Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở tỉnh Bắc Kạn trong bối cảnh hội nhập

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:143

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu được thực hiện nhằm mục đích đề xuất biện pháp phối hợp tốt các nguồn lực trong và ngoài nhà trường thực hiện nhiệm vụ tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh tại các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn, góp phần giáo dục cho học sinh nhân cách con người mới toàn diện có tri thức, có văn hoá, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng dân tộc và miền núi trong bối cảnh hội nhập hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở tỉnh Bắc Kạn trong bối cảnh hội nhập

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN XUÂN HUYÊN TỔ CHỨC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH BẮC KẠN TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN XUÂN HUYÊN TỔ CHỨC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH BẮC KẠN TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP Ngành: Quản lý giáo dục Mã ngành: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Vũ Bích Hiền THÁI NGUYÊN - 2019
LỜI CAM ĐOAN Luận văn “Tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn trong bối cảnh hội nhập” được thực hiện từ tháng 9 năm 2017 đến tháng 6 năm 2019. Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các thông tin đã được ghi rõ nguồn gốc, số liệu đã được tổng hợp và xử lý. Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Thái Nguyên, ngày 18 tháng 11 năm 2019 Tác giả Nguyễn Xuân Huyên i
LỜI CẢM ƠN Với lòng kính trọng sâu sắc và tình cảm chân thành tác giả xin trân trọng cảm ơn: Khoa Sau Đại học, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên cùng các nhà khoa học, các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy, góp ý, chỉ bảo, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoành thành luận văn. Cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Sở GD&ĐT Bắc Kạn, các đồng chí là cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn đã tạo điều kiện, cung cấp thông tin, tư liệu giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với PGS.TS. Nguyễn Vũ Bích Hiền, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, động viên tác giả nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng bản luận văn này chắc chắn vẫn còn nhiều thiếu sót, tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo, các nhà khoa học và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Thái Nguyên, ngày 18 tháng 11 năm 2019 Tác giả Nguyễn Xuân Huyên ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 4 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 5 7. Các phương pháp nghiên cứu. ......................................................................... 5 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 6 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HS CÁC TRƯỜNG PTDTNT THCS TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP ........................................................ 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 7 1.1.1. Nghiên cứu về giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc ............................. 7 1.1.2. Nghiên cứu về tổ chức giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc ................ 8 1.2. Truyền thống văn hoá dân tộc .................................................................... 10 1.2.1. Khái niệm truyền thống văn hóa dân tộc ................................................. 10 1.2.2. Đặc trưng văn hoá dân tộc ở miền núi phía Bắc ..................................... 11 1.3. Giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc cho học sinh trong bối cảnh hội nhập ............................................................................................................. 15 iii
1.3.1. Khái niệm giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc .................................. 15 1.3.2. Chương trình giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc trong trường phổ thông ........................................................................................................... 16 1.3.3. Đặc trưng giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc ở trường phổ thông dân tộc nội trú .......................................................................................... 22 1.3.4. Bối cảnh hội nhập và tác động của nó tới giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc trong nhà trường ............................................................................. 23 1.4. Tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh trường phố thông dân tộc nội trú ................................................................................... 28 1.4.1. Khái niệm tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho HS ....... 28 1.4.2. Vai trò quản lý của hiệu trưởng và phân cấp quản lý trong nhà trường ..... 29 1.4.3. Nội dung tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc ....................... 31 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú ............................... 38 1.5.1. Yếu tố bên trong ...................................................................................... 38 1.5.2. Yếu tố bên ngoài ...................................................................................... 39 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 41 Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ THCS TỈNH BẮC KẠN TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP .................................................................. 42 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục tỉnh Bắc Kạn ............. 42 2.1.1. Tình hình kinh tế, xã hội tỉnh Bắc Kạn ................................................... 42 2.1.2. Tình hình giáo dục tỉnh Bắc Kạn và khái quát về các trường phổ thông dân tộc nội trú - Trung học cơ sở, tỉnh Bắc Kạn. .................................... 43 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ................................................................... 47 2.2.1. Mẫu khảo sát ............................................................................................ 47 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 47 iv
2.2.3. Công cụ khảo sát...................................................................................... 48 2.2.4. Cách thức tiến hành ................................................................................. 48 2.2.5. Phương pháp xử lý số liệu ....................................................................... 48 2.3. Thực trạng giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở tỉnh Bắc Kạn. ...................... 49 2.3.1. Thực trạng nhận thức về mục tiêu, vai trò của giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc trong các nhà trường................................................................ 49 2.3.2. Thực trạng thực hiện các nội dung giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc trong chương trình giáo dục của nhà trường......................................... 51 2.3.3. Thực trạng hình thức giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc cho học sinh .............................................................................................................. 55 2.4. Thực trạng tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh tại các trường phổ thông dân tộc nội trú, THCS tỉnh Bắc Kạn ................. 61 2.4.1. Thực trạng tổ chức các lực lượng trong nhà trường rà soát chương trình cập nhật và tích hợp các nội dung giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc vào các môn học và hoạt động giáo dục trong chương trình giáo dục của nhà trường ................................................................................................... 61 2.4.2. Thực trạng phối hợp các lực lượng ngoài nhà trường tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc gắn với đặc điểm địa phương ................................................................................... 64 2.4.3. Thực trạng tổ chức đánh giá và hiệu chỉnh chương trình thường xuyên đáp ứng nhu cầu người học và sự thay đổi của bối cảnh ........................ 66 2.4.4. Thực trạng định hình các giá trị văn hoá nhà trường phù hợp với truyền thống văn hóa dân tộc trong bối cảnh mới ............................................. 67 2.4.5. Thực trạng hiện thực hóa các giá trị trong nội quy, quy tắc ứng xử và môi trường cảnh quan nhà trường................................................................. 68 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh ............................................................................. 70 v
2.5.1. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố bên trong. ......................................... 70 2.5.2. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài .......................................... 74 2.6. Đánh giá chung về thực trạng tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho HS các trường PTDTNT THCS - Tỉnh Bắc Kạn ........................... 76 2.6.1. Điểm mạnh............................................................................................... 76 2.6.2. Điểm yếu .................................................................................................. 77 2.6.3. Thời cơ ..................................................................................................... 79 2.6.4. Thách thức ............................................................................................... 80 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 84 Chương 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PTDTNT THCS - TỈNH BĂC KẠN TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP ..................... 86 3.1. Những nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................... 86 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 86 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 86 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ......................................................... 86 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 87 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 87 3.2. Các biện pháp tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú, trung học cơ sở tỉnh Bắc Kạn. ....... 87 3.2.1. Tổ chức tập huấn cho giáo viên về xây dựng chủ đề dạy học tích hợp và lồng ghép vào các môn học đối với các nội dung giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc ........................................................................................ 87 3.2.2. Phối hợp các lực lượng bên trong và ngoài nhà trường tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm củng cố nhận thức của học sinh về các giá trị văn hoá truyền thống địa phương. ..................................................................... 89 3.2.3. Xây dựng nội quy, quy tắc ứng xử trong nhà trường gắn với những giá trị văn hoá truyền thống dân tộc, phù hợp với bối cảnh hội nhập ............... 92 vi
3.2.4. Đầu tư thiết kế, xây dựng cảnh quan nhà trường để truyền bá thông điệp giữ gìn bản sắc văn hoá truyền thống của dân tộc và của địa phương ...... 96 3.2.5. Chỉ đạo giáo viên giáo dục học sinh cách tiếp nhận và xử lý thông tin mạng xã hội trong bối cảnh hội nhập ........................................................... 98 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................... 100 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất....... 101 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................ 105 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 106 1. Kết luận ........................................................................................................ 106 2. Khuyến nghị................................................................................................. 108 2.1. Sở giáo dục và đào tạo .............................................................................. 108 2.2. Đối với cán bộ quản lý các trường phổ thông dân tộc nội trú. ................. 109 2.3. Đối với giáo viên các trường phổ thông dân tộc nội trú, trung học cơ sở tỉnh Bắc Kạn................................................................................................ 110 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 111 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNTT TT Công nghệ thông tin truyền thông CNXH Chủ nghĩa xã hội DTTS Dân tộc thiểu số GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDCD Giáo dục công dân GV Giáo viên HS Học sinh PTDTNT THCS Phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TPT Tổng phụ trách TTVHDT Truyền thống văn hóa dân tộc VHDT Văn hóa dân tộc iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô trường lớp các trường PTDT Nội trú THCS tỉnh Bắc Kạn (năm học 2017 - 2018)............................................................... 44 Bảng 2.2. Học sinh phân theo dân tộc của các trường PTDT Nội trú THCS tỉnh Bắc Kạn (năm học 2017 - 2018) ................................................ 45 Bảng 2.3. Khảo sát trình độ đội ngũ cán bộ, giáo viên ..................................... 46 Bảng 2.4. Thống kê dân tộc của đội ngũ CBQL, GV, nhân viên các trườngPTDTNT THCS của tỉnh Bắc Kạn ......................................... 47 Bảng 2.5. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên về mục tiêu, vai trò của giáo dục truyền thống văn hóa cho học sinh ........... 50 Bảng 2.6. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc trong các nhà trường (58 cán bộ, giáo viên) ......................... 52 Bảng 2.7. Thực trạng mức độ phù hợp của chương trình giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh .................................................. 54 Bảng 2.8. Thực trạng thực hiện việc tích hợp, lồng ghép hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc vào môn học và các hoạt động khác của các nhà trường .................................................................... 55 Bảng 2.9. Các hình thức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh thông qua ngoài giờ lên lớp ....................................................... 57 Bảng 2.10. Thái độ của học sinh khi tham gia các hình thức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc ............................................................ 59 Bảng 2.11. Thực trạng phối hợp các lực lượng trong nhà trường rà soát chương trình, cập nhật và tích hợp các nội dung giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc vào các môn học và hoạt động giáo dục ....... 62 Bảng 2.12. Thực trạng phối hợp các lực lượng ngoài nhà trường tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc gắn với đặc điểm địa phương ............................................... 65 v
Bảng 2.13. Thực trạng tổ chức đánh giá và hiệu chỉnh chương trình thường xuyên đáp ứng nhu cầu người học và sự thay đổi của bối cảnh ........... 66 Bảng 2.14. Thực trạng định hình các giá trị văn hoá nhà phù hợp với truyền thống văn hóa dân tộc trong bối cảnh mới ............................. 67 Bảng 2.15. Thực trạng hiện thực hóa các giá trị trong nội quy, quy tắc ứng xử và môi trường cảnh quan nhà trường ........................................... 69 Bảng 2.16. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố bên trong tới việc tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh ........................ 72 Bảng 2. 17. Thực trạng vai trò của các lực lượng giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh ............................................................ 73 Bảng 2.18. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài tới việc tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa cho học sinh ..................................... 75 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết, tính khả thi và tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất... 102 vi
DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu đồ 3.1. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các BP ........ 103 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Về mặt lý luận Nghị quyết số 29/NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban chấp hành Trung ương “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Nghị quyết đã chỉ ra mục tiêu của giáo dục Việt Nam hiện nay là ngoài việc “Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh còn phải nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, bảo tồn các giá trị văn hóa...”.[15, tr.3] Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014, Nghị quyết Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về “Xây dựng và phát triển văn hóa con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” đã xác định rõ các quan điểm, mục tiêu phát triển văn hóa con người Việt Nam trong thời gian tới là “Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, với các đặc trưng dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học” [16, tr.2] Đất nước ta đang trong thời kỳ tiến lên xây dựng nền kinh tế mở, hội nhập với quốc tế. Chúng ta đang sống trong môt thế giới hiện đại biến chuyển nhanh chóng, quá trình toàn cầu hoá, sự hội nhập khu vực và thế giới với một 1
tốc độ rất nhanh, từ đó nảy sinh nhu cầu mở rộng giao lưu giữa các nền văn hoá. Tuy nhiên, việc hội nhập cũng có những mặt tích cực và tiêu cực. Nếu tiếp thu một cách không có chọn lọc, không có tính toán, chúng ta dễ tiếp thu cả những cái không tốt, ảnh hưởng xấu đến đời sống văn hoá đất nước. Mặt khác, chúng ta còn lo ngại bị mai một những giá trị truyền thống dân tộc, chạy theo những trào lưu không phù hợp từ các nước trên thế giới, bị “hoà tan” hoàn toàn bởi nền văn hoá của các nước khác. Chính vì thế, việc đặt ra những định hướng trong việc hội nhập, tiếp thu những tinh hoa trong văn hoá của các nước một cách có chọn lọc là điều hết sức cần thiết. Trong đó, bản sắc dân tộc vẫn được giữ vững và góp phần không nhỏ trong việc hội nhập với thế giới. Mỗi một quốc gia đều có những truyền thống, những bản sắc riêng của mình. Chúng ta cần giữ gìn và phát huy truyền thống văn hoá dân tộc, một mặt để đem những tinh hoa của mình để giao lưu với các nước, mặ khác giúp chúng ta “hoà nhập chứ không hoà tan”. Điều đó giúp chúng ta phân biệt rõ đặc trưng và sức mạnh tiềm tàng nằm trong văn hoá của mỗi quốc gia. Giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc là một việc làm tất yếu nhất là trong nền kinh tế mở hiện nay. Chúng ta có bản sắc dân tộc thì mới có thể hội nhập, giao lưu với thế giới. Nếu không giữ gìn được bản sắc dân tộc, chúng ta sẽ đánh mất chính mình và sẽ dễ dàng bị nền văn hoá khác chi phối, không còn những giá trị tạo nên sức mạnh của truyền thống như yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc, đoàn kết, tương thân tương ái, hiếu học, tôn trọng các giá trị gia đình, không còn phát huy các giá trị văn hóa vùng miền như các lễ hội truyền thống, phong tục tập quán, trò chơi dân gian, dân ca, dân vũ, trang phục, kiến trúc và những nét văn hóa đặc sắc của địa phương… Nhờ có giáo dục truyền thống VHDT, học sinh của các nhà trường được phát triển toàn diện, trở thành những công dân có tri thức, có văn hóa. Giáo dục truyền thống VHDT còn góp phần quan trọng vào thực hiện nhiệm vụ bảo tồn và phát triển VHDT. 2
1.2. Về mặt thực tiễn Thực tế giảng dạy và quản lý tại trường PTDTNT huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn cho thấy ở lứa tuổi học sinh THCS, việc giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc, có ý nghĩa rất quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh, đặc biệt là giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc ở địa phương. Hiện nay, các cấp quản lý giáo dục chưa quan tâm đúng mức tới công tác này. Mặc dù các trường đã thực hiện giáo dục giá trị văn hoá truyền thống nhưng chưa tự chủ được nội dung chương trình, còn thiếu nhiều tài liệu tham khảo, chưa chú trọng cải tiến phương pháp giáo dục cho phù hợp với địa phương, chương trình giáo dục chưa cụ thể, hình thức tổ chức chưa phong phú, chưa có nhiều hoạt động ngoài giờ lên lớp hướng tới nội dung này. Thực tế cho thấy tình trạng học sinh ăn chơi đua đòi, không lo học hành, đòi bố mẹ đáp ứng những yêu cầu cá nhân mà không quan tâm đến hoàn cảnh gia đình... ngày càng nhiều. Nhiều học sinh có biểu hiện học đòi những thần tượng, sùng bái những ngôi sao điện ảnh hoặc ca nhạc hoặc người nào đó các em cho là thần tượng của mình một cách thái quá. Hay những video clip đầy bạo lực trên mạng như Khá Bảnh lại được các em thích thú học theo...Từ thực tế đó, công tác tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc ở các trường dân tộc nội trú cần phải được chỉ đạo với nội dung cụ thể hơn, phương pháp dạy học cũng như hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục cần mang đặc trưng của địa phương. Cần có sự vào cuộc của cả cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh thì hoạt động này mới đem lại hiệu quả mong muốn. Với những lý do trên, chúng ta có thể thấy rõ tầm quan trọng của việc giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc. Vì vậy việc nghiên cứu đề tài “Tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn trong bối cảnh hội nhập” là điều rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay. 3
2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu được thực hiện nhằm mục đích đề xuất biện pháp phối hợp tốt các nguồn lực trong và ngoài nhà trường thực hiện nhiệm vụ tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh tại các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn, góp phần giáo dục cho học sinh nhân cách con người mới toàn diện có tri thức, có văn hoá, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng dân tộc và miền núi trong bối cảnh hội nhập hiện nay, 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường PTDTNT THCS trong bối cảnh hội nhập 3.2. Đối tượng nghiên cứu. Tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn trong bối cảnh hội nhập của các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn. 4. Giả thuyết khoa học Bối cảnh hội nhập đem đến những thời cơ và cả thách thức cho giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc cho học sinh trong nhà trường. Nếu đề xuất được các biện pháp của lãnh đạo nhà trường tổ chức phối hợp các nguồn lực, phát huy tốí đa vai trò của các lực lượng giáo dục để cụ thể hoá và thực hiện hiệu quả nội dung giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh của các nhà trường trong bối cảnh hội nhập hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu lý luận về tổ chức giáo dục truyền thống VHDT cho học sinh ở trường PTDTNT THCS. 5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá đúng thực trạng tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh ở các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn 4
5.3. Đề xuất các biện pháp tổ chức giáo dục truyền thống VHDT cho học sinh nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho học sinh trong bối cảnh hội nhập 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất các biện pháp tổ chức của ban giám hiệu nhà trường mà chủ thể chính là hiệu trưởng đối với vấn đề tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh thông qua các môn học và hoạt động ngoài giờ lên lớp. Trong nghiên cứu này khái niệm dân tộc bàn đến ở cả 2 cấp độ quốc gia dân tộc và tộc người (ứng với những tộc người sinh sống ở vùng miền núi phía Bắc - là địa bàn mà đề tài này khảo sát). Tuy nhiên khía cạnh tộc người được nhấn mạnh nhiều hơn khía cạnh quốc gia. Giới hạn đối tượng để tập trung khảo sát nghiên cứu là 58 CBQL, GV, NV (trong đó có 18 cán bộ quản lý, 34 giáo viên gồm giáo viên chủ nhiệm, giáo viên giảng dạy môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân, Âm nhạc, Thể dục, và 06 tổng PT Đội) và 210 học sinh của 6 trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn. Địa bàn khảo sát tại các trường PTDTNT THCS trong tỉnh bắc Kạn; Số liệu thống kê giới hạn từ năm 2016 đến 2018 7. Các phương pháp nghiên cứu. 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận. Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa lý thuyết để xác định những quan điểm lý luận về tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường dân tộc nội trú. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn. a) Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi; Xây dựng phiếu điều tra đối với cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh trong các nhà trường về hoạt động giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc. 5
b) Phương pháp quan sát và tổng kết kinh nghiệm Quan sát các hoạt động giáo dục học sinh có liên quan đến giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc; Tổng kết kinh nghiệm trong việc tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh trong các trường PTDTNT THCS trong tỉnh bắc Kạn. c) Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến chuyên gia khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất đối với: Cán bộ quản lý, giáo viên nhà trường về vấn đề tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Tác giả sử dụng phương pháp thống kê để xử lý các số liệu thu nhận từ các phương pháp nghiên cứu ở trên. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục. Luận văn bao gồm 3 chương sau: Chương 1. Cơ sở lý luận về tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường PTDTNT THCS trong bối cảnh hội nhập. Chương 2. Thực trạng công tác tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường PTDTNT THCS tỉnh bắc Kạn. Chương 3. Biện pháp tổ chức giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc cho học sinh các trường PTDTNT THCS tỉnh Bắc Kạn trong bối cảnh hội nhập. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu về giáo dục truyền thống văn hoá dân tộc Vấn đề truyền thống và giáo dục truyền thống văn hóa đã từng thu hút sự chú ý, quan tâm của các nhà lãnh đạo, quản lý giáo dục, của giới lý luận trong và ngoài nước. Đảng cộng sản Việt Nam qua các thời kỳ cách mạng luôn chú trọng và phát huy các giá trị truyền thống văn hóa của dân tộc và đã tạo ra được sức mạnh to lớn trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và trong công cuộc xây dựng CNXH. Nhiều chủ trương, đường lối nhằm phát huy giá trị truyền thống văn hóa dân tộc của Đảng đã được thể hiện trong các văn kiện của các kỳ đại hội, đặc biệt là đại hội lần thứ VIII, IX, X, XI, XII và các Nghị quyết khác của Trung ương. Đã có những công trình chuyên khảo nghiên cứu về truyền thống và giá trị truyền thống văn hóa Việt Nam trong công cuộc đổi mới, trong sự nghiệp CNH, HĐH, đã đi sâu vào phân tích những thách thức và cơ hội của toàn cầu hoá đối với việc giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống văn hóa trước thách thức toàn cầu hoá. Tiêu biểu trong đó có các công trình như: Tác giả Trần Quốc Vượng“Về truyền thống dân tộc” [41]; tác giả Lương Quỳnh Khuê “Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, một nhu cầu phát triển của xã hội hiện đại” [29]; tác giả Thái Duy Tuyên chủ biên, năm 1994 với tác phẩm “Tìm hiểu định hướng giá trị của thanh niên Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường” [40]; và đề tài “Sự biến đổi định hướng giá trị của thanh niên Việt Nam trong điều kiện kinh tế thị trường” [39]; tác giả Đỗ Huy “Định hướng xã 7