Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Nghiên cứu đề xuất một số nội dung quy hoạch lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc tỉnh Bình Thuận

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài này là xác định được cơ sở khoa học cho QHLN huyện Hàm Thuận Bắc. Xác định được các quan điểm và định hướng phát triển lâm nghiệp ổn định trong 10 năm (2012 - 2021) của huyện Hàm Thuận Bắc. Đề xuất những nội dung cơ bản của QHLN huyện giai đoạn 2012 - 2021. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Nghiên cứu đề xuất một số nội dung quy hoạch lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc tỉnh Bình Thuận

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP TRƯƠNG ĐÌNH SỸ NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT MỘT SỐ NỘI DUNG QUY HOẠCH LÂM NGHIỆP HUYỆN HÀM THUẬN BẮC TỈNH BÌNH THUẬN LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP Hà Nội, 2011
ii BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP TRƯƠNG ĐÌNH SỸ NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT MỘT SỐ NỘI DUNG QUY HOẠCH LÂM NGHIỆP HUYỆN HÀM THUẬN BẮC TỈNH BÌNH THUẬN CHUYÊN NGÀNH: LÂM HỌC MÃ SỐ: 60.62.60 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. VŨ NHÂM Hà Nội, 2011
iii LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tác giả TRƯƠNG ĐÌNH SỸ
iv LỜI CẢM ƠN Luận văn này được thực hiện theo chương trình đào tạo Thạc sĩ chính quy tại Cơ sở 2 Trường Đại học Lâm nghiệp – thị trấn Trảng Bom, huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai. Nhân dịp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến ban Giám hiệu trường Đại học Lâm nghiệp; Phòng đào tạo sau Đại học; Các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tác giả hoàn thành khóa học cao học tại Trường. Tác giả xin đặc biệt cám ơn PGS.TS Vũ Nhâm đã tận tình hướng dẫn tác giả hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Trong quá trình học tập, tác giả cũng nhận được sự giúp đỡ và cổ vũ nhiệt tình của Ban lãnh đạo và đồng nghiệp thuộc Chi cục Lâm nghiệp Bình Thuận, của UBND huyện Hàm Thuận Bắc. Nhân dịp này tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến tất cả sự giúp đỡ quý báu đó. Tác giả nguyện sẽ mang những kiến thức đã học trong nhà trường để cùng với các đồng nghiệp đóng góp cho sự nghiệp cao cả của ngành Lâm Nghiệp. Bình Thuận, ngày 11 tháng 11 năm 2011 TRƯƠNG ĐÌNH SỸ
v MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa ii Lời cam đoan iii Lời cám ơn iv Mục lục v Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt vi Danh mục các bảng vii Danh mục các hình vẽ, đồ thị viii ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1 Chương 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................... 5 1.1. Trên thế giới ........................................................................................... 5 1.1.1. Quy hoạch vùng .............................................................................. 6 1.1.2. Quy hoạch cảnh quan sinh thái ...................................................... 10 1.1.3. Quy hoạch lâm nghiệp ................................................................... 11 1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................... 13 1.2.1. Quy hoạch vùng chuyên canh cây trồng ........................................ 13 1.2.2. Quy hoạch cảnh quan sinh thái ...................................................... 14 1.2.3. Quy hoạch lâm nghiệp ................................................................... 16 Chương 2 MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG ................... 20 VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................ 20 2.1. Mục tiêu ................................................................................................ 20 2.1.1. Mục tiêu tổng quát.......................................................................... 20 2.1.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................... 20 2.2. Đối tượng .............................................................................................. 20 2.3. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 20
vi 2.4. Nội dung nghiên cứu ............................................................................ 20 2.4.1. Cơ sở quy hoạch lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc ....................... 20 2.4.1.2. Phân tích cơ sở về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tài nguyên đất, rừng....................................................................................................... 20 2.4.1.3. Đánh giá hiện trạng QHLN và các hoạt động sản xuất lâm nghiệp trước đây của huyện Hàm Thuận Bắc. ........................................................ 20 2.4.1.4. Những dự báo cơ bản giai đoạn 2012-2021 của huyện Hàm Thuận Bắc. .............................................................................................................. 21 2.4.2. Đề xuất các nội dung cơ bản của quy hoạch lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc. ................................................................................................... 21 2.4.2.1. Quan điểm phát triển lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc đến năm 2021. ............................................................................................................ 21 2.4.2.2. Mục tiêu phát triển lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc đến năm 2021. ............................................................................................................ 21 2.4.2.3. Định hướng phát triển lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc đến năm 2021. ............................................................................................................ 21 2.4.2.4. Quy hoạch 3 loại rừng huyện Hàm Thuận Bắc .............................. 21 2.4.2.5. Quy hoạch bảo vệ và phát triển rừng huyện Hàm Thuận Bắc giai đoạn 2012 – 2021 ........................................................................................ 21 2.4.3. Phân kỳ quy hoạch và tiến độ thực hiện ............................................ 22 2.4.3.1 Phân kỳ quy hoạch ........................................................................... 22 2.4.3.2 Tiến độ thực hiện.............................................................................. 22 2.4.4 Ước tính vốn và hiệu quả đầu tư ........................................................ 22 2.4.5 Đề xuất một số giải pháp thực hiện .................................................... 22 2.5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 22 2.5.1 Phương pháp luận .............................................................................. 22 2.5.1. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................ 23
vii 2.5.2.1. Kế thừa có chọn lọc các số liệu, tài liệu thống kê, các công trình nghiên cứu liên quan đến quy hoạch rừng. ................................................. 23 2.5.2.2. Khai thác, sử dụng các loại bản đồ ................................................ 23 2.5.2.3. Kế thừa số liệu điều tra tài nguyên rừng theo quy trình kỹ thuật, theo dõi diễn biến rừng và đất lâm nghiệp trong lực lượng kiểm lâm của Bộ NN và PTNT ................................................................................................ 23 2.5.2.5. Phương pháp phân tích, xử lý, tổng hợp số liệu............................. 24 2.5.2.6. Số hóa và xây dựng bản đồ hiện trạng, bản đồ quy hoạch bằng phần mềm MapInfo. ..................................................................................... 25 Chương 3 ĐẶC ĐIỂM KHU VỰC NGHIÊN CỨU....................................... 26 3.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên ............................................................ 26 3.1.1. Đặc điểm vị trí địa lý ......................................................................... 26 3.1.2. Đặc điểm địa hình, địa mạo............................................................... 26 3.1.3. Đặc điểm khí hậu, thời tiết ................................................................ 27 3.1.4. Đặc điểm thủy văn, nguồn nước ........................................................ 28 3.1.5. Tài nguyên đất ................................................................................... 29 3.1.6. Tài nguyên rừng ................................................................................. 30 3.2. Đặc điểm điều kiện dân sinh - kinh tế - xã hội và nhân văn ................ 31 3.2.1. Dân tộc, dân số và lao động .............................................................. 31 3.2.2. Thực trạng các ngành kinh tế - xã hội ............................................... 33 3.2.2.1 Sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi ................................................. 33 3.2.2.2. Về công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp ......................................... 33 3.2.2.3. Về cơ sở hạ tầng chủ yếu ................................................................ 34 Chương 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................. 38 4.1. Cơ sở quy hoạch lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc .......................... 38 4.1.1. Cơ sở pháp lý ..................................................................................... 38 4.1.1.1 Hiến pháp và các văn bản luật có liên quan ................................... 38
viii 4.1.2. Phân tích điều kiện tự nhiên-kinh tế xã hội và tài nguyên đất, rừng 43 4.1.2.1. Phân tích điều kiện tự nhiên ........................................................... 43 4.1.2.2. Phân tích điều kiện kinh tế - xã hội ................................................ 43 4.1.2.3. Phân tích điều kiện tài nguyên đất, rừng ....................................... 46 4.1.3. Đánh giá hiện trạng QHLN và hoạt động SXLN trước đây của huyện Hàm Thuận Bắc ........................................................................................... 47 4.1.3.1. Hiện trạng quản lý sử dụng đất đai ................................................ 47 4.1.3.2. Tình hình giao, cho thuê và cấp giấy CNQSDĐ lâm nghiệp ......... 49 4.1.3.3 Công tác quy hoạch 3 loại rừng ...................................................... 51 4.1.3.5. Đánh giá chung về quản lý bảo vệ và phát triển sản xuất kinh doanh lâm nghiệp của huyện trong thời gian qua ....................................... 53 4.1.4. Những dự báo cơ bản giai đoạn 2012-2021 của huyện Hàm Thuận Bắc ............................................................................................................... 58 4.1.4.1. Dự báo về dân số ........................................................................... 58 4.1.4.2. Dự báo sự phụ thuộc vào rừng đối với người nghèo ..................... 59 4.1.4.3. Dự báo về nhu cầu phát triển tài nguyên rừng ............................. 60 4.2. Đề xuất các nội dung cơ bản của quy hoạch lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc. ................................................................................................... 61 4.2.1 Quan điểm, mục tiêu phát triển lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc đến năm 2021 ............................................................................................... 61 4.2.1.1. Quan điểm phát triển lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc ............. 61 4.2.1.2. Mục tiêu phát triển lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc ................. 64 4.2.1.3. Định hướng phát triển lâm nghiệp ................................................. 65 4.2.1.4. Quy hoạch 3 loại rừng huyện Hàm Thuận Bắc giai đoạn 2012- 2021: ............................................................................................................ 68 4.2.1.5. Quy hoạch bảo vệ và phát triển rừng huyện Hàm Thuận Bắc giai đoạn 2012 – 2021 ........................................................................................ 71
ix 4.2.2. Phân kỳ quy hoạch và tiến độ thực hiện QHLN huyện Hàm Thuận Bắc theo giai đoạn 2012- 2016 và 2017-2021 ............................................ 86 4.2.2.1 Phân kỳ quy hoạch ........................................................................... 86 4.2.2.2 Tiến độ thực hiện quy hoạch ............................................................ 87 4.2.3 Ước tính vốn và hiệu quả đầu tư ........................................................ 89 4.2.3.1 Ước tính vốn đầu tư ......................................................................... 89 4.2.3.2 Vốn đầu theo nguồn ......................................................................... 90 4.2.3.3 Hiệu quả đầu tư ............................................................................... 91 4.2.4. Đề xuất một số giải pháp thực hiện ................................................... 95 Chương 5 KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ ....................................... 101 5.1. Kết luận ................................................................................................ 101 5.2. Tồn tại .................................................................................................. 101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
x DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT TÊN ĐẦY ĐỦ LSNG lâm sản ngoài gỗ UBND Ủy ban nhân dân QHSDĐLN quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp QHLN Quy hoạch lâm nghiệp QH Quy hoạch NN & PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn PRA phương pháp đánh giá nhanh nông thôn NPV Hiện giá thuần IRR Tỷ lệ hoàn vốn nội tại QL Quốc lộ SXLN Sản xuất lâm nghiệp TN&MT Tài nguyên và môi trường CNQSDĐ Chứng nhận quyền sử dụng đất ĐLN Đất lâm nghiệp PCCCR Phòng cháy chữa cháy rừng CBCNV Cán bộ công nhân viên
xi DANH MỤC CÁC BẢNG Số Tên bảng Trang hiệu bảng 3.1 Dân số, lao động và cơ cấu sử dụng lao động 4.2 Diện tích, cơ cấu các loại đất chính năm 2010. 4.3 Hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp phân theo chủ quản lý (Tính đến ngày 01 tháng 12 năm 2010) 4.4 Hiện trạng và dự báo phát triển dân số lao động 4.5 Mục tiêu phát triển lâm nghiệp huyện giai đoạn 2012 – 2021 4.6 Quy hoạch 3 loại rừng Huyện Hàm Thuận Bắc giai đoạn 2012-2021 4.7 Diện tích quy hoạch rừng sản xuất theo đơn vị hành chính 4.8 Diện tích quy hoạch rừng phòng hộ theo đơn vị hành chính 4.9 Diện tích quy hoạch các loại rừng theo chủ quản lý 4.10 Hiện trạng diện tích các loại rừng năm 2010 4.11 Quy hoạch phát triển tài nguyên rừng huyện Hàm Thuận Bắc (Giai đoạn 2012-2021) 4.12 Quy hoạch diện tích rừng trồng mới huyện Hàm Thuận Bắc (Giai đoạn 2012-2021) 4.13 Quy hoạch diện tích rừng trồng sau khai thác huyện Hàm Thuận Bắc (Giai đoạn 2012-2021) 4.14 Quy hoạch diện tích trồng rừng sau cải tạo huyện Hàm Thuận Bắc (Giai đoạn 2012-2021) 4.15 Quy hoạch diện tích cải tạo rừng nghèo kiệt huyện Hàm Thuận Bắc (Giai đoạn 2012-2021) 4.16 Tiêu chuẩn cây giống một số loài cây trồng chính 4.17 Quy hoạch diện tích khoanh nuôi thời kỳ 2012-2021 4.18 Quy hoạch diện tích khai thác Tận dụng rừng tự nhiên thời kỳ 2012-2021 4.19 Quy hoạch diện tích khai thác rừng trồng thời kỳ 2012-2021
xii 4.20 Phân kỳ quy hoạch lâm nghiệp huyện giai đoạn 2012-2021 4.21 Tiến độ thực hiện quy hoạch bảo vệ rừng huyện giai đoạn 2012-2021 4.22 Tiến độ quy hoạch phát triển rừng huyện giai đoạn 2012-2021 4.23 Tiến độ quy hoạch khai thác rừng huyện giai đoạn 2012-2021 4.24 Tổng hợp vốn đầu tư theo hạng mục và giai đoạn 4.25 Tổng hợp vốn đầu tư theo nguồn
xiii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Số hiệu hình vẽ Tên hình vẽ Trang 4.1 Sơ đồ Venn - mối quan hệ giữa lâm nghiệp với các ngành khác
1 ĐẶT VẤN ĐỀ Rừng là tài nguyên vô cùng quý giá, không những cung cấp gỗ và các loại lâm sản khác, mà nó còn có giá trị bảo vệ và cải tạo môi trường sinh thái, tạo cảnh quan du lịch, cung cấp oxy, và hấp thụ CO2, tham gia vào việc giữ cán cân oxy làm giảm lượng CO2 trong thành phần của khí quyển, góp phần làm giảm hiệu ứng nhà kính cho trái đất. Hạn chế những tác hại của biến đổi khí hậu. Rừng điều tiết lưu lượng nước, duy trì dòng chảy mùa khô, kiểm soát lũ lụt, duy trì chất lượng nước, kiểm soát dưỡng chất, các chất ô nhiễm hóa học, giảm xói mòn, kiểm soát bồi lắng và điều tiết mực nước ngầm. Rừng bảo vệ cho đất chống lại sự xói mòn, ngăn cản tốc độ của dòng chảy. Rừng là một ngân hàng tài nguyên gen to lớn và đa dạng. Rừng là nơi cung cấp những loài thực vật và động vật có thể sử dụng làm nguồn lương thực và thực phẩm cho người. Các loại lâm sản ngoài gỗ (LSNG) đóng vai trò quan trọng trong sinh kế cho người dân nghèo ở vùng nông thôn. Đó là nguồn lương thực, thuốc, vật liệu xây dựng và mang lại thu nhập bổ sung cho người dân. Hiện nay do nhu cầu phát triển kinh tế và xã hội của mỗi quốc gia mà rừng càng ngày càng bị tàn phá nặng nề, nhất là các khu rừng nhiệt đới, việc tàn phá rừng do nhiều nguyên nhân khác nhau như nạn khai thác rừng bừa bãi, đốt rừng làm rẫy, du canh du cư, lấn chiếm đất đai, ... dẫn đến diện tích rừng ngày càng bị thu hẹp, diện tích đất trống đồi núi trọc ngày càng tăng. Đứng trước thực trạng đó, để phát triển tài nguyên rừng một cách bền vững và có hiệu quả đòi hỏi phải có sự phối kết hợp của các cấp, các ngành không riêng gì ngành lâm nghiệp. Trong đó, công tác quy hoạch, quản lý bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng. Quy hoạch lâm nghiệp là việc tổ chức kinh doanh rừng và đất rừng theo hướng bền vững về ba mặt kinh tế, xã hội và môi trường. Quy hoạch lâm nghiệp hướng tới tổ chức kinh doanh hợp lý, hiệu quả và lâu dài các nguồn tài
2 nguyên đa dạng của rừng, cung cấp cho xã hội gỗ, củi, lâm sản ngoài gỗ, phục vụ cho việc phát triển kinh tế, văn hóa xã hội và đời sống nhân dân; đồng thời góp phần vào việc nâng cao tác dụng phòng hộ, bảo vệ môi trường, bảo vệ các hệ sinh thái rừng. Bởi vậy, việc quy hoạch lâm nghiệp cho các cấp quản lý, các đơn vị sản xuất kinh doanh và các hộ gia đình trở thành một đòi hỏi thực tế khách quan và hết sức cấp thiết. Công tác quy hoạch lâm nghiệp là tiền đề vững chắc cho các giải pháp nhằm phát huy đồng thời những tiềm năng to lớn, cực kỳ đa dạng của tài nguyên rừng và các điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội, góp phần vào sự nghiệp phát triển bền vững ở các địa phương. Trong những năm gần đây, Nhà nước ta đã có nhiều chính sách, chủ trương trong vấn đề bảo vệ và phát triển rừng và đất rừng như: Luật Bảo vệ và Phát triển rừng (năm 2004); Luật Đất đai (năm 2003); Quyết định 661/QĐ - TTg ngày 29/07/1998; Quyết định số 245/1998/QĐ - TTg ngày 21/12/1998; Chỉ thị 38/2005/CT - TTg ngày 05/12/2005; Quyết định số 61/2005/ QĐ - BNN ngày 12/10/2005; Quyết định số 62/2005/ QĐ - BNN ngày 12/10/2005; Quyết định số 186/2006/ QĐ - TTg ngày 14/8/2006, Quyết định 18/2007/QĐ- TTg, ngày 05 tháng 2 năm 2007 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chiến lược phát triển lâm nghiệp Việt Nam (2006-2020); và đặc biệt là Thông tư 05/2008/TT-BNN ngày 14/01/2008 của Bộ Nông nghiệp và PTNT về việc hướng dẫn lập quy hoạch, kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng…, Bên cạnh đó UBND tỉnh Bình Thuận cũng đã có nhiều văn bản chỉ đạo và triển khai thực hiện các quy hoạch cấp tỉnh như: Quyết định rà soát quy hoạch 3 loại rừng tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2006-2010, Quyết định phê duyệt Quy hoạch bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Bình Thuận thời kỳ 2011-2020, Quyết định phê duyệt quy hoạch Phát triển kinh tế- xã hội huyện Hàm Thuận Bắc đến năm 2020…
3 Các văn bản và tài liệu nói trên là những căn cứ pháp lý cho việc nghiên cứu lập Quy hoạch phát triển lâm nghiệp huyện Hàm Thuận Bắc đến năm 2020. Đảm bảo sự phù hợp với Quy hoạch Bảo vệ và Phát triển rừng của Tỉnh Bình Thuận và quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội huyện Hàm Thuận Bắc đến năm 2020. Hàm Thuận Bắc là huyện miền núi nằm giáp với thành phố Phan Thiết (trung tâm tỉnh Bình Thuận), mang tính chất bán sơn địa tiếp giáp với vùng ven biển Phan Thiết và cao nguyên Di Linh. Toàn huyện có 17 xã, thị trấn, dân số toàn huyện gần 167 ngàn người ; Về thành phần dân tộc: dân tộc Kinh chiếm đa số (trên 96%), đứng thứ 2 là dân tộc Rắclay (trên 2%), còn lại là các dân tộc khác. Tổng diện tích tự nhiên là 128.247 ha, trong đó diện tích đất lâm nghiệp của huyện là 65.022 ha, chiếm 50,7% tổng diện tích tự nhiên; trong đó có 25.260 ha đất rừng sản xuất (chiếm 38,85% diện tích đất lâm nghiệp), 39.762 ha đất rừng phòng hộ (chiếm 61,2%); Diện tích này được phân bố chủ yếu ở các xã Đa Mi, Hàm Phú, Đông Giang, La Dạ, Đông Tiến, Thuận Minh và Thuận Hòa. Mặc dù diện tích rừng của huyện khá lớn nhưng trữ lượng và chất lượng thấp, diện tích rừng giàu không còn nhiều chỉ tập trung ở Đa Mi, La Dạ, Đông Tiến, Đông Giang, rừng trung bình còn ít, chủ yếu là rừng nghèo kiệt và rừng thứ sinh. Đây là hậu quả của việc khai thác, quản lý, bảo vệ tài nguyên rừng chưa tốt (do tập quán của đồng bào dân tộc thiểu số khai thác rừng bừa bãi, đốt rừng làm rẫy), cần được khắc phục trong những năm tới trên cơ sở khai thác rừng một cách hợp lý, bảo vệ nghiêm ngặt diện tích rừng hiện có, đồng thời tu bổ, cải tạo rừng tự nhiên, tăng nhanh diện tích rừng trồng, phủ xanh đất trống đồi núi trọc. Về động vật rừng: nhìn chung tài nguyên động vật rừng của huyện cũng khá phong phú và đa dạng với nhiều loài quý hiếm như nai, khỉ, vượn và chim các loại… Tuy nhiên hiện nay nguồn tài nguyên quý giá này vẫn chưa được quan tâm bảo vệ một cách đúng mức đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến số lượng và chất lượng loài, một số loài có nguy cơ tuyệt chủng.
4 Mặt khác, trong quá trình phát triển nền kinh tế tại địa phương có nhiều chương trình, dự án đã và đang thi công như thủy điện Hàm Thuận Đa Mi, Thủy điện Đan Sách, hồ đập thủy lợi như Hồ Sông Quao, đường giao thông được xây dựng trong vùng quy hoạch đất lâm nghiệp nên đã làm ảnh hưởng đến việc quản lý sử dụng rừng của địa phương. Những tồn tại và bất cập này đã làm ảnh hưởng đến công tác quản lý bảo vệ và phát triển vốn rừng. Trước tình hình đó, UBND tỉnh Bình Thuận đã có nhiều văn bản chỉ đạo các ban ngành chức năng và huyện Hàm Thuận Bắc nghiên cứu, quy hoạch lại đất lâm nghiệp cho phù hợp với thực tế sản xuất kinh doanh lâm nghiệp trên địa bàn nhằm quản lý sử dụng hiệu quả tài nguyên rừng. Để có những cơ sở khoa học góp phần quy hoạch phát triển lâm nghiệp huyện theo hướng bền vững, trên cơ sở tiềm năng đất đai, quy hoạch phát triển lâm nghiệp phải coi trọng cả 4 khâu: trồng, bảo vệ, làm giàu rừng và sử dụng có hiệu quả tài nguyên rừng. Phải giữ đối với rừng đặc dụng, phòng hộ nhưng đối với rừng sản xuất cần phải cải tạo, làm giàu rừng để phát triển ngành kinh tế lâm nghiệp. Quy hoạch Phát triển lâm nghiệp phải đặt trong mối quan hệ tổng thể, hài hòa và ăn khớp với quá trình chuyển đổi, chuyển dịch cơ cấu kinh tế; không gây cản trở mà phải hỗ trợ, thúc đẩy lẫn nhau cùng phát triển. Đó là lý do tôi tiến hành thực hiện đề tài nghiên cứu: “Nghiên cứu đề xuất một số nội dung quy hoạch lâm nghiệp Huyện Hàm Thuận Bắc - tỉnh Bình Thuận ”
5 Chương 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Thực chất của công tác quy hoạch nói chung là tổ chức không gian và thời gian phát triển chung cho kinh tế – xã hội, môi trường hoặc một ngành, một lĩnh vực sản xuất trong từng giai đoạn cụ thể. Mỗi ngành kinh tế muốn tồn tại, phát triển thì nhất thiết phải tiến hành quy hoạch, sắp xếp một cách hợp lý, mà trong đó công tác điều tra cơ bản phục vụ cho quy hoạch phát triển phải được đi trước một bước. Quy hoạch lâm nghiệp là một bộ phận cấu thành của quy hoạch tổng thể phát triển nông thôn và thuộc phạm trù của quy hoạch vùng. 1.1. Trên thế giới Chúng ta biết rằng việc quản lý sử dụng tài nguyên thiên nhiên theo hướng bền vững nói chung và tài nguyên rừng nói riêng đã và đang được các nhà khoa học trong nước và trên thế giới quan tâm. Tùy theo cách nhìn nhận về quy hoạch lâm nghiệp sao cho hợp lý đã được nhiều tác giả đề cập tới ở những mức độ rộng hẹp khác nhau. Việc đưa ra một khái niệm thống nhất là một điều rất khó thực hiện, song phân tích qua các khái niệm cho thấy có những điểm giống nhau, đó là dựa trên quan điểm về sự phát triển bền vững thì các hoạt động có liên quan đến tài nguyên rừng phải được xem xét một cách toàn diện và đồng thời đảm bảo sử dụng nó theo hướng lâu dài và bền vững. Những nội dung chủ yếu thường được chú ý là các yếu tố về mặt kinh tế, bảo vệ môi trường, bảo vệ tính đa dạng sinh học, các đặc điểm xã hội và nhân văn. Quá trình phát triển của việc quản lý sử dụng tài nguyên rừng trên thế giới luôn gắn liền với lịch sử phát triển của xã hội loài người. Quy hoạch lâm nghiệp luôn phụ thuộc vào Quy hoạch vùng và Quy hoạch cảnh quan trong quá trình xây dựng phương án quy hoạch.
6 1.1.1. Quy hoạch vùng Quy hoạch vùng tuân theo học thuyết Mác - Lênin về phân bố phát triển lực lượng sản xuất theo lãnh thổ và sử dụng các phương pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng. C. Mác và Ph. Ăngghen đã chỉ ra: “Mức độ phát triển lực lượng sản xuất của một dân tộc thể hiện rõ nét hơn hết ở chỗ sự phân công lao động của dân tộc đó được phát triển đến mức độ nào”. Như vậy, sức lao động là một bộ phận cấu thành quan trọng nhất của phân bố lực lượng sản xuất. V.I. Lênin đã viết: “ Sự nghiên cứu tổng hợp tất cả các đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của mỗi vùng là nguyên tắc quan trọng để phân bố lực lượng sản xuất”. Vì vậy, nghiên cứu các đặc điểm đặc trưng cho sự phân bố lực lượng sản xuất ở một vùng trong quá khứ và hiện tại để xác định tiềm năng và tương lai phát triển của vùng đó. Từ đánh giá sức lao động và nguồn tài nguyên thiên nhiên đã đi tới nhận định: Phân bố lực lượng sản xuất hợp lý là một trong các điều kiện cơ bản để nâng cao năng suất lao động, tích lũy nhiều của cải vật chất cho xã hội, không ngừng phát triển sản xuất và văn hóa của mỗi quốc gia. Kế hoạch phát triển của các ngành kinh tế quốc dân liên quan mật thiết tới kế hoạch phân bố lực lượng sản xuất. Sự phân bố dân cư và các hình thái điểm dân cư cũng như mức độ trang thiết bị sản xuất thay đổi phụ thuộc vào sự biến đổi hình thái xã hội. Dựa trên cơ sở học thuyết của C. Mác và Ph. Ăngghen, V.I. Lênin đã nghiên cứu các hướng cụ thể về kế hoạch hóa phát triển lực lượng sản xuất trong Xã hội xã hội chủ nghĩa. Sự phân bố lực lượng sản xuất được xác định theo các nguyên tắc sau:
7 + Sự phân bố lực lượng sản xuất có kế hoạch trên toàn lãnh thổ của đất nước, nhằm thu hút các nguồn tài nguyên thiên nhiên và lao động của tất cả các vùng và quá trình tái sản xuất mở rộng. + Kết hợp tốt lợi ích của Nhà nước và nhu cầu phát triển kinh tế của từng địa phương. + Đưa các công ty chế biến đến gần nguồn nguyên liệu để hạn chế chi phí vận chuyển. + Kết hợp chặt chẽ các ngành kinh tế quốc dân ở từng vùng, từng huyện nhằm nâng cao năng suất lao động và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên. + Tăng cường toàn diện tiềm lực kinh tế và quốc phòng bằng cách phân bố hợp lý và phát triển đồng đều lực lượng sản xuất ở các vùng. Trên cơ sở đó, tôi tìm hiểu quy hoạch vùng ở một số nước trên thế giới như sau: 1.1.1.1. Quy hoạch vùng lãnh thổ ở Bungari trước đây A) Mục đích của quy hoạch vùng lãnh thổ ở Bungari + Sử dụng có hiệu quả nhất lãnh thổ của quốc gia. + Bố trí hợp lý các hoạt động của con người nhằm bảo đảm tái sản xuất mở rộng. + Xây dựng một môi trường sống đồng bộ. B) Quy hoạch lãnh thổ quốc gia được phân thành các vùng: + Lãnh thổ là môi trường thiên nhiên phải bảo vệ. + Lãnh thổ thiên nhiên không có vùng nông thôn, sự tác động của con người vào đây rất ít. + Lãnh thổ thiên nhiên có mạng lưới nông thôn, có sự tác động vừa phải của con người thuận lợi cho việc nghỉ ngơi, an dưỡng. + Lãnh thổ là môi trường nông nghiệp không có mạng lưới nông thôn, nhưng có sự tác động của con người.