Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng Trường tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới”

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lý luận, thực tiễn và đề xuất các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng các trường Tiểu học tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ hiệu trưởng, qua đó góp phần nâng cao chất lượng thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng Trường tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới”

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM --------------------- NGUYỄN THẾ ANH TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN LƯƠNG TÀI TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM --------------------- NGUYỄN THẾ ANH TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN LƯƠNG TÀI TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Trịnh Văn Tùng THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Trịnh Văn Tùng. Các tài liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, đảm bảo tính khách quan, khoa học, mọi kết quả đều dựa vào quá trình khảo sát và thực địa trên thực tế. Nếu sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm./. Tác giả Nguyễn Thế Anh i
LỜI CẢM ƠN Đầu tiên em xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo - TS. Trịnh Văn Tùng, người thầy đã tận tình giúp đỡ, định hướng khoa học và luôn động viên, khích lệ em hoàn thành luận văn. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, tập thể các thầy, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục; Phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy, chỉ đạo trong quá trình học tập và nghiên cứu. Cuối cùng, xin cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu, mặc dù bản thân đã có nhiều cố gắng, tâm huyết và trách nhiệm, song luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp chỉ dẫn, góp ý. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả Nguyễn Thế Anh ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................. vii DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. viii MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 5. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 6. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc của đề tài ........................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ...................................................................................................... 6 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................. 6 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới...................................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ...................................................................... 8 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ........................................................ 12 1.2.1. Hiệu trưởng trường tiểu học .................................................................... 12 1.2.2. Năng lực quản lý chuyên môn ................................................................. 12 1.2.3. Tổ chức, bồi dưỡng, tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng................................................................................ 14 1.3. Định hướng đổi mới chương trình giáo dục tiểu học và yêu cầu đối với năng lực quản lý chuyên môn của hiệu trưởng trường tiểu học ....... 17 iii
1.3.1. Định hướng đổi mới chương trình giáo dục tiểu học .............................. 17 1.3.2. Yêu cầu đối với năng lực quản lý chuyên môn của hiệu trưởng trường tiểu học......................................................................................... 18 1.4. Hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................. 22 1.4.1. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................. 22 1.4.2. Nội dung bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................. 23 1.4.3. Phương pháp và hình thức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ...... 24 1.5. Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................. 25 1.5.1. Chủ thể tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ..................... 25 1.5.2. Nội dung tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ..................... 26 1.6. Các yếu tổ ảnh hưởng đến tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ........................................................................... 31 1.6.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 31 1.6.2. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 34 Kết luận chương 1.............................................................................................. 35 Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN LƯƠNG TÀI, TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI......................................... 37 2.1. Đặc điểm giáo dục tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ................... 37 iv
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ........ 37 2.1.2. Đặc điểm giáo dục tiểu học huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh ................. 38 2.2. Tổ chức khảo sát ......................................................................................... 40 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 40 2.2.4. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu .................................................... 41 2.3. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 42 2.3.1. Thực trạng năng lực quản lý chuyên môn của hiệu trưởng ..................... 42 2.3.2. Thực trạng bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng ........... 46 2.3.3. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ......... 50 2.3.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng ...................................................... 66 2.4. Đánh giá thực trạng .................................................................................... 67 2.4.1. Những ưu điểm ........................................................................................ 67 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân .............................................................. 68 Kết luận chương 2.............................................................................................. 70 Chương 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN LƯƠNG TÀI TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ........................................................................ 72 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ........... 72 3.2. Đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ............................ 74 v
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh về năng lực quản lý chuyên môn đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................ 74 3.2.2. Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ................................................................................................... 78 3.2.3. Đổi mới hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ............................ 82 3.2.4. Thành lập đội ngũ cốt cán, nhóm hiệu trưởng giỏi để trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ phương pháp quản lý chuyên môn đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới .................................................................... 85 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ........... 87 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ............. 88 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất........................................................................................................ 88 3.4.2. Nội dung và cách tiến hành khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất .......................................................................... 88 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất .... 89 Kết luận chương 3.............................................................................................. 94 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 99 PHỤ LỤC ......................................................................................................... 105 vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt Cán bộ quản lý CBQL Cán bộ quản lý giáo dục CBQLGD Công nghệ thông tin CNTT Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNH,HĐH Giáo dục phổ thông GDPT Giáo dục và đào tạo GD&ĐT Kinh tế - xã hội KT-XH Quản lý giáo dục QLGD Trung học cơ sở THCS Uỷ ban nhân dân UBND vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô sĩ số học sinh tiểu học 5 năm gần đây ........................... 39 Bảng 2.2: Tình hình Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh .............................................................................. 40 Bảng 2.3. Kết quả điều tra về phẩm chất của Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh .......................................... 42 Bảng 2.4. Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh (Khảo sát 37 hiệu trưởng, phó hiệu trưởng) ............................................................. 50 Bảng 2.5. Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................................................... 52 Bảng 2.6. Thực trạng công tác tổ chức việc thực hiện nội dung tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ............................. 56 Bảng 2.7. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về quản lý hoạt động của chủ thể tổ chức bồi dưỡng hiệu trưởng trường tiểu học ....... 59 Bảng 2.8. Thực trạng chỉ đạo hoạt động tự bồi dưỡng của hiệu trưởng ..... 61 Bảng 2.9. Thực trạng quản lý điều kiện bảo đảm cho tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................ 63 Bảng 2.10. Thực trạng tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................ 64 viii
Bảng 2.11. Những yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng .......................................... 66 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp ............... 89 Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ................. 91 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi việc”, “Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” [53, tr.269 và 273]. Chính vì thế cho dù khó khăn đến đâu Đảng ta vẫn thường xuyên quan tâm đặc biệt đến cán bộ và công tác cán bộ. Muốn vậy, vấn đề hàng đầu là phải chăm lo đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Khi đến thăm trường Nguyễn Ái Quốc trung ương (nay là Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh), Người nhắc nhở cán bộ và học viên: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ để phụng sự Tổ quốc, phụng sự Nhân dân”. Do vậy việc tổ chức hoạt động bồi dưỡng cán bộ và đặc biệt là bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục là nhiệm vụ quan trọng để nâng cao phẩm chất, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu trong sự nghiệp đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng tiếp tục khẳng định: “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu giáo dục và đào tạo” [27, tr.117]. Quán triệt quan điểm, tư tưởng của Đảng, ngày 29/3/2007 Đảng ủy quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) đã ra Nghị quyết số 86-NQ/ĐUQSTW xác định rõ một trong những giải pháp chủ yếu để phát triển giáo dục và đào tạo trong tình hình mới đó là: “Kiện toàn và phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục”. Đây là vấn đề cấp thiết đổi mới quản lý giáo dục và đào tạo nói chung và xây dựng, phát triển, hoàn thiện phẩm chất, năng lực cho cán bộ quản lý giáo dục ở các nhà trường quân đội nói riêng. Xuất phát từ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của cán bộ quản lý giáo dục, tổ chức tốt hoạt động bồi dưỡng là tất yếu tạo ra nền tảng để giáo dục và đào tạo được phát triển bền vững trong tương lai. Đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở trường tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh là bộ phận quan trọng trực tiếp lãnh đạo, chỉ huy và tổ chức các nhiệm vụ giáo dục và đào tạo, bồi dưỡng các đối tượng học sinh của các nhà 1
trường. Mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục và đào tạo của các trường tiểu học trong giai đoạn hiện nay rất quan trọng đặt ra yêu cầu ngày càng cao về phẩm chất, năng lực đối với đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục. Trong những năm qua, nhận thức đúng đắn về vai trò, vị trí đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, lãnh đạo các ban ngành địa phương huyện Lương Tài đã thường xuyên chăm lo xây dựng, bồi dưỡng nâng cao phẩm chất và năng lực toàn diện cho đội ngũ hiệu trưởng. Do vậy, trình độ, năng lực của hiệu trưởng có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ thì vẫn còn những bất cập, hạn chế nhất định trong quản lý, tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng. Hơn nữa tính chủ động, nhạy bén và sáng tạo của hiệu trưởng chưa cao, ảnh hưởng trực tiếp đến hoàn thành nhiệm vụ của các nhà trường. Trong những nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trên là do tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học chưa thực hiện kịp thời, chặt chẽ đi vào duy trì theo nền nếp. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, với việc thực hiện thay sách giáo khoa, đổi mới hình thức đánh giá học sinh bằng trắc nghiệm khách quan, đổi mới phương pháp dạy học, sử dụng phương tiện hiện đại trong giảng dạy, kỹ năng cập nhật thông tin bằng internet, những yêu cầu của việc thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới... thì việc tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học nâng cao phẩm chất đạo đức, ý thức chính trị, trình độ chuyên môn cũng như kỹ năng lãnh đạo quản lý càng trở lên cấp bách. Chính vì lý do đó, tác giả lựa chọn đề tài “Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng Trường tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới” làm đề tài luận văn thạc sỹ. 2. Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn và đề xuất các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng các trường Tiểu học tại 2
huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ hiệu trưởng, qua đó góp phần nâng cao chất lượng thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. - Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường Tiểu học tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xác định cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. - Khảo sát đánh giá thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. - Đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý cho Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. 5. Phạm vi nghiên cứu Khách thể khảo sát: Cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên ở các trường Tiểu học tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh. Thời gian khảo sát: Giai đoạn từ năm 2019-2020. 6. Giả thuyết khoa học Chất lượng đội ngũ và chất lượng hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Nếu đề xuất được các biện pháp khoa học, đảm bảo tính cần thiết và khả thi trong tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng các trường tiểu học huyện 3
Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh thông qua kế hoạch hóa hoạt động bồi dưỡng; đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng; huy động các lực lượng, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho hoạt động bồi dưỡng… sẽ củng cố, phát triển hoàn thiện năng lực cán bộ quản lý giáo dục góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. 7. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Kết hợp phương pháp phân tích tổng hợp với phương pháp thu thập thông tin khoa học thông qua đọc sách báo tài liệu, nhằm mục đích hệ thống những khái niệm, những tư tưởng cơ bản làm cơ sở lý luận, hình thành giả thuyết khoa học, dự đoán về những thuộc tính của đối tượng nghiên cứu, xây dựng những mô hình lý thuyết hay thực nghiệm ban đầu cho vấn đề nghiên cứu. + Phương pháp phân tích và tổng hợp: Phân tích các dữ liệu, kết quả của các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng đã thực hiện để từ đó phát hiện vấn đề và đưa ra những khuyến nghị, những biện pháp quản lý hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng phù hợp áp dụng vào thực tiễn. - Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn, gồm: + Phương pháp điều tra bằng Anket: Trưng cầu ý kiến của cán bộ quản lý, giáo viên ở các trường tiểu học, các đồng chí lãnh đạo chuyên viên phòng GD&ĐT về các vấn đề liên quan đến tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng. + Phương pháp quan sát. Quan sát hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng của các chủ thể. + Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn Cán bộ quản lý và giáo viên về các nội dung liên quan đến năng lực quản lý chuyên môn của hiệu trưởng, bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học. 4
+ Phương pháp chuyên gia: lấy ý kiến các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong lý luận và thực tiễn quản lý giáo dục, trong việc đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học ở huyện Lương Tài. - Phương pháp thống kê: Sử dụng toán thống kê như một công cụ xử lý các dữ liệu (xử lý các thông tin định lượng như các con số, bảng số liệu...và các thông tin định tính bằng biểu đồ) đã thu thập từ các phương pháp nghiên cứu. 8. Cấu trúc của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thổng mới. Chương 2. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thổng mới. Chương 3. Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thổng mới. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới Ở Nhật Bản, việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho cán bộ quản lý nói chung và cho hiệu trưởng nói riêng là nhiệm vụ bắt buộc đối với người lao động sư phạm. Ở Thái Lan, việc bồi dưỡng cán bộ quản lý và hiệu trưởng trường tiểu học được tiến hành ở các trung tâm học tập cộng đồng. Ở Triều Tiên, đã có chính sách thiết thực về bồi dưỡng và đào tạo lại đội ngũ hiệu trưởng và cán bộ quản lý. Tất cả hiệu trưởng và cán bộ quản lý phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung chương trình về nâng cao trình độ, Nhà nước cũng đưa ra “Chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng mới” để bồi dưỡng hiệu trưởng mới được bổ nhiệm và “Chương trình trao đổi” để đưa hiệu trưởng và cán bộ quản lý đi tập huấn tại nước ngoài [58, tr.156]. Ngày 18/7/2005, Cộng đồng Châu Âu và chính phủ Việt Nam ký kết Hiệp định tài chính AIDCO/VNM/2004/016-841 tại Brussel và bắt đầu triển khai Dự án hỗ trợ đổi mới quản lý giáo dục (SREM) với mục tiêu hỗ trợ Bộ GD&ĐT thực hiện mục tiêu đề ra trong chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam giai đoạn 2010-2020, trong đó có hoạt động chính là đào tạo về quản lý giáo dục cho hiệu trưởng trường phổ thông, qua đó cho thấy tầm quan trọng của đội ngũ CBQLGD trong sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo. Bên cạnh đó trên thế giới có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý giáo dục khác của các tác giả như: “Những vấn đề về quản lý trường học” (P.V Zimin, M.I Kônđakốp), “Quản lý vấn đề quốc dân trên địa bàn huyện” (M.I Kônđakốp). Nhà giáo dục học Xô-viết V.A Xukhomlinxki khi tổng kết những 6
kinh nghiệm quản lý chuyên môn trong vai trò là hiệu trưởng nhà trường cho rằng “Kết quả hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào công việc tổ chức đúng đắn các hoạt động dạy học”. Cùng với nhiều tác giả khác ông đã nhấn mạnh đến sự phân công, sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất quản lý giữa hiệu trưởng và phó hiệu trưởng để đạt được mục tiêu đề ra. Mô hình quản lý trường học ưu việt SEM, đề cập đến lãnh đạo nhà trường, lãnh đạo tài năng: “Người lãnh đạo phải nêu gương sáng, có khả năng lãnh đạo, hiểu rõ mục đích, tôn trọng, khuyến khích nhân viên. Một người lãnh đạo lĩnh hội được sứ mệnh của trường học với các mục tiêu cụ thể, năng lực lãnh đạo tốt, và sự thông cảm cũng như tôn trọng đồng nghiệp sẽ là động lực cho những người khác noi theo. Với vai trò của minh, hiệu trưởng phải vạch ra một tầm nhìn đối với những thành tích, kết quả dự định đạt được và tạo ra một môi trường học tập lý tưởng cho học sinh và cả giáo viên. Hiệu trưởng cần duy trì liên tục mục đích tăng cường năng lực cho giáo viên để đối 8 mặt với thử thách hiện tại và tương lai và luôn phấn đấu vì sự phát triển để hướng tới nền giáo dục toàn diện cho học sinh và giáo viên” [68, tr.145]. Trong mô hình này, lãnh đạo nhà trường được xếp vào tiêu chí số một. Tác giả Henry Mintzbeg đã chỉ ra vai trò của nhà quản lý trong sự kết hợp giữa quyền hạn với trách nhiệm. Họ vừa là người đại diện của tổ chức; người lãnh đạo; người liên lạc; người tiếp nhận thông tin; người phổ biến thông tin; người phát ngôn; nhà doanh nghiệp; người khắc phục khó khăn; người phân phối nguồn lực; người đàm phán [40, tr.239]. Quản lý phát triển nguồn nhân lực và đội ngũ CBQL đã được rất nhiều trường phái và tác giả quan tâm. Trường phái quản lý theo quá trình tiếp cận qua việc thực hiện các chức năng quản lý cho đến nay vẫn là trụ cột của lý luận quản lý. Từ tiếp cận theo quá trình dẫn đến yêu cầu nhà quản lý phải có năng lực thực hiện các chức năng: Kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, phối hợp, kiểm tra. 7
Trong bối cảnh hiện nay, giáo dục ở tất cả các quốc gia đang chịu tác động sâu sắc bởi xu thế toàn cầu hóa, nền kinh tế tri thức, công nghệ thông tin và truyền thông. Những ý tưởng về dân chủ hóa trong giáo dục của John Dewey, việc xác định các trụ cột trong giáo dục được xây dựng trên nền tảng học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập của J. Delor. Những tư duy tiếp cận hệ thống và liên kết tri thức trong giáo dục của Edgar Morin... [58, tr.78] sẽ là những định hướng quan trọng cho việc xác định tầm nhìn và phát triển phẩm chất năng lực của các nhà quản lý giáo dục, quản lý nhà trường. Tác giả Jena Valérien, trong cuốn “Quản lý hành chính và sư phạm trong các nhà trường tiểu học” [69, tr.117], đã phân tích về vai trò, chức năng và nhiệm vụ của người Hiệu trưởng trường tiểu học; qua đó tác giả đã có những gợi ý các yêu cầu về phẩm chất và năng lực của người hiệu trưởng trường tiểu học và phương thức phát triển đội ngũ đó. Tác giả Savin N.V trong cuốn “Giáo dục học, tập 2” [62, tr.190] đã tập trung làm rõ những vấn đề cơ bản của quản lý nhà trường, phân tích mối quan hệ 9 giữa phát triển giáo dục, phát triển KT-XH và phát triển nhân lực giáo dục trong đó tập trung trình bày phương thức phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, đối tượng ảnh hưởng trực tiếp đối với mục tiêu nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục. 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam Vấn đề xây dựng, phát triển đội ngũ CBQLGD được Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh hết sức coi trọng. Đặc biệt, trong những năm gần đây, nước ta đã xây dựng và thực hiện nhiều chủ trương, chính sách nhằm phát triển đội ngũ nhà giáo và CBQLGD. Điều đó được đề cập ở nhiều Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng và Nhà nước đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng và phát triển đội ngũ CBQLGD. Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 chỉ rõ, phát triển đội ngũ nhà giáo và CBQLGD là giải pháp then chốt để đạt được mục tiêu chiến lược. 8
Trong những năm gần đây đã có nhiều tác giả nghiên cứu lý luận về quản lý giáo dục, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục. Tác giả Phạm Minh Hạc khẳng định: Trong sự nghiệp đổi mới giáo dục, việc phát triển đội ngũ CBQLGD được đặt ra như một yêu cầu cấp bách hàng đầu của việc tiếp tục triển khai, điều chỉnh, đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục [38, tr.89]. Tác giả Đặng Quốc Bảo đề cập đến “Vấn đề quản lý từ một số góc nhìn” [2, tr.56] đã giới thiệu và tổng hợp các yếu tố, phẩm chất, năng lực mỗi CBQLGD cần có và cần đạt được; các vấn đề cốt lõi của lãnh đạo và quản lý cũng như việc thực hiện vai trò lãnh đạo, quản lý trong các nhà trường. Cuốn sách “Giáo dục Việt Nam những thập niên đầu thế kỷ XXI - Chiến lược phát triển” của Đặng Bá Lãm đã có những phân tích khá sâu sắc về giải pháp quản lý giáo dục, trong đó có bàn đến những giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, lực lượng thực hiện nhiệm vụ đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục [51, tr.83]. Tác giả Trần Khánh Đức trong cuốn "Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI” đã trình bày quan điểm, mục tiêu và giải pháp phát triển giáo dục và hệ thống giáo dục, làm rõ thêm nhận thức về chiến lược phát triển giáo dục cũng như phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI [30, tr.215]. Tác giả đã tập trung làm rõ yêu cầu, nhiệm vụ, phương hướng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, lực lượng quan trọng trong nguồn nhân lực giáo dục hiện nay. Nghiên cứu về năng lực của cán bộ quản lý nhà trường. Tài liệu của dự án SREM [7] đã xác định các năng lực của cán bộ quản lý nhà trường bao gồm: Năng lực xác định tầm nhìn, mục tiêu, sứ mệnh của nhà trường; năng lực xây dựng chiến lược phát triển nhà trường để hoàn thành mục tiêu và sứ mệnh; năng lực giám sát, đánh giá tiến độ thực hiện mục tiêu; …. 9