Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Nghiên cứu khả năng cho quả và nhân giống sinh dưỡng Macadamia ở Ba Vì

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:59

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là chọn được một số giống Macadamia có triển vọng tại Ba Vì; xác định được phương thức nhân giống sinh dưỡng thích hợp cho một số giống Macadamia. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Nghiên cứu khả năng cho quả và nhân giống sinh dưỡng Macadamia ở Ba Vì

Bé gi¸o dôc ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp --------***-------- Mai Trung Kiªn Nghiªn cøu kh¶ n¨ng cho qu¶ vµ nh©n gièng sinh dìng Macadamia ë Ba V× LuËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Hµ T©y, 2007
Bé gi¸o dôc ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp ----------***---------- Mai Trung Kiªn Nghiªn cøu kh¶ n¨ng cho qu¶ vµ nh©n gièng sinh dìng Macadamia ë Ba V× Chuyªn ngµnh: L©m häc M· sè: 60.62.60 LuËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Híng dÉn khoa häc: GS.TS. Lª §×nh Kh¶ Hµ T©y, 2007
3 Ch¬ng 1 Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. Quan ®iÓm chung vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu Gièng lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng cña trång rõng th©m canh. Kh«ng cã gièng ®îc c¶i thiÖn theo môc tiªu kinh tÕ th× kh«ng thÓ ®a n¨ng suÊt rõng lªn cao (Lª §×nh Kh¶, D¬ng Méng Hïng, 2003) [7]. V× thÕ nghiªn cøu chän t¹o vµ kh¶o nghiÖm gièng lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp. Macadamia (Macadamia integrifolia) lµ mét loµi c©y cã nguyªn s¶n ë vïng ven biÓn ®«ng nam Queensland vµ ®«ng b¾c New South Wales cña Australia. §©y lµ mét loµi c©y ¨n qu¶, nh©n h¹t cã hµm lîng dÇu tíi 78%, cao h¬n h¼n L¹c (44,8%), §iÒu (47%), H¹nh nh©n (51%). H¹t Macadamia cã 9,2% protein, gåm 20 lo¹i axit amin, víi 8 lo¹i axit amin cÇn thiÕt cho c¬ thÓ ngêi. Ngoµi ra cßn chøa nhiÒu ®êng bét, chÊt kho¸ng, nhiÒu lo¹i vitamin. V× thÕ h¹t Macadamia lµ mét lo¹i thùc phÈm cao cÊp, ngon, bæ, giÇu dinh dìng vµ nhiÖt n¨ng, dïng ®Ó chÕ biÕn nh©n b¸nh, kÑo, socola, níc uèng, dÇu xalat, ngoµi ra cßn cã thÓ lµm dÇu dìng da. Vá h¹t Macadamia cã nhiÒu tananh vµ protein, cã thÓ lµm than ho¹t tÝnh, gi¸ thÓ ¬m c©y gièng. Macadamia ®îc trång phæ biÕn nh mét c©y ¨n qu¶ ë Hawai vµo nh÷ng n¨m 1930, sau ®ã ®îc trång réng r·i ë Australia tõ n¨m 1960. Theo thèng kª ®Õn n¨m 1997 diÖn tÝch trång Macadamia trªn toµn thÕ giíi ®¹t 46.000ha, s¶n lîng h¹t ®¹t 61.000 tÊn, trong ®ã cã 7 níc trång nhiÒu nhÊt: Australia (9.020 ha, s¶n lîng h¹t 26.000 tÊn), Mü (8.215 ha, s¶n lîng h¹t ®¹t 24.500 tÊn), Brazil (6.300 ha, s¶n lîng h¹t ®¹t 1.000 tÊn), Kªnia (6.050 ha, s¶n lîng h¹t ®¹t 4.400 tÊn), Costa Rica (6.000 ha, s¶n lîng h¹t ®¹t 3.100 tÊn), Nam Phi (4.500 ha, s¶n lîng h¹t ®¹t 3.920 tÊn), Goatlmala (3.200 ha, s¶n lîng h¹t ®¹t 2.300 tÊn). diÖn tÝch trång Macadamia ë 7 níc nµy chiÕm tíi 95%, víi s¶n lîng chiÕm tíi 98% toµn thÕ giíi. Nh÷ng níc trång Ýt nh
4 Srilanca, Veneduela, Mehic«, Zimbabuª, Pªru, Ind«nªxia, Iraen, Th¸i Lan, v.v. (Hoµng HoÌ, 2006) [4]. T¹i Trung Quèc, Macadamia cã mÆt ë vên thùc vËt §µi Loan tõ ®Çu thÕ kû 20, nhng viÖc trång ®¹i trµ míi thùc hiÖn trong kho¶ng 20 n¨m gÇn ®©y. Trung Quèc ®· nhËp hµng chôc gièng v« tÝnh vÒ kh¶o nghiÖm vµ nh©n gièng b»ng ph¬ng ph¸p ghÐp vµ gi©m hom, ®Õn nay ®· trång ®îc h¬n 2000 ha, chñ yÕu t¹i phÝa nam gi¸p víi ViÖt Nam, Lµo Myammar vµ cã triÓn väng ®¹t s¶n lîng 1.500 - 2.500 tÊn h¹t trong vµi n¨m tíi. Macadamia ë vên qu¶ thµnh thôc cã thÓ ®¹t n¨ng suÊt h¹t ®¹t 3 - 4 tÊn h¹t/ha (Mavis, 1997). N¨m 2003 cã thÓ s¶n xuÊt ®îc 95.000 tÊn h¹t Macadamia, dù kiÕn n¨m 2006 c¶ thÕ giíi s¶n xuÊt 150.000 tÊn h¹t, gi¸ h¹t cã thÓ tõ 3,5 - 4,0 AD/kg. TÝnh ®Õn n¨m 2005 c¸c níc trªn thÕ giíi ®· trång 50.000 ha, riªng Autrailia trång 16.000 ha, Mü trång trªn 8.200 ha, Brazil trång 7000 ha, Trung Quèc trång 3.400 ha (Hoµng HoÌ, 2006) [4]. Macadamia ®ang ®îc nhiÒu níc trªn thÕ giíi quan t©m g©y trång. Macadamia ®îc ®a vµo níc ta cha l©u, song ®îc nhiÒu n¬i cã kÕ ho¹ch g©y trång trªn diÖn réng. N¨m 2002 Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng ®· nhËp 9 gièng (c©y ghÐp) sai qu¶ tõ Australia, n¨m 2003 tiÕp tôc nhËp thªm 2 gièng (c©y ghÐp) sai qu¶ tõ Trung Quèc ®Ó trång kh¶o nghiÖm. N¨m 2003 vµ 2004 Trung t©m dÞch vô vµ chuyÓn giao kü thuËt l©m n«ng nghiÖp Ba V× ®· nhËp 5 gièng c©y ghÐp sai qu¶ tõ Trung Quèc trång kh¶o nghiÖm t¹i tr¹m Canhkyna. Nghiªn cøu vÒ chän gièng vµ nh©n gièng lµ nh÷ng kh©u quan träng ®Ó ph¸t triÓn Macadamia ë níc ta.
5 1.2. Nghiªn cøu Macadamia trªn thÕ giíi 1.2.1. C¸c nghiªn cøu vÒ c©y Macadamia C©y Macadamia cã ph©n bè tù nhiªn á 250 - 310 vÜ ®é nam t¹i Australia, ®îc hai nhµ thùc vËt häc Muller vµ Hill ph¸t hiÖn tõ rõng c©y bôi gÇn s«ng Pine thuéc vÞnh Moreton ë Queensland vµo n¨m 1857 vµ ®Æt tªn lµ Macadamia ®Ó kØ niÖm ngêi b¹n cña «ng lµ Jone Macadam. Hill lµ ngêi ®Çu tiªn trång thµnh c«ng c©y nµy ë ven s«ng Brisbane n¨m 1858. C©y Macadamia trë thµnh mét trong nh÷ng c©y n«ng nghiÖp trÎ nhÊt trong lÞch sö ph¸t triÓn c©y n«ng nghiÖp thÕ giíi (NguyÔn C«ng T¹n, 2003) [9]. - §Æc tÝnh thùc vËt häc Macadamia cã rÔ chÝnh kh«ng ph¸t triÓn, mµ rÔ chïm lµ chÝnh, 70% rÔ chïm phÇn bè tËp trung ë tÇng ®Êt 0 - 30 cm, rÔ bµng ph©n bè trong ph¹m vi t¸n c©y, chØ c¸ch mÆt ®Êt kho¶ng 70 cm trë l¹i, rÔ con dµi 1- 5 cm . Th©n th¼ng ®øng, ph©n nhiÒu cµnh, trªn cµnh cã nhiÒu chç låi nhá, vá c©y th«, kh«ng cã vÕt nh¨n hoÆc r·nh nhá, cã mÇu thÉm . L¸ mäc vßng theo côm 3 l¸, còng cã trêng hîp 2 l¸ mäc ®èi xøng hoÆc 4 l¸ mäc vßng, phiÕn l¸ cøng, h×nh bÇu dôc dµi 75-250 mm, tû lÖ dµi/réng kho¶ng 3- 4. ViÒn l¸ h×nh sãng, cã trêng hîp cã gai cøng. G©n l¸, næi râ vµ c¸c g©n nhá ch»ng chÞt ë hai mÆt l¸, dÔ thÊy. Cuèng l¸ dµi 5-15 mm. Hoa tù b«ng ®u«i sãc, mäc tõ n¸ch l¸ ë cµnh 1,5 - 2 n¨m tuæi. Hoa tù mäc thµnh tõng ®«i hoa hoÆc 3- 4 hoa cïng mäc trªn cuèng l¸. Cuèng hoa dµi 3- 4 mm, xÕp thµnh dÉy xen kÏ cã quy luËt trªn trôc hoa tù. Hoa lìng tÝnh, ph¸t triÓn kh«ng hoµn toµn, kh«ng cã c¸nh hoa, chØ cã vÈy d¹ng c¸nh hoa. Hoa në cã mÇu tr¾ng ngµ hoÆc hång. Gi÷a hoa lµ bÇu thîng, phÝa díi cña nhôy cã nhiÕu l«ng t¬. Macadamia tuy lµ c©y cã hoa lìng tÝnh, song l¹i cã tû lÖ ®Ëu qu¶ cao khi thô phÊn chÐo. Khi thô phÊn chÐo th× sè lîng h¹t, tû lÖ nh©n vµ kÝch thíc h¹t t¨ng lªn. C¸c nghiªn cøu míi ®· cho thÊy tÝnh phï hîp di truyÒn
6 gi÷a c¸c gièng cã ý nghÜa quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh s¶n lîng vµ chÊt lîng nh©n. V× thÕ quyÕt ®Þnh tæ hîp gi÷a c¸c gièng ®Ó trång lµ rÊt quan träng. Trong mét vên qu¶ tèi thiÓu nªn trång hai gièng trong bÊt kú mét khèi nµo ®Ó ®¶m b¶o thô phÊn chÐo. Qu¶ thµnh thôc h×nh cÇu cã nóm låi, mµu xanh, ®êng kÝnh 25- 40 mm hoÆc to h¬n. Qu¶ cha chÝn vá cã mÇu xanh, dµy 2,5-3,5 mm, khi chÝn chuyÓn sang mÇu n©u sÉm, vá qu¶ nøt theo ®êng hîp tuyÕn cña qu¶. Qu¶ cã mét h¹t h×nh cÇu, vá h¹t cøng dµy 2- 4 mm trong chøa nh©n h¹t, vá h¹t do mét líp vá ngoµi d¹ng x¬ mµu xanh ®Ëm t¹o nªn. Nh©n h¹t cã mÇu tr¾ng ngµ gåm 2 l¸ mÇm lín h×nh b¸n cÇu vµ mét ph«i nhá h×nh cÇu. Ph«i n»m gi÷a 2 l¸ mÇm, gåm mÇm ph«i, rÔ ph«i vµ trôc ph«i (NguyÔn C«ng T¹n, 2003) [9]. - §Æc ®iÓm sinh th¸i Macadamia cã thÓ trång trªn c¸c lo¹i ®Êt kh«ng bÞ ngËp níc. Tuy vËy, tèt nhÊt lµ trªn ®Êt s©u, tho¸t níc tèt vµ giÇu mïn. §Êt trång Macaadamia tèi thiÓu ph¶i s©u 0,5 m vµ tho¸t níc tèt. Tèt nhÊt lµ trång ë n¬i ®Êt cã ®é s©u 1,0 m. §ã lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó c©y sinh trëng tèi u vµ cã n¨ng suÊt cao, gi¶m sù suy tµn cña c©y khi cã qu¶ vµ tr¸nh bÞ bÖnh loÐt th©n. Kh«ng nªn trång Macadamia trªn ®Êt glay nÆng v× dÔ bÞ ngËp óng trong mïa ma (Bell, H.F.D., 1995) [13]. Vïng trång Macadamia ph¶i kh«ng bÞ s¬ng muèi. C©y non cã thÓ bÞ ¶nh hëng nghiªm träng hoÆc bÞ chÕt khi nhiÖt ®é thÊp díi - 10C. Cµnh vµ hoa ë phÇn díi cña c¸c c©y giµ cò rÊt dÔ bÞ h¹i do s¬ng muèi. MÆt kh¸c, cÇn tr¸nh n¬i cã nhiÖt ®é trªn 350C. NhiÖt ®é cao sÏ lµm gi¶m sinh trëng cña c©y, lµm t¨ng tû lÖ rông qu¶ sím, lµm gi¶m kÝch thíc h¹t, gi¶m tÝch luü dÇu trong h¹t vµ cã thÓ lµm ch¸y l¸. Ngoµi ra, còng cÇn tr¸nh c¸c lËp ®Þa mµ trong mïa ®«ng thêng xuyªn díi 150C. N¬i thÝch hîp nhÊt ®Ó trång Macadamia lµ cã nhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m 200C-250C
7 Cµnh Macadamia rÊt dÔ bÞ gÉy v× thÕ cÇn hÕt søc tr¸nh giã m¹nh. Qu¶ rông do giã vµ c©y bÞ h¹i do giã b·o sÏ lµm t¨ng tû lÖ qu¶ non bÞ rông. Giã còng lµm chËm sinh trëng cña c©y, ®Æc biÖt lµ c©y non. Macadamia sinh trëng tèt ë nh÷ng n¬i cã lîng ma trªn 1200 mm/n¨m. Lùa chän mËt ®é trång lµ tuú theo ®Þa ®iÓm, khÝ hËu, gièng, hÖ thèng qu¶n lý vµ thêi gian tån t¹i cña vên qu¶. Theo Bell (1995) [13] mËt ®é thêng ®îc ¸p dông trång Macadamia cã 4 lo¹i sau: - MËt ®é: 7 m x 4 m (357 c©y/ha), thÝch hîp cho gièng t¸n ®øng. ph¶i tØa cµnh hoÆc c¾t ngän sím ë vên qu¶. cho thu nhËp sím, song còng chi phÝ nhiÒu h¬n ®Ó x©y dùng vên qu¶ vµ viÖc tØa cµnh hoÆc chÆt tØa c©y còng cã thÓ cÇn lµm sím h¬n. S¶n lîng mau gi¶m xuèng khi c©y khÐp t¸n. - MËt ®é: 8 m x 4 m (312 c©y/ha), thÝch hîp cho t¸n ®øng. SÏ ph¶i tØa c©y. - MËt ®é: 9 m x 5 m (222 c©y/ha), thÝch hîp cho t¸n ®øng hoÆc t¸n réng. Gièng t¸n réng th× ph¶i tØa cµnh. - MËt ®é: 10 m x 5 m (200 c©y/ha), thÝch hîp cho gièng t¸n réng. SÏ ph¶i tØa cµnh. Song kh«ng sö dông cã hiÖu qu¶ hÕt diÖn tÝch dÊt. - §Æc tÝnh sinh häc Trong mét n¨m, cµnh Macadamia cã 3- 4 lÇn ra léc, mçi lÇn (tõ khi cã chåi ®Õn khi thµnh thôc) lµ 40 ngµy. Mïa hÌ, Macadamia sinh trëng chËm, nh÷ng gièng cÇn khÝ hËu m¸t nh gièng 344 léc non ra vµo thêi kú nµy cã thÓ cã hiÖn tîng l¸ chuyÓn mÇu vµng vµ tr¾ng nh¹t. cuèi th¸ng 12 ®Õn th¸ng 2 n¨m sau kh«ng cã hiÖn tîng ®©m léc. Cµnh Macadamia dµi 30-50 cm, cã 7- 10 m¾t. C©y cã tuæi non sinh trëng tèt, cµnh dµi nhÊt cã thÓ dµi h¬n 1m. Cµnh cã qu¶ lµ nh÷ng cµnh thµnh thôc 1,5-2 n¨m tuæi, ph¸t triÓn tõ phÇn trong cña t¸n. Tuy vËy, vÉn cã mét sè cã hoa ë cµnh nhá dµi vµi centimet, mäc tõ phÝa trong t¸n.
8 Ph¸t dôc cña hoa cã 3 thêi kú: Thêi kú ngñ nghØ cña mÇm, thêi kú v¬n dµi cña hoa vµ thêi kú ra hoa. Sau khi ph©n ho¸ hoa vµ khi mÇm hoa lín ®Õn møc m¾t nh×n thÊy ®îc th× tuú tõng vïng kh¸c nhau, thêi kú ngñ nghØ biÕn ®éng tõ 50 ®Õn 96 ngµy, sau ®ã hoa tù b¾t ®Çu v¬n dµi. Hoa në sau khi ph©n ho¸ mÇm 136-153 ngµy. Th«ng thêng, hoa në cuèi th¸ng 2, në ré vµo gi÷a th¸ng 3, hoa tµn vµo cuèi th¸ng 3 ®Çu th¸ng 4. Gièng kh¸c nhau th× thêi gian ra hoa kh¸c nhau. - H×nh thµnh qu¶ Qu¸ tr×nh h×nh thµnh qu¶ ë Macadamia ®îc chia thµnh mét sè giai ®o¹n: Sau khi në hoa 30 ngµy, ®êng kÝnh cña qu¶ díi 1cm, ngo¹i h×nh qu¶ ®· h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n, ë mÆt c¾t ngang ®· nh×n thÊy phÝa ngoµi vá qu¶ mµu xanh, bªn trong cã mµu xanh nh¹t, cã vÖt d¹ng x¬ râ nÐt. Ph«i nhò ë d¹ng hå trong suèt, ruét cha ®Æc. Sau khi në hoa 40-50 ngµy, ®êng kÝnh qu¶ kho¶ng 1,5 cm, líp bªn trong cã mµu vµng nh¹t, líp ngoµi vÉn mµu tr¾ng, l¸ mÇm ®Ëm dÇn biÕn thµnh d¹ng hå nöa trong suèt, ruét ®· ®Ëm ®Æc. Sau në hoa 50-60 ngµy, ®êng kÝnh qu¶ kho¶ng 2cm, líp bªn trong vá qu¶ mµu n©u nh¹t, nh©n ®· nh× râ mµu tr¾ng s÷a. Sau në hoa 60-70 ngµy, ®êng kÝnh qu¶ kho¶ng 2,5cm, vá qu¶ dµy, nh©n h¹t ®· ®Ëm ®Æc, mµu tr¾ng s÷a tr¬n bãng, ®Ønh h¬i låi lªn, ®¸y h¬i lâm. Ph«i rÊt nhá. Sau në hoa 110-140 ngµy, ®êng kÝnh qu¶ kho¶ng 3cm, vá ngoµi cña qu¶ máng ®i, cã líp trong mµu n©u vµng, vá qu¶ cøng lªn, ®Ønh chãp cã lç nÈy mÇm mµu tr¾ng ho¸ cøng. ë giai ®o¹n nµy, ph«i sinh trëng nhanh. Khi qu¶ ®· thµnh thôc, khèi lîng cña qu¶ ®· ®¹t ®Õn 70% tæng khèi lîng t¬i. Khi chÝn, vá qu¶ nøt däc thµnh hai phÇn. Lç n¶y mÇm cña qu¶ hiÖn lªn râ, phÝa ngoµi cã líp låi nhá. Nh©n qu¶ mµu tr¾ng s÷a, phÇn phÝa trªn h¬i tr¬n nh½n, phÝa díi th« nh¸p, cã vÕt gîn låi lªn theo híng däc.
9 Trong thêi kú ph¸t dôc qu¶, cã nhiÒu qu¶ rông, ®ã lµ ®Æc ®iÓm vµ còng lµ ®iÓm yÕu cña c©y Macadamia. ViÖc rông hoa vµ rông qu¶ cha thµnh thôc thêng vµo 3 thêi ®iÓm: Trong 14 ngµy sau khi në hoa, hoa thô phÊn, nhng cha thô tinh th× rông nhanh. Sau khi ra hoa 2 - 3 ngµy, c¸nh hoa hÐo rò, nhng bÇu nhôy cßn vßi nhôy vÉn gi÷ ®îc 6 - 9 ngµy trªn hoa tù. Sau në hoa 10-15 ngµy phÇn lín hoa ®· rông, trªn ®Çu vßi nhôy ®· rông hoa cã h¹t phÊn n¶y mÇm, nhng bÇu nhôy cha thô tinh. Qu¶ non cã bÇu nhôy ph×nh to ra, phÇn lín ®· ®îc thô tinh. Qu¶ míi ®Ëu sau ra hoa 21-56 ngµy rông nhanh. qu¶ chÝn sau khi në hoa tõ 70 ngµy ®Õn 116 ngµy, qu¶ t¬ng ®èi lín, rông dÇn ®Õn khi chÝn. HiÖn tîng rông qu¶ cã tõ khi qu¶ míi h×nh thµnh ®Õn khi thu ho¹ch, chñ yÕu vµo th¸ng 5, tøc lµ sau në hoa 50-80 ngµy, sè qu¶ rông chiÕm tíi 2/3 sè qu¶, ®Õn cuèi th¸ng 7 gi÷a th¸ng 8 (tøc sau në hoa 120 - 150 ngµy), l¹i cã mét ®ît cao ®iÓm rông qu¶, sè qu¶ rông chiÕm tíi 25% - 30% tæng sè qu¶. Nguyªn nh©n chÝnh rông qu¶ cña Macadamia lµ vÊn ®Ò dinh dìng. Nghiªn cøu biÕn ®æi sinh dìng cña c©y liªn quan ®Õn hiÖn tîng rông qu¶ ®· thÊy sù trïng khíp gi÷a thêi kú cao ®iÓm sinh trëng cña qu¶ víi thêi kú cao ®iÓm cña hiÖn tîng rông qu¶. Khi ra hoa cÇn nhiÒu N, P205 lµm cho hµm lîng N, P205 trong l¸ cã xu híng gi¶m. Vµo th¸ng 4, khi ra léc, qu¶ non còng bíc vµo thêi kú ph¸t triÓn nhanh, g©y nªn sù tranh chÊp dinh dìng gi÷a qu¶ vµ léc, hµm lîng N, P205, K20 trong l¸ gi¶m sót. Hµm lîng N trong l¸ trong th¸ng 5 gi¶m xuèng cßn 0,26% (lµ møc thÊp nhÊt trong c¶ n¨m), cïng lóc ®ã lµ møc rông qu¶ cao ®iÓm ®Çu tiªn. Vµo cuèi th¸ng 6, b¾t ®Çu ra nhiÒu léc, qu¶ bíc vµo thêi kú tÝch luü nhanh vÒ dÇu. Th¸ng 7 nhu cÇu dinh dìng cña qu¶ lªn tíi ®Ønh cao, lµm cho hµm lîng N, P205, K20 trong l¸ gi¶m sót râ, hµm lîng, P205, K20 cßn 0,064% vµ 0,41% lµ møc thÊp nhÊt trong c¶ n¨m. Thêi gian hai lÇn xuÊt hiÖn møc rông qu¶ cao ®iÓm trïng khíp víi thêi kú
10 thÊp ®iÓm cña hµm lîng N, P205, K20 trong l¸. Nh vËy, gi¶i ph¸p b¶o vÖ qu¶ ph¶i tÝnh tíi nh©n tè dinh dìng cña l¸. Ngoµi ra, nhiÖt ®é cao, thiÕu níc vµ giã b·o còng lµ nh÷ng t¸c nh©n g©y rông qu¶. Khi nhiÖt ®é t¨ng cao, tÇn suÊt rông qu¶ tríc khi chÝn còng t¬ng ®èi cao. Sau khi ®Ëu qu¶ 70 ngµy, nhiÖt ®é cao tíi 300C-350C cã thÓ g©y nªn hiÖn tîng rông qu¶ m¹nh, ®Æc biÖt 35 - 41 ngµy lµ thêi kú ®Çu ®Ëu qu¶. C©y thiÕu níc còng lµm rông qu¶ nhiÒu. Trong thêi kú h×nh thµnh qu¶ ban ®Çu, nÕu cã giã kh«, nãng xuÊt hiÖn ®ét ngét cµng lµm rông qu¶ nhiÒu. Mét sè níc ®· sö dông chÊt ®iÒu tiÕt sinh trëng ®Ó h¹n chÕ rông qu¶, nhng vÉn cha øng dông ®îc nhiÒu trong s¶n xuÊt ®¹i trµ (NguyÔn C«ng T¹n, 2003) [9]. 1.2.2. C¸c nghiªn cøu c¶i thiÖn gièng Macadamia C¸c nghiªn cøu vÒ chän gièng vµ nh©n gièng Macadamia ®· ®îc thùc hiÖn chñ yÕu lµ chän läc c©y tréi, kh¶o nghiÖm hËu thÕ vµ kh¶o nghiÖm dßng v« tÝnh t¹i c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè di truyÒn, quan hÖ gi÷a kiÓu gen víi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh, còng nh hÖ sè di truyÒn theo nghÜa réng vµ ¸p dông chØ thÞ ph©n tö vµo chän gièng (Hardner & MeConchie, 1999; Peace, Hardner and others, 2000) [7]. T¬ng quan di truyÒn gi÷a h¹t vµ nh©n Macadamia cã thÓ ®¹t rg = 0,80 (Hardner, Winks, 2001) [7]. Nghiªn cøu lai gièng Macadamia còng ®îc thùc hiÖn vµ ®· thu ®îc mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan (Hardner, MeConchie vµ céng sù, 2000) [7]. C¸c nghiªn cøu cho thÊy Macadamia lµ c©y cã hoa lìng tÝnh, song nhÞ vµ nhôy chÝn so le nªn lµ c©y thô phÊn kh¸c hoa, vên qu¶ ®iÓn h×nh ®îc x©y dùng tõ 2 - 4 dßng v« tÝnh b»ng c©y ghÐp (Hardner & MeConchie, 1999; Hardner, Winks and others, 2001) [7]. Trªn 1 ha cã thÓ trång 200-357 c©y. H¹t ®îc thu nhÆt tõ qu¶ rông díi gèc c©y (¬ Hare, Loebel, Skinner, 1998). Nghiªn cøu nh©n gièng sinh dìng cho Macadamia b¾t ®Çu ®îc thùc hiÖn ë Australia tõ n¨m 1930 (Cheel & Morrison, 1935) [7].
11 Ch¬ng tr×nh chän gièng Macadamia ®îc x©y dùng ë Australia gåm nh÷ng néi dung chÝnh lµ: - T¨ng s¶n lîng h¹t vµ nh©n trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch. - C¶i thiÖn tÝnh tr¹ng chÊt lîng (kÝch thíc h¹t, tû lÖ nh©n, kh¶ n¨ng cÊt tr÷ h¹t v.v.) - C¶i thiÖn h×nh d¹ng t¸n. - Chèng s©u bÖnh. Tõ n¨m 1936 ë Hawai ®· cã ch¬ng tr×nh c¶i t¹o gièng Macadamia (Bell, 1995). N¨m 1960 ®· nghiªn cøu chän gièng cã chÊt lîng nh©n trong h¹t cao vµ ®· chän ®îc 5 gièng cã chÊt lîng cao nhÊt, ®Æc biÖt lµ 2 dßng Keau vµ Kau cã tû lÖ nh©n t¬ng øng lµ 79% vµ 89% (Hamilton, Ito, 1976). 1.3. Nghiªn cøu Macadamia ë ViÖt Nam N¨m 1994 Macadamia integrifolia ®· ®îc Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng trång thö ®Çu tiªn t¹i Ba V× (Hµ T©y), ®Õn n¨m 1999 mét sè c©y ®· cho qu¶, n¨m 2006 cã c©y ®· cho 14,6 kg h¹t. §Çu n¨m 2002 Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng nhËp bé gièng sai qu¶ b»ng (c©y ghÐp) cña Australia gåm c¸c gièng 246, 344, 741, 294, 816, 849, 856, NG8, Daddow vµ 2 cña gièng Trung Quèc lµ OC, A800. N¨m 2005 cã 9/11 gièng c©y ghÐp ®½ trång kh¶o nghiÖm t¹i CÈm Quú (Ba V×) ®· b¾t ®Çu ra hoa ®Õn n¨m 2006 c¶ 11 gièng ®Òu ra hoa (100%) vµ bíc ®Çu cã thÓ ®¸nh gi¸ mét sè gièng cã triÓn väng ë vïng Ba V× (Hµ T©y). KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm t¹i §ång Híi (Qu¶ng B×nh) bíc ®Çu còng thÊy c¸c gièng OC, 741, 816 vµ 246 cã kh¶ n¨ng ra qu¶. KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm t¹i Kr«ng N¨ng (§¾c L¾c) cho thÊy c¸c gièng OC, 246, 816 cã kh¶ n¨ng ra qu¶ rÊt tèt t¹i ®©y. Kh¶o nghiÖm t¹i Mai S¬n (S¬n La) thÊy c¸c gièng 816, OC vµ 246 còng cã kh¶ n¨ng ra qu¶. N¨m 2003, 2004 mét sè ®¬n vÞ cã nhËp gièng Maccadamia trång thö nghiÖm ë Con Cu«ng (NghÖ An), Trµng §Þnh (L¹ng S¬n), XÝ nghiÖp gièng
12 c©y l©m nghiÖp L¹ng S¬n. §Õn n¨m 2006 t¹i L©m trêng Con Cu«ng (NghÖ An) trång 41 c©y gièng OC th× 35 c©y ®· cho qu¶, 36 c©y H7 th× 5 c©y ®· cho qu¶ vµ 6 c©y H2 th× 4 c©y ®· cho qu¶. Cïng víi ho¹t ®éng nghiªn cøu trong c¸c n¨m qua còng cã mét sè s¸ch vµ bµi viÕt vÒ c©y Macadamia vµ kü thuËt trång c©y nµy, trong ®ã cã quyÓn “Kü thuËt trång c©y Macadamia ë ViÖt Nam (NXB N«ng nghiÖp, 2005) do NguyÔn C«ng T¹n biªn so¹n vµ quyÓn “Trång Macadamia ë Autralia” do GS.TS Lª §×nh Kh¶ dÞch (NXB N«ng nghiÖp, 2003), ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc n©ng cao hiÓu biÕt vÒ loµi c©y nµy. NguyÔn H÷u Léc (2002) còng biªn so¹n tµi liÖu "C©y Macadamia, sù la chän cho xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo". N¨m 2005 Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng nhËp thªm 20 l« h¹t tõ c¸c gia ®×nh sai qu¶ t¹i Australia. §©y lµ nguån gièng quan träng ®Ó tiÕp tôc c«ng t¸c c¶i thiÖn gièng Macadamia ë níc ta. N¨m 2006 Trung t©m du lÞch sinh th¸i Héi KHKTLN ViÖt Nam phèi hîp víi ACIAR víi sù tham gia cña Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng ®· cã dù ¸n x©y dùng vên ¬m vµ tËp huÊn nh©n gièng Macadamia cho 3 tØnh miÒn b¾c (Hoµ B×nh, Hµ T©y vµ L¹ng S¬n). C¸c nghiªn cøu vÒ ghÐp c©y vµ nh©n gièng hom còng ®îc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ t¹i Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng tõ n¨m 2004 vµ ®· thu ®îc mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan vµ lµ mét phÇn trong ®Ò tµi "Kh¶o nghiÖm gièng vµ nh©n gièng sinh dìng Macadamia t¹i ViÖt Nam" ®îc thùc hiÖn tõ n¨m 2002 ®Õn nay.
13 Ch¬ng 2 Môc tiªu, néi dung, vËt liÖu, ®Þa ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. Môc tiªu nghiªn cøu - Chän ®îc mét sè gièng Macadamia cã triÓn väng t¹i Ba V×. - X¸c ®Þnh ®îc ph¬ng thøc nh©n gièng sinh dìng thÝch hîp cho mét sè gièng Macadamia. 2.2. vËt liÖu nghiªn cøu VËt liÖu ®îc trång kh¶o nghiÖm vµ nghiªn cøu vËt hËu t¹i ®éi CÈm Quú lµ 9 gièng Macadamia ®îc nhËp n¨m 2002 tõ Australia (b¶ng 2.1) vµ 2 gièng OC vµ A800 ®îc nhËp tõ Trung Quèc vµo n¨m 2003. C¸c gièng ®îc nhËp trång n¨m 2003 t¹i tr¹m Canhkyna lµ 800, 788, H2, 695 vµ 900. B¶ng 2.1. C¸c gièng nhËp trång n¨m 2002 t¹i ®éi CÈm Quú Gièng D¹ng t¸n §é rËm t¸n Në hoa 246 réng h¬i rËm kÐo dµi, nhiÒu 344 ®øng rËm gi÷a mïa, Ýt ®Õn trung b×nh 741 ®øng tha cuèi mïa, tËp trung 816 ®øng h¬i rËm cuèi mïa, Ýt 842 ®øng tha kÐo dµi, nhiÒu 849 réng h¬i rËm cuèi mïa, Ýt Daddow réng rËm gi÷a mïa ®Õn cuèi mïa 856 cha m« t¶ NG8 cha m« t¶
14 2.3. §Þa ®iÓm nghiªn cøu - Kh¶o nghiÖm ë ®éi CÈm Quú thuéc tr¹m thùc nghiÖm gièng Ba V× 2,0 ha (trång n¨m 2002) vµ tr¹m Canhkyna thuéc Trung t©m dÞch vô vµ chuyÓn giao kü thuËt l©m n«ng nghiÖp Ba V× 1,5 ha (trång n¨m 2003). - ThÝ nghiÖm nh©n gièng sinh dìng ®îc thùc hiÖn t¹i ®éi CÈm Quú (tr¹m Ba V×). 2.3.1. §Æc ®iÓm khÝ hËu Sè liÖu khÝ hËu ®îc thu thËp t¹i tr¹m khÝ tîng Ba V× (Hµ T©y). Kh¶o nghiÖm Macadamia ®îc trång ë vÜ ®é 21007' Nam, kinh ®é 105026' §«ng. L¬ng ma trung b×nh 1680 mm/n¨m, 6 th¸ng cã lîng ma trªn 100 mm (th¸ng 4 ®Õn th¸ng 10). NhiÖt ®é trung b×nh n¨m lµ 23,20C, nhiÖt ®é tèi cao tuyÖt ®èi 40,20C lµ kh¸ cao, nhiÖt ®é tèi thÊp tuyÖt ®èi 5,30C 2.3.2. §Æc ®iÓm ®Êt ®ai Kh¶o nghiÖm ë ®éi CÈm Quú ®îc x©y dùng trªn ®Êt ®åi cã ®é dèc 10 - 150, thùc b× chñ yÕu lµ c©y bôi, Sim, Mua, TÕ guét, v.v. thuéc nhãm ®Êt feralit n©u sÉm ph¸t triÓn trªn ®Êt s¹n sái kÕt, tÇng ®Êt máng 30 - 50 cm. §Êt cã ®é chua t¬ng ®èi lín (pH = 3,8), thiÕu l©n, kali vµ canxi (so víi møc khuyÕn nghÞ khi trång Macadamia cña Australia ®Òu thÊp), trong khi lîng nh«m t¬ng ®èi cao. Do vËy khi trång Macadamia ®· r¾c v«i to¶, bãn lãt 50 kg ph©n chuång hoai vµ 500 gam NPK cho mçi c©y. Kh¶o nghiÖm ë tr¹m Canhkyna cã ®é dèc díi 10ë trªn ®Êt tríc ®©y ®· trång Canhkyna thùc b× lµ mét sè loµi c©y a Èm nh Ba soi, Ba bÐt, cá Cäng cua v.v. ®Êt còng thuéc nhãn ®Êt feralit n©u vµng ph¸t triÓn trªn ®¸ mÑ sa th¹ch, tÇng ®Êt s©u h¬n 150 cm, giÇu dinh dìng, Ýt sái s¹n. Khi trång Macadamia ®· bãn lãt 50 kg ph©n chuång hoai vµ 500 gam NPK. 2.4. Néi dung nghiªn cøu - Nghiªn cøu kh¶ n¨ng cho qu¶ cña c¸c gièng Macadamia - Nghiªn cøu gi©m hom + ¶nh hëng cña c¸c lo¹i hocmon ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ
15 + ¶nh hëng cña gi¸ thÓ, thêi vô gi©m hom, lo¹i hom vµ kh¶ n¨ng ra rÔ cña c¸c gièng Macadamia. - Nghiªn cøu ghÐp c©y + ¶nh hëng cña ph¬ng ph¸p ghÐp + ¶nh hëng cña thêi vô vµ tuæi gèc ghÐp + Kh¶ n¨ng ghÐp nèi víi c¸c gièng kh¸c nhau 2.5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.5.1. Kh¶ n¨ng sèng cña Macadamia t¹i Ba V× a. Kh¶o nghiÖm t¹i CÈm Quú - C¸c gièng trång kh¶o nghiÖm gåm c¸c gièng nhËp tõ Australia vµ Trung Quèc ®îc trång theo tõng dßng riªng rÏ theo s¬ ®å thiÕt kÕ ngÉu nhiªn 4 lÇn lÆp l¹i, mçi lÇn 4 c©y. - MËt ®é trång 192 c©y/ ha (7m x 7 m). b. Kh¶o nghiÖm t¹i t¹i tr¹m Canhkyna - C¸c gièng trång kh¶o nghiÖm nhËp tõ Trung Quèc ®îc trång theo tõng gièng riªng rÏ theo s¬ ®å thiÕt kÕ. - Mçi dßng trång kh¶o nghiÖm ®îc bè trÝ 3 lÇn lÆp, mçi lÇn 5 c©y. - MËt ®é trång 330 c©y/ha (6m x 5 m). 2.5.2. Theo dâi vËt hËu c¸c gièng Macadamia - DiÔn biÕn vËt hËu cña c¸c gièng Macadamia + Mçi gièng chän 4 c©y ®¹i diÖn trong c¶ 4 lÇn lÆp (mçi lÇn 1 c©y) + Trªn mçi c©y chän 4 cµnh tiªu chuÈn theo 4 híng (§«ng, T©y, Nam, B¾c), chän mçi cµnh tiªu chuÈn 2 b«ng hoa tù, ®o chiÒu dµi cña mét b«ng hoa tù, ®Õm sè hoa trªn b«ng, ®Õm sè b«ng hoa tù trªn cµnh tiªu chÈn vµ Theo dâi thêi gian tõ khi b¾t ®Çu ra hoa ®Õn kÕt thóc ®Ëu thµnh qu¶ vµ ®Õm sè qu¶. - Thêi gian ra hoa vµ h×nh thµnh qu¶ cña c¸c gièng Macadamia trong n¨m 2007
16 + Thêi gian ra hoa vµ h×nh thµnh qu¶ + Kh¶ n¨ng ®Ëu qu¶ ë c¸c gièng Macadamia (n¨m 2007) - Ph¸t triÓn qu¶ cña Macadamia trong mét vô (n¨m 2007) B»ng c¸ch theo dâi vµ ®o ®Õm sè liÖu ph¸t triÓn cña qu¶, ®Þnh kú 15 ngµy 1 lÇn b¾t ®Çu tõ khi kÕt thóc qu¸ tr×nh ®Ëu qu¶ ®Õn lóc qu¶ thµnh thôc trªn c¸c cµnh tiªu chuÈn ë c¸c c©y ®¹i diÖn. 2.5.3. Nghiªn cøu gi©m hom Mçi c«ng thøc 30 hom lÆp l¹i 3 lÇn (tæng lµ 90 hom) vµ ®îc thùc hiÖn cho hçn hîp c¸c hom chåi vît nöa ho¸ gç cña 3 gièng NG8, 246 vµ OC. - ¶nh hëng cña hocmon d¹ng dung dÞch ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ cña hom C¸c lo¹i hocmon d¹ng dung dÞch ®îc dïng lµ IAA, IBA vµ NAA víi 5 nång ®é kh¸c nhau (500, 750, 1000, 1500 vµ 2000 ppm). Hom ®îc xö lý b»ng c¸ch cho phÇn gèc vµo dung dÞch hocmon trong 1 phót. C«ng thøc ®èi chøng kh«ng xö lý hocmon. ThÝ nghiÖm thùc hiÖn 3 ®ît ( th¸ng 3, 4 vµ 5 n¨m 2005) - ¶nh hëng cña hocmon d¹ng bét ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ cña hom C¸c lo¹i hocmon d¹ng bét ®îc dïng lµ IAA, IBA vµ NAA víi 6 nång ®é kh¸c nhau (0,5; 0,75; 1,0; 1,5; 2,0 vµ 2,5%), ®èi chøng lµ ABT 1,0% cña Trung Quèc vµ hçn hîp PN cña ViÖn Nghiªn cøu C©y nguyªn liªu giÊy Phï Ninh (IAA+IBA+NAA) 0,5%. Hom ®îc xö lý b»ng c¸ch chÊm phÇn gèc hom vµo hocmon 1-2 cm. C«ng thøc ®èi chøng kh«ng xö lý hocmon. ThÝ nghiÖm thùc hiÖn 2 ®ît (th¸ng 4 vµ 5 n¨m 2007). - ¶nh hëng cña thêi vô gi©m hom ThÝ nghiÖm gi©m hom ®îc thùc hiÖn mçi th¸ng mét lÇn (tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 12/2005). Hom ®îc xö lý b»ng IBA nång ®é 1500 ppm lµ nång ®é cã tû lÖ ra rÔ cao nhÊt vµ lo¹i hom ®îc sö dông lµ chåi vît nöa ho¸ gç. - ¶nh hëng cña gi¸ thÓ gi©m hom ThÝ nghiÖm ®îc tiÕn hµnh theo 4 lo¹i gi¸ thÓ lµ + CT1: 1/3 trÊu + 1/3 bao t¶i gai b¨m nhá + 1/3 c¸t vµng.
17 + CT2: 1/3 trÊu + 1/3 trÊu hun + 1/3 c¸t vµng + CT3: 100% c¸t vµng + CT4: 1/3 trÊu + 1/3 r¬m b¨m nhá ñ hoai + 1/3 c¸t vµng thÝ nghiÖm gi©m hom ®îc thùc hiÖn trong 3 ®ît (th¸ng 6, 7, 8 n¨m 2005). Mçi ®ît ®Òu bè trÝ 3 lÇn lÆp, mçi lÇn 30 hom. Hom ®îc xö lý b»ng hocmon IBA nång ®é 1500 ppm (tèt nhÊt) - ¶nh hëng cña lo¹i hom ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ + CT1: hom non cµnh bªn + CT2: hom nöa ho¸ gç cµnh bªn + CT3: hom ho¸ gç cµnh bªn + CT4: hom non chåi vît + CT5: hom nöa ho¸ gç chåi vît + CT6: hom ho¸ gç chåi vît - Nghiªn cøu kh¶ n¨ng ra rÔ cña c¸c dßng Macadamia kh¸c nhau: ®îc thùc hiÖn cho c¸c dßng kh¸c nhau tÊt c¶ c¸c gièng ®Òu dïng lµ hom chåi vît nöa ho¸ gç vµ ®îc xö lý b»ng IBA nång ®é 1500 ppm. 2.5.4. Nghiªn cøu ghÐp c©y Mçi c«ng thøc 30 hom ghÐp lÆp l¹i 3 lÇn (tæng lµ 90 hom ghÐp), b»ng hçn hîp cµnh ghÐp cña 3 gièng NG8, 842, Daddow. Gèc ghÐp lµ c©y 3 tuæi khoÎ m¹nh l¸ xanh tèt ®îc trång trong bÇu c©y 25 x 30 cm. Tríc vµ sau khi ghÐp c©y ®îc ch¨m sãc, tíi níc hµng ngµy. - ¶nh hëng cña ph¬ng ph¸p ghÐp * Ph¬ng ph¸p ghÐp m¾t: m¾t ghÐp ®îc c¾t cã d¹ng nh c¸i d¨m cã mét phÇn gç, trªn cã mét chåi ngñ, réng 7-10 mm vµ dµi 20-30 mm. * Ph¬ng ph¸p ghÐp bªn: dïng dao s¾c c¾t chÐo qua líp vá vµo mét phÇn gç cña gèc ghÐp, l¸t c¾t dµi 25-35 mm, t¹o víi trôc th©n mét gãc kho¶ng 300. Cµnh ghÐp ®îc c¾t h×nh nªm t¬ng øng víi vÕt c¾t cña gèc ghÐp vµ ®îc ®a vµo vÕt c¾t ë gèc ghÐp ®· më.
18 * Ph¬ng ph¸p ghÐp nèi: dïng dao s¾c c¾t chÐo qua th©n cña gèc ghÐp, l¸t c¾t dµi 50-80 mm, t¹o víi trôc th©n mét gãc kho¶ng 15-200. Cµnh ghÐp ®îc c¾t v¸t t¬ng øng víi vÕt c¾t cña gèc ghÐp vµ ®îc ®a vµo vÕt c¾t ë gèc ghÐp ®· më. ThÝ nghiÖm thùc hiÖn 3 ®ît (th¸ng 1/2005, th¸ng 2/2005 vµ th¸ng 3/2005) - ¶nh hëng cña thêi vô ghÐp ThÝ nghiÖm ghÐp ®îc thùc hiÖn hµng th¸ng trong 12 th¸ng. Mçi th¸ng thùc hiÖn 1 lÇn. - ¶nh hëng cña tuæi gèc ghÐp ThÝ nghiÖm thùc hiÖn víi 3 lo¹i tuæi lµ gèc ghÐp 1 tuæi, 2 tuæi vµ 3 tuæi. ThÝ nghiÖm ghÐp vµo th¸ng 1/2006 2.5.5. Thu thËp vµ xö lý sè liÖu 2.5.5.1. Thu thËp sè liÖu - Thu thËp sè liÖu tõ c¸c kh¶o nghiÖm (®êng kÝnh gèc, ®êng kÝnh t¸n, chiÒu cao) ®îc ®o theo ph¬ng ph¸p th«ng thêng cña gi¸o tr×nh “§iÒu tra rõng” (Vò TiÕn Hinh, 1997). . ChiÒu cao vót ngän (H): ®o tõ gèc s¸t mÆt ®Êt tíi ®Ønh ngän chÝnh (m). . §êng kÝnh gèc (D0): ®o t¹i vÞ trÝ c¸ch mÆt ®Êt 5 cm. . §êng kÝnh t¸n (Dt): ®o theo hai chiÒu ®«ng t©y-nam b¾c, sau ®ã lÊy gi¸ trÞ trung b×nh (m). . ChiÒu dµi t¸n (Lt): ®îc ®o b»ng mÐt trong ®ã: ChiÒu dµi ®îc ®o tõ ®¸y t¸n ®Õn ®Ønh cña t¸n. 2.5.5.2. Xö lý sè liÖu Macadamia lµ c©y lÊy qu¶, c©y ghÐp 4 tuæi cha thÓ (vµ còng kh«ng cÇn thiÕt) x¸c ®inh thÓ tÝch th©n c©y nªn chØ sè sinh trëng Iv (Lª §×nh Kh¶, 2003) ®· ®îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh trëng cña c¸c gièng kh¶o nghiÖm. Iv = Do2H (2.1)
19 - Sè liÖu thÝ nghiÖm vÒ sinh trëng, nh©n gièng sinh dìng (nh©n gièng hom, ghÐp) ®îc xö lý theo ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ph¬ng sai theo gi¸o tr×nh thèng kª trong l©m nghiÖp cña NguyÔn H¶i TuÊt (1982) vµ Ng« Kim Kh«i (1995) b»ng phÇn mÒm (EXCEL 5.0). + KiÓm tra tû lÖ ra rÔ vµ tû lÖ sèng hom ghÐp Maccadamia theo tiªu chuÈn  2.  2tt = ∑ (ft – fl) 2 / fl víi bÆc tù do k = (c – 1)( r – 1). (2.2) trong ®ã ft : tÇn sè quan s¸t thùc tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm. fl : tÇn sè lý thuyÕt. k : bËc tù do. c : cÊp chÊt lîng (hom ra rÔ vµ kh«ng ra rÔ). r : c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm. . NÕu  2 tÝnh >  2,05 tra b¶ng th× c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm cã sù sai kh¸c nhau râ rÖt . NÕu  2 tÝnh <  2,05 tra b¶ng th× c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm sai kh¸c nhau kh«ng râ rµng. + KiÓm tra sè lîng rÔ, chiÒu dµi rÔ trªn c©y hom vµ chiÒu cao chåi ghÐp trªn c©y ghÐp theo tiªu chuÈn T. Tiªu chuÈn T ®îc tÝnh theo c«ng thøc: t  X1  X 2 / n  1S 1 1 2   n2  1S 22 / n1  n2  2 x1 / n1  1 / n2  (2.3) Trong ®ã: X 1vµ X 2 lµ trung b×nh cña hai mÉu quan s¸t. S12 vµ S22 lµ ph¬ng sai cña 2 mÉu quan s¸t. n1 vµ n2 lµ dung lîng cña 2 mÉu quan s¸t. . NÕut tÝnh > t,05 tra b¶ng th× c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm cã sù sai kh¸c nhau râ rÖt . NÕut tÝnh< t,05 tra b¶ng th× c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm sai kh¸c nhau kh«ng râ rµng. + TÝnh chØ sè ra rÔ theo (Lª §×nh Kh¶, 1993) Ir = (Sè rÔ cña hom x ChiÒu dµi rÔ dµi nhÊt cña hom) (2.4)
20 Ch¬ng 3 KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 3.1. Kh¶o nghiÖm c¸c gièng Macadamia t¹i Ba V× Hµ T©y 3.1.1. Kh¶ n¨ng sèng cña Macadamia t¹i Ba V× a. Kh¶o nghiÖm Macadamia t¹i CÈm Quú Kh¶o nghiÖm Macadamia t¹i CÈm Quú (Hµ T©y) trång th¸ng 10 n¨m 2002. ChÝn gièng (c©y ghÐp) ®îc trång lµ 816, 344, 741, 246, NG8, Daddow, 842, 849, 856 vµ 2 gièng (c©y ghÐp) nhËp tõ Trung Quèc lµ OC, A800 (trång bæ sung th¸ng 3 n¨m 2003). c¸c c«ng thøc ®èi chøng lµ c©y h¹t cña Australia (Au h¹t) vµ c©y h¹t Ba V× ®îc lÊy tõ c©y gièng trång ë Ba V× ( trång n¨m 1994 tõ h¹t). B¶ng 3.1. Sinh trëng c¸c gièng Macadamia t¹i CÈm Quú (10/2002- 1/ 9/2007) Tû lÖ Do (cm) H (m) Lt (m) Dt (m) Tªn sèng Iv gièng X V% X V% X V% X V% (%) 816 100 8,5 1,5 4,6 4,5 328,6 3,9 5,5 2,9 18,0 344 93,7 7,9 15,1 4,8 17,3 299,9 4,1 18,8 2,6 14,7 246 93,7 7,3 8,1 4,2 9,8 220,3 3,5 11,1 3,3 11,0 Dad 100 7,3 5,0 3,8 11,8 203,2 3,3 13,1 3,4 18,8 842 93,7 6,8 15,0 3,9 10,6 180,5 3,4 11,0 3,3 12,1 NG8 100 6,7 17,0 4,3 7,8 189,4 3,7 9,0 2,9 20,0 849 87,5 6,7 16,6 4,3 17,9 192,5 3,8 19,5 2,9 16,8 741 93,7 6,4 4,7 4,0 3,1 162,3 3,5 6,2 2,7 12,1 856 87,5 6,4 11,8 4,6 22,3 186,4 3,9 22,2 2,7 11,5 A800* 87,5 5,9 18,7 4,5 17,7 158,9 3,9 18,8 2,9 10,9 OC* 100 5,7 16,1 3,1 24,4 100,2 2,8 28,2 2,6 12,0 Au h¹t 93,7 4,2 34,1 3,7 19,9 64,2 2,6 31,4 2,4 27,5 BV h¹t 93,7 4,3 16,8 3,2 19,8 58,5 2,5 30,5 2,1 31,3 TB 94,3 6,5 4,1 180,4 3,4 2,8 F tÝnh 10,8 4,0 4,6 4,8 F,05 tb 2,0 2,0 2,0 2,1 Ghi chó. §C1. C©y h¹t cña Australia, §C2. C©y h¹t t¹i Ba V×, *. trång th¸ng 3 n¨m 2003. D0. §êng kÝnh gèc, H. ChiÒu cao c©y, Lt. ChiÒu dµi t¸n, Dt. §êng kÝnh t¸n,