intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn giáo dục công dân lớp 12 ở các trường trường trung học phổ thông huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST
Báo xấu
35
lượt xem 5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Qua khảo sát và thực nghiệm phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12, đề tài rút ra những yêu cầu sư phạm, những biện pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả dạy học cho học sinh THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn giáo dục công dân lớp 12 ở các trường trường trung học phổ thông huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh

  1. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGỌC THỊ MỴ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN THUẬN THÀNH, TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  2. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGỌC THỊ MỴ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN THUẬN THÀNH, TỈNH BẮC NINH Ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận chính trị Mã số: 8140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐỒNG VĂN QUÂN THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Đồng Văn Quân - giảng viên Khoa Giáo dục Chính trị - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Mọi thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019 Tác giả Ngọc Thị Mỵ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  4. LỜI CẢM ƠN Để luận văn hoàn thành và được phép bảo vệ em đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của nhiều cá nhân và đơn vị. Em xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến: - Thầy giáo TS Đồng Văn Quân - người đã dành nhiều thời gian quý báu để hướng dẫn, góp ý, chia sẻ… giúp em có định hướng đúng trong suốt thời gian thực hiện luận văn. - Các nhà khoa học trong Hội đồng đánh giá luận văn đã có nhiều góp ý về mặt khoa học để em hoàn thiện luận văn được tốt hơn. - Các thầy, cô giáo giảng dạy lớp cao học Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Lý luận chính trị - đã giúp em có nền tảng kiến thức để thực hiện luận văn. - Trường THPT Thuận Thành số 1, trường THPT Thuận Thành số 2, trường THPT Thuận Thành số 3 đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình khảo sát và thực nghiệm làm luận văn. Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến những người thân, gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã luôn động viên, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi, giúp tôi hoàn thành luận văn. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019 Tác giả Ngọc Thị Mỵ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  5. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG..............................................................................................v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ....................................................................................... vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................... 1 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 3 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ............................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 6. Đóng góp của đề tài .................................................................................................. 4 7. Kết cấu của đề tài ...................................................................................................... 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THUẬN THÀNH TỈNH BẮC NINH......................................................... 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................ 5 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ..................................................................... 5 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam ...................................................................... 6 1.1.3. Những nội dung luận văn tiếp tục nghiên cứu .................................................... 9 1.2. Cơ sở lý luận của việc sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học .............. 9 1.2.1. Một số khái niệm công cụ ................................................................................... 9 1.2.2. Đặc điểm của phương pháp dạy học bằng tình huống, ưu điểm, hạn chế, của phương pháp này .................................................................................................. 15 1.2.3. Các bước xây dựng và giải quyết tình huống ................................................... 17 1.3. Cơ sở thực tiễn của việc sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn giáo dục công dân ở trường trung học phổ thông huyện thuận thành tỉnh Bắc Ninh ..................................................................................................................... 19 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  6. 1.3.1. Vị trí, vai trò của môn GDCD ở trường THPT................................................. 19 1.3.2. Những hạn chế cần khắc phục để dạy tốt - học tốt môn GDCD ...................... 20 1.3.3. Cấu trúc và đặc điểm chương trình môn GDCD lớp 12 ................................... 22 1.3.4. Sự cần thiết phải sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT huyện Thuận thành tỉnh Bắc Ninh ...................... 24 Chương 2. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG VÀ ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THUẬN THÀNH, TỈNH BẮC NINH ...................................... 27 2.1. Khái quát chung về các trường trung học phổ thông huyện thuận thành tỉnh Bắc Ninh ..................................................................................................................... 27 2.1.1. Đặc điểm tình hình chung về các trường trung học phổ thông huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh ...................................................................................... 27 2.1.2. Đặc điểm học sinh các trường THPT huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh....... 32 2.1.3. Đặc điểm đội ngũ giáo viên dạy học môn GDCD ở các trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................ 34 2.2. Thực trạng dạy học và sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Giáo dục Công dân lớp 12 ở các trường thpt huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh ......... 36 2.2.1. Thực trạng của việc day học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................ 36 2.2.2. Thực trạng việc sử dụng phương pháp tình huống trong môn Giáo dục công dân chương trình lớp 12 ở các trường trung học phổ thông huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh ................................................................................................... 39 2.3. Đề xuất qui trình sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn giáo dục công dân lớp 12 ở các trường Trung học phổ thông huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh .............................................................................................................. 45 2.3.1. Một số nguyên tắc cần đảm bảo trong việc sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Giáo dục công dân chương trình lớp 12 các trường trung học phổ thông huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh ........................................... 45 2.3.2. Xây dựng quy trình sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Giáo dục công dân chương trình lớp 12 ở các trường trung học phổ thông huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh ....................................................................................... 48 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  7. 2.3.3. Những điều kiện cần thiết để sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Giáo dục Công dân chương trình lớp 12 ở các trường trung học phổ thông huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh................................................................... 98 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 57 Chương 3. THỰC NGHIỆM SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THUẬN THÀNH TỈNH BẮC NINH................................................................................................................. 59 3.1. Kế hoạch thực nghiệm ......................................................................................... 59 3.1.1. Mục đích của thực nghiệm................................................................................ 59 3.1.2. Giả thuyết thực nghiệm..................................................................................... 59 3.1.3. Phương pháp thực nghiệm ................................................................................ 60 3.1.4. Thời gian, địa điểm, đối tượng thực nghiệm và đối chứng .............................. 60 3.2. Nội dung thực nghiệm ......................................................................................... 64 3.2.1. Lựa chọn đơn vị kiến thức thực nghiệm ........................................................... 64 3.2.2. Những nội dung khoa học cần thực nghiệm ..................................................... 65 3.2.3. Thiết kế giáo án thực nghiệm ........................................................................... 65 3.4. Phân tích, đánh giá kết quả thực nghiệm ............................................................. 91 3.4.1. Các bước tiến hành thực nghiệm ...................................................................... 91 3.4.2. Đánh giá, kiểm tra, sau thực nghiệm ................................................................ 91 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 108 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  8. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Từ, ngữ đầy đủ 1 ĐC Đối chứng 2 GDCD Giáo dục công dân 3 GV Giáo viên 4 HS Học sinh 5 NXB Nhà xuất bản 6 PP Phương pháp 7 PPDH Phương pháp dạy học 8 PPTH Phương pháp tình huống 9 TN Thực nghiệm 10 THPT Trung học phổ thông 11 KĐT Khu đô thị 12 CNTT Công nghệ thông tin 13 PPCT Phân phối chương trình Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Cơ sở vật chất của một số trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh năm học 2018-2019.................................................................. 30 Bảng 2.2. Số lượng HS và GV ở một số trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh năm học 2018-2019 .......................................................... 30 Bảng 2.3. Trình độ học vấn của GV ở một số trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh năm học 2018-2019 .............................................. 31 Bảng 2.4. Số lượng GV dạy môn GDCD ở một số trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh năm học 2018- 2019 .................................. 34 Bảng 2.5. Mức độ vận dụng tình huống và các phương pháp dạy học khác ............ 40 Bảng 2.6. Kết quả tìm hiểu những khó khăn khi sử dụng PPTH trong dạy học GDCD chương trình lớp 12 ............................................................... 41 Bảng 2.7. Thái độ học tập môn GDCD của học sinh ............................................... 44 Bảng 3.1: Các lớp tham gia thực nghiệm ................................................................. 61 Bảng 3.2: Điểm khảo sát đầu năm môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường THPT Thuận Thành số 1 .......................................................................... 61 Bảng 3.3. Điểm khảo sát đầu năm môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở các trường THPT Thuận Thành số 2 .............................................................. 62 Bảng 3.4: Điểm khảo sát đầu năm môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường THPT Thuận Thành số 3 .......................................................................... 63 Bảng 3.5: Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở trường THPT Thuận Thành số 1 ................................................................................................ 92 Bảng 3.6: Điểm thi học kỳ I của lớp TN và ĐC trường THPT Thuận Thành số 1 ........ 93 Bảng 3.7: Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC trường THPT Thuận Thành số 2 ........ 94 Bảng 3.8: Điểm thi học kỳ 1 của lớp TN và ĐC trường THPT Thuận Thành số 2 ........... 94 Bảng 3.9: Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở trường THPT Thuận Thành số 3 ................................................................................................ 95 Bảng 3.10: Điểm thi hết học kỳ I của lớp ĐC và TN ở trường THPT Thuận Thành số 3 ................................................................................................ 96 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  10. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Điểm khảo sát đầu năm môn GDCD giữa lớp ĐC và TN ở trường THPT Thuận Thành số 1 ..................................................................... 62 Biểu đồ 3.2. Điểm khảo sát đầu năm môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường THPT Thuận Thành số 2 ..................................................................... 63 Biểu đồ 3.3. Điểm khảo sát đầu năm môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở các trường THPT Thuận Thành số 3.......................................................... 64 Biểu đồ 3.4. Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC trường THPT Thuận Thành số 1 ........................................................................................... 92 Biểu đồ 3.5. Điểm thi học kỳ I của lớp TN và lớp ĐC trường THPT Thuận Thành số 1............................................................................................ 93 Biểu đồ 3.6. Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC trường THPT Thuận Thành số 2............................................................................................ 94 Biểu đồ 3.7. Điểm thi học kỳ 1 của lớp TN và ĐC trường THPT Thuận Thành số 2 .................................................................................. 95 Biểu đồ 3.8. Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở trường THPT Thuận Thành số 3............................................................................................ 96 Biểu đồ 3.9. Điểm thi hết học kỳ I của lớp TN và ĐC ở trường THPT Thuận Thành số 3............................................................................................ 97 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  11. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Pháp luật là một hiện tượng xã hội rất gần gũi và cần thiết với cuộc sống của mỗi người. Xã hội càng hiện đại thì yêu cầu về hiểu biết và thực hiện pháp luật của con người càng cao, vì pháp luật không chỉ là phương tiện để nhà nước quản lý có hiệu quả mọi mặt đời sống xã hội mà còn là phương tiện thực hiện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mỗi công dân. Do đó, tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho mỗi người dân, đặc biệt là các công dân trẻ tuổi là yêu cầu tự nhiên và cấp bách của xã hội. Pháp luật là một phần học bắt buộc trong chương trình môn giáo dục công dân (GDCD) lớp 12. Pháp luật đã được đưa vào giảng dạy trong trường trung học phổ thông (THPT) nhiều năm qua, nhưng chất lượng chưa cao, còn nhiều hạn chế, do đó năm 2006 Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) tiến hành đổi mới nội dung chương trình, sách giáo khoa (SGK) môn GDCD, trải qua 12 năm thực hiện đến nay nhiều nội dung kiến thức đã không còn phù hợp, cần được đổi mới. Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, môn giáo dục công dân ở bậc THPT được thay thế bằng môn giáo dục kinh tế - pháp luật, điều này cho thấy tầm quan trọng của việc giáo dục pháp luật và đổi mới phương pháp dạy học pháp luật trong nhà trường. Năm học 2016 - 2017 lần đầu tiên bộ GD-ĐT chính thức đưa môn GDCD là môn thi bắt buộc trong tổ hợp ban khoa học xã hội trong kỳ thi THPT quốc gia, điều đó càng đòi hỏi giáo viên, học sinh phải đổi mới, nâng cao chất lượng dạy, học môn GDCD. Có nhiều con đường để nâng cao chất lượng dạy học. Tuy nhiên, nâng cao chất lượng dạy học bằng sử dụng phương pháp tình huống trong dạy môn GDCD lớp 12 là một trong các biện pháp nhằm phát huy tính tích cực học tập của học sinh, đang không chỉ là mối quan tâm riêng của các nhà giáo dục mà còn là vấn đề được cả xã hội ta quan tâm, đồng thời cũng là mối quan tâm của mọi quốc gia trong chiến lược phát triển nguồn lực con người. Để nâng cao chất lượng dạy học pháp luật ở trường THPT thì nhiệm vụ của các nhà giáo dục là phải thực hiện đổi mới nội dung dạy học pháp luật, phương pháp dạy học và các điều kiện, phương tiện hỗ trợ dạy học pháp luật phù hợp nhằm phát Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  12. huy mọi tiềm năng của người học, đào tạo ra những con người có tư duy tích cực, độc lập, sáng tạo. Tuy nhiên, đây là một việc làm khó khăn, nhiều học sinh có quan niệm coi đây là môn học phụ nên ít em đầu tư cho việc học tập môn học này một cách nghiêm túc kể cả những em tham gia thi ban khoa học xã hội .Cách dạy và học pháp luật hiện nay của giáo viên, học sinh chưa thay đổi nhiều, nhiều thầy cô quen dạy theo lối truyền thụ kiến thức đơn thuần là thầy nói trò nghe, thầy đọc trò chép. Học sinh thì đã quen nghe, quen ghi chép, nhớ và tái hiện những gì giáo viên đã nói, khả năng vận dụng kiến thức đã học vào thực tế thấp, các em thường ngại phát biểu, sợ nói sai. Thực tế này là nguồn gốc gây nên sự lười biếng trí tuệ, hạn chế tính tích cực học tập của học sinh. Bởi vậy, đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học pháp luật lớp 12 ở các trường THPT hiện nay đang là một yêu cầu cấp thiết. Đó cũng chính là những lí do chủ yếu để chúng tôi nghiên cứu đề tài: “Sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn giáo dục công dân lớp 12 ở các trường trường trung học phổ thông huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh” để viết luận văn thạc sỹ của mình. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Qua khảo sát và thực nghiệm phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12, đề tài rút ra những yêu cầu sư phạm, những biện pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả dạy học cho học sinh THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt mục đích trên, luận văn cần giải quyết ba vấn đề cơ bản sau: Một là, nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của việc sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12. Hai là, tiến hành thực nghiệm phương pháp tình huống vào dạy học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT ở huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  13. Ba là, để xuất một số yêu cầu và đưa ra kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu việc sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu cơ sở khoa học việc sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12; nghiên cứu tiến trình thực nghiệm, điều kiện, giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT trên địa bàn huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh năm học 2018- 2019. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Đề tài dựa trên các cơ sở lý luận sau: Lý luận dạy học và các phương pháp dạy học hiện đại; Các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, kết hợp việc đổi mới phương pháp dạy của GV. Nội dung chương trình môn học Giáo dục công dân lớp 12. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp luận chung của chủ nghĩa duy vật biện chứng. Các phương pháp nghiên cứu lí luận: Phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp logic - lịch sử… Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp quan sát, phương pháp điều tra xã hội học, phương pháp thực nghiệm sư phạm… 5. Giả thuyết khoa học Nếu sử dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy môn GDCD lớp 12 sẽ làm tăng thêm sự hứng thú của học sinh, phát huy tính chủ động, tích cực của người học, góp phần nâng cao đáng kể chất lượng dạy và học. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  14. 6. Đóng góp của đề tài Qua nghiên cứu lý luận, đánh giá thực trạng, tiến hành thực nghiệm sư phạm, đề tài đề xuất một số yêu cầu và biện pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Sau khi hoàn thiện, đề tài còn có thể làm tài liệu tham khảo cho việc giảng dạy và học tập môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm 3 chương, 10 tiết. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  15. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN THUẬN THÀNH TỈNH BẮC NINH 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới Từ hàng nghìn năm nay, cách thức xử lý tình huống đã được diễn đạt trong nhiều kinh sách, văn học cổ qua lịch sử của nhiều triều đại ở Trung Quốc. Tiêu biểu là Kinh dịch còn được gọi là “đạo của người quân tử”. Bộ sách cổ này đã dạy cách xử lí tình huống cho mọi loại người, thuộc mọi lứa tuổi, mọi ngành nghề qua 64 trường phái (quẻ kép), cũng là 64 tình huống lớn. Mỗi tình huống lớn lại chứa đựng một số tình huống nhỏ. Giáo sư Christopher Columbus Langdell (1870) là người đầu tiên đã nghiên cứu và đưa tình huống vào sử dụng trong giảng cho sinh viên Khoa luật của Trường Đại học Havard. Ngay sau đó Phương pháp này đã nhanh chóng được áp dụng vào giảng dạy trong các đại học khác ở Mỹ, như: Học viện Y khoa, Trường Đại học Kinh doanh ở Havard,… Sang thế kỉ đầu thế kỉ 20 Trường Đại học Wstern Ontario ở Canada đưa tình huống vào giảng dạy cho sinh viên. Tác giả là Copceland đã viết cuốn sách đầu tiên về dạy học theo tình huống (1921) [24, 25]. Vào khoảng những năm 70 của thế kỉ XX, một nhóm nhà toán học Pháp đã nghiên cứu và đưa ra Lí thuyết các tình huống - Tình huống a-didactic. Tác giả Sue Dockett đưa ra quy trình xử lí một tình huống gồm 11 bước: Thu thập dữ liệu liên quan đến toàn bộ tình huống; Xác định vấn đề chính trong tình huống; Tìm kiếm thông tin về các vấn đề đã được xác định; Nhóm các lời giải thích liên quan tới các vấn đề đã xác định; Yêu cầu thông tin bổ sung hoặc kết quả đầu vào; Thực hiện nghiên cứu tình huống; Đưa ra kết luận;... [84]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  16. Quy trình trên rất chi tiết, hình dung dễ được công việc cần làm. Tuy nhiên quy trình này lại quá nhiều bước và đòi hỏi nhiều thời gian cho việc giải quyết một tình huống. Tác giả Selma Wassermann lại chia việc giải quyết tình huống thành 2 giai đoạn: Giai đoạn 1: Học sinh tiếp cận với tình huống. Giai đoạn 2: Giải quyết tình huống theo nhóm. Sau đó cả lớp thảo luận về tình huống và đánh giá, giáo viên kết thúc quá trình này bằng yêu cầu học sinh thảo luận nâng cao [80, tr 74 - 116]. Selma Wassermann đưa ra cách sử dụng tình huống này có nhiều ưu điểm: Thảo luận mang tính gợi mở và tự do. Tuy nhiên cách tiến hành giải quyết tình huống của ông chưa chi tiết ở cả hai góc độ: Cách sử dụng tình huống của giáo viên và cách tiến hành của học sinh. Quá trình sử dụng tình huống theo Jay Wwisecarver, gồm: Giới thiệu buổi học có sử dụng tình huống, cho học sinh đọc tình huống, tổ chức cho học sinh thảo luận tình huống, tóm tắt buổi học [66, tr 43]. Selma Wassermann và Jay Wwisecarver đã đưa ra quy trình sử dụng tình huống là các bước hướng dẫn học sinh của giáo viên ở trên lớp. Song cách sử dụng tình huống này dành cho giải quyết tình huống trong cả tiết học nên không phù hợp với thời lượng dạy học môn gdcd 1 tiết/tuần với nhiều nội dung như dạy ở trường THPT tại Việt Nam. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam Lí thuyết các tình huống của các nhà toán học pháp đã được Anne Bessot và Fransoie Richarel phổ biến ở Việt Nam tại Hội nghị chuyên đề Didactic Toán tại trường Đại học Sư phạm Huế tháng 4 năm 1990 [1, tr 33]. Khoảng 20 năm trở lại đây, dạy học theo tình huống đã được khá nhiều nhà nghiên cứu, nhà giáo Việt Nam nghiên cứu về khái niệm tình huống, dạy học theo tình huống, cách xây dựng, sử dụng tình huống ,… và ứng dụng chúng vào dạy học, rõ nhất là trong các trường học: Việc ứng dụng tình huống trong dạy học đã tạo nên những khởi sắc trong giáo dục Việt Nam. Tuy nhiên việc xây dựng,và sử dụng tình huống trong dạy học vẫn chưa thật sự phổ biến. Vào năm 1947 Trần Văn Hà là một trong những người Việt Nam đầu tiên nghiên cứu, thành công ứng dụng phương pháp xử lý tình huống - hành động. Ông cho Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  17. rằng để xử lí tình huống cần phải trải qua bốn giai đoạn và quá trình để ra một quyết định gồm bảy bước [21, tr 80-90]., ông đã đưa ra được các cách giải quyết tình huống nhưng theo chúng tôi đây chỉ là kỹ năng giải quyết tình huống đối với người học. Ý kiến của Hồ Ngọc Đại thì cho rằng: Xây dựng tình huống cần đảm bảo các yêu cầu như: phải đơn giản, đến mức không thể đơn giản hơn được, trong tình huống mỗi chi tiết chỉ có một nghĩa, không nên có chi tiết đánh đố; mỗi chi tiết đều quen thuộc; người kém nhất cũng có thể biết được (hoặc ít nhiều có sự giúp đỡ của bạn, của thầy),...[17, tr 298 - 300] Với Trần Thị Tuyết Oanh [51] và Phan Thị Hồng Vinh [67], thì để giải quyết một tình huống cần phải thực hiện theo 4 bước, như sau: Giới thiệu tình huống; Phân tích tình huống; Tổ chức giải quyết tình huống; Tổ chức thảo luận giữa người học. Hai tác giả đã nêu lên các bước cơ bản để giải quyết tình huống có sự gắn kết giữa hoạt động của giáo viên và hoạt động của học sinh. Tuy nhiên các bước giải quyết tình huống này phù hợp với các tình huống lớn thực hiện trong cả tiết học ở trường đại học và khó phù hợp với nhà trường THPT hiện nay. Vì sử dụng các bước phải theo thứ tự thời gian mà ở trường THPT một tiết học chỉ có 45 phút lại phải thực hiện nhiều chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ khác nên một tình huống chỉ chiếm một thời lượng khiêm tốn nào đó trong tiết học. Hoặc một tiết học có thể dạy học 2 -3 tình huống để thực hiện các chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ khác nhau. Tác giả Lưu Thu Thuỷ đã làm rõ các khâu giải quyết 1 tình huống trong môn GDCD trên lớp tuy nhiên tác giả lại chưa đề cập giai đoạn chuẩn bị trước khi học tình huống và sau khi học xong tình huống [4, tr 65]. Thực tế đây mới là các khâu giải quyết tình huống ở trên lớp, còn ở giai đoạn trước và sau tiết học có sử dụng tình huống giáo viên và học sinh cần làm gì thì tác giả vẫn chưa đề cập tới. Liên quan đến nội dung này, đã có nghiều công trình nghiên cứu, tác phẩm, bài báo của các tác giả trong nước góp phần làm sáng tỏ nhiều khía cạnh khác nhau của vấn đề nghiên cứu như: Nguyễn Thị Doan (1994), đã nghiên cứu về “Vận dụng phương pháp tình huống trong giảng dạy đại học” [12]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  18. Đặng Thị Oanh (1995), Dùng bài toán tình huống mô phỏng rèn luyện kỹ năng thiết kế công nghệ bài nghiên cứu tài liệu mới cho SV khoa Hoá ĐHSP, Luận án PTS, Trường ĐHSP, Hà Nội. Nguyễn Đình Chỉnh (1996), đã viết Bài tập tình huống Tâm lý học quản trị kinh doanh [11]. Nguyễn Châu Giang (1998), đã viết “Điều tra phân loại các tình huống sư phạm góp phần nâng cao nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên”, Hội thảo khoa học quốc gia các trường ĐHSP lần thứ hai, Tập (1), Tr. 86. Phan Đức Duy (1999), “Sử dụng bài tập tình huống sư phạm để rèn luyện cho sinh viên kỹ năng dạy học sinh học”, Luận án tiến sĩ, Trường ĐHSP, Đại học Quốc gia Hà Nội. Trần Văn Hà (1997), Phương pháp giải quyết vấn đề, Phương pháp xử lí tình huống - hành động, NXB Nông nghiệp Nguyễn Trường Kháng (1998), “Bài tập tình huống trong việc xây dựng và củng cố kiến thức môn Giáo dục công dân ở trường phổ thông trung học”, Tạp chí nghiên cứu giáo dục (Số 10). Lưu Bình Nhưỡng (Chủ nhiệm, 2003), Nghiên cứu áp dụng phương pháp tình huống trong hoạt động giảng dạy các môn học của Khoa Pháp luật kinh tế - Đề - "Đổi mới phương pháp dạy học THPT” của Nguyễn Văn Cường, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Dự án phát triển giáo dục THPT, (2006) đề tài cấp trường của Trường Đại học Luật Hà Nội. Nguyễn Thị Phương Hoa (2010), Sử dụng phương pháp nghiên cứu tình huống trong dạy học Giáo dục học - www..phuonghoa.edu.vn Nguyễn Thị Thanh Mai, Lưu Thu Thủy, Đặng Thúy Anh (2009 ), Tài liệu Bồi dưỡng giáo viên môn Giáo dục công dân trường Trung học phổ thông (Theo chương trình tuyên truyền, phổ biến pháp luật) Nguyễn Thị Thanh Mai (2003) “Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học pháp luật ở trường THPT theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh”, Luận văn Giáo dục học. Bài tập tình huống Giáo dục công dân 10, tác giả Vũ Xuân Vinh, Hồ Thanh Diện, tác Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2007. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  19. Nguyễn Văn Cư, Nguyễn Duy Nhiên (Đồng chủ biên), Dạy và học môn giáo dục công dân ở trường THPT - Những vấn đề lí luận và thực tiễn, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2007 Phan Văn Tỵ, Vận dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Giáo dục học ở Học viện Chính trị quân sự, Luận văn thạc sĩ GD học, HN, 2002. 1.1.3. Những nội dung luận văn tiếp tục nghiên cứu Từ những công trình nghiên cứu trên đây, có thể thấy rằng phương pháp tình huống đã được quan tâm nghiên cứu để áp dụng vào giảng dạy môn GDCD., với tư cách là một công trình nghiên cứu đầy đủ, chuyên sâu về sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh thì chưa có công trình nào đề cập đến. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu đã có liên quan đến đề tài, đề tài tiếp tục nghiên cứu để làm rõ những nội dung sau: Làm rõ hơn khái niệm về phương pháp tình huống trong dạy học môn GDCD. Đưa ra đề xuất quy trình dạy học, quy trình kiểm tra đánh giá môn GDCD áp dụng trước hết cho các trường THPT huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học bằng PPTH trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh. Qua nghiên cứu và phân tích những công trình trên, đề tài nhận thấy, những đóng góp quan trọng của các tác giả đã góp phần xây dựng hệ thống lý luận, và cách xây dựng và sử dụng tình huống nói chung. đo đặc trưng mỗi lĩnh vực khác nhau nên việc sử dụng tình huống trong dạy học ở các nghiên cứu đã tổng hợp cũng có những nét khác nhau.vì vậy, việc sử dụng tình huống trong giảng dạy cần phải tiếp tục được nghiên cứu. Với những kinh nghiệm quý báu của những người đi trước là tiền đề quan trọng giúp đề tài định hướng và triển khai việc xây dựng sử dụng tình huống trong dạy học môn GDCD lớp 12 cho hs THPT huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh 1.2. Cơ sở lý luận của việc sử dụng phương pháp tình huống trong dạy học 1.2.1. Một số khái niệm công cụ 1.2.1.1. Khái niệm về phương pháp, phương pháp dạy học Khái niệm về phương pháp Khái niệm Phương pháp được hiểu theo nhiều cách khác nhau tùy theo quan niệm của mỗi người, đồng thời phương pháp được hiểu là một phạm trù rất quan trọng, có tính chất quyết định đối với mọi hoạt động. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
  20. Về mặt thuật ngữ, Từ “phương pháp”được bắt nguồn từ tiếng Hi Lạp là “methodos”. Nó có nghĩa là công cụ, con đường để con người nhận thức thế giới. Hiểu theo nghĩa thông thường, phương pháp là cách thức, được chủ thể sử dụng thực hiện mục đích đề ra. Hiểu theo nghĩa khoa học, phương pháp, được hiểu là hệ thống nguyên tắc được rút ra từ tri thức về các quy luật khách quan nhằm điều chỉnh mọi hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người. Thuật ngữ phương pháp trong từ điển Tiếng Việt được hiểu “là con đường để làm một việc gì sau khi nghiên cứu kỹ: làm việc có phương pháp” [30; tr 24]. Còn trong Từ điển Triết học, phương pháp được nhắc đến là cách thức đạt tới mục tiêu, là trình tự hoạt động nhất định được sắp xếp Khái niệm về phương pháp dạy học Trong bất cứ một lĩnh vực nào, muốn thành công, con người cũng phải xây dựng lên một hệ thống các phương pháp. Trong hoạt động dạy học cũng vậy, để đạt được mục tiêu của quá trình dạy học, đòi hỏi mỗi giáo viên phải xác định được cho mình phương pháp dạy đúng, phù hợp với từng đơn vị kiến thức. Phương pháp dạy học là một trong những yếu tố quan trọng của quá trình dạy học. Cùng một nội dung nhưng học sinh có hứng thú hay không, kết quả bài giảng đạt hiệu quả như thế nào, phần lớn phụ thuộc nhiều vào phương pháp dạy học của giáo viên. Xung quanh khái niệm phương pháp dạy học, hiện nay còn tồn tại nhiều ý kiến khác nhau. Đại đa số các ý kiến đều hiểu phương pháp dạy học là cách thức tương tác hay giao tiếp giữa thầy và trò để giải quyết các nhiệm vụ dạy học, giúp học sinh lĩnh hội tri thức. Có thể điểm qua một số quan niệm dưới đây: “Phương pháp dạy học là cách thức tương tác giữa thầy và trò nhằm giải quyết các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển trong quá trình dạy học” [16, tr 46]. “Phương pháp dạy học là cách thức làm việc giữa học sinh và giáo viên và nhằm giúp cho học sinh tiếp thu tri thức, kỹ năng và kỹ xảo” [21, tr 22]. “Phương pháp dạy học là cách làm việc của thầy và trò trong sự kết hợp thống nhất dưới sự hướng dẫn của thầy giúp cho học sinh tự giác, phát huy tính tích cực, chủ động tích để đạt tới mục đích dạy học” [17, tr 45]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1474 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2