Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Đánh giá thực trạng trồng rừng sản xuất tại huyện Lục Ngạn - Bắc Giang và đề xuất các giải pháp phát triển

Chia sẻ: Tri Lễ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là làm rõ được thực trạng phát triển trồng rừng sản xuất ở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang; xác định được các yếu tố thuận lợi và khó khăn đối với phát triển trồng rừng sản xuất ở huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Đánh giá thực trạng trồng rừng sản xuất tại huyện Lục Ngạn - Bắc Giang và đề xuất các giải pháp phát triển

bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o bé n«ng nghiÖp vµ ptnt trêng ®¹i häc l©m nghiÖp ------------------------------- nguyÔn hoµng oanh ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng trång rõng s¶n xuÊt t¹i huyÖn lôc ng¹n – tØnh b¾c giang vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn Chuyªn ngµnh L©m häc M· sè: 60 62 60 luËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Ngêi híng dÉn khoa häc: TS. Vâ §¹i H¶i Hµ T©y - 2006
bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o bé n«ng nghiÖp vµ ptnt trêng ®¹i häc l©m nghiÖp -------------------------- nguyÔn hoµng oanh ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng trång rõng s¶n xuÊt t¹i huyÖn lôc ng¹n – tØnh b¾c giang vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn Chuyªn ngµnh L©m häc luËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Hµ T©y - 2006
Lêi c¶m ¬n LuËn v¨n nµy ®îc hoµn thµnh t¹i Trêng §¹i häc L©m nghiÖp theo ch¬ng tr×nh ®µo t¹o th¹c sü, kho¸ häc XI, tõ n¨m 2003 - 2006. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ hoµn thµnh luËn v¨n, t¸c gi¶ ®· nhËn ®îc sù quan t©m gióp ®ì cña Ban gi¸m hiÖu, Khoa Sau ®¹i häc vµ c¸c thÇy, c« gi¸o Trêng §¹i häc L©m nghiÖp, c¸c c¸n bé nghiªn cøu cña ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam, c¸c b¹n bÌ ®ång nghiÖp vµ c¸n bé ®Þa ph¬ng n¬i t¸c gi¶ thùc hiÖn nghiªn cøu. Nh©n dÞp nµy t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n vÒ sù gióp ®ì cã hiÖu qu¶ ®ã. Tríc tiªn, t¸c gi¶ xin ®Æc biÖt c¶m ¬n TS. Vâ §¹i H¶i - ngêi híng dÉn khoa häc, ®· tËn t×nh híng dÉn, gióp ®ì t¸c gi¶ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n nµy. T¸c gi¶ còng xin c¶m ¬n Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng, Khoa Sau ®¹i häc Trêng §¹i häc L©m nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t¸c gi¶ trong qu¸ tr×nh häc tËp còng nh hoµn thµnh b¶n luËn v¨n th¹c sü. Xin c¶m ¬n Chi côc Ph¸t triÓn L©m nghiÖp TØnh B¾c Giang, L©m trêng LôcNg¹n, UBND, h¹t kiÓm l©m huyÖn Lôc Ng¹n, UBND c¸c x· vµ mét sè hé d©n trång rõng s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Giang ®· cung cÊp t liÖu, gióp t¸c gi¶ thu thËp sè liÖu cho b¶n luËn v¨n nµy. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Trêng §¹i häc L©m nghiÖp, th¸ng 8 n¨m 2006 T¸c gi¶
Môc lôc Trang Danh môc c¸c b¶ng i Danh môc s¬ ®å, h×nh vÏ ii Danh môc c¸c ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t iii §Æt vÊn ®Ò ……………………………………………………………... 1 Ch¬ng 1. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu ………………………. 3 1.1. Trªn thÕ giíi …………………………………………………………... 3 1.2. ë ViÖt Nam …………………………………………………………… 7 Ch¬ng 2. Môc tiªu, néi dung va ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 14 2.1. Môc tiªu nghiªn cøu ………………………………………………… 14 2.2. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu …………………………………… 14 2.3. Néi dung nghiªn cøu ………………………………………………… 15 2.4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu …………………………………………….. 15 Ch¬ng 3. ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ – x· héi ……………… 24 3.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn ……………………………………………………. 24 3.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi …………………………………………….. 27 Ch¬ng 4. kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn ………………… 30 4.1. T×m hiÓu qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt huyÖn Lôc Ng¹n, tØnh 30 B¾c Giang 4.1.1. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt huyÖn Lôc Ng¹n 30 4.1.2. Nguån vèn vµ môc tiªu trång rõng s¶n xuÊt huyÖn Lôc Ng¹n 32 4.1.3. DiÖn tÝch rõng trång vµ rõng trång s¶n xuÊt huyÖn Lôc Ng¹n 35 4.2. Tæng kÕt vµ ®¸nh gi¸ c¸c m« h×nh rõng trång s¶n xuÊt 41 4.2.1. Loµi c©y trång rõng s¶n xuÊt ………………………………………... 41 4.2.2. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt ……………………………………………… 42 4.2.3. C¸c m« h×nh rõng trång s¶n xuÊt …………………………………… 45 4.2.4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c m« h×nh …………………………………….. 46 4.3. §¸nh gi¸ ¶nh hëng cña c¸c chÝnh s¸ch vµ thÞ trêng tíi ph¸t triÓn rõng trång
s¶n xuÊt ………………………………………………………… 56 4.3.1. §¸nh gi¸ ¶nh hëng cña c¸c chÝnh s¸ch tíi ph¸t triÓn rõng trång s¶n xuÊt 56 4.3.2. §¸nh gi¸ ¶nh hëng cña thÞ trêng l©m s¶n tíi ph¸t triÓn rõng trång s¶n xuÊt …………………………………………………………………… 75 4.4. §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn rõng trång s¶n xuÊt ……… 82 4.4.1. Nh÷ng tiÕn bé bíc ®Çu trong trång rõng s¶n xuÊt ë huyÖn Lôc Ng¹n 82 4.4.2. Nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt ë huyÖn Lôc Ng¹n 83 4.4.3. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi trång rõng s¶n xuÊt ë huyÖn Lôc Ng¹n 83 4.4.4. §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn trång RSX ë huyÖn Lôc Ng¹n 84 Ch¬ng 5. kÕt luËn, tån t¹i vµ kiÕn nghÞ ……………………… 94 5.1. KÕt luËn ……………………………………………………………….. 94 5.2. Tån t¹i ………………………………………………………………… 96 5.3. KiÕn nghÞ ……………………………………………………………… 96 Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc
Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t OTC: ¤ tiªu chuÈn. D1.3: §êng kÝnh ë vÞ trÝ 1,3m trªn th©n c©y kÓ tõ gèc lªn. Hvn: ChiÒu cao vót ngän. Dt: §êng kÝnh t¸n l¸. RSX: Rõng s¶n xuÊt. S%: HÖ sè biÕn ®éng, biÓu thÞ møc ®é biÕn ®éng b×nh qu©n t¬ng ®èi cña d·y trÞ sè quan s¸t. NPV (Net Present Value): Gi¸ trÞ lîi nhuËn rßng, lµ hiÖu sè gi÷a gi¸ trÞ thu nhËp vµ chi phÝ thùc hiÖn hµng n¨m cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong c¸c m« h×nh, sau khi ®· chiÕt khÊu ®Ó quy vÒ thêi ®iÓm hiÖn t¹i. BCR(Benefits to cost Ratio):Tû suÊt thu nhËp vµ chi phÝ, lµ tû sè sinh l·i thùc tÕ, nã ph¶n ¸nh møc ®é ®Çu t vµ cho biÕt møc thu nhËp trªn mét ®¬n vÞ chi phÝ s¶n xuÊt. IRR(Internal Rate of Return): ChØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thu håi vèn. IRR lµ tû lÖ chiÕt khÊu khi tû lÖ nµy lµm cho NPV=0. Ect(Effective Indicator of farming system): ChØ tiªu hiÖu qu¶ canh t¸c.
danh môc biÓu ®å, h×nh vÏ STT Tªn s¬ ®å Trang 2.1 C¸c bíc nghiªn cøu cña ®Ò tµi 16 4.1 C¸c kªnh tiªu thô s¶n phÈm rõng trång s¶n xuÊt huyÖn Lôc ng¹n 80 Tªn h×nh 4.1 Rõng trång B¹ch ®µn Urophylla thuÇn loµi 47 4.2 Thùc b× díi t¸n rõng trång Th«ng m· vÜ hçn giao keo l¸ trµm 54 4.3 N¬i tËp kÕt gç rõng trång 76 4.4 Cèp pha tõ gç rõng trång 76 4.5 Con tiÖn tay vÞn cÇu thang tõ gç Keo 77
§Æt vÊn ®Ò Trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y, tµi nguyªn rõng nhiÖt ®íi ngµy cµng bÞ suy gi¶m. Trªn thÕ giíi trung b×nh hµng n¨m rõng nhiÖt ®íi mÊt ®i kho¶ng 11 triÖu ha. N¨m 1943 níc ta cã kho¶ng 14,3 triÖu ha nhng ®Õn nay chØ cßn kho¶ng 12,3 triÖu ha rõng (Bé NN & PTNT, 2005). MÊt rõng ®· ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña nh©n d©n, nhÊt lµ ®ång bµo c¸c d©n téc Ýt ngêi ë miÒn nói vµ trung du. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn sù mÊt rõng lµ do chóng ta cha g¾n lîi Ých cña ngêi d©n víi tµi nguyªn rõng. Nh»m ®Èy nhanh tèc ®é phôc håi rõng, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch, ¸p dông nhiÒu gi¶i ph¸p, ®Çu t nhiÒu ch¬ng tr×nh, dù ¸n trång rõng. KÕt qu¶ diÖn tÝch rõng ë níc ta ®· t¨ng lªn, ®¸p øng nhu cÇu vÒ l©m s¶n, m«i trêng sinh th¸i vµ c¶nh quan du lÞch. Tuy nhiªn, sù quan t©m cña chóng ta trong thêi gian qua tËp trung nhiÒu vµo 2 ®èi tîng lµ rõng phßng hé vµ rõng ®Æc dông, rõng trång s¶n xuÊt cha ®îc quan t©m chó ý nhiÒu vµ thùc tiÔn s¶n xuÊt hiÖn nay ®ang ®Æt ra rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i cã lêi gi¶i ®¸p, c¶ vÒ kü thuËt, kinh tÕ, chÝnh s¸ch vµ thÞ trêng, g©y ¶nh hëng trùc tiÕp tíi ngêi trång rõng. Dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng ®Æt ra nhiÖm vô ph¶i trång 3 triÖu ha rõng s¶n xuÊt giai ®o¹n 1998-2010, tuy nhiªn cho ®Õn n¨m 2005 chóng ta míi ®¹t 49% kÕ ho¹ch, so víi nhiÖm vô ®Õn n¨m 2010 chØ ®¹t 34%. ChÝnh v× vËy, t¹i Héi nghÞ s¬ kÕt Dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng tæ chøc ngµy 11-12/10/2005 ChÝnh phñ ®· chØ ®¹o trong thêi gian tíi cÇn tËp trung ®Èy m¹nh ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt. Lôc Ng¹n lµ mét huyÖn cña tØnh B¾c Giang - n¬i cã nhiÒu diÖn tÝch rõng trång s¶n xuÊt ®îc x©y dùng trong thêi gian qua. Theo sè liÖu thèng kª cña cña tØnh ®Çu n¨m 2005 th× diÖn tÝch tù nhiªn huyÖn Lôc Ng¹n lµ 101.223,72 ha, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt cã rõng lµ 43.631,4 ha, ®é che phñ 42,5%. §iÒu rÊt ®¸ng chó ý lµ diÖn tÝch rõng trång cña huyÖn Lôc Ng¹n ®øng ®Çu tØnh: 31.510,9 ha, chiÕm trªn 72% diÖn tÝch ®Êt cã rõng toµn huyÖn; gÊp 2 lÇn diÖn tÝch rõng trång cña huyÖn Lôc Nam - n¬i cã diÖn tÝch rõng trång ®øng thø 2 tØnh - 16.310,1 ha. T¹i ®©y c¸c m« h×nh rõng trång s¶n xuÊt còng ®· h×nh thµnh vµ kh¸ ®a d¹ng, trong ®ã ®Æc biÖt chó ý tíi c¸c m« h×nh do
dù ¸n KFW x©y dùng víi nhiÒu quan ®iÓm míi, thu hót ®îc nhiÒu hé d©n tham gia vµo c«ng t¸c b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi cña huyÖn. §©y còng lµ huyÖn cã nhiÒu bµi häc vµ kinh nghiÖm thùc tiÔn trong viÖc tæ chøc trång rõng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay cha cã mét c«ng tr×nh ®¸nh gi¸ cã hÖ thèng nµo vÒ rõng trång s¶n xuÊt ë huyÖn Lôc Ng¹n. ViÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ trång rõng s¶n xuÊt nh»m rót ra ®îc c¸c kinh nghiÖm, m« h×nh cã triÓn väng,… lµ rÊt cÇn thiÕt. §©y chÝnh lµ lý do thùc hiÖn ®Ò tµi: “§¸nh gi¸ thùc tr¹ng trång rõng s¶n xuÊt t¹i huyÖn Lôc Ng¹n - tØnh B¾c Giang vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn”.
Ch¬ng 1. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. Trªn thÕ giíi Ph¸t huy hiÖu qu¶ rõng trång nãi chung vµ rõng trång s¶n xuÊt nãi riªng lµ vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ khoa häc lu«n quan t©m nghiªn cøu. C¬ së khoa häc cho viÖc ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt ë c¸c níc ph¸t triÓn ®· t¬ng ®èi hoµn thiÖn tõ c«ng t¸c gièng tíi c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng, phôc vô ®¾c lùc cho s¶n xuÊt l©m nghiÖp. 1.1.1. C«ng t¸c nghiªn cøu gièng c©y rõng Cã thÓ nãi, c«ng t¸c nghiªn cøu gièng c©y rõng gãp phÇn quan träng vµo thµnh c«ng cña c«ng t¸c trång rõng s¶n xuÊt. Tõ thÕ kû 18, 19, nh÷ng ý tëng vÒ c«ng t¸c lai gièng, s¶n xuÊt h¹t gièng vµ nh©n gièng sinh dìng c©y rõng ®· thu ®îc mét sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh: Syrach Larsen ®· s¶n xuÊt ®îc mét sè c©y lai cã h×nh d¸ng ®Ñp vµ cã u thÕ vÒ sinh trëng. Nilsson – Ehle (1973 – 1949) ®· ph¸t hiÖn ra D¬ng nói tam béi cã sinh trëng tèt h¬n so víi c©y nhÞ béi. C¸c ch¬ng tr×nh chän gièng ®îc b¾t ®Çu ë nhiÒu níc vµ tËp trung cho nhiÒu loµi sinh trëng nhanh, trong ®ã cã B¹ch ®µn. T¹i Braxin ®· tiÕn hµnh chän c©y tréi, x©y dùng vên gièng thô phÊn tù do cho loµi E. maculata ngay tõ nh÷ng n¨m 1952; t¹i Mü lµ loµi E. robusta (1966). Trong 3 n¨m (1970 – 1973), óc ®· chän c©y tréi thµnh c«ng cho loµi E. regnans vµ loµi E. grandis (Eldridge, 1993,[62]). Loµi E. diversicolor ë óc vµ loµi E. deglupta ë Papua New Guinea còng ®îc tiÕn hµnh chän c©y tréi ë rõng tù nhiªn (dÉn theo [28]). Cho tíi nay, ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®· cã nh÷ng gièng c©y trång rõng cho n¨ng suÊt rÊt cao nhê nh÷ng ch¬ng tr×nh nghiªn cøu chän t¹o gièng míi nh t¹i Brazil, nh÷ng khu thÝ nghiÖm B¹ch ®µn lai E.gradis víi E. urophylla n¨ng suÊt ®¹t 100m3/n¨m (Kageyama, 1984). ë C«ng g«, n¨ng suÊt rõng còng ®¹t 40-50m3/ha/ n¨m. Theo Covin (1990) t¹i Ph¸p vµ ý, víi n¨ng suÊt rõng ®¹t 40-50m3/ha/n¨m ®· thu hót sù chuyÓn ®æi hµng ngµn ha ®Êt n«ng nghiÖp thµnh rõng cung cÊp nguyªn liÖu giÊy cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. T¹i Th¸i Lan rõng TÕch còng ®· ®¹t s¶n lîng 15-20 m3/ha/n¨m (dÉn theo [69]),... Cesar Nuevo (2000) [61] ®· cã nh÷ng kh¶o nghiÖm vÒ Keo cã xuÊt xø tõ óc vµ
Papua New Guinea, c¸c gièng Lâi thä ë c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c nhau thuéc Mindanao; trªn c¬ së ®ã lùa chän nh÷ng xuÊt xø tèt nhÊt ®Ó x©y dùng vïng s¶n xuÊt gièng. Chän gièng kh¸ng bÖnh còng lµ híng nghiªn cøu ®îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m. T¹i Braxin, Ken Old, Alffenas vµ c¸c céng sù tõ n¨m 2000-2003 ®· thùc hiÖn mét ch¬ng tr×nh chän gièng kh¸ng bÖnh cho c¸c loµi B¹ch ®µn chèng bÖnh gØ s¾t Puccinia. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ lai gièng còng ®· mang l¹i nhiÒu kÕt qu¶ tèt phôc vô trång rõng s¶n xuÊt (Assis, 2000), (Paramathma, Surendran, 2000), (FAO, 1979),… 1.1.2. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ l©m sinh §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng viÖc t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm c©y rõng mét c¸ch nhanh nhÊt vµ rÎ nhÊt, bªn c¹nh c«ng t¸c gièng, c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trong t¹o rõng còng rÊt ®îc quan t©m nghiªn cøu. C¸c t¸c gi¶ J.B Ball, Tj Wormald, L Russo (1995) [63] khi nghiªn cøu tÝnh bÒn v÷ng cña rõng trång ®· ®Æc biÖt lu ý ®Õn cÊu tróc tÇng t¸n cña rõng hçn lo¹i. Matthew, J Kelty (1995) (dÉn theo [67]) ®· nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh rõng trång hçn loµi gi÷a c©y gç vµ c©y hä ®Ëu. KÕt qu¶ cho thÊy c©y hä ®Ëu cã t¸c dông hç trî rÊt tèt cho c©y trång chÝnh. Qua ®ã cã thÓ kh¼ng ®Þnh viÖc t¹o lËp c¸c loµi c©y hç trî ban ®Çu cho c©y trång chÝnh tríc khi x©y dùng c¸c m« h×nh rõng trång hçn loµi lµ rÊt cÇn thiÕt. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ ph¬ng thøc, mËt ®é vµ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trång rõng kh¸c còng ®· ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, t¹o c¬ së khoa häc cho ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt trong thêi gian qua. T¹i Malaysia, n¨m 1999 (theo [65]) ngêi ta ®· tiÕn hµnh x©y dùng rõng nhiÒu tÇng hçn loµi trªn 3 ®èi tîng: rõng tù nhiªn, rõng Keo tai tîng vµ TÕch víi 23 loµi b¶n ®Þa cã gi¸ trÞ trång theo b¨ng cã chiÒu réng kh¸c nhau (10m, 20m, 30m, 40m) vµ ph¬ng thøc hçn giao kh¸c nhau. KÕt qu¶ ®· cho thÊy sinh trëng chiÒu cao tèt ë b¨ng 10m vµ 40m. Nh÷ng khu ®Êt ®· bÞ tho¸i ho¸ m¹nh còng ®îc c¶i t¹o ®Ó trång rõng mang l¹i hiÖu qu¶ cao. Azmy Hj. Mohamed vµ Abd. Razak Othman (2003) [58] cho biÕt ë Malaysia ngêi ta ®· sö dông c¸c loµi tre, luång ®Ó phôc håi nh÷ng l©m phÇn ®· tho¸i ho¸ rÊt cã hiÖu qu¶. Tre luång cã thÓ trång ë nh÷ng khu rõng sau khai th¸c tr¾ng hoÆc ë nh÷ng khu vùc bÞ khai th¸c qu¸ møc.
§êi sèng tríc m¾t cña ngêi d©n tham gia ph¸t triÓn rõng trång s¶n xuÊt còng lµ mét vÊn ®Ò ®îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m nghiªn cøu, nhÊt lµ t¹i nh÷ng níc nghÌo. Theo Bradford R. Phillips (2001)[60], ®Ó b¶o vÖ ®Êt ®ång thêi ph¸t triÓn kinh tÕ cho nh÷ng hé gia ®×nh nghÌo, ë Fuji ngêi ta trång mét sè loµi tre luång trªn ®åi mang l¹i hiÖu qu¶ cao; ë Indonesia, ngêi ta ®· ¸p dông ph¬ng thøc n«ng l©m kÕt hîp víi c©y TÕch,... §©y lµ mét trong nh÷ng híng ®i rÊt phï hîp ®èi víi vïng ®åi nói ë mét sè níc khu vùc §«ng - Nam ch©u ¸, trong ®ã cã níc ta. 1.1.3. Nghiªn cøu vÒ chÝnh s¸ch vµ thÞ trêng HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c trång rõng s¶n xuÊt chÝnh lµ hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ. S¶n phÈm rõng trång ph¶i cã ®îc thÞ trêng, phôc vô ®îc c¶ môc tiªu tríc m¾t còng nh l©u dµi. §ång thêi, ph¬ng thøc canh t¸c ph¶i phï hîp víi kiÕn thøc b¶n ®Þa vµ dÔ ¸p dông ®èi víi ngêi d©n. Theo nghiªn cøu cña Ianusk¬ K (1996), vÊn ®Ò thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cho c¸c khu rõng trång kinh tÕ cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc th«ng qua nh÷ng kÕ ho¹ch x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn l©m s¶n víi quy m« kh¸c nhau trªn c¬ së ¸p dông c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch “®ßn bÈy” nh»m thu hót c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ph¸t triÓn rõng. Thom R. Waggener (2000)(dÉn theo [62]), ®Ó ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ngoµi sù ®Çu t tËp trung vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt cßn ph¶i chó ý nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch vµ thÞ trêng. NhËn biÕt ®îc 2 vÊn ®Ò then chèt, ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµy nªn t¹i c¸c níc ph¸t triÓn nh Mü, NhËt, Canada,... nghiªn cøu vÒ kinh tÕ l©m nghiÖp ë cÊp quèc gia hiÖn nay ®îc tËp trung vµo thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Trªn quan ®iÓm “thÞ trêng lµ ch×a kho¸ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt”, c¸c nhµ kinh tÕ l©m nghiÖp ph©n tÝch r»ng chÝnh thÞ trêng sÏ tr¶ lêi c©u hái s¶n xuÊt c¸i g× vµ s¶n xuÊt cho ai? Khi thÞ trêng cã nhu cÇu vµ lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt ®îc ®¶m b¶o th× sÏ thóc ®Èy ®îc s¶n xuÊt ph¸t triÓn t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸. Trªn quan ®iÓm vÒ së h÷u, Thomas Enters vµ Patrick B. Durst (2004) ®· dÉn ra r»ng rõng trång cã thÓ ph©n theo c¸c h×nh thøc së h÷u sau: - Së h÷u c«ng céng hay së h÷u Nhµ níc. - Së h÷u c¸ nh©n: Rõng trång thuéc hé gia ®×nh, c¸ nh©n, hîp t¸c x·, doanh
nghiÖp vµ c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn gç. - Së h÷u tËp thÓ: Rõng trång thuéc c¸c tæ chøc x· héi. Liu Jinlong (2004) [64] dùa trªn viÖc ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· ®a ra mét sè c«ng cô chñ ®¹o khuyÕn khÝch t nh©n ph¸t triÓn trång rõng nh: - Rõng vµ ®Êt rõng cÇn ®îc t nh©n ho¸. - Ký hîp ®ång hoÆc cho t nh©n thuª ®Êt l©m nghiÖp cña Nhµ níc. - Gi¶m thuÕ ®¸nh vµo c¸c l©m s¶n. - §Çu t tµi chÝnh cho t nh©n trång rõng. - Ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c c«ng ty víi ngêi d©n ®Ó ph¸t triÓn trång rõng. Nh÷ng c«ng cô mµ t¸c gi¶ ®Ò xuÊt t¬ng ®èi toµn diÖn tõ kh©u qu¶n lý chung, vÊn ®Ò ®Êt ®ai, thuÕ vµ c¶ mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp vµ ngêi d©n. Cã thÓ nãi, ®©y kh«ng chØ lµ nh÷ng ®ßn bÈy thóc ®Èy t nh©n tham gia trång rõng ë Trung Quèc mµ cßn gîi nh÷ng ®Þnh híng quan träng cho ph¸t triÓn rõng trång s¶n xuÊt t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. C¸c t¸c gi¶ trªn thÕ giíi còng quan t©m nhÒu ®Õn c¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch trång rõng. §iÓn h×nh cã nh÷ng nghiªn cøu cña Narong Mahannop (2004) [66] ë Th¸i Lan, Ashadi and Nina Mindawati (2004) [59] ë Indonesia,... Qua nh÷ng nghiªn cøu cña m×nh, c¸c t¸c gi¶ cho biÕt hiÖn nay 3 vÊn ®Ò ®îc xem lµ quan träng, khuyÕn khÝch ngêi d©n tham gia trång rõng t¹i c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ chÝnh lµ: - Quy ®Þnh râ rµng vÒ quyÒn sö dông ®Êt. - Quy ®Þnh râ ®èi tîng hëng lîi tõ rõng trång. - N©ng cao hiÓu biÕt vµ n¾m b¾t kü thuËt cña ngêi d©n. §©y còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c níc trong khu vùc, trong ®ã cã ViÖt Nam ®· vµ ®ang quan t©m gi¶i quyÕt ®Ó thu hót nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia trång rõng s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ kh¬i th«ng nguån vèn t nh©n, vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ níc ngoµi cho trång rõng. V× vËy, quan ®iÓm chung ®Ó ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao lµ trång rõng cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së
h÷u trong mçi lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh rõng trång (Hoµng Liªn S¬n, 2005). 1.2. ë ViÖt Nam Ngµnh l©m nghiÖp níc ta ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua. Cïng víi nh÷ng ®æi míi vÒ c«ng t¸c qu¶n lý, ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn rõng còng rÊt ®îc quan t©m. C¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n trång rõng víi quy m« lín ®îc thùc hiÖn trªn kh¾p c¶ níc víi nhiÒu m« h×nh rõng trång s¶n xuÊt ®îc thiÕt lËp, nhiÒu biÖn ph¸p kü thuËt ®· ®îc ®óc rót x©y dùng thµnh quy tr×nh, quy ph¹m, phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c trång rõng trong ®ã cã trång rõng s¶n xuÊt. 1.2.1. Nghiªn cøu gièng c©y trång rõng C«ng t¸c gièng c©y trång rõng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y võa lµ sù ¸p dông nh÷ng thµnh tùu míi cña c¸c níc kh¸c, võa lµ sù kÕ thõa nh÷ng nghiªn cøu ®· x©y dùng tríc ®©y mµ cho tíi nay míi thÊy râ kÕt qu¶. Cã thÓ kÓ ®Õn nh÷ng thµnh tùu trong nghiªn cøu cña Trung t©m Nghiªn cøu gièng c©y rõng thuéc ViÖn khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ cña c¸c t¸c gi¶ Lª §×nh Kh¶, NguyÔn Hoµng NghÜa, Hµ Huy ThÞnh [19],[29] ®· nghiªn cøu tuyÓn chän c¸c xuÊt xø Keo lai tù nhiªn, B¹ch ®µn vµ lai gièng nh©n t¹o gi÷a c¸c loµi keo, kÕt qu¶ ®· chän vµ t¹o ra ®îc c¸c dßng lai cã søc sinh trëng gÊp 1,5-2,5 lÇn c¸c loµi c©y bè mÑ, n¨ng suÊt rõng trång thö nghiÖm ë mét sè vïng ®¹t tõ 20-30 m3/ha/n¨m, cã n¬i ®¹t 40 m3/ha/n¨m. NguyÔn ViÖt Cêng (2002) [3],[4] ®· nghiªn cøu kh¸ toµn diÖn vÒ lai gièng 3 loµi B¹ch ®µn Urophylla, Camaldulensis vµ Exserta tõ viÖc nghiªn cøu c¬ së khoa häc cña lai gièng nh thêi kú në hoa, cÊt tr÷ h¹t phÊn,... cho ®Õn ®¸nh gi¸, kh¶o nghiÖm c¸c tæ hîp lai. KÕt qu¶ tõ 9 tæ hîp lai vµ 5 dßng b¹ch ®µn lai ®· chän ®îc 7 tæ hîp lai U29C3, U15E4, U15C1, E1U29, U29E1, U2U29 vµ U29E2 ®¹t n¨ng n¨ng suÊt tõ 20 - 27 m3/ha/n¨m, gÊp 1,5 - 2 lÇn gièng s¶n xuÊt hiÖn nay; 3 dßng B¹ch ®µn lai 81, 85 vµ HH cã n¨ng suÊt vît c¸c gièng PN2 vµ PN14 tõ 23 - 84%.
Bªn c¹nh c¸c loµi Keo vµ B¹ch ®µn, c¸c nghiªn cøu còng ®· tËp trung vµo mét sè loµi c©y trång rõng s¶n xuÊt chñ lùc kh¸c nh Th«ng Caribª, Th«ng nhùa, Trµm cã n¨ng suÊt cao,… [18],[44]. Tõ n¨m 1986 ®Õn nay tËp ®oµn c©y trång rõng ®· phong phó vµ ®a d¹ng h¬n, phôc vô cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ viÖc t×m kiÕm c©y b¶n ®Þa ®îc u tiªn hµng ®Çu phôc vô ch¬ng tr×nh 327 [55]. Qua nhiÒu n¨m nghiªn cøu tæng hîp, ViÖn khoa häc l©m nghiÖp ViÖt Nam ®· ®a ra ®Ò xuÊt cho 100 loµi c©y b¶n ®Þa phôc vô c¸c môc ®Ých trång rõng, trong ®ã cã nhiÒu loµi ®· ®îc ®a vµo s¶n xuÊt ®¹i trµ víi quy m« lín nh: QuÕ, Mì, TrÈu, Së, Th«ng ®u«i ngùa, Sa mu,...; nhiÒu loµi kh¸c víi quy m« nhá h¬n nh: Lim xÑt, L¸t hoa, Giæi xanh, Dã giÊy,…[57]. Lª Quang Liªn (1991) [23] nghiªn cøu di thùc vµ kü thuËt nh©n gièng Luång Thanh Ho¸ còng ®· ®îc Trung t©m Nghiªn cøu Thùc nghiÖm L©m sinh CÇu Hai thùc hiÖn tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 vµ hiÖn nay c©y luång ®· vµ ®ang ®îc ph¸t triÓn réng r·i ë mét sè tØnh nh Phó Thä, Hoµ B×nh,… trë thµnh c©y cung cÊp nguyªn liÖu cã gi¸ trÞ, c©y xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho ngêi d©n miÒn nói. Víi nhiÒu gièng c©y trång rõng ®· ®îc Bé NN & PTNT c«ng nhËn lµ gièng tiÕn bé kü thuËt trong nh÷ng n¨m qua, cã thÓ nãi c«ng t¸c nghiªn cøu gièng c©y rõng níc ta ®ang ph¸t triÓn m¹nh c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. NhiÒu nghiªn cøu ®ang híng vµo tuyÓn chän c¸c dßng, xuÊt xø c©y trång kh¸ng bÖnh nh c«ng tr×nh cña NguyÔn Hoµng NghÜa vµ Ph¹m Quang Thu, 2 dßng B¹ch ®µn SM16 vµ SM23 ®· ®îc Bé NN & PTNT c«ng nhËn lµ gièng tiÕn bé kü thuËt theo QuyÕt ®Þnh sè 1526 Q§/BNN-KHCN ngµy 6/6/2005. C«ng nghÖ nh©n gièng nh gi©m hom, nu«i cÊy m«, ghÐp, chiÕt,... còng ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ [31]. HiÖn nay, ë hÇu hÕt c¸c vïng ®Òu ®· cã vên ¬m c«ng nghiÖp víi quy m« s¶n xuÊt hµng triÖu c©y mét n¨m. Nh÷ng thµnh c«ng trong c«ng t¸c nghiªn cøu gièng c©y trång rõng ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn rõng trång s¶n xuÊt ë níc ta trong nh÷ng n¨m qua. Tuy nhiªn, nh÷ng gièng c©y míi, cã n¨ng suÊt cao chñ yÕu ®îc thö nghiÖm vµ ®ang ph¸t triÓn ë mét sè vïng nh §«ng Nam Bé, §«ng Hµ, Quy Nh¬n, Kon Tum,... ®èi víi vïng miÒn nói phÝa B¾c, trong ®ã cã Lôc Ng¹n míi chØ ®îc ph¸t triÓn trong ph¹m vi hÑp. V× vËy, ®a nhanh nh÷ng gièng míi vµ kü thuËt vµo s¶n xuÊt lµ rÊt cÇn
thiÕt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c trång rõng, thu hót ®îc nhiÒu tÇng líp nh©n d©n vµo x©y dùng rõng. §©y còng lµ mong muèn vµ chñ tr¬ng cña Bé NN & PTNT, Bé KHCN trong nh÷ng n¨m qua vµ hiÖn nay. 1.2.2. VÒ kü thuËt l©m sinh Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngoµi c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu tËp trung vµo mét sè Ýt c¸c loµi c©y nh Mì, Bå ®Ò, Th«ng nhùa, Th«ng ®u«i ngùa,... cïng víi nh÷ng tiÕn bé vÒ nghiªn cøu gièng c©y rõng, chóng ta ®· ®i s©u nghiªn cøu c¸c loµi c©y mäc nhanh cung cÊp nguyªn liÖu nh Keo lai, Keo tai tîng, B¹ch ®µn Urophylla, Th«ng Caribª,... C¸c c«ng tr×nh quan träng cã thÓ kÓ ®Õn lµ: Hoµng Xu©n Tý vµ c¸c céng sù (1996) [46] vÒ n©ng cao c«ng nghÖ th©m canh rõng trång Bå ®Ò, B¹ch ®µn, Keo vµ sö dông c©y hä ®Ëu ®Ó c¶i t¹o ®Êt vµ n©ng cao s¶n lîng rõng. Mai §×nh Hång (1997) x©y dùng m« h×nh trång rõng th©m canh B¹ch ®µn Urophylla t¹i Thanh S¬n – Phó Thä. KÕt qu¶ cho thÊy kh¶ n¨ng sinh trëng cña B¹ch ®µn ®¹t 18- 25 m3/ha/n¨m. [13]. Ph¹m ThÕ Dòng (1998) [5] vÒ nghiªn cøu øng dông c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc ®Ó x©y dùng m« h×nh trång rõng n¨ng suÊt cao lµm nguyªn liÖu giÊy, d¨m. §Æc biÖt, §ç §×nh S©m vµ Ph¹m V¨n TuÊn cïng c¸c céng sù (2001) [42] ®· thùc hiÖn ®Ò tµi ®éc lËp cÊp Nhµ níc “Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò kü thuËt l©m sinh nh»m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ ®Ò ¸n 5 triÖu ha rõng vµ híng tíi ®ãng cöa rõng tù nhiªn”. C¸c t¸c gi¶ ®· tËp trung nghiªn cøu n¨ng suÊt rõng trång B¹ch ®µn Urophylla, B¹ch ®µn Camaldulensis vµ Tereticornis, Keo Mangium, Keo lai,... t¹i vïng §«ng B¾c Bé, §«ng Nam Bé vµ T©y Nguyªn. KÕt qu¶ lµ ®· gi¶i quyÕt kh¸ nhiÒu c¸c vÊn ®Ò vÒ c¬ së khoa häc cho th©m canh rõng trång nh lµm ®Êt, bãn ph©n, ph¬ng thøc, kü thuËt trång,... qua ®ã n©ng cao ®îc n¨ng suÊt rõng trång. Ph¹m V¨n TuÊn (2001) [47], trong nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh rõng trång c«ng nghiÖp phôc vô nguyªn liÖu b»ng mét sè dßng Keo lai vµ B¹ch ®µn Urophylla ®· ®a ra kÕt qu¶ cho thÊy Keo lai sinh trëng ®¹t n¨ng suÊt tõ 25-30 m3/ha/n¨m t¹i mét sè vïng (BÇu Bµng - B×nh D¬ng, S«ng M©y - §ång Nai), B¹ch ®µn sinh trëng ®¹t 18-20 m3/ha/n¨m ë nhiÒu vïng thÝ nghiÖm (VÜnh Phóc, Ba V×, Qu¶ng TrÞ,...).
Nghiªn cøu ph¬ng thøc trång rõng hçn giao còng ®îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m nh nghiªn cøu thÝ nghiÖm g©y trång rõng hçn loµi Th«ng ®u«i ngùa, Keo l¸ trµm vµ B¹ch ®µn tr¾ng cña t¸c gi¶ Phïng Ngäc Lan [21]. NguyÔn H÷u VÜnh, Ph¹m ThÞ HuyÒn, NguyÔn Quang ViÖt (1994) ®· nghiªn cøu c¬ së khoa häc cña ph¬ng thøc trång rõng hçn loµi B¹ch ®µn + Keo l¸ trµm [56]. C¸c loµi c©y b¶n ®Þa trong thêi gian qua còng ®· ®îc chó ý nghiªn cøu h¬n nh nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ TrÇn Quang ViÖt, NguyÔn B¸ ChÊt (1997-1998) ®· chän lùa tËp ®oµn c©y trång gåm 70 loµi vµ x©y dùng quy tr×nh, híng dÉn kü thuËt trång cho 20 loµi c©y (L¸t hoa, DÇu r¸i, Muång ®en, Tr¸m tr¾ng,…)[55]; nghiªn cøu vÒ Lim xanh cña t¸c gi¶ Phïng Ngäc Lan x¸c ®Þnh ®îc vïng sinh th¸i cña loµi c©y nµy [22]. NguyÔn Hoµng NghÜa (1997) [30] trong cuèn “NghÞch lý c¬ b¶n vÒ c©y b¶n ®Þa” ®· nªu râ nh÷ng thuËn lîi khã kh¨n khi ®a c©y b¶n ®Þa vµo trång rõng ë níc ta; Ph¹m §×nh Tam (2000) [43] nghiªn cøu kü thuËt g©y trång Tr¸m tr¾ng phôc vô cho nguyªn liÖu gç d¸n; TrÇn Quang ViÖt (2001) [54] nghiªn cøu kü thuËt trång H«ng, tuy cha ®a ra m« h×nh trång tËp trung ®¹t kÕt qu¶ nhng còng ®· cã khuyÕn nghÞ ph¸t triÓn loµi c©y nµy theo híng n«ng- l©m kÕt hîp hoÆc trång ph©n t¸n; NguyÔn Xu©n Qu¸t vµ céng sù (1989-1991) [36] ®· ®a ra m« h×nh trång hçn giao Bå ®Ò + Dã giÊy,... VÒ g©y trång c©y ®Æc s¶n còng ®· cã nhiÒu nghiªn cøu nh: Lª §×nh Kh¶ vµ c¸c céng sù (1976-1980) [17] nghiªn cøu chän gièng Ba kÝch cã n¨ng suÊt cao; Lª Thanh ChiÕn (1999) [2] nghiªn cøu th¨m dß kh¶ n¨ng trång QuÕ cã n¨ng suÊt tinh dÇu cao tõ l¸; §inh V¨n Tù [53] nghiªn cøu di thùc vµ g©y trång Tróc sµo vÒ Hoµ B×nh; NguyÔn Hoµng NghÜa (1995) [32] nghiªn cøu chän vµ nh©n gièng Së cã n¨ng suÊt cao,... Tõ n¨m 2004, Trung t©m Nghiªn cøu L©m ®Æc s¶n – ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam ®· triÓn khai kh¸ ®ång bé c¸c néi dung nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh g©y trång, thÞ trêng vµ x©y dùng m« h×nh trång c©y ®Æc s¶n ë vïng ®Öm c¸c Vên Quèc gia, khu b¶o tån nh Ba BÓ, hå KÎ Gç,…
Tõ kÕt qu¶ cña nh÷ng nghiªn cøu trªn, hµng lo¹t c¸c quy tr×nh, quy ph¹m vµ híng dÉn kÜ thuËt trång ®· ®îc ban hµnh vµ ¸p dông trång rõng thµnh c«ng ë nhiÒu n¬i, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo c«ng t¸c ph¸t triÓn rõng trång s¶n xuÊt ë níc ta trong thêi gian qua. Tuy nhiªn, kh©u chuyÓn giao vµ dÞch vô kü thuËt cßn yÕu, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò thÞ trêng. 1.2.3. VÒ kinh tÕ - chÝnh s¸ch vµ thÞ trêng Cïng víi ®æi míi chiÕn lîc ph¸t triÓn l©m nghiÖp, ChÝnh phñ ®· ban hµnh hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý rõng nh LuËt ®Êt ®ai, LuËt B¶o vÖ vµ Ph¸t triÓn rõng; c¸c NghÞ ®Þnh 01/CP [25]; 02/CP [26]; 163/CP [27] vÒ viÖc giao ®Êt, cho thuª ®Êt l©m nghiÖp; c¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t, tÝn dông nh luËt KhuyÕn khÝch ®Çu t trong níc, nghÞ ®Þnh 43/1999/N§-CP, nghÞ ®Þnh 50/1999/N§-CP, tÝn dông u ®·i, tÝn dông th¬ng m¹i, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch hëng lîi... C¸c chÝnh s¸ch trªn ®· cã t¸c ®éng m¹nh tíi ph¸t triÓn s¶n xuÊt l©m nghiÖp, ®Æc biÖt lµ trång rõng s¶n xuÊt. Nh×n chung, nh÷ng nghiªn cøu vÒ kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt ë ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y ®· ®îc quan t©m nhiÒu h¬n, song còng míi chØ tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò nh: ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c©y trång, sö dông ®Êt l©m nghiÖp vµ mét sè nghiªn cøu nhá vÒ thÞ trêng. Cã thÓ kÓ ®Õn c¸c nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶: - Vâ Nguyªn Hu©n (1997) [14], ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ giao ®Êt giao rõng ë Thanh Ho¸; tõ viÖc nghiªn cøu c¸c lo¹i h×nh chñ rõng s¶n xuÊt ®a ra khuyÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t huy néi lùc cña chñ rõng trong qu¶n lý vµ sö dông bÒn v÷ng. KÕt qu¶ nghiªn cøu còng ®· chØ ra nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ cña chÝnh s¸ch giao ®Êt kho¸n rõng ®ång thêi ®Ò xuÊt c¸c khuyÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ giao ®Êt l©m nghiÖp vµ kho¸n b¶o vÖ rõng. - §ç Do·n TriÖu (1997) [51] víi nghiªn cøu x©y dùng mét sè luËn cø khoa häc vµ thùc tiÔn gãp phÇn hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi vµo trång rõng nguyªn liÖu c«ng nghiÖp. - Lª Quang Trung vµ céng sù (2000) ®· nghiªn cøu vµ ph©n tÝch c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch trång rõng Th«ng nhùa ®· ®a ra 10 khuyÕn nghÞ mang tÝnh ®Þnh híng ®Ó ph¸t triÓn lo¹i rõng nµy [53].
- Vò Long (2000) [23] ®· ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt sau khi giao vµ kho¸n ®Êt l©m nghiÖp ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c; §ç §×nh S©m, Lª Quang Trung (2003) [40] ®· ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ trång rõng c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam. - Ph¹m Xu©n Ph¬ng (2003) [33], 2004 [34] ®· rµ so¸t c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn rõng nh chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai, ®Çu t tÝn dông. T¸c gi¶ còng chØ râ c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch lµ rÊt kÞp thêi vµ cã ý nghÜa nhng trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn cßn gÆp nhiÒu bÊt cËp. T¸c gi¶ còng ®Þnh híng hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®Ó cã quy ho¹ch tæng thÓ cho vïng trång rõng nguyªn liÖu, chñ rõng cã thÓ vay vèn trång rõng ®¶m b¶o cã lîi nhuËn, ®¶m b¶o rõng ®îc trång víi tËp ®oµn gièng tèt. - NguyÔn Xu©n Qu¸t vµ céng sù (2003) [35] ®· ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng trång rõng nguyªn liÖu phôc vô c«ng nghiÖp chÕ biÕn gç vµ l©m s¶n trong thêi gian qua; Vâ §¹i H¶i, NguyÔn Xu©n Qu¸t (2003) [10] ®¸nh gi¸ thùc tÕ triÓn khai thùc hiÖn chÝnh s¸ch vÒ quyÒn hëng lîi (Q§ 178). Nghiªn cøu thÞ trêng l©m s¶n còng ®îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m v× ®©y lµ vÊn ®Ò cã quan hÖ mËt thiÕt tíi trång rõng, cã thÓ ®iÓm qua mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu nh sau: - NguyÔn V¨n TuÊn (2004) [49] ®· nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vµ xu híng ph¸t triÓn thÞ trêng gç nguyªn liÖu giÊy vïng Trung t©m B¾c Bé; NguyÔn V¨n Dìng (2004) nghiªn cøu vÒ c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn ®Þnh gi¸ s¶n phÈm gç vµ LSNG t¹i Hoµnh Bå vµ Ba ChÏ - Qu¶ng Ninh [6]. - Ng« V¨n H¶i (2004) [12], trong nghiªn cøu vÒ yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra trong s¶n xuÊt n«ng l©m s¶n hµng ho¸ ë miÒn nói phÝa B¾c, t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch nh÷ng lîi thÕ còng nh bÊt lîi vµ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ ë miÒn nói. - Vâ §¹i H¶i (2003 - 2005) khi tiÕn hµnh nghiªn cøu vÒ thÞ trêng l©m s¶n rõng trång miÒn nói phÝa B¾c ®· tæng hîp nªn c¸c kªnh tiªu thô gç rõng trång còng nh l©m s¶n ngoµi gç. T¸c gi¶ còng chØ ra r»ng ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng l©m s¶n rõng trång cÇn ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn l©m s¶n còng nh h×nh thµnh ®îc ph¬ng thøc liªn doanh liªn kÕt gi÷a ngêi d©n vµ xÝ nghiÖp l©m nghiÖp [7], [8], [9]. 1.3. §¸nh gi¸ chung
§iÓm qua c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi níc liªn quan tíi ®Ò tµi cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt sau ®©y: C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn thÕ giíi ®îc triÓn khai t¬ng ®èi toµn diÖn vµ cã quy m« lín trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc tõ kh©u kü thuËt cho tíi kinh tÕ - chÝnh s¸ch,… nhiÒu nghiªn cøu vÒ chän vµ t¹o gièng, kü thuËt trång, sinh trëng vµ s¶n lîng rõng ®· ®îc tiÕn hµnh ®ång bé t¹o c¬ së khoa häc cho ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt ë c¸c níc, ®Æc biÖt víi quy m« c«ng nghiÖp, gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng ngêi d©n vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tõ nhiÒu n¨m nay. ë níc ta nghiªn cøu ph¸t triÓn trång rõng s¶n xuÊt míi thùc sù ®îc quan t©m chó ý trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhÊt lµ tõ khi chóng ta thùc hiÖn chñ tr¬ng ®ãng cöa rõng tù nhiªn, ph¸t triÓn c¸c nhµ m¸y giÊy vµ c¸c khu c«ng nghiÖp lín. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trong nh÷ng n¨m qua còng kh¸ toµn diÖn vÒ c¸c lÜnh vùc, tõ nghiªn cøu chän, t¹o vµ nh©n gièng c©y trång rõng cho tíi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt g©y trång vµ chÝnh s¸ch, thÞ trêng thóc ®Èy ph¸t triÓn rõng trång s¶n xuÊt. Nhê nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy mµ c«ng t¸c trång rõng s¶n xuÊt níc ta ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ, trong mét sè lÜnh vùc chóng ta ®· ®¹t tr×nh ®é khu vùc. Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ cña c¸c chÝnh s¸ch còng nh gi¶i ph¸p ®Ó tiÕp tôc n©ng cao hiÖu qu¶ cña rõng trång s¶n xuÊt vÉn cßn lµ vÊn ®Ò ®¸ng lu t©m xem xÐt. §Ò tµi “§¸nh gi¸ thùc tr¹ng trång rõng s¶n xuÊt t¹i huyÖn Lôc Ng¹n - tØnh B¾c Giang vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn” ®Æt ra nh»m gãp phÇn th¸o gì mét vµi khã kh¨n nªu trªn, thóc ®Èy trång rõng s¶n xuÊt ph¸t triÓn trªn ®Þa bµn huyÖn Lôc Ng¹n.