Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học của 3 loài cây: Sến xanh (Mimusops elengi var. poilanei Lecomte), Chiêu liêu (Terminalia chebula Retz.), Mũ nhà chùa (Mitrephora thorelii Pierre) là cơ sở cho việc lựa chọn làm cây xanh cho thủ đô Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:60

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài này được thực hiện nhằm bổ sung chủng loại cây xanh đô thị cho thủ đô Hà Nội, làm đa dạng thêm tập đoàn cây trồng, góp phần mang lại hiệu quả cao về môi trường và đa dạng sinh thái vì mỗi loại cây khi được đưa vào trồng sẽ có những vai trò, tính năng khắc nhau, nâng cao hiệu quả của công tác quản lý đô thị trong thời đại mới. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học của 3 loài cây: Sến xanh (Mimusops elengi var. poilanei Lecomte), Chiêu liêu (Terminalia chebula Retz.), Mũ nhà chùa (Mitrephora thorelii Pierre) là cơ sở cho việc lựa chọn làm cây xanh cho thủ đô Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP ------------------- TRẦN PHƯƠNG THẢO NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA 3 LOÀI CÂY: SẾN XANH (Mimusops elengi var. poilanei Lecomte), CHIÊU LIÊU (Terminalia chebula Retz.), MŨ NHÀ CHÙA (Mitrephora thorelii Pierre) LÀ CƠ SỞ CHO VIỆC LỰA CHỌN LÀM CÂY XANH CHO THỦ ĐÔ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP Hà Nội, 2010
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP -------------------- TRẦN PHƯƠNG THẢO NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA 3 LOÀI CÂY: SẾN XANH (Mimusops elengi var. poilanei Lecomte), CHIÊU LIÊU (Terminalia chebula Retz.), MŨ NHÀ CHÙA (Mitrephora thorelii Pierre) LÀ CƠ SỞ CHO VIỆC LỰA CHỌN LÀM CÂY XANH CHO THỦ ĐÔ HÀ NỘ Chuyên ngành: Lâm học Mã số: 60.62.60 LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. DƯƠNG MỘNG HÙNG Hà Nội, 2010
1 §Æt vÊn ®Ò Kh«ng gian xanh cho mét ®« thÞ míi xøng tÇm víi vÞ thÕ 1000 n¨m v¨n ho¸, mang ®Ëm b¶n s¾c d©n téc lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ khoa häc vµ chuyªn m«n cÇn ph¶i ®Çu t- nghiªn cøu. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y viÖc nh©n gièng ph¸t triÓn c©y l©m nghiÖp theo h-íng lµ c©y xanh, c©y bãng m¸t trång t¹i c¸c d¶i ®-êng lín, khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp, khu tËp trung d©n c- … ngµy cµng ®-îc quan t©m vµ chó träng. Cã rÊt nhiÒu loµi c©y L©m nghiÖp cã ®Æc ®iÓm h×nh th¸i ®Ñp: th©n th¼ng, ph©n cµnh ë ®é cao tõ 2 - 2.5 m, lµ c©y th©n gç l©u n¨m, Ýt s©u bÖnh, l¸ th-êng xanh, Ýt rông l¸ vµo mïa kh«, hoa qu¶ kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr-êng ®-îc xem lµ phï hîp ®Ó lùa chän lµm c©y xanh ®« thÞ. ViÖc sö dông c©y l©m nghiÖp lµm c©y xanh ®« thÞ lµ mét h-íng ®i ®óng ®¾n: Gi¶i quyÕt viÖc b¶o tån l-u gi÷ c¸c nguån gièng gen b¶n ®Þa, ph¸t huy tÝnh ®a t¸c dông cña c©y gç: kh«ng chØ cã t¸c dông lÊy gç mµ cßn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt mü quan t¹o kh«ng gian xanh vµ hiÖn ®¹i cho ®« thÞ trong t-¬ng lai, c©y xanh víi tû lÖ lín trong diÖn tÝch khu ®« thÞ hiÖn ®¹i sÏ lµm gi¶m « nhiễm m«i trường, lµm gi¶m c¸c t¸c nh©n g©y ra một số bệnh cho con người, g©y ảnh hưởng lớn đến m«i trường sống của c¸c loµi động vật vµ gi¶m hiệu ứng nhµ kÝnh. Gi¶m «n ®é kh«ng khÝ, gi¶m bøc x¹ nhiÖt: T¸n l¸ xanh ng¨n c¸ch ¸nh n¾ng mÆt trêi, t¹o bãng r©m m¸t lµ gi¶m bít c-êng ®é ¸nh s¸ng chiÕu lªn mÆt ®Êt, ®ång thêi lÊy n¨ng l-îng mÆt trêi ®Ó tiÕn hµnh quang hîp, do ®ã lµm h¹ thÊp «n ®é kh«ng khÝ so víi vïng kh«ng cã c©y xanh. Sù chªnh lÖch «n ®é kh«ng khÝ gi÷a vïng cã c©y xanh vµ vïng kh«ng cã c©y xanh sÏ t¹o nªn sù thay ®æi ¸p suÊt kh«ng khÝ, tõ ®ã h×nh thµnh nh÷ng luång giã ®èi l-u nhÑ lµm cho kh«ng khÝ ®-îc th«ng tho¸ng, m¸t mÎ; Lµm s¹ch kh«ng khÝ, gi¶m bôi vµ gi¶m ®é ån: Khãi bôi ®-îc gi÷ l¹i mét phÇn ®¸ng kÓ bëi t¸n l¸, nh¸nh l¸ cña c©y xanh, sau ®ã ®-îc n-íc m-a
2 hoµ tan. Qu¸ tr×nh h« hÊp vµ quang hîp, c©y xanh kh«ng ngõng bæ sung l-îng «-xi bÞ hao hôt cho m«i tr-êng xung quang vµ hÊp thô khÝ CO2. Theo ®¸nh gi¸ cña Bé Tµi Nguyªn M«i Tr-êng, hiÖn nay viÖc trång c©y xanh ë ®« thÞ n-íc ta cßn rÊt Ýt vµ ch-a ®¹t tiªu chuÈn vÒ ®é che phñ còng nh- c©n b»ng hÖ sinh th¸i. T¹i c¸c vïng ®« thÞ ho¸ nhanh, bé khung b¶o vÖ m«i tr-êng lµ nh÷ng vµnh ®ai xanh kh«ng ®-îc quy ho¹ch vµ b¶o vÖ. Theo TS. KTS. §µo Ngäc Nghªm: Thñ ®« Hµ Néi cña chóng ta võa thiÕu c«ng viªn, ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu sö dông ®a d¹ng cña céng ®ång vµ thiÕu sù ®Þnh h-íng n©ng cÊp ®ång bé, qu¶n lý chÆt chÏ. Trong ®iÒu chØnh quy ho¹ch chung cña Thµnh phè ®Õn n¨m 2020 ®-îc phª duyÖt n¨m 1998 th× tíi n¨m 2020, tiªu chuÈn ®Êt c©y xanh ®« thÞ ph¶i ®¹t 16 m2/ng-êi, ®Êt c©y xanh khu ë ®¹t 2m2/ng-êi, Tæng diÖn tÝch ®Êt c«ng viªn: 4000 ha. Víi nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch ë trªn, T«i xin ®Ò xuÊt nghiªn cøu vÊn ®Ò sau: Nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc cña 3 loµi c©y: SÕn xanh (ViÕt) (Mimusops elengi var. poilanei Lecomte), Chiªu liªu (Terminalia chebula Retz.), Mò nhµ chïa (Mitrephora thorelii Pierre) lµ c¬ së cho viÖc lùa chän lµm c©y xanh cho Thñ ®« Hµ Néi. C©y l©m nghiÖp víi nh÷ng -u ®iÓm næi bËt: C©y th©n gç l©u n¨m, d¸ng th¼ng, ph©n cµnh cao, Ýt s©u bÖnh, Ýt rông l¸ theo mïa, h¬n thÕ n÷a viÖc trång c©y l©m nghiÖp cho ®« thÞ Hµ Néi lµ mét c¸ch ®Ó gi÷ g×n nh÷ng nguån gièng gen b¶n ®Þa tèt nhÊt.
3 Ch-¬ng 1 Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu Theo nghiªn cøu cña ViÖn nghiªn cøu Canada (FCA), mét c©y khoÎ m¹nh cã thÓ hÊp thô kho¶ng 2.5 kg CO2/n¨m, mét c©y tr-ëng thµnh cã thÓ hÊp thô tõ 3000 ®Õn 7000 h¹t bôi/m3. Mét c©y tr-ëng thµnh cã thÓ cung cÊp l-îng O2 cÇn thiÕt cho 4 ng-êi. Theo nghiªn cøu cña §¹i häc (Michigan State University, Urban Forestry), sù hiÖn diÖn cña c©y xanh ë gÇn nhµ gi¶m 30% l-îng kh«ng khÝ « nhiÔm. Mét c©y tr-ëng thµnh hót mÊt 450 lÝt n-íc trong ®Êt råi l¹i tr¶ vÒ kh«ng khÝ d-íi d¹ng h¬i n-íc ®Ó lµm míi kh«ng khÝ. Mét c©y Phong cã ®-êng kÝnh 30 cm, trong mét mïa cã thÓ hót ®-îc l-îng chÊt kim lo¹i nÆng trong ®Êt nh-: 60mg cadmium, 140 mg chrome, 820 mg Nickel, vµ 5200 mg ch×. Theo mét nghiªn cøu cña Mü vÒ gi¸ trÞ ®Êt ë th× sù hiÖn diÖn cña mét c©y xanh lµm t¨ng thªm 18 % gi¸ trÞ m«i tr-êng. Trong kho¶ng m-êi n¨m trë l¹i ®©y, trong hÖ thèng c©y xanh cho ®« thÞ ®· xuÊt hiÖn nhiÒu c©y bãng m¸t cã h×nh th¸i ®Ñp m¾t, gãp phÇn t«n t¹o c¶nh quan ®« thÞ, t¨ng vÎ ®Ñp thÈm mü cho c¸c hÌ phè, c«ng viªn. Mét trong nh÷ng loµi c©y ®ã lµ c©y SÕn xanh (c©y ViÕt), c©y Chiªu liªu, loµi c©y míi ®-a vµo trong ®Ò tµi nghiªn cøu lµ c©y Mò nhµ chïa, ®©y lµ nh÷ng loµi c©y b¶n ®Þa cña ViÖt Nam, lµ nh÷ng loµi c©y cã t¸n h×nh trøng, gän xanh quanh n¨m, ®Ñp m¾t, Ýt rông l¸ nªn thÝch hîp víi viÖc trång t¹o c¶nh quan cho ®« thÞ. 1.1.VÊn ®Ò nghiªn cøu c©y xanh cho c¸c ®« thÞ t¹i ViÖt Nam. Kh«ng gian xanh lµ nhu cÇu thiÕt yÕu cña m«i tr-êng ®« thÞ giao tiÕp céng ®ång nªn cÇn ph¶i ®-îc xem xÐt ®Ó ph©n bè ®ång ®Òu, ®Ó hµi hoµ gi÷a néi thµnh vµ ngo¹i thµnh, gi÷a c¸c khu chøc n¨ng ®« thÞ, thuËn tiÖn cho mäi d©n c- tiÕp cËn.
4 C¸c chØ sè xanh theo thèng kª lµ - §é che phñ chung cña c©y xanh toµn Thµnh phè lµ 11.7. Trong ®ã: Néi thµnh ®é che phñ chung lµ: 7%, ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, quËn cã ®é che phñ thÊp nhÊt lµ QuËn Hai Bµ Tr-ng (4.3%), cao nhÊt lµ QuËn Thanh Xu©n (13.3%). Ngo¹i thµnh cã ®é che phñ chung lag 12.2, ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu, HuyÖn cã ®é che phñ cao nhÊt lµ HuyÖn Sãc S¬n (19%), vµ thÊp nhÊt lµ Gia L©m (6.8%). - Sè c©y xanh b×nh qu©n/ng-êi (toµn Thµnh Phè cã sè c©y xanh b×nh qu©n lµ: 4.7 c©y/ng-êi. Ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu gi÷a ngo¹i thµnh vµ néi thµnh. Néi thµnh trung b×nh 0.3 c©y/ng-êi, ngo¹i thµnh trung b×nh 9.7 c©y/ng-êi. - DiÖn tÝch c«ng viªn - v-ên hoa/ng-êi toµn thµnh phè trung b×nh lµ: 1.09 m2/ng-êi. Cao nhÊt lµ QuËn Ba §×nh (5.68 m2/ng-êi), thÊp nhÊt lµ QuËn Thanh Xu©n (0.03m2/ng-êi). C¸c c«ng viªn - v-ên hoa cã diÖn tÝch lín th-êng tËp trung t¹i c¸c quËn trung t©m.(TiÕn Ngäc, 2009). Thùc tr¹ng trªn cho thÊy c¸c chØ tiªu trªn ®Òu thÊp h¬n nhiÒu so víi ®« thÞ c¸c n-íc trªn ThÕ Giíi bëi vËy cÇn ph¶i ®-îc quan t©m nhiÒu h¬n. §©y lµ yÕu tè kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ c¶i t¹o vi khÝ hËu, b¶o vÖ m«i tr-êng, cã gi¸ trÞ vÒ kinh tÕ, t¹o c¶nh quan ®« thÞ mü quan, t¹o ®iÒu kiÖn sèng tèt mµ cßn lµ kh«ng gian nghØ ng¬i gi¶i trÝ, t¹o ®iÒu kiÖn th©n thiÖn víi ®« thÞ vµ giao tiÕp gi÷a c¸c c- d©n céng ®ång. Khi ®-îc trång mét c¸ch hîp lý, c©y xanh gãp phÇn lín trong viÖc c¶i t¹o m«i tr-êng kh«ng khÝ, c¶i thiÖn ®êi sèng con ng-êi. Mét c©y bãng m¸t lín, cµnh l¸ sum suª cã thÓ gi÷ ®-îc tíi 10kg bôi/ngµy. Do vËy mét hµng c©y, mét côm c©y, mét v-ên c©y ®· gi÷ l¹i mét l-îng bôi rÊt lín. C©y bãng m¸t cßn lµm gi¶m tiÕng ån. (Mét vßm l¸ c©y trung b×nh nhËn ®-îc 25% tiÕng ån
5 vµ ph¶n x¹ l¹i 75%). Mét d¶i c©y bãng m¸t trång ®óng kü thuËt sÏ cã t¸c dông nh- mét bøc t-êng ch¾n tiÕng ån. C©y xanh Hµ Néi lµ mét chiÕc m¸y ®iÒu hoµ, cung cÊp O2, thu l¹i khÝ CO2, cã t¸c dông ion ho¸ kh«ng khÝ Ion, lµm s¹ch kh«ng khÝ lµm t¨ng søc khoÎ cho con ng-êi. NÕu cã hµng c©y bãng m¸t hîp lý sÏ t¹o ®-îc hµnh lang theo h-íng giã thÞnh hµnh, t¹o thµnh èng dÉn giã ®-a kh«ng khÝ trong lµnh vµo trung t©m thµnh phè, kh«ng khÝ vËn chuyÓn l-u th«ng. Quan ®iÓm x©y dùng ®ång bé kh«ng gian xanh: Kh«ng gian xanh c«ng céng cã gi¸ trÞ vµ ph¸t huy vai trß khi cã gi¶i ph¸p x©y dùng ®ång bé tõ toµn bé ®« thÞ ®Õn tõng khu chøc n¨ng, ®Õn tõng c«ng tr×nh. Nh÷ng khu phè míi x©y ph¶i ®¶m b¶o diÖn tÝch c©y xanh tèi thiÓu theo Quy chuÈn x©y dùng hiÖn hµnh vµ cô thÓ theo ®Ò xuÊt lµ ph¶i g¾n víi kh«ng gian c«ng céng, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu hµng ngµy, th-êng xuyªn, hoÆc ®Þnh kú cña ng-êi d©n … trong nh÷ng tr-êng hîp thuËn lîi vÒ ®Êt ®ai cã thÓ t¨ng diÖn tÝch c©y xanh v-ît qua ng-ìng tèi thiÓu trong Quy chuÈn. Ph¸t triÓn kh«ng gian xanh lµ qu¸ tr×nh n©ng cao chÊt l-îng cuéc sèng nh©n lo¹i trong ph¹m vi ®¸p øng ®-îc cña hÖ sinh th¸i Kh«ng gian xanh cho ®« thÞ lµ vÊn ®Ò nghiªn cøu kh«ng cßn lµ míi ë c¸c n-íc trªn thÕ giíi, mµ ®Æt vÊn ®Ò nghiªn cøu c©y xanh cho ®« thÞ ®-îc ®Æc biÖt quan t©m vµ chó träng, ®©y lµ vÊn ®Ò cÇn ®-îc ®Çu t- nghiªn cøu n÷a trong thêi gian tíi ë ViÖt Nam.
6 1.2. VÊn ®Ò c©y xanh cho ®« thÞ Hµ Néi Yªu cÇu cu¶ lÜnh vùc c©y xanh ®« thÞ vµ khu d©n c- rÊt ®a d¹ng, tõ ®-êng phè ®Õn c¸c lo¹i c«ng viªn, s©n v-ên n¬i lµm viÖc, tr-êng häc, bÖnh viÖn, khu nghØ m¸t, khu c«ng nghiÖp, khu d©n c-, ®×nh chïa ... Do ®ã cÇn nhiÒu loµi c©y trång ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu kh¸c nhau, nh-ng c¸c lo¹i c©y trång hiÖn nay cßn t-¬ng ®èi Ýt. Thµnh Phè Hµ Néi ®· ®iÒu tra thèng kª ®-îc h¬n 100 loµi c©y, trong ®ã cã nh÷ng loµi míi chØ cã tõ 1 - 2 c¸ thÓ, tuy vËy c¸c loµi c©y trång phæ biÕn, th-êng chØ cã 25 - 30 loµi (Ng« Quang §ª, 2006). HiÖn tr¹ng c©y xanh ®« thÞ Hµ Néi Hµ Néi- ®« thÞ cã chØ tiªu c©y xanh thÊp nhÊt thÕ giíi víi ch-a ®Çy 2m2/ng-êi. Trong khi ®ã trªn thÕ giíi, chØ tiªu diÖn tÝch c©y xanh c«ng céng néi thµnh b×nh qu©n ®Çu ng-êi nhiÒu thµnh phè ®¹t rÊt cao: C¸c thµnh Phè cña NhËt ®¹t 7,5m2/ng-êi, London: 26,9m2/ng-êi, Berlin 27,4m2/ng-êi, NewYork 29,3m2/ng-êi …Ngoµi ra Thñ ®« cßn thiÕu sù ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i c©y trång, hÇu hÕt lµ nh÷ng chñng lo¹i c©y ®· qu¸ quen thuéc mµ l¹i béc lé nh÷ng nh-îc ®iÓm kh«ng cßn phï hîp lµ c©y xanh trång cho ®« thÞ hiÖn ®¹i n÷a. Thªm vµo ®ã lµ viÖc quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn nµo ®Ó c©y xanh ®¹t c¸c yªu cÇu vÒ (chiÒu cao, ®-êng kÝnh gèc, d¹ng t¸n (tuæi)? Th× ®-îc phÐp ®-a ra trång t¹i c¸c ®« thÞ, ®iÒu nµy ®ang khiÕn cho ®« thÞ thiÕu ®i tÝnh ®ång bé vµ mü quan dÉn ®Õn hÖ thèng c©y xanh ®« thÞ cßn nhiÒu bÊt cËp ch-a ®-îc nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng. Quy ho¹ch x©y dùng c¸c kh«ng gian xanh, c¸c c«ng viªn, v-ên hoa cho Thñ ®« Hµ Néi lµ hÕt søc quan träng, ®Æc biÖt lµ khi ®Þa giíi hµnh chÝnh ®· thay ®æi, ph¸t triÓn nhiÒu lÇn. HÖ thèng kh«ng gian xanh trong ®« thÞ Hµ Néi lµ bé phËn chøc n¨ng rÊt quan träng cña Thµnh Phè v× lîi Ých l©u dµi vµ bÒn v÷ng cña céng ®ång d©n c-.
7 Tèc ®é ®« thÞ ho¸ ngµy cµng nhanh nhÊt lµ ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn, tèc ®é ®« thÞ ho¸ nhanh dÉn ®Õn vÊn ®Ò m«i tr-êng ®« thÞ ngµy cµng gÆp nhiÒu khã kh¨n, trong ®ã ph¶I kÓ ®Õn vÊn ®Ò tho¸t n-íc, vÊn ®Ò nhµ ë, khãi bôi c«ng nghiÖp, tiÕng ån ... còng nh- nhiÒu yªu cÇu, vui ch¬i, th- gi·n cña d©n c- ®« thÞ. Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn nÕu kh«ng ®-îc gi¶i quyÕt mét c¸ch tho¶ ®¸ng sÏ ®em l¹i hËu qu¶ nghiªm träng ¶nh h-ëng ®Õn mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña d©n c- ®« thÞ. NhËn ®Þnh chung lµ chØ tiªu ®Êt ®Ó trång c©y xanh trong c¸c ®« thÞ cßn qu¸ thÊp, trung b×nh míi chØ ®¹t 0.5 m2/ng-êi. ë hai thµnh Phè lín lµ Hµ Néi vµ Thµnh Phè Hå ChÝ Minh, c©y xanh còng chØ ®¹t kh«ng qu¸ 2 m 2/ng-êi, chØ míi b»ng 1/10 chØ tiªu c©y xanh cña c¸c Thµnh phè hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi (kho¶ng 20 m2/ng-êi). Mét sè nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cña ta còng g©y « nhiÔm cho m«I tr-êng lín nh- bôi (nhµ m¸y xi m¨ng H¶i Phßng). ë khu c«ng nghiÖp ViÖt Tr×, « nhiÔm vÒ bôi v-ît chuÈn tõ 2 -30 lÇn, « nhiÔm khÝ th¶i (CO, SO2, HF, H2S …) vît chuÈn tõ 2 - 12 lÇn, khÝ So2 v-ît 2 lÇn. (Thu Thuû, Trung HiÕu, Tri Thøc 1996). Chñng lo¹i c©y trång ®« thÞ cßn thiÕu nhiÒu loµi c©y b¶n ®Þa. ViÖc ®-a c©y b¶n ®Þa vµo trång ë ®« thÞ cßn Ýt, do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan, kh¸ch quan ®-a l¹i; mét phÇn v× chóng ta ch-a cã nh÷ng nghiªn cøu, thö nghiÖm nhiÒu vÒ c¸c loµi c©y nµy. Tæ chøc c©y xanh ®« thÞ, nhÊt lµ c©y trång ®-êng phè, cßn nhiÒu ®iÒu ch-a hîp lý, thËm chÝ cßn lén xén, cã nh÷ng ®-êng phè ng¾n cã tíi 4-5 loµi c©y kh¸c nhau, thËm chÝ 7-8 loµi. ViÖc qu¶n lý c©y xanh ®« thÞ míi nÆng vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh mµ ch-a g¾n víi néi dung qu¶n lý khoa häc. §« thÞ ngµy cµng ph¸t triÓn ®ßi hái chñng lo¹i c©y xanh ngµy cµng nhiÒu, v× mç lo¹i c©y kh«ng chØ phï hîp víi lËp ®Þa nhÊt ®Þnh mµ cßn v× mçi loµi c©y chØ cã thÓ tho¶ m·n ®-îc mét sè yªu cÇu c¶nh quan nhÊt ®Þnh. Bªn
8 c¹nh viÖc nhËp néi c¸c loµi c©y tõ n-íc ngoµi vµo, ta cÇn chó ý dÉn gièng c¸c loµi c©y gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau trong n-íc vµ chó ý thuÇn ho¸ ph¸t triÓn c¸c loµi c©y b¶n ®Þa, nh÷ng c©y tõ rõng tù nhiªn thµnh c©y trång ®« thÞ. (Ng« Quang §ª, 2004). HÖ thèng c©y xanh míi chØ c¬ b¶n h×nh thµnh tËp trung t¹i c¸c ®« thÞ lín vµ trung b×nh, cßn t¹i c¸c ®« thÞ nhá c©y xanh ch-a thµnh hÖ thèng, chiÕm diÖn tÝch kh«ng ®¸ng kÓ. So víi c¸c tiªu chuÈn vµ quy chuÈn th× tû lÖ diÖn tÝch ®Êt c©y xanh cßn thÊp so víi yªu cÇu. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù h¹n chÕ trong viÖc ph¸t triÓn c©y xanh lµ chi phÝ cho c«ng t¸c s¶n xuÊt vµ duy tr× c©y xanh chñ yÕu dùa vµo ng©n s¸ch Nhµ N-íc. Trong khi ®ã, c«ng t¸c qu¶n lý c©y xanh l¹i láng lÎo. T×nh tr¹ng chÆt ph¸ c©y, tØa cµnh, bÎ nh¸nh, khai th¸c diÔn ra mét c¸ch tuú tiÖn vµ kh¸ phæ biÕn lµm gi¶m ®é che phñ vµ kh¶ n¨ng sinh tån cña c©y. Nguån lùc ph¸t triÓn c©y xanh ®« thÞ cßn Ýt, chØ dùa vµo ng©n s¸ch Nhµ n-íc, thiÕu c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ nh©n d©n tham gia. Trõ mét sè Thµnh Phè lín nh-: Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, §µ N½ng cßn l¹i c¸c ®« thÞ kh¸c, chi phÝ ®Çu t- cho c©y xanh hÇu nh- kh«ng ®¸ng kÓ hoÆc rÊt thÊp. Bªn c¹nh ®ã, viÖc qu¶n lý c©y xanh cßn láng lÎo, t×nh tr¹ng chÆt ph¸ c©y, tØa cµnh; khai th¸c mét c¸ch tuú tiÖn cßn lµm diÖn tÝch ®é che phñ vµ kh¶ n¨ng sinh tån cña c©y. ViÖc trång c©y xanh ë nh÷ng n¬I c«ng céng vÉn cßn mang tÝnh tù ph¸t, manh món thiÕu quy ho¹ch vÒ lùa chän loµi c©y, bè trÝ c©y trång phï hîp cho tõng c«ng tr×nh, ®Þa ph-¬ng. (Chñng lo¹i c©y xanh ®« thÞ cßn ch-a phong phó, ®a d¹ng). Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ còng diÔn ra nhanh chãng, bé mÆt ®« thÞ ®-îc c¶i thiÖn râ rÖt. Tuy nhiªn h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ cßn nhiÒu bÊt cËp, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò c«ng viªn, c©y xanh ®« thÞ vÉn cßn bÞ xem nhÑ. Kh«ng ai cã thÓ phñ
9 nhËn ®-îc vai trß rÊt quan träng cña c«ng viªn, c©y xanh ®èi víi ®êi sèng con ng-êi vµ m«i tr-êng ®« thÞ. C©y xanh cßn cã t¸c dông lín trong viÖc c¶i t¹o khÝ hËu, b¶o vÖ m«i tr-êng sèng. Ngoµi ra c©y xanh cßn lµm t¨ng vÎ ®Ñp kiÓntóc c¶nh quan ®« thÞ. Tuú vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, thæ nh-ìng b¶n s¾c v¨n ho¸ mµ c©y xanh ë mçi ®« thÞ cã nh÷ng s¾c th¸i vµ ®Æc tr-ng riªng gãp phÇn lµm phong phó cuéc sèng v¨n ho¸ tinh thÇn cña c- d©n ®« thÞ. Phải ®Çu t- nhiÒu h¬n n÷a cho c©y xanh Thñ ®« Hµ Néi. Lµ mét thµnh phè trÎ ë Ch©u ¸, còng nh- trªn thÕ giíi, víi tèc ®é ®« thÞ ho¸ cao, Thñ ®« Hµ Néi ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn m¹nh, nhiÒu dù ¸n x©y dùng ®ang ®-îc tiÕn hµnh, nhu cÇu cung cÊp c©y xanh trång cho c¸c dù ¸n lín, võa vµ nhá lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu. Nh÷ng loµi c©y nghiªn cøu trong ®Ò tµi nµy lµ nh÷ng lo¹i c©y míi: Nh- c©y SÕn xanh, c©y Chiªu liªu ®· cã h-íng nghiªn cøu nh-ng ch-a ®-îc trång trong c¸c khu«n viªn, ®-êng phè cña Hµ Néi, C©y Mò Nhµ Chïa lµ mét lo¹i c©y míi cã nhiÒu ®Æc ®iÓm phï hîp víi kiÕn tróc ®« thÞ Hµ Néi. ViÖc t¹o ra c¸c nguån gièng gen ®a d¹ng phôc vô cho c©y xanh ®« thÞ Hµ Néi, lµ gãp phÇn lµm t¨ng thªm sù lùa chän loµi c©y trång t¹o nªn sù ®a d¹ng, nh÷ng nÐt ®Æc tr-ng cho tõng tuyÕn phè cña thñ ®«, t¨ng thªm sù hiÖn ®¹i cho mét ®« thÞ míi nh-ng vÉn gi÷ ®-îc nÐt b¶n s¾c riªng. C©y xanh trªn phè ph-êng Hµ Néi, viÖc lùa chän lo¹i c©y ®Ñp, cã chiÒu cao, l¸ xanh vµ bÒn … lµ rÊt quan träng. Trong thùc tÕ, nh÷ng tuyÕn phè vµ nh÷ng hµng c©y xanh ®· g¾n bã quen thuéc vµ trë thµnh niÒm tù hµo riªng cña ng-êi d©n Hµ Néi. C©y xanh ®· t¹o thµnh b¶n s¾c riªng cña mét thñ ®« hoµ b×nh vµ th©n thiÖn … Kh«ng gian xanh ®« thÞ lµ sù g¾n kÕt gi÷a kh«ng gian xanh vµ kiÕn tróc h¹ tÇng kü thuËt, gi÷a c¸i th« cøng cña g¹ch ngãi bª t«ng vµ sù tho¸ng ®¹t cña kh«ng gian c©y xanh, c©y c¶nh, v-ên hoa, c«ng viªn, …., nãi mét c¸ch kh¸c
10 víi tÇm nh×n cña thÕ kû míi Hµ Néi cÇn thªm nhiÒu diÖn tÝch c©y xanh, cÇn sù quy ho¹ch râ rµng cô thÓ, cÇn sù hµi hoµ vÒ chñng lo¹i c©y trång, sù ®a d¹ng vµ phong phó cña c¸c loµi c©y trång ®-êng phè sÏ lµ nguån nguyªn liÖu dåi dµo, t¨ng thªm sù chän lùa ®Ó ®-êng phè Hµ Néi ®Ñp h¬n, hiÖn ®¹i xøng tÇm mét ®« thÞ ®ang héi nhËp ®æi míi ph¸t triÓn. C¸c c©y xanh ®-îc trång xen kÏ nhau trªn c¸c vØa hÌ Hµ Néi cßn thiÕu vÒ chñng lo¹i, ch-a ®a d¹ng (tËp ®oµn c©y ®« thÞ míi chØ cã kho¶ng 30 loµi c©y ®· qu¸ quen vµ phæ biÕn), tuy nhiªn còng cã nh÷ng tuyÕn phè cã nh÷ng loµi c©y ®Æc tr-ng. Tr-íc tiªn lµ c©y Xµ Cõ loµi c©y cã tuæi thä cao vµ chiÕm 30% sè c©y trªn vØa hÌ Hµ Néi: C¸c Phè Nh- Hoµng DiÖu, Phan §×nh Phïng, Hoµng V¨n Thô, NguyÔn Th¸i Häc, TrÇn Phó … Xµ cõ lµ loµi c©y cao, xanh m¸t quanh n¨m, tÇm nh×n tho¸ng nh-ng hiÖn nay c©y ®ang ph¶i can thiÖp b»ng nh÷ng biÖn ph¸p c¬ giíi: c¾t cµnh (Hµ Néi ®ang t×m nh÷ng loµi c©y míi ®Ó thay thÕ, lùa chän nh÷ng loµi c©y trång kh¸c mang vÎ ®Ñp, tiÖn Ých cho thñ ®« Hµ Néi). Ngoµi ra lµ nh÷ng hµng c©y SÊu ®-îc ®¸nh gi¸ thÝch hîp víi c¸c tuyÕn phè Hµ Néi: Lý Nam §Õ, Lß §óc, Phïng H-ng, TrÇn H-ng §¹o, TrÇn Phó, Bµ TriÖu, Trµng Thi ... cã l¸ xanh quanh n¨m, c©y cao, bãng m¸t, h-¬ng hoa th¬m dÔ chÞu. Phè Hai Bµ Tr-ng ®-îc ®¸nh gi¸ lµ cã hÖ thèng c©y xanh ®Ñp cña Hµ Néi. Næi bËt lµ hµng c©y Xµ Cõ l©u n¨m cao 30 - 40 m. Theo thèng kª th×, toµn tuyÕn Hai Bµ Tr-ng cã 334 c¸ thÓ c©y xanh nh-ng l¹i thuéc 20 loµi: NhiÒu nhÊt lµ SÊu, cßn l¹i lµ c¸c loµi nh-: §a, ®Ò, b«ng gßn, b»ng l¨ng, Chµm, ChÑo, Muång, Nhéi, TÕch, QuyÕch, S-a, S÷a … Kh«ng gian xanh c«ng céng trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng hîp phÇn quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong quy ho¹ch ph¸t triÓn
11 ®« thÞ, ®Æc biÖt lµ trong quy ho¹ch ph¸t triÓn Thñ ®« Hµ Néi. §©y lµ yÕu tè quan träng gãp phÇn t¹o lËp nÐt ®Æc tr-ng cña Hµ Néi. Ph¸t triÓn kh«ng gian xanh Hµ Néi trªn c¬ së c¸c quan ®iÓm sau: Quan ®iÓm vÒ v¨n ho¸, lÞch sö: Víi vai trß lµ Thñ ®«, kh«ng gian xanh cña Hµ Néi lµ n¬i héi tô tinh hoa cña c¸c vïng l·nh thæ cña ViÖt Nam cña nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ v¨n ho¸, lÞch sö cña tõng vïng. Kh«ng gian xanh cña Hµ Néi ph¶i g¾n víi v¨n ho¸ cña Hµ Néi, tõ c¶m nhËn thÈm mü cña céng ®ång ®Õn kÕ thõa nh÷ng chän lùa tõ h×nh thøc tæ chøc ®Õn chñng lo¹i c©y. Quan ®iÓm vÒ m«i tr-êng vµ kinh tÕ: Kh«ng gian xanh Thñ ®« nh»m t¹o ra m«i tr-êng sèng lµnh m¹nh, h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng t¸c h¹i do khÝ hËu vµ qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ g©y ra, ®ång thêi kh«ng gian xanh gãp phÇn ®em l¹i nh÷ng lîi Ých kinh tÕ trùc tiÕp cho c d©n.“Ph¸t triÓn kh«ng gian xanh lµ qu¸ tr×nh n©ng cao chÊt l-îng cuéc sèng nh©n lo¹i trong ph¹m vi ®¸p øng ®îc cña hÖ sinh th¸i” Quan ®iÓm x©y dùng ®ång bé kh«ng gian xanh: HiÖn nay ®· cã nhiÒu c¸c nhµ chuyªn m«n, nhµ nghiªn cøu ®· viÕt vµ ®Çu t- nghiªn cøu vÒ. §èi víi Hµ Néi, ®« thÞ ®ang cã tèc ®é ®« thÞ ho¸ cao th× cÇn ph¶i chó träng ®ång bé c¸c kh«ng gian xanh bao gåm: C©y xanh v-ên hoa, c«ng viªn: dµnh cho mäi kh¶ n¨ng cã thÓ ®Ó x©y dùng nhiÒu c«ng viªn, v-ên hoa, v-ên d¹o … C©y xanh chuyªn dïng: Dïng khai th¸c tèi ®a quü ®Êt l-u kh«ng, quü ®Êt däc theo c¸c s«ng, kªnh, m-¬ng tho¸t n-íc … kh«ng gian xanh gi÷a c¸c c«ng tr×nh c¸ch ly nghÜa trang, b·i chøa r¸c th¶i … ChØ tiªu ®Þnh h-íng cho lo¹i nµy chiÕm tèi thiÓu 20% - 25% diÖn tÝch kh«ng gian xanh. C©y xanh chøc n¨ng: Ph¶i ®¹t tèi thiÓu 20% diÖn tÝch c«ng tr×nh c«ng céng (mËt ®é khèng chÕ trong Quy chuÈn X©y dùng).
12 C©y xanh tr-êng häc, c«ng së: Ph¶i ®¹t tèi thiÓu 40% diÖn tÝch c«ng tr×nh (MËt ®é khèng chÕ trong quy chuÈn X©y dùng). Lo¹i h×nh c©y xanh nµy cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn theo quy ho¹ch. C©y xanh hé gia ®×nh vµ khu d©n c-: Ph¶i ®¹t tèi thiÓu 20% diÖn tÝch (mËt ®é khèng chÕ trong quy chuÈn X©y dùng) (TiÕn Ngäc, 2009). 1.3. HiÖn tr¹ng v-ên thùc vËt Hµ Néi V-ên thùc vËt Hµ Néi cã ®Þa ®iÓm thuéc th«n V¨n Tr×- x· Minh Khai - huyÖn Tõ Liªm - Hµ Néi. HiÖn nay V-ên thùc vËt Hµ Néi ®ang l-u gi÷ h¬n 200 loµi thùc vËt quý hiÕm cã m¹ch cña ViÖt Nam. DiÖn tÝch cña V-ên thùc vËt Hµ Néi kho¶ng h¬n 20 ha, trong ®ã diÖn tÝch x©y dùng c¬ b¶n, ®-êng d¹o, hå n-íc, s©n bª t«ng, bÓ n-íc, giµn phun … kho¶ng 5 ha, cßn l¹i lµ diÖn tÝch l-u gi÷ c¸c loµi thùc vËt rõng cã m¹ch quý hiÕm cña ViÖt Nam. 1.3.1. §Æc ®iÓm cña SÕn xanh (c©y ViÕt) (Mimusops elengi var. poilanei Lecomte). VÒ vÞ trÝ ph©n bè cña loµi c©y SÕn xanh trong VTV Hµ Néi ®-îc chia lµm 2 nhãm: ë ch©n l« vµ ë s-ên l«: ë ch©n l« lµ vÞ trÝ c¸c c¸ thÓ thuéc c¸c khu: A6, E1, E2, E4, G5, G11 ë s-ên l« lµ vÞ trÝ c¸c c¸ thÓ thuéc c¸c khu: G1, G15, G16 Tèc ®é ph¸t triÓn chiÒu cao cña c¸c c¸ thÓ loµi c©y SÕn xanh (Hvntb s-ên l« > Hvntb ch©n l«), Dt ph¸t triÓn t-¬ng ®èi ®ång ®Òu, chøng tá ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai phï hîp cho loµi c©y ph¸t triÓn, qua theo dâi vµ sè l-îng ®o ®Õm D1.3 cña c¸c c¸ thÓ trong 3 n¨m tõ khi loµi c©y ®-îc trång t¹i VTV so víi loµi c©y ®ang ®-îc trång ®« thÞ hiÖn nay lµ Loµi c©y: Hoa s÷a (VTV) tèc
13 ®é ph¸t triÓn tèt, hoa ch-a cã, l¸ xanh bãng, kh«ng cã thêi gian tr¬ trôi nhiÒu trong n¨m. 1.3.2.§Æc ®iÓm sinh häc cña Chiªu liªu (Terminalia chebula Retz.) - Chiªu liªu lµ loµi c©y th©n gç cao tõ 15 - 20 m, ®-êng kÝnh: 6 - 10 cm. T¸n c©y ph©n tÇng, l¸ ®¬n mäc ®èi hoÆc gÇn ®èi, cuèng ng¾n, l¸ h×nh thu«n dµi, g©n næi râ, cuèng l¸ mÇu ®á tÝm, vá nøt däc mµu tr¾ng b¹c. Hoa mäc ë ®Çu cµnh hoÆc kÏ l¸ thµnh b«ng, trµng hoa mµu tr¾ng xanh. Qu¶ h¹ch h×nh trøng, hai ®Çu nhän cã 5 c¹nh däc, ®-êng kÝnh 2.5 - 3 cm; dµi 3 - 5 cm, vá mµu n©u nh¹t, H¹ch (hét) cøng ch¾c, thÞt dµy (khi kh« chØ cßn tõ 2 - 4 mm), vÞ chua ch¸t. Ph©n bè ë Ch©u ¸, ë ViÖt Nam mäc ë nhiÒu n¬i, nhÊt lµ miÒn Trung vµ T©y Nguyªn. - Gç cøng vµ tèt, qu¶ cßn cã thÓ dïng ®Ó lµm thuèc. - Trong V-ên thùc vËt hiÖn t¹i sè l-îng c¸ thÓ rÊt h¹n chÕ, nh-ng ph¸t triÓn rÊt tèt, vµ thÝch nghi phï hîp víi khÝ hËu t¹i v-ên. 1.3.3. §Æc ®iÓm sinh häc cña Mò Nhµ Chïa (Mitrephora thorelii Pierre) - C©y cao tõ 1.7 - 2.2 m, ch-a cã hoa vµ qu¶, c©y cã l¸ xanh thÉm, dÇy vµ bãng, th©n mµu n©u ®en, cµnh mäc ®èi, t¸n trßn ®Òu, l¸ h×nh trøng thu«n Ýt rông, mÆt d-íi cã l«ng mµu n©u. - C©y ph©n bè tõ Thõa Thiªn HuÕ, Qu¶ng Nam, T©y Nguyªn, C«n §¶o … - C©y th©n gç cøng, nÆng, cã nhiÒu c«ng dông tèt: lµm x©y dùng, n«ng cô (NguyÔn TiÕn B©n, (2000).
14 1.4. Tiªu chÝ c©y xanh cho ®« thÞ ViÖt Nam - C©y xanh cã chiÒu cao t-¬ng ®èi tõ 3 - 3.5 m, chÞu ®-îc giã b·o vµ s©u bÖnh. - C©y -a s¸ng, sèng ph©n t¸n - C©y th©n d¸ng ®Ñp, th¼ng, cã hoa ®Ñp, t¸n c©n ®èi - C©y cã rÔ ¨n s©u, kh«ng cã rÔ næi vµ rÔ c©y kh«ng lµm h¹i ®-êng. - Tuæi thä c©y ph¶i dµi (50 n¨m trë lªn), tèc ®é t¨ng tr-ëng tèt - Qu¶ kh«ng g©y hÊp dÉn ruåi, muçi, vµ kh«ng lµm ¶nh h-ëng ®Õn vÖ sinh m«i tr-êng. - C©y kh«ng cã gai s¾c nhän, hoa, qu¶, nhùa kh«ng g©y « nhiÔm, ®éc h¹i cã mïi khã chÞu. - Kh¶ n¨ng chèng chÞu bôi, chèng ån. - §é s©u cña gèc c©y ph¶i ®ñ ®Ó ®¶m b¶o cho c©y ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ kh«ng bÞ ®æ bëi giã to hoÆc m-a b·o. (Bé X©y Dùng (2005) * KÕt luËn: Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm sinh häc cña 3 loµi c©y mµ ®Ò tµi nghiªn cøu: SÕn xanh, Chiªu Liªu, Mò nhµ chïa ®èi chiÕu víi khÝ hËu ®Êt ®ai t¹i Hµ Néi, víi c¸c tiªu chuÈn cña c©y xanh ®« thÞ ta thÊy phï hîp ®Ó ®-a vµo lµm c©y xanh trong c¸c tuyÕn phè, c«ng viªn cho Thñ ®« Hµ Néi.
15 Ch-¬ng 2 Môc tiªu - ®èi t-îng - giíi h¹n - ph¹m vi - néi dung vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. Môc tiªu nghiªn cøu 2.1.1. Môc tiªu chung Bæ sung chñng lo¹i c©y xanh ®« thÞ cho thñ ®« Hµ néi, lµm ®a d¹ng thªm tËp ®oµn c©y trång, gãp phÇn mang l¹i hiÖu qu¶ cao vÒ m«i tr-êng vµ ®a d¹ng sinh th¸i v× mçi lo¹i c©y khi ®-îc ®-a vµo trång sÏ cã nh÷ng vai trß, tÝnh n¨ng kh¸c nhau, n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý ®« thÞ trong thêi ®¹i míi. 2.1.2. Môc tiªu cô thÓ - VÒ lý luËn Nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc cña 3 loµi c©y: Mò Nhµ Chïa (Mitrephora thorelii Pierre), SÕn xanh (ViÕt) (Mimusops elengi var. poilanei Lecomte), Chiªu liªu (Terminalia chebula Retz.). - VÒ thùc tiÔn §¸nh gi¸ tÝnh thÝch øng cña chóng t¹i V-ên thùc vËt Hµ Néi, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p, øng dông khoa häc vµo nh©n gièng ph¸t triÓn theo h-íng lµm c©y xanh cho Hµ Néi. 2.2. §èi t-îng, giíi h¹n nghiªn cøu - §èi t-îng nghiªn cøu: Lµ 3 loµi c©y Mò Nhµ Chïa (Mitrephora thorelii Pierre), SÕn xanh (ViÕt) (Mimusops elengi var. poilanei Lecomte), Chiªu liªu (Terminalia chebula Retz.). - Giíi h¹n nghiªn cøu: §Ò tµi chØ tËp trung vµo nghiªn cøu mét sè c¸c ®Æc ®iÓm sinh häc cña 3 loµi c©y dùa vµo c¸c chØ tiªu l©m häc (D1.3, Do, Hvn, Hdc, Dt ) th«ng qua ®iÒu tra kh¶o s¸t toµn diÖn.
16 2.3. Ph¹m vi nghiªn cøu V-ên thùc vËt Hµ Néi (Th«n V¨n Tr×- X· Minh Khai- HuyÖn Tõ Liªm- TP. Hµ Néi) Rõng tù nhiªn s¶n xuÊt thuéc X· Thuý S¬n- HuyÖn Ngäc LÆc- TØnh Thanh Ho¸. 2.4. Néi dung nghiªn cøu §Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu nghiªn cøu ®· ®Ò ra, luËn v¨n tËp trung vµo c¸c néi dung cô thÓ nh- sau: §Æc ®iÓm sinh häc cña 3 loµi c©y nghiªn cøu - TÝnh thÝch øng: Cña 3 loµi c©y nghiªn cøu t¹i VTV Hµ Néi thÓ hiÖn ë c¸c chØ tiªu, c¸c kÕt qu¶ ®¸nh gi¸, theo dâi, ph©n tÝch ®Æc ®iÓm sinh tr-ëng, thÝch nghi khi tr¶i qua nh÷ng thêi ®iÓm bÊt lîi vÒ khÝ hËu, nhiÖt ®é, m«i tr-êng … - Nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm sinh vËt häc cña 3 loµi c©y ®-îc trång ë VTV Hµ Néi vµ rõng tù nhiªn s¶n xuÊt X· Thuý S¬n - huyÖn Ngäc LÆc tØnh Thanh Ho¸. - §¸nh gi¸ t×nh h×nh sinh tr-ëng cña c¸c c¸ thÓ c©y trång vµ kh¶ n¨ng thÝch øng cña chóng ë VTV còng nh- ë rõng tù nhiªn. - §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p, øng dông vµo s¶n xuÊt ®Ó cã h-íng nh©n gièng ph¸t triÓn lµm c©y xanh cho Thñ ®« Hµ Néi. - M« t¶ h×nh th¸i cña 3 loµi c©y: Mò nhµ chïa, SÕn xanh, Chiªu liªu (D 1.3, Hvn, Hdc, DT, D¹ng t¸n, møc ®é ph©n tÇng).
17 2.5. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: Thùc hiÖn c¸c b-íc ®o ®Õm ®èi víi 3 loµi c©y SÕn xanh, Chiªu liªu, Mò nhµ chïa B-íc 1: Thu thËp sè liÖu b»ng c¸ch ®o ®Õm tû mû tõng c¸ thÓ cña loµi c©y ngoµi thùc ®Þa theo BiÓu mÉu sau: Biểu 4.1: BIỂU ĐIỀU TRA C©Y trong VTV Hµ NỘI Loµi c©y: SÕn xanh (c©y ViÕt), Chiªu liªu, Mò nhµ chïa Tên phân khu: Tªn l«: Độ tàn che Độ cao: Vị trí: Hướng phơi Người ĐT Ngày ĐT: Tờ số Ghi TT Tên loài D0(cm) H VN (m) HDC (m) DT(m) VËt hËu chú B-íc 2: NhËp c¸c sè liÖu vµo phÇn mÒm Excel ®Ó tÝnh to¸n c¸c gi¸ trÞ sau: D13TB Hvn TB HdcTB DTTB Sau ®ã chuyÓn c¸c gi¸ trÞ vµo mét b¶ng míi (B¶ng tæng hîp gi¸ trÞ t¹i c¸c ph©n khu, l« ®· tiÕn hµnh ®o ®Õm tû mû)
18 2.5.1. §iÒu tra kh¶o s¸t toµn diÖn 3 loµi c©y t¹i VTV Hµ Néi 2.5.1.1 ChuÈn bÞ dông cô: - Dông cô phôc vô c«ng t¸c ®o ®Õm c¸c chØ tiªu l©m häc cña c©y rõng gåm: + Th-íc kÑp kÝnh, Th-íc pan me, Th-íc d©y, Th-íc ®o cao Blume Leiss, Th-íc thÐp, M¸y ®Þnh vÞ GPS 2.5.1.2. Thu thËp tµi liÖu: Toµn bé tµi liÖu cã liªn quan ®Õn khu vùc ®iÒu tra: + B¶n ®å ®Þa h×nh + S¬ ®å bè trÝ c¸c loµi c©y trång trong v-ên. + Danh muc c©y trång vµ c¸c tµi liÖu cã liªn quan kh¸c. 2.5.1.3. Néi dung c«ng t¸c ®iÒu tra: Ph-¬ng ph¸p kÕ thõa: KÕ thõa tõ c¸c tµi liÖu ®· cã nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm sinh häc cña 3 loµi c©y: Mò nhµ chïa, SÕn xanh (ViÕt), Chiªu liªu. §iÒu tra s¬ bé - Thu thËp c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn khu vùc nghiªn cøu nh-: b¶n ®å hiÖn tr¹ng thùc vËt, c¸c tµi liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ- x· héi, c¸c b¸o c¸o nghiªn cøu khoa häc ®· cã. §iÒu tra tØ mØ - §iÒu tra trªn toµn bé diÖn tÝch khu vùc nghiªn cøu. VÞ trÝ ph©n khu nghiªn cøu ®-îc x¸c ®Þnh th«ng qua ®èi chiÕu gi÷a b¶n ®å vµ thùc tÕ, vÞ trÝ c©y ®iÒu tra, l« rõng ®-îc x¸c ®Þnh nhê m¸y ®Þnh vÞ GPS Map 60 CSx. Trong ®ã x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu sinh tr-ëng vÒ ®-êng kÝnh gèc, chiÒu cao vót ngän, chiÒu cao d-íi cµnh, ®-êng kÝnh t¸n vµ vÞ trÝ cña c¸c c¸ thÓ. Chôp ¶nh toµn bé c¸c loµi b»ng m¸y ¶nh kü thuËt sè Sam Sung ES 60. - §-êng kÝnh gèc ®-îc x¸c ®Þnh b»ng th-íc kÑp Pan me D(o). - §-êng kÝnh 1,3m ®-îc x¸c ®Þnh b»ng th-íc kÑp kÝnh. - ChiÒu cao vót ngän (H), chiÒu cao d-íi cµnh (Hdc) ®-îc x¸c ®Þnh b»ng th-íc ®o cao Blume Leisse, th-íc thÐp.