Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học Giáo dục công dân ở các trường THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh
lượt xem 10
download
Từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, luận văn đề xuất quy trình và một số biện pháp nhằm sử dụng có hiệu quả phương pháp thảo luận nhóm, đề tài rút ra những yêu cầu sư phạm, những biện pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả dạy học môn Giáo dục công dân cho học sinh ở các trường trung học phổ thông thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh hiện nay.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học Giáo dục công dân ở các trường THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh
- ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––––––––– NGUYỄN THỊ KÝ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ HẠ LONG TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
- ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––––––––– NGUYỄN THỊ KÝ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ HẠ LONG TỈNH QUẢNG NINH Ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận Chính trị Mã ngành: 8.14.01.11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN HỮU TOÀN THÁI NGUYÊN - 2018
- LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Hữu Toàn - giảng viên khoa giáo dục chính trị - trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.Mọi thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2018 Tác giả Nguyễn Thị Ký i
- LỜI CẢM ƠN Để luận văn hoàn thành và được phép bảo vệ tôi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của nhiều cá nhân và đơn vị. Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến: - Giảng viên hướng dẫn Tiến sĩ Nguyễn Hữu Toàn - người đã dành nhiều thời gian quý báu để hướng dẫn, góp ý, chia sẻ giúp tôi có định hướng đúng trong suốt thời gian thực hiện luận văn. - Thầy, cô phản biện - những người đã góp ý chân thành, thẳng thắn để chúng tôi hoàn thành luận văn tốt hơn. - Các thầy, cô giảng dạy lớp cao học lý luận và phương pháp dạy học lý luận chính trị - đã giúp chúng tôi có nền tảng kiến thức để thực hiện luận văn. - Trường THPT chuyên Hạ Long, THPT Hòn Gai, Trường PTDTNT tỉnh Quảng Ninh đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho chúng tôi trong suốt quá trình khảo sát và thực nghiệm. - Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến những người thân, những người trong gia đình luôn động viên, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi, giúp tôi hoàn thành luận văn. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2018 Tác giả Nguyễn Thị Ký ii
- MỤC LỤC Lời cam đoan .................................................................................................................. i Lời cảm ơn .....................................................................................................................ii Mục lục ........................................................................................................................ iii Danh mục các chữ viết tắt............................................................................................. iv Danh mục các bảng ........................................................................................................ v MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài......................................................................................................... 1 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 1 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 3 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu đề tài. ....................................................... 3 5. Đóng góp của đề tài .................................................................................................. 4 6. Kết cấu của luận văn ................................................................................................. 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ...... 5 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ..................................................................................... 5 1.1.1. Những công trình nghiên cứu nước ngoài .......................................................... 5 1.1.2. Những công trình nghiên cứu trong nước........................................................... 6 1.2. Cơ sở lí luận của việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD ở trường THPT .............................................................................. 7 1.2.1.Phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD ở trường THPT ......... 7 1.2.2. Mục tiêu dạy học chương trình môn GDCD lớp 12 ......................................... 17 1.2.3. Cấu trúc và đặc điểm chương trình môn GDCD lớp 12 ................................... 18 1.2.4.Vai trò của phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD lớp 12 ... 21 1.3. Cơ sở thực tiễn của việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................... 26 1.3.1. Tổng quan về thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh ......................................... 26 iii
- 1.3.2. Đặc điểm GV giảng dạy GDCD các trường THPT thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................................... 27 1.3.3. Đặc điểm của học sinh các trường THPT thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh ..................................................................................................... 29 1.3.4. Thực trạng sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh ..................................................................................................... 30 Kết luận chương 1 ........................................................................................................ 35 Chương 2: THIẾT KẾ VÀ THỰC NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH............ 36 2.1. Kế hoạch thực hiện ................................................................................................ 36 2.1.1. Mục đích của thực nghiệm ................................................................................. 36 2.1.2. Nội dung thực nghiệm ...................................................................................... 36 2.1.3. Thời gian, địa điểm, đối tượng TN và ĐC .......................................................... 40 2.2. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ................................................. 65 2.3. Kết quả thực nghiệm ............................................................................................ 68 2.3.1. Các bước tiến hành đánh giá kết quả thực nghiệm ........................................... 68 2.3.2. Phân tích đánh giá kết quả sau thực nghiệm..................................................... 69 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 76 Chương 3: BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ HẠ LONG TỈNH QUẢNG NINH ............................................................................................... 77 3.1. Một số yêu cầu về việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh ............................................................................................... 77 3.1.1.Thảo luận nhóm trong giảng dạy môn GDCD lớp 12 chú ý đến đặc điểm nhận thức của học sinh ..................................................................................... 77 iv
- 3.1.2. Những điều kiện cần thiết để vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học Giáo dục công dân lớp 12 ở thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh .... 79 3.1.3. Thảo luận nhóm trong giảng dạy môn GDCD lớp 12 cần đảm bảo vai trò định hướng của giáo viên ................................................................................. 82 3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh ................................................................................. 83 3.2.1. Nhóm giải pháp đối với giáo viên .................................................................... 83 3.2.2. Nhóm giải pháp đối với HS ................................................................................ 88 3.2.3. Nhóm giải pháp đối với nhà trường .................................................................... 88 Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 92 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................... 77 PHỤ LỤC v
- DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Các chữ viết tắt Viết đầy đủ 1 ĐC Đối chứng. 2 GDCD Giáo dục công dân. 3 GV Giáo viên. 4 HS Học sinh. 5 PPDH Phương pháp dạy học. 6 PPTLN Phương pháp thảo luận nhóm. 7 PTDTN Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh. 8 SL Số lượng 9 TB Trung bình 10 THPT Trung học phổ thông. 11 TL Tỉ lệ. 12 TN Thực nghiệm. 13 Tr Trang 14 TS Tổng số. iv
- DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Cơ sở vật chất phục vụ cho việc giảng dạy ở một số trường thành phố Hạ Long TỉnhQuảng Ninh năm học 2015 -2018 .......................................27 Bảng 1.2. Số lượng GV giảng dạy môn GDCD ở một số trường THPT địa bàn thành phố Hạ Long Tỉnh Quảng Ninh ........................................................28 Bảng 1.3. Quy mô HS ở một số trường THPT Thành phố Hạ Long Tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2014 - 2018 ........................................................................30 Bảng 1.4. Nhận thức của GV và HS về vai trò của môn GDCD trong hệ thống các môn học hiện nay .................................................................................30 Bảng 1.5. Lý do HS cho rằng môn GDCD có vai trò quan trọng ................................ 31 Bảng 1.6. So sánh mức độ sử dụng phương pháp thảo luận nhóm và các phương pháp dạy học khác .......................................................................................31 Bảng 1.7. Kết quả điều tra những khó khăn khi vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học GDCD lớp 12 .............................................................. 33 Bảng 1.8. Thái độ học tập môn GDCD của HS ............................................................. 33 Bảng 2.1. Tên các trường và tên các lớp thực nghiệm, các lớp đối chứng ..................41 Bảng 2.2. Điểm khảo sát đầu năm môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường THPT Chuyên Hạ Long .............................................................................41 Bảng 2.3. Điểm khảo sát đầu năm môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường THPT Hòn Gai .......................................................................................... 41 Bảng 2.4. Điểm khảo sát đầu năm môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường PTDTNT tỉnh ............................................................................................. 42 Bảng 2.5. Mức độ hứng thú học tập của HS sau khi thực nghiệm .................................69 Bảng 2.6. Thái độ học tập của HS đối với giờ học thảo luận nhóm ............................ 70 Bảng 2.7. Điểm kiểm tra 1 tiết môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường THPT Chuyên Hạ Long ........................................................................................72 Bảng 2.8. Điểm 1 tiết môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường THPT Hòn Gai .....72 Bảng 2.9. Điểm 1 tiết môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường PTDTNT tỉnh ..............72 Bảng 2.10. Điểm kiểm tra học kỳ 1 môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường THPT chuyên Hạ Long ..............................................................................73 Bảng 2.11. Điểm kiểm tra học kỳ 1 môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường THPT Hòn Gai .......................................................................................... 74 Bảng 2.12. Điểm kiểm tra học kỳ 1 môn GDCD giữa lớp TN và ĐC ở trường PTDTNT tỉnh ............................................................................................. 74 v
- MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Giáo dục đào tạo được coi là quốc sách hàng đầu, là đòn bẩy cho sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Đảng và Nhà nước ta luôn coi con người là động lực, là mục tiêu của sự phát triển. Đặc biệt trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội Đảng ta đã khẳng định: Nguồn lực lớn nhất của chúng ta là con người Việt Nam, trong đó có tiềm lực về trí tuệ. Để đáp ứng mục tiêu trên, yêu cầu tìm kiếm phương thức cho sự phát triển nguồn nhân lực ở nước ta là “lấy việc hình thành năng lực người học làm trung tâm, làm mục tiêu đào tạo thay cho truyền thụ kiến thức” trở thành nhiệm vụ trọng tâm để hiện thực hóa quan điểm của Đảng về “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Để thực hiện được điều này, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục nước ta được Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI xác định là phải: đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học ở tất cả các cấp bậc học... Trong hệ thống giáo dục ở nước ta, môn Giáo dục công dân có vai trò quan trọng và trực tiếp trong giáo dục học sinh ý thức, hành vi người công dân, phát triển trí lực và nhân cách con người toàn diện,bộ môn còn có nhiệm vụ đào tạo những người lao động mới vừa có tri thức khoa học, vừa có đạo đức, vừa có năng lực hoạt động thực tiễn, vừa có phẩm chất chính trị tư tưởng, ý thức cộng đồng, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Bên cạnh đó, môn Giáo dục công dân còn có chức năng phát triển ở người học năng lực thuyết trình, năng lực hợp tác và làm việc theo nhóm. Đó chính là những năng lực thiết yếu của người lao động mới trước đòi hỏi của xu thế toàn cầu hóa, cạnh tranh, hội nhập mà Việt Nam cũng như mọi quốc gia đều phải chú trọng đào tạo, bồi dưỡng và phát triển. Tuy nhiên, việc dạy và học môn Giáo dục công dân trên thực tế vẫn chưa được quan tâm đúng mức, nhiều giáo viên, phụ huynh, học sinh vẫn còn coi đó là môn học phụ.... Điều này làm cho môn học trở nên khô khan, nhàm chán; tâm lý thờ ơ, ngại học môn Giáo dục công dân của nhiều học sinh về cơ bản chưa được khắc phục. Những biểu hiện này đang là một trong những trở ngại của việc nâng cao chất lượng dạy và học đối với môn học này ở bậc phổ thông. Do vậy, chúng ta cần phải thay đổi không chỉ về chương trình sách giáo khoa mà còn phải chú trọng đến đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường các phương pháp dạy học tích cực hướng tới phát triển năng lực cho học sinh. Cùng với phương pháp thuyết trình, phát vấn, đàm thoại... thảo luận nhóm cũng đang là phương pháp được nhiều giáo viên sử dụng trong các giờ lên lớp. Khi sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, giáo viên đã khắc phục được việc dạy học thụ động, một chiều chuyển sang dạy học lấy người học làm trung tâm, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh. 1
- Đối với tỉnh Quảng Ninh, việc dạy học môn Giáo dục công dân ở hầu hết các trường trung học phổ thông trong những năm qua, giáo viên đã có rất nhiều cố gắng trong việc đổi phương pháp và cách thức tổ chức dạy học để làm cho môn học trở nên có ý nghĩa với người học. Nhiều giáo viên đã sử dụng phương pháp dạy học nhóm nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh khi tham gia học tập. Song, quy trình thực hiện phương pháp dạy học nhóm của nhiều giáo viên còn chưa đúng, chưa đảm bảo được các nguyên tắc của việc thực hiện phương pháp dạy học này, khiến cho kết quả học tập môn Giáo dục công dân vẫn chưa thật cao, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Vì vậy, để nâng chất lượng dạy và học môn học Giáo dục công dân ở các trường trung học phổ thông tỉnh Quảng Ninh, giáo viên cần phải lựa chọn được các phương pháp dạy học phù hợp nhằm phát huy được năng lực của học sinh. Chính bởi lẽ đó, nên tác giả luận văn lựa chọn vấn đề: “Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học Giáo dục công dân ở các trường THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình với mong muốn góp phần làm cho việc dạy và học môn học này ở các trường THPT đạt được kết quả tốt hơn. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, luận văn đề xuất quy trình và một số biện pháp nhằm sử dụng có hiệu quả phương pháp thảo luận nhóm, đề tài rút ra những yêu cầu sư phạm, những biện pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả dạy học môn Giáo dục công dân cho học sinh ở các trường trung học phổ thông thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Vấn đề:“Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học Giáo dục công dân ở các trường THPT’’ đặt ra những nhiệm vụ sau: Thứ nhất, làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, trong dạy học môn Giáo dục công dân ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Thứ hai, khảo sát, đánh giá thực trạng dạy học môn GDCD, tiến hành thực nghiệm phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Thứ ba, đề xuất quy trình và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng trong dạy học môn GDCD ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn đổi mới hiện nay. 2
- 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm vào dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: đề tài tiến hành khảo sát việc vận dụng phương pháp dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở 3 trường: THPT Chuyên Hạ Long; THPT Hòn Gai; THPTDT nội trú tỉnh Quảng Ninh. - Phạm vi về thời gian: đề tài tiến hành khảo sát năm học 2017 – 2018 và thực nghiệm trong học kì 1 của năm học 2017 – 2018. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu đề tài 4.1. Cơ sở lý luận Đề tài dựa trên các cơ sở lý luận sau: - Nội dung chương trình môn học Giáo dục công dân lớp 12. - Các văn bản chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học của Bộ Giáo dục và Đào tạo. - Lý luận về phương pháp dạy học hiện đại trong và ngoài nước. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở xác định mục đích, đối tượng nghiên cứu của đề tài, tác giả đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: + Phương pháp lịch sử và lôgíc: Dựa trên việc nghiên cứu các tài liệu của các nhà khoa học và các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài, tác giả phân tích, tổng hợp và lựa chọn những nội dung liên quan đến việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT tỉnh Quảng Ninh. + Phân tích và tổng hợp tài liệu: Trên cơ sở thu thập tài liệu từ các công trình nghiên cứu khoa học, phân tích các kết quả khảo sát việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT tỉnh Quảng Ninh đề xuất quy trình và thực nghiệm để nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp dạy học này. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp phỏng vấn: Tác giả tiến hành phỏng vấn giáo viên và học sinh các trường THPT được lựa chọn để khảo sát ở tỉnh Quảng Ninh về hiệu quả việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn học này ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. 3
- + Phương pháp điều tra xã hội học: Sử dụng bản hỏi để phát cho giáo viên, học sinh các trường được chọn khảo sát nhằm thu thập được ý kiến đánh giá, nhìn nhận của học sinh, giáo viên đối với hình thức dạy học này. + Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành thực nghiệm sư phạm để khẳng định được quy trình đưa ra đã phù hợp chưa và đề xuất các giải phápnhằm sử dụng có hiệu quả việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở trường THPT tỉnh Quảng Ninh. - Phương pháp bổ trợ: Sử dụng toán thống kê để xử lý kết quả nghiên cứu. 5. Đóng góp của đề tài - Đề tài hoàn thành sẽ góp phần là sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở trường THPT tỉnh Quảng Ninh. - Quy trình tích vận dụng phương pháp thảo luận nhóm vào dạy học Giáo dục công dân ở lớp 12 và những giải pháp mà đề tài nêu ra sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. - Đề tài có thể là tài liệu tham khảo cho học viên cao học, sinh viên, giáo viên giảng dạy Giáo dục công dân quan tâm đến phương pháp thảo luận nhóm nhằm đổi mới phương pháp dạy học. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm có 3 chương, 8 tiết. 4
- Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Phương pháp dạy học và đổi mới phương pháp dạy học trong những năm gần đây được quan tâm nghiên cứu . Có rất nhiều các tài liệu nghiên cứu về đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của người học, hình thành và phát triển kĩ năng cho người học đáp ứng nhu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt với phát triển của xã hội cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI đòi hỏi con người có một số phẩm chất và năng lực nổi lên hàng đầu như năng lực làm việc nhóm, năng lực hoạt động thực tiễn và giải quyết vấn đề do cuộc sống đặt ra, năng lực hợp tác, năng lực thích ứng... Những yêu cầu trên đặt ra cho giáo dục phải đổi mới toàn điện để đáp ứng tốt hơn nhu cầu giáo dục của xã hội và cá nhân, từ học chế đào tạo, cách thiết kế chương trình, tìm tòi những phương thức, cách thức giáo dục thích hợp hơn.Đã có rất nhiều các tài liệu nghiên cứu về đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của người học, hình thành và phát triển kĩ năng cho người học đáp ứng nhu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội trong thời đại mới hiện nay. 1.1.1. Những công trình nghiên cứu nước ngoài Trong lịch sử phát triển của giáo dục, phương pháp thảo luận nhóm là một trong những phương pháp được nhiều nhà nghiên cứu khoa quan tâm cả về mặt lý luận và thực tiễn, vì các chức năng tâm lý cấp cao xuất hiện trước hết ở mức độ liên nhân cách giữa các cá nhân, trước khi chúng tồn tại ở mức độ tâm lý bên trong. Chính vì vậy, họ khẳng định rằng trong một lớp học, cần coi trọng sự khám phá có trợ giúp hơn là sự tự khám phá. Từ đó cần rút ra một nguyên tắc là dạy học cần tổ chức cho HS học tập với sự trợ giúp, hỗ trợ của bạn học, học tập cùng nhau sẽ giúp HS lĩnh hội kiến thức tốt hơn, tiêu biểu cho các công trình đó có thể kể đến các tác giả: - Robert J.Marzand, “Nghệ thuật và khoa học dạy học” (Người dịch: Nguyễn Hữu Châu), Nxb Giáo dục Việt Nam, 2011. - Robert J.Marzand, Debra J.Pickering, Jane E.Pollock, “Các phương pháp dạy học hiệu quả” (Người dịch: Nguyễn Hồng Vân), Nxb Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2011. - M.N Xcatkin, Tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy học, Nxb Giáo dục, Matxcơva, 1965. - Geoffrey Petty (1998), Dạy học ngày nay, Nxb Stanlay Thomes. 5
- Những công trình nghiên cứu của các tác giả nêu trên ở phần nàođã làm rõ lý luận về phương pháp dạy học nói chung, dạy học hợp tác và thảo luận nhóm nói riêng. Đó là cơ sở lý luận cần thiết để kế thừa khi luận giải về đổi mới phương pháp thảo luận nhóm theo hướng tiếp cận năng lực của người học hiện nay. 1.1.2. Những công trình nghiên cứu trong nước. Những công trình nghiên cứu về đổi mới phương pháp dạy học nói chung và dạy học môn GDCD ở các trường THPT nói riêng theo hướng tiếp cận năng lực người học: - Trần Bá Hoành, “Bàn tiếp về dạy học lấy HS làm trung tâm”, Tạp chí thông tin khoa học giáo dục số 49, tr 43-47, 1995. - Đặng Thành Hưng, “Hệ thống kĩ năng học tập hiện đại”, Tạp chí giáo dục số 78 tr 25-27, 2004. - Nguyễn Văn Cường, Phát triển năng lực thông qua phương pháp và phương tiện dạy học mới, Tài liệu hội thảo tập huấn, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Dự án phát triển giáo dục THPT, Hà Nội, 2005. - Nguyễn Văn Cư, Nguyễn Duy Nhiên (Đồng chủ biên), Dạy và học môn GDCD ở trường THPT - Những vấn đề lí luận và thực tiễn, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2007. - Đinh Văn Đức - Dương Thị Thuý Nga, Phương pháp dạy học GDCD ở trường THPT, Nxb Đại học sư phạm, Hà Nội, 2011. Những công trình nêu trên đã có đóng góp trong việc nêu rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về vai trò và yêu cầu của môn GDCD ở các trường THPT đối với sự phát triển nhân cách của HS. Ở góc độ phương pháp dạy học, những kiến giải giải về điều kiện phát huy vai trò chủ đạo của GV, vai trò chủ động, tích cực của HS thông qua đổi mới phương pháp dạy học cũng được đề cập và làm rõ. Trong đó phải kể đến những công trình nghiên cứu về phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học sau: - Trần Duy Hưng, “Mô hình phương pháp dạy học theo nhóm nhỏ”, Tạp chí Nghiên cứu giáo dục số 4, tr 9-10, 2000. - Ngô Thị Thu Dung (2001), “Mô hình tổ chức dạy học theo nhóm trong giờ học trên lớp”, Tạp chí Giáo dục số 5, tr 21-22. - Phạm Hữu Tòng (2007), Tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh theo hướng phát triển năng lực tìm tòi sáng tạo giải quyết vấn đề và tư duy khoa học, Bài giảng chuyên đề cao học 2007, Nxb Đại học sư phạm Hà Nội. Những công trình nêu trên đều có chung quan điểm cơ bản về phương pháp thảo luận nhóm, những ưu điểm, hạn chế và các hình thức tổ chức thảo luận nhóm. Qua đó, các tác giả đều thống nhất với quan niệm cho rằng, phương pháp thảo luận nhóm sẽ phát huy tính tích cực học tập của HS, HS học tập với sự trợ giúp, hỗ trợ của bạn học, học tập cùng nhau sẽ giúp HS lĩnh hội kiến thức tốt hơn.Vấn đề đặt ra là GV 6
- cần lựa chọn hình thức tổ chức thảo luận nhóm phù hợp với từng môn học, từng đối tượng người học và từng đơn vị kiến thức. Những công trình nghiên cứu về phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD ở trường THPT: - Nguyễn Trọng Sửu (2006), Dạy học nhóm - Phương pháp dạy học tích cực, Tạp chí Giáo dục, số 146/2006. - Trần Thị Mai Phương, Dạy học GDCD theo phương pháp tích cực, Hà Nội, 2007. - Nguyễn Thị Toan, “Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD ở trường THPT”, Tạp chí Giáo dục, số 312, 2013. Từ việc nghiên cứu các quan điểm về phương pháp thảo luận nhóm, những công trình nghiên cứu nêu trên tập trung làm rõ tính tất yếu vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học GDCD, qua đó các tác giải cũng luận giải vai trò, vị trí của phương pháp này đối với việc nâng cao chất lượng dạy và học GDCD ở trường THPT trong giai đoạn hiện nay. Phương pháp thảo luận nhóm không phải là phương pháp dạy học mới nhưng để nó phát huy được tích chủ động tích cực của học sinh thì đây là vấn đề không hề dễ dàng. Nhất là nội dung môn GDCD 12 lại hoàn toàn là kiến thức pháp luật, phần kiến thức vừa khô, khó, và dài… nên GV khó dạy, HS khó học đòi hỏi giáo viên phải có nhiều kĩ năng khác ngoài kĩ năng sư phạm, giáo viên khó khăn trong việc đánh giá cụ thể hiệu quả làm việc của từng HS, nếu không đầu tư, không chú ý thậm chí là xem thường những nghiên cứu lý luận gắn với thực tiễn thì sẽ không mang lại chất lượng giảng dạy cao. 1.2. Cơ sở lí luận của việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD ở trường THPT 1.2.1.Phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD ở trường THPT 1.2.1.1. Phương pháp Theo từ điển Bách khoa, phương pháp là cách thức, là con đường, phương tiện để đạt tới mục đích và giải quyết những nhiệm vụ nhất định trong nhận thức cũng như trong thực tiễn.[dẫn theo 29]. Từ góc độ tiếp cận chung nhất, phương pháp được hiểu là cách thức hành động của chủ thể để đạt đến một mục đích nhất định. Trên ý nghĩa đó, phương pháp là phạm trù gắn liền với hoạt động có ý thức của con người, giúp con người nhận thức được hiện thực khách quan, nhận thức được thực tiễn. Vì vậy, có thể xem phương pháp là một trong những yếu tố quyết định thành công hay thất bại trong hoạt động nhận thức và cải tạo thế giới của con người. Trên thực tế, phương pháp không chỉ được hình thành thông qua sự đúc rút kinh nghiệm mà còn là khoa học, đồng thời là nghệ thuật, nó đòi hỏi tính sáng tạo và mang dấu ấn của chủ thể sử dụng phương pháp. Ở mỗi lĩnh vực nhận thức và hoạt 7
- động khác nhau có thể sử dụng phương pháp khác nhau. Điều này tạo nên tính phong phú, đa dạng trong việc phân chia phương pháp theo các lĩnh vực và góc độ tiếp cận. 1.2.1.2.Phương dạy học và phương pháp pháp thảo luận nhóm Phương pháp dạy học Nguyễn Hữu Châu khái quát, học là quá trình cá nhân tự kiến tạo kiến thức cho mình nhưng đó là những kiến thức thông qua tương tác với các cá nhân khác, với xã hội và thực tiễn mà có. Từ quan niệm về học, quan niệm về hoạt động dạy và PPDH cũng thay đổi. Hoạt động dạy là hoạt động của giáo viên nhằm tổ chức và hướng dẫn hoạt động học của người học, để họ tự khám phá và thực hiện nhiệm vụ học tập. Học tập chịu sự tác động của các tác nhân nhận thức, xã hội, văn hóa, liên nhân cách do vậy dạy học phải tổ chức các dạng hoạt động đa dạng cho HS tham gia; Phải tạo ra các tác động dạy học đa dạng như tác động nhận thức cá nhân (tự phát hiện, tìm tòi, tự lĩnh hội); tác động xã hội, văn hóa (như gắn việc học với hoàn cảnh cụ thể, với bối cảnh văn hóa và xã hội, thời đại); phải tạo ra các tác động tâm lý (sự hợp tác, gắn kết, chia sẻ trách nhiệm và lợi ích) [5, tr.45]. Lâm Quang Thiệp cho rằng: dạy học là việc giúp cho người học tự mình chiếm lĩnh những kiến thức, kỹ năng và hình thành hoặc thay đổi những tình cảm, thái độ. Theo quan niệm này, dạy không phải là truyền thụ kiến thức một chiều, càng không phải cung cấp thông tin đơn thuần, mà chủ yếu là giúp cho người học tự mình chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng, bồi dưỡng cảm xúc và hình thành thái độ. Nhấn mạnh tính đa dạng của phương pháp dạy học, lý luận dạy học hiện đại quan niệm “Phương pháp dạy học là những hình thức và cách thức hoạt động của GV và HS trong những môi trường dạy học được tổ chức, nhằm lĩnh hội tri thức, kỹ năng, thái độ, phát triển năng lực và phẩm chất” [1, tr.98]. Các hoạt động của GV và HS là những hoạt động định hướng mục tiêu trong sự tương tác với nội dung dạy học cũng như sự tương tác xã hội giữa GV và HS, giữa HS với HS. Với cách tiếp cận này, phương pháp dạy học bao gồm cả hình thức, cách thức dạy và học. Bản chất của dạy học là quá trình xử lý, chuyển giao thông tin tri thức của người dạy và quá trình thu nhận, xử lý thông tin của người học. Tính hiệu quả của quá trình này không những phụ thuộc vào chất lượng của thông tin mà quan trọng là phụ thuộc vào phương pháp thực hiện hoạt động đó [18, tr.12]. Kết quả cuối cùng của quá trình dạy học là hình thành ở người học các nhu cầu thường xuyên học tập, tìm tòi tri thức, rèn luyện kỹ năng, kích thích năng lực tư duy sáng tạo. Hoạt động dạy học đó còn định hướng cho người học trong việc tìm tòi, đào sâu kiến thức từ lượng thông tin phong phú và rộng lớn của xã hội; hình thành thói quen tự kiểm tra, đánh giá hoạt động học của mình. Phương pháp dạy học GDCD ở trường THPT chỉ rõ “Bản chất của dạy học là quá trình xử lý, chuyển giao thông tin tri thức của người dạy và quá trình thu nhận, xử lý thông tin của người học. 8
- Như vậy, trong dạy học rất cần có phương pháp để giúp người học bằng sự nỗ lực, cố gắng của bản thân, dưới sự hướng dẫn của GV chiếm lĩnh được tri thức và hình thành được những kỹ năng tương ứng. Quá trình ấy không thể được tiến hành chỉ bằng kinh nghiệm, bằng cách truyền nghề một cách giản đơn mà phải dựa vào cơ sở lý luận khoa học về phương pháp được đúc kết từ thực tiễn, dựa vào sự sáng tạo, linh hoạt khi vận dụng phương pháp một cách thích hợp, hiệu quả của từng nhà giáo. Phương pháp pháp thảo luận nhóm Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về phương pháp thảo luận nhóm song chúng ta có thể rút ra khái niệm cụ thể như: Thảo luận nhóm là một phương pháp day học, trong đó lớp học được chia thành các nhóm nhỏ để học sinh trong nhóm tích cực nghiên cứu, chủ động thảo luận các nhiệm vụ học tập để đạt được mục tiêu học tập dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Nhóm (group) là tập hợp những cá thể được hình thành theo những nguyên tắc nhất định để thực hiện nhiệm vụ nào đó trong khoảng thời gian xác định. Giữa các thành viên trong nhóm luôn có sự tương tác lẫn nhau trong quá trình thực hiện hoạt động chung của nhóm. Theo đó, nhóm được đặc trưng bởi số lượng người, bởi sự tương tác giữa các thành viên,“Phương pháp thảo luận nhóm là phương pháp dạy học trong đó lớp học được chia thành các nhóm nhỏ để tất cả các thành viên trong lớp đều được làm việc, được bàn bạc, trao đổi về một chủ đề cụ thể và đưa ra ý kiến chung của nhóm mình về vấn đề đó” [9, tr.163]. Thông qua phương pháp thảo luận nhóm, HS được trực tiếp trao đổi nhận thức, quan điểm của bản thân để làm rõ một vấn đề nào đó hoặc tham góp những ý tưởng làm giàu thêm kiến thức về các nội dung phù hợp với hoạt động đào tạo. Phương pháp thảo luận nhóm lấy mối quan hệ tác động qua lại giữa HS với HS làm trung tâm của quá trình dạy học dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn của GV nhằm phát triển tri thức, kĩ năng, thái độ tích cực đặc biệt là kĩ năng hợp tác, làm việc theo nhóm. Nói đến học tập nhóm phải nói tới Casinst-Roger, vào năm 1949 đã đề xuất phương pháp làm việc tự do theo nhóm: Làm việc theo nhóm có nghĩa là sinh viên phải tìm tòi, phải thực hiện cuộc khảo cứu hay quan tâm hay quan sát, phải cố gắng phân tích, tìm hiểu diễn đạt, phải thành lập theo phiếu và sắp xếp, phải đóng góp sự tìm tòi của mình cho công việc của nhóm [dẫn theo 8]. Tác giả A.Jakiel, ông là nhà giáo dục Ba Lan lỗi lạc với cuốn sách “Học tập theo nhóm ở trường học” đã giới thiệu một hình thức học mới đem lại hiệu quả cao trong hoạt động dạy học đó là: “Học tập theo nhóm ở trường học”. Bài viết: “Lấy học sinh làm trung tâm” của tác giả Trần Bá Hoành đã đề cập tới phương pháp hợp tác hay phương pháp học tập nhóm với ý nghĩa là một trong phương pháp lấy học sinh làm trung tâm [14]. PGS.TS Phạm Viết Vượng trong bài viết: “Về quan điểm giảng dạy lấy học sinh làm trung tâm” viết: Phương pháp thảo luận nhóm còn gọi là hợp tác, sắp xếp học sinh theo nhóm ngồi quanh một bàn, thảo luận, góp ý kiến để xây dựng các ý kiến 9
- trả lời từng tiểu mục trong modul. Đại diện từng nhóm hoặc cá nhân phát biểu trước lớp về những điều đã thu được [41, tr.34]. PGS.TS Nguyễn Hữu Châu trong cuốn: “Những vấn đề cơ bản về quá trình dạy học” cũng đã đưa ra quan điểm về dạy học hợp tác theo nhóm. Theo ông thì: “Dạy học hợp tác là việc sử dụng các nhóm nhỏ để học sinh làm việc cùng nhau nhằm tối đa hóa kết quả học tập của bản thân cũng như của người khác” [5, tr.225]. Tác giả Phan Trọng Ngọ trong cuốn “Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường” cũng đã giới thiệu về vấn đề phương pháp dạy và học trong nhà trường hiện nay, trong đó có phương pháp thảo luận nhóm. Tác giả cho rằng “Phương pháp thảo luận nhóm là phương pháp dạy học trong đó nhóm lớn (lớp học) được chia thành các nhóm nhỏ để tất cả các thành viên trong lớp đều được làm việc và thảo luận về một một chủ đề cụ thể và đưa ra ý kiến chung của nhóm về vấn đề đó” [27, tr.223]. Lê Đức Ngọc trong cuốn: “Giáo dục đại học phương pháp dạy và học” cho rằng: “Thảo luận nhóm là sự trao đổi ý tưởng, quan điểm nhận thức giữa các học viên và giáo viên, để làm rõ và làm và làm giàu sự hiểu biết các nội dung phù hợp với các hoạt động đào tạo” [26, tr.43]. Học tập theo nhóm được các nhà giáo dục trong và ngoài nước đặc biệt quan tâm trên nhiều khía cạnh. Dù ở khía cạnh nào thì học tập theo nhóm vẫn được hiểu là môi trường học tập nhằm phát huy vai trò chủ động sáng tạo của người học. Trong môi trường ấy tùy thuộc vào nội dung, điều kiện học tập, đối tượng học sinh, trình độ và năng lực sư phạm của mình, người thầy có thể sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học tích cực, trong đó có phương pháp thảo luận nhóm vào quá trình dạy học nói chung có nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu song nghiên cứu vận dụng PPTLN nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn GDCD ở trường THPT hiện nay là một vấn đề rất cần thiết. Quá trình dạy học bao gồm nhiều thành tố như: mục đích và nhiệm vụ dạy học, phương pháp và phương tiện dạy học, thầy với hoạt động dạy, trò với hoạt động học, kết quả dạy học… Quá trình này diễn ra và tác động qua lại với nhau để đạt được mục đích giáo dục. Theo tác giả Phạm Hữu Tòng, PPDH là một hệ thống các hành động có mục đích của GV tổ chức hoạt động trí óc và tay chân của HS, đảm bảo cho HS chiếm lĩnh được nội dung DH, đạt được mục tiêu xác định [39]. Trong lý luận dạy học, có khá nhiều định nghĩa về phương pháp dạy học. Kazansky - Narazova xác định “phương pháp dạy học là cách thức làm việc của GV và HS giúp người học lĩnh hội tri thức, kỹ năng, kỹ xảo” [22]. Nguyễn Ngọc Quang khẳng định, phương pháp dạy học là con đường chính yếu, cách thức làm việc phối hợp, thống nhất của thầy và trò, trong đó thầy truyền đạt nội dung trí dục để trên cơ sở đó và thông qua đó chỉ đạo việc học tập của trò; còn trò lĩnh hội và tự chỉ đạo sự học tập của bản thân để cuối cùng đạt tới mục đích dạy học [29, tr.22]. 10
- Mặc dù có nhiều cách tiếp cận khác nhau, những định nghĩa, quan niệm đã nêu về phương pháp dạy học, phương pháp thảo luận nhóm đều thống nhất ở một số điểm chung về phương pháp dạy học như sau: Một là, phương pháp dạy học là cách thức tổ chức hoạt động, phối hợp thống nhất giữa GV và HS trong quá trình dạy học được tiến hành dưới vai trò chủ đạo của GV nhằm thực hiện tối ưu mục tiêu và các nhiệm vụ dạy học. Hai là, phương pháp dạy học là sự thống nhất của phương pháp dạy và phương pháp học. Phương pháp dạy là cách thức GV trình bày tri thức, tổ chức, kiểm tra hoạt động nhận thức và thực tiễn của người học nhằm đạt được các nhiệm vụ dạy học. Phương pháp học tập là cách thức người học tự tổ chức, tự kiểm tra hoạt động nhận thức và thực tiễn của mình nhằm đạt được các nhiệm vụ học tập. Ba là, phương pháp dạy học là sự thống nhất của lôgic nội dung dạy học và lôgic tâm lý nhận thức. Bốn là, phương pháp dạy học có mặt khách quan và mặt chủ quan, là sự thống nhất của cách thức hành động và phương tiện dạy học. Như vậy, phương pháp dạy học rất đa dạng và phong phú, mỗi phương pháp đều có những điểm mạnh, điểm yếu và tác dụng của mỗi phương pháp cũng rất khác nhau. Do đó, không có phương pháp dạy học nào là vạn năng và không nên xem nhẹ hay loại trừ bất kì phương pháp dạy học nào. Việc lựa chọn và sử dụng phương pháp dạy học tuỳ thuộc vào nội dung, đối tượng, tình huống dạy học cụ thể và đặc điểm cá nhân của người sử dụng phương pháp đó. 1.2.1.3.Các cách tiến hành thảo luận nhóm trong dạy học GDCD ở trường THPT Về thực chất, phương pháp thảo luận là tổ chức cho HS bàn bạc, trao đổi trong nhóm nhỏ. Thảo luận nhóm được sử dụng rộng rãi nhằm giúp cho HS tham gia một cách chủ động vào quá trình học tập, tạo cơ hội cho HS có thể chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết một vấn đề có liên quan đến nội dung bài học Thông qua phương pháp thảo luận nhóm, HS được trực tiếp trao đổi nhận thức, quan điểm của bản thân để làm rõ một vấn đề nào đó hoặc tham góp những ý tưởng làm giàu thêm kiến thức về các nội dung phù hợp với hoạt động đào tạo. Phương pháp thảo luận nhóm lấy mối quan hệ tác động qua lại giữa HS với HS làm trung tâm của quá trình dạy học dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn của GV nhằm phát triển tri thức, kĩ năng, thái độ tích cực đặc biệt là kĩ năng hợp tác, làm việc theo nhóm. Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong quá trình dạy học là trình tự các giai đoạn, các bước được xắp xếp có tổ chức, có mục đích được thực hiện liên tiếp nhằm giúp GV thực hiện tốt việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm và giúp HS đạt được mục tiêu học tập. Sau khi GV xác định nội dung thảo luận,thì việc tiến hành thảo luận nhóm được tiến hành với các bước cụ thể như sau: 11
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học xã hội và nhân văn: Ảnh hưởng của văn học dân gian đối với thơ Tản Đà, Trần Tuấn Khải
26 p | 788 | 100
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán tô màu đồ thị và ứng dụng
24 p | 491 | 83
-
Luận văn thạc sĩ khoa học: Hệ thống Mimo-Ofdm và khả năng ứng dụng trong thông tin di động
152 p | 328 | 82
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán màu và ứng dụng giải toán sơ cấp
25 p | 369 | 74
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán đếm nâng cao trong tổ hợp và ứng dụng
26 p | 411 | 72
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Nghiên cứu thành phần hóa học của lá cây sống đời ở Quãng Ngãi
12 p | 541 | 61
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu vấn đề an ninh mạng máy tính không dây
26 p | 516 | 60
-
Luận văn thạc sĩ khoa học Giáo dục: Biện pháp rèn luyện kỹ năng sử dụng câu hỏi trong dạy học cho sinh viên khoa sư phạm trường ĐH Tây Nguyên
206 p | 299 | 60
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán tìm đường ngắn nhất và ứng dụng
24 p | 341 | 55
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bất đẳng thức lượng giác dạng không đối xứng trong tam giác
26 p | 311 | 46
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Đặc trưng ngôn ngữ và văn hóa của ngôn ngữ “chat” trong giới trẻ hiện nay
26 p | 318 | 40
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học: Bài toán ghép căp và ứng dụng
24 p | 263 | 33
-
Tóm tắt luận văn thạc sĩ khoa học xã hội và nhân văn: Phật giáo tại Đà Nẵng - quá khứ hiện tại và xu hướng vận động
26 p | 233 | 22
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu ảnh hưởng của quản trị vốn luân chuyển đến tỷ suất lợi nhuận của các Công ty cổ phần ngành vận tải niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam
26 p | 286 | 14
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Thế giới biểu tượng trong văn xuôi Nguyễn Ngọc Tư
26 p | 245 | 13
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Đặc điểm ngôn ngữ của báo Hoa Học Trò
26 p | 214 | 13
-
Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học xã hội và nhân văn: Ngôn ngữ Trường thơ loạn Bình Định
26 p | 191 | 5
-
Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tích hợp nội dung giáo dục biến đổi khí hậu trong dạy học môn Hóa học lớp 10 trường trung học phổ thông
119 p | 5 | 3
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn