Luận văn thạc sĩ Khoa học kinh tế: Nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm bia của Công ty cổ phần Bia Hà Nội - Quảng Bình

PHẦN MỞ ĐẦU<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> O<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> K<br /> <br /> IN<br /> <br /> H<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> ́H<br /> <br /> U<br /> <br /> Ế<br /> <br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Cạnh tranh là quy luật khách quan của nền kinh tế thị trường. Trong nền kinh tế<br /> đó các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển buộc phải chấp nhận cạnh tranh và<br /> tuân theo các quy luật cạnh tranh của thị trường. Đặc biệt, khi Việt Nam đã gia nhập<br /> tổ chức thương mại thế giới WTO thì việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các sản<br /> phẩm lại càng trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Kinh tế thị trường là nền kinh tế tự<br /> vận động, tự phát triển, tự đào thải. Bên cạnh các cơ hội mới không ngừng được mở<br /> ra, nền kinh tế thị trường luôn tiềm ẩn những mối đe dọa mang tính thách thức đối<br /> với mỗi doanh nghiệp hoạt động ở trong đó. Doanh nghiệp phải hoạt động trong<br /> một môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt với những đòi hỏi ngày càng khắt<br /> khe từ phía khách hàng. Khả năng cạnh tranh là yếu tố tổng hợp mang tính quyết<br /> định đối với sự tồn tại và phát triển của mỗi doanh nghiệp.<br /> Các Công ty bia trên thị trường Việt Nam cũng không nằm ngoài bối cảnh đó.<br /> Theo thống kê hiện cả nước có gần 350 cơ sở sản xuất bia, phân bổ hầu hết trên các<br /> tỉnh, thành phố trong cả nước. Trong đó, có hơn 20 nhà máy đạt công suất trên 20<br /> triệu lít/năm; 15 nhà máy có công suất lớn hơn 15 triệu lít/năm và có tới 268 cơ sở<br /> có năng lực sản xuất dưới 1 triệu lít/năm.<br /> Chỉ tính đến cuối năm 2008 đến nay, có trên 400 triệu lít bia được các doanh<br /> nghiệp đầu tư sản xuất. Công ty trách nhiệm hữu hạn Nhà máy Bia Hà Tây đã công<br /> bố việc hoàn thành mở rộng công suất nhà máy, tăng tổng công suất từ 30 triệu<br /> lít/năm lên 50 triệu lít bia/năm với tổng kinh phí của dự án là hơn 10 triệu USD.<br /> Công ty Bia Huế - Huda cũng công bố sẽ từng bước nâng công suất nhà máy bia tại<br /> Phú Bài từ 100 triệu lít/năm lên 160 triệu lít/năm, rồi lên 240 triệu lít/năm và đạt<br /> 290 triệu lít/năm vào năm 2011- 2012. Hãng bia Pháp Kronenbourg vừa chính thức<br /> có mặt tại thị trường Việt Nam. Nhà máy bia Kronenbourg (liên doanh giữa 2 tập<br /> đoàn Scottish & Newcastle và Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam) đã được động thổ<br /> xây dựng tại Đức Hòa - Long An, công suất giai đoạn đầu là 150 triệu lít bia/năm,<br /> vốn đầu tư khoảng 43 triệu USD.Tập đoàn San Miguel của Philippines thông báo sẽ<br /> chi 8 triệu USD để nâng công suất nhà máy tại Việt Nam.[48]<br /> Đó là chưa kể thời gian qua hàng loạt các dự án bia đã được đầu tư mới, mở<br /> rộng nâng công suất như liên doanh SABMiller Việt Nam (Bình Dương) 100 triệu<br /> lít/năm; Công ty Bia Việt Nam nâng công suất từ 150 lên 230 triệu lít/năm; Công ty<br /> Bia Foster’s (Đà Nẵng) nâng công suất từ 45 lên 85 triệu lít/năm; Công ty Vilaken<br /> <br /> 1<br /> <br /> O<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> K<br /> <br /> IN<br /> <br /> H<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> ́H<br /> <br /> U<br /> <br /> Ế<br /> <br /> (Nghệ An) 100 triệu lít/năm; Công ty Tân Hiệp Phát (Bình Dương) nâng công suất<br /> từ 100 lên 150 triệu lít/năm; Công ty Bia Quy Nhơn nâng công suất từ 20 lên 100<br /> triệu lít/năm v.v... [48]<br /> Việc nhiều doanh nghiệp quan tâm đến đầu tư sản xuất bia và mở rộng quy mô<br /> sản xuất nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường bia và lẽ dĩ nhiên<br /> cùng với nó là cạnh tranh trong ngành càng trở nên gay gắt.<br /> Công ty cổ phần Bia Hà Nội - Quảng Bình là thành viên thuộc Tổng Công ty Bia<br /> - Rượu - Nước giải khát Hà Nội hoạt động theo mô hình công ty Mẹ, công ty Con<br /> theo quyết định số 2092/QĐ -TCCB ngày 11 tháng 8 năm 2004 của Bộ Công<br /> nghiệp nay là Bộ Công thương. Hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty trong<br /> những năm qua phát triển khá nhanh, tốc độ tăng trưởng cao, hàng năm đóng góp<br /> vào ngân sách địa phương từ 70 đến 80 tỷ đồng, giải quyết công ăn việc làm, tạo thu<br /> nhập ổn định cho hàng trăm lao động địa phương. Với thương hiệu trên 100 năm<br /> bia Hà Nội - Quảng Bình bước đầu đã quảng bá được hình ảnh và có được chổ đứng<br /> nhất định trên thị trường bia Việt Nam. Nhưng, nếu so sánh với các hãng bia khác<br /> trên thị trường Quảng Bình như: bia Sabeco, Huda, Larue, Tiger, Halida v.v... thì<br /> khả năng cạnh tranh của bia Hà Nội - Quảng Bình còn nhiều hạn chế. Trước các đối<br /> thủ này việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của Công ty cổ phần bia Hà Nội - Quảng<br /> Bình đang gặp nhiều khó khăn. Xuất phát từ thực trạng này tôi chọn đề tài: “Nâng<br /> cao khả năng cạnh tranh sản phẩm bia của Công ty cổ phần Bia Hà Nội - Quảng<br /> Bình” làm luận văn Thạc sỹ của mình.<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> 2.1. Mục tiêu chung<br /> Trên cơ sở phân tích thực trạng về khả năng cạnh tranh sản phẩm bia của<br /> Công ty cổ phần bia Hà Nội - Quảng Bình trong những năm qua, đề xuất các giải<br /> pháp nhằm góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm này trong thời<br /> gian tới.<br /> 2.2. Mục tiêu cụ thể<br /> Để đạt được mục tiêu chung trên đây, đề tài đặt ra các mục tiêu cụ thể sau:<br /> - Khái quát hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về cạnh tranh và khả năng<br /> cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế thị trường.<br /> - Đánh giá đúng thực trạng về khả năng cạnh tranh sản phẩm bia, xác định các<br /> điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và nguy cơ của Công ty Cổ phần bia Hà Nội - Quảng<br /> Bình trong những năm qua.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> O<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> K<br /> <br /> IN<br /> <br /> H<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> ́H<br /> <br /> U<br /> <br /> Ế<br /> <br /> - Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm Bia của<br /> Công ty cổ phần bia Hà Nội - Quảng Bình trong thời gian tới.<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu<br /> Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề, hiện tượng liên quan đến cạnh tranh và<br /> khả năng cạnh tranh sản phẩm bia của Công ty Cổ phần bia Hà Nội - Quảng Bình trên<br /> ba đối tượng chủ yếu đó là: công ty, khách hàng và đối thủ cạnh tranh.<br /> 4. Phạm vi và nội dung nghiên cứu<br /> 4.1. Về không gian<br /> Đề tài nghiên cứu khả năng cạnh tranh sản phẩm bia của Công ty Cổ phần bia<br /> Hà Nội - Quảng Bình, đóng tại Tiểu khu 13- Phường Bắc Lý - Thành phố Đồng Hới Quảng Bình, trên cơ sở điều tra khảo sát ý kiến khách hàng tiêu thụ sản phẩm bia của<br /> công ty tại các tại các huyện Minh Hóa, Bố Trạch, Lệ Thủy, Quảng Trạch và Thành<br /> phố Đồng Hới thuộc địa bàn Tỉnh Quảng Bình.<br /> 4.2. Về thời gian<br /> Đề tài được thực hiện trên cơ sở tổng hợp và phân tích số liệu phản ánh tình<br /> hình hoạt động của công ty trong giai đoạn từ năm 2006 - 2008 và các số liệu sơ cấp<br /> thu thập qua điều tra khảo sát ý kiến khách hàng được thực hiện trong khoảng thời gian<br /> từ tháng 10/2008 đến tháng 6/2009<br /> 4.3. Về nội dung<br /> Việc phân tích và đánh giá khả năng cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp<br /> trong nền kinh tế thị trường là một vấn đề rộng lớn và hết sức phức tạp. Tuy nhiên, do<br /> điều kiện về thời gian nên đề tài chỉ tập trung phân tích đánh giá những khía cạnh mang<br /> tính cơ bản liên quan đến năng lực cạnh tranh sản phẩm bia của Công ty cổ phần bia Hà<br /> Nội - Quảng Bình như các chính sách Maketing - Mix, các nhân tố ảnh hưởng đến khả<br /> năng cạnh tranh, giá trị của khách hàng, nhận diện các đối thủ cạnh tranh của công ty,<br /> điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và các thách thức để từ đó đề xuất các giải pháp nhằm<br /> nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm bia của công ty trong thời gian tới.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> 5.1. Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử<br /> Luận văn quán triệt phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử xem xét<br /> đối tượng nghiên cứu trong sự vận động và phát triển trong mối quan hệ tương hỗ với<br /> các tác động môi trường, để khái quát đối tượng nghiên cứu và nhận thức đầy đủ khách<br /> quan về bản chất của các hiện tượng tự nhiên, kinh tế - xã hội.<br /> 5.2. Phương pháp điều tra thu thập số liệu<br /> Các số liệu và thông tin về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung<br /> và năng lực cạnh tranh của công ty được thu thập từ nguồn thứ cấp và sơ cấp.<br /> <br /> 3<br /> <br /> - Nguồn số liệu thứ cấp: Thu thập từ sách, báo, tạp chí, các quyết định của<br /> Chính Phủ, các trang tin điện tử, và các tài liệu do công ty cung cấp có liên quan đến đề<br /> tài như: báo cáo tài chính, báo cáo tổng kết, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, kế<br /> hoạch phát triển công ty từ năm 2005 - 2010 v.v...<br /> - Nguồn số liệu sơ cấp: Để tiến hành phân tích đánh giá giá trị khách hàng về<br /> tiêu thụ sản phẩm bia của công ty, đề tài sử dụng nguồn số liệu sơ cấp được thu thập<br /> bằng bảng hỏi đối với khách hàng tại các địa bàn nghiên cứu được thực hiện từ tháng<br /> 10/2008 đến tháng 6/2009.<br /> trong và ngoài nước về lĩnh vực có liên quan đến đề tài.<br /> <br /> Ế<br /> <br /> Ngoài ra luận văn còn kế thừa hợp lý các kết quả của các công trình nghiên cứu<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> O<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> K<br /> <br /> IN<br /> <br /> H<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> ́H<br /> <br /> U<br /> <br /> 5.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu<br /> Các số liệu sau khi thu thập được tổng hợp và xử lý thông qua phần mềm Excel<br /> và SPSS, sử dụng các phương pháp phân tích thống kê, so sánh, mô hình hoá, phân tích<br /> nhân tố, kiểm định mô hình, phân tích diễn giải, phương pháp ma trận SWOT v.v... để<br /> phân tích thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh và khả năng cạnh tranh sản phẩm<br /> bia của công ty và đề xuất các giải pháp nhằm đáp ứng mục tiêu nghiên cứu đề ra.<br /> 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn<br /> Đóng góp của luận văn:<br /> - Hệ thống hóa được những vấn đề lý luận và thực tiễn về cạnh tranh sản phẩm<br /> nói chung và sản phẩm bia nói riêng của các doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế<br /> thị trường.<br /> - Phân tích và đánh giá đúng thực trạng khả năng cạnh tranh sản phẩm bia của<br /> Công ty Cổ phần bia Hà Nội - Quảng Bình trong những năm qua.<br /> - Đề xuất hệ thống các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh<br /> sản phẩm bia của Công ty Cổ phần bia Hà Nội - Quảng Bình trong những năm tới.<br /> 7. Kết cấu của luận văn<br /> - Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị và phụ lục, nội dung chính của luận<br /> văn gồm 3 chương:<br /> Chương 1: Những vấn đề chung về cạnh tranh và cạnh tranh sản phẩm<br /> Chương 2: Thực trạng khả năng cạnh tranh sản phẩm bia của Công ty cổ<br /> phần bia Hà Nội - Quảng Bình.<br /> Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh sản<br /> phẩm bia của Công ty Cổ phần bia Hà Nội - Quảng Bình<br /> <br /> 4<br /> <br /> CHƯƠNG I<br /> NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CẠNH TRANH VÀ CẠNH TRANH<br /> SẢN PHẨM BIA<br /> <br /> Đ<br /> A<br /> <br /> ̣I H<br /> <br /> O<br /> <br /> ̣C<br /> <br /> K<br /> <br /> IN<br /> <br /> H<br /> <br /> TÊ<br /> <br /> ́H<br /> <br /> U<br /> <br /> Ế<br /> <br /> 1.1. Lý luận chung về cạnh tranh và cạnh tranh sản phẩm<br /> 1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh và khả năng cạnh tranh<br /> 1.1.1.1 Khái niệm về cạnh tranh<br /> Sản xuất xã hội đã trải qua quá trình phát triển từ hình thức tự cấp, tự túc lên<br /> sản xuất hàng hóa. Sản xuất hàng hóa là sản xuất không phải để mình dùng, mà là<br /> để bán thông qua trao đổi, phân phối trên thị trường. Động lực mạnh mẽ cho sự phát<br /> triển của sản xuất hàng hóa là nhu cầu ngày càng tăng và đa dạng của con người.<br /> Hình thức trao đổi, mua - bán trên thị trường đã làm xuất hiện cạnh tranh giữa các<br /> nhà sản xuất trong quá trình này.<br /> Cho đến nay có rất nhiều quan điểm không giống nhau về khái niệm cạnh<br /> tranh tùy thuộc vào từng giai đoạn lịch sử cụ thể.<br /> Trong các lý thuyết cổ điển, cạnh tranh được luận giãi thông qua nhiều quan<br /> điểm khác nhau như: Thuyết lợi thế tuyệt đối, thuyết lợi thế so sánh, thuyết sở hữu<br /> tự nhiên các yếu tố sản xuất, thuyết chu kỳ sản phẩm v.v...<br /> Với quan điểm cạnh tranh là lợi thế tuyệt đối của mỗi quốc gia, A.Smit cho<br /> rằng: “Cạnh tranh rất quan trọng, cạnh tranh bảo đảm mỗi một cá nhân hay quốc<br /> gia thực hiện những công việc mà chúng có thể thực hiện tốt nhất và nó bảo đảm<br /> mỗi thành viên sẽ thu được phần thưởng xứng đáng cho công việc của mình và<br /> đóng góp tối đa cho phúc lợi chung. Vì lẽ đó, vai trò của nhà nước, hay chủ quyền<br /> nên giảm tối thiểu. Các chính sách của nhà nước là nhằm loại bỏ độc quyền và bảo<br /> vệ cạnh tranh”[27].<br /> Theo Randall: “Cạnh tranh là khả năng giành được và duy trì được thị phần<br /> trên thị trường với lợi nhuận nhất định”[27].<br /> Theo Dunning: “Khả năng cạnh tranh là khả năng cung cấp sản phẩm của<br /> chính các doanh nghiệp trên các thị trường khác mà không phân biệt nơi bố trí sản<br /> xuất của doanh nghiệp đó”[27].<br /> Từ điển tiếng Việt giải thích:“ Cạnh tranh là sự cố gắng giành phần hơn,<br /> phần thắng về mình giữa những người, những tổ chức hoạt động nhằm những lợi<br /> ích như nhau”[29].<br /> Cạnh tranh phát triển mạnh trong phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa.<br /> Giá cả thị trường, lợi nhuận bình quân và giá cả sản xuất hình thành thông qua sự<br /> <br /> 5<br /> <br />