Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Thực trạng hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh và các giải pháp

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nhằm tìm hiểu hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh ở hai môn nghệ thuật là Hát - Nhạc và Mỹ thuật trong thời gian qua, nguyên nhân của thực trạng, đồng thời đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng của công tác này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Thực trạng hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh và các giải pháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH …..….. HÀ THỊ LOAN THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TỔ CHỨC GIÁO DỤC THẨM MỸ CHO HỌC SINH TIỂU HỌC QUẬN 1 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH VÀ CÁC GIẢI PHÁP LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2003
I LỜI CẢM ƠN Chúng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến  Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh và các quý thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn chúng tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu chương trình đào tạo Thạc sĩ Quản lí và Tổ chức công tác giáo dục  Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh  Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 1  Ban giám hiệu các trường tiểu học Quận 1  Đã tận tình giúp đỡ chúng tôi hoàn thành luận văn. Đặc biệt, chúng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến TS. Bùi Ngọc Oánh, người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ chúng tôi trong quá trình hoàn thành luận văn Xin cảm ơn bạn bè, các đồng nghiệp và gia đình đã giúp đỡ, động viên cổ vũ, tạo điều kiện cho chúng tôi hoàn thành luận văn Luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, kính mong được sự chỉ dẫn, góp ý của các Thầy, Cô, đồng nghiệp và các bạn Tác giả
II MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................I T 1 1T MỤC LỤC ........................................................................................................... II T 1 1T PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 T 1 1T 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................... 1 T 1 1T 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................. 2 T 1 1T 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 2 T 1 1T 4. Khách thể và đối tượng cứu ................................................................................. 3 T 1 1T 5. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 3 T 1 1T 6. Giới hạn đề tài ....................................................................................................... 4 T 1 1T 7. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 4 T 1 1T 8. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................... 6 T 1 1T Chương 1: LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................... 8 T 1 T 1 Chương 2: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ................................................... 14 T 1 T 1 1. Quan điểm của mỹ học Mác – Lê Nin về giáo dục thẩm mỹ ........................... 14 T 1 T 1 1.1. Khái niệm:...................................................................................................... 14 T 1 1T 1.2. Tính dân tộc, tính giai cấp, tính thời đại của giáo dục thẩm mỹ ................... 14 T 1 1T 1.3. Nhiệm vụ của giáo dục thẩm mỹ ................................................................... 15 T 1 1T 1.4. Tính tổng hợp của giáo dục thẩm mỹ ............................................................ 15 T 1 T 1 1.5. Vai trò của giáo dục nghệ thuật trong giáo dục thẩm mỹ .............................. 15 T 1 1T 1.6. Giáo dục thẩm mỹ và việc hình thành nhân cách .......................................... 16 T 1 T 1 1.7. Quan điểm toàn diện về giáo dục thẩm mỹ ................................................... 16 T 1 1T 1.8. Bốn yêu cầu cơ bản của giáo dục thẩm mỹ .................................................. 18 T 1 1T 1.9. Những nguyên tắc của giáo dục thẩm mỹ ..................................................... 18 T 1 1T 2. Quan điểm của Đảng và Nhà Nước về giáo dục thẩm mỹ ............................... 20 T 1 T 1 3. Một số vấn đề lí luận vwf quản lí giáo dục........................................................ 22 T 1 T 1 3.1. Khái niệm ....................................................................................................... 22 T 1 1T 3.2. Mục tiêu quản lí giáo dục .............................................................................. 22 T 1 1T 3.3. Nhiệm vụ của công tác quản lí giáo dục ........................................................ 23 T 1 T 1
III 3.4. Nguyên tắc quản lí giáo dục .......................................................................... 24 T 1 T 1 3.5. Chức năng quản lí giáo dục ........................................................................... 24 T 1 T 1 4. Một số vấn đề lí luận về giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học .................. 25 T 1 T 1 4.1. Khái niệm:...................................................................................................... 25 T 1 1T 4.2. Tầm quan trọng của giáo dục thẩm mỹ đối với học sinh tiếu học ................. 26 T 1 T 1 4.3. Các phương tiện giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học ............................ 27 T 1 T 1 4.4. Hai con đường cơ bản giáo dục thâm mỹ cho học sinh tiểu học ................... 29 T 1 T 1 5. Hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ ở hai bộ môn hát – nhạc và mỹ thuật T 1 trong trường tiểu học .............................................................................................. 30 1T 5.1. Khái niệm ....................................................................................................... 30 T 1 1T 5.2. Mục tiêu của môn Hát - Nhạc và Mỹ thuật trong trường tiểu học ................ 31 T 1 T 1 5.3. Xây dựng chương trình môn học ................................................................... 32 T 1 T 1 5.4. Nguyên tắc quản lí hoạt động giáo dục thẩm mỹ trong trường tiểu học ....... 33 T 1 T 1 5.5. Nội dung hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ trong trường tiểu học .......... 34 T 1 T 1 Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TỔ CHỨC GIÁO DỤC THẨM T 1 MỸ CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TẠI QUẬN 1 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY (1997 - 2002) ............................ 40 T 1 1. Khái quát về Quận 1 ........................................................................................... 40 T 1 1T 1.1. Đặc điểm tự nhiên .......................................................................................... 40 T 1 1T 1.2. Vài nét về tình hình kinh tế - xã hội .............................................................. 40 T 1 T 1 2. Tình hình giáo dục tiểu học Quận 1 .................................................................. 41 T 1 T 1 2.1. Công tác quản lí chỉ đạo ................................................................................ 41 T 1 1T 2.2. Tình hình chuẩn hóa cán bộ quản lí giáo dục và giáo viên tiểu học .............. 42 T 1 T 1 2.3. Về phát triển trường, lớp, học sinh ................................................................ 42 T 1 T 1 2.5. Kết quả giáo dục ............................................................................................ 45 T 1 1T 2.6. Nhận xét chung .............................................................................................. 45 T 1 1T 3. Thực trạng hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học tại T 1 Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh thời gian qua .................................................... 45 T 1
IV 3.1. Thực trạng về việc chỉ đạo các hoạt động chuyên môn ở hai bộ môn Hát - T 1 Nhạc và Mỹ thuật .................................................................................................. 45 1T 3.2. Thực trạng về công tác tổ chức đội ngữ giáo viên......................................... 48 T 1 T 1 3.3. Thực trạng về quản lí cơ sở vật chất, phương tiện giảng dạy ........................ 54 T 1 T 1 3.4. Thực trạng về quản lí kết quả và thái độ học tập của học sinh ...................... 58 T 1 T 1 3.5. Thực trạng về thu hút, vận động các lực lương giáo dục khác tham gia công T 1 tác giáo dục thẩm mỹ ............................................................................................ 60 1T 4. Nguyên nhân của thực trạng .............................................................................. 62 T 1 1T 4.1. Nguyên nhân khách quan ............................................................................... 62 T 1 1T 4.2. Nguyên nhân chủ quan .................................................................................. 65 T 1 1T 5. Kết luận chương 3 ............................................................................................... 69 T 1 1T Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA CÔNG T 1 TÁC TỔ CHỨC GIÁO DỤC THẨM MỸ CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TẠI QUẬN 1 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................ 71 T 1 1. Cơ sở đề xuất giải pháp ...................................................................................... 71 T 1 1T 1.1. Các quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục của Đảng và nhà nước ............... 71 T 1 T 1 1.2. Quán triệt mục tiêu giáo dục con người phát triển toàn diện ........................ 72 T 1 T 1 1.3. Xuất phát từ mục tiêu của môn Hát - Nhạc và Mỹ thuật trong nhà trường tiểu T 1 học ......................................................................................................................... 73 T 1 1.4. Căn cứ vào xu hướng phát triển giáo dục toàn cầu........................................ 73 T 1 T 1 1.5. Căn cứ vào thực trạng của hoạt động tể chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh T 1 tiểu học ở một số trường Quận 1 .......................................................................... 74 T 1 2. Một số giải pháp .................................................................................................. 74 T 1 1T 2.1. Nâng cao nhận thức và phối hợp với các lực lượng giáo dục nhằm làm tốt T 1 công tác giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học ................................................ 74 T 1 2.2. Tổ chức nâng cao chất lượng giảng dạy cho đội ngũ giáo viên nghệ thuật tại T 1 các trường tiểu học ................................................................................................ 75 1T 2.3. Quan tâm hơn nữa đến việc tuyển dụng và sử dụng giáo viên nghệ thuật .... 76 T 1 T 1
V 2.4. Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy và học các môn nghệ T 1 thuật trong trường tiểu học ................................................................................... 77 1T 2.5. Tăng cường công tác quản lí chuyên môn, kiểm tra và đánh giá .................. 78 T 1 T 1 2.6. Thực hiện tốt mối liên kết chặt chẽ giữa các trường tiểu học trong và ngoài T 1 quận để cùng thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục thẩm mỹ ...................................... 79 T 1 2.7. Quan tâm đến đời sống của giáo viên nghệ thuật .......................................... 80 T 1 T 1 3. Bước đầu tìm hiểu về tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp .......... 81 T 1 T 1 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................... 85 T 1 1T 1. Kết luận ................................................................................................................ 85 T 1 1T l.l. Về thực trạng của hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học ở T 1 hai môn Hát - Nhạc và Mỹ thuật........................................................................... 85 T 1 1.2. Về nguyên nhân của những tồn tại ................................................................ 86 T 1 T 1 1.3. Về các giải pháp ............................................................................................. 86 T 1 1T 2. Những kiến nghị .................................................................................................. 87 T 1 1T 1.1. Kiến nghị với Bộ Giáo dục và đào tạo........................................................... 87 T 1 T 1 1.2. Kiến nghị với sở Giáo dục và Đào tạo ........................................................... 88 T 1 T 1 1.3. Kiến nghị với Quận 1 - Phòng giáo dục và đào tạo Quận 1 .......................... 88 T 1 T 1 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 89 T 1 T 1 PHỤ LỤC ........................................................................................................... 93 T 1 1T
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ở bất kì xã hội nào, con người bao giờ cũng là vấn đề trung tâm và là mục tiêu quan trọng của mỗi nền giáo dục, vì con người vừa là bộ phận chủ yếu của lực lượng sản xuất vừa là chủ thể năng động của quan hệ sản xuất, nên nó đại biểu cho mỗi phương thức sản xuất. Con người quyết định sự phát triển của xã hội. Nó có thể thúc đẩy xã hội tiến nhanh hoặc hãm chậm lại, thậm chí có thể làm xã hội dẫm chân tại chỗ. Chính vì lẽ đó, muốn xã hội phát triển, giai cấp lãnh đạo không thể không quan tâm đến vấn đề giáo dục mọi mặt trong sự phát triển của các thế hệ người. Để đạt đến sự phát triển con người toàn diện, giáo dục phải hướng con người đến ba loại giá trị cơ bản nhất của cuộc sống con người là cái chân, cái thiện và cái mỹ. Ba loại giá trị này chính là thể hiện tinh hoa của văn hóa và văn minh trong mỗi cộng đồng người. Trong giáo dục, nếu để thiếu hụt đi một trong ba giá trị trên thì tất yếu sẽ dẫn đến sự mất cân đối, sự méo mó trong phát triển nhân cách con người. Giáo dục thẩm mỹ là một bộ phận quan trọng của giáo dục con người nói chung. Nó góp phần tạo dựng nhân cách của cá nhân và của xã hội. Nói cách khác, giáo dục thẩm mỹ là một trong ba nội dung cơ bản của sự nghiệp giáo dục con người: CHÂN - THIỆN - MỸ, là một bộ phận hợp thành sự nghiệp giáo dục trí, đức, thể, mỹ của Đảng ta trong quá trình hình thành nhân cách con người Việt Nam trong thời kì mới. Sự nghiệp giáo đục thẩm mỹ cho thanh thiếu niên và các tầng lớp xã hội khác được Đảng ta khẳng định là có một ý nghĩa quan trọng trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở rộng cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong hệ thống giáo dục phổ thông, tiểu học là bậc học nền tảng. Nhiệm vụ của trường tiểu học là cung cấp cho học sinh những kiến thức về thế giới tự nhiên, cuộc sống xã hội, đặc biệt là môi trường sống xung quanh nhằm bồi dưỡng cho các em thái độ, tình cảm và có hành vi tốt đẹp trong cuộc sống. Đứng từ góc độ tâm lí, học sinh tiểu học là lứa tuổi bắt đầu được bồi dưỡng tình cảm thẩm mỹ trên cơ sở kết hợp các phương pháp về mặt cảm giác, cảm xúc với các năng lực tinh thần, lí trí gắn liền với hoạt động nhận thức của con người. Chính vì thế, học sinh tiểu học tuy ở bậc đầu tiên
2 của bậc học phổ thông nhưng tất cả những gì mà giáo dục trang bị cho các em ở thời kì này có ý nghĩa cực kì quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách sau này. Nói cách khác, ở giáo dục tiểu học nếu không quan tâm đến giáo dục toàn diện thì khó có thể thu được kết quả khả quan ở các bậc học kế tiếp. Giáo dục thẩm mỹ cũng như các nội dung giáo dục khác cần phải được quan tâm và đầu tư đúng mức. Với ý nghĩa đó, chúng tôi chọn đề tài : "Thực trạng hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học Quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh và các giải pháp". Qua đề tài này, chúng tôi mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả của công tác này. 2. Mục đích nghiên cứu Luận văn nhằm tìm hiểu hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh ở hai môn nghệ thuật là Hát -Nhạc và Mỹ thuật trong thời gian qua, nguyên nhân của thực trạng, đồng thời đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng của công tác này. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài tập trung vào ba nhiệm vụ chính: ❖ Nghiên cứu cơ sở lí luận của công tác tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học ❖ Thực trạng của công tác tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học tại Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh thời gian qua ở hai bộ môn nghệ thuật là Hát - Nhạc và Mỹ thuật. Cụ thể như sau:  Thực trạng về việc chỉ đạo các hoạt động chuyên môn ở hai bộ môn Hát - Nhạc và Mỹ thuật  Thực trạng về công tác tổ chức đội ngũ giáo viên  Thực trạng về quản lí cơ sở vật chất, phương tiện giảng dạy  Thực trạng về quản lí kết quả và thái độ học tập của học sinh  Thực trạng về thu hút, vận động các lực lượng giáo dục tham gia công tác giáo dục thẩm mỹ
3  Đề xuất một số giải pháp để nâng cao hiệu quả tổ chức giáo dục thẩm mỹ ở hai môn Hát - Nhạc và Mỹ thuật cho học sinh tiểu học tại Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh . 4. Khách thể và đối tượng cứu  Khách thể nghiên cứu: Hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ qua hai môn học Hát - Nhạc và Mỹ thuật tại một số trường tiểu học Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh : 1. Trường Tiểu học Hòa Bình 2. Trường Tiểu học Trần Khánh Dư 3. Trường Tiểu học Chương Dương 4. Trường Tiểu học Trần Hưng Đạo 5. Trường Tiểu học Lê Ngọc Hân 6. Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng 7. Trường Tiểu học Nguyễn Thái học 8. Trường Tiểu học Trần Quang Khải 9. Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm 10. Trường Tiểu học Khai Minh 11. Trường Tiểu học Đuốc Sống 12. Trường Tiểu học Phan Văn Trị  Đối tượng nghiên cứu : Thực trạng của hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ qua hai môn học Hát - Nhạc và Mỹ thuật cho học sinh tiểu học 5. Giả thuyết khoa học Hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh còn nhiều vấn đề đặt ra cần phải giải quyết. Nếu có được các giải pháp đúng đắn thì sẽ tăng cường được hiệu quả của công tác này, góp phần thúc đẩy sự nghiệp giáo dục đào tạo ở Quận 1 nói riêng và ở Thành phố Hồ Chí Minh nói chung.
4 6. Giới hạn đề tài Do hạn chế về trình độ và thời gian nghiên cứu, chúng tôi xin được giới hạn đề tài của mình như sau:  Về nội dung: Chúng tôi chỉ nghiên cứu thực trạng về hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ ở hai môn học nghệ thuật là Hát - Nhạc và Mỹ thuật  Về thời gian: Thực trạng hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ trong khoảng thời gian từ năm học 1997 - 1998 đến năm học 2001 - 2002 7. Phương pháp nghiên cứu Nhằm mục đích tìm hiểu thực trạng của hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ qua hai bộ môn Hát - Nhạc và Mỹ thuật cho học sinh tiểu học Quận 1, chúng tôi sử dụng một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau: 7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận Chúng tôi thu thập các tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu từ sách, báo, các bài bài báo cáo, tham luận trong các hội thảo khoa học. 7.2. Phương pháp phỏng vấn Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã gặp gỡ để trò chuyện, trao đổi ý kiến về các vấn đề có liên quan đến giáo dục thẩm mỹ với các đối tượng: - Cán bộ Phòng tiểu học Sở giáo dục- Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh - Cán bộ phụ trách mảng công tác giáo dục thẩm mỹ và thể dục thể thao của Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 1 - Ban giám hiệu các trường tiểu học Quận 1 và các quận khác - Một số nhà nghiên cứu giáo dục về vấn đề giáo dục thẩm mỹ 7.3. Phương pháp quan sát qua dự giờ Chúng tôi đã xin phép được dự một số giờ giảng môn Hát - Nhạc và Mỹ thuật tại một số trường tiểu học Quận 1; Dự buổi tập huấn cho giáo viền Hát - Nhạc về giảng dạy Hát - Nhạc bằng công nghệ thông tin.
5 7.4. Phương pháp điều tra bằng phiếu thăm dò ý kiến Để thực hiện việc nghiên cứu này, chúng tôi đã đưa ra 3 mẫu phiếu thăm dò ý kiến : Phiếu 1. gồm 23 câu hỏi dành cho Ban giám hiệu 12 trường tiểu học Quận 1, giáo viên có tham gia giảng dạy nghệ thuật (kể cả giáo viên chuyên và giáo viên không chuyên), số phiếu thu về là 130. Phiếu 2: Là bảng câu hỏi dành cho 400 phụ huynh học sinh các trường tiểu học trong địa bàn Quận l. Phiếu 3: là bảng Tìm hiếu về tính cấp thiết và tính khả thi cửa các giải pháp. Bảng này được đưa ra lấy ý kiến sau khi chúng tôi đã đề xuất một số giải pháp để nâng cao hiệu quả của công tác giáo dục thẩm mỹ. Bảng thăm dò này dành cho các đối tượng là cán bộ quản lí giáo dục, cán bộ nghiên cứu giáo dục, giáo viên có tham gia dạy nghệ thuật, phụ huynh học sinh các trường tiểu học. Số phiếu thu về là 90. 7.5. Vận dụng một số công thức của toán thống kê Để phân tích và xử lí các số liệu điều tra nhằm định lượng các kết quả nghiên cứu, chúng tôi đã sử dụng phẫn mềm Mystat để thống kê tần số, tính tỉ lệ phần trăm, trị số trung bình M, độ lệch chuẩn S. Số liệu được quy ước như sau:  Đối với câu hỏi có 4 khả năng trả lời: a = 4, b = 3, c = 2, d = Ì  Đối với câu hỏi có 3 khả năng trả lời : a = 3, b = 2, c = 1  Đối với những câu hỏi có nhiều lựa chọn: + Khả năng nào được chọn = 1 + Khả năng nào không được chọn = 0
6 8. Cấu trúc của luận văn ❖ Phần mở đầu 1. Lí do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 5. Giả thuyết khoa học 6. Giới hạn đề tài 7. Phương pháp nghiên cứu 8. Cấu trúc luận văn ❖ Nội dung nghiên cứu Chương 1: Lịch sử vấn đề nghiên cứu Chương 2 : Cơ sở lí luận của đề tài 1. Quan điểm của mỹ học Mác Lênin về giáo dục thẩm mỹ 2. Quan điểm của Đảng và nhà nước về giáo dục thẩm mỹ 3. Một số vấn đề lí luận về quản lí giáo dục 4. Một số vấn đề lí luận về giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học 5. Hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ ở hai bộ môn Hát - Nhạc và Mỹ thuật trong trường tiểu học Chương 3: Thực trạng cổng tác tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học tại Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh trong những năm gần đây (1997 - 2002) 1. Khái quát về Quận 1 2. Tình hình giáo dục tiểu học Quận 1 trong những năm gần đây 3. Thực trạng hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học tại Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh từ năm học 1997 - 1998 đến năm học 2001 – 2002
7 3.1. Thực trạng về việc chỉ đạo các hoạt động chuyên môn theo chương trình và giáo dục của Bộ ở hai bộ môn Hái - Nhạc và Mỹ thuật 3.2. Thực trạng về công tác tổ chức đội ngũ giáo viên 3.3. Thực trạng về quản lí cơ sở vật chất, phương tiện giảng dạy 3.4. Thực trạng về quản lí kết quả và thái độ học tập của học sinh 3.5. Thực trạng về thu hút, vận động các lực lượng giáo dục khác tham gia công tác giáo dục thẩm mỹ 4. Nguyên nhân của thực trạng 4.1. Nguyên nhân khách quan 4.2. Nguyên nhân chủ quan 5. Kết luận chương 3 Chương 4: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả của công tác tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học tại Quận 1 thành phố Hồ Chí Minh 1. Cơ sở đề xuất giải pháp 2. Một số giải pháp 3. Bước đầu tìm hiểu về tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp  Phần kết luận và kiến nghị 1. Kết luận về đề tài 2. Các kiến nghị  Danh mục tài liệu tham khảo  Phụ lục
8 PHẦN NỘI DUNG Chương 1: LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Giáo dục thẩm mỹ không phải là vấn đề mới mẻ. Chúng ta đã bắt gặp nó từ trong các tác phẩm của các nhà tư tưởng cổ đại, trong cả các luận văn triết học, xã hội học và giáo dục học ở thời Phục hưng và thời Khai sáng. Tiêu biểu là tác phẩm "Những lá thư về giáo dục thẩm mỹ" của Ph. Sinle, đặc biệt giáo dục thẩm mỹ được chú ý nhiều ở các công trình mỹ học -triết học của các nhà duy tâm chủ nghĩa Đức là Kant và Hegel. Các nhà mỹ học Mác xít đã kế thừa các giá trị tinh hoa của tư tưởng mỹ học nhân loại, nhấn mạnh ý nghĩa xã hội và tính tích cực của mỹ học Mác - Lê nin trong việc xây dựng con người hoàn thiện. Trước hết, phải kể đến công trình Nguyên lí mỹ học Mác - Lênin của tác giả I. U. A Lukin và V. C Xcacherơsiccốp (Nhà xuất bản sách giáo khoa Mác Lênin, Hà Nội, 1984). Công trình này đã khảo sát bản chất của giáo dục thẩm mỹ, coi giáo dục thẩm mỹ là một phương tiện quan trọng để xây dựng, phát triển nhân cách con người, khẳng định vai trò to lớn của nghệ thuật với việc giáo dục thẩm mỹ. Nghệ thuật, với tư cách là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, sẽ làm phát triển các nhu cầu thẩm mỹ và thị hiếu thẩm mỹ của con người, làm nhạy bén thêm sự hiểu biết và rung cảm cái đẹp. Một tác phẩm khác liên quan đến vấn đề giáo dục thẩm mỹ là Giáo dục thẩm mỹ trong gia đình (Đỗ Văn thản d., Nhà xuất bản Phụ nữ, Hà Nội, 1975). Cuốn sách này đã giới thiệu ý kiến của các nhà giáo dục Liên Xô như N. C. Cờrupskaia, A. Macarencô, V. A. Xukhơlinski và nhiều nhà giáo dục khác về tác dụng của giáo dục thẩm mỹ, đồng thời hướng dẫn cho các em cách học nhạc, học văn thơ, xem phim, xem kịch ... theo từng môn và từng lứa tuổi. Cuốn sách đưa ra một thông điệp hết sức quan trọng về nhiệm vụ của chúng ta - các bậc cha mẹ và các nhà giáo dục - là không nên bỏ rơi, không nên bỏ mặc các em ngay từ tuổi ấu thơ, đồng thời cũng không được bỏ qua những cái mới, những cái sinh động mà chúng ta đã biết, để truyền lại cho các em những kinh nghiệm sống, sự say mê đối với nghệ thuật, sự tôn trọng đối với tất cả mọi cái gọi là tài năng và sáng tạo. Giáo dục thẩm mỹ là cơ sở vững chắc giúp phát triển nhân cách ở trẻ em.
9 Tác giả Lê Anh Trà với "Giáo dục thẩm mỹ và xây dựng con người mới Việt Nam" (1982) đã nêu ra một số vấn đề lí luận cơ bản về giáo dục thẩm mỹ. Tác giả nhận định sâu sắc và toàn diện khi đề cập đến việc giáo dục thẩm mỹ qua lĩnh vực nghệ thuật. Theo tác giả, giáo dục thẩm mỹ bằng nghệ thuật xen lồng vào tất cả các biện pháp giáo dục thẩm mỹ khác. Giáo dục thẩm mỹ bằng nghệ thuật phải được thực hiện ở nhiều loại hình nghệ thuật vì "Sự phong phú của thế giới và sự đa dạng của nghệ thuật biểu hiện ở nhiều loại hình, loại thể, mà mỗi loại hình, loại thể đó có những đặc điểm riêng, những mặt mạnh riêng về tác dụng giáo dục, nhất là giáo dục thẩm mỹ " (trang 129). Tác giả cũng đặc biệt lưu ý đến giáo dục thẩm mỹ thông qua các loại hình nghệ thuật dân gian như truyện cổ Việt Nam, Tuồng, Chèo, Rối nước, các điệu múa dân tộc, tranh dân gian ... Giáo sư Tiến sĩ Đỗ Huy có khá nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này. Một số tác phẩm của ông là: - Mỹ học Mác - Lênin (Viết cùng tác giả Đỗ Văn Khang) (Nhà xuất bản Đại học và trung học chuyên nghiệp - Hà Nội - 1985) - Giáo dục thẩm mỹ một số vấn đề lí luận và thực tiễn (Nhà xuất bản Thông tin lí luận - Hà Nội - 1987) - Mỹ học với tư cách là một khoa học (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Hà Nội - 1996) - Mỹ học khoa học về các quan hệ thẩm mỹ (Nhà xuất bản Khoa học Xã hội - Hà Nội -2001). Trong những tác phẩm của mình, tác giả đã trình bày những quan niệm tổng quát về giáo dục thẩm mỹ. Tập trung nhiều nhất là xoay quanh các vấn đề về bản chất, nhiệm vụ, các hình thức giáo dục thẩm mỹ cho con người mới. Tác phẩm Mỹ học, khoa học về các quan hệ thẩm mỹ là một công trình mang tính lí luận cao về các vấn đề cơ bản của mỹ học Mác Lênin. Tác giả đã đi sâu phân tích về bản chất của giáo dục thẩm mỹ, quan điểm toàn diện và các nguyên tắc của mỹ học Mác - Lênin trong giáo dục thẩm mỹ. Bên cạnh đó, tác giả cũng đề cập đến các đặc trưng cơ bản của nghệ thuật cũng như bản chất xã hội của nghệ thuật.
10 Tác phẩm "Thẩm mỹ học của văn hóa Việt Nam hiện đại" của tác giả Hà Chuyên (Nxb Tư tưởng và Văn hóa, Hà Nội, 1992) dành một chương để nói về giáo dục thẩm mỹ ở Việt Nam. Tác giả đã đưa ra quan điểm về giáo dục thẩm mỹ hết sức tiến bộ. Ông cho rằng "Giáo dục hài hòa trí lực, lao động, thể lực, đạo đức - thẩm mỹ là sự phát triển trong một quá trình thống nhất của sực đào tạo và giáo dục dẫn đến sự tích lũy văn hóa thẩm mỹ của học sinh ". [tr 171 ] Tập sách "Mỹ học" của tác giả Lâm Vinh ( Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, 1997) là tập hợp những bài viết về các vấn đề mỹ học và cái đẹp, mỹ học và nghệ thuật, mỹ học và con người. Đặc biệt, tác giả đã nêu ra một số vấn đề mà cho đến giờ vẫn đang là vấn đề mang tính thời sự như vị trí - mục tiêu của giáo dục thẩm mỹ, giáo dục ý thức và tình cảm thẩm mỹ dân tộc trong thời kì đổi mới. Một công trình khác liên quan đến vấn đề này là luận án Phó Tiến sĩ khoa học triết học "Vai trò của văn học trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay" của tác giả Lê Quang Vinh (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1999). Xuất phát từ quan niệm cho rằng văn học và nghệ thuật là bộ phận trọng yếu của giáo dục thẩm mỹ, là hình thái ý thức đặc thù, nhạy bén nhất của giáo dục thẩm mỹ, tác giả đã trình bày một số cơ sở lí luận về đặc trưng của giáo dục thẩm mỹ liên quan đến vấn đề xây dựng con người mới ở nước ta. Nội dung trọng tâm của công trình là vai trò của văn học trong giáo dục thẩm mỹ. Tác phẩm "Văn hóa thẩm mỹ và sự phát triển con người Việt Nam trong thế kỉ mới" do phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Văn Huyên là chủ biên (Viện Văn hóa và Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 2001) đã đề cao vai trò của nghệ thuật trong việc giáo dục thẩm mỹ đối với con người. Tác giả khẳng định: "Giáo dục thẩm mỹ bằng nghệ thuật là hình thức hấp dẫn, do đó nó đì vào lòng người một cách tự nguyện và vì vậy, có hiệu quả to lớn và lâu bền. Cái đẹp nghệ thuật làm cho con người say mê, người ta hoàn toàn tự nguyện đi theo định hướng gợi mở của nó. Nếu nghệ thuật là công cụ sắc bén, thì đến lượt mình, giáo dục thẩm mỹ bằng nghệ thuật giúp con người sử dụng công cụ đó làm phong phú thế giới tinh thần của mình, thanh lọc tinh thần và hoàn thiện mình một cách hiệu nghiệm" [tr 501]
11 Gần đây nhất là công trình nghiên cứu khoa học cấp Bộ "Giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ thông qua các môn nghệ thuật" của Giáo sư Tiến sĩ Khoa học Lê Ngọc Trà và Tiến sĩ Lâm Vinh. Xem giáo dục thẩm mỹ qua các môn văn học nghệ thuật là vấn đề mấu chốt của mỹ dục đối với tuổi học sinh nên đề tài tập trung nghiên cứu những tư tưởng cơ bản, quan điểm cơ bản về giáo dục và giáo dục thẩm mỹ đã được nhận thức và thực hành như thế nào trong việc điều hành giáo dục ở tầm vĩ mô, ở cơ sở địa phương, trường học trong 40 năm qua, nhất là những năm đổi mới gần đây. Đề tài đã đưa ra bốn vấn đề có ý nghĩa chiến lược cần nghiên cứu và giải quyết, được tìm hiểu từ lịch sử mấy chục năm đồng thời từ thực tiễn đang diễn ra. Đó là các vấn đề nhận thức - quan điển giáo dục toàn diện, xác định môn học (định vị và đặt tên các môn nghệ thuật nhằm mục tiêu giáo dục thẩm mỹ, mục tiêu giáo dục thẩm mỹ của các môn nghệ thuật), mục tiêu -phương thức - quy mô - nhịp độ đào tạo giáo viên nghệ thuật, đầu tư cơ sở vật chất cho giáo dục thẩm mỹ - nghệ thuật trong nhà trường. Ngoài ra, công trình còn tập hợp được rất nhiều ý kiến đánh giá của các chuyên viên trong ngành giáo dục, các nhạc sĩ, họa sĩ, nhà phê bình nghệ thuật có tên tuổi như Tiến sĩ Nguyễn Trí (Vụ phó vụ Giáo viên Bộ GD và ĐT), nhạc sĩ Hoàng Long, Giáo sư nhạc sĩ Tô Vũ, Nhạc sĩ Ca Lê Thuần, Nhạc sĩ Dương Thụ, Họa sĩ Trịnh Cung, nhà phê bình nghệ thuật Nguyễn Quân. Ngoài các công trình nghiên cứu về giáo dục thẩm mỹ đã nêu trên, từ trước đến nay đã có nhiều bài viết trên các báo hoặc được trình bày trong các cuộc hội thảo khoa học đề cập đến vấn đề này. Một số bài báo tiêu biểu là: - "Giáo viên nhạc, họa: Người ở đâu bây giờ "(Hà Thạch Hãn, Báo Tuổi trẻ chủ nhật, số 537, ra ngày 19.09. 1993) - "Mỹ dục trong bức tranh giáo dục toàn diện" (Lâm Vinh, Báo Nhân dân chủ nhật, số 36/ 1999) - "Nâng cao hiệu quả giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường bắt đầu từ đâu?" (Hồng Quân, Báo Sài Gòn giải phóng, số 8812, ra ngày 12.01.2002)
12 - "Giáo dục thẩm mỹ - nghệ thuật trong nhà trường cần một chuyển biến mạnh mẽ" (Thuận Thiên, Báo Lao động, số 18/2002, ra ngày 21.01.2002). Hội thảo khoa học "Thực trạng giáo dục tiểu học và những giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy bậc tiểu học" tổ chức tại Viện nghiên cứu giáo dục, tháng 03. 2002 có một số bài viết đáng lưu ý như: - Thực trạng môn Hát - Nhạc ở tiểu học và những giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy môn này những năm đầu thế kỉ XXI (Nguyễn Thu Thủy, trường CĐSP Thành phố Hồ Chí Minh) - Một số vấn đề giảng dạy âm nhạc ở trường tiểu học (Đỗ Tân Việt, Trường CĐSP Thành phố Hồ Chí Minh) - Thực trạng dạy và học mỹ thuật và vấn đề đổi mới phương pháp dạy học mỹ thuật ở tiểu học (Nguyễn Hữu Dỵ, Đại học Vinh). Hội thảo "Những vấn đề giáo dục và tâm lí của học sinh và sinh viên" tổ chức tại Hà Nội tháng 12 năm 2002 có bài viết "Giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ thông" của tác giả Giang Nguyệt Ánh, Đại học Mỹ thuật Hà Nội. Hội thảo "Trao đổi về chương trình và sách giáo khoa Âm nhạc trong nhà trường phổ thông" tổ chức tại Viện Nghiên cứu Giáo dục, Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 21 tháng 06 năm 2003, có một số bài viết đề cập đến vấn đề giáo dục nghệ thuật trong trường phổ thông như: - Một vài suy nghĩ về chương trình giảng dạy âm nhạc trong nhà trường phổ thông (Lê Hồng Phúc, Trường Cao đẳng Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh) - Mấy ý kiến xung quanh vấn đề chương trình và sách giáo khoa Âm nhạc trong nhà trường phổ thông (Nguyễn Mỹ Hạnh, Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh) - Từ mục tiêu giáo dục - chương trình đến sách giáo khoa (Lâm Vinh, Viện Nghiên cứu Giáo dục, Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh) Nhìn chung, những bài viết này đều nêu lên một thực trạng chung về giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường của chúng ta hiện nay. Đó là tình trạng thiếu giáo viên dạy nhạc- họa, chất lượng của giáo viên nghệ thuật, vấn đề dạy nghệ thuật trong nhà
13 trường còn bị xem nhẹ, sự bất cập về chương trình, sách giáo khoa, phương pháp giảng dạy, cơ sở vật chất, phương tiện dạy nghệ thuật còn chưa đáp ứng được yêu cầu môn học , những biện pháp cần thực hiện để thay đổi tình hình hiện nay... Tuy nhiên chưa có công trình nghiên cứu cụ thể nào về vấn đề hoạt động tổ chức giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học Quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh Cái mới của luận văn là bước đầu nêu lên ra những thành tựu cũng như những tồn tại trong việc tổ chức hoạt động giáo dục thẩm mỹ cho học sinh tiểu học ở hai bộ môn Hát - Nhạc và Mỹ thuật trong thời gian qua. Đồng thời, luận văn còn đề xuất một số biện pháp nhằm khắc phục những tồn tại để phát triển công tác này trong hoạt động giáo dục học sinh tiểu học.