Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi tại thành phố Bạc Liêu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:176

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là hệ thống hóa cơ sở lý luận về vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động dạy học cho trẻ mầm non và đánh giá thực trạng vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi ở một số trường mầm non tại địa bàn Thành phố Bạc Liêu, từ đó đề xuất một số biện pháp cải tiến việc vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại các trường mầm non này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi tại thành phố Bạc Liêu

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Hoàng Kim Hồng VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI TẠI THÀNH PHỐ BẠC LIÊU LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Hoàng Kim Hồng VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI TẠI THÀNH PHỐ BẠC LIÊU Chuyên ngành : Giáo dục học (Giáo dục Mầm non) Mã số : 8140101 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN ĐỨC DANH Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của tôi. Những tài liệu, số liệu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trên các công trình nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình. Người thực hiện Hoàng Kim Hồng
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn Tiến sĩ Nguyễn Đức Danh đã dành thời gian quý báu của mình để hướng dẫn cho tôi. Mặc dù thầy bận nhiều việc nhưng luôn hỗ trợ, động viên, định hướng cho tôi hoàn thành tốt luận văn. Cảm ơn Phòng Sau Đại học Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã hỗ trợ tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn cô Huỳnh Ngọc Phương, Hiệu trưởng Trường Mầm non Bạc Liêu, người hỗ trợ về mặt tinh thần giúp tôi vượt qua khó khăn trong quá trình làm luận văn. Chân thành cảm ơn các bạn đồng nghiệp, tập thể Trường Mầm non Bạc Liêu đã tạo điều kiện cho tôi có thời gian nghiên cứu hoàn thành luận văn của mình. Ngoài ra tôi xin cảm ơn Ban giám hiệu, tập thể giáo viên các trường: Mầm non Hoa Mai, Mầm non Hoa Sen đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn. Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình của tôi đã ủng hộ về vật chất và tinh thần để tôi có thời gian nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Người thực hiện Hoàng Kim Hồng
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI........ 8 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề................................................................................ 8 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới ............................................................................ 8 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ..................................................................... 12 1.2. Hệ thống các khái niệm có liên quan. ............................................................ 14 1.2.1. Dạy học .................................................................................................... 14 1.2.2. Quá trình dạy học ..................................................................................... 15 1.2.3. Tổ chức hoạt động dạy học ...................................................................... 16 1.2.4. Quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm ................................................ 17 1.2.5. Quan điểm dạy học lấy người dạy làm trung tâm. ................................... 19 1.2.6. Nguyên tắc dạy học .................................................................................. 20 1.2.7. Phương pháp dạy học ............................................................................... 20 1.2.8. Tác phẩm văn học .................................................................................... 21 1.2.9. Hoạt động làm quen tác phẩm văn học. ................................................... 22 1.3. Vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong dạy học cho trẻ mầm non ...................................................................................................... 22 1.3.1. Mục tiêu vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong dạy học cho trẻ mầm non ...................................................................................... 22
1.3.2. Phương pháp vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong dạy học cho trẻ mầm non ............................................................................... 22 1.3.3. Hình thức vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong dạy học cho trẻ mầm non ...................................................................................... 23 1.3.4. Vai trò của giáo viên trong vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong dạy học cho trẻ mầm non ........................................................ 23 1.3.5. Vai trò của trẻ trong vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong dạy học cho trẻ mầm non ............................................................... 25 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi .......................................................................................................... 25 Tiểu kết chương 1 ..................................................................................................... 27 Chương 2. THỰC TRẠNG VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5- 6 TUỔI Ở MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON TẠI THÀNH PHỐ BẠC LIÊU .................................................................. 28 2.1. Vài nét về tình hình giáo dục tại thành phố Bạc Liêu .................................... 28 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ........................................................................... 29 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 29 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 30 2.2.3. Mẫu nghiên cứu ....................................................................................... 30 2.2.4. Cách thức xử lí số liệu ............................................................................. 31 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng vận dụng quan điểm LTLTT trong hoạt động LQTPVH cho trẻ 5- 6 tuổi ở một số trường mầm non tại thành phố Bạc Liêu .................................................................................................. 33 2.4. Kết quả nghiên cứu thực trạng. ...................................................................... 39 2.4.1. Nhận thức của giáo viên mầm non về quan điểm dạy học LTLTT ......... 39 2.4.2. Khảo sát thực trạng GVMN vận dụng quan điểm LTLTT trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học ........................................... 61
2.4.3. Kết quả thực trạng vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động cho trẻ 5- 6 tuổi LQTPVH ở một số trường Mầm non tại thành phố Bạc Liêu ..................................................................... 90 2.4.4. Phân tích nguyên nhân thực trạng vận dụng quan điểm LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH. ......................................................... 92 2.4.5. Thiếu cơ sở vật chất ................................................................................. 95 2.4.6. Giáo viên chưa hiểu hết quan điểm LTLTT ............................................ 96 2.4.7. Ban giám hiệu chưa hiểu hết quan điểm LTLTT ..................................... 98 2.4.8 Phụ huynh học sinh chưa hiểu hết quan điểm LTLTT ............................ 99 2.4.9. Đề xuất của giáo viên về một số biện pháp nâng cao hiệu quả việc vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động cho trẻ LQTPVH .......................................................................................... 100 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................... 107 Chương 3. ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5- 6 TẠI THÀNH PHỐ BẠC LIÊU ....... 109 3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp ............................................................................... 109 3.1.1. Cơ sở lí luận: .......................................................................................... 109 3.1.2. Cơ sở thực tiễn: ...................................................................................... 109 3.1.3. Cơ sở pháp lí .......................................................................................... 109 3.2. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................... 110 3.3. Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại thành phố Bạc Liêu ...................................................... 110 3.3.1. Biện pháp 1: Tổ chức các buổi tập huấn, sinh hoạt chuyên môn cho BGH, GV hiểu rõ về quan niệm dạy học LTLTT ................................. 110 3.3.2. Biện pháp 2: Tổ chức chuyên đề vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động làm quen TPVH cho trẻ 5-6 tuổi cho GV tham dự .................................................................................................. 111
3.3.3. Biện pháp 3: Tăng cường tài liệu nói về quan điểm dạy học LTLTT trong nhà trường .................................................................................... 112 3.3.4. Biện pháp 4: Tổ chức hội thi tìm hiểu về quan điểm dạy học LTLTT cho GV ..................................................................................... 113 3.3.5. Biện pháp 5: Linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động trong ngày cho trẻ .................................................................................................... 113 3.3.6. Biện pháp 6: Thay đổi cách đánh giá hoạt động làm quen TPVH của BGH ................................................................................................ 114 3.3.7. Biện pháp 7: Giảm tải hồ sơ sổ sách cho GV ........................................ 114 3.3.8. Mối quan hệ giữa các biện pháp nâng cao hiệu quả việc vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi ........................................................ 115 3.3.9. Khảo sát tính cần thiết khả thi các biện pháp nâng cao hiệu quả việc vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi ........................................ 116 3.3.10. Tính hiệu quả của các biện pháp .......................................................... 119 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................... 120 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 121 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 124 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ MN Mầm non CBQL Cán bộ quản lí GV Giáo viên NT Nhóm trẻ LTLTT Lấy trẻ làm trung tâm LQTPVH Làm quen tác phẩm văn học
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê đối tượng khảo sát ................................................................. 31 Bảng 2.2. Đối tượng khảo sát ................................................................................ 33 Bảng 2.3. Kinh nghiệm đứng lớp 5- 6 tuổi của GVMN ........................................ 33 Bảng 2.4. Trình độ của GVMN dạy lớp 5- 6 tuổi ................................................. 34 Bảng 2.5. Các kênh thông tin GVMN tìm hiểu về quan điểm dạy hoc LTLT ...... 39 Bảng 2.6. Quan điểm LTLTT ................................................................................ 41 Bảng 2.7. So sánh quan điểm LTLTT của giáo viên 03 trường Mầm non. .......... 42 Bảng 2.8. Đặc trưng cơ bản của quan điểm LTLTT. ............................................ 45 Bảng 2.9. Tổ chức hoạt động dạy học theo quan điểm LTLTT. ........................... 46 Bảng 2.10. So sánh nhận thức của giáo viên của 03 trường mầm non về tổ chức hoạt động dạy học theo quan điểm LTLTT.................................. 48 Bảng 2.11. Vai trò của giáo viên trong vận dụng quan điểm LTLTT ..................... 49 Bảng 2.12: Đánh giá của giáo viên về vai trò của giáo viên trong vận dụng quan điểm LTLTT ................................................................................. 51 Bảng 2.13. Vai trò của trẻ trong vận dụng quan điểm LTLTT ............................... 53 Bảng 2.14. So sánh nhận thức của giáo viên về vai trò của trẻ trong vận dụng quan điểm LTLTT ................................................................................. 54 Bảng 2.15. Đánh giá trẻ trong tổ chức hoạt động dạy học theo quan điểm LTLTT................................................................................................... 56 Bảng 2.16. Đánh giá của giáo viên về đánh giá trẻ trong tổ chức hoạt động dạy học theo quan điểm LTLTT ........................................................... 57 Bảng 2.17. Đánh giá chung phần 1.......................................................................... 59 Bảng 2.18. So sánh mức độ nhận thức của giáo viên về quan điểm LTLTT .......... 60 Bảng 2.19. Trẻ tiếp nhận tác phẩm văn học một cách tự nhiên, hiệu quả giáo viên cần làm .......................................................................................... 61 Bảng 2.20. Đánh giá của giáo viên về mức độ hiệu quả của các hoạt động, khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT................................................................................................... 63
Bảng 2.21. Mức độ tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm .................................................................... 65 Bảng 2.22. Mức độ hiệu quả của các hoạt động khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT. .................................. 66 Bảng 2.23. Mức độ hiệu quả của các hoạt động khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT. .................................. 69 Bảng 2.24. Mức độ của trẻ khi tham gia vào các hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT ........................................................... 70 Bảng 2.25. Mức độ của trẻ khi tham gia vào các hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT ........................................................... 72 Bảng 2.26. Mức độ khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT ................................................................................. 73 Bảng 2.27. Mức độ ảnh hưởng đến việc tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT ........................................................... 74 Bảng 2.28. Mức độ gặp phải những khó khăn khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT ............................................ 75 Bảng 2.29. Mức độ vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH cho trẻ 5- 6 tuổi ........................................................... 76 Bảng 2.30. Giáo viên tổ chức các công việc trong giờ hoạt động LQTPVH .......... 79 Bảng 2.31. So sánh công việc các giáo viên tổ chức trong giờ hoạt động LQTPVH ............................................................................................... 88 Bảng 2.32. Mức độ ảnh hưởng đến việc tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT ........................................................... 93 Bảng 2.33. Bảng mức độ gặp phải những khó khăn khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT ................................... 93 Bảng 2.34. Đối tượng khảo sát ................................................................................ 94 Bảng 2.35. Mức độ khả thi của các biện pháp có thể nâng cao hiệu quả trong việc vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động làm quen TPVH cho trẻ 5-6 tuổi ......................................................... 101
Bảng 2.36. Mức độ hiệu quả của các biện pháp có thể nâng cao hiệu quả trong việc vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động làm quen TPVH cho trẻ 5-6 tuổi. ........................................................ 103 Bảng 2.37. Mong muốn, đề xuất, ý kiến của giáo viên để việc tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT được tốt hơn ....................................................................................................... 105 Bảng 3.1. Mức độ khả thi của các biện pháp có thể nâng cao hiệu quả trong việc vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động làm quen TPVH cho trẻ 5-6 tuổi ......................................................... 116
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.5. Các kênh thông tin GVMN tiếp cận quan điểm LTLTT .................. 40 Biểu đồ 2.6. Quan điểm LTLTT ........................................................................... 41 Biểu đồ 2.7. So sánh quan điểm LTLTT của giáo viên 03 trường Mầm non. ...... 44 Biểu đồ 2.8. Đặc trưng cơ bản của quan điểm LTLTT ......................................... 45 Biểu đồ 2.9 Tổ chức hoạt động dạy học theo quan điểm LTLTT. ....................... 47 Biểu đồ 2.10 So sánh nhận thức của giáo viên của 03 trường mầm non về tổ chức hoạt động dạy học theo quan điểm LTLTT. ............................ 49 Biểu đồ 2.11. Vai trò của giáo viên trong vận dụng quan điểm LTLTT ................ 50 Biểu đồ 2.12. Đánh giá của giáo viên về vai trò của giáo viên trong vận dụng quan điểm LTLTT. ........................................................................... 52 Biểu đồ 2.13. Vai trò của trẻ trong vận dụng quan điểm LTLTT ........................... 53 Biểu đồ 2.14. So sánh nhận thức của giáo viên về vai trò của trẻ trong vận dụng quan điểm LTLTT ................................................................... 55 Biểu đồ 2.15. Đánh giá trẻ trong tổ chức hoạt động dạy học theo quan điểm LTLTT .............................................................................................. 56 Biểu đồ 2.16. Đánh giá của giáo viên về đánh giá trẻ trong tổ chức hoạt động dạy học theo quan điểm LTLTT ....................................................... 58 Biểu đồ 2.17. Mức độ nhận thức của giáo viên về quan điểm LTLTT ................... 59 Biểu đồ 2.18. So sánh mức độ nhận thức của giáo viên về quan điểm LTLTT...... 60 Biểu đồ 2.19. Trẻ tiếp nhận tác phẩm văn học một cách tự nhiên, hiệu quả giáo viên cần làm. ............................................................................. 62 Biểu đồ 2.20. Đánh giá của giáo viên về mức độ hiệu quả của các hoạt động, khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT ..................................................................................... 65 Biểu đồ 2.21. Mức độ tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. ...................................................... 65 Biểu đồ 2.22. Mức độ hiệu quả của các hoạt động khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT. ............................. 68
Biểu đồ 2.23. Mức độ hiệu quả của các hoạt động khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT .............................. 69 Biểu đồ 2.24. Mức độ của trẻ khi tham gia vào các hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT. ............................................ 71 Biểu đồ 2.25. Mức độ của trẻ khi tham gia vào các hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT. ............................................ 72 Biểu đồ 2.26. Mức độ khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT ............................................................................ 73 Biểu đồ 2.28. Mức độ gặp phải những khó khăn khi tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT. ............................. 75 Biểu đồ 2.29. Mức độ vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH cho trẻ 5- 6 tuổi. .............................................. 76 Biểu đồ 2.30. Giáo viên tổ chức các công việc trong giờ hoạt động LQTPVH...... 80 Biểu đồ 2.31. So sánh công việc các giáo viên tổ chức trong giờ hoạt động LQTPVH ........................................................................................... 89 Biểu đồ 2.35. Mức độ khả thi của các biện pháp có thể nâng cao hiệu quả trong việc vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động làm quen TPVH cho trẻ 5-6 tuổi.................................... 102 Biểu đô 2.36. Mức độ hiệu quả của các biện pháp có thể nâng cao hiệu quả trong việc vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động làm quen TPVH cho trẻ 5-6 tuổi................................... 104 Biểu đồ 2.37. Mong muốn, đề xuất, ý kiến của giáo viên để việc tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm LTLTT được tốt hơn ............................................................................................. 105
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm của các nước trên thế giới đã có từ rất lâu. Trong đó, phải kể đến những nhà giáo dục bậc thầy với những quan điểm, tư tưởng tiến bộ về giáo dục lấy người học làm trung tâm, coi người học là chủ thể hoạt động. Ở thế kỉ thứ XIX nhà giáo dục người Mỹ John Dewey nhận định “Bản năng và năng lực của đứa trẻ chính là thứ cung cấp chất liệu và xác định điểm khởi đầu cho mọi quá trình giáo dục” (Carol Garhart Mooney, 2016). Theo John Dewey, giáo dục cần dựa vào nhu cầu, hứng thú của đứa trẻ và nó cũng là nguyên liệu để người giáo viên tìm phương pháp, nội dung, cách thức để tiến hành giảng dạy. Ngoài ra, người giáo viên cần biết khả năng, năng lực của đứa trẻ để có phương pháp giáo dục phù hợp ngay từ ban đầu với trẻ. Tác giả Tôn Thụy Tuyết (2013) khi nói về nhà giáo dục Maria Montessori cho rằng “Mục đích giáo dục của tuổi ấu thơ là giúp cho trí lực, tinh thần và thể trạng của trẻ được phát triển tự nhiên, chứ không phải là bồi dưỡng trẻ thành những học giả tầm thường. Sau khi cung cấp môi trường thích hợp cho việc thúc đẩy cảm giác của trẻ, chúng ta phải chờ đợi cho năng lực quan sát phát triển tự nhiên và đạt tới trình độ tự giác, đó là nghệ thuật của người làm giáo dục”. Ở đây bà muốn nhấn mạnh đứa trẻ cần được phát triển tự nhiên và người giáo viên phải có nghệ thuật: Chờ đợi, thúc đẩy... Để đứa trẻ đạt tới trình độ tự giác. Người giáo viên không vun trồng đứa trẻ thành cỗ máy, hay những con người thụ động chỉ biết dạ, vâng và làm theo lời người lớn. Việt Nam chúng ta đang trong công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục như hiện nay thì việc tiếp thu những quan điểm trên là rất cần thiết. Trong nghị quyết số 29 - Nghị Quyết/Trung ương ngày 4/11/2013 Hội nghị trung ương 8 khóa IX về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo có nêu rõ: “Đổi mới hệ thống giáo dục theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các bậc học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục, đào tạo. Chuẩn hóa, hiện đại hóa giáo dục và đào tạo; chủ động, tích cực hội nhập quốc tế để phát triển giáo dục và đào tạo, đồng thời giáo dục và đào tạo phải đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế để phát triển đất nước”.
2 Ngoài ra kế hoạch số 56/Kế Hoạch - Bộ Giáo dục Đào tạo về việc triển khai giáo dục “ Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” giai đoạn 2016- 2020. Với mục tiêu cụ thể đến năm 2020: Bảo đảm tất cả trẻ đều được tạo cơ hội học tập qua chơi và bằng nhiều cách khác nhau phù hợp với nhu cầu, hứng thú và khả năng của bản thân trẻ. Môi trường giáo dục trong các cơ sở giáo dục mầm non (sau đây gọi chung là trường mầm non) mang tính “mở”, kích thích sự tập trung chú ý, tư duy và cảm xúc tích cực của trẻ, thúc đẩy trẻ tham gia hiệu quả vào các hoạt động chơi và trải nghiệm đa dạng. Cán bộ quản lý, giáo viên mầm non được nâng cao nhận thức và năng lực về quản lý, tổ chức chăm sóc, giáo dục trẻ, thực hiện chương trình giáo dục mầm non theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp điều kiện cụ thể của trường, lớp, địa phương. Huy động sự tham gia của nhà trường, gia đình và xã hội, tạo sự thống nhất cùng quan tâm xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm. Cùng với sự đổi mới trong cách dạy trẻ mầm non, tại Thành phố Bạc Liêu việc đổi mới phương pháp dạy và học đang được chú trọng. Đặc biệt là trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học dành cho trẻ mầm non. Hoạt động này gắn liền với tuổi thơ của mỗi người, từ khi cất tiếng khóc chào đời đã nghe bên tai lời ru của bà, của mẹ. Và khi lớn lên được nghe những câu chuyện kể cổ tích, thần thoại, ngụ ngôn… đã thấm vào máu xương của mình, nuôi dưỡng tâm hồn mỗi người về tình yêu gia đình, làng xóm, quê hương, đất nước... Nếu khi lớn lên, có đi xa quê thì vẫn đau đáu về nơi mình sinh ra, hay cay mắt khi nghe lại điệu hò, câu hát về nơi ruột thịt của mình. Vì vậy hoạt làm quen tác phẩm văn học rất cần được đổi mới, để trẻ tiếp nhận một cách tự nhiên, tích cực và chủ động. Tuy nhiên các hoạt động của trẻ mầm non nói chung và hoạt động làm quen với tác phẩm văn học nói riêng tại Thành phố Bạc Liêu hiện nay vẫn chưa được chú trọng, chưa làm đúng và triệt để theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. Việc tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm văn học còn mang nặng hình thức, giờ học gò bó trẻ, đa số trẻ đã được mớm trước kiến thức trước khi lên tiết học. Những hoạt động khác có liên quan đến làm quen với tác phẩm văn học như: giờ chơi, ngoài trời, hoạt động chiều… vẫn mang tính chất ôn lại kiến thức đã học hoặc cung cấp kiến mới.
3 Từ những lí do trên tôi chọn nghiên cứu đề tài vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại Thành phố Bạc Liêu cho luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục, chuyên ngành Giáo dục học (Giáo dục mầm non) của bản thân. 2. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động dạy học cho trẻ mầm non và đánh giá thực trạng vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi ở một số trường mầm non tại địa bàn Thành phố Bạc Liêu, từ đó đề xuất một số biện pháp cải tiến việc vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại các trường mầm non này. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5- 6 tuổi ở trường mầm non. Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại Thành phố Bạc Liêu. 4. Giả thiết khoa học Hoạt động dạy học làm quen với tác phẩm văn học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm tại thành phố Bạc Liêu có thể đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên hoạt động này vẫn còn hạn chế về cách tổ chức lớp học, hệ thống câu hỏi, hoạt động nhóm của trẻ chưa thể hiện sự tự giác còn mang tính áp đặt…Nếu xây dựng được đầy đủ hệ thống cơ sở lý luận, khảo sát và đánh giá đúng thực trạng vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại Thành phố Bạc Liêu, thì đề tài có thể đề xuất một số biện pháp cần thiết, khả thi nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học tại các trường mầm non này.
4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học lấy trẻ làm trung tâm trong dạy học ở trường mầm non. Đánh giá thực trạng việc vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại Thành phố Bạc Liêu. Đề xuất một số biện pháp cải tiến việc vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại Thành phố Bạc Liêu. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Giới hạn nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi ở một số trường mầm non tại địa bàn Thành phố Bạc Liêu. Giới hạn về mẫu nghiên cứu: Khảo sát và lấy ý kiến của 9 cán bộ quản lý (Ban giám hiệu) và 28 giáo viên tại 3 trường mầm non công lập ở thành phố Bạc Liêu: Trường Mầm Non Bạc Liêu, Hoa Mai, Họa Mi. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trên 6 lớp lá (trẻ 5- 6 tuổi) của ba trường mầm non công lập tại Thành phố Bạc Liêu, Tỉnh Bạc Liêu. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận Hệ thống hóa cơ sở lý luận: sưu tầm tài liệu, phân tích, tổng hợp, giải thích, đánh giá số liệu thu được có liên quan đến thực trạng vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động làm quen tác phẩm văn học trẻ 5- 6 tuổi tại Thành phố Bạc Liêu. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Để đánh giá đúng thực trạng vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi, chúng tôi sử dụng kết hợp phương pháp quan sát, điều tra bằng phiếu thăm dò ý kiến, phỏng vấn và xử
5 lý số liệu. Trong đó phương pháp quan sát là phương pháp chính, phương pháp nghiên cứu điều tra bằng phiếu thăm dò ý kiến, phỏng vấn và xử lý số liệu là các phương pháp bổ trợ. 7.2.1. Phương pháp quan sát Mục đích quan sát: Nhằm tìm hiểu thực tế triển khai bài dạy trên lớp của giáo viên, về việc vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi trên địa bàn Thành phố Bạc Liêu có đúng theo quan điểm hay không? Làm cơ sở cho các phương pháp phỏng vấn. Đối tượng: 10 giờ dạy làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại 6 lớp lá của 3 trường mầm non công lập Thành phố Bạc Liêu. Nội dung quan sát: Quan sát tiết dạy làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại 6 lớp lá của 3 trường mầm non công lập Thành phố Bạc Liêu, ngoài ra quan sát giờ hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều của giáo viên tổ chức cho trẻ. Cách thực hiện: Dự giờ tiết dạy làm quen tác phẩm văn học, giờ hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều của trẻ 5- 6 tuổi. Người nghiên cứu quan sát và ghi chép vào phiếu dự giờ. Từ đó phân tích, đánh giá giáo viên có nhận thức đúng, tổ chức hoạt động cho trẻ đúng theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm hay chưa để đưa ra giải pháp cải tiến cho giáo viên. Công cụ: Biên bản quan sát (phiếu dự giờ, ghi hình tiết dạy). 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu thăm dò ý kiến Mục đích điều tra bằng phiếu thăm dò ý kiến: Thu thập các dữ liệu để chứng minh cho giả thiết nghiên cứu. Phiếu thăm dò ý kiến được thiết kế nhằm nghiên cứu thực trạng vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại một số trường mầm non trên địa bàn Thành phố Bạc Liêu. Đối tượng: Bao gồm 09 CBQL và 28 giáo viên dạy lớp 5- 6 tuổi tại 03 trường mầm non công lập tại Thành phố Bạc Liêu. Nội dung: Nhận thức của giáo viên về quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động cho trẻ 5- 6 tuổi làm quen tác phẩm văn học, thực trạng vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại
6 một số trường mầm non trên địa bàn Thành phố Bạc Liêu: Mầm non Bạc Liêu, Mầm non Hoa Mai và Mầm non Họa Mi. Cách tiến hành: Thiết kế phiếu thăm dò ý kiến, gửi phiếu thăm dò ý kiến cho chuyên gia đóng góp ý kiến, điều chỉnh phiếu thăm dò ý kiến thật chính xác, khảo sát thí điểm 3 lần (10 giáo viên của một trường mầm non tại Thành phố Bạc Liêu). Cuối cùng khảo sát chính thức 3 trường mầm non công lập tại Thành phố Bạc Liêu. Công cụ: Xây dựng bộ công cụ là phiếu thăm dò ý kiến dùng cho CBQL và các giáo viên mầm non dạy lớp 5- 6 tuổi tại 03 trường mầm non công lập (xem phần phụ lục). 7.2.3. Phương pháp phỏng vấn Mục đích phỏng vấn: Nhằm tìm hiểu thêm thực trạng nhận thức của giáo viên về việc vận dụng quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi tại một số trường mầm non trên địa bàn Thành phố Bạc Liêu. Đối tượng: 03 CBQL (hiệu phó chuyên môn), 11 giáo viên mầm non và 6 nhóm trẻ (mỗi nhóm 06 trẻ) của 03 trường mầm non công lập. Nôi dung phỏng vấn: Nhận định của giáo viên về quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi; Cách giáo viên tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm; Giáo viên nêu những ý kiến về cách giá của BGH hay đồng nghiệp đối với giờ dạy làm quen tác phẩm văn học theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. Cách tiến hành: Dùng phương pháp đàm thoại với từng giáo viên, từng cán bộ quản lý về quan điểm lấy trẻ làm trung tâm trong làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5- 6 tuổi. Công cụ: Nội dung ghi âm CBQL, GVMN, nhóm trẻ của 03 trường mầm non công lập. 7.2.4. Phương pháp xử lý số liệu 7.2.4.1 Xử lý số liệu điều tra bằng phiếu thăm dò ý kiến: Từ số liệu điều tra thu thập được, người nghiên cứu tiến hành xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS để xử lí và phân tích thống kê nhằm đánh giá về mặt định lượng và định tính, đảm bảo độ tin cậy của các kết quả thu được.