Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn trong thời gian qua, đề tài đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn, đáp ứng yêu cầu của giáo dục phổ thông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LÝ KHÁNH MINH TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC THIẾT KẾ GIÁO ÁN THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NA RÌ, TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thái Nguyên, năm 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LÝ KHÁNH MINH TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC THIẾT KẾ GIÁO ÁN THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NA RÌ, TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.140.114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THỊ PHƯƠNG HOA TS. ĐỖ THỊ TRINH Thái Nguyên, năm 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào của tác giả khác. Tác giả luận văn LÝ KHÁNH MINH CHỮ KÝ XÁC NHẬN NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA CHUYÊN MÔN i
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và lời cảm ơn sâu sắc tới cô giáo TS. Lê Thị Phương Hoa và cô TS. Đỗ Thị Trinh những người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến cô giáo TS. Lê Thị Phương Hoa, TS. Đỗ Thị Trinh và cán bộ, giảng viên Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin tri ân sự động viên, khích lệ và ủng hộ của gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn LÝ KHÁNH MINH ii
MỤC LỤC Trang TRANG BÌA PHỤ LỜI CAM ĐOAN................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................. iv DANH MỤC BẢNG, BIỂU ............................................................................... v MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 3 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................. 3 5. Giả thuyết khoa học .......................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 4 8. Cấu trúc của luận văn ....................................................................................... 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC THIẾT KẾ GIÁO ÁN THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ........................................................................................ 7 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .................................................................... 7 1.1.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới ..................................................... 7 1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở Việt Nam .................................................... 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................. 12 1.2.1. Bồi dưỡng ................................................................................................. 12 1.2.2. Năng lực thiết kế giáo án .......................................................................... 13 1.2.3. Tích hợp, dạy học tích hợp, giáo án tích hợp ........................................... 15 1.2.4. Tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên ................................................................................................... 19 iii
1.3. Dạy học tích hợp ở trường Trung học cơ sở ............................................... 20 1.3.1. Vai trò của trường Trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân ... 20 1.3.2. Mục đích của dạy học tích hợp ................................................................. 21 1.3.3. Đặc điểm của dạy học tích hợp ................................................................ 22 1.3.4. Điều kiện tổ chức dạy học tích hợp .......................................................... 23 1.4. Tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên THCS........................................................................................... 24 1.4.1. Mục tiêu tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên THCS .......................................................................... 24 1.4.2. Nội dung tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên THCS .......................................................................... 25 1.4.3. Hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên THCS .......................................................................... 28 1.4.4. Tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên THCS ........................................... 29 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên ........................................................ 31 1.5.1. Các yếu tố khách quan .............................................................................. 31 1.5.2. Các yếu tố chủ quan.................................................................................. 32 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................. 34 Chương 2 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC THIẾT KẾ GIÁO ÁN THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NA RÌ, TỈNH BẮC KẠN.................................................................................................................... 36 2.1. Khái quát chung về địa bàn nghiên cứu ...................................................... 36 2.1.1. Quy mô trường, lớp, học sinh ................................................................... 36 2.1.2. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên ........................................................ 37 2.1.3. Chất lượng giáo dục.................................................................................. 38 iv
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................. 39 2.2.1. Mục đích khảo sát ..................................................................................... 39 2.2.2. Khách thể khảo sát ................................................................................... 39 2.2.3. Nội dung khảo sát ..................................................................................... 40 2.2.4. Cách thức khảo sát và xử lý số liệu .......................................................... 41 2.3. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn .............. 42 2.3.1. Thực trạng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp của giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn ................................. 42 2.3.2. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn ............................................... 45 2.3.3. Thực trạng việc triển khai thực hiện tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn ................................................................................. 48 2.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. ........................................................................ 55 2.4.1. Các yếu tố chủ quan.................................................................................. 55 2.4.2. Các yếu tố khách quan .............................................................................. 56 2.5. Đánh giá chung về thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................... 58 2.5.1. Ưu điểm .................................................................................................... 58 2.5.2. Hạn chế ..................................................................................................... 59 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................. 60 v
Chương 3 BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC THIẾT KẾ GIÁO ÁN THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN NA RÌ, TỈNH BẮC KẠN ................................... 62 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................... 62 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ........................................................... 62 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................. 62 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 62 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ............................................................ 62 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính tính khả thi ....................................................... 63 3.2. Các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn ....... 63 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp ............................. 63 3.2.2. Kế hoạch hóa việc tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn .................................................................................................... 66 3.2.3. Đổi mới, đa dạng hóa các hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn ................................................................................. 70 3.2.4. Chỉ đạo đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn ........................................................... 74 3.2.5. Huy động tối đa các nguồn lực để tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn ................................................................................. 77 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................. 80 vi
3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............................................................................................................. 81 3.4.1. Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất ..... 81 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm về mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ....... 82 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................. 84 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................. 85 1. Kết luận ........................................................................................................... 85 2. Khuyến nghị.................................................................................................... 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................ 88 PHỤ LỤC ............................................................................................................. vii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CSVC Cơ sở vật chất CBQL Cán bộ quản lý DH Dạy học GD&ĐT Giáo dục và đào tạo HS Học sinh THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông UNESCO Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá của Liên Hợp Quốc iv
DANH MỤC BẢNG, BIỂU Trang Bảng 1.1. So sánh giữa dạy học tích hợp và dạy học truyền thống ................... 17 Bảng 2.1. Quy mô trường lớp và học sinh THCS huyện Na Rì (2015 - 2018) . 36 Bảng 2.2. Đội ngũ cán bộ quản lý ở các trường THCS huyện Na Rì (Tính đến năm học 2017 - 2018) ................................................................ 37 Bảng 2.3: Năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp của giáo viên THCS ................................................................................................ 43 Bảng 2.4. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về khái niệm dạy học theo chủ đề tích hợp.......................................................................... 45 Bảng 2.5. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng và sự cần thiết của bồi dưỡng thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp .... 47 Bảng 2.6. Thực trạng công tác chỉ đạo xây dựng kế hoạch tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì ............................................................... 48 Bảng 2.7. Đánh giá mức độ thực hiện nội dung bồi dưỡng năng lực ................ 50 Bảng 2.8. Đánh giá mức độ cần thiết của các hình thức bồi dưỡng ................... 51 Bảng 2.9. Đánh giá mức độ thực hiện của các hình thức bồi dưỡng ................. 52 Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc bồi dưỡng năng lực .................. 53 Bảng 2.11. Đánh giá về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan................ 55 Bảng 2.12. Đánh giá về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan ............ 57 Bảng 3.1. Kiểm chứng tính cần thiết của các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì ............................................................... 81 Bảng 3.2. Kiểm chứng tính khả thi của các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì ............................................................... 83 Biểu đồ 2.1. Năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích cực của GV THCS .... 45 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Việt Nam đã và đang trên đà phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Vấn đề chất lượng nguồn lực con người là vấn đề cần được quan tâm. Đổi mới phương pháp giảng dạy là một trong những yêu cầu cấp thiết đối với ngành giáo dục, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Đổi mới phương pháp giảng dạy cũng là một trong những tiêu chí đảm bảo sự sống còn của mỗi cơ sở đào tạo. Sở dĩ như vậy vì phương pháp giảng dạy là yếu tố quan trọng và ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng đào tạo. Một phương pháp giảng dạy khoa học, phù hợp sẽ tạo điều kiện để giáo viên và người học phát huy hết khả năng của mình trong việc truyền đạt, lĩnh hội kiến thức và phát triển tư duy, từ đó làm thay đổi vai trò của người thầy, tạo nên sự hứng thú, say mê và sáng tạo của người học. Nhiều nghiên cứu và thực tế giáo dục trên thế giới đã chỉ ra rằng có nhiều phương thức dạy học khác nhau để đạt được mục tiêu giáo dục đề ra. Trong đó, dạy học tích hợp là phương thức dạy học có thể đạt được mục tiêu giáo dục là phát triển năng lực cho người học, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập sau này và việc hoà nhập vào cuộc sống lao động của người học. Dạy học tích hợp là hình thức dạy học trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập, đời sống. Thông qua đó, hình thành những kiến thức, kĩ năng mới; phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống. Tùy thuộc phạm vi tri thức được vận dụng để giải quyết vấn đề trong các tình huống khác nhau mà có các dạng dạy học tích hợp khác nhau. Dạy học theo hướng tích hợp là xu thế mà nhiều nước trên thế giới đã áp dụng, đặc biệt là các nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Giáo viên khi đã quen với cách dạy tích hợp thì việc xử lí các tình huống giáo dục trở nên mềm dẻo hơn, phát huy được tính tích cực của học sinh. Ở Việt Nam, trong đổi mới giáo dục phổ 1
thông, dạy học tích hợp sẽ là phương pháp giáo dục chủ đạo ở cấp THCS. Theo dự thảo khung chương trình giáo dục phổ thông mới, dự kiến bắt đầu áp dụng từ năm 2018, sẽ tích hợp mạnh ở lớp học dưới và phân hóa dần ở lớp học trên. Để chuẩn bị cho quá trình này, một số trường đã tìm cách thử nghiệm dạy tích hợp theo các cách khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết giáo viên vẫn rất mơ hồ về phương pháp này, thậm chí hiểu sai như cho rằng tích hợp nghĩa là gom các môn vào chung thành một môn có tên gọi cụ thể nào đó; hay tích hợp là phép cộng cơ học của các môn học trong một tiết học, mỗi môn một ít kiến thức; có giáo viên lại nhầm lẫn tích hợp liên môn với tích hợp đa môn; ... Do không hiểu đúng nên việc dạy học tích hợp ở phổ thông hiện nay chưa phát huy hiệu quả. Để khắc phục tình trạng này, vấn đề đặt ra với ngành giáo dục nói chung và các nhà trường nói riêng là phải tăng cường tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên. Na Rì là huyện miền núi, nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Bắc Kạn, gồm 21 xã và 01 thị trấn. Với các tộc người thiểu số chiếm đa số trong kết cấu dân cư, đời sống kinh tế của nhân dân Na Rì còn nhiều khó khăn, trình độ dân trí thấp, cơ sở hạ tầng như đường giao thông, trường học, điện lưới quốc gia, trạm y tế xã mặc dù đã được Nhà nước quan tâm đầu tư song vẫn còn nhiều khó khăn. Trong bối cảnh chung đó, vấn đề giáo dục - đào tạo của huyện Na Rì nói chung và giáo dục cấp THCS nói riêng còn nhiều bất cập cần giải quyết. Để nâng cao chất lượng học tập của học sinh, các trường THCS ở Na Rì cần tích cực dạy học theo hướng tích hợp. Muốn dạy học tích hợp đi đúng hướng và đạt hiệu quả, người giáo viên phải có kỹ năng thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp một cách thành thạo. Kỹ năng này một mặt được đào tạo trong các nhà trường sư phạm, một mặt được tích luỹ qua quá trình giảng dạy và tham gia các lớp bồi dưỡng. Việc tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên, vì thế có ý nghĩa thực sự quan trọng và cấp 2
thiết đối với việc nâng cao chất lượng và đổi mới giáo dục đào tạo một cách toàn diện hiện nay. Từ những lí do trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu vấn đề "Tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn", nhằm đề xuất các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án dạy học tích hợp cho giáo viên một cách hiệu quả, góp phần vào quá trình đổi mới giáo dục phổ thông trên cả nước. 2. Mục đích nghiên cứu Từ việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn trong thời gian qua, đề tài đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn, đáp ứng yêu cầu của giáo dục phổ thông. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận: Xác lập cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS. 3.2. Nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát và đánh giá thực trạng công tác tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. 3.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho đội ngũ giáo viên các trường THCS. 3
4.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp tổ chức hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. 5. Giả thuyết khoa học Trong những năm qua, các trường THCS huyện Na Rì đã quan tâm tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên. Tuy nhiên, chất lượng tổ chức các hoạt động bồi dưỡng chưa cao, chưa hiệu quả. Nếu đề xuất được các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn một cách đồng bộ, khoa học và khả thi thì chất lượng hoạt động bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn sẽ được nâng lên, góp phần cải thiện năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho đội ngũ giáo viên THCS trong huyện. 6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài 6.1. Giới hạn về khách thể khảo sát Khách thể khảo sát gồm 24 cán bộ quản lý ( hiệu trưởng, hiệu phó) và 48 giáo viên các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. 6.2. Giới hạn đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng công tác tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS và đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận: Luận văn tiến hành phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu, văn kiện của Đảng, Nhà nước, của ngành giáo dục, của tỉnh Bắc Kạn,… có liên quan đến vấn đề nghiên cứu nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 4
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Chúng tôi sử dụng phương pháp này nhằm trưng cầu ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên các Trường THCS thông qua phiếu điều tra. Các nội dung cần trưng cầu ý kiến là các vấn đề có liên quan đến thực trạng cần nghiên cứu. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn về tổ chức hoạt bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. Phương pháp chuyên gia: Trưng cầu ý kiến chuyên gia về các nội dung nhằm đánh giá thực trạng nghiên cứu, đánh giá về tính khả thi và ý nghĩa của các biện pháp được đề xuất. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn một số đối tượng là các cán bộ quản lý, giáo viên giảng dạy, học sinh về thực trạng chất lượng tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên và các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng đó. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu giáo án của giáo viên để đánh giá năng lực soạn giáo án theo chủ đề tích hợp cuả giáo viên. 7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng toán thống kê Luận văn sử dụng phương pháp thống kê toán học bằng phần mềm SPSS 16.0 để đánh giá thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung luận văn được bố cục thành 3 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên THCS 5
Chương 2: Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. Chương 3: Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực thiết kế giáo án theo chủ đề tích hợp cho giáo viên các trường THCS huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC THIẾT KẾ GIÁO ÁN THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới Tích hợp là một triết lý được Ken Wilber đề xuất. Lý thuyết tích hợp được ứng dụng vào giáo dục trở thành một quan điểm lý luận dạy học phổ biến trên thế giới hiện nay. Sự phổ biến của tích hợp song hành cùng nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này. Từ rất sớm, năm 1968, Hội đồng liên quốc gia về dạy học khoa học với sự bảo trợ của UNESCO đã tổ chức "Hội nghị tích hợp việc dạy học các môn khoa học". Hội nghị đặt ra và giải quyết hai vấn đề: Vì sao phải dạy học tích hợp các lĩnh vực khoa học với nhau và dạy học tích hợp các lĩnh vực khoa học là gì? Tiếp đó, Hội thảo quốc tế đón chào thế kỷ XXI có tên “Kết nối hệ thống tri thức trong một thế giới học tập” với sự tham gia của gần 400 nhà giáo dục thuộc 18 quốc gia được tổ chức từ ngày 6 đến ngày 8/12/2000 tại Manila (Philippines). Một trong những nội dung chính được bàn luận sôi nổi tại hội thảo là những con đường và cách thức kết nối hệ thống tri thức hướng vào người học trong thời đại thông tin. Muốn đáp ứng được nhu cầu kết nối hệ thống tri thức trong một thế giới học tập, đòi hỏi tư duy liên hội được thiết kế ngay trong nội dung, phương tiện nghiên cứu và phương pháp giảng dạy. Như thế, khi đứng trước nhu cầu giải quyết mâu thuẫn kiến thức của tình huống học tập, người học không chỉ giải quyết theo hướng trực tuyến hay nội suy mà có thể còn giải quyết bằng cách ứng dụng một cách linh hoạt khả năng liên hội kiến thức. 7
Mối quan tâm của các nhà nghiên cứu với dạy học tích hợp đã cho ra đời nhiều công trình. Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: - Các tác giả Ivannitskaya, L.; Clark, D.; Montgomery, G. & Primeau với công trình Interdisciplinary learning: Process and Outcomes. Innovative Higher Education, Vol, 27, No. 2, Winter 2002, pp. 95-111 cho rằng: Tích hợp là cách tư duy, trong đó các mối liên kết được tìm kiếm, do vậy, tích hợp làm cho việc học chân chính xảy ra. Như thế, với định nghĩa học tập là cách tìm kiếm các mối liên hệ và kết nối các kiến thức, nghiên cứu đã khẳng định quy luật tích hợp tất yếu của tiến trình học tập chân chính. Cụ thể là sự thâm nhập có tính chất tìm tòi khám phá của học sinh vào quá trình kiến tạo kiến thức, học tập có ý nghĩa (meaningful learning), học sâu sắc và ứng dụng (deep learning) được xem là chủ yếu đối với việc dạy và học hiệu quả. Và cách tiếp cận tìm tòi khám phá này khuyến khích học sinh thông qua quá trình tìm kiếm tích cực, sẽ kết hợp hơn là mở rộng các kiến thức rời rạc [41]. - Các tác giả Drake, S. M. and. Burns, R. C (2004) với công trình Meeting Standards Through Integrated Curriculum. Association for Supervision and Curriculum Development (ASCD), Alexandria - Virginia U.S.A cho rằng: việc định nghĩa chương trình tích hợp đã là đề tài bàn bạc từ khi thế kỷ XX bắt đầu. Hơn một trăm năm qua, các nhà lý thuyết đã đưa ra ba loại cơ bản về hoạt động tích hợp. Các loại tích hợp này được xác lập giống nhau mặc dù tên gọi của chúng thường khác nhau. Tích hợp là vấn đề của phương pháp và mức độ. Từ nhìn nhận này, Drake and Burns đề xuất các định nghĩa của mình về các định hướng tích hợp mà theo họ, chúng tương thích với các định nghĩa đã được các nhà giáo dục đề ra qua nhiều thập kỷ vừa rồi. Các định nghĩa của Drake and Burns cung cấp điểm khởi đầu cho việc hiểu các cách tiếp cận tích hợp khác nhau: - Tích hợp trong nội bộ môn học: ưu tiên tích hợp các nội dung trong nội bộ môn học, duy trì các môn học riêng. 8
- Tích hợp đa môn: Các môn học tiếp tục được tiếp cận một cách riêng rẽ và chỉ gặp nhau ở một số thời điểm trong quá trình giảng dạy. Phổ biến hơn cả là tích hợp các nội dung giáo dục khác vào chỗ thích hợp trong môn học thích hợp. - Tích hợp liên môn: Sự liên kết của nhiều môn làm cho chúng tích hợp với nhau để giải quyết một tình huống cho trước. Quá trình học tập sẽ không rời rạc mà liên kết với nhau xung quanh những vấn đề phải giải quyết. - Tích hợp xuyên môn: Phát triển những kĩ năng mà học sinh có thể sử dụng trong tất cả các môn học, tất cả các tình huống. Có thể lĩnh hội các kĩ năng này trong từng môn học và có thể áp dụng ở mọi nơi [40]. Trên thế giới, từ những năm 80 của thế kỷ XX, các chương trình tích hợp đã được thực hiện ở các mức độ khác nhau: từ phối hợp, kết hợp đến tích hợp hoàn toàn và trên nhiều bình diện trong quá trình phát triển các chương trình giáo dục. Chương trình được xây dựng theo quan điểm tích hợp, trước hết dựa trên quan điểm giáo dục nhằm phát triển năng lực người học. Tích hợp có nơi được xem như nguyên tắc tổng quát của việc xây dựng cả hệ thống chương trình. Thực hiện tích hợp dẫn tới sự ra đời của những bộ sách giáo khoa nhiều môn (multimanuel) như "Bộ sách giáo khoa nhiều môn" dùng cho bậc Tiểu học nhiều nước Châu Phi - tích hợp 7 môn học: Tiếng Pháp, Toán, Sinh học, Công nghệ, Sử, Địa, Giáo dục công dân xung quanh các chủ đề khác nhau, mỗi chủ đề dạy trong hai tuần do Nhà xuất bản EDICEF xuất bản ở Pháp năm 1995. Cũng theo hướng tích hợp, hai bộ môn tưởng chừng rất xa nhau như Văn học và Sinh học cũng có thể kết hợp để viết ra những công trình như Exploring the writing of genres (Nghiên cứu việc soạn thảo văn bản theo thể loại) nhằm hướng dẫn cách viết các thể loại tự sự, nghị luận, thuyết minh, báo cáo,... bằng chất liệu của môn Thực vật học. Như vậy, các công trình nghiên cứu trên thế giới đã đề cập đến các khía cạnh khác nhau như nội dung, cách thức, hiệu quả,… của tích hợp và dạy học tích hợp trong nhà trường. 9