Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Bước đầu nghiên cứu một số nguyên nhân gây gãy ngang thân Keo lai (Acacia Mangium x Acacia Auriculiformis) ở Trạm thực nghiệm Hàm Yên, Tuyên Quang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:78

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm tìm hiểu một số nguyên nhân gây ra hiện tượng Keo lai bị gãy ngang thân, đánh giá được mức độ tác động của từng nhân tố gây ra hiện tượng Keo lai bị gãy làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp trồng, chăm sóc rừng cũng như các giải pháp làm hạn chế sự gãy gập của Keo lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Bước đầu nghiên cứu một số nguyên nhân gây gãy ngang thân Keo lai (Acacia Mangium x Acacia Auriculiformis) ở Trạm thực nghiệm Hàm Yên, Tuyên Quang

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn nT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp -------------------------------------------------- TrÇn ThÞ Quyªn Bíc ®Çu nghiªn cøu mét sè nguyªn nh©n g©y g·y ngang th©n Keo lai (Acacia Mangium  Acacia Auriculiformis) ë Tr¹m thùc nghiÖm Hµm Yªn, Tuyªn Quang LuËn V¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Hµ T©y, 2007
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn NT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp -------------------------------------------------- TrÇn thÞ quyªn Bíc ®Çu nghiªn cøu mét sè nguyªn nh©n g©y g·y ngang th©n Keo lai (Acacia Mangium  Acacia Auriculiformis) ë Tr¹m thùc nghiÖm Hµm Yªn, Tuyªn Quang Chuyªn ngµnh: L©m Häc M· sè: 60.62.60 LuËn V¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Ngêi híng dÉn: GS.TS NguyÔn H¶i TuÊt Hµ T©y, 2007
1 §Æt vÊn ®Ò Keo lai lµ gièng lai tù nhiªn gi÷a Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm. Gièng lai tù nhiªn nµy ®îc Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng, ViÖn khoa häc L©m nghiÖp ph¸t hiÖn vµ chñ tr× nghiªn cøu. KÕt qu¶ nghiªn cøu bíc ®Çu cho thÊy, Keo lai cã nhiÒu ®Æc tÝnh sinh vËt häc, sinh th¸i häc u viÖt h¬n h¼n c¸c loµi c©y bè, mÑ vµ mét sè loµi c©y kh¸c nh: sinh trëng nhanh, biªn ®é sinh th¸i réng, cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi nhiÒu lo¹i ®Êt, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau; Cã mét lîng nèt sÇn vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m lín (lín h¬n so víi loµi c©y bè, mÑ), cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n (Lª §×nh Kh¶, 1999)… Gç Keo lai ®îc sö dông trong c«ng nghiÖp giÊy, c«ng nghiÖp gia c«ng chÕ biÕn c¸c lo¹i v¸n sµn, v¸n d¨m, cung cÊp gç trô má, cñi vµ chÊt ®èt t¹i chç cho ngêi d©n ®Þa ph¬ng. Ngoµi ra trong c¸c m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp, Keo lai cßn cã thÓ lµ mét trong sè c¸c loµi c©y trång kÕt hîp víi c¸c loµi c©y môc ®Ých kh¸c nh: cµ phª, chÌ, c©y ¨n qu¶… võa cã t¸c dông phßng hé võa cho thªm s¶n phÈm phô ®Ó t¨ng thªm thu nhËp, n©ng cao hiÖu qu¶ cña m« h×nh. Nh vËy, cã thÓ nãi Keo lai lµ mét loµi c©y ®a t¸c dông. N¨m 1995, Héi ®ång khoa häc cña Bé L©m nghiÖp (cò) ®· tæ chøc ®¸nh gi¸ c¸c dßng v« tÝnh Keo lai t¹i Ba V×. Héi ®ång ®· khuyÕn nghÞ ®a ra mét sè dßng v« tÝnh tèt nhÊt ®· ®îc chän läc qua kh¶o nghiÖm t¹i Ba V× vµo trång thö nghiÖm t¹i mét sè vïng sinh th¸i chÝnh ë níc ta. C¸c m« h×nh dßng v« tÝnh ®ã lµ: BV5, BV10, BV16, BV29, BV32 vµ BV33 (Lª §×nh Kh¶, 1999). N¨m 2000, c¸c dßng v« tÝnh Keo lai BV10, BV16, BV32 cña Trung t©m Nghiªn cøu gièng c©y rõng thuéc ViÖn khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam; TB03, TB05, TB06, TB12 cña Trung t©m Nghiªn cøu gièng c©y rõng vµ Trung t©m Khoa häc S¶n XuÊt l©m nghiÖp §«ng Nam Bé thuéc ViÖn khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam vµ dßng KL2 cña ViÖn c©y nguyªn liÖu giÊy Phï Ninh ®· ®îc c«ng nhËn lµ gièng quèc gia [4]
2 Tõ nh÷ng u ®iÓm ®· nãi ë trªn mµ trong nh÷ng n¨m qua (®Æc biÖt lµ giai ®o¹n 1999 – 2004) Keo lai ®· ®îc g©y trång phæ biÕn ë nhiÒu vïng sinh th¸i trong c¶ níc vµ ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng gièng c©y trång chñ lùc, chiÕm tû träng trong c¸c ch¬ng tr×nh trång rõng vµ kh«i phôc rõng ë níc ta. ChØ tÝnh riªng ë vïng Trung t©m B¾c Bé, giai ®o¹n 2002 - 2004 ®· g©y trång gÇn 5000 ha Keo lai, chiÕm kho¶ng 26,5% tæng diÖn tÝch rõng c¶ vïng [42]. Vµ trong quyÕt ®Þnh sè 16/2005/Q§-BNN cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ngµy 15/03/2005, Keo lai ®îc x¸c ®Þnh lµ 1 trong 48 loµi c©y trång chÝnh ®Ó trång rõng s¶n xuÊt ë c¸c vïng sinh th¸i [5]. Tuy nhiªn, hiÖn nay ë 1 sè ®Þa ph¬ng, l©m trêng xÈy ra hiÖn tîng Keo lai bÞ ®æ g·y hµng lo¹t sau mçi lÇn giã b·o vµ ë mét sè n¬i cßn cã hiÖn tîng Keo lai bÞ kh« ngän lµm cho n¨ng suÊt còng nh chÊt lîng rõng Keo lai gi¶m ®i. V× lý do ®ã mµ diÖn tÝch trång Keo lai ®· dÇn bÞ thu hÑp. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ trªn, ®Ó x©y dùng c¬ së khoa häc lµm c¨n cø cho viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p tèi u, phôc vô cho nhu cÇu thùc tiÔn kinh doanh rõng Keo lai trong c¶ níc nãi chung vµ rõng Keo lai ë Hµm Yªn nãi riªng, t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “Bíc ®Çu nghiªn cøu mét sè nguyªn nh©n g©y g·y ngang th©n Keo lai (Acacia Mangium  Acacia Auriculiformis) ë Tr¹m thùc nghiÖm Hµm Yªn, Tuyªn Quang”
3 Ch¬ng 1 tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ nguån gèc c©y Keo lai Keo lai lµ tªn gäi viÕt t¾t ®Ó chØ gièng lai tù nhiªn gi÷a Keo tai tîng (Acacia mangium) vµ Keo l¸ trµm (Acacia auriculiformis). Gièng lai tù nhiªn nµy ®îc Messrs Herburn vµ Shim ph¸t hiÖn lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1972 trong sè c¸c c©y Keo tai tîng trång ven ®êng ë Sook Telupid thuéc bang Sabah cña Malaysia. Sau nµy Tham (1972) còng coi ®ã lµ gièng lai (Lª §×nh Kh¶, 1999 [20]). Keo lai tù nhiªn cßn ®îc ph¸t hiÖn ë Papua New Guinea (Turnbull, 1986, Gun et al, 1987), ë mét sè n¬i kh¸c t¹i Malaisia (Rufelds, 1987; Darus, 1989) vµ Th¸i Lan (Kijkar, 1992). Ngoµi ra, Keo lai tù nhiªn cßn ®îc t×m thÊy trong vên ¬m Keo tai tîng (lÊy gièng t¹i Malaysia) cña tr¹m nghiªn cøu Jon- Pu cña viÖn nghiªn cøu l©m nghiÖp §µi Loan (Kiang Tao et al, 1988) vµ ë khu trång Keo tai tîng ë Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc) (Lª §×nh Kh¶, 1999 [20]). T¹i ViÖt Nam Keo lai ®îc Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng (ViÖn Khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam) ph¸t hiÖn t¹i Ba V× (Hµ T©y), §«ng Nam Bé vµ T©n T¹o (Thµnh Phè Hå ChÝ Minh). Sau ®ã, Keo lai ®· ®îc ph¸t hiÖn l¸c ®¸c t¹i nhiÒu n¬i ë §«ng Nam Bé, ë Trung Bé, T©y Nguyªn vµ ë B¾c Bé… C¸c c©y lai nµy ®· xuÊt hiÖn trong c¸c rõng trång Keo tai tîng lÊy gièng tõ c¸c khu kh¶o nghiÖm Keo tai tîng trång c¹nh Keo l¸ trµm t¹i §«ng Nam Bé vµ t¹i Ba V×. V× thÕ cã thÓ biÕt mÑ cña chóng lµ Keo tai tîng vµ bè chóng lµ Keo l¸ trµm (Lª §×nh Kh¶, 1997, 1999 [17], [20]). 1.2. Nghiªn cøu Keo lai trªn thÕ giíi Nh ®· nãi ë trªn, Keo lai ®îc Messrs Herburn vµ Shim ph¸t hiÖn lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1972 ë Sook Telupid thuéc bang Sabah cña Malaysia. Sau
4 nhiÒu n¨m víi nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu, ®Õn 7/1978 sau khi xem xÐt c¸c mÉu tiªu b¶n t¹i Phßng tiªu b¶n thùc vËt ë Queensland (Australia), Pedgley ®· c«ng nhËn ®ã lµ gièng lai tù nhiªn gi÷a Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm (Lª §×nh Kh¶, 1997 [17]). Nh÷ng nghiªn cøu vÒ tû lÖ xuÊt hiÖn c©y Keo lai cho thÊy: ë khu Ulukukut, Keo lai cã thÓ xuÊt hiÖn víi tû lÖ 3-4 c©y /ha, cßn theo th«ng b¸o miÖng cña Wong (dÉn tõ Pinso vµ Nasi, 1991) th× Keo lai ®· xuÊt hiÖn víi tû lÖ 1 Keo lai: 500 Keo tai tîng vµ cã thÓ thÊy c©y lai con gÇn c¸c c©y lai ®· trëng thµnh. Trong c¸c vên ¬m t¹i Sabah: ë vên ¬m Keo tai tîng (trong trêng hîp nµy Keo tai tîng lµ mÑ vµ Keo l¸ trµm lµ bè) tû lÖ Keo lai xuÊt hiÖn cã thÓ ®¹t 3,3 – 9,3%, c¸ biÖt cã trêng hîp cã thÓ ®¹t 23%; Cßn trong vên ¬m Keo l¸ trµm (Keo tai tîng lµ bè vµ Keo l¸ trµm lµ mÑ) tû lÖ Keo lai xuÊt hiÖn lµ 6,8 – 10,3%, c¸ biÖt cã thÓ ®Õn 22,5% (Gan and Sim Boon Liang, 1991) (Lª §×nh Kh¶, 1999 [20]). Rufelds, 1988 vµ Gan and Sim Boon Liang, 1991 khi nghiªn cøu h×nh th¸i c©y con Keo lai cho thÊy: Keo lai xuÊt hiÖn l¸ gi¶ s¬m h¬n Keo tai tîng vµ muén h¬n Keo l¸ trµm. Nãi c¸ch kh¸c, c©y lai thÓ hiÖn ®Æc tÝnh trung gian gi÷a hai loµi bè mÑ. TÝnh trung gian gi÷a Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm cña Keo lai cßn ®îc ph¸t hiÖn ë c¸c tÝnh tr¹ng nh hoa tù, hoa vµ h¹t (Bowen, 1981), h×nh th¸i nhiÔm s¾c thÓ (Shukor et al, 1994) (Lª §×nh Kh¶, 1997, 1999 [17], [20]). Theo th«ng b¸o cña Tham, 1976 th× c©y lai thêng cao h¬n c¶ 2 loµi bè mÑ, song vÉn gi÷ h×nh d¸ng kÐm cña Keo l¸ trµm. Cßn theo th«ng b¸o miÖng cña Wong th× trong nhiÒu trêng hîp ë Sabah, c©y lai vÉn gi÷ ®îc h×nh d¸ng ®Ñp cña Keo tai tîng. ¤ng còng thÊy u thÕ lai thÓ hiÖn rÊt râ ë Ulu Kukut vµ c©y lai thêng to vµ cao h¬n h¼n so víi c¸c loµi Keo Bè mÑ. Tuy vËy, Rufelds (1987) l¹i kh«ng t×m thÊy sù sai kh¸c nµo ®¸ng kÓ vÒ sinh trëng cña Keo lai so víi c¸c loµi bè mÑ (Lª §×nh Kh¶, 1999 [20]).
5 §¸nh gi¸ Keo lai t¹i Sabah mét c¸ch tæng hîp cña Pinso vµ Nasi, 1991 [44] cho thÊy: c©y lai cã u thÕ lai vµ u thÕ lai nµy cã thÓ chÞu ¶nh hëng cña c¶ yÕu tè di truyÒn lÉn ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Sinh trëng cña c©y Keo lai tù nhiªn ®êi F1 tèt h¬n xuÊt xø Sabah cña Keo tai tîng song kÐm h¬n c¸c xuÊt xø ngo¹i lai nh Oriomo River (Papua New Guinea) hoÆc Claudie River (Queensland, Australia), cßn sinh trëng cña nh÷ng c©y lai ®êi F2 trë ®i th× rÊt kh«ng ®ång ®Òu víi trÞ sè trung b×nh cßn kÐm h¬n c¶ Keo tai tîng, mÆc dï mét sè c©y xuÊt s¾c cã kh¸ h¬n. Khi ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu chÊt lîng cña c©y Keo lai Pinso vµ Nasi (1991) thÊy r»ng ®é th¼ng th©n, ®o¹n th©n díi cµnh, ®é trßn ®Òu cña th©n, vv… ë Keo lai ®Òu tèt h¬n hai loµi Keo bè mÑ vµ cho r»ng Keo lai rÊt phï hîp cho trång rõng th¬ng m¹i. C©y Keo lai cßn cã u ®iÓm lµ cã ®Ønh ngän sinh trëng tèt, th©n c©y ®¬n trôc vµ tØa cµnh tù nhiªn tèt (Pinyopusarerk, 1990) [44] Keo lai ®· ®îc nghiªn cøu nh©n gièng b»ng hom (Griffin, 1988) hoÆc nu«i cÊy m« b»ng m«i trêng c¬ b¶n Murashige vµ Skooge (MS) cã thªm 6-Benzyl amino purine (BAP) 0,5mg/l vµ cho ra rÔ trong phßng hoÆc nÒn c¸t s«ng 100% víi kh¶ n¨ng ra rÔ ®Õn h¬n 70% (Darus, 1991). Sau mét n¨m c©y m« cã thÓ cao 1,09m (Lª §×nh Kh¶, 1999 [20]). Nh÷ng nghiªn cøu vÒ tiÒm n¨ng bét giÊy Keo lai ë Malaysia [45], 2002 cho kÕt qu¶: Keo lai ®em l¹i s¶n lîng bét giÊy cao h¬n so víi Keo tai tîng. S¶n phÈm giÊy t¹o ra còng cã ®é bÒn c¬ häc cao h¬n vÒ mÆt kh¶ n¨ng chÞu sù gÊp nÕp, chØ sè lµm r¸ch, vß. Nã t¹o ra sù thuËn lîi khi in vµ viÕt bëi ®Æc tÝnh tr¬n vµ ®é s¸ng cao. H¬n n÷a, giÊy s¶n xuÊt tõ gç Keo lai cã gi¸ thµnh thÊp h¬n so giÊy s¶n xuÊt tõ gç Keo tai tîng. 1.3. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ Keo lai ë ViÖt Nam ë ViÖt Nam, Keo lai xuÊt hiÖn l¸c ®¸c t¹i mét sè n¬i ë Nam Bé nh T©n T¹o, Tr¶ng Bom, S«ng M©y, TrÞ An vµ ë Ba V× thuéc B¾c Bé [13]. Nh÷ng c©y
6 lai nµy xuÊt hiÖn trong rõng Keo tai tîng víi nh÷ng tû lÖ kh¸c nhau. ë c¸c tØnh MiÒn Nam lµ 3-4%, cßn ë Ba V× lµ 8-10%. Riªng gièng lai tù nhiªn ë Ba V× ®îc x¸c ®Þnh lµ gi÷a A.mangium (xuÊt xø Daintree thuéc bang Queensland) víi A.auriculiformis (xuÊt xø Dar-win thuéc bang North territoria cña Australia). Nh÷ng nghiªn cøu vÒ Keo lai tù nhiªn cña c¸c t¸c gi¶ Lª §×nh Kh¶, NguyÔn §×nh H¶i, Ph¹m V¨n TuÊn, Hå Quang Vinh, TrÇn Cù, Lu B¸ ThÞnh (1993, 1995, 1997, 2001, 2005) [13], [15], [18], [34], [37] cho thÊy: Keo lai lµ mét d¹ng lai tù nhiªn gi÷a Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm, cã tû träng gç vµ nhiÒu ®Æc ®iÓm h×nh th¸i trung gian gi÷a hai loµi Keo bè mÑ. Keo lai cã cã u thÕ lai râ rÖt vÒ sinh trëng so víi c¸c loµi bè mÑ. §iÒu tra sinh trëng t¹i rõng trång Keo tai tîng cã xuÊt hiÖn Keo lai t¹i Ba V× cho thÊy, Keo lai cã sinh trëng nhanh h¬n Keo tai tîng 1,2-1,6 lÇn vÒ chiÒu cao vµ 1,3-1,8 lÇn vÒ ®êng kÝnh, ë giai ®o¹n 4, 5 tuæi Keo lai cã thÓ tÝch gÊp 2 lÇn Keo tai tîng. T¹i S«ng M©y, khi so s¸nh víi Keo l¸ trµm cïng tuæi ®· thÊy r»ng Keo lai sinh trëng nhanh h¬n Keo l¸ trµm 1,3 lÇn vÒ chiÒu cao, 1,5 lÇn vÒ ®êng kÝnh B¶ng 1.1. Sinh trëng cña Keo lai t¹i Ba V× - Hµ T©y vµ S«ng M©y - §ång Nai C¸c chØ tiªu sinh trëng Keo lai Keo tai tîng Keo l¸ trµm T¹i Ba V×, lµm ®Êt c¬ giíi (4.5 tuæi) ChiÒu cao Hvn (m) 9,68 7,95 §êng kÝnh D1.3 (cm) 12,40 9,61 ThÓ tÝch V (dm3/c©y) 58,45 28,83 T¹i Song M©y, lµm ®Êt c¬ giíi (3 tuæi) ChiÒu cao Hvn (m) 10,92 7,25 7,69 §êng kÝnh D1.3 (cm) 9,29 5,59 6,16 ThÓ tÝch V (dm3/c©y) 37,0 8,90 11,86 KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm kh¸c cña c¸c t¸c gi¶ còng cho thÊy: HÇu hÕt c¸c dßng Keo lai cã sinh trëng vît tréi h¬n 2 loµi Keo bè mÑ, ë giai ®o¹n 4 tuæi, c©y hom cña Keo lai ®êi F1 cã thÓ tÝch gÊp 1,6 - 2 lÇn Keo tai tîng vµ 3 - 4 lÇn
7 Keo l¸ trµm. Tèc ®é sinh trëng cña c©y hom ®êi F1 nhanh h¬n c©y h¹t vµ c©y hom cña nh÷ng xuÊt xø sinh trëng nhanh nhÊt trong c¸c loµi bè mÑ. VÝ dô, ë Ba V× (Hµ T©y), B×nh Thanh (Hoµ B×nh), B×nh Phíc… ë c¶ ph¬ng thøc trång rõng th©m canh hay qu¶ng canh th× sinh trëng cña Keo lai còng vît tréi h¬n h¼n Keo l¸ trµm vµ Keo tai tîng vÒ c¶ ®êng kÝnh, chiÒu cao vµ thÓ tÝch. Tuy nhiªn, gi÷a c¸c dßng Keo lai ®îc kh¶o nghiÖm còng cã sù kh¸c biÖt râ rÖt vÒ tèc ®é sinh trëng, chÊt lîng th©n c©y vµ tû träng gç. Mét sè dßng tuy cã sinh trëng nhanh nhng c¸c chØ tiªu chÊt lîng kh«ng ®¹t yªu cÇu. Mét sè dßng võa cã sinh trëng nhanh võa cã c¸c chØ tiªu chÊt lîng tèt nh: BV10, BV16, BV32, BV33, TB3, TB6… cã thÓ nh©n nhanh hµng lo¹t ®Ó ph¸t triÓn vµo s¶n xuÊt. Khi nghiªn cøu sù tho¸i ho¸ vµ ph©n ly cña c©y Keo lai, GS.TS Lª §×nh Kh¶ kh¼ng ®Þnh: kh«ng nªn dïng h¹t cña c©y Keo lai ®Ó g©y trång rõng míi [16]. Keo lai ®êi F1 cã h×nh th¸i trung gian gi÷a hai loµi bè mÑ vµ t¬ng ®èi ®ång nhÊt, ®ång thêi cã u thÕ lai râ rÖt vÒ sinh trëng vµ nhiÒu ®Æc trng u viÖt kh¸c. §Õn ®êi F2 Keo lai cã biÓu hiÖn tho¸i ho¸ vµ ph©n ly kh¸ râ rÖt thµnh c¸c d¹ng c©y kh¸c nhau. C©y lai F2 kh«ng nh÷ng cã sinh trëng kÐm h¬n c©y lai ®êi F1 mµ cßn cã biÕn ®éng rÊt lín vÒ sinh trëng. T¸c gi¶ còng kh¼ng ®Þnh r»ng: ®Ó ph¸t triÓn gièng lai vµo s¶n xuÊt ph¶i dïng ph¬ng ph¸p nh©n gièng hom hoÆc nu«i cÊy m« cho nh÷ng dßng Keo lai tèt nhÊt ®· ®îc chän läc vµ ®¸nh gi¸ qua kh¶o nghiÖm. Nghiªn cøu nh©n gièng hom Keo lai cña Lª §×nh Kh¶, §oµn ThÞ BÝch, NguyÔn §×nh H¶i (1995, 1999) [21] cho thÊy: Khi c¾t c©y ®Ó t¹o chåi th× Keo lai cho rÊt nhiªu chåi vµ tõ ®ã c¾t ®îc mét lîng hom kh¸ lín (trung b×nh 289 hom/gèc). C¸c hom nµy cã tû lÖ ra rÔ trung b×nh lµ 47%, trong ®ã cã 11 dßng cã tû lÖ ra rÔ 57-85%. Dïng thuèc kÝch thÝch ra rÔ Indol Butiric Axit (IBA) d¹ng bét (tøc TTG1) nång ®é 0,75% cã thÓ cho tû lÖ ra rÔ trung b×nh cña Keo lai lµ 86,7-93,3%. C¸c nghiªn cøu cña NguyÔn Ngäc T©n, TrÇn Hå Quang, Ng« ThÞ Minh
8 Duyªn, §oµn ThÞ Mai (1995, 1998) [23], [30] vÒ nu«i cÊy m« Keo lai cho thÊy: Cã thÓ nh©n nhanh Keo lai b»ng ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« trong m«i trêng MS víi BAP 2mg/l th× sè chåi nh©n lªn 20-21 lÇn vµ cã thÓ cho c¸c chåi ra rÔ b»ng biÖn ph¸p gi©m hom th«ng thêng trªn nÒn c¸t s«ng ®îc phun s¬ng trong nhµ kÝnh. C¸c t¸c gi¶ ®· x¸c ®Þnh ®îc m«i trêng thÝch hîp vµ tû lÖ c¸c nguyªn tè ®a lîng, vi lîng, tû lÖ c¸c chÊt kÝch thÝch sinh trëng còng nh ®iÒu kiÖn m«i trêng tèt nhÊt (chÕ ®é nhiÖt, cêng ®é chiÕu s¸ng) cho nu«i cÊy m« Keo lai. KÕt qu¶ nghiªn cøu tiÒm n¨ng bét giÊy gç Keo lai [11], [13], [14] ®· chØ ra r»ng: gç Keo lai cã tû träng trung gian gi÷a Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm vµ thÊp h¬n B¹ch ®µn tr¾ng (xuÊt xø Petford). C¸c dßng Keo lai ®îc lùa chän cã tû träng gç vµ tÝnh co rót cña gç kh¸c nhau, trong ®ã dßng BV32 cã tû träng gç cao nhÊt, dßng BV16 cã gç Ýt bÞ nøt nhÊt khi ph¬i sÊy kh«. B¶ng 1.2. Tû träng vµ møc ®é nøt cña gç ë c¸c dßng Keo lai ®îc chän vµ c¸c loµi bè mÑ Tû träng gç Møc ®é nøt vá Loµi c©y Kh« tù Sè vÕt nøt ChiÒu réng TB Kh« kiÖt nhiªn trªn mÆt c¾t vÕt nøt Keo lai BV 5 0,583 0,498 1,5 2,83 BV10 0,528 0,467 1,0 2,27 BV16 0,577 0,480 0 0 BV29 0,511 0,474 1,67 3,17 BV32 0,629 0,537 1,33 1,67 BV33 0,617 0,494 1,67 4,83 Trung b×nh 0,574 0,491 1,20 2,46 A.m. Pongaki - 0,474 1,22 3,89 A.au. Coen R 0,555 0,493 0,60 1,00 A.au. Morehed R 0,576 0,541 1,00 2,50 E.ca. Petfpord 0,633 0,576 0,94 1,44
9 KÕt qu¶ ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc gç Keo lai so víi 2 loµi bè mÑ vµ mét sè loµi c©y kh¸c [11], [13], [14] cho trong b¶ng 1.3 ë díi. B¶ng 1.3. Thµnh phÇn ho¸ häc gç Keo lai vµ c¸c c©y nguyªn liÖu giÊy kh¸c Loµi c©y Xenlulo (%) Linhin (%) Pentozan (%) Keo tai tîng (4 tuæi) 49,05 22,55 22,27 Keo l¸ trµm (4 tuæi) 47,64 25,65 20,06 Keo lai (4 tuæi) 49,00 25,65 20,52 Bå ®Ò 45,36 23,40 14,76 Mì 46,56 30,17 17,16 B¹ch ®µn Caman (7 tuæi) 48,10 27,50 19,60 B¹ch ®µn Uro (7 tuæi) 47,64 25,46 19,21 Qua nghiªn cøu, c¸c t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh: Hµm lîng xelulo cña mét sè dßng Keo lai cao h¬n h¼n c¸c loµi c©y lµm nguyªn liÖu th«ng dông ®ang ®îc sö dông lµm bét giÊy hiÖn nay. Trong ®ã, dßng BV33 cã hµm lîng xellulo cao nhÊt, tiÕp ®Õn lµ c¸c dßng BV10, BV5 (ë tuæi 5). §¸nh gi¸ mét c¸ch tæng hîp vÒ hµm lîng c¸c chÊt trong gç cã thÓ nãi dßng BV10 lµ dßng cã gi¸ trÞ cao nhÊt. Ngoµi cã hµm lîng xellulo cao, dßng BV10 cßn cã hµm lîng linhin, hµm lîng c¸c chÊt tan trong Cån, benzel vµ hµm lîng chÊt tan trong níc nãng (hµm lîng t¹p chÊt) thÊp, trong lóc hµm lîng pentozan t¬ng ®èi cao, t¹o ®iÒu kiÖn cho xellulo dÔ ph©n bè ®Òu trªn bÒ mÆt giÊy. §©y lµ dßng ®îc ®¸nh gi¸ lµ cã hiÖu suÊt bét giÊy cao nhÊt vµ tiÕp ®Õn lµ c¸c dßng BV32, BV5, BV16 vµ BV29. GiÊy ®îc s¶n xuÊt tõ c¸c dßng Keo lai ®îc chän cã ®é dµi ®øt vµ ®é chÞu gÊp cao h¬n râ rÖt so víi hai loµi Keo bè mÑ vµ B¹ch ®µn tr¾ng caman. Khi nghiªn cøu vÒ nèt sÇn vµ kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt cña Keo lai, c¸c t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh: c¸c dßng Keo lai ®îc lùa chän kh«ng nh÷ng sinh trëng, cã h×nh d¸ng th©n c©y ®Ñp mµ cßn cã mét lîng nèt sÇn cè ®Þnh ®¹m cao, ®ång thêi cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt tèt h¬n c¶ hai loµi c©y bè mÑ [22], [43]. Trong ®iÒu
10 kiÖn tù nhiªn ë giai ®o¹n vên ¬m 3 th¸ng tuæi, Keo lai cã sè lîng vµ khèi lîng nèt sÇn trªn rÔ nhiÒu gÊp 3-10 lÇn hai loµi Keo bè mÑ. Tuy nhiªn, mét sè dßng l¹i cã tÝnh chÊt trung gian. Sau khi nhiÔm khuÈn mét n¨m ë vên ¬m Keo tai tîng cã t¨ng trëng m¹nh h¬n Keo l¸ trµm, t¨ng trëng cña Keo lai cã tÝnh chÊt trung gian gi÷a hai loµi bè mÑ. Díi t¸n rõng 5 tuæi, sè tÕ bµo vi sinh vËt vµ vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m trong 1g ®Êt díi t¸n rõng Keo lai cao h¬n râ rÖt so víi Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm  ®Êt díi t¸n rõng Keo lai ®îc c¶i thiÖn h¬n ®Êt díi t¸n c¸c loµi bè mÑ c¶ vÒ ho¸ tÝnh, lý tÝnh vµ vi sinh vËt ®Êt [22]. Vò TÊn Ph¬ng (2001) [29] khi nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng cña Keo lai vµ mét sè tÝnh chÊt cña ®Êt ë Ba V× cho kÕt qu¶: ®é Èm ®Êt díi rõng Keo lai ë c¸c tuæi kh¸c nhau ®îc c¶i thiÖn mét c¸ch râ rÖt so víi n¬i kh«ng cã rõng. §é Èm ®Êt, ®é ph×, dung träng cña ®Êt còng biÕn ®æi theo híng tÝch cùc khi tuæi rõng t¨ng ®Æc biÖt ë tÇng ®Êt tõ 0 - 20 cm. B¶ng 1.4. Nèt sÇn tù nhiªn trªn rÔ c©y ¬m vµ sè tÕ bµo vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m trong bÇu ®Êt cña Keo lai vµ c¸c loµi bè mÑ ë giai ®o¹n 3 th¸ng tuæi (Ba V×) Khèi lîng nèt sÇn/c©y Sè TB vi khuÈn Sè nèt Loµi c©y cè ®Þnh ®¹m/g sÇn/c©y Kh« T¬i (g/c©y) (g/c©y) ®Êt (x105) Keo lai BV5 80,3 0,080 0,41 18,61 BV10 54,7 0,089 0,33 15,42 BV16 50,1 0,126 0,43 12,45 BV32 59,7 0,120 0,41 9,04 BV33 39,9 0,116 0,39 5,38 Trung b×nh 56,5 0,110 0,41 12,62 Keo l¸ trµm h¹t 16,9 0,015 0,15 16,62 Keo l¸ trµm hom 6,6 0,011 0,075 10,79 Keo tai tîng h¹t 6,0 0,017 0,097 3,18 Keo tai tîng hom 8,7 0,011 0,099 5,66
11 Nghiªn cøu kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña mét sè dßng Keo lai ®îc lùa chän t¹i Ba V× cho thÊy: c¸c dßng Keo lai cã sù kh¸c nhau vÒ cêng ®é tho¸t h¬i níc, ¸p suÊt thÈm thÊu, ®é Èm c©y hÐo vµ thÓ hiÖn tÝnh chÞu h¹n cao h¬n c¸c loµi Keo bè mÑ. Trong ®ã dßng BV32, cã søc chÞu h¹n tèt nhÊt, tiÕp ®ã lµ c¸c dßng BV5, BV10, BV16 [17], [20]. Nh÷ng nghiªn cøu chän läc c©y tréi, nh©n gièng vµ bíc ®Çu trång kh¶o nghiÖm dßng v« tÝnh Keo lai cña Ph¹m V¨n TuÊn, Lu B¸ ThÞnh, Ph¹m V¨n ChiÕn (1995) [35] ë §«ng Nam Bé ®· ®a ra kÕt luËn: hom chåi cña Keo lai cho tû lÖ ra rÔ cao nhÊt nÕu ®îc gi©m tõ th¸ng thø 5 ®Õn th¸ng 7 vµ ®îc xö lý b»ng iba d¹ng bét, nång ®é 0,7% va 1%. Trong ®ã, hom cña c¸c c¸ thÓ Keo lai kh¸c khau cã tû lÖ ra rÔ kh¸c nhau. KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm dßng v« tÝnh cho thÊy, chØ mét sè dßng Keo lai lµ cã sinh trëng nhanh h¬n so víi Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm, ®· chän ®îc c¸c dßng Keo lai 3, 5, 6 vµ 12 cã sinh trëng nhanh cã thÓ nh©n gièng ®¹i trµ cho trång rõng s¶n xuÊt ë §«ng Nam Bé vµ c¸c ®Þa ph¬ng cã ®iÒu kiÖn t¬ng tù. KÕt qu¶ nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ rhizobium cho Keo lai ë vên ¬m vµ rõng trång cña Lª Quèc Huy vµ NguyÔn Minh Ch©u cho thÊy: ¸p dông bãn chÕ phÈm rhizobium ®a chñng cho Keo lai ë vên ¬m ®· cã t¸c dông t¨ng tÊt c¶ c¸c chØ tiªu sinh trëng (Hn, Do, vµ sinh khèi), b×nh qu©n ®¹t tõ 180- 200%. Cßn t¹i rõng trång Keo lai khi ¸p dông chÕ phÈm rhizobium ®a chñng (20g/c©y) còng cã t¸c dông t¨ng sinh trëng c¸c chØ tiªu vÒ chiÒu cao, ®êng kÝnh, b×nh qu©n ®¹t 128-130% sau trång 10 th¸ng vµ 118-120% sau 24 th¸ng [10] C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh ®Ó t¨ng n¨ng suÊt rõng trång Keo lai cã rÊt nhiÒu. Trong ®ã, næi lªn lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña t¸c gi¶ Lª §×nh Kh¶ vµ Hå Quang Vinh (1998) [19]. KÕt qu¶ cho ë b¶ng 1.5 ë díi:
12 B¶ng 1.5. Sinh trëng cña Keo lai vµ c¸c loµi bè mÑ ë c¸c ®iÒu kiÖn th©m canh kh¸c nhau t¹i Ba V× (trång th¸ng 10/1996 vµ ®o vµo th¸ng 7/1998) Qu¶ng canh Th©m canh cao Gièng H D1.3 V H D1.3 V (m) (cm) (dm3/c©y) (m) (cm) (dm3/c©y) Keo lai 4,4 3,7 4,7 6,3 6,3 19,6 Keo tai tîng hom, pongaki 2,4 2,5 1,2 3,7 4,6 6,1 Keo tai tîng h¹t, §ång Nai 2,4 2,5 1,2 3,2 4,3 4,6 Keo l¸ trµm hom, coen R 2,2 1,8 0,6 3,2 3,3 2,7 Keo l¸ trµm h¹t. §ång Nai 2,1 1,4 0,2 3,2 2,5 1,6 Ghi chó: Qu¶ng canh: Kh«ng lµm ®Êt, bãn 50gNPK/hè Th©m canh : Cµy toµn diÖn, bãn mçi hè 4 kg ph©n chuång vµ 100g NPK Nh vËy, c¶i thiÖn gièng vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh kh¸c ®Òu cã vai trß rÊt quan träng ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt rõng trång. Muèn t¨ng n¨ng suÊt rõng trång cao nhÊt ph¶i ¸p dông tæng hîp c¸c biÖn ph¸p c¶i thiÖn gièng kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p th©m canh. Sù kÕt hîp gi÷a gièng ®îc c¶i thiÖn víi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trång rõng th©m canh míi t¹o sÏ ®¹t ®îc n¨ng suÊt cao trong s¶n xuÊt l©m nghiÖp. C¸c gièng Keo lai ®· ®îc chän läc sau kh¶o nghiÖm cã n¨ng suÊt cao h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c loµi bè mÑ [19]. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña t¸c gi¶ Ph¹m ThÕ Dòng, Ng« V¨n Ngäc (2006) [6] vÒ biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh rõng trång ë B×nh Phíc cho thÊy: Keo lai sinh trëng nhanh trong 3 n¨m ®Çu, vµ cã thÓ trång Keo lai trªn nhiÒu lo¹i ®Êt ë vïng §«ng Nam Bé nhng trªn ®Êt x¸m b¹c mµu phï sa cæ cÇn thiÕt ph¶i bãn ph©n khi trång. Trong ®iÒu kiÖn ®Êt dèc, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i san ñi thùc b× mµ cã thÓ ph¸t dän thñ c«ng ®Ó trång rõng, kh«ng nªn ®èt thùc b× mµ sö dông chóng lµm líp th¶m r¶i ®Òu trªn mÆt ®Êt. Trªn ®Êt feralit ph¸t triÓn trªn phï sa cæ vµ trªn ®Êt x¸m b¹c mµu vïng §«ng Nam Bé cã thÓ bãn lãt hçn hîp
13 ph©n vi sinh S«ng Danh víi NPK theo liÒu lîng 0,5kg+0,1kg/hè tríc khi trång. Tuú theo ®iÒu kiÖn cã thÓ bãn thóc b»ng ph©n vi sinh vµ NPK vµo n¨m thø 2-3 nÕu c©y sinh trëng kÐm. Trång mËt ®é 1428 c©y/ha nÕu lµm nguyªn liÖu giÊy. Trêng hîp muèn sö dông gç nhì vµ gç lín nªn trång víi mËt ®é 1111 c©y/ha vµ nghiªn cøu tiÕp vÒ vÊn ®Ò tØa tha. Phun thuèc diÖt cá ridweed 2 lÇn/n¨m, trong hai n¨m ®Çu cho sinh trëng c©y tèt h¬n vµ cã thÓ thay thÕ ph¬ng ph¸p d·y cá th«ng thêng. TØa cµnh 2 lÇn khi rõng 8 vµ 20 th¸ng tuæi cho c©y sinh trëng tèt nhÊt. Ch¨m sãc rõng thñ c«ng 2 n¨m, víi 3 lÇn/n¨m vµo c¸c th¸ng 4, 8 vµ 12 tèt h¬n chØ ch¨m sãc 2 lÇn vµo th¸ng 4 vµ th¸ng 12. ¸p dông tæng hîp c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt th©m canh rõng, cã thÓ cho t¨ng tr÷ lîng cao nhÊt tíi 84,21% so víi trång rõng qu¶ng canh. Ngoµi ra cßn nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu kh¸c vÒ biÖn ph¸p th©m canh rõng trång Keo lai. VÝ dô, c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶: NguyÔn Huy S¬n, NguyÔn Thanh Minh, Bïi Thanh H»ng, NguyÔn Toµn Th¾ng (2005) vÒ “¶nh hëng cña mét sè biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh ®Õn sinh trëng rõng trång Keo lai ë §«ng Nam Bé”, … N¨m 2003, t¸c gi¶ NguyÔn Träng Nh©n ®· nghiªn cøu c©y Keo lai theo híng sö dông gç lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt v¸n d¨m. T¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh [26], ®é bÒn uèn tÜnh, ®é bÒn kÐo vu«ng gãc, tû lÖ tr¬ng në chiÒu dµy cña v¸n phô thuéc vµo khèi lîng thÓ tÝch cña v¸n vµ vµo tuæi cña c©y. §é bÒn uèn tÜnh, ®é bÒn kÐo vu«ng gãc t¨ng theo khèi lîng thÓ tÝch v¸n vµ t¨ng theo cÊp tuæi c©y. Tû lÖ tr¬ng në chiÒu dµy t¨ng theo khèi lîng thÓ tÝch v¸n vµ gi¶m khi cÊp tuæi c©y t¨ng. V¸n d¨m gç Keo lai 6 tuæi, lo¹i v¸n 3 líp, chÊt kÕt dÝnh urea- formadehyde, keo líp ngoµi 12%, keo líp trong 8%, víi khèi lîng thÓ tÝch 0,70g/cm3, 0,75g/cm3 ®é bÒn uèn tÜnh t¬ng ®¬ng lµ 16,15 MPa, 17,73 MPa, ®é bÒn kÐo vu«ng gãc ®¹t 0,34 MPa, 0,36 MPa. Nh×n chung, c¸c lo¹i v¸n nµy ®¸p øng yªu cÇu lo¹i v¸n 1A trong tiªu chuÈn cÊp ngµy 04TCN2-1999. Còng
14 trong n¨m ®ã, khi nghiªn cøu khuyÕt tËt gç cña mét sè loµi Keo (trong ®ã cã Keo lai) lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt ®å méc xuÊt khÈu, t¸c gi¶ NguyÔn Träng Nh©n kh¼ng ®Þnh: Gç Keo lai, Keo tai tîng, Keo l¸ trµm lµ nguyªn liÖu hiÖn ®îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt d¨m giÊy xuÊt khÈu. Kh«ng nh÷ng thÕ, c¸c lo¹i gç nµy cßn ®îc sö dông lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt ®å méc xuÊt khÈu, trong ®ã cã bµn ghÕ dïng ngoµi trêi. Trong c¸c lo¹i gç ®îc kh¶o s¸t, Keo lai vµ Keo l¸ trµm khuyÕt tËt do m¾t gç chiÕm tû lÖ lín. Khi sö dông gç cña 3 lo¹i Keo trªn lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt bµn ghÕ xuÊt khÈu dïng ngoµi trêi, ph«i c¸c chi tiÕt cã thÓ gi¶m tíi 30% sè lîng do cã nh÷ng khuyÕt tËt m¾t sèng cã ®êng kÝnh trung b×nh lín h¬n 2cm, m¾t môc, gç biÕn mµu vµ gç bÞ hµ [27]. GÇn ®©y, n¨m 2004 - 2005 t¸c gi¶ NguyÔn träng B×nh ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ lËp ra biÓu thÓ tÝch, biÓu cÊp ®Êt, biÓu s¶n lîng vµ biÓu s¶n phÈm t¹m thêi cho rõng Keo lai thuÇn loµi. Víi môc tiªu nghiªn cøu lµ phôc vô cho c«ng t¸c ®iÒu tra, kinh doanh rõng trång Keo lai, c¸c nghiªn cøu cña t¸c gi¶ ®· cung cÊp nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ qui luËt sinh trëng, s¶n lîng lµm c¬ së x¸c ®Þnh qui m«, ph¹m vi g©y trång vµ kinh doanh loµi c©y nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ [1], [2], [3]. Tãm l¹i, Keo lai lµ loµi c©y ®a t¸c dông. Chóng võa cã sinh trëng nhanh, cho n¨ng suÊt rõng trång cao, võa cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o, nu«i dìng, b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i. Tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y, ®· cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ loµi c©y nµy. Tuy nhiªn, nh÷ng nghiªn cøu tËp trung chñ yÕu ë lÜnh vùc gièng, trång rõng (nh nghiªn cøu kh¶o nghiÖm gièng; kü thuËt t¹o gièng; c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trång vµ th©m canh rõng…), mét sè nghiªn cøu thuéc vÒ lÜnh vùc ®iÒu tra - s¶n lîng (nghiªn cøu lËp c¸c biÓu s¶n lîng) vµ mét sè thuéc vÒ lÜnh vùc chÕ biÕn l©m s¶n (nghiªn cøu sö dông gç lµm nguyªn liÖu giÊy, nguyªn liÖu v¸n d¨m…). Vµ ®Æc biÖt, c¸c sè liÖu c«ng bè cña c¸c t¸c gi¶ hÇu hÕt ®Òu lÊy tõ rõng trång trong c¸c Trung t©m nghiªn cøu, rÊt Ýt sè liÖu
15 ®îc lÊy tõ rõng trång cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh. §iÒu nµy lµm cho kÕt qu¶ nghiªn cøu phÇn nµo mang tÝnh chñ quan. Vµi n¨m gÇy ®©y, vµo mïa ma b·o, trong c¸c l« rõng trång Keo lai thêng xuÊt hiÖn hiÖn tîng c©y bÞ ®æ, g·y hµng lo¹t lµm thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho ngêi lµm nghÒ rõng. HiÖn tîng nµy xuÊt hiÖn ë hÇu hÕt c¸c tØnh thµnh cã diÖn tÝch rõng trång Keo lai tõ B¾c vµo Nam. Theo GS.TS Lª §×nh Kh¶ vµ mét sè t¸c gi¶ kh¸c th× Keo lai lµ gièng c©y a s¸ng m¹nh l¹i sinh trëng nhanh nªn khi trång ë n¬i cã ma lín vµ giã m¹nh thêng hay bÞ ®æ g·y. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay vÉn cha cã mét c«ng tr×nh nghiªn cøu cô thÓ nµo vÒ c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®æ, g·y trªn cña Keo lai.
16 Ch¬ng 2 ®Æc ®iÓm ®èi tîng nghiªn cøu, Môc tiªu vµ giíi h¹n ®Ò tµi 2.1. §Æc ®iÓm ®èi tîng nghiªn cøu 2.1.1. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ c©y Keo lai Keo lai lµ gièng lai tù nhiªn gi÷a Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm. Tªn khoa häc: Acacia mangium Wild. x Acacia auriculiformis A. Cunn. ex Benth. • Mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu: C©y gç thêng xanh, cao 25 - 30m, ®êng kÝnh 30 - 40cm. Th©n th¼ng, vá mµu x¸m, h¬i nøt däc. L¸, hoa, qu¶ vµ h¹t ®Òu cã tÝnh trung gian gi÷a Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm. L¸ ®¬n, mäc c¸ch 3 - 4 g©n song song xuÊt ph¸t tõ gèc l¸. Hoa tù b«ng ®u«i sãc nhá, mµu tr¾ng vµng. Qu¶ ®Ëu, mÆt c¾t ngang h×nh bÇu dôc. Qu¶ chÝn tù khai. H¹t ®en, h×nh elip, dµi 4 - 5mm, réng 2,5 - 3,5mm. Sinh trëng nhanh h¬n Keo tai tîng vµ Keo l¸ trµm. N¨ng suÊt cã thÓ ®¹t 45 m3/ha/n¨m. • Ph©n bè tù nhiªn: - §Þa ph¬ng: ViÖt Nam, Th¸i Lan, Malaysia, Indonesia, Australia, Ên §é vµ mét sè níc kh¸c vïng Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng. - VÜ ®é: 8 - 22o. - §é cao so víi mÆt níc biÓn: 5 - 300m • §iÒu kiÖn khÝ hËu n¬i nguyªn s¶n: - Lîng ma trung b×nh n¨m: 1300 - 2500mm/n¨m - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m: 23 - 27oC - NhiÖt ®é tèi cao trung b×nh th¸ng nãng nhÊt: 31 - 34oC
17 - NhiÖt ®é tèi thÊp trung b×nh th¸ng l¹nh nhÊt: 15 - 22o C • Vïng cã thÓ g©y trång ë ViÖt Nam: - VÜ ®é: 8 - 22o - §é cao so víi mÆt níc biÓn: 5 - 500m (miÒn Nam), 5 - 300m (miÒn B¾c) - §iÒu kiÖn khÝ hËu: + Lîng ma TB n¨m: 1500-2500 mm/n¨m (tèt nhÊt lµ 1800-2500 mm/n¨m) + Mïa ma (≥ 100 mm/th¸ng): tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 10 - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m: 23 - 28oC - NhiÖt ®é tèi cao trung b×nh th¸ng nãng nhÊt: 31 - 34oC - NhiÖt ®é tèi thÊp trung b×nh th¸ng l¹nh nhÊt: 13 - 23o C - §iÒu kiÖn ®Êt ®ai: + Lo¹i ®Êt cã thÓ trång: ®Êt phï sa vµ phï sa cæ, ®Êt feralit ph¸t triÓn trªn diÖp th¹ch, sa th¹ch vµ sa diÖp th¹ch, tèi u: ®Êt phï sa vµ phï sa cæ, ®Êt ph¸t triÓn trªn diÖp th¹ch. + §é s©u tÇng ®Êt cã thÓ trång: >40cm, tèi u: >60cm + pH cã thÓ trång: 4 - 7, tèi u: 5 - 6 + §é dèc cã thÓ trång: díi 25o, tèi u: díi 15o Vïng trång vµ c¸c gièng cã triÓn väng Vïng trång (rÊt thÝch hîp: xxx, thÝch hîp võa: xx, Ýt thÝch hîp: x) XuÊt xø T©y TT©m §«ng §B B¾c Nam T©y §«ng T©y hoÆc gièng B¾c MB¾c BBé Bbé TBé TBé Nguyªn NBé NB BV10, BV16, V32, BV33, xx x xxx xxx x xx xxx x BV71, BV75 TB6, TB12 xx xx xx x