Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:189

Thêm vào BST

Báo xấu

49
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là xác định thực trạng quản lý phát triển VHNT ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ Cần Thơ, phân tích những mặt tích cực cần được phát huy và những hạn chế cần phải khắc phục. Đề xuất các biện pháp quản lý phát triển VHNT nhằm xây dựng nhà trường văn hóa, tiến bộ và phát triển toàn diện

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trần Thị Lan Hương QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA NGHỆ THUẬT CẦN THƠ LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trần Thị Lan Hương QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA NGHỆ THUẬT CẦN THƠ Chuyên ngành : Quản lí giáo dục Mã số : 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS.VÕ VĂN NAM Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
LỜI CAM ĐOAN - Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do tôi thực hiện. - Kết quả nghiên cứu chưa được công bố ở các nghiên cứu khác. - Những số liệu sử dụng trong đề tài là hợp pháp và đáng tin cậy. - Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 4 năm 2019 Học viên Trần Thị Lan Hương
LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cám ơn Ban giám hiệu, thầy, cô Phòng Sau Đại học, Khoa Khoa học giáo dục Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, các thầy giáo, cô giáo tham gia quản lý, giảng dạy trong suốt quá trình học tập, cùng gia đình bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi, động viên tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cám ơn TS. Võ Văn Nam đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian viết luận văn. Tôi cũng xin trân trọng kinh gửi lời cảm ơn đến Hội đồng chấm luận văn trong quá trình bảo vệ đề tài./. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 4 năm 2019 Học viên Trần Thị Lan Hương
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG ĐẠI HỌC.................. 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 6 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước .............................................................................. 6 1.1.2. Nghiên cứu trong nước .............................................................................. 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................ 13 1.2.1. Phát triển văn hóa nhà trường ở trường cao đẳng, đại học ...................... 13 1.2.2. Quản lý phát triển văn hóa nhà trường .................................................... 18 1.3. Lý luận về văn hóa nhà trường ở trường cao đẳng, đại học ........................... 22 1.3.1. Ý nghĩa, tầm quan trọng văn hóa nhà trường ở trường cao đẳng, đại học đối với việc phát triển nhà trường .................................................... 22 1.3.2. Các thành tố cấu thành văn hóa nhà trường ở trường cao đẳng đại học ..................................................................................................... 26 1.4. Lý luận về quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở trường cao đẳng, đại học ............................................................................................................ 31 1.4.1. Phát triển bầu không khí trong nhà trường .............................................. 38 1.4.2. Phát triển văn hóa quản lý trong nhà trường ............................................ 40 1.4.3. Phát triển văn hóa giảng dạy của giảng viên trong nhà trường ............... 42 1.4.4. Phát triển văn hóa học tập của sinh viên trong nhà trường ...................... 44 1.4.5. Phát triển văn hóa ứng xử trong nhà trường ............................................ 46 1.4.6. Phát triển cảnh quan và môi trường sư phạm trong nhà trường .............. 47 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển văn hóa nhà trường. ................ 49
1.5.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 50 1.5.2. Các yếu tố chủ quan ................................................................................. 53 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................... 56 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA NGHỆ THUẬT CẦN THƠ ........................................................................... 57 2.1. Khái quát về Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................. 57 2.1.1. Bộ máy nhà trường và đội ngũ giáo viên cơ hữu ..................................... 58 2.1.2. Ngành nghề, quy mô đã đào tạo............................................................... 59 2.2. Giới thiệu về khảo sát thực trạng quản lý phát triển VHNT tại trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................................................... 62 2.2.1. Mục tiêu khảo sát thực trạng .................................................................... 62 2.2.2. Nội dung khảo sát thực trạng ................................................................... 62 2.2.3. Phương pháp điều tra và xử lý kết quả .................................................... 63 2.3. Thực trạng phát triển văn hóa nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ ....................................................................................... 64 2.3.1. Sự cần thiết việc phát triển văn hóa nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................................................................. 64 2.3.2. Thực trạng về bầu không khí hiện nay của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ ......................................................................... 65 2.3.3. Thực trạng về về văn hóa quản lý hiện nay của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................................................................. 72 2.3.4. Thực trạng về văn hóa giảng dạy của giảng viên hiện nay của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................................... 80 2.3.5. Thực trạng về môi trường học tập của sinh viên hiện nay của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................................... 88 2.3.6. Thực trạng về văn hóa ứng xử hiện nay của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ ......................................................................... 93 2.3.7. Thực trạng về cảnh quan, môi trường sư phạm và cơ sở vật chất hiện nay của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ ............... 98
2.3.8. Thực trạng về niềm tin và các giá trị văn hóa chung hiện nay của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................................. 102 2.3.9. Trách nhiệm quản lý phát triển VHNT của các lực lượng trong Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................................. 106 2.4. Quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật CầnThơ ...................................................................................... 108 2.4.1. Vai trò của việc quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật CầnThơ................................................. 108 2.4.2. Quản lý phát triển bầu không khí nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ ................................................................ 111 2.4.3. Quản lý phát triển văn hóa quản lý nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ ................................................................ 114 2.4.4. Quản lý phát triển văn hóa giảng dạy tích cực trong nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ. ................................. 116 2.4.5. Quản lý phát triển môi trường học tập tích cực, sáng tạo của sinh viên trong nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ ................................................................................................. 118 2.4.6. Quản lý phát triển văn hóa ứng xử của sinh viên trong nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................................. 121 2.4.7. Quản lý phát triển quang cảnh và cơ sở vật chất của nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .................................. 122 2.4.8. Quản lý phát triển xác định giá trị chung của nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ................................................ 124 2.4.9. Cơ sở để quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ ............................................................ 126 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................. 128 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA NGHỆ THUẬT CẦN THƠ .............................................................. 129 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý phát triển VHNT ............................. 129
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích, tư tưởng của quá trình giáo dục .. 130 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, toàn diện các giá trị văn hóa ......... 131 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả, thiết thực ....................................... 132 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính cụ thể và toàn diện ........................................ 133 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo phát huy vai trò của các chủ thể tham gia vào công tác quản lý phát triển VHNT ........................................................ 134 3.2. Những biện pháp cụ thể để quản lý phát triển VHNT tại Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ .......................................................... 135 3.2.1. Biện pháp tuyên truyền nâng cao nhận thức cán bộ, nhân viên, giảng viên và HSSV về công tác phát triển VHNT và tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng cho CB, NV,GV và HSSV ....................... 136 3.2.2. Biện pháp phát triển văn hóa học tập chủ động sáng tạo trong sinh viên và rèn luyện sinh viên trong môi trường học tập thân thiện và lành mạnh. ............................................................................................. 141 3.2.3. Biện pháp xây dựng môi trường cảnh quan văn hóa, khuôn viên xanh, sạch đẹp kết hợp với tăng cường cơ sở vật chất nhà trường ....... 144 3.2.4. Biện pháp đẩy mạnh vai trò của đoàn thể và phối hợp các lực lượng giáo dục ở địa phương trong quản lý phát triển VHNT ........................ 148 3.2.5. Biện pháp tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý phát triển VHNT ......... 150 3.2.6. Biện pháp chỉ đạo thực hiện kế hoạch quản lý phát triển VHNT ......... 152 3.2.7. Biện pháp phát động các phong trào thi đua “nếp sống văn minh – nhà trường thân thiện” để tạo bầu không khí tích cực trong các hoạt động chung của nhà trường ................................................................... 157 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................... 158 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................. 160 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 161 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 164
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 CB Cán bộ 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 GV Giảng viên 4 NV Nhân viên 5 VHNT Văn hóa nhà trường 6 HSSV Học sinh, sinh viên
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Giảng viên theo trình độ chuyên môn ................................................... 58 Bảng 2.2. Ngành nghề, quy mô đào tạo của trường .............................................. 59 Bảng 2.3. Ngành nghề, quy mô liên kết đào tạo của Trường ................................ 60 Bảng 2.4. Mô tả số lượng khảo sát cán bộ quản lý và giáo viên ........................... 63 Bảng 2.5. Kết quả khảo sát ý kiển về phát triển văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ ............................................... 64 Bảng 2.6. Ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên ................................................ 65 Bảng 2.7. Ý kiến của sinh viên .............................................................................. 70 Bảng 2.8. Ý kiến Cán bộ quản lý và giáo viên ...................................................... 72 Bảng 2.9. Ý kiến sinh viên .................................................................................... 78 Bảng 2.10. Ý kiến cán bộ quản lý và giáo viên ....................................................... 80 Bảng 2.11. Ý kiến sinh viên .................................................................................... 85 Bảng 2.12. Ý kiến của CBQL và Giáo viên ............................................................ 88 Bảng 2.13. Ý kiến sinh viên .................................................................................... 91 Bảng 2.14. Ý kiến của CBQL và giáo viên ............................................................. 93 Bảng 2.15. Ý kiến sinh viên .................................................................................... 96 Bảng 2.16. Ý kiến cảu CBQL và Giáo viên ............................................................ 98 Bảng 2.17. Ý kiến sinh viên .................................................................................. 101 Bảng 2.18. Ý kiến của CBQL và giáo viên ........................................................... 102 Bảng 2.19. Ý kiến của sinh viên ............................................................................ 104 Bảng 2.20. Kết quả khảo sát ý kiến về trách nhiệm quản lý phát triển VHNT ở trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ....................................................... 106 Bảng 2.22. Kết quả khảo sát mức độ phát triển bầu không khí văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ ........................................ 111 Bảng 2.23. Kết quả khảo sát phát triển văn hóa quản lý nhà trường ở trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ .................................................................. 114 Bảng 2.24. Kết quả khảo sát phát triển văn hóa giảng dạy tích cực ở trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ .................................................................. 116
Bảng 2.25. Kết quả khảo sát quản lý phát triển môi trường học tập tích cực, sáng tạo của HSSV ở trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ ................... 118 Bảng 2.26. Kết quả khảo sát về phát triển văn hóa ứng xử của HSSV ở trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ .................................................................. 121 Bảng 2.27. Kết quả khảo sát phát triển quang cảnh và cơ sở vật chất ở trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ .................................................................. 122 Bảng 2.28. Kết quả khảo sát về xác định giá trị cốt lõi của nhà trường ở trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ....................................................... 124 Bảng 2.29. Cơ sở để lập kế hoạch quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở Trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ ..................................................... 126 Bảng 3.1. Đánh giá về mức độ thực hiện một số phương pháp kiểm tra, đánh giá quản lý phát triển VHNT ở Trường Cao đẳng VHNT Cần Thơ ............................................................................................... 155
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Xã hội ngày càng phát triển thì đời sống văn hóa ngày càng phong phú, đa dạng và sinh động. Xu thế hội nhập Quốc tế hiện nay đang mở ra không ít những triển vọng phát triển nền giáo dục cho các quốc gia và cho các nhà trường từ bậc mầm non đến bậc đại học. Đồng thời cũng đặt ra những thách thức to lớn đối với việc giữ gìn, phát triển văn hóa nói chung và văn hóa nhà trường (VHNT) nói riêng. Nghiên cứu về VHNT cũng chính là nghiên cứu một hệ thống giá trị đặc thù được con người tích lũy trong quá trình tích hợp các hoạt động sáng tạo văn hóa, giáo dục và khoa học. Hệ giá trị VHNT được biểu hiện thông qua vốn di sản văn hóa và các quan hệ ứng xử văn hóa giữa những người trong một môi trường giáo dục, có ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả của quá trình giáo dục trong nhà trường, ảnh hưởng rõ rệt đến cách suy nghĩ, cảm nhận và hành động của mỗi thành viên trong nhà trường theo hướng phát triển con người toàn diện, Do đó, nhìn vào những biểu hiện của VHNT, người ta có thể đánh giá trình độ, chất lượng giáo dục của nhà trường. VHNT được hình thành và phát triển trong quá trình xây dựng và phát triển của nhà trường, thể hiện ở mọi góc độ nhà trường từ phong cách, ngôn ngữ của cán bộ (CB), giáo viên (GV) và học sinh, sinh viên (HSSV). Văn hóa nhà trường lành mạnh giúp giảm bớt sự không hài lòng của GV và giúp giảm thiểu hành vi, cử chỉ không lịch sự của HSSV đồng thời nuôi dưỡng, hỗ trợ việc dạy và học. Thế nhưng, vấn đề VHNT và tìm kiếm các biện pháp quản lý sự hình thành và phát triển VHNT hiện nay vẫn còn chưa được quan tâm đúng mức, mặc dù muốn hay không, những yếu tố tiêu cực từ môi trường văn hóa nhà trường tự phát đang hàng ngày, hàng giờ tác động rất sâu sắc đến quá trình
2 giáo dục – đào tạo đến HSSV thế hệ tương lai của đất nước. Vậy các nhà Quản lý giáo dục đào tạo đã và đang làm gì để phát triển một môi trường văn hóa nhà trường lành mạnh và tích cực? Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ chịu sự quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội; hoạt động theo Luật giáo dục nghề nghiệp, Điều lệ trường Cao đẳng và những quy định của pháp luật về giáo dục nghề nghiệp. Trường đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng hệ chính quy và đào tạo thường xuyên ngắn hạn trong lĩnh vực văn hóa-nghệ thuật. Hoạt động dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học để có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học đồng thời nâng cao trình độ nghề nghiệp. Nhiều năm qua nhà trường luôn ý thức và phấn đấu cho mục tiêu chất lượng giáo dục nghề nghiệp nhằm đáp ứng nguồn nhân lực có phẩm chất chính trị, chuẩn chuyên môn, có khả năng hội nhập vào thị trường lao động. Tuy nhiên, trước tình hình hiện nay về đổi mới giáo dục, trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ Cần Thơ đang trên con đường phát triển. Nhiệm vụ hàng đầu là xây dựng một môi trường xã hội lành mạnh, nâng cao thương hiệu nhà trường. Đó chính là VHNT. Chính vì vậy, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ” làm đề tài nghiên cứu, dựa trên cơ sở phân tích những thực trạng để đề xuất những giải pháp khả thi và hiệu quả nhất cho phát triển VHNT. 2. Mục đích nghiên cứu Thực hiện đề tài Quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ, chúng tôi nhằm hướng đến những mục đích sau: Hệ thống hóa lý luận về văn hóa và VHNT, khái quát về văn hóa tổ chức và hoạt động quản lý phát triển VHNT hiện nay.
3 Xác định thực trạng quản lý phát triển VHNT ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ Cần Thơ, phân tích những mặt tích cực cần được phát huy và những hạn chế cần phải khắc phục. Đề xuất các biện pháp quản lý phát triển VHNT nhằm xây dựng nhà trường văn hóa, tiến bộ và phát triển toàn diện. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý trường cao đẳng đại học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý phát triển VHNT ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ Cần Thơ. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài Đề tài nghiên cứu công tác quản lý phát triển VHNT ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ, xuất phát từ việc khảo sát những thực trạng về VHNT tại trường, đề xuất những biện pháp nhằm khắc phục những hạn chế và phát huy những mặt tích cực để xây dựng VHNT Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ lành mạnh, tiến bộ. Giới hạn về thời gian: Đề tài khảo sát thực trạng cũng như đề ra biện pháp dựa trên ngữ liệu năm học 2018 – 2019. 5. Giả thuyết khoa học Phát triển VHNT ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ là sức mạnh cho sự phát triển ổn định và bền vững. Tuy nhiên công tác quản lý còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế nhất định. Nếu xây dựng được cơ sở lý luận đúng đắn, phù hợp, khảo sát đúng thực trạng quản lý phát triển VHNT có thể đưa ra các biện pháp quản lý phát triển VHNT ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ, từ đó khắc phục được những tồn tại và nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo trong nhà trường.
4 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa lý luận cơ bản về quản lý phát triển văn hóa nhà trường Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ. Đề xuất biện pháp quản lý phát triển văn hóa nhà trường ở trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuất Cần Thơ. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Tiếp cận hệ thống-cấu trúc: bao gồm tiếp cận hệ thống : hệ thống ngoài và hệ thống trong 7.1.2. Tiếp cận logic-lịch sử: dựa vào quá trình hình thành và phát triển VHNT của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ để làm cơ sở cho việc định hướng quản lý phát triển VHNT trong giai đoạn hiện nay 7.1.3. Tiếp cận thực tiễn: tiếp cận vấn đề nghiên cứu từ các góc độ: tiếp cận giá trị, tiếp cận hoạt động nhân cách, tiếp cận hệ thống và trên cơ sở của những chủ trương chính sách phát triển văn hóa giáo dục của Đảng, Nhà nước và thực tế hoạt động quản lý giáo dục của nhà trường Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ hiện nay. 7.2. Các phương pháp cụ thể 7.2.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận Đối với các phương pháp này, phương pháp khái quát hóa lý luận được sử dụng để tạo những tiền đề, cơ sở lý thuyết cho việc triển khai các vấn đề cụ thể. Chúng tôi cũng sử dụng phương pháp phân tích nội dung để chỉ ra những vấn đề quan trọng cần được thực hiện trong quá trình quản lý phát triển VHNTr. Trên cơ sở đó, chúng tôi dùng phương pháp tổng hợp ý tưởng đề đề xuất những định hướng và giải pháp cụ thể.
5 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1.Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Nhằm mục đích thu thập thông tin về thực trạng hoạt động VHNT và các yếu tố ảnh hưởng đến vấn đề nghiên cứu cũng như kiểm chứng tính khả thi, cần thiết của các biện pháp đề xuất trong đề tài. Tác giả sử dụng các bộ phiếu điều tra bảng câu hỏi cho các nhóm đối tượng: Cán bộ quản lý nhà trường, giảng viên, nhân viên và học sinh -sinh viên. 7.2.2.2 Phương pháp Tổng kết kinh nghiệm Trên cơ sở các báo cáo tổng kết của ngành giáo dục, các cơ sở giáo dục đào tạo, vận dụng để đánh giá thực trạng. 7.2.2.3 Phương pháp Quan sát Phương pháp này nhằm ghi chép lại về không gian giáo dục và đào tạo trong nhà trường. Cùng với đó là những thái độ, hành vi giao tiếp, tác phong ứng xử, làm việc giữa cán bộ quản lý với GV, giữa GV với GV, giữa GV với HSSV, giữa HSSV với HSSV. 7.2.3.4 Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phần mềm xử lý số liệu (SPSS) và phương pháp thống kê để xử lý số liệu thu thập được từ phiếu khảo sát. 8. Cấu trúc của luận văn Phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo. Phần nội dung bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề quản lý phát triển VHNT ở các bậc giáo dục Cao đẳng, Đại học Chương 2: Thực trạng quản lý phát triển VHNT ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ. Chương 3: Biện pháp quản lý phát triển VHNT ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Cần Thơ.
6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG ĐẠI HỌC Việt Nam là một đất nước giàu truyền thống hiếu học. Từ xa xưa, mối quan hệ trong nhà trường rất được coi trọng, đặc biệt là việc xây dựng lối sống, cách ứng xử đúng đắn, chuẩn mực trong nhà trường. Cùng với quá trình phát triển của nhân loại và quá trình hội nhập không ngừng của đất nước. Văn hóa nói chung, VHNT nói riêng đã có sự phát triển và đổi mới không ngừng. Đây cũng là vấn đề được nhiều nhà giáo dục quan tâm, nghiên cứu để có những định hướng xây dựng VHNT vừa đúng đắn vừa tiến bộ. Đây cũng là một vấn đề khá phức tạp, liên quan đến nhiều phương diện trong đời sống cần được quan tâm đúng mức. 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước Thuật ngữ “Văn hóa nhà trường” (School culture) là một khái niệm mới xuất hiện gần đây. Nội dung của “Văn hóa học đường” bao hàm nội dung của “Trường học thân thiện” do Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đề xướng từ những thập kỷ cuối thế kỷ XX. Tác giả Purkey và Smith (1982) cho rằng VHNT là một kết cấu, một quá trình và một không gian có giá trị và những chuẩn mực được hình thành bởi truyền thống của nhà trường, các lực lượng giáo dục trong nhà trường, nhằm nhấn mạnh các yếu tố giá trị và chuẩn mực trong VHNT. Yếu tố này có vai trò định hướng và điều chỉnh các hoạt động dạy – học, các mối quan hệ, trong nhà trường. Được xem là một trong những đặt nền tảng cho VHNT, Shein, E (2004) xem VHNT gồm 3 thành tố chính: 1. Những quá trình và cấu trúc hữu hình; 2. Hệ thống giá trị được tuyên bố; 3. Những quan niệm chung. Có thể coi VHNT
7 được tạo thành bởi thành hai phần: giá trị vật chất và giá trị tinh thần. Các yếu tố này chính là các yếu tố cơ bản cấu thành nên văn hoá của nhà trường. Muốn xây dựng văn hoá nhà trường thì chủ thể quản lý cần phải tìm ra các giải pháp quản lý phù hợp để tác động tới 3 yếu tố này. Tác giả Fralinger, B (2007) trong nghiên cứu “Văn hóa tổ chức ở cấp độ trường đại học: Một nghiên cứu dựa trên bộ công cụ đánh giá văn hóa tổ chức (OCAI)” đã chỉ ra rằng Văn hóa tổ chức là một thành phần chính của việc ra quyết định chức năng trong các trường đại học. Để các quản trị viên, giảng viên và nhân viên phối hợp hiệu quả một môi trường học thuật hiệu quả. Đồng thời VHNT có thể dẫn đến quản trị thành công thông qua sự tin tưởng giữa các nhà quản lý và nhân viên, giảng viên và sinh viên. Một nền văn hóa đại học hiệu quả dạy và thể hiện hành vi phù hợp, thúc đẩy các cá nhân và chi phối việc xử lý thông tin; Những thành phần của văn hóa có thể định hình các quan hệ và giá trị nội bộ. Đổi lại, các giá trị mạnh mẽ có thể làm nảy sinh niềm tin về các phương thức ứng xử ưa thích và các mục tiêu mong muốn. Văn hóa nhà trường cũng được coi như chân dung nhân cách của một tổ chức. Thông qua kiến trúc của các tòa nhà, việc bảo trì thiết bị của nhà trường, tương tác giữa sinh viên với nhau, giữa giảng viên, cán bộ quản lý và sinh viên. Tác giả Witziers, B (2003), đã nghiên cứu về sự tác động của chủ thể quản lý tới văn hoá nhà trường. Chủ thể quản lý là người quyết định văn hoá nhà trường. Điều cần thiết là hiểu biết sâu sắc hơn về vai trò của các nhà lãnh đạo trường học trong việc phát triển và duy trì và dung hòa nhiều nền văn hóa trong một trường cao đẳng đại học để định hướng ra một VHNT đa chiều và hòa hợp. Văn hóa nhà trường cũng có thể được coi là một khuôn khổ có ảnh hưởng đối với những người ra quyết định. Các tài liệu cho thấy rằng để có hiệu quả, các nhà lãnh đạo phải có sự hiểu biết đầy đủ về phong tục và truyền
8 thống, lịch sử và triết học, cấu trúc chính trị và giá trị tinh thần và giá trị vật chất, tạo nên một tổ chức cụ thể (ASHE, 2003). Điều này đòi hỏi một kiến thức lớn về các giả định, giá trị, định mức và các dấu hiệu hữu hình giữa các giảng viên, nhân viên và quản trị viên. Bàn về phát triển văn hóa nhà trường, nghiên cứu của Sarason, S. (1996), cho rằng các giải pháp phát triển văn hóa của nhà trường đóng vai trò quan trọng trong đổi mới và phát triển của nhà trường; và chủ thể quản lý nhà trường cần phải có những giải pháp cụ thể để phát triển văn hoá trường mình theo đúng mục tiêu đã xác định. Tác giả đã đề xuất các giải pháp mang tính khả thi cao, được khảo sát thực tế giúp nhà trường định hình văn hóa và phát triển theo ý mong muốn . 1.1.2. Nghiên cứu trong nước Trong việc quản lý nhà trường, VHNT là một nội dung quan trọng cần đảm bảo thực hiện để xây dựng và củng cố các hoạt động khác trong nhà trường. Nội dung này đã được nhiều nhà nghiên cứu, học giả, các nhà quản lý trong và ngoài nước quan tâm. Nhiều công trình nghiên cứu đã được công bố và phổ biến. Đây là cơ sở cần thiết để chúng tôi tìm hiểu trong quá trình triển khai đề tài. Văn hóa là một vấn đề có phạm vi rộng và đã được các nhà nghiên cứu xem xét tỉ mỉ, đa diện, chính vì vậy, có rất nhiều công trình liên quan đến phương diện này. Chẳng hạn như công trình Cơ sở văn hóa Việt Nam của Trần Ngọc Thêm tái bản năm 1999 đề cập nhiều vấn đề văn hóa Việt Nam, công trình Văn hóa học (2000) do Nguyễn Hồng Minh (dịch). Công trình Cơ sở văn hóa Việt Nam (2002) của Chu Xuân Diên đã đề cập đến văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần của người Việt. Tác giả công trình cũng chú ý đến hệ giá trị trong văn hóa truyền thống của người Việt. Bên cạnh đó, tác giả cũng chú ý đến văn hóa ứng xử của con người đối với những người xung quanh cũng như đối với môi trường tự nhiên và xã hội. Trong giáo trình Văn
9 hóa học và văn hóa Việt Nam xuất bản năm 2004, Trần Ngọc Thêm đã đề cập đến vấn đề văn hóa tổ chức đời sống, văn hóa ứng xử, vấn đề giáo dục sinh viên giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Trần Ngọc Thêm nhấn mạnh vai trò cũng như tác động của sinh viên trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc. Tác giả công trình phản ánh chi tiết về tổ chức đời sống tập thể, tổ chức đời sống cá nhân. Đây cũng là cơ sở để xây dựng văn hóa nhà trường. Năm 2006, trong công trình Cơ sở văn hóa Việt Nam, Trần Quốc Vượng đã trình bày khái niệm cơ bản về văn hóa, cấu trúc, các thiết chế và chức năng văn hóa, diễn trình lịch sử của văn hóa Việt Nam và không gian văn hóa. Tác giả cho thấy quá trình phát triển của lịch sử Việt Nam qua các thời kỳ cũng như những tác động của văn hóa đến đời sống con người. Nhà nghiên cứu Đỗ Huy, trong công trình Xây dựng môi trường văn hóa ở nước ta hiện nay từ góc nhìn giá trị học (2001), đã trình bày một số khái niệm cơ bản, phân tích về môi trường văn hóa cũng như cách tiếp cận trong giai đoạn hiện nay. Tác giả công trình chủ yếu hướng đến một số phương diện về giá trị, cái hay, cái tốt và cái thẩm mỹ. Đây là những nội dung cơ bản cần thiết được triển khai trong hệ thống nhà trường nhằm nâng cao nhận thức của người dạy, người học và người quản lý về tính thẩm mỹ, tính nhân văn trong môi trường sư phạm. Tác giả Nguyễn Văn Lê trong công trình Ứng xử sư phạm một số sự kiện thường gặp ở trường học (2001) đã đưa ra những tình huống cơ bản, phổ biến trong quá trình dạy học. Tác giả công trình cũng đi vào phân tích các tình huống đồng thời định hướng phương pháp giải quyết, xử lý thích hợp. Công trình này trang bị cho người dạy cách thức ứng xử phù hợp để đạt được hiệu quả trong giao tiếp nhằm tạo được môi trường văn hóa tích cực trong nhà trường. Trong bài viết Văn hóa tổ chức Đại học Quốc gia Hà Nội trong bối cảnh đổi mới và hội nhập (2009), tác giả Nguyễn Viết Lộc đã trình bày những khái