Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu lý luận về quản lý thực tập sư phạm của sinh viên Cao đẳng sư phạm và thực tiễn quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Salavanh, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động thực tập sư phạm nói riêng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM SALACKCHIT XAYACHIT QUẢN LÝ THỰC TẬP SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM SALAVANH NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM SALACKCHIT XAYACHIT QUẢN LÝ THỰC TẬP SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM SALAVANH NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THÙY LINH THÁI NGUYÊN - 2017
LỜI CAM ĐOAN Luận văn "Quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào" là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng trong công trình nghiên cứu nào. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2017 Tác giả luận văn SALACKCHIT XAYACHIT i
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Ban Giám hiệu, giảng viên, sinh viên khoa Mầm non của trường Cao đẳng sư phạm Salavanh Các thầy cô giáo đã tham gia giảng dạy lớp Cao học quản lý giáo dục, những người thầy đã trang bị cho tôi tri thức và kinh nghiệm quý báu trong lĩnh vực khoa học giáo dục. Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô khoa Sau đại học, khoaTâm lý - Giáo dục - Đại học Sư phạm Thái Nguyên, các bạn bè đồng nghiệp đã động viên, nhiệt tình giúp đỡ tôi và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành bản luận văn này. Đặc biệt tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo TS. Lê Thùy Linh đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2017 Tác giả luận văn SALACKCHIT XAYACHIT ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................ vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 2 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 2 5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 2 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 2 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VỀ QUẢN LÝ THỰC TẬP SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO............................................................. 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động thực tập sư phạm ............................ 5 1.2. Một số khái niệm cơ bản........................................................................................ 9 1.2.1. Quản lý và chức năng quản lý ............................................................................ 9 1.2.2. Quản lý giáo dục và quản lý nhà trường .......................................................... 13 1.2.3. Thực tập, thực tập sư phạm............................................................................... 15 1.2.4. Quản lý hoạt động thực tập sư phạm ................................................................ 15 1.3. Thực tập sư phạm của sinh viên chuyên ngành mầm non Trường Cao đẳng Sư phạm ...................................................................................................................... 16 1.3.1. Hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm .......................................................... 16 1.3.2. Vai trò của thực tập sư phạm ............................................................................ 17 iii
1.3.3. Mục tiêu và nội dung của thực tập sư phạm ..................................................... 19 1.4. Quản lý thực tập sư phạm của sinh viên chuyên ngành mầm non trường Cao đẳng Sư phạm ............................................................................................................. 23 1.4.1. Vị trí, vai trò của quản lý thực tập sư phạm ..................................................... 23 1.4.2. Mục tiêu và nội dung quản lý thực tập sư phạm............................................... 23 1.4.3. Các nguyên tắc cơ bản chỉ đạo việc tổ chức thực tập sư phạm ....................... 23 Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................... 30 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC TẬP SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM SALAVANH NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ...................... 31 2.1. Khái quát về tình hình nhà trường ....................................................................... 31 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ......................................................................... 34 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng ................................................................................. 35 2.3.1. Thực trạng thực tập sư phạm của sinh viên chuyên ngành mầm non trường Cao đẳng Sư phạm Salavanh ...................................................................................... 35 2.3.2. Thực trạng quản lý thực tập sư phạm của sinh viên chuyên ngành mầm non trường Cao đẳng Sư phạm SALAVANH ................................................................... 49 2.3.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý thực tập sư phạm ................................. 52 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................... 59 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THỰC TẬP SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM SALAVANH NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ...................... 60 3.1. Các nguyên tắc của việc đề xuất các biện pháp quản lý thực tập sư phạm ......... 60 3.1.1. Đảm bảo quán triệt mục tiêu công tác thực tập sư phạm của nhà trường, đáp ứng với xu hướng đổi mới giáo dục mầm non hiện nay ...................................... 60 3.1.2. Đảm bảo tính khả thi của các biện pháp ........................................................... 60 3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ toàn diện của hoạt động quản lý, các biện pháp hỗ trợ nhau trong hoạt động quản lý ................................................................................ 61 3.2. Các biện pháp quản lý thực tập sư phạm ............................................................ 61 iv
3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch và quy trình thực tập sư phạm phù hợp với yêu cầu của đổi mới giáo dục mầm non và điều kiện thực tế .............................. 61 3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng và hoàn thiện quy chế, các văn bản quy định về thực tập sư phạm và quản lý thực tập sư phạm........................................................... 64 3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường việc tổ chức và chỉ đạo thực hiện thực tập sư phạm ........................................................................................................................... 65 3.2.4. Biện pháp 4: Nâng cao nhận thức về hoạt động thực tập sư phạm và quản lý thực tập sư phạm cho giáo viên, cán bộ quản lý thực tập sư phạm ........................ 61 3.2.5. Biện pháp 5: Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giảng viên hướng dẫn nghiệp vụ và cán bộ quản lý thực tập sư phạm................ 62 3.2.6. Biện pháp 6: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa trường Cao đẳng Sư phạm với các trường mầm non trong việc quản lý thực tập sư phạm ........................ 69 3.2.7. Biện pháp 7: Tăng cường cơ sở vật chất, kinh phí cho thực tập sư phạm ........ 73 3.2.8. Biện pháp 8:Hoàn thiện quy trình và tiêu chí kiểm tra, đánh giá thực tập sư phạm, tăng cường kiểm tra, đánh giá và công tác thi đua khen thưởng kỷ luật trong hoạt động thực tập sư phạm .............................................................................. 69 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 74 3.4. Kết quả trưng cầu ý kiến về các biện pháp quản lý thực tập sư phạm ................ 76 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................. 79 1. Kết luận ................................................................................................................... 79 2. Kiến nghị................................................................................................................. 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 82 PHỤ LỤC v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý CĐSP : Cao đẳng sư phạm GV : Giáo viên QL HĐ : Quản lý hoạt động QL : Quản lý QLHĐTTSP : Quản lý hoạt động thực tập sư phạm SV : Sinh viên SVMN : Sinh viên mầm non TTSP : Thực tập sư phạm iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Đánh giá về những ưu điểm trong thực tập sư phạm của sinh viên ....................................................................................... 38 Bảng 2.2: Thống kê ý kiến về những mặt yếu trong quá trình thực tập sư phạm của sinh viên ............................................................... 41 Bảng 2.3: Thống kê ý kiến về nhữngnguyên nhân dẫn đến những mặt yếu trong quá trình thực tập sư phạm của sinh viên .................... 45 Bảng 2.4: Thống kê kết quả thực tập sư phạm của sinh viên ................. 48 Bảng 2.5: Thống kê ý kiến đánh giá về quản lý thực tập sư phạm ......... 49 Bảng 2.6: Thống kê ý kiến về những nguyên nhân dẫn đến những mặt hạn chế trong quản lý TTSP của sinh viên .................................. 56 Bảng 3.1: Kết quả trưng cầu ý kiến về những biện pháp quản lý thực tập sư phạm của sinh viên ........................................................... 77 v
DANH MỤC CÁC HÌNH Sơ đồ 1.1: Chức năng của quản lý ................................................................... 12 Biểu đồ 2.1. Đánh giá về ưu điểm trong TTSP của sinh viên .......................... 39 Biểu đồ 2.2. Đánh giá về hạn chế trong TTSP của sinh viên .......................... 42 Biểu đồ 2.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong TTSP ............................. 46 Biểu đồ 2.4. Đánh giá về quản lý TTSP........................................................... 50 Biểu đồ 2.5. Nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý TTSP ................ 57 Biểu đồ 3.1: Kết quả trưng cầu ý kiến về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý thực tập sư phạm.............................................................. 78 Biểu đồ 3.2: Kết quả trưng cầu ý kiến về mức độ khả thi của các biện pháp quản lý thực tập sư phạm ...................................................................... 78 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay, nhân tố con người là chủ thể của mọi sáng tạo, mọi của cải vật chất và văn hóa, là chủ thể xây dựng một xã hội dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Để đảm bảo cho sự tăng trưởng và phát triển của xã hội, thì việc phát triển nhân tố con người, nguồn lực con người là rất quan trọng. Như vậy, sự phát triển giáo dục thế hệ trẻ không thể không coi trọng chất lượng giáo dục. Một trong những biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục là nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên. Muốn có một đội ngũ giáo viên tốt thì ngay từ khi còn học nghề ở trường sư phạm cần phải được trang bị những kiến thức cơ bản, kiến thức chuyên ngành, đặc biệt chú trọng rèn tay nghề và giáo dục phẩm chất nghề cho sinh viên đáp ứng yêu cầu của xã hội trong điều kiện hiện nay. Muốn thực hiện được mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên thì trường cao đẳng sư phạm cần coi trọng tổ chức tốt thực tập sư phạm cho sinh viên. Thực tập sư phạm là một hoạt động rất quan trọng trong quá trình đào tạo giáo viên, qua đó, sinh viên tích lũy những kinh nghiệm về chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và tăng thêm lòng yêu nghề, mến trẻ. Nhưng chất lượng hoạt động thực tập sư phạm của sinh viên phụ thuộc nhiều vào quản lý thực tập sư phạm của nhà trường. Thực tế các trường cao đẳng sư phạm nói chung và trường cao đẳng sư phạm Salavanh nói riêng đã chú ý đến việc rèn luyện kỹ năng nghề cho sinh viên nhưng chất lượng về nghiệp vụ sư phạm của sinh viên còn nhiều hạn chế như năng lực tổ chức dạy học trên lớp, kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh, … Vì vậy, trong thời gian qua nhà trường gặp không ít khó khăn về nhiều mặt. Đặc biệt là quản lý thực tập sư phạm còn có những hạn chế, bất cập nên đã ảnh hưởng đến chất lượng rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: "Quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào". 1
2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý thực tập sư phạm của sinh viên Cao đẳng sư phạm và thực tiễn quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Salavanh, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động thực tập sư phạm nói riêng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường nói chung. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động đào tạo của trường Cao đẳng sư phạm Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường Cao đẳng sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý thực tập sư phạm cuối khóa của sinh viên ngành giáo dục mầm non trường Cao đẳng Sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 5. Giả thuyết khoa học Chất lượng thực tập sư phạm của sinh viên có mối quan hệ chặt chẽ với hoạt động quản lý. Trong những năm qua, quản lý thực tập sư phạm tại trường cao đẳng sư phạm Salavanh Nước đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn có nhiều hạn chế do các nguyên nhân khác nhau. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý phù hợp với đặc điểm nhà trường và mang tính khả thi, thì sẽ nâng cao chất lượng thực tập sư phạm nói riêng, chất lượng đào tạo của nhà trường nói chung. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 1/ Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý thực tập sư phạm của sinh viên ngành giáo dục mầm non trường Cao đẳng Sư phạm ở Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 2/ Nghiên cứu thực trạng quản lý thực tập sư phạm của sinh viên ngành giáo dục mầm non trường Cao đẳng Sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 2
3/ Đề xuất một số biện pháp quản lý thực tập sư phạm của sinh viên ngành giáo dục mầm non trường cao đẳng Sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Gồm phương pháp phân tích, khái quát, hệ thống hóa các tài liệu lý luận liên quan đến vấn đề quản lý thực tập sư phạm của sinh viên. Làm cơ sở lý luận cho khảo sát thực trạng và đề xuất những biện pháp thực tập sư phạm của sinh viên ngành giáo dục mầm non, trường Cao đẳng Sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp khảo sát Sử dụng phiếu điều tra đối với cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên nhà trường và giáo viên hướng dẫn thực tập sư phạm nhằm đánh giá thực trạng quản lý thực tập sư phạm của sinh viên ngành giáo dục mầm non trường cao đẳng Sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 7.2.2. Phương pháp quan sát Quan sát hoạt động của sinh viên trong quá trình thực tập sư phạm để xác định thực trạng TTSP của sinh viên. 7.2.3. Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên trường cao đẳng sư phạm, cán bộ quản lý, giáo viên trường thực tập sư phạm để tìm hiểu sâu thực trạng TTSP của sinh viên. 7.2.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động sư phạm. Nghiên cứu giáo án của sinh viên thực tập sư phạm để tìm hiểu thực trạng TTSP của sinh viên. 7.2.3. Phương pháp thống kê Đề tài sử dụng các phương pháp thống kê để phân tích định lượng các kết quả nghiên cứu thực trạng và kết quả khảo nghiệm tính khoa học, khả thi của các biện pháp đề xuất. 3
8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục; nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý thực tập sư phạm của sinh viên ngành giáo dục mầm non ở các trường cao đẳng Sư phạm Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Chương 2: Thực trạng quản lý thực tập sư phạm của sinh viên ngành giáo dục mầm non trường cao đẳng Sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Chương 3: Biện pháp quản lý thực tập sư phạm của sinh viên ngành giáo dục mầm non trường cao đẳng sư phạm Salavanh Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VỀ QUẢN LÝ THỰC TẬP SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO 1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động thực tập sư phạm Công tác rèn luyện nghiệp vụ sư phạm và thực tập sư phạm cho sinh viên ở các trường sư phạm không phải là vấn đề mới. Hoạt động thực tập sư phạm đã được nhiều tác giả trong nước ngoài đề cập nhưng ở góc độ này hay góc độ khác, ở một số mặt, khía cạnh của thực tập sư phạm... Các nghiên cứu của Gutes, Ivannop (những năm 1920) trong lĩnh vực chuẩn bị cho sinh viên làm công tác thực hành giảng dạy, các tài liệu hướng dẫn của Bộ Giáo dục Liên xô 1946, của công hòa Liên bang nga 1949 về việc chuẩn bị cho sinh viên làm công tác thực hành giảng dạy...dẫn theo A.I Piscunôp, O.A.Apdullina Nhưng đến những công trình của N.V. Cudonmina, O.A.AO.A.Apdullina, F.N. Gônôbôlin... thì việc chuẩn bị cho sinh viên làm công tác thực hành giảng dạy mới trở thành hệ thống lý luận và kinh nghiệm vững chắc.Tuy nhiên, những nghiên cứu về công tác tổ chức TTSP chưa thể coi là hoàn thiện, như viện sĩ - Tiến sĩ N.I.Bôndưrep đã nhận xét: " Cần phải nói rằng, nghề chuyên môn của người thầy giáo còn được nghiên cứu quá ít" [dẫn qua 41]. Ngoài ra có một số rất ít tài liệu nghiên cứu, hướng dẫn chuyên viết về công tác thực hành, TTSP (Những bài viết, những " ý kiến ban đầu""đề xuất sơ bộ" và một số thử nghiệm...) trong các trường Đại học sư phạm (Liên xô cũ) như [dẫn qua 20]: Những con đường nâng cao hiệu quả TTSP ở các trường đại học sư phạm kiep-1974; Hình thành các kỹ năng, kỹ xảo cho sinh viên trong điều kiện giáo dục đại học L.G.U 1974. Vào những năm 1974 - 1980 ở rất nhiều trường đại học phương Tây đã sử dụng cuốn "The Studying of teaching" của Michae.l.J.Dunkin và Bruce.J.Biddle trong việc nghiên cứu hoạt động dạy-học và đào tạo người thầy giáo. Điển hình là các cuốn "The process of learning" của Bigss.J.B và Tellfer và "Bege ning teaching" của Berry.K, và King.L [dẫn qua 15] đang được sử dụng như 5
các giáo trình thực hành lý luận dạy - học trong việc đào tạo giáo viên nói chung ở Australia. Trong các tài liệu phương Tây nổi lên hơn cả là cuốn" Teaching practics, handbook" của Roger Gower, Diane Phillips và Steve Walters [dẫn qua 20]. Đây là cuốn sách rất có giá trị không chỉ cho giáo viên sư phạm mà còn cho cả sinh viên, sát thực hơn cả với vấn đề TTSP của sinh viên. Trong các cuốn sách này, các tác giả đã chỉ rõ vai trò của Teaching Practice (tạm dịch là luyện tập dạy-học), chỉ rõ các bước của hoạt động dạy-học một cách cụ thể để giúp cho sinh viên sư phạm luyện tập, đồng thời định hướng cho hoạt động hướng dẫn của người giáo viên trong các trường đại học sư phạm. Nhìn chung các tài liệu trên , đã chú ý đến thực hành, thực tập sư phạm, để hình thành kỹ năng, kỹ xảo sư phạm cho sinh viên trong các trường sư phạm. Đây là tri thức lý luận và thực tiễn có giá trị khoa học đối với chúng ta. Tuy nhiên, các tác giả còn rất ít đề cập đến việc quản lý TTSP như thế nào để mang lại hiệu quả cao. Ở Việt Nam, tài liệu "Thực tập sư phạm 1991" của Nguyễn Đình Chỉnh, tác giả đã đề cập và giải quyết được nhiều vấn đề cơ bản của hoạt động TTSP song chủ yếu là những vấn đề bao quát mang tính chất lý luận, chưa đi sâu giải quyết những mặt cần thiết trong việc TTSP và nội dung cần thiết phải rèn luyện để chuẩn bị cho công tác TTSP. Một tài liệu có thể được coi là cẩn nang của sinh viên sư phạm là " Hỏi đáp về TTSP - 1993 của nhiều tác giả do Bùi Ngọc Hồ chủ biên, Trần Anh Tuấn [trích qua 40], Năm 1995. Đây là công trình nghiên cứu công phu của tác giả trên phạm vi rộng, dưa trên những cơ sở lý luận và thực tiễn, có sức thuyết phụ lớn. Luận án đã phản ánh những vấn đề thực tế, nhiều mặt của công tác thực hành - TTSP Ở các trường sư phạm: thực trạng công tác thực hành - TTSP, các kỹ năng dạy - học cơ bản, vấn đề rèn luyện và quy trình tập luyện các kỹ năng đó thông qua hoạt động thực hành TTSP, Nhưng tác giả cũng chỉ dừng lại ở chỗ chỉ ra thực trạng, nguyên nhân của TTSP, và có lẽ đây không phải là mục đích nghiên cứu chính của đề tài, nên không được tác giả đề cập đền một giải pháp thực tiễn cho công tác tổ chức TTSP. 6
Đặc biệt những năm gần đây đã có rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học và các đề tài thạc sỹ, tiến sĩ cũng đã nghiên cứu về vấn đề quản lý hoạt động thực tập sư phạm tốt nghiệp cho học sinh, sinh viên sư phạm như: "Một số biện pháp quản lý để nâng cao chất lượng thực tập sư phạm cho sinh viên trường cao đẳng sư phạm Yên Bái" của tác giả Phạm Quang Hưng (2006), [8]; "Các biện pháp đổi mới công tác quản lý thực tập sư phạm ở trường Trung cấp sư phạm Mầm non tỉnh Thái Bình" của tác giả Bùi Thị Thành (2007), [23]… Ở trong nước, nghiên cứu về thực tập sư phạm và quản lý thực tập sư phạm chủ yếu xuất phát từ sự tích lũy các kinh nghiệm, cải tiến các công trình nghiên cứu về thực hành -TTSP, qua đó có một số "trao đổi kinh nghiệm", "sáng kiến cải tiến" một số báo cáo, chuyên luận... đề cập đến vấn đề tổ chức TTSP cho sinh viên nhưng còn mang tính tự phát và tản mạn, có tính chất sơ kết thu hoạch cá nhân như: "Một vài suy nghĩ về vấn đề đánh giá dạy - học trong đợt TTSP của sinh viên năm thứ 2 hệ thống 12+4 chuyên môn sinh lý học" (Báo cáo nghiệp vụ CĐSP) [35]. Trong báo cáo này, trường chỉ ra được một số ưu điểm và hạn chế trong đánh giá TTSP của sinh viên và đề xuất một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động đánh giá trong TTSP. Tuy nhiên, đây mới chỉ là báo cáo mang tính chất tổng kết kinh nghiệm. Tác giả Văn Tha SENG KEO "Nâng cao chất lượng toàn diện công tác TTSP thường xuyên của sinh viên trường cao đẳng sư phạm (2007) [20]. Trong nghiên cứu này, tác giả đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng công tác thực tập sư phạm của sinh viên như xây dựng phiếu đánh giá theo tiêu chuẩn, xây dựng văn bản quy định hoạt động TTSP của sinh viên. Tác giả Đa Văn XAYYASIN "Biện pháp quản lý Thực tập sư phạm cho sinh viên mầm non” (2001) [41]. Tác giả trình bày một số biện pháp quản lý như: xây dựng kế hoạch TTSP cho sinh viên, Phối hợp với trường mầm non tổ chức cho sinh viên thực tập sư phạm. Đây là một sáng kiến kinh nghiệm nên kết quả nghiên cứu mới chỉ đề xuất các biện pháp đơn lẻ mà tác giả gặp phải trong quá trình tham gia quản lý TTSP, chưa có tính hệ thống và chưa có cơ sở lý luận soi đường. Các công trình nghiên cứu trên của các tác giả của nước ngoài đã cố gắng đi vào nghiên cứu các mặt, các khia cạnh khác nhau của TTSP, đều đã khẳng định và 7
cụ thể hóa thực trạng về nhiều mặt trong công tác TTSP, của trình độ tay nghề của sinh viên hiện nay.Các công trình dều đã tìm kiếm và đề xuất một số kiến nghị, biện pháp, kinh nghiệm khắc phục các nhược điểm trong công tác sư phạm Có nhiều ý kiến khác nhau về chất lượng TTSP, song tập trung nhất là kiến nghị phải đổi mới một cách cơ bản công tác TTSP trong đó các khâu quan trọng nhất là: khâu chuẩn bị, cách tiến hành TTSP, cách đáng giá TTSP. Thực tập sư phạm là một nội dung cơ bản trong công tác đào tạo của nhà trường sư phạm vì vậy quản lý TTSP là vấn đề thiết thực và quyết định đến kết quả TTSP của sinh viên. Các hướng nghiên cứu trong quản lý ở nhà trường CĐSP tập trung đi vào các mặt quản lý: - Quản lý hoạt động học tập của sinh viên trong đào tạo ở trương sư phạm - Quản lý hoạt động rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên - Quản lý hoạt động tự học cho sinh viên - Quản lý hoạt động giáo dục đáo đức , lẽ sống cho sinh viên - Tổ chức thực hành thường xuyên cho sinh viên Do mỗi trường sư phạm có những đặc điểm, hoàn cảnh khác nhau nên các nghiên cứu trên đề cập một số vấn đề khác nhau nhưng đều khẳng định tầm quan trọng của thực tập sư phạm đối với rèn luyện kỹ năng nghề và phẩm chất nghề cho học sinh, sinh viên sư phạm, đặc biệt đều khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của hoạt động quản lý TTSP. Thực tế việc quản lý thực tập sư phạm cho sinh viên chuyên ngành mầm non trường cao đẳng Sư phạm Salavanh còn có những bất cập, chúng tôi thấy sự cần thiết phải tìm ra những biện pháp quản lý thực tập sư phạm cho sinh viên chuyên ngành mầm non của trường, nhằm góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo giáo viên mầm non trường Cao đẳng Sư phạm Salavanh. Nhận xét: Hướng nghiên cứu quản lý TTSP trong các trường sư phạm còn ít, đặc biệt là ở trường cao đẳng sư phạm Salavanh chưa có ai nghiên cứu, do đó cần thiết phải được nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng TTSP cho sinh viên.Đây cũng là lý do tôi lựa chọn đề tài: "Quản lý thực tập sư phạm của sinh viên trường cao đẳng sư phạm Salavan". 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý và chức năng quản lý 1.2.1.1. Quản lý Khái niệm quản lý được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. Hoạt động quản lý được hình thành từ sư phân công, hợp tác lao động, từ sự xuất hiện của tổ chức cộng đồng. Với nhu cầu hướng tới hiệu quả tốt hơn, năng suất cao hơn trong hợp tác lao động của cộng đồng đòi hỏi phải có sự chỉ huy, phối hợp, phân công... do vậy xuất hiện người quản lý và sự quản lý. Nói đến công việc quản lý là nói đến việc điều hành, điều khiển, chỉ huy. Tuy nhiên cũng có quan điểm cao rằng quản lý chỉ đơn giàn là hành chính, là cai trị, bắt phải phục tùng. Nhưng hầu như ai cũng nhân thấy trong quản lý có 3 yếu tố cơ bản sau: - Người chỉ huy, điều khiển - Người hoặc đồ vật bị chỉ huy, bị điều khiển - Mục đích và nhiệm vụ của hoạt động Trên thực tế tồn tại ba loại hình quản lí: - Quản lý tự nhiên hừu sinh (sinh học) - Quản lý trong tự nhiên vô sinh (quản lý kỹ thuật) - Quản lý xã hội: điều khiển con người, điều hành các hoạt động xã hội Thuật ngữ: "Quản lý" (từ Hán Việt) gồm hai quá trình tích hợp nhau: Quá trình "quản" gồm coi sóc, giữ gìn, duy tri hệ ở trạng thái "ổn định" quá trình "lý" gồm sửa sang, sắp xếp đổi mới đưa hệ vào thế "phát triển". Vì vậy nếu nguời chỉ huy lo việc "quản" thì tổ chức sẽ trì trệ, nếu người chỉ huy quản tâm đến "lý" thì phát triển không bền vững. Do đó trong "quản" phải có "lý" và trong "lý" phải có "quản" nhằm làm cho hệ ở thể cân bằng, vận động phù hợp, thích ứng và có hiệu quả trong môi trường tương tác giữa các nhân tố bên trong (nội lực) và các nhân tố bên ngoài (ngoại lực) Trong lịch sử phát triển của loài người, từ khi có sự phân công lao động xã hội đã xuất hiện một dạng lao động mang tính đặc thù, đó là tổ chức và điều khiển các hoạt động lao động theo những yêu cầu nhất định. Dạng lao động mang tính đặc thù đó là hoạt động quản lý. Thực tế, có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý: 9
Quản lý là thiết kế và duy trì một môi tường mà trong đó các cá nhân làm việc với nhau trong các nhóm có thể hoàn thành nhiệm vụ các mục tiêu đã định [9]. Quản lý là sự tác động liên tục có thể chức, có định hướng của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý về mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế... bằng mội hệ thống các luật lệ, các chinh sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sư phát triển của đối tượng [10]. Quản lý là một quá trình tác động gây ánh hướng của chủ thề quản lý đến khách thể quản lý nhặm đạt được mục tiêu chung [11] Quản lý là tác động có định hướng (có chủ đích), có tổ chức, lựa chọn trong số những tác động có thể có, dựa trên các thông tin về tình trạng của đối tượng và môi trường, nhằm giữ cho sự vận hành của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định [13]. Theo tác giả Trần Kiểm: "Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất" [10]. Quản lý là tác động có định hướng (có chủ đích), có tổ chức, lựa chọn trong số những tác động có thể có dựa trên các thông tin về tình trạng của đổi tượng và môi trường , nhằm giữ cho sự vận hành của đối tượng được và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định [12]. Từ các quan niệm trên có thể khái quát: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích chủ, chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt tới mục tiêu đề ra. Quản lý là giúp các thành viên của tổ chức hiểu tại sao làm việc này và khi họ hoàn thành thì sẽ đóng góp vào thành công của tổ chức như thế nào. Quản lý là việc hình thành mục tiêu để theo đuổi và tập trung các hoạt động để đạt tới mục tiêu này. Quản lý liên quan đến việc giúp mọi thành viên của tổ chức thoả mãn và hài lòng với công việc được phân công. Mọi hoạt động của xã hội đều cần tới quản lý. Quản lý vừa là khoa học, vừa là nghệ thuật trong việc điều khiển một hệ thống xã hội cả ở tầm vĩ mô và vi mô. Đó là những hoạt động cần thiết thực hiện khi những con người kết hợp với nhau trong các nhóm, các tổ chức nhằm đạt được mục tiêu chung. 10