Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/ STEAM vào dạy học ở trường mầm non tại TP.HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:152

Thêm vào BST

Báo xấu

213
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là tìm hiểu nhận thức của GV về STEM/ STEAM, thực tế ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học ở các trường mầm non tại TP.HCM, từ đó đề xuất một số giải pháp ứng dụng hiệu quả hơn. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/ STEAM vào dạy học ở trường mầm non tại TP.HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Vũ Thị Lệ Hằng THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG PHƢƠNG PHÁP STEM/STEAM VÀO DẠY HỌC Ở TRƢỜNG MẦM NON TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Vũ Thị Lệ Hằng THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG PHƢƠNG PHÁP STEM/STEAM VÀO DẠY HỌC Ở TRƢỜNG MẦM NON TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Giáo dục học (Giáo dục Mầm non) Mã số: 8140101 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHAN THỊ THU HIỀN Thành phố Hồ Chí Minh - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam kết đây là công trình nghiên cứu khoa học của cá nhân tôi. Các nội dung trong luận văn là minh bạch, rõ ràng, cụ thể về thông tin và nguồn gốc. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tác giả Vũ Thị Lệ Hằng
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng, lời tri ân, lời cảm ơn chân thành, sâu sắc đến quý thầy/cô, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Trước hết tác giả xin trân trọng gửi lời tri ân đến TS. Phan Thị Thu Hiền, người hướng dẫn khoa học, đã đã định hướng, tận tâm chỉ dẫn, giúp đỡ và động viên tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Lãnh đạo trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh cùng toàn thể cán bộ, giảng viên Phòng Sau Đại học, Khoa GDMN đã tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo cùng các chuyên viên Phòng GDMN - Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh, Ban giám hiệu, giáo viên các trường mầm non đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình nghiên cứu. Và sau cùng là lời cảm ơn thân yêu đến gia đình và bạn bè đã tạo động lực, động viên, khích lệ tác giả trong quá trình học tập. Dù đã nỗ lực và có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp. Tuy nhiên, chắc chắn rằng luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý tận tình của quý thầy cô, anh chị em đồng nghiệp và các bạn. Xin kính gửi lời chúc sức khỏe và hạnh phúc đến tất cả mọi người. TPHCM, ngày 25 tháng 11 năm 2020 Tác giả Vũ Thị Lệ Hằng
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ GVMN Giáo viên mầm non CBQL Cán bộ quản lý PPDH Phương pháp dạy học TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục chữ viết tắt Mục lục Danh mục các bảng MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHƢƠNG PHÁP GIÁO DỤC STEM/ STEAM Ở BẬC HỌC MẦM NON .................................................... 8 1.1. Lịch sử nghiên cứu STEM/STEAM ................................................................... 8 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu trên thế giới .................................................................. 8 1.1.2. Lịch sử nghiên cứu tại Việt Nam ............................................................... 12 1.2. Khái niệm STEM và STEAM ........................................................................... 16 1.3. Đặc điểm học của trẻ mầm non ........................................................................ 21 1.4. Ưu thế và tiềm năng của STEM/STEAM trong GDMN .................................. 22 1.5. Vận dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học trẻ lứa tuổi mầm non ... 26 1.5.1. Các nguyên tắc của phương pháp STEM/STEAM .................................... 26 1.5.2. Quy trình tổ chức hoạt động dạy học theo phương pháp STEM/ STEAM..................................................................................................... 27 1.5.3. Đánh giá hiệu suất của trẻ khi tham gia vào hoạt động STEM/ STEAM trong quy trình 5E ..................................................................................... 29 1.5.4. Vai trò GV khi tổ chức dạy học theo phương pháp STEM/STEAM ........ 32 Tiểu kết chương 1 .................................................................................................... 34 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG PHƢƠNG PHÁP STEM/STEAM VÀO DẠY HỌC Ở TRƢỜNG MẦM NON TẠI TP.HCM ............ 35 2.1. Nghiên cứu thực trạng ...................................................................................... 35 2.1.1. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................. 35 2.1.2. Nội dung khảo sát ...................................................................................... 35 2.1.3. Phương pháp và đối tượng khảo sát ........................................................... 35
2.1.4. Tiến trình khảo sát ..................................................................................... 37 2.1.5. Xử lý số liệu ............................................................................................... 39 2.2. Thông tin về CBQL và GVMN tham gia khảo sát ........................................... 42 2.3. Kết quả nghiên cứu thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/ STEAM vào dạy học tại các trường mầm non TP.HCM ..................................................... 44 2.3.1. Thực trạng nhận thức về phương pháp STEM/STEAM ............................ 44 2.3.2. Thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/STEAM tại các trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh .............................................................. 50 2.3.3. Kết quả ứng dụng phương pháp STEM/STEAM ...................................... 58 2.3.4. Thuận lợi và khó khăn khi ứng dụng STEM/STEAM tại các trường mầm non trên địa bàn TPHCM ................................................................ 66 2.3.5. Ý kiến về các đề xuất ứng dụng STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ tại các trường mầm non trên địa bàn TPHCM .............................................. 77 2.4. Một số kết quả nghiên cứu khác ....................................................................... 80 2.4.1. Kết quả so sánh thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ theo tên trường ................................................................ 80 2.4.2. Kết quả mối tương quan giữa mức độ thực hiện và kết quả ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ .................................. 81 Tiểu kết chương 2 .................................................................................................... 82 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................... 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 88 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Hồ sơ tổ chức hoạt động STEM/STEAM đã thu thập và xem xét........ 38 Bảng 2.2. Bảng tổng hợp các số liệu đã thu thập .................................................. 39 Bảng 2.3. Cách quy đổi điểm các mức độ cho thang đo ....................................... 40 Bảng 2.4. Thông tin về CBQL và GVMN tham gia khảo sát ............................... 42 Bảng 2.5. Thực trạng nhận thức STEM/STEAM ở bậc học mầm non ................. 44 Bảng 2.6. Thực trạng nhận thức về ưu điểm của phương pháp STEM/ STEAM ở bậc học mầm non ................................................................. 46 Bảng 2.7. GVMN, CBQL đã tiếp cận phương pháp STEM/STEAM ................... 48 Bảng 2.8. Thời gian ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học .......... 50 Bảng 2.9. Thực trạng kết nối các lĩnh vực nhiều nhất trong STEM/ STEAM? .... 50 Bảng 2.10. STEM/STEAM và các loại hình hoạt động trong ngày ........................ 53 Bảng 2.11. Các biện pháp dạy học được sử dụng trong STEM/ STEAM............... 54 Bảng 2.12. Tần suất tổ chức STEM/STEAM tại các trường mầm non ...................... 57 Bảng 2.13. Mức độ thành công của ứng dụng phương pháp STEM/ STEAM ....... 58 Bảng 2.14. Danh mục các hoạt động STEM/STEAM được xem là thành công .... 59 Bảng 2.15. Hiệu quả tác động của các hoạt động STEM/STEAM lên trẻ .............. 61 Bảng 2.16. Đánh giá mức độ thể hiện của trẻ ......................................................... 63 Bảng 2.17. Đánh giá kết quả ứng dụng phương pháp STEM/STEAM ................... 65 Bảng 2.18. Đánh giá của GV về sự giúp đỡ, hỗ trợ từ phía Ban giám hiệu ............ 66 Bảng 2.19. Đánh giá của GV về sự giúp đỡ, hỗ trợ từ tổ trưởng, khối trưởng ....... 68 Bảng 2.20. Đánh giá của GV về sự giúp đỡ, hỗ trợ từ đồng nghiệp ....................... 71 Bảng 2.21. Tự đánh giá của CBQL trong việc giúp đỡ, hỗ trợ GV trong việc thực hiện ................................................................................................ 72 Bảng 2.22. Khó khăn của ứng dụng STEM/ STEAM vào dạy học cho trẻ mầm non ......................................................................................................... 73 Bảng 2.23. Khó khăn của việc ứng dụng phương pháp TEM/STEAM trong dạy học trẻ mầm non .................................................................................... 74 Bảng 2.24. Đề xuất ứng dụng STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ tại các trường mầm non trên địa bàn TP.HCM ................................................ 77
Bảng 2.25. So sánh thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ theo tên trường ................................................................... 80 Bảng 2.26. Kết quả mối tương quan giữa mức độ thực hiện và kết quả ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ ...................... 81
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục mầm non (GDMN) là cấp học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho sự phát triển đất nước. Những năm gần đây một số phương pháp giáo dục sớm xuất hiện tại Việt Nam mang đến cho trẻ cách tiếp cận và hình thành tư duy mới, đã và đang thu hút sự quan tâm lớn của cộng đồng giáo dục. STEM/STEAM là một trong những phương pháp mở lối mang tính vượt trội đem lại nhiều lời ích cho trẻ. STEM là viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kĩ thuật) và Mathematics (Toán học), là phương pháp giảng dạy liên môn hướng người học làm trung tâm, học dựa vào truy vấn và thực hành giúp hình thành kỹ năng tự giải quyết vấn đề. STEAM phát triển từ chương trình giáo dục STEM kết hợp với nghệ thuật (STEM + Arts). STEM/STEAM là phương pháp tiếp cận dạy học tích hợp, tạo môi trường học tập tích cực thúc đẩy kinh nghiệm học tập ở trẻ. Bằng việc kết hợp nhiều môn học cùng một lúc, phương pháp STEM/ STEAM cho phép trẻ tự khám phá, tò mò đặt câu hỏi, nghiên cứu giải quyết vấn đề, rèn luyện các kỹ năng và sáng tạo. Việc học STEM/STEAM nhằm sớm trang bị cho trẻ những kỹ năng thiết yếu của thế kỷ 21, từ quá trình chơi để hình thành các kỹ năng giao tiếp (Communication), làm việc nhóm (Collaboration), tư duy phản biện (Critical Thinking) và sáng tạo (Creativity). Phương pháp STEM/STEAM đang thịnh hành trong lĩnh vực giáo dục trẻ mầm non ở các quốc gia phát triển hàng đầu trên thế giới như Mỹ, Nhật, Úc, Singapore… Ở Việt Nam STEM được nhắc tới năm 2012, STEAM được biết đến năm 2015 từ một số cơ sở giáo dục tư nhân. Trong vài năm gần đây đã trở thành một chủ đề “nóng” trong đổi mới giáo dục của Việt Nam. Từ một “hot trend” với trăm hoa đua nở, STEM/STEAM đã dần đòi hỏi phải đi vào
2 chiều sâu và tìm một hướng đi phù hợp với thực tiễn của từng chương trình, từng cấp học. Tới nay, giáo dục STEM/STEAM đã được nhắc tới nhiều nhưng chưa được triển khai diện rộng do nhiều vấn đề. Giáo dục STEM/STEAM cho trẻ Mầm non mới dừng ở bước bước truyền thông và ứng dụng rải rác, chưa thực sự trở thành một hoạt động giáo dục chính thức và được ứng dụng trên diện rộng. Nguồn tài liệu chủ yếu là thông tin trên các phương tiện truyền thông, chưa có nguồn tài liệu có đủ căn cứ pháp lý dẫn đến việc giáo viên hiểu chưa đầy đủ, chưa sâu cơ sở lý luận về STEM/STEAM chính vì vậy việc ứng dụng chưa đạt hiệu quả cao… Hiện nay đã có một số công trình nghiên cứu về STEM, STEAM ở bậc tiểu học (Giáo dục STEM cho học sinh tiểu học theo tiếp cận hợp tác, Đỗ Thị Ánh, 2018; Xây dựng chủ đề giáo dục STEM ở trường tiểu học, Nguyễn Thị Hồng Chuyên, 2018; Đối với mầm non có công trình “Vận dụng phương pháp STEAM trong tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 5 – 6 tuổi Trường mầm non Văn Xá – Kim Bảng – Hà Nam 2018”…). Ở TP.HCM hiện tại vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu về thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học. Chính vì vậy tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu “Thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/ STEAM vào dạy học ở trường mầm non tại TP.HCM”. 2. Mục đích nghiên cứu Mục đích của đề tài là tìm hiểu nhận thức của GV về STEM/ STEAM, thực tế ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học ở các trường mầm non tại TP.HCM, từ đó đề xuất một số giải pháp ứng dụng hiệu quả hơn. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu - Quá trình dạy học cho trẻ mầm non. 3.2 Đối tượng nghiên cứu - Thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học ở trường
3 mầm non tại TP.HCM. 4. Giả thuyết khoa học Dù STEM/STEAM đã được áp dụng thành công ở nhiều nước trên thế giới nhưng việc ứng dụng một phương pháp giáo dục mới vào điều kiện văn hóa, xã hội, giáo dục của Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng không tránh khỏi các khó khăn, thử thách bên cạnh những thay đổi tích cực. Việc khảo sát và phân tích một cách khoa học thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ ở các trường Mầm non tại TP.HCM sẽ giúp người nghiên cứu có cơ sở đề xuất các kiến nghị giúp ngành GDMN, TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung ứng dụng STEM/STEAM hiệu quả hơn. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phương pháp STEM/STEAM 5.2. Khảo sát thực tế ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học, từ đó đề xuất một số giải pháp ứng dụng 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng khảo sát: Để lập danh sách các trường mầm non đang ứng dụng phương pháp STEM/STEAM người nghiên cứu đã sử dụng các cách tìm kiếm như sau: dùng từ khóa “mầm non, STEM/STEAM, TP.HCM” trên google, hỏi đồng nghiệp các quận huyện, tìm hiểu qua các trang facebook, qua các lớp tập huấn liên quan STEM/STEAM và gọi điện nhờ tư vấn từ Sở Giáo dục Đào tạo TP.HCM. Với những phương pháp tìm kiếm đó người nghiên cứu có được danh sách 18 trường mầm non trên địa bàn TP.HCM đang ứng dụng phương pháp STEM/ STEAM vào dạy học cho trẻ. Các trường này nằm tại các Quận 2, 3, 5, 6, 7, 8, 10, 12, Tân Phú, Bình Thạnh, Gò Vấp, Bình Tân. Dù vậy, qua liên hệ trực tiếp ban đầu người nghiên cứu thấy rằng không nhiều trường trong số đó sẵn sàng đón tiếp việc khảo sát thực trạng dạy STEM/STEAM nên mẫu khảo sát là tất cả những trường đồng ý cho
4 người nghiên cứu thực hiện nhiệm vụ; 6/18 trường tại quận 3, 5, 7, 8, Bình Chánh có thực hiện STEM/STEAM kể trên. - Giới hạn nội dung nghiên cứu: Tìm hiểu nhận thức của GVvề STEM/ STEAM, thực tế ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học, từ đó đề xuất một số giải pháp ứng dụng. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Mục đích: Nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. Cách thực hiện: Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa những tài liệu có liên quan đến vấn đề STEM/STEAM, nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài và làm cơ sở để phân tích thực trạng. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phƣơng pháp nghiên cứu hồ sơ: Nghiên cứu hồ sơ thực hiện của GV bao gồm, kế hoạch năm, giáo án, hồ sơ kết quả học tập của trẻ nhằm mục đích tìm hiểu xem giáo án, kế hoạch GV thực hiện có đúng theo định hướng STEM/ STEAM mà họ đưa ra hay không. Đồng thời xem tất cả các hình ảnh, các sản phẩm hoạt động của cô và trẻ trong quá trình thực hiện trên cơ sở đó phân tích và đánh giá. - Phƣơng pháp quan sát: Mục đích của phương pháp quan sát các hoạt động giáo dục nhằm tìm hiểu và đánh giá thực trạng việc ứng dụng phương pháp STEM/ STEAM vào dạy học của GV ở các trường mầm non trong các hoạt động dạy học hàng ngày. Trong quá trình thu thập phiếu hỏi tôi liên hệ với CBQL phụ trách chuyên môn xin được quan sát mỗi trường 2 hoạt động được cho là tổ chức ứng dụng phương pháp STEAM vào dạy học cho trẻ hiệu quả nhất, thành công nhất để tiến hành quan sát xem họ tổ chức thành công ở chỗ nào và thất bại ra sao. Ghi nhận những những khó khăn, vướng mắc của họ trong quá trình thực hiện để đề xuất phương án khắc phục và cải tiến tốt hơn.
5 - Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi Mục đích của phương pháp này là tìm hiểu hiểu biết của GVMN và CBQL về phương pháp STEM/STEAM, cách GV ứng dụng phương pháp vào tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ. Phương pháp này được thực hiện bằng cách phát phiếu hỏi cho 12 GV ( 3 GV cho mỗi độ tuổi nhà trẻ, mầm, chồi, lá) và 2 CBQL chuyên môn mỗi trường. Tổng số GVMN tham gia khảo sát qua phiếu hỏi là 72 và CBQL là 12 thuộc 6 trường mầm non đồng ý tham gia khảo sát với những nội dung như sau: + Hiểu biết của GV về phương pháp STEM/STEAM. + Thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ tại các trường mầm non hiện nay như thế nào? + Những việc GV làm được và chưa làm được. + Thuận lợi và khó khăn như thế nào khi ứng dụng phương pháp STEM/ STEAM vào dạy học cho trẻ. + Ý kiến đề xuất để khắc phục khó khăn, hạn chế. - Phƣơng pháp phỏng vấn: Mục đích phỏng vấn thu thập thêm thông tin về vấn đề nghiên cứu. Chúng tôi đặt một số câu hỏi cho các nhà quản lý sâu sát về chuyên môn, GV ở các trường mầm non tại TP.HCM về việc ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ. Dựa vào câu trả lời của họ để trao đổi, hỏi thêm nhằm thu thập các tin tức liên quan đến thực trạng ứng dụng phương pháp STEM/STEAM của GVMN ở một số trường tại TP.HCM. Trên cơ sở thu thập và xử lý các phiếu hỏi. Mỗi trường tôi xin phỏng vấn một CBQL phụ trách chuyên môn và một GV dạy STEAM tốt nhất được CBQL đề xuất. Tổng cộng là tôi thực hiện 6 cuộc phỏng vấn cho CBQL và 6 cuộc phỏng vấn cho GV để tìm hiểu sâu về các vấn đề. + Thực trạng nhận thức của GVMN về tiếp cận phương pháp STEM/STEAM, ảnh hưởng thực tế lên việc dạy học của họ.
6 + Những thuận lợi và khó khăn của GVMN khi tiếp cận phương pháp STEM/ STEAM và khi vận dụng vào thực tế dạy học của họ. + Ý kiến đề xuất để góp phần giúp GVMN hiểu rõ hơn về STEM/STEAM, ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học đạt hiệu quả hơn. 7.3. Phương pháp xử lý số liệu + Phương pháp phân tích số liệu định tính: Bằng cách phân loại và mã hóa dữ liệu định tính, chọn các nhóm các dữ liệu ghi chép có chung một cách trả lời tương đồng nhau thành một nhóm chung, các nhóm phân loại có các dữ liệu được mã hóa. Dựa trên các mối quan hệ các nhóm để đặt mã. Từ đó chúng tôi phân tích và đưa ra những kết luận ý nghĩa. + Phương pháp phân tích số liệu định lượng: Sử dụng phần mềm SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) for Windows phiên bản 20.0 để xử lý số liệu định lượng thu thập được từ điều tra và quan sát. Từ đó góp phần đánh giá thực trạng nhận thức của GV, hiệu quả ứng dụng phương pháp STEM/STEAM và thực tế GDMN ở TP.HCM. 8. Đóng góp của luận văn Các kết quả nghiên cứu của đề tài “Thực trạng ứng dụng phương pháp STEM /STEAM vào dạy học ở trường mầm non tại TP.HCM” góp phần tổng hợp, khái quát hóa xây dựng cơ sở lý luận về STEM/STEAM, khảo sát, phân tích thực trạng cách tổ chức ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ trong trường mầm non, giúp GVMN có nguồn tài liệu tham khảo. Là cơ sở cho các nghiên cứu sau hiểu đúng thực trạng về ứng dụng STEM/ STEAM vào dạy học cho trẻ tại các trường mầm non hiện nay. Từ đó xây dựng biện pháp ứng dụng STEM/STEAM vào dạy học cho trẻ hiệu quả hơn.
7 Cuối cùng, chúng tôi hi vọng kết quả nghiên cứu của đề tài này sẽ đóng góp tích cực vào việc nâng cao chất lượng dạy và học ở nhà trường mầm non trên địa bàn TP.HCM nói riêng và hệ thống các trường mầm non trên cả nước nói chung.
8 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHƢƠNG PHÁP GIÁO DỤC STEM/ STEAM Ở BẬC HỌC MẦM NON 1.1. Lịch sử nghiên cứu STEM/STEAM 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu trên thế giới Giáo dục STEM là kết quả của một số sự kiện lịch sử. Bắt nguồn từ việc Nga phóng vệ tinh Sputnik năm 1957, vệ tinh này có kích thước bằng một quả bóng biển và quay quanh trái đất trong khoảng một giờ rưỡi. Đây là cột mốc bắt đầu cuộc đua không gian giữa Hoa Kỳ và Liên Xô, tia sáng khởi nguồn đưa Hoa Kỳ vào con đường tiến tới công nghệ và đổi mới. Dưới sự lãnh đạo của các Tổng thống Dwight D. Eisenhower và John F. Kennedy, người Mỹ đã được thử thách bước lên và trở thành những nhà lãnh đạo trong khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (White, 2014). Thuật ngữ STEM ban đầu được quỹ khoa học quốc gia viết tắt là SMET nhưng sau đó đổi thành STEM vào năm 2001. Khái niệm STEM được bắt đầu xuất hiện. Mối quan tâm quốc tế về Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM) đã tăng đáng kể trong những năm gần đây với các ngành nghề liên quan đến STEM. Sự thịnh vượng trong tương lai của nhiều quốc gia phụ thuộc vào sự gắn kết trọn đời với giáo dục STEM. Trong 5 - 10 năm tới, 75% nghề nghiệp phát triển nhanh nhất sẽ đòi hỏi các kỹ năng và kinh nghiệm liên quan đến STEM. Thách thức đối với các nhà giáo dục là làm thế nào để đưa nội dung liên quan đến STEM vào việc dạy và học một cách có ý nghĩa để thu hút học sinh ở mọi cấp học (Marginson, Tytler, Freeman, & Roberts, 2013). Tập trung hơn vào giáo dục STEM, một chương trình giảng dạy STEM có ý nghĩa được giới thiệu cho các học sinh nhỏ tuổi nhất, bắt đầu ở cấp mầm non. Nghiên cứu xác nhận rằng việc cho học sinh tiếp xúc với trải nghiệm STEM khi còn nhỏ sẽ khuyến khích các kỹ năng tư duy phê phán, tăng hiểu biết về khoa học. Những kinh nghiệm này có thể giúp thiết lập niềm đam mê
9 lâu dài đối với các môn học STEM, cũng như thành công học tập chung trên tất cả các ngành. Tại Mỹ: Hoa Kỳ nhận thấy sự cần thiết phải đầu tư vào giáo dục STEM để những người trẻ tuổi có thể cạnh tranh trong thị trường việc làm. Vào tháng 9 năm 2017, Tổng thống Donald Trump đã ký một bản ghi nhớ tổng thể mở rộng quyền truy cập vào giáo dục STEM chất lượng cao cho giới trẻ. Nó sẽ đặt ra giáo dục STEM, đặc biệt là khoa học máy tính, đi đầu trong các ưu tiên của Bộ giáo dục. Nó cũng nhằm mục đích dành ít nhất 200 triệu đô la một năm cho các quỹ tài trợ cho khu vực này. Tại Úc: Trong năm 2015, bộ trưởng giáo dục Úc đã đồng ý với Chiến lược giáo dục trường học STEM quốc gia 2016-2026, tập trung vào phát triển kiến thức toán học, khoa học và kỹ thuật số; và thúc đẩy giải quyết vấn đề, phân tích phê phán và kỹ năng tư duy sáng tạo. Chiến lược này nhằm mục đích mang lại sự cải tiến cho giáo dục STEM và có hai mục tiêu chính: Đảm bảo tất cả học sinh học xong với kiến thức nền tảng vững chắc về STEM và các kỹ năng liên quan. Đảm bảo rằng học sinh được truyền cảm hứng để tham gia các môn học STEM khó hơn Chính phủ Úc cũng tài trợ cho một số sáng kiến học tập và học tập sớm. Điều này bao gồm khoản đầu tư 6 triệu đô la Úc vào chương trình Giáo dục STEM giáo dục sớm (ELSA, một nền tảng học tập STEM kỹ thuật số dựa trên chơi cho trẻ em mẫu giáo). Họ sẽ đầu tư 4 triệu đô la Úc vào chương trình Scient Nhà khoa học nhỏ. Chương trình phát triển chuyên nghiệp STEM cho các nhà giáo dục và GVMN. Chương trình Chuyên gia STEM trong trường học tạo điều kiện cho sự hợp tác giữa các trường và ngành để đưa STEM trong thế giới thực vào lớp học. Tại Anh: Một báo cáo năm 2016, mang tên bối cảnh giáo dục STEM của Vương quốc Anh do Học viện kỹ thuấy Hoàng gia thực hiện nhấn mạnh rằng Vương quốc Anh cần giáo dục STEM phối hợp tốt hơn khi còn trẻ để có tác động lâu dài. Điều này bao gồm thay đổi định kiến tiêu cực liên quan đến
10 nghề nghiệp STEM và cung cấp sự phát triển chuyên môn tốt hơn cho GV để giúp họ áp dụng việc học tập trong bối cảnh thực tế. Chính phủ Anh công nhận tầm quan trọng của việc khuyến khuyến khích sinh viên từ khi còn nhỏ để có sự đánh giá cao và hiểu biết ngày càng tăng về khoa học. Có một loạt các sáng kiến công cộng, tư nhân và khu vực thứ ba nhằm hỗ trợ sự tham gia STEM cho trẻ nhỏ. Chúng bao gồm Chiến dịch STEM Learning và WISE. Các tổ chưc này có thể tiếp cận Quỹ tài trợ giáo dục (EEF) để tài trợ, một tổ chức từ thiện độc lập tài trợ cho các phương pháp giáo dục sáng tạo có tiềm năng nâng cao trình độ và cải thiện kết quả. Tại New Zealand: Chính phủ New Zealand gần đây đã khuyến khích các trường học, thúc đẩy giáo dục STEM với hy vọng rằng điều này sẽ giảm bớt sự thiếu hụt kỹ năng STEM. Bộ giáo dục hỗ trợ các chương trình đào tạo GV như chương trình dạy học GV kỹ thuật só đầu tiên và Manaiakalani giúp sắp xếp sinh viên tốt nghiệp STEM hiệu quả cao và GV tự tin kỹ thuật số trong giáo dục. Một kế hoạch chiến lược quốc gia, A Nation of Curious Minds, là một sáng kiến của chính phủ với mục tiêu mười năm nhằm thúc đẩy tầm quan trọng của khoa học và công nghệ ở New Zealand. Kể từ năm 2015 nó đã tài trợ cho hơn 175 dự án vượt quá 6 triệu đô la New Zealand. Tại Ấn Độ: Ấn Độ là một quốc gia đông dân thứ hai trên thế giới. Năm 2015, Thủ tướng Narendra Damodardas Modi đã phát động chiến dịch “Skill India, nhằm đào tạo hơn 400 triệu thanh niên về các kỹ năng khác nhau vào năm 2022. Một kỹ năng như vậy là giáo dục STEM. Một thách thức mà đất nước phải đối mặt là làm như vậy là thiết kế cơ sở hạ tầng và chương trình giảng dạy để hỗ trợ mục tiêu này. Kể từ chiến dịch bắt đầu, đã có sự tập trung vào phát triển các kỹ năng đổi mới và sản xuất từ nhỏ. Tổ chức Ấn độ STEM Foundation hợp tác với Bộ Khoa học và Công nghệ Ấn Độ để thúc đẩy giáo dục STEM trên cả nước. Các tổ chức khác đóng vai trò nòng cốt trong việc phát triển giáo dục STEM ở Ấn Độ bao gồm STEM Champ và EduTech.
11 Hàng năm, 10 công việc được trả lương cao nhất ở Hoa Kỳ thuộc các lĩnh vực STEM - Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học. Cần phải đào tạo thêm công nhân trong các lĩnh vực này. Việc đào tạo nên bắt đầu từ những năm đầu đời của trẻ và được nuôi dưỡng cho đến tuổi trưởng thành. Giáo dục STEM mặc dù được xem là một bước đi quyết liệt của đổi mới giáo dục tại Mỹ, nhưng nó không chỉ dừng lại ở lĩnh vực khoa học tự nhiên. Các nhà giáo dục đề xuất rằng để cho ra một sản phẩm công nghệ, không chỉ có tích hợp các kiến thức STEM mà phải cần có tư duy thiết kế, yếu tố nghệ thuật hay thẩm mỹ cần được tính đến trong quá trình sáng tạo sản phẩm và giải quyết vấn đề. Người ta tin rằng STEM đang thiếu một thành phần quan trọng đó là nghệ thuật. Tích hợp thêm nghệ thuật vào STEM thì sẽ trở thành STEAM. STEAM đưa STEM lên một tầm cao mới, sử dụng Nghệ thuật để kích thích các bộ phận sáng tạo trong não của trẻ để mang lại sự cân bằng cho quá trình nghiên cứu khoa học, tất cả trong một bầu không khí vui vẻ. Nghệ thuật thúc đẩy một số kỹ năng quan trọng trong thành công học tập và cuộc sống: Năm 2006 khái niệm STEAM được chính thức hóa bởi Georgette Yakman đến từ học viện kỹ thuật Virginia, nhưng không được nhiều người ủng hộ. Năm 2008 tại một hội nghị khoa học về giáo dục công nghệ tại thành phố Salt Lake, Utah, Mỹ. Cô Georgette Yakman đã có một bài báo cáo đề xuất mô hình giáo dục mới với sự kết hợp yếu tố nghệ thuật (Art) vào trong giáo dục STEM và gọi đó là giáo dục STEAM (STEM+ Art). Báo cáo của cô sau đó thu hút giới học thuật quan tâm và tranh luận. Mặc dù vẫn có nhiều tranh cãi về các định nghĩa, làm rõ khái niệm nghệ thuật và cũng như cách tích hợp nghệ thuật như thế nào vào trong giáo dục STEM, nhưng rõ ràng cách tiếp cận mới mẻ này đã đem luồng gió vào phong trào giáo dục STEM đang diễn ra mạnh mẽ trong thời gian đó ở Mỹ. Cô Yakman sau đó thành lập tổ chức giáo dục STEAM có trụ sở tại bang Virginia và trở thành CEO để