Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Sử dụng sơ đồ để rèn luyện kĩ năng suy luận trong dạy chương II phần Sinh học tế bào, Sinh học 10

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH<br /> <br /> NGUYỄN THỊ CẨM NHUNG<br /> <br /> SỬ DỤNG SƠ ĐỒ ĐỂ RÈN LUYỆN KĨ NĂNG<br /> SUY LUẬN TRONG DẠY CHƯƠNG II<br /> PHẦN SINH HỌC TẾ BÀO, SINH HỌC 10<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> Nghệ An – 2014<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH<br /> <br /> NGUYỄN THỊ CẨM NHUNG<br /> <br /> SỬ DỤNG SƠ ĐỒ ĐỂ RÈN LUYỆN KĨ NĂNG<br /> SUY LUẬN TRONG DẠY CHƯƠNG II<br /> PHẦN SINH HỌC TẾ BÀO, SINH HỌC 10<br /> <br /> Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy môn Sinh học<br /> Mã số: 60.14.01.11<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:<br /> <br /> TS. HOÀNG VĨNH PHÚ<br /> <br /> Nghệ An – 2014<br /> <br /> i<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Tác giả bày tỏ lòng biết ơn đến toàn thể thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè,<br /> các em học sinh đã đóng góp cho luận văn này.<br /> Xin trân trọng cảm ơn thầy hướng dẫn khoa học TS.Hoàng Vĩnh Phú đã<br /> tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.<br /> Cảm ơn Thầy Cô trường Đại học Vinh, các anh chị lớp Cao học Sinh<br /> K20 đã nhiệt tình hỗ trợ về tài liệu, phương pháp khi tôi tham gia học và<br /> nghiên cứu tại trường.<br /> Chân thành cảm ơn các thầy cô trường Đại học Công Nghiệp TP.HCM,<br /> trường cấp 2-3 Hòa Bình (Vĩnh Long), trường THPT Tân Phú (Hậu Giang)<br /> cùng các em học sinh đã hợp tác, tham gia vào quá trình điều tra, thực nghiệm<br /> sư phạm.<br /> Mặc dù đã rất cố gắng nhung việc thực hiện luận văn không thể tránh<br /> khỏi thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của Hội đồng bảo vệ để<br /> luận văn hoàn thiện hơn.<br /> Một lần nữa xin cảm ơn tất cả đồng nghiệp,bạn bè, người thân đã động<br /> viên, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi học tập và hoàn thành luận văn.<br /> Nghệ An, tháng 05 năm 2014<br /> Tác giả<br /> Nguyễn Thị Cẩm Nhung<br /> <br /> ii<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang phụ bìa<br /> LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i<br /> MỤC LỤC ......................................................................................................... ii<br /> DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ......................... iv<br /> DANH MỤC BẢNG ......................................................................................... v<br /> DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH ẢNH ................................................................. vi<br /> PHẦN I: MỞ ĐẦU .......................................................................................... 1<br /> PHẦN II: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 7<br /> Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ<br /> DỤNG SƠ ĐỒ ĐỂ RÈN LUYỆN KĨ NĂNG TƯ DUY TRONG<br /> DẠY HỌC ........................................................................................................ 7<br /> 1.1 Lược sử vấn đề nghiên cứu ...................................................................... 7<br /> 1.1.1 Những vấn đề nghiên cứu trên thế giới có liên quan đến đề tài ....... 7<br /> 1.1.2.Những vấn đề nghiên cứu trong nước có liên quan đến đề tài ......... 8<br /> 1.2. Lí thuyết về sơ đồ ................................................................................ 10<br /> 1.2.1. Khái niệm sơ đồ ............................................................................. 10<br /> 1.2.2. Sơ đồ hóa ........................................................................................ 12<br /> 1.2.3. Ý nghĩa sơ đồ trong dạy học .......................................................... 12<br /> 1.3 Kĩ năng suy luận .................................................................................... 13<br /> 1.3.1. Khái niệm kĩ năng suy luận ............................................................ 13<br /> 1.3.2. Các kiểu suy luận ........................................................................... 13<br /> 1.3.3. Nguyên tắc, qui trình chung cho việc rèn luyện kĩ năng suy luận..... 13<br /> 1.4. Sự phù hợp của việc sử dụng sơ đồ để rèn luyện kĩ năng suy luận. ... 15<br /> 1.5. Thực trạng dạy - học chương Cấu trúc tế bào, sinh học 10 trong<br /> nhà trường THPT hiện nay ................................................................. 16<br /> 1.6. Nguyên nhân của thực trạng dạy học Sinh học ở trường THPT<br /> hiện nay ............................................................................................... 20<br /> Chương 2: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ ĐỂ RÈN LUYỆN KĨ<br /> NĂNG SUY LUẬN TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG II, PHẦN SINH<br /> HỌC TẾ BÀO, SINH HỌC 10 ..................................................................... 22<br /> <br /> iii<br /> <br /> 2.1. Mục tiêu, cấu trúc chương trình và nội dung kiến thức chương<br /> Cấu trúc tế bào, phần Sinh học tế bào, Sinh học 10 .................................... 22<br /> 2.1.1. Mục tiêu.......................................................................................... 22<br /> 2.1.2. Cấu trúc chương trình..................................................................... 22<br /> 2.1.3. Về nội dung .................................................................................... 24<br /> 2.2. Thiết kế sơ đồ để dạy học chương II, phần Sinh học tế bào ................ 25<br /> 2.2.1. Qui trình thiết kế sơ đồ ................................................................... 25<br /> 2.2.2. Hệ thống các sơ đồ đã xây dựng trong chương “Cấu trúc tế bào” .... 27<br /> 2.3. Tổ chức dạy học chương II, phần Sinh học tế bào bằng việc sử<br /> dụng sơ đồ để rèn luyện kĩ năng suy luận cho HS ...................................... 34<br /> 2.3.1. Xác định nội dung kiến thức có thể thiết kế sơ đồ ....................... 34<br /> 2.3.2. Qui trình sử dụng sơ đồ để rèn kĩ năng suy luận .......................... 34<br /> 2.3.3. Biện pháp sơ đồ để rèn luyện kĩ năng suy luận trong dạy bài mới...... 37<br /> 2.3.4. Biện pháp sơ đồ để củng cố, ôn tập .............................................. 47<br /> 2.3.5. Biện pháp sơ đồ để rèn luyện kĩ năng suy luận trong kiểm tra,<br /> đánh giá ......................................................................................... 50<br /> CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ............................................... 54<br /> 3.1. Mục đích thực nghiệm .......................................................................... 54<br /> 3.2. Nội dung thực nghiệm .......................................................................... 54<br /> 3.3. Tổ chức thực nghiệm ............................................................................ 54<br /> 3.3.1. Thời gian thực nghiệm ................................................................... 54<br /> 3.3.2. Địa điểm thực nghiệm .................................................................... 54<br /> 3.3.3.Đối tượng thực nghiệm ................................................................... 55<br /> 3.4. Kết quả thực nghiệm ............................................................................. 55<br /> 3.4.1 Phân tích định lượng ....................................................................... 55<br /> 3.4.2. Phân tích định tính.......................................................................... 62<br /> KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 66<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 67<br /> PHỤ LỤC<br /> <br />