễn ở nước ngoài nghiên cứu về chương trình và phát triển chương trình rất phong phú. Có thể kể đến Peter F.Oliva - Xây dựng chương trình học - Development the Curriculum, người dịch Nguyễn Kim Dung. Dự án phát triển giáo dục THPT - Khóa tập huấn về phát triển chương trình (tài liệu dịch tham khảo) của Ian Macpherson và Christine Ludwig, Australia, 2005; công trình của tác giả I.K Davies Objectives in curriculum design; của j.D McNeil: Curiculum: A comprehensive introduction. Tài liệu của The VAT - Các tập bài giảng mẫu về thiết kế CTĐT, Hà Nội (1999- 2000) [dẫn theo 12]. 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước Ở Việt Nam, đã có nhiều tác giả nghiên cứu về CTĐT, phát triển CTĐT và quản lý CTĐT như: công trình “CTĐT và phát triển CTĐT” của tác giả Nguyễn Đức Chính; “Phát triển chương trình giáo dục” của tác giả Nguyễn Văn Khôi” [7]; “Phát triển chương trình giáo dục/đào tạo đại học” của tác giả Lâm Quang Thiệp và Lê Viết Khuyến [15]; “Phát triển CTĐT giáo viên những vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Phạm Hồng Quang [12],.... Ở cấp độ luận án tiến sĩ có công trình nghiên cứu của tác giả Trần Hữu Hoan “Quản lý xây dựng và đánh giá chương trình môn học trình độ đại học trong học chế tín chỉ”. Ở cấp độ công trình nghiên cứu trình độ thạc sĩ có đề tài “Giải pháp quản lý phát triển CTĐT ở trường Đại học Dân lập Phương Đông” của tác giả Hoàng Thị Minh Huệ; và đề tài “Phát triển chương trình ngành Giáo dục Mầm non ở trường Cao đẳng sư phạm Cao Bằng theo chuẩn đầu ra” của tác giả Nguyễn Thị Huyền. Công trình nghiên cứu về CTĐT ngành Giáo dục Mầm non: “Đánh giá kết 6
quả thực hiện đổi mới CTĐT giáo viên mầm non ở trường Cao đẳng Sư phạm Trung Ương” của tác giả Lê Thị Chúc Quỳnh; “Giáo trình đánh giá trong Giáo dục Mầm non” của Nhà xuất bản Giáo dục; Hội thảo khoa học “Công tác đào tạo giáo viên mầm non đáp ứng chuẩn đầu ra của trường Đại học Hồng Đức giai đoạn 2015 - 2020” của Trường Đại học Hồng Đức nhằm nâng cao chất lượng Giáo dục Mầm non cũng như bồi dưỡng công tác chuyên môn cho cán bộ giảng viên khoa Sư phạm Mầm non. Hội thảo khoa học “Phát triển năng lực giáo viên mầm non thời kì hội nhập” của Khoa Tiểu học Mầm non Trường CĐCĐ Bắc Kạn,... Các công trình nghiên cứu và hội thảo khoa học đều hướng đến CTĐT nói chung trong đó có ngành Giáo dục Mầm non đáp ứng nhu cầu cho xã hội. Các công trình và bài viết đã đề cập đến các tiêu chí đánh giá, quy trình đánh giá CTĐT và các yêu cầu đối với việc cấu trúc nội dung, phân bổ thời lượng CTĐT cho phù hợp với nhu cầu của người học phù hợp với thực tiễn xã hội nước ta và hội nhập quốc tế. Đánh giá chung: Vấn đề phát triển CTĐT và quản lý phát triển CTĐT cao đẳng, đại học trên thế giới đã có những tác giả nghiên cứu từ nửa cuối của thế kỉ 20. Tại Việt Nam, từ năm 2000 đến nay có một số nghiên cứu ở dạng luận án tiến sĩ, đề tài luận văn thạc sĩ và bước đầu đã có đóng góp nhất định trong xây dựng lý luận và ứng dụng thực tiễn về phát triển CTĐT và quản lý phát triển CTĐT cao đẳng, đại học. Những công trình nghiên cứu trên cung cấp phương pháp luận và nội dung cơ sở để chúng tôi nghiên cứu quản lý phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non ở trường cao đẳng hiện nay. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Chương trình đào tạo và phát triển chương trình đào tạo 1.2.1.1. Chương trình đào tạo Theo từ điển Giáo dục học - NXB Từ điển bách khoa 2001 khái niệm CTĐT được hiểu là: “Văn bản chính thức quy định mục đích, mục tiêu, yêu cầu, nội dung kiến thức và kỹ năng, cấu trúc tổng thể các bộ môn, kế hoạch lên lớp 7
và thực tập theo từng năm học, tỷ lệ giữa các bộ môn, giữa lý thuyết và thực hành, quy định phương thức, phương pháp, phương tiện, cơ sở vật chất, chứng chỉ và văn bằng tốt nghiệp của cơ sở giáo dục và đào tạo”[17]. Theo Luật giáo dục 2005 chương trình giáo dục được quy định theo điều 6 Chương I là: “Chương trình giáo dục thể hiện mục tiêu giáo dục, quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục, cách thức đánh giá kết quả giáo dục đối với các môn học ở mỗi lớp, mỗi cấp học hay trình độ đào tạo” [13]. Chương trình khung cho từng ngành đào tạo đối với trình độ cao đẳng, trình độ đại học bao gồm cơ cấu nội dung các môn học, thời lượng đào tạo, tỷ lệ phân bổ thời gian giữa các môn học, giữa lý thuyết và thực hành, thực tập. Căn cứ vào chương trình khung, trường cao đẳng, trường đại học xác định CTĐT của trường mình” (Điều 41- Luật Giáo dục 2005) [13]. Thông thường các cơ quan quản lý đào tạo (Bộ Giáo dục & Đào tạo; Tổng cục Dạy nghề) ban hành chương trình khung. Chương trình khung là bản thiết kế phản ảnh cấu trúc tổng thể về thời lượng và các thành phần, nội dung đào tạo cơ bản (cốt lõi) của CTĐT là cơ sở cho việc xây dựng CTĐT cho từng ngành/nghề cụ thể. Có thể hiểu chương trình khung là khung chương trình cộng với phần nội dung cốt lõi của CTĐT. Như vậy, quan niệm về CTĐT không đơn giản là cách định nghĩa mà nó thể hiện rất rõ quan điểm về đào tạo. Tác giả luận văn chọn khái niệm sau làm khái niệm công cụ của đề tài nghiên cứu: CTĐT là một bản thiết kết tổng thể các hoạt động của quá trình đào tạo cho một khoá hoặc một loại hình đào tạo nhất định, trong đó xác định rõ mục tiêu chung, mục tiêu thành phần, nội dung cơ bản, phương pháp, hình thức tổ chức, kế hoạch đào tạo, cũng như các yêu cầu về kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo trong quá trình và kết thúc khoá đào, điều kiện thực hiện chương trình. 1.2.1.2. Phát triển CTĐT 8
Phát triển CTĐT là một quá trình liên tục nhằm hoàn thiện không ngừng CTĐT cho tương thích với trình độ phát triển của kinh tế-xã hội, khoa học và công nghệ, của đời sống xã hội nói chung… Theo quan điểm này CTĐT là một thực thể không phải được thiết kế một lần dùng cho mãi mãi, mà được phát triển bổ sung, hoàn thiện tùy theo sự thay đổi của trình độ phát triển kinh tế-xã hội, của thành tựu khoa học - kỹ thuật và công nghệ, và cũng là theo yêu cầu của thị trường sử dụng lao động. Nói cách khác, một khi mục tiêu đào tạo của nền giáo dục quốc dân thay đổi để đáp ứng nhu cầu xã hội, thì chương trình giáo dục cũng phải thay đổi theo, mà đây lại là quá trình diễn ra liên tục nên chương trình giáo dục cũng phải không ngừng phát triển và hoàn thiện. Khái niệm phát triển CTĐT có thể liên quan đến hai đối tượng: Phát triển chương trình giáo dục của một khóa đào tạo, một bậc học và phát triển chương trình của một môn học (course, subject). Nguyễn Văn Khôi cho rằng: “Phát triển chương trình là một quá trình thường xuyên, liên tục làm cho chương trình ngày càng hoàn thiện; thực chất đó chính là các đợt cải cách giáo dục để đổi mới/điều chỉnh chương trình”[7]. Tác giả luận văn khái niệm sau làm khái niệm công cụ: Phát triển CTĐT là quá trình điều chỉnh, bổ sung, cập nhật, làm mới toàn bộ hoặc một số thành tố của chương trình, bảo đảm khả năng phát triển và ổn định tương đối của chương trình đã có, nhằm làm cho việc triển khai chương trình theo mục tiêu giáo dục đặt ra đạt được hiệu quả tốt nhất, phù hợp với đặc điểm và nhu cầu phát triển của xã hội và phát triển của cá nhân người học. Phát triển chương trình bao gồm xây dựng chương trình, đánh giá, chỉnh sửa và hoàn thiện chương trình. Tuỳ theo từng loại hình, trình độ đào tạo mà hoàn thiện nội dung CTĐT 9
tương ứng do các cơ quan có thẩm quyền quy định. CTĐT được thực hiện theo các môn học, phần học hoặc các mô đun với quỹ thời gian và quy trình xác định toàn khoá nên cần lập kế hoạch dạy học trong đó xác định rõ các môn học, phần học hoặc các hoạt động trong khuôn khổ của chương trình, trình tự các môn học và phân phối thời gian chi tiết cho từng giai đoạn (lớp, học kỳ, năm học....) Hướng dẫn thực hiện chương trình: Nêu các yêu cầu về đối tượng, phạm vi thực hiện, các điều kiện tổ chức triển khai thực hiện, phương pháp dạy học các nguồn lực bảo đảm về cơ sở vật chất, tài liệu dạy - học, phương tiện, đội ngũ giáo viên. Đặc biệt hướng dẫn thực hiện chương trình cần nêu rõ các yêu cầu về tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học trong toàn bộ quá trình dạy - học và kết thúc quá trình dạy học (thi hoặc đánh giá tốt nghiệp) - Về tổ chức đào tạo: CTĐT cần được tổ chức thử nghiệm và đánh giá tính hợp lý và khả thi của chương trình (tổ chức thực hiện trong phạm vi hẹp ở một số trường lớp hoặc một số khoá đào tạo (chọn mẫu). Tổ chức đào tạo cần được thực hiện theo thiết kế CTĐT về mục tiêu, nội dung, kế hoạch đào tạo, các yêu cầu và điều kiện bảo đảm… Đây là quá trình thực hiện một quy trình đào tạo nghiêm ngặt trong một thời gian nhất định để cho ra một sản phẩm nhất định (nhân cách được đào tạo). Trong quy trình này có các giai đoạn liên quan chặt chẽ với nhau trong quá trình đào tạo. Ngoài việc thực hiện nội dung, phương pháp, phương tiện giảng dạy và các hình thức tổ chức đào tạo; nhà trường còn cần chú ý đến công tác kiểm tra, đánh giá thích hợp với từng giai đoạn nhỏ trong quá trình đào tạo. - Về phương pháp đào tạo: căn cứ vào nội dung đào tạo, mà nhà giáo dục đề ra các phương pháp đào tạo phù hợp nhằm thực hiện mục đích đào tạo đã đề ra. - Về kiểm tra, đánh giá thực hiện CTĐT: Việc đánh giá chương trình cần được thực hiện trên cơ sở kết quả thử nghiệm và lấy ý kiến rộng rãi các nhà khoa học, chuyên gia giáo dục, đội ngũ giáo viên và học sinh sinh viên, các tầng lớp 10