Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Tính đa dạng của khu hệ thú, ảnh hưởng của con người và các giải pháp bảo tồn tài nguyên thú rừng ở khu bảo tồn thiên nhiên Chư Mom Ray, tỉnh Kon Tum

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chính của luận văn nghiên cứu tính đa dạng của khu hệ thú, ảnh hưởng của con người và các giải pháp bảo tồn tài nguyên thú rừng ở khu bảo tồn thiên nhiên Chư Mom Ray, tỉnh Kon Tum. Để hiểu rõ hơn, mơi các bạn tham khảo chi tiết nội dung luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Tính đa dạng của khu hệ thú, ảnh hưởng của con người và các giải pháp bảo tồn tài nguyên thú rừng ở khu bảo tồn thiên nhiên Chư Mom Ray, tỉnh Kon Tum

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp NguyÔn Quèc TuÊn TÍNH ĐA DẠNG KHU HỆ THÚ, ẢNH HƯỞNG CỦA CON NGƯỜI VÀ CÁC GIẢI PHÁP BẢO TỒN TÀI NGUYÊN THÚ RỪNG Ở KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN CHƯ MOM RAY TỈNH KON TUM LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc l©m nghiÖp T©y Nguyªn, 2002
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp NguyÔn Quèc TuÊn TÍNH ĐA DẠNG KHU HỆ THÚ, ẢNH HƯỞNG CỦA CON NGƯỜI VÀ CÁC GIẢI PHÁP BẢO TỒN TÀI NGUYÊN THÚ RỪNG Ở KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN CHƯ MOM RAY TỈNH KON TUM LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc l©m nghiÖp Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Ph¹m NhËt T©y Nguyªn - 2002
0 §Æt vÊn ®Ò Rõng lµ mét nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cã gi¸ trÞ to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, an ninh chÝnh trÞ, quèc phßng vµ ®¶m b¶o c©n b»ng m«i trêng sinh th¸i. Rõng lµ mét bé phËn quan träng cña sinh quyÓn vµ ®· tõ l©u nã ®îc xem nh lµ l¸ phæi xanh cña nh©n lo¹i. Tuy nhiªn, do nhiÒu lý do, do c¸c t¸c ®éng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cña con ngêi nªn tµi nguyªn rõng ViÖt Nam ngµy cµng suy gi¶m c¶ vÒ tr÷ lîng vµ chÊt lîng. N¨m 1945 diÖn tÝch rõng níc ta ®¹t 14,3 triÖu ha víi ®é che phñ t¬ng øng 43%, nhng ®Õn n¨m 1995 c¶ níc chØ cßn 9,3 triÖu ha rõng (trong ®ã cã 01 triÖu ha rõng trång) vµ ®é che phñ t¬ng øng cña rõng chØ ®¹t 28%. ThËm chÝ, ®é che phñ rõng ë mét sè vïng tù nhiªn quan träng ®ang ë møc ®¸ng b¸o ®éng: S¬n La 10%, Lai Ch©u 13%, Cao B»ng 12%. Giai ®o¹n 1980-1989, mçi n¨m, trung b×nh níc ta mÊt h¬n 100 ngh×n ha rõng tù nhiªn. Tõ 1989 ®Õn nay, tuy xu híng mÊt rõng cã gi¶m, nhng vÉn ë møc 60 ngh×n ha/ n¨m. MÊt rõng tù nhiªn ®· ®e do¹ nghiªm träng ®Õn tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ sù suy tho¸i cña c¸c quÇn thÓ ®éng thùc vËt hoang d·, nhiÒu loµi ®ang ®øng tríc nguy c¬ bÞ tuyÖt chñng. Khu BTTN Ch Mom Ray lµ khu b¶o tån duy nhÊt cña ViÖt Nam n»m tiÕp gi¸p víi 2 níc b¹n Lµo vµ C¨mpuchia, ®îc c¸c nhµ khoa häc trong vµ ngoµi níc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng Khu B¶o tån cã gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc cao cña khu vùc T©y Nguyªn vµ c¶ níc. §Æc biÖt, Khu B¶o tån Ch Mom Ray kh«ng nh÷ng cã tÝnh ®a d¹ng c¸c loµi thó cao mµ cßn lµ n¬i tËp trung nhiÒu loµi thó quÝ hiÕm (42 loµi nguy cÊp vµ dÔ bÞ th¬ng tæn cã mÆt ë ViÖt Nam), trong ®ã cã 20 loµi ®îc xÕp vµo danh s¸ch c¸c loµi thó ë §«ng D¬ng cã nguy c¬ tuyÖt chñng. Ngoµi thó, Khu BTTN Ch Mom Ray cßn cã 208 loµi chim, 51 loµi bß s¸t vµ 17 loµi Õch nh¸i vµ lµ n¬i tró ngô cña nhiÒu loµi ®éng vËt quÝ hiÕm nh: Hæ, B¸o gÊm, c¸c loµi bß rõng, Gµ tiÒn mÆt ®á, Hång hoµng, C«ng, ... C¸c loµi thó thuéc nhãm Linh trëng vµ Mãng guèc cã ë MiÒn Nam hÇu nh ®Òu cã mÆt ë ®©y. Khu BTTN Ch Mom Ray lµ mét trong sè rÊt Ýt khu b¶o tån ë T©y Nguyªn cã nhiÒu c¬ héi nhÊt cßn lu gi÷ loµi bß x¸m (Bos sauveli). 1
Ngay tõ n¨m 1982 (4/7/1982), rõng Ch Mom Ray ®· ®îc Chñ tÞch Héi ®ång Bé trëng (nay lµ Thñ tíng ChÝnh phñ) ra quyÕt ®Þnh sè 65/H§BT "V/v t¹m thêi khoanh vïng nói Ch Mom Ray - Ngäc Vin thuéc huyÖn Sa ThÇy, tØnh Gia Lai-Kon Tum thµnh khu rõng cÊm " nh»m b¶o vÖ sù giµu cã nguån tµi nguyªn ®éng thùc vËt quÝ hiÕm. Sau mét thêi gian tiÕn hµnh c«ng t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu vµ lËp luËn chøng kinh tÕ kü thuËt, ngµy 09/10/1996 Uû ban nh©n d©n tØnh Kon Tum cã quyÕt ®Þnh sè 1894/Q§-UB chÝnh thøc thµnh lËp Khu BTTN Ch Mom Ray víi diÖn tÝch 48.658 ha. Ngµy 27/01/1996 UBND tØnh ra quyÕt ®Þnh sè 09/Q§-UB thµnh lËp Ban qu¶n lý khu BTTN Ch Mom Ray trùc thuéc Chi côc KiÓm l©m Kon Tum (sau ®ã chuyÓn sang trùc thuéc Së N«ng nghiÖp &PTNT theo quyÕt ®Þnh sè: 101/Q§-UB ngµy 19/10/1998). C¸c ho¹t ®éng cña con ngêi nh ph¸ rõng lµm n¬ng rÉy, khai th¸c l©m s¶n tr¸i phÐp, ch¸y rõng, s¨n b¾n, bÉy b¾t ®éng vËt rõng... ®· lµm cho tµi nguyªn ®éng vËt rõng, ®Æc biÖt lµ thó rõng cña Khu BTTN Ch Mom Ray ngµy cµng bÞ suy gi¶m nghiªm träng. TÝnh tõ n¨m 1996 ®Õn nay, Ban Qu¶n lý Khu BTTN Ch Mom Ray ®· ph¸t hiÖn vµ chuyÓn H¹t kiÓm l©m huyÖn Sa ThÇy xö lý nhiÒu vô vi ph¹m ph¸p luËt vÒ rõng, trong ®ã cã 06 vô s¨n b¾t ®éng vËt rõng quÝ hiÕm; 11 vô khai th¸c l©m s¶n vµ ph¸ rõng lµm n¬ng rÉy tr¸i phÐp (trong ®ã khëi tè 03 vô); Ch¸y rõng 03 vô; Tµng tr÷ l©m s¶n tr¸i phÐp 02 vô; VËn chuyÓn l©m s¶n tr¸i phÐp 01 vô. Ngoµi ra, cßn hµng tr¨m vô s¨n b¾t tr¸i phÐp ®éng vËt hoang d· cha ®îc ph¸t hiÖn. Nh vËy, ë Khu BTTN Ch Mom Ray, cïng víi sù ®a d¹ng cña c¸c loµi thùc vËt th× cßn cã mét nh©n tè rÊt quan träng lµ sù ®a d¹ng cña c¸c loµi ®éng vËt rõng. Bªn c¹nh lµ mét thµnh phÇn cÊu tróc vµ chøc n¨ng th× ®éng vËt rõng cßn lµ mét yÕu tè ®iÒu khiÓn quan träng ®èi víi c¸c quÇn x· sinh vËt vµ hÖ sinh th¸i rõng. V× vËy viÖc nghiªn cøu ®Çy ®ñ tÝnh ®a d¹ng cña khu hÖ thó còng nh nh÷ng ¶nh hëng cña con ngêi ®Õn tµi nguyªn thó rõng lµ ®iÒu rÊt cÇn ®îc quan t©m hiÖn nay. C¸c sè liÖu nghiªn cøu lµ c¬ së gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu trong c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc nãi chung vµ lu gi÷ nh÷ng nguån gen ®éng thùc vËt quÝ hiÕm nãi riªng cho níc nhµ. 2
Víi mong muèn ®îc ®ãng gãp mét phÇn c«ng søc nhá bÐ vµo viÖc b¶o tån ®a d¹ng sinh häc cña ®Þa ph¬ng, t«i ®· chän vµ tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: "TÝnh ®a d¹ng cña khu hÖ thó, ¶nh hëng cña con ngêi vµ c¸c gi¶i ph¸p b¶o tån tµi nguyªn thó rõng ë Khu b¶o tån thiªn nhiªn Ch Mom Ray, tØnh Kon Tum". 3
1 Ch¬ng 1 Lîc sö vÊn ®Ò nghiªn cøu Nghiªn cøu tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña ®éng thùc vËt nãi chung vµ cña khu hÖ thó nãi riªng ®· ®îc c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu tõ l©u ®êi. Tuy nhiªn, ®Æc ®iÓm khu hÖ thó ë tõng quèc gia, tõng ®Þa ph¬ng ®Õn nay vÉn cßn nhiÒu ®iÓm trèng. S¬ lîc c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ thó cña c¸c nhµ khoa häc trong vµ ngoµi níc. 1.1. ThÕ giíi: N¨m 1828, George Finlayson (ngêi Anh) ®· c«ng bè trong tµi liÖu “The Misson to Siam and Hue, the Capital of Cochin China in the years 1821-1822” vÒ nh÷ng loµi thó bíc ®Çu gÆp ë ViÖt Nam, Lµo, C¨mpuchia. Trong thêi kú ®« hé t¹i ViÖt Nam, ngêi Ph¸p ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng nghiªn cøu bíc ®Çu nh»m t×m hiÓu thiªn nhiªn níc ta, nhiÒu tµi liÖu vÒ thó Nam Bé ®îc c¸c nhµ ®éng vËt häc nghiÖp d c«ng bè nh Jonan (1868); Morice (1875); Hamy (1876); Harmand (1881); Germain (1887)... N¨m 1887, Brousmiche ®· xuÊt b¶n tµi liÖu “Nh×n chung vÒ lÞch sù tù nhiªn cña B¾c Bé”. Trong tµi liÖu nµy, «ng ®· giíi thiÖu mét sè loµi thó cã gi¸ trÞ kinh tÕ nh Hæ, B¸o, KhØ, Tª tª, Nai, Ho½ng... vµ khu ph©n bè cña chóng. N¨m 1894, Heude c«ng bè vÒ loµi S¬n d¬ng (Capricornis maritimus) ë B¾c bé. N¨m 1896, De Pousargues th«ng b¸o t×m thÊy loµi vîn míi (Hylobates henrici) ë Lai Ch©u vµ loµi Voäc ®en (Phithecus francoisi-1898) ë khu vùc gi¸p ranh B¾c Bé vµ Trung bé. §¸ng chó ý h¬n, c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ thó ®îc coi lµ t¬ng ®èi hoµn chØnh ®· ®îc ®oµn Pavie thùc hiÖn tõ n¨m 1879 ®Õn 1898. Bªn c¹nh viÖc nghiªn cøu vÒ LÞch sö tù nhiªn ë §«ng D¬ng, «ng còng ®· cã nh÷ng nghiªn cøu t¬ng ®èi kü vÒ c¸c loµi thó ë MiÒn Nam ViÖt Nam. C¸c nghiªn cøu nµy ®îc De Pousargues tæng hîp vµ xuÊt b¶n cuèn “Recherches sur I'Histoire naturelle de I'Indochine Orientale. Mission Pavie. 1879-1898" (1904). S¸ch ®· thèng kª ®îc 200 loµi vµ loµi phô thó ë ViÖt Nam, Lµo, C¨mpuchia vµ Th¸i Lan; trong ®ã ë ViÖt Nam ®· thèng kª ®îc 117 loµi vµ loµi phô thó. 4
Còng trong kho¶ng thêi gian ®ã, ®oµn khoa häc thêng tró §«ng D¬ng do Boutan dÉn ®Çu doµn kh¶o s¸t thó miÒn B¾c ViÖt Nam. KÕt qu¶ ®· ®îc ®¨ng trong Bulltine Museum Naturelle (MÐnÐgeux, 1905 - 1906). N¨m 1906, Boutan ®· viÕt cuèn “Mêi n¨m nghiªn cøu ®éng vËt” nªu nhiÒu dÉn liÖu vÒ h×nh th¸i, sinh häc vµ ph©n bè cña 10 loµi thó. N¨m 1969, P.F.D.Van Peenen ®· cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ c¸c khu hÖ thó ë c¸c tØnh phÝa Nam (tõ §µ N½ng ®Õn Nam Bé) vµ ®· rÊt chó träng ®Õn ph©n lo¹i häc. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®· ®îc ®¨ng trong cuèn “Prelimitary Identification Manual for Mammals of South Viet Nam” ®· thèng kª vµ m« t¶ s¬ bé ®îc 217 loµi vµ ph©n loµi thó cã ë miÒn nam ViÖt Nam. 1.2. ViÖt Nam: Nghiªn cøu thó ë miÒn B¾c ViÖt Nam sau chiÕn th¾ng lÞch sö §iÖn Biªn Phñ (1954) cã nh÷ng bíc tiÕn bé vµ nhiÒu c«ng tr×nh ®îc ®¨ng t¶i trong c¸c t¹p chÝ trong vµ ngoµi níc, trong c¸c s¸ch chuyªn kh¶o, tiªu biÓu cã: - §Æng Huy Huúnh (1968) ®· c«ng bè mét phÇn kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ thó ¨n thÞt vµ thó mãng guèc miÒn B¾c ViÖt Nam. - Lª HiÒn Hµo (1973)[21] ®· xuÊt b¶n cuèn “Thó kinh tÕ miÒn b¾c ViÖt Nam” trong ®ã giíi thiÖu mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc, sinh th¸i, ph©n bè vµ ý nghÜa kinh tÕ cña 41 loµi thó kinh tÕ miÒn b¾c ViÖt Nam - Cao V¨n Sung, §Æng Huy Huúnh, Bïi KÝnh, (1980) ®· viÕt cuèn “Nh÷ng loµi gÆm nhÊm ViÖt Nam” - Dao Van Tien (1983). On the North Indochinese Gibbons (Hylobates concolor) (Primates: Hylobatidae) in North Vietnam; Kh¶o s¸t thó miÒn B¾c ViÖt Nam (1985); On the trends of the evolutionary radiation on the Tonkin leaf monkey (Presbytis francoisi, Primate: Cercopithecidae) (1989). - N¨m 1992 cuèn “S¸ch ®á ViÖt Nam” [3] - PhÇn ®éng vËt ®îc xuÊt b¶n. §©y lµ mét tµi liÖu quan träng giíi thiÖu 359 loµi ®éng vËt (80 loµi thó) trªn c¸c ph¬ng diÖn h×nh th¸i, sinh häc, sinh th¸i, ph©n bè, gi¸ trÞ còng nh t×nh tr¹ng cña chóng ë ViÖt Nam. 5
- N¨m 1994, cuèn “Danh lôc c¸c loµi thó (Mammalia) ViÖt Nam” do §Æng Huy Huúnh chñ biªn [11] ®· liÖt kª 223 loµi thó thuéc 37 hä trong 12 bé thó cã mÆt ë ViÖt Nam. §©y cã thÓ lµ b¶n danh lôc hoµn chØnh nhÊt vÒ c¸c loµi thó cã mÆt ë ViÖt Nam vµ chóng ®îc s¾p xÕp theo hÖ thèng ph©n lo¹i míi nhÊt cïng vïng ph©n bè, gi¸ trÞ vµ t×nh tr¹ng cña c¸c loµi. Ngoµi ra cßn cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu riªng biÖt vÒ tõng bé nh: “Thó mãng guèc”(1986) cña §Æng Huy Huúnh[10], "Thó ¨n thÞt" cña Ph¹m Träng ¶nh (1982), “Thó linh trëng” cña Ph¹m NhËt [26, 27], "Thó hä CÇy" cña NguyÔn Xu©n §Æng (1994), ... Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhiÒu tµi liÖu híng dÉn thùc ®Þa cho c¸c nhãm ®éng vËt còng ®· ®îc biªn so¹n, vÒ thó cã “Sæ tay ngo¹i nghiÖp nhËn diÖn c¸c loµi thó vïng Phong Nha KÎ Bµng" cña Ph¹m NhËt & NguyÔn Xu©n §Æng (2000) vµ “Sæ tay ngo¹i nghiÖp nhËn diÖn c¸c loµi thó cña Vên quèc gia C¸t Tiªn" cña Ph¹m NhËt, NguyÔn Xu©n §Æng & Get Poalet (2001) [28], trong ®ã ®· nªu chi tiÕt c¸c ®Æc ®iÓm nhËn biÕt vµ tËp tÝnh sinh th¸i cña 53 loµi thó tiªu biÓu cña vên quèc gia C¸t Tiªn nãi riªng vµ vïng Nam Trung bé, Nam Bé nãi chung. §Æc biÖt, viÖc ph¸t hiÖn ra 4 loµi thó míi ë ViÖt Nam Sao La (Pseudoryx nghetinhensis), Mang lín (Megamuntiacus vuquangensis), Mang Trêng S¬n (Canimuntiacus truongsonensis), Bß sõng xo¾n T©y Nguyªn (Pseudonovinus spiralis) trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· nãi lªn Khu hÖ thó ViÖt Nam cßn nhiÒu ®iÒu bÝ Èn vµ chóng ta cßn nhiÒu viÖc ph¶i nghiªn cøu. * C¸c nghiªn cøu vÒ ®éng vËt ë T©y Nguyªn vµ ë Khu BTTN Ch Mom Ray: Khu hÖ ®éng vËt ë T©y Nguyªn còng ®· ®îc mét sè nhµ khoa häc trong vµ ngoµi níc nghiªn cøu, ®¸ng quan t©m cã: Prelimitary Identification Manual for Mammals of South Viet Nam cña Van Peenen (1969) [38], “Bíc ®Çu t×m hiÓu khu hÖ thó ë Gia Lai, Kon Tum” cña §Æng Huy Huúnh, Bïi KÝnh, Tr¬ng Minh Ho¹t (1979), “Khu hÖ vµ tµi nguyªn ®éng vËt T©y Nguyªn” cña §Æng Huy Huúnh vµ Vâ QuÝ (1981), “Nghiªn cøu bé Guèc ch½n (Artiodactyla) ë T©y Nguyªn” cña §Æng Huy Huúnh vµ Hoµng Minh Khiªn (1981), “Khu hÖ thó (Mammalia) ë T©y Nguyªn” 6
cña §Æng Huy Huúnh, Hoµng Minh Khiªm, Vò ThÞ Thuû vµ §Æng Ngäc CÇn (1982), "Thó hoang d¹i vïng Sa ThÇy" cña TrÇn Hång ViÖt (1986), “§Æc ®iÓm khu hÖ thó vµ nguån lîi ®éng vËt khu BTTN Ch Mom Ray” cña §ç Tíc, Ng« T (1995). Nh vËy, tÝnh ®Õn nay ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ khu hÖ ®éng vËt ë T©y Nguyªn nãi chung vµ ë Khu BTTN Ch Mom Ray nãi riªng. C¸c nghiªn cøu ®ã ®· cã nh÷ng ph¸t hiÖn quan träng vÒ thµnh phÇn loµi vµ c¸c loµi ®éng vËt quÝ hiÕm. Tuy nhiªn nh÷ng nghiªn cøu vÒ tÝnh ®a d¹ng khu hÖ thó trªn c¸c khÝa c¹nh tæ thµnh, ®a d¹ng vÒ ph©n lo¹i, ®a d¹ng vÒ yÕu tè ®Þa lý ®éng vËt vµ ®a d¹ng vÒ gi¸ trÞ còng nh vÒ ¶nh hëng c¸c ho¹t ®éng cña con ngêi cßn h¹n chÕ. §Æc biÖt h×nh nh cha cã mét nghiªn cøu nµo ®¸nh gi¸ vÒ hiÖn tr¹ng vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lý hiÖu qu¶ tµi nguyªn thó dùa trªn c¬ së céng ®ång ë khu BTTN Ch Mom Ray. 7
2 Ch¬ng 2 mét sè ®Æc ®iÓm tù nhiªn - x· héi cña khu vùc nghiªn cøu 2.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 2.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý Khu BTTN Ch Mom Ray n»m trªn ®Þa bµn 2 huyÖn Sa ThÇy (cã 6 x·, thÞ trÊn vïng ®Öm) vµ Ngäc Håi (cã 2 x· vïng ®Öm), tØnh Kon Tum, c¸ch biªn giíi ViÖt Nam-C¨mpuchia 10 km theo ®êng chim bay vµ c¸ch thÞ x· Kon Tum 30 km vÒ phÝa §«ng Nam. §©y lµ khu b¶o tån duy nhÊt ë ViÖt Nam tiÕp gi¸p víi hai níc b¹n C¨mpuchia vµ Lµo. PhÝa Nam cña khu BTTN Ch Mom Ray lµ ng· ba biªn giíi ViÖt Nam- Lµo-C¨mpuchia vµ phÝa T©y ch¹y däc biªn giíi quèc gia. Khu b¶o tån n»m ®èi diÖn víi Vên quèc gia Virachey cña tØnh Stung Treng vµ Ratanikiri (C¨mpuchia) vµ ë phÝa nam cña Khu BTTN tØnh Nam Ghong vµ tØnh Attapeu (Lµo) [9, 34]. - To¹ ®é ®Þa lý: 14025'32'' ®Õn 14040'32'' vÜ ®é b¾c 107029''04'' ®Õn 107047'24'' kinh ®é ®«ng - Tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña Khu BTTN Ch Mom Ray lµ 48.658 ha. 2.1.2. §Þa h×nh - §Þa chÊt - Thæ nhìng Theo luËn chøng kinh tÕ kü thuËt (1995) [34] th× Khu BTTN Ch Mom Ray n»m trong vïng nói thÊp Sa ThÇy, cã ®é cao tõ 200m ®Õn 1.773 m. Khu vùc nói cao chiÕm mét diÖn tÝch kh¸ lín víi c¸c ®Ønh nói cao nh Mom Ray (1.773 m); Ngäc Lan Dr«ng (1.570m). N»m trªn ®Þa khèi Kon Tum, Khu BTTN Ch Mom Ray cã nÒn ®Þa chÊt phøc t¹p víi mét sè nhãm ®¸ chÝnh sau: Nhãm ®¸ Macma a xÝt (®¸ Granit, Riolit) h×nh thµnh nªn c¸c khèi nói cao trªn 800m; Nhãm ®¸ biÕn chÊt (®¸ phiÕn th¹ch anh, phiÕn si lic) h×nh thµnh nªn ®Þa h×nh nói thÊp díi 700m. §Þa h×nh nh×n chung phøc t¹p, cã ®é cao gi¶m dÇn tõ §«ng sang T©y, cao nhÊt 1.773 m (®Ønh Ch Mom Ray) vµ thÊp nhÊt 200 m (thung lòng JaBèc). Xen kÏ trong c¸c d·y nói lµ c¸c thung lòng lín nhá, ®Æc biÖt cã thung lòng lín nhÊt lµ thung 8
lòng JaBèc ë phÝa T©y réng 15.750 ha (dµi 35 km, réng 4,5 km), cã ®é cao trung b×nh 300-400m vµ thung lòng Sa Kú ë phÝa Nam. C¸c thung lòng cã ®Þa h×nh t¬ng ®èi b»ng ph¼ng vµ lµ n¬i sinh sèng lý tëng cña c¸c loµi thó mãng guèc. 2.1.3. KhÝ hËu Khu BTTN Ch Mom Ray n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, mang ®Æc trng cña vïng khÝ hËu b¾c T©y Nguyªn nãng Èm ma nhiÒu. Hµng n¨m chia thµnh 2 mïa râ rÖt. Mïa ma tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10, chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp cña giã mïa T©y Nam vµ mïa kh« tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 4 n¨m sau, chÞu ¶nh hëng cña giã mïa §«ng B¾c. - NhiÖt ®é b×nh qu©n n¨m lµ 23,80C, ®é cao nhÊt 390C vµ thÊp nhÊt lµ 120C. C¸ biÖt cã n¬i 5,50C (®Ønh nói cao Ch Mom Ray). - §é Èm b×nh qu©n n¨m 79,5 %, cao nhÊt 86,7% (th¸ng 7,8) vµ thÊp nhÊt 71% (th¸ng 1,2,3). - Lîng ma b×nh qu©n n¨m kho¶ng 2.100 mm, ma tËp trung vµo c¸c th¸ng 7, 8, 9 vµ h¹n kiÖt vµo c¸c th¸ng 1,2,3 vµ 4. - Sè giê n¾ng b×nh qu©n trong n¨m lµ 1.989 giê. Sè giê n¾ng trung b×nh trong ngµy lµ 5,5 giê. - Tèc ®é giã b×nh qu©n lµ 15m/s, cao nhÊt lµ 25m/s vµ thÊp nhÊt lµ 5m/s. 2.1.4. Thuû v¨n: HÖ thèng s«ng suèi ë BTTN Ch Mom Ray dµy ®Æc víi 0,4 km/km 2 vµ ch¶y theo 3 híng chÝnh: - HÖ thèng s«ng suèi híng §«ng vµ B¾c ®æ vµo s«ng P«K« vµ ch¶y vÒ hå thuû ®iÖn Yaly. Do tÝnh chÊt ®Æc biÖt nµy nªn vai trß phßng hé ®Çu nguån cña Khu BTTN Ch Mom Ray rÊt lín (diÖn tÝch rõng ®Çu nguån 25.000 ha); - HÖ thèng s«ng suèi híng Nam ch¶y qua thung lòng Ya B«k ®æ vµo s«ng Sª San. Nh÷ng s«ng suèi ch¶y qua trung t©m khu b¶o tån vµ lµ nguån níc chÝnh cho c¸c loµi ®éng vËt vµo mïa kh«. 9
- HÖ thèng s«ng suèi phÝa Nam khu b¶o tån ch¶y vÒ s«ng Sa ThÇy vµ cã tiÒm n¨ng thuû ®iÖn lín. HÖ thèng s«ng suèi dµy ®Æc ®· vµ ®ang gãp phÇn ®iÒu hoµ khÝ hËu, duy tr× ®é Èm cho rõng vµ lµ nguån níc uèng quan träng cho ®éng vËt trong mïa kh«. 2.2. §iÒu kiÖn x· héi 2.2.1. D©n c Trong Khu b¶o tån kh«ng cã d©n sinh sèng, tuy nhiªn cã 3 ®iÓm d©n c c¸ch ranh giíi cña khu b¶o tån theo ®êng chim bay chØ kho¶ng 500 m, ®ã lµ Lµng RÏ- Mo Ray, Lµng Ba Rgoc vµ Th«n 2- Sa S¬n. Ngêi d©n 3 lµng nµy vÉn thêng xuyªn ra vµo rõng vµ khai th¸c l©n s¶n. Tæng sè d©n c vïng ®Öm lµ 6.069 hé víi 28.211 nh©n khÈu gåm c¸c d©n téc Kinh, Gia Rai, Hµ L¨ng, Mêng, Th¸i, R'Mam, BR©u (B¶ng 2.1.). C d©n vïng ®Öm cã hai nhãm: nhãm cã nguån gèc ®Þa ph¬ng ë c¸c x· Mo Rai, Rê K¬i, Ya Sia, mét sè ë Sa Loong, Bê Y cã tËp qu¸n du canh du c; Nhãm d©n kinh tÕ míi gåm c¸c x· Sa Nh¬n, Sa S¬n, ThÞ trÊn Sa ThÇy, mét sè ë Sa Loong, Bê Y ®· ®îc ®Þnh c theo ch¬ng tr×nh ®Çu t cña nhµ níc. HÇu hÕt d©n sèng trong vïng ®Öm sèng dùa vµo s¶n xuÊt n¬ng rÉy, trång c©y c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ ch¨n th¶ gia sóc. N¨ng suÊt c©y trång vµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp. §¹i bé phËn d©n c cßn ë møc nghÌo khæ, sè hé ®ãi 2-3 th¸ng trong n¨m cßn kh¸ nhiÒu. B¶ng 2-1 D©n sè vïng ®Öm Sè TT X·, thÞ trÊn Sè hé Sè khÈu I HuyÖn Sa ThÇy 4.078 19.294 1 ThÞ trÊn 1.584 7.453 2 Sa Nh¬n 505 2.464 3 Sa S¬n 300 1.392 4 Rê K¬i 548 2.686 5 Mo Rai 740 3.576 10
6 Ya Sia 401 1.723 II HuyÖn Ngäc Håi 1.991 8.917 1 Sa Loong 1.374 5.810 2 Bê Y 617 3.107 Tæng céng 6.069 28.211 (Nguån sè liÖu PRA tõ c¸c kÕ ho¹ch hµnh ®éng x· [ 1]) S¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu sinh ho¹t hµng ngµy ®êi sèng nªn ®a sè d©n cßn phô thuéc Ýt nhiÒu vµo s¶n phÈm rõng, ®ã lµ thùc phÈm, dîc liÖu, l©m s¶n phô, vËt liÖu x©y dùng, cñi ®èt, b·i ch¨n th¶ gia sóc... Ngoµi ra, trong khu BTTN Ch Mom Ray cßn cã §ån biªn phßng 705 ®ãng s¸t ®êng 14C gÇn thung lòng Ya Bok, 2 §ån biªn phßng 677 ®ãng ë phÝa B¾c vµ §ån 709 ®ãng ë phÝa Nam khu b¶o tån. NÕu lµm phèi kÕt hîp tèt víi c¸c lùc lîng nµy th× c«ng t¸c qu¶n lý khu b¶o tån sÏ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao. 2.2.2. Giao th«ng-V¨n ho¸ - Gi¸o dôc - Y tÕ HÖ thèng giao th«ng n«ng th«n kÐm, ®i l¹i rÊt khã kh¨n, ®Æc biÖt ë x· Mo Ray trong mïa ma xe cé kh«ng thÓ ®i ®Õn ®îc. Khu BTTN Ch Mom Ray c¸ch thÞ x· Kon Tum 30 km vÒ phÝa §«ng Nam vµ cã ®êng nhùa ®i l¹i. M¹ng líi giao th«ng cña Khu BTTN Ch Mom Ray bao gåm 3 trôc chÝnh ®êng cÊp phèi hoÆc ®êng ®Êt vµ ph©n bè theo h×nh tam gi¸c víi tæng chiÒu dµi kho¶ng 100km, quèc lé 14C lµ trôc ®êng chÝnh ®i qua thung lòng Ya B«k nèi liÒn víi c¸c khu ®ång cá, n¬i ®îc coi lµ c¸c b·i thó trung t©m (thó mãng guèc, thó ¨n thÞt...). TØnh lé 661, 675 ch¹y men theo nói Ch Mom Ray, Ch Kramlo vµ gi÷ vai trß trong viÖc ph¸t triÓn d©n sinh kinh tÕ vïng ®Öm. §êng giao th«ng cã vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph¬ng nhng còng lµ nh÷ng thuËn lîi ®èi víi c¸c ho¹t ®éng khai th¸c l©m s¶n vµ s¨n b¾t, vËn chuyÓn ®éng vËt hoang d· tr¸i phÐp. C¬ së v¨n hãa thÓ thao cßn thiÕu thèn, cha ®¸p øng nhu cÇu nh©n d©n. Nh÷ng n¨m n¨m gÇn ®©y, Nhµ níc còng ®· chó ý ®Çu t ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c vµ truyÒn thanh truyÒn h×nh. §Õn nay ®· cã 7/8 x· thÞ trÊn cã ®iÖn 11
vµ sö dông ®îc truyÒn h×nh; 7/8 x· thÞ trÊn cã ®iÖn tho¹i ®Õn UBND; 4/8 x· thÞ trÊn cã ®iÓm bu ®iÖn v¨n hãa; 8/8 x· thÞ trÊn ®Òu cã hÖ thèng tr¹m y tÕ trêng häc kiªn cè (CÊp I,II). HÖ thèng nµy ®· ®¸p øng phÇn nµo nhu cÇu ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu, xãa mï ch÷, phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc cho nh©n d©n së t¹i. - VÊn ®Ò an ninh chÝnh trÞ trËt tù an toµn x· héi ®îc ®¶m b¶o, Ýt x¶y ra c¸c tÖ n¹n x· héi, c¸c tËp qu¸n hñ tôc l¹c hËu bÞ ®Èy lïi, an ninh quèc phßng ®îc gi÷ v÷ng. 2.2.3. C¸c ngµnh kinh tÕ 2.2.3.1. N«ng nghiÖp T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña c¸c x· vïng ®Öm chñ yÕu lµ trång lóa ruéng, lóa rÉy, c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶. - Lóa ruéng ®¹t n¨ng suÊt b×nh qu©n 4-6 tÊn/ha. Khã kh¨n chÝnh cña ngêi d©n hiÖn nay lµ thiÕu diÖn tÝch vµ níc canh t¸c. - Lóa rÉy chñ yÕu do ®ång bµo d©n téc thiÓu s¶n xuÊt. N¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t 0,6-2 tÊn/ha. - C©y ¨n qu¶ chñ yÕu lµ trång ë c¸c vên nhµ nh mÝt, xoµi, b¬, nh·n.... N¨ng suÊt cao nhng gi¸ b¸n thÊp. - C©y c«ng nghiÖp ph¸t triÓn yÕu, chñ yÕu lµ trång cµ phª, tiªu... nhng hiÖn ®ang gÆp khã kh¨n trong vÊn ®Ò tiªu thô, gi¸ b¸n kh«ng æn ®Þnh vµ thÊp. 2.2.3.2. L©m nghiÖp §· cã 1 sè hé d©n ®¨ng ký nhËn kho¸n qu¶n lý b¶o vÖ rõng, trång rõng hîp ®ång víi Ban qu¶n lý khu b¶o tån. M« h×nh vên rõng, ®åi rõng cha ph¸t triÓn, ngêi d©n cha t×m ra c¸c m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp do h¹n chÕ vÒ chuyÓn ®æi c¬ cÊu vËt nu«i, c©y trång, cha cã con gièng, c©y gièng phï hîp. C«ng t¸c khuyÕn n«ng khuyÕn l©m cßn yÕu, hiÖu qu¶ c«ng viÖc cha cao. ChÝnh v× vËy vÉn cßn t×nh tr¹ng ngêi d©n vµo rõng t×m kiÕm khai th¸c l©m s¶n phô nh thu h¸i h¹t ¬i, b«ng ®ãt, chai côc,... vµ thËm chÝ lµ khai th¸c l©m s¶n tr¸i phÐp, s¨n b¾n ®éng vËt rõng. 12
2.2.3.3. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp HÇu nh cha ph¸t triÓn 2.2.4. Tµi nguyªn rõng ë Khu BTTN Ch Mom Ray: LuËn chøng kinh tÕ kü thuËt khu BTTN Ch Mom Ray n¨m 1995[34] th× Khu BTTN Ch Mom Ray cã tæng diÖn tÝch tù nhiªn 48.658 ha, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt cã rõng lµ 36.352 ha (chiÕm 74%, rõng giµu vµ rõng trung b×nh 11.351 ha), diÖn tÝch kh«ng cã rõng lµ 12.306 ha. VÒ thùc vËt ®· thèng kª ®îc 1.440 loµi, trong ®ã ngµnh D¬ng xØ (Fern) 178 loµi, H¹t trÇn (Gymnospermae) 11 loµi, H¹t kÝn (Angiospermae) 1.251 loµi trong ®ã Mét l¸ mÇm 327 loµi vµ Hai l¸ mÇm 924 loµi. VÒ ®éng vËt, ®· thèng kª ®îc 352 loµi ®éng vËt cã x¬ng sèng ë c¹n: Thó (Mammalia) 76 loµi, 26 hä, 10 bé, Chim (Aves) 208 loµi, 47 hä, 15 bé, Bß s¸t (Reptilia) 51 loµi, 17 hä, 2 bé vµ Lìng thª (Amphibia): 17 loµi, 6 hä, 1 bé. Khu BTTN Ch Mom Ray lµ n¬i héi tô cña c¸c luång di c ®éng thùc vËt tõ B¾c xuèng, phÝa Nam lªn vµ phÝa T©y sang. C¸c d¹ng ®Þa h×nh phøc t¹p víi c¸c ®ai cao tõ 200m ®Õn 1.773 m ®· t¹o nªn sù ®a d¹ng cña hÖ sinh th¸i rõng víi 7 kiÓu rõng chñ yÕu sau: 1. KiÓu rõng kÝn thêng xanh ma Èm nhiÖt ®íi: Ph©n bè ë ®é cao díi 1.000 m víi sù cã mÆt cña c¸c loµi c©y hä §Ëu, hä DÇu, hä DÎ, hä Cµ phª, hä Na, hä Cau.... TÝnh ®a d¹ng vÒ kiÓu rõng nµy lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù tô héi c¸c loµi ®éng vËt cã cuéc sèng vµ sù thÝch nghi kh¸c nhau. 2. KiÓu rõng kÝn thêng xanh ma Èm ¸ nhiÖt ®íi: Ph©n bè tõ ®é cao tõ 1.000 ®Õn 1.773 m, n¬i cã khÝ hËu quanh n¨m Èm ít vµ l¹nh, tÇng th¶m môc dµy v× sù ph©n gi¶i c¸c chÊt h÷u c¬ diÔn ra chËm ch¹p. Phæ biÕn ë ®ai nµy lµ c¸c loµi c©y hä Håi, hä DÎ, hä ChÌ vµ c¸c loµi h¹t trÇn. Trªn c¸c ®Ønh nói cao cßn cã c¸c d¹ng rõng lïn ®Æc biÖt Ýt bÞ t¸c ®éng ®ang thu hót sù chó ý cña c¸c nhµ khoa häc. Tuy nhiªn, do kiÓu rõng nµy cã nguån níc khan hiÕm nªn tæ thµnh c¸c loµi ®éng vËt nghÌo, nhng bï l¹i, ë ®©y thêng xuÊt hiÖn c¸c loµi chim quÝ nh §¹i bµng, NiÖc má v»n... 13
3. KiÓu rõng kÝn nöa rông l¸ h¬i kh« nhiÖt ®íi: Lµ n¬i tËp trung cña c¸c loµi c©y thuéc hä B»ng l¨ng, Xoan. §©y lµ kiÓu hÖ sinh th¸i chuyÓn tiÕp gi÷a ®ång cá vµ rõng kÝn thêng xanh vµ còng lµ n¬i tËp trung nhiÒu loµi thó mãng guèc vµ thó ¨n thÞt. 4. KiÓu rõng tha c©y l¸ réng h¬i kh« nhiÖt ®íi: §©y lµ kiÓu rõng cã diÖn tÝch nhá, ®a sè lµ c¸c loµi c©y thuéc hä DÇu. 5. KiÓu phô thø sinh nh©n t¸c lå «, tre nøa: KiÓu nµy chiÕm diÖn tÝch t¬ng ®èi lín trong khu b¶o tån vµ xuÊt hiÖn nhiÒu ë c¸c vïng ®Êt Èm ít vµ t¬i xèp. Rõng ë ®©y ®· bÞ t¸c ®éng nhng thêng lµ sinh c¶nh sèng cña voi vµ c¸c loµi thó ¨n m¨ng kh¸c nh lîn rõng, h¬u, nai. 6. KiÓu phô thø sinh nh©n t¸c gç xen tre nøa: KiÓu rõng nµy thêng xuÊt hiÖn sau khai th¸c hoÆc bÞ löa rõng ë c¸c sên thÊp, tÇng ®Êt kh«, máng vµ rÊt dÔ bÞ xãi mßn. 7. KiÓu rõng cá xen c©y bôi, c©y gç r¶i r¸c: PhÇn lín n»m ë trung t©m khu b¶o tån. §©y lµ sinh c¶nh cña nhiÒu loµi mãng guèc (Bß tãt, Bß rõng, Tr©u rõng, Mang, Nai...) vµ thó ¨n thÞt (Hæ, B¸o hoa mai...). KiÓu rõng nµy thêng gÆp ë c¸c thung lòng thÊp, t¬ng ®èi b»ng ph¼ng nªn thuËn lîi cho viÖc nghiªn cøu, gi¸m s¸t thó vµ lµ n¬i thu hót lý tëng cho m« h×nh kh¸ch tham quan du lÞch sinh th¸i. 2.2.5. C«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng Sau khi cã quyÕt ®Þnh sè 65/H§BT ngµy 4/7/1982 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé trëng (nay lµ Thñ tíng ChÝnh phñ) "V/v t¹m thêi khoanh vïng nói Ch Mom Ray - Ngäc Vin thuéc huyÖn Sa ThÇy, tØnh Gia Lai-Kon Tum thµnh khu rõng cÊm " th× H¹t kiÓm l©m Sa ThÇy còng ®· cã nhiÒu ho¹t ®éng trong c«ng t¸c b¶o tån ®éng vËt hoang d· nãi riªng vµ b¶o vÖ tµi nguyªn rõng nãi chung. Tuy nhiªn, do nhiÒu khã kh¨n nªn hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý cßn rÊt h¹n chÕ. ChØ ®Õn khi Ban qu¶n lý khu BTTN Ch Mom Ray ®îc thµnh lËp (trùc thuéc Chi côc kiÓm l©m Kon Tum) theo quyÕt ®Þnh sè 09/Q§-UB cña UBND tØnh ngµy 27/01/1996 th× c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc míi thùc sù ®¹t hiÖu qu¶ cao. §Æc biÖt lµ khi UBND tØnh Kon Tum ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp H¹t kiÓm l©m Ch Mom Ray theo quyÕt ®Þnh sè 75/Q§-UB 14
ngµy 16/11/2001 th× c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ®· ®îc n©ng cao mét bíc ®¸ng kÓ. Ngµy 27/8/1997 Thñ tíng ChÝnh phñ cã quyÕt ®Þnh sè 693/TTg “V/v phª duyÖt dù ¸n kh¶ thi b¶o vÖ rõng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n t¹i c¸c tØnh §ång Nai, L©m §ång, B×nh Phíc, Kon Tum, §¨k L¨k” vµ dù ¸n cña ChÝnh phñ Hµ Lan vµ Ng©n hµng thÕ giíi vÖ b¶o vÖ tµi nguyªn rõng vµ c¸c nguån gen ®éng thùc vËt rõng quÝ hiÕm khu BTTN Ch Mom Ray víi tæng sè vèn 12.000.000 USD. §Õn nay khu BTTN Ch Mom Ray cã 39 c¸n bé c«ng chøc, trong ®ã cã 11 c¸n bé cã tr×nh ®é §¹i häc, 19 trung cÊp, sè c¸n bé cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ A, B lµ 14 ngêi. §Ó c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng cã hiÖu qu¶, Khu BTTN Ch Mom Ray ®· thµnh lËp 7 tr¹m kiÓm l©m, mçi tr¹m tõ 3-4 ngêi, ®· triÓn khai c¸n bé ®Õn ®Þa bµn c¸c x· vïng ®Öm nh»m kÞp thêi ng¨n chÆn c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ rõng, ®Êt rõng, b¶o vÖ ®éng vËt hoang d· vµ c¸c loµi ®éng thùc vËt quÝ hiÕm. §· x©y dùng kÕ ho¹ch tuÇn tra kiÓm so¸t, t¨ng cêng c«ng t¸c tuyªn truyÒn. Ban qu¶n lý KBT còng ®· x©y dùng c¸c ban l©m nghiÖp x· vµ tæ ®éi quÇn chóng b¶o vÖ rõng vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc nµy tá ra rÊt cã hiÖu qu¶. 15
3 Ch¬ng 3 Môc tiªu, ®èi tîng, Néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1. Môc tiªu nghiªn cøu Trªn c¬ së nghiªn cøu vÒ tÝnh ®a d¹ng cña khu hÖ thó vµ nguyªn nh©n g©y suy gi¶m tr÷ lîng, ®Ò tµi sÏ ®a ra c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lý vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn thó ë Khu BTTN Ch Mom Ray. 3.2. §èi tîng nghiªn cøu - Líp thó (Mammalia). - Nh÷ng ho¹t ®éng cña con ngêi ¶nh hëng ®Õn tµi nguyªn thó ë khu BTTN Ch Mom Ray. 3.3. Néi dung nghiªn cøu 3.3.1. TÝnh ®a d¹ng vµ ®Æc ®iÓm cña khu hÖ thó  §a d¹ng thµnh phÇn loµi  §a d¹ng vÒ ph©n lo¹i häc  §a d¹ng vÒ yÕu tè ®Þa lý ®éng vËt  §Æc ®iÓm ph©n bè theo ®ai cao (g¾n liÒn víi c¸c sinh c¶nh) cña khu hÖ thó.  §a d¹ng vÒ c¸c gi¸ trÞ cña khu hÖ thó ë Khu BTTN Ch Mom Ray. 3.3.2. ¶nh hëng cña con ngêi ®Õn tµi nguyªn thó: - ¶nh hëng trùc tiÕp cña con ngêi - Ho¹t ®éng s¨n b¾n, bÉy b¾t. - ¶nh hëng gi¸n tiÕp - C¸c ho¹t ®éng cña con ngêi lªn sinh c¶nh sèng. + Khai th¸c l©m s¶n; + Ph¸ rõng lµm n¬ng rÉy; 3.3.3. Nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lý vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng tµi nguyªn thó:  T¨ng cêng n¨ng lùc c¸n bé vµ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý tµi nguyªn thó ë Khu b¶o tån: + Qui ho¹ch c¸n bé; + §µo t¹o chuyªn m«n; + X©y dùng ch¬ng tr×nh nghiªn cøu, ®iÒu tra vµ gi¸m s¸t thó. 16
 T¨ng cêng sù tham gia vµ gi¶m søc Ðp cña céng ®ång lªn tµi nguyªn thó: + N©ng cao nhËn thøc céng ®ång vÒ b¶o tån §DSH, b¶o tån thó rõng; + T¨ng cêng hiÖu lùc ph¸p luËt th«ng qua c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc m«i trêng vµ x©y dùng h¬ng íc; + Ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao ®êi sèng céng ®ång; 3.4. T liÖu nghiªn cøu: LuËn v¨n ®îc hoµn thµnh dùa trªn c¸c t liÖu nghiªn cøu chñ yÕu sau: 1. NhËt ký ngo¹i nghiÖp: Bao gåm nh÷ng th«ng tin ®iÒu tra thùc ®Þa vÒ tÝnh ®a d¹ng thó cña khu BTTN Ch Mom Ray tõ ngµy 10/5/2002 ®Õn ngµy 30/8/2002 trªn 3 tuyÕn chÝnh: TuyÕn Ba Rgãc – Dèc ®á; tuyÕn Ya Bok; tuyÕn Sa Nh¬n – Rê K¬i. 2. PhiÕu pháng vÊn thî s¨n vµ d©n ®Þa ph¬ng: gåm 30 phiÕu/36 ngêi ®îc pháng vÊn. 3. PhiÕu ph©n tÝch mÉu vËt thó nh: MÉu vËt sèng (c¸c lo¹i thó ®îc nu«i nhèt vµ ®îc b¸n trªn thÞ trêng cña khu vùc nghiªn cøu) víi 10 phiÕu/10 mÉu vËt; MÉu vËt chÕt (thó nhåi, sä, sõng, da, l«ng...) víi 22 phiÕu/22 mÉu vËt. 4. Tham kh¶o c¸c b¸o c¸o nghiªn cøu, t×nh h×nh qu¶n lý ë khu BTTN Ch Mom Ray nãi riªng vµ ®a d¹ng sinh häc ë T©y Nguyªn nãi chung. [1, 2, 4, 9, 13, 14] 3.5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ó ®¹t ®îc môc tiªu vµ néi dung nghiªn cøu ®Ò ra, chóng t«i ®· vËn dông tæng hîp c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu sau: 3.5.1. Ph¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu 3.5.1.1. §iÒu tra khu hÖ thó Khu hÖ thó lµ tæ thµnh c¸c loµi thó cña mét vïng, mét khu vùc víi nh÷ng nÐt ®Æc thï vÒ c¶nh quan, khÝ hËu vµ hÖ sinh th¸i rõng cña khu vùc ®ã. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, chóng t«i ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra tÝnh ®a d¹ng cña khu hÖ thó cña Khu BTTN Ch Mom Ray theo c¸c ph¬ng ph¸p truyÒn thèng sau: - Ph¬ng ph¸p kÕ thõa: Ph¬ng ph¸p kÕ thõa lµ ph¬ng ph¸p ®îc nhiÒu nhµ chuyªn m«n thùc hiÖn, ®Æc biÖt ®èi víi ®éng vËt - nh÷ng ®èi tîng nh¹y c¶m vµ cã 17