Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động tự học của học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên

Chia sẻ: Trạc Thanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDT Bán trú THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên, từ đó Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tự học góp phần nâng cao chất lượng dạy học cho học sinh ở các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động tự học của học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LÊ TRUNG HIẾN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NẬM PỒ TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LÊ TRUNG HIẾN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NẬM PỒ TỈNH ĐIỆN BIÊN Ngành: Quản lý Giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGÔ GIANG NAM THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Luận văn “Quản lý hoạt động tự học của học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên” được thực hiện từ tháng 12 năm 2017 đến tháng 8 năm 2018. Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin đã được ghi rõ nguồn gốc, số liệu đã được phân tích, tổng hợp, xử lí và đưa vào luận văn đúng quy định. Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Nếu phát hiện có vấn đề sai trái tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2018 Tác giả luận văn Lê Trung Hiến i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được luận văn, với tình cảm chân thành tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo -Tiến sĩ Ngô Giang Nam - người trực tiếp tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn Hội đồng khoa học, Ban giám hiệu Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, khoa Sau đại học, tập thể các thầy cô giáo giảng dạy lớp Cao học Quản lý giáo dục K24B đã quan tâm, tận tình giảng dạy, tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin cảm ơn Ban giám hiệu, giáo viên, các em học sinh các trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên cùng bạn bè đồng nghiệp đã đóng góp ý kiến, động viên, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và thực hiện luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn không thể tránh khỏi những hạn chế, sai sót; tác giả kính mong nhận được sự quan tâm chỉ dẫn của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp để kết quả nghiên cứu được hoàn thiện hơn. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2018 Tác giả luận văn Lê Trung Hiến ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ............................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chon đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ THCS .................................................................................................................. 5 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................. 5 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài .................................................................... 5 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước .................................................................... 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản .............................................................................. 8 1.2.1. Tự học ........................................................................................................ 8 1.2.2. Hoạt động tự học của học sinh ở trường PTDT bán trú .......................... 10 1.2.3. Quản lý hoạt động tự học ........................................................................ 10 1.2.4. Biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh ................................... 11 iii
1.3. Khái quát chung về hoạt động tự học của học sinh ở trường PTDTBT THCS ................................................................................................................. 12 1.3.1. Đặc điểm học sinh trường PTDTBT THCS ............................................ 12 1.3.2. Ý nghĩa, vai trò của hoạt động tự học ..................................................... 14 1.3.3. Mục tiêu của hoạt động tự học ................................................................ 15 1.3.4. Động cơ tự học ........................................................................................ 16 1.3.5. Nội dung tự học ....................................................................................... 16 1.3.6. Phương pháp, phương tiện tự học ........................................................... 17 1.3.7. Hình thức hoạt động tự học ..................................................................... 18 1.3.8. Mối quan hệ giữa hoạt động tự học và hoạt động dạy học ..................... 21 1.3.9. Đánh giá kết quả hoạt động tự học .......................................................... 23 1.3.10. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tự học ......................................... 23 1.4. Những vấn đề về quản lý hoạt động tự học của học sinh ở trường PTDTBT THCS ................................................................................................. 25 1.4.1. Quản lí việc bồi dưỡng nhận thức, động cơ và thái độ tự học của HS ......... 25 1.4.2. Quản lí việc xây dựng và thực hiện kế hoạch tự học .............................. 26 1.4.3. Quản lí nội dung tự học của HS .............................................................. 27 1.4.4. Quản lí phương pháp tự học của HS ....................................................... 27 1.4.5. Quản lí việc kiểm tra, đánh giá kết quả tự học của HS ........................... 28 1.4.6. Quản lý các điều kiện đảm bảo cho hoạt động tự học............................. 28 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH Ở TRƯỜNG PTDTBT THCS HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN....................................................................................................... 30 2.1. Vài nét về các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ......... 30 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 32 2.2.1. Mục đính khảo sát.................................................................................... 32 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 32 2.2.3. Đối tượng khảo sát................................................................................... 32 2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 32 iv
2.3. Kết quả khảo sát thực trạng về hoạt động tự học của học sinh ở các trường phổ thông dân tộc bán trú THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên......... 32 2.3.1. Thực trạng nhận thức của học sinh về tầm quan trọng của hoạt động tự học ................................................................................................................. 32 2.3.2. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên nhà trường về vai trò, ý nghĩa của quản lý hoạt động tự học ................................................... 35 2.3.3. Thực trạng hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDT BT THCS tại huyện Nậm Pồ ................................................................................... 37 2.4. Thực trạng công tác quản lý hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên................................... 44 2.4.1. Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch hoạt động tự học hiện nay của các trường PTDTBT THCS ........................................................................ 44 2.4.2. Thực trạng quản lý hướng dẫn học sinh thực hiện nội dung tự học ........ 45 2.4.3. Thực trạng quản lí phương pháp tự học của học sinh ............................. 47 2.4.4. Thực trạng quản lí việc bồi dưỡng nhận thức, động cơ và thái độ tự học của học sinh................................................................................................. 48 2.4.5. Thực trạng quản lí việc kiểm tra, đánh giá kết quả tự học của học sinh..................................................................................................................... 50 2.4.6. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, đảm bảo trang thiết bị phục vụ cho hoạt động tự học.......................................................................................... 52 2.4.7. Đánh giá về kết quả quản lý hoạt động tự học ........................................ 53 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động tự học của học sinh ở các trường ptdtbt thcs huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ........................... 55 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH Ở TRƯỜNG PTDTBT THCS HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN....................................................................................................... 59 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 59 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu, tính tư tưởng ................................... 59 3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển ......................................................... 59 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................ 60 v
3.1.4. Đảm bảo tính đồng bộ ............................................................................. 60 3.1.5. Đảm bảo tính khả thi và hiệu quả ............................................................ 60 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên .............................................. 60 3.2.1. Tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức, kỹ năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh người DTTS trong các trường PTDT bán trú THCS ................ 61 3.2.2. Đổi mới công tác quản lí, ứng dụng các phần mềm hỗ trợ công tác quản lý hoạt động tự học của học sinh .............................................................. 63 3.2.3. Bồi dưỡng cho giáo viên năng lực tổ chức hoạt động tự học cho học sinh người dân tộc thiểu số trong các trường PTDT bán trú THCS .................. 66 3.2.4. Tăng cường quản lý các hoạt động tự học ngoài giờ chính khóa............ 67 3.2.5. Đổi mới quản lí kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động tự học của học sinh ..................................................................................................................... 69 3.2.6. Hoàn thiện các điều kiện đảm bảo cho hoạt động tự học của học sinh người DTTS ở các trường PTDT Bán trú THCS....................................... 73 3.3. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp ....................................................... 75 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các nhóm biện pháp......... 77 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 77 3.4.2. Các bước tiến hành .................................................................................. 77 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 78 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 87 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN BGH Ban giám hiệu BQLNT Ban quản lý nội trú CBQL Cán bộ quản lí CBQLNT Cán bộ quản lý nội trú DTTS Dân tộc thiểu số GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh PPDH Phương pháp dạy học PTDTBT Phổ thông dân tộc bán trú TCN Trước Công nguyên THCS Trung học cơ sở TNCSHCM Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Vai trò, ý nghĩa của hoạt động tự học của học sinh ...................... 33 Bảng 2.2. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên nhà trường về vai trò, ý nghĩa quản lý hoạt động tự học ............................................ 35 Bảng 2.3. Thực trạng lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch tự học của học sinh ................................................................................................. 38 Bảng 2.4. Thực trạng thời gian dành cho hoạt động tự học ........................... 40 Bảng 2.5. Thực trạng việc sử dụng các phương pháp tự học của học sinh ....... 42 Bảng 2.6. Nội dung hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoạch tự học ............. 45 Bảng 2.7. Đánh giá việc quản lý hướng dẫn học sinh thực hiện nội dung tự học ............................................................................................. 46 Bảng 2.8. Thực trạng việc quản lý bồi dưỡng phương pháp tự học cho học sinh .......................................................................................... 47 Bảng 2.9. Quản lý xây dựng và bồi dưỡng động cơ tự học cho học sinh ...... 49 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động tự học của học sinh ........................................................................ 50 Bảng 2.11. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, đảm bảo trang thiết bị phục vụ cho hoạt động tự học................................................................. 52 Bảng 2.12. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về kết quả quản lí hoạt động tự học .................................................................................... 53 Bảng 2.13. Đánh giá của học sinh về kết quả công tác quản lí hoạt động tự học ............................................................................................. 55 Bảng 2.14. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả quản lý hoạt động tự học........ 56 Bảng 4.1. Mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý ......... 78 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chon đề tài Tự học có ý nghĩa và vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học. Nghị quyết đại hội Đảng lần thứ XII chỉ rõ: “Tập trung sức lực nâng cao chất lượng dạy và học, tạo ra năng lực tự học sáng tạo của học sinh”. Do đó việc quản lý hoạt động tự học của học sinh cũng đang là vấn đề thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà giáo dục.Vấn đề đổi mới quá trình dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo thực chất là “Lấy người học làm trung tâm”, “lấy tự học, tự đào tạo làm trọng tâm”, “lấy tự học làm cốt”. Trong những năm qua loại hình trường PTDTBT THCS trên địa bàn huyện Nậm Pồ đã được hình thành và phát triển, gắn liền với đó là việc nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng các mục tiêu giáo dục và đào tạo. Các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ trong thời gian qua đã có nhiều cố gắng trong việc quản lí hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của HS; công tác quản lí chất lượng giáo dục đã và đang từng bước đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục và đào tạo đúng với yêu cầu đổi mới giáo dục.Tuy nhiên, kết qủa học tập của học sinh các trường PTDT bán trú THCS của huyện còn thấp, đặc biệt hoạt động tự học của HS vẫn còn nhiều hạn chế. Để đảm bảo, nâng cao chất lượng giáo dục, các nhà trường cần quan tâm đến vấn đề tự học của học sinh nói chung và học sinh DTTS tại trường bán trú THCS nói riêng, bên cạnh đó cũng cần phải có giải pháp quản lý cụ thể, sự phối hợp của các lực lượng trong và ngoài trường, gia đình và nhà trường để đẩy mạnh hoạt động tự học của học sinh tại các trường PTDTBT THCS. Lứa tuổi THCS là nhóm tuổi đặc biệt, “không còn trẻ con nhưng lại chưa phải là người lớn” chưa có động cơ mục đích học tập rõ ràng, chưa có ý thức tự giác học tập cũng như chưa biết lựa chọn và sử dụng hợp lý các phương pháp, sắp xếp thời gian cũng như hình thức tự học. Đặc biệt học sinh các trường bán 1
trú chủ yếu là học sinh người dân tộc thiểu số, sống xa gia đình, nên việc quản lý việc học ngoài giờ trên lớp của gia đình ngoài gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó nhà trường quan tâm nhiều đến việc truyền thụ kiến thức, chưa chú trọng tới việc giáo dục, rèn luyện phương pháp tự học cho HS, chưa chú ý đến việc phát triển năng lực phù hợp với nhiều đối tượng HS DTTS, đòi hỏi học sinh phải tự nghiên cứu, tìm tòi mới có thể hoàn thành được. Thêm vào đó một số trường PTDTBT THCS trên địa bàn huyện Nậm Pồ mới thành lập, chưa có nhiều kinh nghiệm và biện pháp phù hợp trong công tác quản lí hoạt động dạy và học, đặc biệt là quản lí hoạt động tự học của học sinh DTTS. Thực tế việc quản lí hoạt động này mới chỉ tập trung vào quản lí thời gian học, sĩ số học sinh… chưa quan tâm đúng mức đến công tác quản lí chất lượng tự học của học sinh. Với lý do trình bày trên tôi lựa chọn đề tài:"Quản lí hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDT bán trú THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên" làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDT Bán trú THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên, từ đó Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tự học góp phần nâng cao chất lượng dạy học cho học sinh ở các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động tự học của học sinh ở trường PTDTBT THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lí hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên. 4. Giả thuyết khoa học Trong thời gian qua, công tác quản lí hoạt động tự học của học sinh các 2
trường PTDT bán trú THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên đã và đang được thực hiện, đem lại một số kết quả nhất định, song còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh một cách đồng bộ, hiệu quả thì kết quả học tập của học sinh sẽ được tiến bộ, ghóp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục của các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, Điện Biên. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu a. Nghiên cứu các vấn đề lý luận về quản lí hoạt động tự học của học sinh ở trường PTDTBT THCS. b. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDTBT THCS, huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. c. Đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDTBT THCS, huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài Đề tài nghiên cứu hoạt động tự học và chủ thể quản lí hoạt động tự học của học sinh ở các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Sưu tầm sách, tư liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu, những tư liệu về giáo dục học, tâm lý học, lý luận về quản lý giáo dục; các văn bảnvềhoạt động tự học và quản lý hoạt động tự học của học sinh phổ thông. - Phân tích, tổng hợp các tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài; nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài; lựa chọn những khái niệm, luận điểm cơ bản làm cơ sở lý luận cho đề tài, hình thành giả thuyết khoa học, dự đoán những thuộc tính của đối tượng nghiên cứu; tổng hợp các tài liệu để giúp cho việc xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi 3
- Phương pháp quan sát - Phương pháp phát vấn - Phương pháp xin ý kiến chuyên gia - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm trong quản lý hoạt động tự học. 7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ khác - Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học. Sử dụng các công thức toán thống kê để xử lý kết quả, khảo sát tỉ lệ trung bình, tỉ lệ %... - Phương pháp khảo nghiệm nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động tự học của học sinh các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên. 8. Cấu trúc của luận văn Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lí hoạt động tự học của học sinh ở trường PTDTBT THCS. Chương 2. Thực trạng quản lí hoạt động tự học của học sinh ở trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. Chương 3: Một số biện pháp quản lí hoạt động tự học của sinh ở trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ THCS 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Tự học và các kĩ năng tự học là một trong những vấn đề mang tính lịch sử được nhiều nhà giáo dục trên thế giới quan tâm dưới nhiều góc độ khác nhau ngay từ khi giáo dục chưa trở thành một khoa học. Thời cổ đại, Khổng Tử (551 - 479 TCN), nhà giáo dục kiệt xuất của Trung Hoa đã nói “Học phải kết hợp với suy nghĩ, học mà không suy nghĩ thì dễ mắc lầm, chỉ nghĩ mà không học thì chỉ thêm ngu tối” [10]; Khổng Tử đã cho thấy tầm quan trọng của việc tự học và phương pháp tự học. Smit Hecbơc đã nhấn mạnh việc quan tâm giáo dục động cơ hoạt động đúng đắn là điều kiện để học sinh tích cực chủ động trong học tập [18] Rubakin (1862-1946) trong tác phẩm “Tự học như thế nào? [17] do Nguyễn Đình Khôi dịch đã đưa ra được vấn đề về các phương pháp tự học, sử dụng sách... Để giúp người học nâng cao tính tích cực nhận thức và đạt hiệu quả trong hoạt động tự học các tác giả như A.M.Machiuskin, A.V.Petrovski, cũng đã đề ra trong việc thiết kế các bài tập nhận thức, nhất là bài tập nêu vấn đề để SV thực hiện trong thời gian tự học đó là trách nhiệm của người giáo viên. Nhà sư phạm lỗi lạc Tiệp Khắc Jan Amos Komensky (1592 - 1670) - Ông tổ của nền giáo dục cận đại, đã khẳng định: “Không có khát vọng học tập thì không thể trở thành tài năng, cần phải làm thức tỉnh và duy trì khát vọng học tập trong học sinh”. Năm 1657, ông đã hoàn thành tác phẩm “Khoa sư phạm vĩ đại” trong đó nêu rõ: “Việc học hành, muốn trau dồi kiến thức vững chắc không thể làm một lần mà phải ôn đi ôn lại, có bài tập thường xuyên phù hợp với trình độ” [7, tr.40]. Trong giai đoạn hiện đại, các nhà giáo dục học đi sâu nghiên cứu khoa học giáo dục và đã khẳng định vai trò to lớn của tự học. 5
Cuối thế kỷ XX, quan niệm về học tập suốt đời được coi là chìa khóa mở cửa vào thế kỷ XXI. Theo khuyến cáo về “Giáo dục cho thế kỷ XXI”, UNESCO đã nêu bốn trụ cột về giáo dục: “Học để biết, học để làm, học để cùng chung sống, học để làm người”. Như vậy, lịch sử đã cho thấy vấn đề tự học, tự nghiên cứu của học sinh, sinh viên đã được nhiều nhà giáo dục, nhiều nhà sư phạm quan tâm nghiên cứu ở những góc độ khác nhau. Các tác giả đã chỉ rõ vai trò, tầm quan trọng của hoạt động tự học. 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước Nghiên cứu về vấn đề tự học tại Việt Nam cũng đã có nhiều nghiên cứu lâu dài cả về lí luận và thực tiễn, đã trải qua một giai đoạn phát triển. Nghiên cứu về vấn đề tự học, trước tiên phải nói đến Chủ tịch Hồ Chí Minh, một tấm gương sáng về tinh thần tự học. Người rất quan tâm đến vấn đề giáo dục, vấn đề học tập, rèn luyện và đặc biệt Bác rất coi trọng của việc tự học. Khi nói chuyện với các đảng viên hoạt động lâu năm ( Vào ngày 9 tháng 12 năm 1961), Hồ Chủ tịch đã tâm sự : “tôi năm nay 71 tuổi, ngày nào cũng phải học... Không học thì không theo kịp, công việc nó sẽ gạt mình lại phía sau”.Ở tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” (1947), khi nói về công tác huấn luyện cán bộ, Bác cũng nhắc nhở về cách học tập: "Lấy tự học làm cốt. Do thảo luận và chỉ đạo góp vào” [12, Tr.57].Với Bác, nguyên lý và phương thức học được tóm gọn trong mấy câu sau : “ Học ở trường, học trong sách vở, học lẫn nhau và học dân” [12] Tư tưởng của Người về tự học đã được vận dụng, quán triệt trong các Nghị quyết của Đảng. Nghị quyết Hội nghị lần thứ II - BCH TW Đảng khoá VIII đã khẳng định: “Đổi mới phương pháp dạy học… nâng cao khả năng tự học, tự nghiên cứu của người học”. [4]. Tại Hội nghị toàn quốc lần thứ nhất về công tác huấn luyện và học tập khai mạc ngày 6 tháng 5 năm 1950, Bác đã khuyên học viên: “Không phải có thầy thì học, thầy không đến thì đùa. Phải biết tự động học tập”. Như vậy, theo Bác việc tự học giữ vai trò rất quan trọng, có tác dụng quyết định cho kết quả học tập và việc tự học phải được xuất phát từ động lực của chính bản thân người học. 6