Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Đánh giá hiệu quả các dự án quốc tế Lâm nghiệp rút ra bài học làm cơ sở khoa học cho việc quản lý Dự án quốc tế

Chia sẻ: Tri Lễ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là đánh giá hiệu quả quản lý các Dự án quốc tế Lâm nghiệp làm cơ sở khoa học cho việc đề xuất những điều chỉnh trong công tác quản lý các Dự án trong tương lai. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Đánh giá hiệu quả các dự án quốc tế Lâm nghiệp rút ra bài học làm cơ sở khoa học cho việc quản lý Dự án quốc tế

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o bé n«ng nghiÖp & ptnt Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp PH¹M V¡N THO¹I §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n quèc tÕ L©m nghiÖp rót ra bµi häc lµm c¬ së khoa häc cho viÖc qu¶n lý c¸c Dù ¸n quèc tÕ LUËN V¡N TH¹C Sü KHOA HäC L¢M NGHIÖP Hµ t©y, 2006
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o bé n«ng nghiÖp & ptnt Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp PH¹M V¡N THO¹I §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n quèc tÕ L©m nghiÖp rót ra bµi häc lµm c¬ së khoa häc cho viÖc qu¶n lý c¸c Dù ¸n quèc tÕ Chuyªn ngµnh: L©m häc M· sè: 60.62.60 LUËN V¡N TH¹C Sü KHOA HäC L¢M NGHIÖp Ngêi híng dÉn khoa häc: ts. nguyÔn phó hïng Hµ t©y, 2006
Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc cña riªng t«i, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu hoµn toµn trung thùc vµ kh«ng trïng lÆp víi bÊt cø mét c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo kh¸c. TÊt c¶ c¸c th«ng tin sè liÖu trong luËn v¨n ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, khoa häc, dùa trªn kÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tÕ, c¸c tµi liÖu tham kh¶o cã nguån gèc vµ xuÊt xø râ rµng.
Lêi c¶m ¬n T«i xin tr©n träng c¶m ¬n TiÕn sü NguyÔn Phó Hïng, gi¸o viªn híng dÉn khoa häc, ®· híng dÉn vµ gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy c« trong Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng, c¸c thÇy c« trong khoa Sau §¹i häc Trêng §¹i häc L©m nghiÖp ®· truyÒn ®¹t cho t«i nh÷ng kiÕn thøc quý b¸u vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó t«i hoµn thµnh kho¸ häc còng nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin göi lêi c¶m ¬n c¸c ®ång nghiÖp cña t«i ®ang lµm viÖc t¹i Ban qu¶n lý c¸c Dù ¸n L©m nghiÖp vµ c¸c ®ång nghiÖp ®ang lµm viÖc t¹i Vô Hîp t¸c Quèc tÕ Bé NN&PTNT ®· tr¶ lêi c¸c c©u hái pháng vÊn còng nh cung cÊp cho t«i nh÷ng t liÖu cã liªn quan ®Õn lÜnh vùc nghiªn cøu cña luËn v¨n. Cuèi cïng, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, b¹n bÌ, c¸c anh chÞ häc viªn líp Cao häc Kho¸ 11 L©m nghiÖp ®· ®éng viªn gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ hoµn thµnh luËn v¨n.
1 Ch¬ng 1 Tæng quan 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Tµi nguyªn rõng ViÖt Nam v« cïng quý gi¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, cïng víi thêi gian tµi nguyªn rõng ViÖt Nam biÕn ®æi kh«ng ngõng qua c¸c thêi kú lÞch sö. C¸c giai ®o¹n cã nh÷ng ®Æc trng vµ thay ®æi cô thÓ nh sau: - Giai ®o¹n tõ n¨m 1943 ®Õn 1993: lµ giai ®o¹n mµ tµi nguyªn rõng ViÖt Nam biÕn ®æi theo chiÒu híng suy tho¸i nghiªm träng. Theo sè liÖu kiÓm kª rõng toµn quèc n¨m 1943 ViÖt Nam cã kho¶ng 14,3 triÖu ha vµ ®é che phñ rõng lµ 43%, ®Õn n¨m 1993 diÖn tÝch rõng trªn toµn quèc chØ cßn 8,6 triÖu ha vµ ®é che phñ chØ cßn kho¶ng 23%. Trong vßng 50 n¨m ViÖt Nam ®· mÊt ®i kho¶ng 5,7 triÖu ha rõng, thay vµo ®ã lµ nh÷ng diÖn tÝch ®Êt trèng ®åi nói träc vµ diÖn tÝch rõng cßn l¹i còng cã chÊt lîng rÊt thÊp. Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù mÊt rõng nãi trªn: Do chiÕn tranh, ®èt n¬ng lµm rÉy, khai th¸c qu¸ møc…. Mét lý do quan träng n÷a lµ ë giai ®o¹n nµy nÒn kinh tÕ níc ta ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, chóng ta ph¶i gia søc khai th¸c tµi nguyªn ®Ó ®æi lÊy ngo¹i tÖ chÝnh v× vËy mµ tµi nguyªn rõng bÞ mÊt ®i lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. - Giai ®o¹n tõ 1993 ®Õn nay: Lµ giai ®o¹n phôc håi tµi nguyªn rõng. Theo sè liÖu kiÓm kª rõng toµn quèc n¨m 2005 th× diÖn tÝch rõng níc ta t¨ng lªn 12,6 triÖu ha vµ ®é che phñ lµ 37% so víi 8,6 triÖu ha vµ ®é che phñ 23% n¨m 1993 diÖn tÝch rõng cña níc ta ®· t¨ng ®îc 4 triÖu ha trong vßng 10 n¨m. Thµnh qu¶ nµy lµ do sù quan t©m ®Çu t ®óng møc cña nhµ níc ®èi víi ngµnh L©m nghiÖp vµ mét phÇn ®ãng gãp rÊt quan träng lµ sù hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc L©m nghiÖp cña ViÖt nam víi c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ quèc tÕ vµ c¸c níc trªn thÕ giíi. C¸c dù ¸n hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc ph¸t triÓn l©m nghiÖp nµy kh«ng nh÷ng ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng mµ cßn gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng cña c¸c vïng cã dù ¸n vµ trªn toµn quèc. Kh«ng nh÷ng thÕ c¸c dù
2 ¸n hîp t¸c quèc tÕ vµo ViÖt Nam ®· lµm thay ®æi l¹i quan ®iÓm cña ngµnh l©m nghiÖp ViÖt Nam. Tõ chç ph¸t triÓn kinh tÕ l©m nghiÖp lÊy khai th¸c gç lµm chñ ®¹o, nay chuyÓn sang ph¸t triÓn L©m nghiÖp x· héi theo quan ®iÓm sö dông hîp lý tµi nguyªn rõng lÊy con ngêi lµm trung t©m cña mäi sù ph¸t triÓn. HiÖn nay ngµnh L©m nghiÖp ViÖt Nam ®· vµ ®ang nhËn ®îc sù hç trî ph¸t triÓn tõ chÝnh phñ c¸c níc nh: NhËt B¶n, §øc, Thuþ §iÓn, §an M¹ch, Hµ Lan vµ c¸c tæ chøc ®a ph¬ng nh Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB), Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) vµ Liªn minh Ch©u ¢u (EU) th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n. Tuy nhiªn hiÖu qu¶ cña tõng dù ¸n lµ rÊt kh¸c nhau vÒ møc ®é ®¹t ®îc, nã do nhiÒu nguyªn nh©n nh hÖ thèng thÓ chÕ chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam vµ chÝnh s¸ch cña c¸c nhµ tµi trî cßn nhiÒu bÊt cËp, nh÷ng v¨n b¶n ®Çu vµo cña tõng dù ¸n ®Õn sù chuÈn bÞ, viÖc thùc thi, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. ViÖc t×m kiÕm nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n ®Ó kh¾c phôc trong qu¶n lý c¸c dù ¸n lµ rÊt cÇn thiÕt. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng dÉn ®Õn c¸c dù ¸n Quèc tÕ L©m nghiÖp cha ®¹t hiÖu qu¶ cao nh mong muèn lµ tÝnh phøc t¹p vµ nhiÒu hîp phÇn cña mét dù ¸n. C¸c dù ¸n L©m nghiÖp thêng ®îc thiÕt kÕ víi mét ph¹m vi ho¹t ®éng réng lín, nhiÒu vïng, nhiÒu tØnh vµ nh÷ng vïng ®îc chän ®Ó thùc thi dù ¸n l¹i lµ c¸c vïng s©u vïng xa vïng ®Æc biÖt khã kh¨n, sè ngêi tham gia dù ¸n lµ rÊt lín, trong khi ®ã n¨ng lùc qu¶n lý dù ¸n ë cÊp ®Þa ph¬ng cßn nhiÒu h¹n chÕ, chÝnh v× vËy rÊt khã cã thÓ ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®· ®îc ®Ò ra. TÝnh phøc t¹p cña mét dù ¸n cßn thÓ hiÖn ë chç c¸c dù ¸n liªn quan ®Õn nhiÒu c¬ quan qu¶n lý, nhiÒu ngµnh kh¸c nhau v× c¸c dù ¸n ®Çu t nµy mang tÝnh ®Çu t ph¸t triÓn tæng hîp víi hµng tr¨m ho¹t ®éng kh¸c nhau. VÝ dô nh dù ¸n Khu vùc l©m nghiÖp do ADB tµi trî cã 12 hîp phÇn, dù ¸n Vïng ®Êt ngËp níc ven biÓn do WB tµi trî víi 7 hîp phÇn trong ®ã cã 13 tiÓu
3 hîp phÇn. C¸c ban ngµnh chuyªn m«n kh¸c mÆc dï kh«ng tham gia trùc tiÕp vµo qu¶n lý c¸c hîp phÇn cña dù ¸n nhng hä l¹i tham gia vµo hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n nh thiÕt kÕ hoÆc thÈm ®Þnh thiÕt kÕ, x©y dùng c¸c tiªu chuÈn ®Þnh møc, gi¸m s¸t thi c«ng vµ nghiÖm thu c¸c ®Çu t c¬ së h¹ tÇng vµ x©y l¾p cña dù ¸n. Tuy r»ng c¸c c¬ quan ban ngµnh lµm ®óng chøc n¨ng nhiÖm vô cña hä nhng c¸c c¬ quan nµy thêng gÆp khã kh¨n trong viÖc n¾m b¾t c¸c yªu cÇu cña nhµ tµi trî (®Æc biÖt lµ c¸c së chuyªn ngµnh cña tØnh), nªn còng ®· lµm chËm tiÕn ®é vµ hiÖu qu¶ cña dù ¸n. C¸c vÊn ®Ò nªu trªn ®©y ®· ®Æt ra mét yªu cÇu cÊp thiÕt cÇn ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu ®¸nh gi¸ tæng hîp c¸c dù ¸n quèc tÕ L©m nghiÖp ®· vµ ®ang thùc hiÖn ë ViÖt nam tõ tríc tíi nay ®Ó lµm c¬ së khoa häc cho qu¸ tr×nh qu¶n lý c¸c dù ¸n quèc tÕ L©m nghiÖp trong t¬ng lai t¹i ViÖt nam. V× vËy, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n quèc tÕ L©m nghiÖp rót ra bµi häc lµm c¬ së khoa häc cho viÖc qu¶n lý c¸c Dù ¸n quèc tÕ”. 1.2. LÞch sö nghiªn cøu 1.2.1. Nh÷ng nghiªn cøu trªn thÕ giíi vÒ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc L©m nghiÖp N¨m 1974, gi¸o s John E – Gunter trêng ®¹i häc tæng hîp thuéc bang Michigan - Mü ®· xuÊt b¶n gi¸o tr×nh: “Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong ®¸nh gi¸ ®Çu t L©m nghiÖp”. §©y lµ mét gi¸o tr×nh t¬ng ®èi hoµn chØnh vÒ c¬ së vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ mµ gi¸o tr×nh ®Ò cËp tíi lµ: L·i xuÊt ®¬n, l·i kÐp, thêi gian vµ n¨m chiÕt khÊu. C¸c chØ tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh rõng vÒ c¸c mÆt kinh tÕ, x· héi vµ m«i trêng. Nã ®· ®îc vËn dông trong c«ng t¸c ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh rõng hiÖn t¹i trªn thÕ giíi. N¨m 1979, tæ chøc n«ng l¬ng thÕ giíi (FAO) ®· cho ra m¾t gi¸o tr×nh “ph©n tÝch c¸c dù ¸n L©m nghiÖp” cña Hans M – Gregersen vµ Amoldo H –
4 Contresal. TÊt c¶ c¸c ®Þa ph¬ng mµ tæ chøc FAO ®· ®Çu t dù ¸n trång rõng vµ ph¸t triÓn l©m nghiÖp ®Òu dïng tµi liÖu nµy lµm c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n L©m nghiÖp ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Nh×n chung, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh L©m nghiÖp vÒ mÆt ph¬ng ph¸p luËn lµ t¬ng ®èi hoµn chØnh vµ ngµy cµng phæ cËp ë nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. T¹i Philipin (1974) ®· tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n trang tr¹i trång rõng nguyªn liÖu giÊy cña c¸c hé gia ®×nh cho loµi c©y mäc nhanh Albizzia Falcataria, thuéc c«ng ty c«ng nghiÖp giÊy Philipin (PICOP). HiÖu qu¶ dù ¸n trång rõng ®îc ®¸nh gi¸ theo hai mÆt lµ hiÖu qu¶ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Cßn hiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi vµ sinh th¸i m«i trêng cha ®îc quan t©m ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ. Tuy vËy, c«ng tr×nh nµy ®· ®îc lµm tµi liÖu minh ho¹ vµ gi¶ng d¹y ë nhiÒu níc trong khu vùc vµ ë ViÖt nam. Theo sè liÖu lu tr÷ cña TREE CD – ROM (Cab International for Asia) tõ n¨m 1939 ®Õn n¨m 1995, cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ trong L©m nghiÖp. Trong ®ã cã 19 c«ng tr×nh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cho l©m nghiÖp nhiÖt ®íi, ®Æc biÖt cã 9 c«ng tr×nh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n trång rõng. Nhng nh÷ng c«ng tr×nh nµy chØ tËp trung ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh nh: §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¶i thiÖn gen c©y trång, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ biÖn ph¸p phßng chèng ch¸y rõng ë Anh, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ bãn ph©n cho trång rõng ë §øc… Trªn ®©y lµ nh÷ng nghiªn cøu vÒ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n cña c¸c t¸c gi¶ trªn thÕ giíi, c¸c c«ng tr×nh nµy chØ tËp trung ®¸nh vÒ c¸c mÆt kinh tÕ, x· héi, sinh th¸i - m«i trêng vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh, cha cã mét c«ng tr×nh nµo ®Ò cËp tíi viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc qu¶n lý ¸p dông cho tõng quèc gia cô thÓ.
5 1.2.2. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n quèc tÕ trong l©m nghiÖp ë ViÖt Nam Nh×n chung ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n l©m nghiÖp quèc tÕ t¹i ViÖt nam cßn rÊt míi mÎ. HiÖn nay, ngoµi c¸c b¸o c¸o ®¸nh gi¸ néi bé cña ngµnh chóng ta míi chØ cã mét sè c«ng tr×nh ®îc chÝnh thøc c«ng bè kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc L©m nghiÖp ®ã lµ: (1) “KiÓm kª diÖn tÝch, ®¸nh gi¸ chÊt lîng rõng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña c«ng tr×nh trång rõng PAM t¹i Qu¶ng Nam – §µ N½ng”, cña Hoµng Xu©n Tý n¨m 1994. §©y lµ c«ng tr×nh ®Çu tiªn vÒ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc L©m nghiÖp, c«ng tr×nh nµy míi chØ dõng l¹i ë viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c mÆt kinh tÕ vµ x· héi cña mét vïng dù ¸n, hiÖu qu¶ vÒ mÆt sinh th¸i m«i trêng cha ®îc quan t©m ®¸nh gi¸ cô thÓ vµ còng cha rót ra ®îc bµi häc kinh nghiÖm nµo cho c«ng t¸c qu¶n lý c¸c dù ¸n tiÕp theo. (2) Bíc ®Çu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n 327, ¶nh hëng cña nã tíi viÖc sö dông ®Êt vµ kinh tÕ – x· héi t¹i khu vùc vïng dù ¸n L©m trêng Quy Nh¬n tØnh B×nh §Þnh, cña TrÇn Ngäc Th¾ng n¨m 1997. Còng gièng nh c«ng tr×nh trªn, ®Ò tµi nµy míi chØ ph©n tÝch ®îc nh÷ng ¶nh hëng cña c¸c dù ¸n 327 tíi c¸c mÆt kinh tÕ, m«i trêng vµ x· héi, ®· cã nh÷ng kÕt luËn vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n trªn ®Þa bµn L©m trêng Quy Nh¬n tØnh B×nh §Þnh. Nhng cha cã kÕt luËn cho viÖc øng dông c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý c¸c dù ¸n tiÕp theo. (3) C«ng tr×nh nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n trång rõng ViÖt Nam, do CIFOR phèi hîp víi ViÖn Khoa Häc L©m NghiÖp ViÖt Nam vµ tæ chøc Tropenbos- ViÖt Nam thùc hiÖn n¨m 2003-2004. T¹i ®©y nhãm t¸c gi¶ ®· lùa chän 17 dù ¸n trång rõng trong tæng sè 300 dù ¸n trång rõng t¹i c¸c tØnh trªn ph¹m vi toµn quèc ®Ó ®¸nh gi¸, ®¸ng tiÕc kÕt qu¶ c«ng tr×nh vÉn cha ®îc chÝnh thøc c«ng bè, kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ nhãm t¸c gi¶ ®· rót ra ®îc mét sè bµi
6 häc kinh nghiÖm ®Ó x©y dùng thµnh c«ng c¸c dù ¸n trång rõng t¹i ViÖt Nam (tµi liÖu th«ng tin néi bé). Tãm l¹i, cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay cha cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ viÖc ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n quèc tÕ l©m nghiÖp ®· vµ ®ang thùc hiÖn ë ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®Ó cã nh÷ng c¬ së khoa häc cho viÖc qu¶n lý c¸c dù ¸n quèc tÕ trong t¬ng lai. 1.3. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n 1.3.1. Kh¸i niÖm dù ¸n vµ dù ¸n l©m nghiÖp quèc tÕ 1.3.1.1. Kh¸i niÖm dù ¸n Tõ nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau, c¸c nhµ nghiªn cøu ®· ®a ra nh÷ng ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ dù ¸n. Theo c¸ch hiÓu ®¬n gi¶n nhÊt, dù ¸n ®îc coi lµ mét s¸ng kiÕn ®îc ®a ra mét c¸ch hoµn toµn chñ quan nh»m ®¸p øng mét nhu cÇu trong mét t×nh huèng nhÊt ®Þnh. VÝ dô: trong cuéc sèng hµng ngµy ta thêng nghe thÊy: “§ã lµ mét ý kiÕn hay nÕu nh ta gi¶i quyÕt vÊn ®Ò b»ng c¸ch…” [10]. Theo tµi liÖu Management Tool for Development Assistance ®a ra ®Þnh nghÜa: Dù ¸n lµ mét c«ng viÖc dù kiÕn tríc nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu ®· x¸c ®Þnh trong mét kho¶ng thêi gian cô thÓ vµ víi mét kinh phÝ nhÊt ®Þnh [11]. Theo Vò Cao §µm, Ph¬ng ph¸p luËn Nghiªn cøu khoa häc, Nxb Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi 2003, trang 25 ®· ®a ra ®Þnh nghÜa: Dù ¸n ®îc coi lµ mét lo¹i ®Ò tµi cã môc ®Ých øng dông x¸c ®Þnh, cô thÓ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. Dù ¸n nh»m ®¸p øng mét nhu cÇu ®· ®îc nªu ra, chÞu sù rµng buéc cña kú h¹n vµ thêng lµ rµng buéc vÒ nguån lùc vµ ph¶i thùc hiÖn trong bèi c¶nh kh«ng ch¾c ch¾n [1]. Mét sè ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ dù ¸n khi xÐt díi gãc ®é cña b×nh ®¼ng giíi: Dù ¸n lµ mét tæ chøc cña con ngêi sö dông c¸c nguån lùc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó mang l¹i nh÷ng thay ®æi ®· ®îc dù kiÕn tríc cho mét nhãm ngêi ®· ®îc x¸c ®Þnh tríc t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc dù ¸n. Mét dù ¸n mang ®Õn sù can thiÖp cã tÝnh ph¸t triÓn vµ ®îc dù ®Þnh tríc nh»m ®¸p øng mét nhu cÇu hoÆc kh¾c phôc mét vÊn ®Ò.
7 Mét dù ¸n lu«n sÏ quan t©m vµ coi sù ph¸t triÓn cña phô n÷ lµ môc tiªu cña dù ¸n nÕu giíi ®îc coi lµ mét phÇn cña vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt [12]. Theo quan ®iÓm qu¶n Lý c¸c dù ¸n kü thuËt vµ c«ng nghÖ th× dù ¸n lµ mét lo¹t nh÷ng ho¹t ®éng ®îc thùc hiÖn bëi mét nhãm ngêi nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu cô thÓ trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh vµ víi mét sè nhÊt ®Þnh [13]. XÐt theo quan ®iÓm ph¸t triÓn céng ®ång th× dù ¸n lµ mét tæng thÓ cã kÕ ho¹ch nh÷ng ho¹t ®éng (c«ng viÖc) nh»m ®¹t mét sè môc tiªu cô thÓ trong mét kho¶ng thêi gian vµ trong khu«n khæ chi phÝ nhÊt ®Þnh [5]. Theo §iÒu 5 trong NghÞ ®Þnh 17/2001/ N§ - CP ghi râ: Dù ¸n lµ mét tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn nhau nh»m ®¹t ®îc mét hoÆc mét sè môc tiªu x¸c ®Þnh, ®îc thùc hiÖn trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh, dùa trªn nh÷ng nguån lùc x¸c ®Þnh. Tõ c¸c ®Þnh nghÜa vÒ dù ¸n trªn ®©y, trong khu«n khæ nghiªn cøu cña ®Ò tµi, xin ®a ra ®Þnh nghÜa vÒ dù ¸n nh sau: Dù ¸n lµ mét lo¹t c¸c ho¹t ®éng cã kÕ ho¹ch nh»m ®¹t ®îc mét hay mét sè kÕt qu¶ dù kiÕn tríc t¹i mét ®Þa bµn nhÊt ®Þnh, ®îc thùc hiÖn trong kho¶ng thêi gian vµ nguån kinh phÝ nhÊt ®Þnh, cã sù tham gia cña tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan ®Õn dù ¸n. 1.3.1.2. Kh¸i niÖm dù ¸n l©m nghiÖp quèc tÕ Víi tõng dù ¸n l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, yªu cÇu riªng vµ c«ng t¸c qu¶n lý cho mçi dù ¸n cô thÓ còng cã yªu cÇu vµ thÓ thøc riªng. Tõ c¸c ®Þnh nghÜa vÒ dù ¸n trªn ®©y cã thÓ ph©n lo¹i dù ¸n dùa vµo c¸c tiªu chÝ nh: ph¹m vi ho¹t ®éng, môc ®Ých vµ quy m« dù ¸n… Theo môc ®Ých ho¹t ®éng cña tõng dù ¸n, c¸c dù ¸n cã thÓ ®îc ph©n chia thµnh c¸c nhãm lín sau: * Nhãm dù ¸n ph¸t triÓn: Lµ c¸c dù ¸n nh»m ®Õn môc ®Ých lµm thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi cña mét ®Þa ph¬ng, c¶i tæ mét hÖ thèng qu¶n lý tµi nguyªn vµ m«i trêng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, triÓn khai mét c«ng nghÖ míi v.v. §ã lµ nhãm c¸c dù ¸n ®a d¹ng, sö dông nguån ng©n s¸ch c«ng cho môc tiªu ph¸t triÓn.
8 * Nhãm dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh: Gåm c¸c dù ¸n nh»m vµo viÖc t¹o ra s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña mét doanh nghiÖp. §ã lµ c¸c dù ¸n sö dông nguån lùc cña doanh nghiÖp hay c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. Môc tiªu chÝnh cña chóng lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ lîi nhuËn. Theo quy m« vµ ph¹m vi ho¹t ®éng, thêng ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua tæng møc ®Çu t vµ chóng ®îc chia thµnh c¸c dù ¸n nhãm A, dù ¸n nhãm B vµ nhãm C. Tuy nhiªn, tæng møc ®Çu t cã thÓ thay ®æi theo tõng ngµnh kinh tÕ (vÝ dô nh c¸c dù ¸n thuéc nhãm A cña ngµnh L©m nghiÖp chØ t¬ng ®¬ng víi c¸c dù ¸n thuéc nhãm B hoÆc C cña ngµnh X©y dùng hay ngµnh Giao th«ng). MÆt kh¸c, quy m« cña dù ¸n l¹i liªn quan ®Õn ph¹m vi ho¹t ®éng vµ ph¹m vi nµy l¹i liªn quan ®Õn sù ph©n cÊp qu¶n lý l·nh thæ (quèc gia, vïng, tØnh, huyÖn vµ céng ®ång c¸c vïng x·, th«n). Sù xem xÐt vÒ ph©n chia dù ¸n, theo c¸c tiªu chÝ trªn ®©y, cã thÓ nhËn ra r»ng c¸c dù ¸n L©m nghiÖp lµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn mµ kh«ng ph¶i lµ dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. V× thø nhÊt, chóng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong thùc tiÔn qu¶n lý rõng vµ viÖc ®iÒu hoµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c céng ®ång ®Þa ph¬ng víi tµi nguyªn rõng. Thø hai, lµ tÝnh ®a d¹ng cña c¸c vÊn ®Ò trong dù ¸n L©m nghiÖp lµm cho ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n thêng liªn quan ®Õn c¸c céng ®ång ®Þa ph¬ng. Thø ba, nguån lùc cho c¸c dù ¸n L©m nghiÖp thêng lµ c¸c kho¶n kinh phÝ cña nhµ níc vµ c¸c tæ chøc x· héi vµ tõ sù ®ãng gãp cña céng ®ång. Thø t, c¸c dù ¸n L©m nghiÖp ph¶n ¸nh nh÷ng ®Þnh híng cña nhµ níc vµ khuyÕn khÝch ngêi d©n sèng trong rõng hoÆc liªn quan ®Õn rõng tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý, b¶o vÖ, x©y dùng vµ ph¸t triÓn rõng nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ x· héi vµ m«i trêng. Ph¸t triÓn lµ më mang tõ nhá thµnh to, tõ yÕu thµnh m¹nh [Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt on line 1997 – 2004: The Free Vietnamese Dictionary Projec].
9 Trong lÜnh vùc sinh häc, ph¸t triÓn lµ mét lo¹t thay ®æi mµ c¸c c¬ quan cña ®éng thùc vËt tr¶i qua tõ tr¹ng th¸i ph«i cho ®Õn lóc trëng thµnh, tõ tr¹ng th¸i tæ chøc cÊp thÊp cho ®Õn tæ chøc cÊp cao [12]. Trong lÜnh vùc ph¸t triÓn con ngêi th× kh¸i niÖm ph¸t triÓn ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: Ph¸t triÓn con ngêi lµ mét qu¸ tr×nh më réng sù lùa chän cña con ngêi… Ba sù chän lùa c¬ b¶n nhÊt lµ ®îc sèng mét cuéc sèng l©u dµi vµ lµnh m¹nh, ®îc tiÕp nhËn tri thøc vµ ®îc tiÕp cËn víi nguån lùc cÇn thiÕt ®¶m b¶o mét cuéc sèng víi nh÷ng tiªu chuÈn tèt…. Ph¸t triÓn con ngêi cã hai mÆt: h×nh thµnh c¸c kh¶ n¨ng cña con ngêi – nh lµ cã søc khoÎ tèt h¬n, tri thøc tèt h¬n vµ c¸c kü n¨ng tèt h¬n – vµ viÖc con ngêi sö dông nh÷ng kh¶ n¨ng cã ®îc cña m×nh – vµo c¸c môc ®Ých gi¶i trÝ, s¶n xuÊt hoÆc tham gia tÝch cùc vµo c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, x· héi vµ chÝnh trÞ [9]. Tõ gãc nh×n vÒ b×nh ®¼ng giíi th× ph¸t triÓn lµ sù c¶i thiÖn nh÷ng lîi Ých vËt chÊt cña con ngêi vµ qu¸ tr×nh ®¹t ®îc sù c¶i thiÖn nµy. Kh¸i niÖm ph¸t triÓn còng bao gåm c¶ yÕu tè c«ng b»ng – cã nghÜa lµ nh÷ng lîi Ých vËt chÊt cã ®îc tõ tiÕn tr×nh pph¸t triÓn ph¶i ®îc ph©n phèi c«ng b»ng, ®Æc biÖt lµ dµnh cho c¸c ®èi tîng cÇn nhÊt - ®ã lµ nh÷ng ngêi kÐm may m¾n vµ dÔ tæn th¬ng nhÊt. ChÝnh v× vËy mµ ®· xuÊt hiÖn sù quan t©m ®Æc biÖt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña phô n÷ bëi v× phô n÷ chiÕm ®a sè trong nhãm ngêi thiÖt thßi nhÊt. [12] Trong khu«n khæ phï hîp víi nghiªn cøu cña ®Ò tµi, xin ®a ra ®Þnh nghÜa vÒ ph¸t triÓn nh sau: Ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh thay ®æi, lµ sù c¶i thiÖn tÝch cùc vÒ kinh tÕ, x· héi, m«i trêng vµ v¨n ho¸ chÝnh trÞ. Tõ nh÷ng ®Þnh nghÜa trªn ®©y vµ trong khu«n khæ nghiªn cøu cña ®Ò tµi, xin ®a ra ®Þnh nghÜa dù ¸n L©m nghiÖp Quèc tÕ nh sau: Dù ¸n L©m nghiÖp Quèc tÕ lµ tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cã kÕ ho¹ch nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ph¸t triÓn L©m nghiÖp, ®îc thùc hiÖn trªn mét ®Þa bµn nhÊt ®Þnh,
10 trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh vµ dùa chñ yÕu vµo mét kho¶n nguån vèn níc ngoµi nhÊt ®Þnh. 1.3.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n vµ c¸c kh¸i niÖm liªn quan 1.3.2.1. §¸nh gi¸ dù ¸n. Trong ho¹t ®éng qu¶n lý dù ¸n, ngêi ta thêng nh¾c nhiÒu ®Õn côm tõ “gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸” v× chóng ®Òu lµ ho¹t ®éng qu¶n lý hay nãi c¸ch kh¸c chóng ®Òu lµ c«ng cô ®Ó qu¶n lý c¸c dù ¸n. Nhng gi¸m s¸t cã tÝnh chÊt thêng xuyªn ®Ó cung cÊp th«ng tin vÒ tiÕn tr×nh dù ¸n, trong khi ®ã ®¸nh gi¸ ®îc thùc hiÖn trong nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ thêng nhÊn m¹nh ®Õn kÕt qu¶ cã tÝnh tæng hîp cña dù ¸n. Sù kh¸c biÖt cña gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸: Gi¸m s¸t cã tÝnh chÊt ®Þnh kú chø kh«ng ph¶i lµm duy nhÊt mét lÇn, nh»m thÈm ®Þnh c¸c chØ sè ®· ®îc lùa chän ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña c¸c can thiÖp vÒ chÝnh s¸ch hoÆc c¸c thay ®æi. V× thÕ Gi¸m s¸t lµ sù kiÖn diÔn ra thêng xuyªn, cã thÓ lµ hµng ngµy; trong khi ®ã ®¸nh gi¸ l¹i diÔn ra Ýt h¬n, mét vµi n¨m, nhng kh«ng nªn qu¸ 2-3 n¨m [14]. Gi¸m s¸t cã sù tham gia (Participatory Monitiring - PM) lµ mét tiÕn tr×nh cã hÖ thèng ®îc thùc hiÖn trong giai ®o¹n thùc thi ch¬ng tr×nh hoÆc dù ¸n víi môc ®Ých cung cÊp th«ng tin cho qu¸ tr×nh: t vÊn ra quyÕt ®Þnh; ®¶m b¶o viÖc gi¶i tr×nh cho tÊt c¶ c¸c bªn c¸c cÊp cña dù ¸n; ®¸nh gi¸, nhËn xÐt vai trß c¸ nh©n hoÆc tæ chøc thùc thi dù ¸n [14]. §¸nh gi¸ mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c bªn liªn quan nh: chia sÎ kinh nghiÖm trªn hiÖn trêng; c¶i tiÕn tæ chøc, qu¶n lý kÕ ho¹ch, qu¶n lý rñi ro; tµi liÖu ho¸ vµ nh©n réng thµnh c«ng cña dù ¸n. Trong bèi c¶nh qu¶n lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®¸nh gi¸ lµ mét ph¬ng tiÖn ®Ó thÈm ®Þnh mét c¸ch tæng quan c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn; c¸c t¸c ®éng cã ý nghÜa kh¸c nhau ®Õn nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®· ®îc dù ¸n nç lùc ®¸p øng. Theo Tõ ®iÓn
11 tiÕng ViÖt – ViÖn Ng«n ng÷ häc – T¸c gi¶ Hoµng Phª (chñ biªn), nxb §µ N½ng 2001 ®Þnh nghÜa: §¸nh gi¸ lµ íc tÝnh gi¸ tiÒn, nhËn ®Þnh gi¸ trÞ… [6] Tõ c¸c ®Þnh nghÜa trªn ®©y, xin ®a ra ®Þnh nghÜa vÒ ®¸nh gi¸ dù ¸n nh sau: §¸nh gi¸ lµ ho¹t ®éng cuèi cïng nh»m ph¸n xÐt t×nh h×nh vµ nhËn ®Þnh gi¸ trÞ cña c¸c t¸c ®éng trong dù ¸n. 1.3.2.2. HiÖu qu¶ dù ¸n HiÖu qu¶ lµ mét ph¹m trï cã ý nghÜa rÊt quan träng c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn, lµ chØ tiªu hµng ®Çu ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng suÊt, chÊt lîng cña ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. Trong mét sè trêng hîp, tõ c¸c c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau mµ mét sè ngêi l¹i cho r»ng kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ lµ ®ång nhÊt. Thùc tÕ kh«ng hoµn toµn lµ nh vËy bëi v× cã n¨ng suÊt cao vµ chÊt lîng tèt nhng chóng ta ph¶i mÊt qu¸ nhiÒu nguån lùc ®Ó ®¹t nh÷ng kÕt qu¶ ®ã, cã nghÜa lµ hiÖu qu¶ ®¹t ®îc lµ kh«ng cao. Theo trung t©m Tiªu chuÈn ChÊt lîng (TCVN) th× hiÖu qu¶ lµ quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®îc vµ nguån lùc ®îc sö dông. Theo NguyÔn H¶i S¶n, qu¶n trÞ häc, nxb Thèng kª, Hµ Néi, 1998, tr 8, th× cho r»ng hiÖu qu¶ lµ thÓ hiÖn c¸ch thøc c¸c ho¹t ®éng nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Þnh trong ®iÒu kiÖn cã sù h¹n chÕ vÒ nguån lùc [7]. Theo t¸c gi¶ NguyÔn V¨n Nhùt trong, N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý ng©n s¸ch x· héi, http://www.ueh.edu.vn/tctkt/ptkt2004/), l¹i ®Þnh nghÜa hiÖu qu¶ lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c yÕu tè cña lao ®éng, c¸c tiÒm n¨ng, øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ, c¶i tiÕn c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý… ®Ó t¹o ra kÕt qu¶ ho¹t ®éng (s¶n xuÊt, dÞch vô, c«ng t¸c…) sao cho kÕt qu¶ ®¹t ®îc tèi ®a, cßn chi phÝ cho kÕt qu¶ ®ã ë møc tèi thiÓu [4]. Tõ c¸c ®Þnh nghÜa vÒ hiÖu qu¶ trªn ®©y, xin ®a ra ®Þnh nghÜa hiÖu qu¶ dù ¸n nh sau: HiÖu qu¶ dù ¸n lµ kÕt qu¶ mong ®îi cña dù ¸n trong ®iÒu kiÖn c¸c nguån lùc Ýt tèn kÐm nhÊt vµ trong kho¶ng thêi gian Ýt nhÊt. 1.3.2.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n
12 Víi hai ®Þnh nghÜa “®¸nh gi¸ dù ¸n vµ hiÖu qu¶ dù ¸n” trªn ®©y, trong khu«n khæ nghiªn cøu cña ®Ò tµi, xin ®a ra ®Þnh nghÜa vÒ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n nh sau: §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n lµ ho¹t ®éng cuèi cïng nh»m ph¸n xÐt, nhËn ®Þnh nh÷ng kÕt qu¶ mµ dù ¸n ®¹t ®îc trong ®iÒu kiÖn c¸c nguån lùc Ýt tèn kÐm nhÊt vµ trong kho¶ng thêi gian Ýt nhÊt. 1.3.3. Kh¸i niÖm qu¶n lý vµ qu¶n lý c¸c dù ¸n Khi nghiªn cøu kh¸i niÖm qu¶n lý, cã rÊt nhiÒu häc gi¶ thuéc c¸c trêng ph¸i kh¸c nhau ®· ®a ra nh÷ng kh¸i niÖm vÒ qu¶n lý theo nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau. Trong Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, qu¶n lý ®îc ®Þnh nghÜa lµ tr«ng coi vµ gi÷ g×n, lµ tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng theo nh÷ng yªu cÇu nhÊt ®Þnh [6]. Mét ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ qu¶n lý, qu¶n lý lµ ph¬ng thøc ®Ó ngêi l·nh ®¹o ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh b»ng ngêi kh¸c vµ th«ng qua ngêi kh¸c [16]. F.W. Taylor (1856 - 1915), nhµ qu¶n lý ngêi Mü, ®¹i diÖn cho thuyÕt Qu¶n lý theo khoa häc th× cho r»ng qu¶n lý lµ biÕt ®îc chÝnh x¸c ®iÒu b¹n muèn ngêi kh¸c lµm vµ sau ®ã hiÓu ®îc r»ng hä ®· hoµn thµnh c«ng viÖc mét c¸ch tèt nhÊt vµ rÎ nhÊt [17]. Pual Hersey ®Þnh nghÜa qu¶n lý lµ mét qu¸ tr×nh lµm viÖc cïng vµ th«ng qua c¸c c¸ nh©n, c¸c nhãm còng nh c¸c nguån lùc kh¸c nhau ®Ó hoµn thµnh c¸c môc ®Ých cña tæ chøc [18]. T¸c gi¶ NguyÔn H¶i S¶n ®· ®a ra ®Þnh nghÜa qu¶n lý lµ qu¸ tr×nh lµm viÖc víi vµ th«ng qua nh÷ng ngêi kh¸c ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña tæ chøc. Nh÷ng ho¹t ®éng nµy diÔn ra trong mét m«i trêng biÕn ®éng kh«ng ngõng [7]. Henry Fayol, ®a ra ®Þnh nghÜa qu¶n lý lµ dù ®o¸n vµ lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn, phèi hîp vµ kiÓm tra [16]. §Þnh nghÜa nµy nãi lªn b¶n chÊt cña qu¶n lý nãi chung vµ c¸c chøc n¨ng cña qu¶n lý mµ ngµy nay khoa häc hiÖn ®¹i vÒ qu¶n lý ®ang sö dông. Tõ quan ®iÓm x· héi häc th× qu¶n lý lµ ®iÒu khiÓn mét nhãm ngêi (®èi tîng trùc tiÕp) thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô (®èi tîng gi¸n tiÕp) nh»m ®¹t môc ®Ých ®· ®Þnh tríc. Qu¶n lý lµ lµm viÖc víi con ngêi, lµ thùc hiÖn nh÷ng t¬ng t¸c x· héi gi÷a c¸c c¸ nh©n hoÆc nhãm ngêi ®Ó ®¹t
13 ®îc môc ®Ých ®· ®Ò ra cña nhãm. Môc ®Ých bao gåm kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña qu¶n lý, lµ s¶n phÈm cña nh÷ng nç lùc cña c¸c c¸ nh©n vµ nhãm ngêi trong tæ chøc [Vò Cao §µm, NguyÔn Quang ThuÊn, Lª Thanh B×nh, (2002), X· héi häc M«i trêng, nxb Khoa häc Kü thuËt, Hµ néi]. Theo Richart L. Daft th× cho r»ng qu¶n lý kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ viÖc ®¹t ®îc c¸c môc ®Þch cña tæ chøc mµ lµ ®¹t ®îc môc ®Ých cña tæ chøc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ hiÖu suÊt th«ng qua viÖc lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc, l·nh ®¹o vµ kiÓm so¸t c¸c nguån lùc cña tæ chøc [15]. Theo V¬ng ThÞ Hanh th× qu¶n lý kh«ng chØ lµ ho¹ch ®Þnh, tæ chøc, bè trÝ nh©n sù, chØ ®¹o thùc hiÖn, kiÓm so¸t c«ng viÖc, mµ cßn bao gåm c¶ viÖc ph¸t huy nh÷ng nç lùc cña con ngêi nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®· v¹ch ra [3]. Tõ gãc ®é nghiªn cøu qu¶n lý c¸c dù ¸n L©m nghiÖp cña ®Ò tµi, xin ®a ra ®Þnh nghÜa vÒ qu¶n lý dù ¸n nh sau: Qu¶n lý dù ¸n lµ kiÓm so¸t c¸c bªn tham gia dù ¸n tiÕn hµnh viÖc ho¹ch ®Þnh, bè trÝ nh©n sù, tæ chøc thùc hiÖn, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ c¸c nguån lùc vµ ho¹t ®éng cña dù ¸n nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt c¸c môc tiªu mµ dù ¸n ®· ®Ò ra (qu¶n lý dù ¸n ®îc hiÓu nh mét qu¸ tr×nh bao gåm nhiÒu néi dung tõ kh©u chuÈn bÞ x¸c ®Þnh dù ¸n cho ®Õn kh©u ®¸nh gi¸ cuèi kú). KÕt luËn. Trªn ®©y lµ nh÷ng kh¸i niÖm lµm c¬ së nghiªn cøu cña ®Ò tµi, gåm c¸c kh¸i niÖm: Dù ¸n, ph¸t triÓn, dù ¸n L©m nghiÖp quèc tÕ, ®¸nh gi¸ dù ¸n, hiÖu qu¶ dù ¸n, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n, qu¶n lý dù ¸n. Dù ¸n: lµ mét lo¹t c¸c ho¹t ®éng cã kÕ ho¹ch nh»m ®¹t ®îc mét hay mét sè kÕt qu¶ dù kiÕn tríc t¹i mét ®Þa bµn nhÊt ®Þnh, ®îc thùc hiÖn trong kho¶ng thêi gian vµ nguån kinh phÝ nhÊt ®Þnh, cã sù tham gia cña tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan ®Õn dù ¸n. Ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh thay ®æi, lµ sù c¶i thiÖn tÝch cùc vÒ kinh tÕ, x· héi, m«i trêng vµ v¨n ho¸ chÝnh trÞ.
14 Dù ¸n L©m nghiÖp Quèc tÕ lµ tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cã kÕ ho¹ch nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ph¸t triÓn L©m nghiÖp, ®îc thùc hiÖn trªn mét ®Þa bµn nhÊt ®Þnh, trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh vµ dùa chñ yÕu vµo mét kho¶n nguån vèn níc ngoµi nhÊt ®Þnh. §¸nh gi¸ lµ ho¹t ®éng cuèi cïng nh»m ph¸n xÐt t×nh h×nh vµ nhËn ®Þnh gi¸ trÞ cña c¸c t¸c ®éng trong dù ¸n. HiÖu qu¶ dù ¸n lµ kÕt qu¶ mong ®îi cña dù ¸n trong ®iÒu kiÖn c¸c nguån lùc Ýt tèn kÐm nhÊt vµ trong kho¶ng thêi gian Ýt nhÊt. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n lµ ho¹t ®éng cuèi cïng nh»m ph¸n xÐt, nhËn ®Þnh nh÷ng kÕt qu¶ mµ dù ¸n ®¹t ®îc trong ®iÒu kiÖn c¸c nguån lùc Ýt tèn kÐm nhÊt vµ trong kho¶ng thêi gian Ýt nhÊt. Qu¶n lý dù ¸n lµ kiÓm so¸t c¸c bªn tham gia dù ¸n tiÕn hµnh viÖc ho¹ch ®Þnh, bè trÝ nh©n sù, tæ chøc thùc hiÖn, kiÓm tra vµ gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ c¸c nguån lùc vµ ho¹t ®éng cña dù ¸n nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt c¸c môc tiªu mµ dù ¸n ®· ®Ò ra.
15 §/gi¸ cuèi kú 1. X¸c 5. §¸nh ®Þnh dù ¸n gi¸ dù ¸n N/c tiÒn kh¶ thi §¸nh gi¸ chÊm døt d/a QLDA 2. ThiÕt kÕ dù ¸n §/gi¸ gi÷a kú 4. Thùc Theo dâi bªn trong hiÖn dù ¸n Th/d bªn ngoµi 3. ThÈm ®Þnh dù ¸n H×nh 1.1: Chu tr×nh qu¶n lý dù ¸n
16 Ch¬ng 2 Môc tiªu, kh¸ch thÓ, vÊn ®Ò, gi¶ thuyÕt, ý nghÜa vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. Môc tiªu vµ nhiÖm vô nghiªn cøu - Môc tiªu nghiªn cøu: §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý c¸c Dù ¸n quèc tÕ L©m nghiÖp lµm c¬ së khoa häc cho viÖc ®Ò xuÊt nh÷ng ®iÒu chØnh trong c«ng t¸c qu¶n lý c¸c Dù ¸n trong t¬ng lai. - NhiÖm vô nghiªn cøu: Gåm c¸c nhiÖm vô sau ®©y: Thø nhÊt lµ x©y dùng mét sè c¬ së lý thuyÕt cho viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý c¸c Dù ¸n L©m nghiÖp quèc tÕ. Thø hai lµ tiÕn hµnh kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ mét sè Dù ¸n quèc tÕ trong lÜnh vùc L©m nghiÖp ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ hiÖu qu¶ vµ qu¶n lý c¸c Dù ¸n, trªn c¬ së ®ã rót ra bµi häc kinh nghiÖm phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n nãi chung vµ dù ¸n l©m nghiÖp nãi riªng, ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n cã sù tham gia qu¶n lý cña c¸c tæ chøc quèc tÕ . Thø ba lµ ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin ®· thu thËp tõ c¸c Dù ¸n L©m nghiÖp quèc tÕ. 2.2. Kh¸ch thÓ vµ ph¹m vi nghiªn cøu - Kh¸ch thÓ nghiªn cøu: Lµ c¸c Dù ¸n L©m nghiÖp quèc tÕ ®· vµ ®ang thùc hiÖn ë ViÖt Nam. - Ph¹m vi nghiªn cøu: Chóng t«i giíi h¹n kh¶o s¸t kho¶ng 11 Dù ¸n quèc tÕ trong lÜnh vùc L©m nghiÖp. 2.3. VÊn ®Ò nghiªn cøu C¸c c©u hái ®Æt ra trong khi nghiªn cøu c¸c Dù ¸n L©m nghiÖp quèc tÕ lµ: - Thùc tÕ qu¶n lý c¸c dù ¸n L©m nghiÖp quèc tÕ hiÖn nay ë níc ta ®ang gÆp ph¶i vÊn ®Ò g×? nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn c¸c dù ¸n cha ®¹t hiÖu qu¶ tèt nh mong muèn?