Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Xây dựng biểu sinh khối và biểu dự trữ các bon của rừng tràm (Melaleuca cajuputi) ở Thạnh Hóa tỉnh Long An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:150

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn nhằm xây dựng cơ sở khoa học cho việc lập biểu sinh khối và biểu dự trữ các bon của rừng tràm (Melaleuca cajuputi) ở Thạnh Hóa tỉnh Long An. Để hiểu rõ hơn mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học lâm nghiệp: Xây dựng biểu sinh khối và biểu dự trữ các bon của rừng tràm (Melaleuca cajuputi) ở Thạnh Hóa tỉnh Long An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NN VÀ PT NÔNG THÔN TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP LÊ ANH TUẤN XÂY DỰNG BIỂU SINH KHỐI VÀ BIỂU DỰ TRỮ CÁC BON CỦA RỪNG TRÀM (MELALEUCA CAJUPUTI) Ở THẠNH HÓA TỈNH LONG AN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP Đồng Nai, Năm 2011
L I CAM OAN Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a tôi. Các s li u và k t qu nêu trong lu n v n là trung th c và ch a t ng c ai công b trong b t c công trình nào khác. Ng i cam oan Lê Anh Tu n
L I NÓI U hoàn thành ch ng trình ào t o cao h c chuyên ngành Qu n lý Tài nguyên r ng và Môi tr ng t i tr ng i h c Lâm nghi p, nh m v n d ng ki n th c ã c h c vào th c ti n nghiên c u khoa h c, c s nh t trí c a tr ng i h c Lâm nghi p, khoa ào t o Sau i h c, tôi th c hi n tài: Xây d ng bi u sinh kh i và bi u d tr các bon cho r ng tràm (Melaleuca cajuputi) t 2-10 tu i khu v c Th nh Hóa t nh Long An Tôi xin chân thành g i l i c m n n các th y cô giáo trong và ngoài tr ng i h c Lâm nghi p ã t n tình giúp h ng d n tôi trong trong quá trình h c t p và th c t p làm lu n v n t t nghi p. Tôi xin b y t lòng bi t n sâu s c n th y giáo Phó Giáo s - Ti n s Nguy n n Thêm tr ng i h c Nông lâm TPHCM là ng i nhóm nhen ý t ng lu n v n và t n tình h ng d n tôi trong su t th i gian th c hi n tài này. Tôi xin chân thành c m n Ban qu n lý r ng Th nh Hóa, h t ki m lâm huy n Th nh Hóa, UBND xã Th nh Hóa, các c quan ban ngành trong t nh Long An ã gúp và cung c p s li u t o u ki n thu n l i cho chúng tôi hoàn thành tài t t nghi p này. M c dù b n thân ã có nhi u c g ng, song do th i gian có h n, n ng l c b n thân c ng nh các thông tin v it ng nghiên c u còn nhi u h n ch , nên lu n n không tránh kh i nh ng thi u sót nh t nh. Tôi r t mong nh n c nh ng ý ki n óng góp quý báu c a các th y cô giáo và các b n ng nghi p. Tôi xin chân thành c m n !
DANH M C NH NG T VI T T T WWF T ch c ng v t hoang dã WMO Khí t ng Th gi i UNEP Ch ng trình Môi tr ng Liên h p qu c C Carbon – cacbon CO 2 Carbon dioxide – các bon níc M Tr l ng r ng N : Number – S cây CMI : Th tr ng cacbon CER : Ch ng ch gi m phát th i A tu i r ng (n m) IPCC y ban liên chính ph v bi n i khí h u UNFCCC Công c khung c a Liên h p Qu c v bi n i khí h u CDM ch Phát tri n s ch ET ch Mua bán phát th i JI ch ng th c hi n JIFPRO Trung tâm H p tác Qu c t và xúc ti n Lâm nghi p Nh t B n NIRI Vi n nghiên c u Nissho Iwai - Nh t B n P Sinh kh i P i Sinh kh i t i Ct ng các bon h p th có trong thân cây Cc ng các bon h p th có trong cành cây CL ng các bon h p th có trong lá cây Cr ng các bon h p th có trong r cây Cv ng các bon h p th có trong v cây SK i Sinh kh i t i SKk Sinh kh i khô Dcv c p ng kính thân cây c v TSKt, SKTt, B ph n sinh kh i t i SKCt và SKLt TSKk, SKTk, B ph n sinh kh i khô SKCk và SKLk H(m) Chi u cao thân cây ZB(t) ng t ng tr ng th ng xuyên hàng n m c a t ng sinh kh i i B(t) ng t ng tr ng trung bình n m c a t ng sinh kh i t i PB(t) Su t t ng tr ng t ng sinh kh i t i ZB(k) ng t ng tr ng th ng xuyên hàng n m c a t ng sinh kh i khô B(k) ng t ng tr ng trung bình n m c a t ng sinh kh i khô N/ha M t bình quân D cv, cm ng kính bình quân c v Att Tu i thành th c
ZB’(t) ng t ng tr ng th ng xuyên hàng n m c a sinh kh i thân i B’(t) ng t ng tr ng trung bình n m c a sinh kh i thân t i PB’(t) Su t t ng tr ng sinh kh i thân t i
M CL C Trang 1. TV N ................................................................................................ 1 Ch ng 1: T NG QUAN V V N NGHIÊN C U 1.1. Trên th gi i ................................................................................................ 3 1.2. Vi t Nam ................................................................................................. 6 1.3. Th o lu n chung ........................................................................................... 12 Ch ng 2: M C TIÊU, IT NG, N I DUNG, GI I H N, PH NG PHÁP NGHIÊN C U 2.1. M c tiêu nghiên c u .................................................................................... 14 2.2. it ng nghiên c u .................................................................................. 14 2.3. N i dung nghiên c u .................................................................................... 14 2.4. Gi i h n nghiên c u .................................................................................... 15 2.4. Ph ng pháp nghiên c u ............................................................................. 15 Ch ng 3: I U KI N T NHIÊN KHU V C NGHIÊN C U 3.1. i u ki n t nhiên ........................................................................................ 23 3.2. Tài nguyên thiên nhiên ................................................................................. 24 3.3. Nh n xét chung............................................................................................. 26 Ch ng 4 : K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N 4.1. c m chung c a r ng tràm cajuputi....................................................... 29 4.2. Xây d ng mô hình sinh kh i t i c a cây tràm cajuputi ............................... 29 4.3. Xây d ng mô hình sinh kh i khô c a cây tràm cajuputi................................ 46 4.4. L p bi u sinh kh i và d tr các bon c a r ng tràm...................................... 63 4.5. c m sinh kh i và d tr các bon c r ng tràm ...................................... 75 TH O LU N V K T QU NGHIÊN C U .................................................... 87 4.6. M t s xu t ............................................................................................. 89 K T LU N VÀ KI N NGH 1. K t lu n .......................................................................................................... 93 2. Ki n Ngh ....................................................................................................... 93 TÀI LI U THAM KH O CHÍNH ..................................................................... 95
PH N PH L C Ph l c 1a. S li u t ng sinh kh i t i (TSKt), sinh kh i thân t i (SKTt), sinh kh i cành t i (SKCt) và sinh kh i lá t i (SKLt) Ph l c 1b. S li u t ng sinh kh i khô (TSKk), sinh kh i thân khô (SKTk), sinh kh i cành khô (SKCk) và sinh kh i lá khô (SKLk) Ph l c 1c. S li u sinh kh i c a nh ng cây dùng ki m tra kh n ng ng d ng nh ng mô hình sinh kh i sinh kh i Ph l c 2. Ch n mô hình phù h p nh t mô t t ng sinh kh i t i c a cây tràm Ph l c 3. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i thân t i c a cây tràm Ph l c 4. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i cành t i c a cây tràm Ph l c 5. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i lá t i c a cây tràm Ph l c 6. Mô hình t ng sinh kh i t i c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 7. Mô hình sinh kh i thân t i c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 8. Mô hình sinh kh i cành t i c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 9. Mô hình sinh kh i lá t i c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 10. Ch n mô hình phù h p nh t mô t t ng sinh kh i khô c a cây tràm Ph l c 11. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i thân khô c a cây tràm Ph l c 12. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i cành khô c a cây tràm Ph l c 13. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i lá khô c a cây tràm Ph l c 14. Mô hình t ng sinh kh i khô c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 15. Mô hình sinh kh i thân khô c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 16. Mô hình sinh kh i cành khô c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 17. Mô hình sinh kh i lá khô c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 18. Ki m tra kh n ng ng d ng c a bi u sinh kh i Ph l c 20. Mô hình m t c a r ng tràm: NA = N0*exp(-b*A) Ph l c 21. Mô hình mô t quan h D-A c a r ng tràm: D = m*exp(-b/A^c) Ph l c 22. Mô hình t ng sinh kh i t i theo hàm Gompertz Ph l c 23. Mô hình sinh kh i thân t i theo hàm Gompertz Ph l c 24. Mô hình sinh kh i cành t i theo hàm Gompertz Ph l c 25. Mô hình sinh kh i lá t i theo hàm Gompertz
Ph l c 26. Mô hình t ng sinh kh i khô theo hàm Gompertz Ph l c 27. Mô hình sinh kh i thân khô theo hàm Gompertz Ph l c 28. Mô hình sinh kh i cành khô theo hàm Gompertz Ph l c 29. Mô hình sinh kh i lá khô theo hàm Gompertz Ph l c 30. Sinh tr ng và t ng tr ng sinh kh i (t i và khô) c a r ng tràm
1 TV N R ng Tràm (Melaleuca cajuputi Powell) ng b ng sông C u Long nói chung, khu v c Th nh Hóa - t nh Long An nói riêng là ngu n tài nguyên qúy giá không ch v g và nh ng lâm c s n khác (m t ong, cá, rùa, r n…), mà còn có ý ngh a l n v môi tr ng và qu c phòng. Ngày nay vi c s d ng h p lý tài nguyên r ng òi h i ph i s d ng y sinh kh i c a cây r ng. Vi c m r ng quy mô s d ng g c ng òi h i ph i hoàn thi n ph ng pháp xác nh sinh kh i c a các b ph n cây r ng. Tuy v y cho n nay Vi t Nam v n ch a có nhi u nghiên c u v sinh kh i c a r ng Tràm (thân cây, cành, lá, hoa, qu và h r ). Theo N. P. Anuchin (1978)[D n theo 27], ph ng pháp nghiên c u sinh kh i cây r ng v n còn là m t trong nh ng nhi m v m i c a lâm nghi p. Nhi u nhà lâm h c c ng nh n m nh c n ph i xây d ng bi u sinh kh i (t i và khô) c a cây cá th và toàn b qu n th tùy theo tu i và l p a [4, 11, 16, 22, 26, 39, 40]. Ngày nay môi tr ng toàn c u ang có nh ng bi n i theo chi u h ng x u. Sinh quy n ang b thoái hoá và môi tr ng sinh thái b kh ng ho ng. Môi tr ng s ng ang b ô nhi m. Tài nguyên sinh v t và tài nguyên r ng b c n ki t. Tài nguyên t ang b suy gi m. Tài nguyên n c ng t b suy gi m và ô nhi m. Khí h u ang thay i và gây ra nhi u h u q a x u. Nh ng bi n i này là k t qu c a các quá trình t nhiên ho c do ho t ng c a con ng i. Vì th , v n b ov môi tr ng ang là m i quan tâm to l n c a toàn th gi i. b o v môi tr ng s ng, c ng ng th gi i ã cam k t cùng nhau s d ng ti t ki m các ngu n tài nguyên, gi m s can thi p c a con ng i vào các h sinh thái t nhiên, ng th i gia t ng s ph c h i và phát tri n nh ng ngu n tài nguyên m i. làm gi m ô nhi m không khí, công ng th gi i ang kêu g i c t gi m s t cháy nhiên li u hóa th ch (d u m và khí t…), ng th i t ng c ng b o
2 v và phát tri n r ng. Vì r ng có kh n ng làm cân b ng m t s ch t khí trong không khí nh CO2 và O2; do ó vi c b o v và phát tri n r ng là bi n pháp h u hi u nh t b o v và ch ng ô nhi m không khí. M t khác, ho t ng kinh doanh r ng ngày nay c ng ang h ng vào tính giá tr sinh thái c a r ng. Tuy nhiên, v n này ch có th c gi i quy t trên c s có nh ng hi u bi t t t v kh n ng c nh CO2 và gi i phóng O2 c a r ng trong quá trình quang h p và hô h p. Hi n nay nh ng nghiên c u v r ng Tràm Long An ch t p trung vào vi c th ng kê tài nguyên r ng và ánh giá k t qu tr ng r ng. Nh ng nghiên c u v sinh kh i và kh n ng h p th và c nh CO2 c a r ng Tràm h u nh ch a c quan tâm. Xu t phát t ó, tài Xây d ng bi u sinh kh i và bi u d tr các bon c a r ng Tràm (Melaleuca cajuputi Powell) Th nh Hóa t nh Long An ã c t ra. Ý ngh a c a tài (1) V lý lu n, tài cung c p c s d li u ánh giá s tích l y sinh kh i và kh n ng c nh CO2 c a r ng Tràm nh ng c p tu i khác nhau. (2) V th c ti n, nh ng k t qu nghiên c u c a tài là c n c khoa h c cho vi c xác nh sinh kh i r ng Tràm và tính toán kh n ng d tr các bon c a r ng Tràm.
3 Ch ng 1 T NG QUAN V V N NGHIÊN C U 1.1. Trên th gi i 1.1.1. Nghiên c u v sinh kh i Sinh kh i (Biomass – W) và n ng su t r ng là t ng l ng ch t h u c c a th c v t tích l y trong h sinh thái, là toàn b ngu n v t ch t và c s n ng l ng v n hành trong h sinh thái, nó ph n ánh ch tiêu quan tr ng c a môi tr ng sinh thái r ng (Feng, 1999). Khi nghiên c u v nh h ng c a cây r ng n phát th i khí nhà kính ch y un i ta d vào t ng tr ng sinh kh i bình quân n phát th i khí nhà kính ch y u ng i ta d a vào t ng tr ng sinh kh i bình quân h ng n m. Ph ng pháp xác nh có ý ngh a r t quan tr ng vì nó liên quan n chính xác c a k t qu nghiên c u, ây c ng là v n nhi u tác gi quan tâm. Tùy t ng tác gi v i u ki n khác nhau mà s d ng các ph ng pháp xác nh sinh kh i khác nhau, trong ó có th k n m t s tác gi chính sau: - Riley, G.A (1994); Steemann Nielsen, E (1954); Fleming, R.H (1975) ã t ng k t quá trình nghiên c u và phát tri n sinh kh i r ng trong các công trình nghiên c u và phát tri n sinh kh i c a mình. - P.S.Roy, K.G.Saxena và D.S.Kamat ( n , 1956) trong công trình: “ ánh giá sinh kh i thông qua vi n thám” ã nêu t ng quát v n s n ph m sinh kh i và vi c ánh giá sinh kh i b ng nh v tinh. - M t s tác gi nh Trasnean (1926); Huber ( c, 1952); Monteith (Anh, 1960-1962); Lemon (M , 1960 – 1987); Inone (Nh t, 1965 – 1968),... ã dùng ph ng pháp dioxit cacbon xác nh sinh kh i. Theo ó sinh kh i c ánh giá b ng cách xác nh t c ng hóa CO2. - Aruga và Maidi (1963): a ra ph ng pháp “Chlorophyll” xác nh sinh kh i thông qua hàm l ng Chlorophy trên m t n v di n tích m t t. ây là
4 m t ch tiêu bi u th kh n ng c a h sinh thái h p thu các tia b c x ho t ng quang t ng h p. 1.1.2. Nghiên c u v kh n ng tích l y các bon Nhà bác h c Pháp Lavoisier (1672 - 1725) là ng i u tiên phát hi n ra các thành ph n c b n c a không khí. Không khí c a khí quy n ch a nhi u lo i khí khác nhau: oxy, nit , dioxit carbon, ôzôn, mêtan, oxit nit , oxit l u hu nh, neon, kripton, radon, hêli,... và m t l ng h i n c r t thay i. Tr i qua nhi u th k , hàm l ng các ch t khí v n có trong không khí b bi n ng ho c xu t hi n nh ng lo i khí m i do con ng i t o ra. u ó ã d n t i s ô nhi m không khí. Hàm ng khí CO2 trong khí quy n hi n ang có xu h ng gia t ng. ánh giá hàm ng dioxit carbon c a không khí trái t c a th i k xa x a, các nhà nghiên c u Liên Xô c ã l y các m u b ng trong các ch m núi b ng dày 3400m (có niên i 160 thiên niên k ) các sâu khác nhau. K t qu phân tích các m u b ng B c c c nói trên c a các nhà khoa h c Xô Vi t và các m u b ng o Grinlen c a các nhà khoa h c Grenoble và Berne c a Pháp và Th y S u cho th y r ng không khí b nh t trong các kh i b ng ch a hàm l ng dioxit các bon là 0,020%, t c 200 ppm. Các giá tr ó th p h n 1/3 so v i m c th i k ti n công nghi p (tr c cu c cách m ng công nghi p cu i th k 18) là 279 - 280 ppm và vào cu i th k 19, t l t ng lên 290 ppm. S gia t ng hàm l ng CO2 trong khí quy n là nguyên nhân chính c a hi n ng nóng lên c a khí h u toàn c u. T i m t ng ng nào ó nó s gây m t an toàn cho h sinh thái và môi tr ng s ng c a con ng i và sinh v t. Trong t nhiên th m th c v t và id ng có kh n ng h p th CO2 c th i ra ch y u do ho t ng s ng c a con ng i. Ngày nay, các o l ng c a các nhà khoa h c ã cho th y th m th c v t ã thu gi 1 tr l ng CO2 l n h n m t n a kh i l ng ch t khí ó sinh ra t s t cháy các nhiên li u hóa th ch trên th gi i. T nguyên li u các bon này hàng n m th m th c v t trên Trái t ã t o ra c 150 t t n v t ch t khô th c v t. Khám phá này càng kh ng nh thêm vai trò c a cây xanh: vi c tr ng nhi u cây
5 xanh làm gi m hàm l ng CO2 khí quy n hay ng c l i vi c phá r ng ã làm t ng hàm l ng ó trong khí quy n. 1.1.3 S hình thành th tr ng CO2 n c vào các b ng ch ng thu th p c t nh ng n m 60 và 70 c a th k tr c v s t ng lên c a n ng CO2 và trên c s nghiên c u c a h n 400 nhà khoa h c trên th gi i n m 1990 t ch c IPCC (Intergovernment Panel on Climate Change) a ra b n báo cáo v s nóng lên toàn c u là có th t và c n ph i hành ng k p th i i phó v i hi n t ng này. T i h i ngh th ng nh v môi tr ng và phát tri n t i Rio de Janeiro n m 1992, 155 qu c gia ã ký k t Công c khung c a Liên h p qu c v bi n i khí h u (UNFCCC). Công c có hi u l c m 1994 t i nay ã có 189 n c kí k t công c. Công c này sau ó c c th hóa b ng ngh nh th Kyoto n m 1997 nh m ràng bu c ngh a v gi m phát th i khí nhà kính1 các n c công nghi p phát tri n, Nh t B n tháng 12 n m 1997. c bi t ngh nh th ã a m t s c ch linh ho t nh m giúp cho bên b ràng bu c b i các cam k t có th tìm gi i pháp gi m khí phát th i ra bên ngoài ph m vi a lý c a qu c gia mình v i chi phí ch p nh n c. Các c ch này bao g m: C ch ng th c hi n (Jiont Implementation - JI); ch buôn bán quy n phát th i (International Emissions Trading - IET); C ch phát tri n s ch (Clean Development Mechanism - CDM). Ngh nh th Kyoto v i ch phát tri n s ch - CDM - m ra c h i cho các n c ang phát tri n trong vi c ti p nh n u t t các n c phát tri n th c hi n các d án l n v tr ng r ng, ph c h i r ng, qu n lý b o v r ng t nhiên, h n ch tình tr ng chuy n im c ích s d ng tt t lâm nghi p sang t nông nghi p, thúc y s n xu t nông nghi p theo h ng nông lâm k t h p,... góp ph n phát tri n theo h ng b n v ng. Mua bán phát th i c nh ngh a trong u 17 c a ngh nh th Kyoto. Các Bên thu c Ph l c I có th có các nv l ng ch nh (Assigned amount units), n v gi m phát th i (ERUs), gi m phát th i c ch ng nh n (CERs), và 1 Các lo i khí nhà kính bao g m: 1. Dioxit carbon (CO2), 2. Metan (CH4), 3. Oxit nit (N2O), 4. Hydrofluo carbon (HFCs), 5. Perfluoro carbon (PFCs), 6. Sunfua hexafluorit (SF6)
6 các n v kh (RMUs) c a các bên khác thu c Ph l c I thông qua mua bán phát th i. Nh v y, trong các d ch v v môi tr ng mà các n c ang phát tri n c ng ó là d ch v v Carbon là m t d ch v giàu ti m n ng. V i CDM, ngành lâm nghi p th c s ã có m t c h i m i - c h i bán d ch v môi tr ng. Khác v i nh ng hàng hoá truy n th ng là bán g , CDM là c h i nh ng ng i làm ngh r ng có th bán c carbon! T quang h p ánh sáng m t tr i, cây xanh ã h p thu m t l ng l n khí CO2 và ng i ta ã tính toán r ng, n u ng tr ng c a r ng t c 15 m3/ha/n m, t ng sinh kh i t i và ch t h u c c a r ng s t c x p x 10 t n/ha/n m; con s này t ng ng v i 15 t n CO2. V i giá th ng m i carbonic tháng 5 n m 2004 bi n ng t 3-5 ôla M /t n CO2, m t hecta r ng nh v y có th em l i t 45 n 75 ôla (t ng ng 675.000 n 1.120.000 ng Vi t Nam) m i n m (Hoàng Xuân Tý, 2004). ây là m t con s h pd n i v i b t k ai quan tâm t i l nh v c này. Khái ni m R ng CDM th ng g n li n v i các ch ng trình d án c i thi n i s ng cho c dân s ng trong và g n r ng, ang b o v r ng. H là nh ng ng i b o v r ng và ch u nh h ng c a s thay i khí h u toàn c u, do ó c n có s n bù, chi tr thích h p, có nh v y m i v a góp ph n nâng cao sinh k cho ng i gi r ng ng th i b o v môi tr ng khí h u. 1.2. Vi t Nam 1.2.1. Nghiên c u v sinh kh i V n nghiên c u kh n ng tích lu các bon Vi t Nam còn r t m i m n u không mu n nói là h u nh ch a có m t công trình nào nghiên c u nào có quy mô l n. Tuy nhiên, trong m t vài n m tr l i ây, các nghiên c u v kh n ng tích lu carbon c a các d ng th m th c v t c ng ã c ti n hành m t s khía c nh khác nhau. Các nghiên c u này ch y u t p trung vào ánh giá l ng các bon tích lu r ng tr ng c a m t s loài cây tr ng r ng ch y u nh các loài Keo, M , Thông,… và nghiên c u l ng các bon tích t trong td i tán r ng, các bon có trong cây b i th m t id i tán r ng và ngoài ch tr ng. Các nghiên c u này u nh m m c tiêu xây d ng c s lí lu n cho vi c xác nh kh n ng h p th các bon,
7 trong ó có ng c s cho các d án tr ng r ng CDM và tính toán giá tr kh ng h p th các bon c a r ng. Tuy m i ch d ng l i b c u th m dò t o c s lí lu n nh ng nh ng nghiên c u này ã t c nh ng k t qu áng k . c bi t trong th i gian qua, có nhi u bài vi t c p n các thông tin v Công c khung c a Liên hi p qu c v bi n i khí h u, Ngh nh th Kyoto và các nh n xét, ý ki n xung quanh v n này nh : - “CDM - C h i m i cho ngành Lâm nghi p” (Cao Lâm Anh, 2005). - Tài li u “Ngh nh th Kyoto, c ch phát tri n s ch và v n h i m i - 4/2005” c a Trung tâm Sinh thái và Môi tr ng r ng. - “C ch phát tri n s ch và c h i th ng m i các bon trong Lâm nghi p” c a Ph m Xuân Hoàn (2005). Trong các tài li u này các tác gi ã khái quát toàn b thông tin v hoàn c nh ra i c ng nh n i dung, m c tiêu c a Công c khung c a Liên hi p qu c v bi n i khí h u, Ngh nh th Kyoto và c bi t quan tâm n “C ch phát tri n s ch” - m t c h i th ng m i l n cho ngành Lâm nghi p. 1.2.2. Kh n ng tích l y carbon T khi c ch phát tri n s ch (CDM) c thông qua và th c s tr thành m t h i cho ngành lâm nghi p thì nh ng nghiên c u v kh n ng h p th các bon t r ng n c ta b t u nh n c s quan tâm c bi t c a các nhà khoa h c. ã có nhi u nghiên c u và t c k t qu v kh n ng h p thu các bon c a r ng n c ta. Nghiên c u kh n ng h p th các bon c a r ng Công trình “Góp ph n nghiên c u sinh kh i và n ng su t qu n xã c ôi (Rhizophora apiculata) Cà Mau – Minh H i c a Nguy n Hoàng Trí (1986). Tác gi ã áp d ng ph ng pháp cây m u nghiên c u n ng su t, sinh kh i m t s qu n xã r ng c ôi ven bi n Minh H i. Nghiên c u c a Hoàng V n D ng (2000), V Ti n Hinh (1996, 2004) v sinh tr ng và l p bi u s n l ng cho các loài keo lá tràm (Acacia auriculiformis), M (Manglietia glauca), Sa m c (Cunninghamia lanceolata), Qu (Cinnamomum cassia), Thông mã v (Pinus massosiana).
8 Nghiên c u c a ào Công Khanh và c ng s (1999) v l p bi u s n l ng r ng tr ng các loài T ch (Tectona grandis), B ch àn Urophylla (Eucalyptus urophylla), Keo tai t ng (Acacia mangium), Thông nh a (Pinus merkusii) và ki m tra s n l ng r ng tr ng các loài c (Rhizophora apiculata) và Tràm (Melaleuca cajuputi ). D a trên các k t qu nghiên c u v bi u th tích hay bi u s n l ng, k t h p i u tra b sung, các ch tiêu nh t tr ng g , t l sinh kh i g kinh t /t ng sinh kh i và cl ng m t s tham s nh t l sinh kh i trên m t t/sinh kh i d i m t t có th xác nh c kh n ng h p thu cacbon c a các loài cây nghiên c u. Sau khi c ch phát tri n s ch c thông qua, nghiên c u h p th cacbon c a r ng ã nh n c nhi u s quan tâm h n c a các nhà khoa h c. ng t nh các nghiên c u v sinh kh i, các tác gi th ng xây d ng m i quan h gi a l ng cacbon h p th v i các nhân t u tra c b n nh ng kính, chi u cao vút ng n, m t , tu i. 1.2.3. H p th CO2 1.2.3.1. Nh ng v n liên quan n h p th CO2 Các b ng ch ng thu th p c trong nh ng n m 60 và 70 th k tr c cho th y s t ng lên áng k c a n ng các bon (CO2) trong khí quy n ã d y lên s quan tâm c a c ng ng khoa h c qu c t mà tr c tiên là các nhà nghiên c u khí h u. Tuy nhiên, c ng ph i m t hàng ch c n m sau, vào n m 1988, Ban Liên chính ph v Bi n i khí h u m i c thành l p b i T ch c Khí t ng Th gi i (WMO) và Ch ng trình Môi tr ng Liên h p qu c (UNEP). T ch c này ã a ra báo cáo ánh giá l n u tiên vào n m 1990 trên c s nghiên c u và ý ki n c a 400 nhà khoa h c trên th gi i. B n báo cáo ã k t lu n, hi n t ng nóng lên toàn c u là có th t và c n ph i có nh ng hành ng k p th i i phó v i hi n t ng này (UNFCCC, 2005b; Phan Minh Sang, L u C nh Trung, 2006 trích d n) Ralf Keeling thu c C quan nghiên c u id ng và khí quy n Hoa K kh ng nh "s
9 bi n i không n n i là bi k ch nh ng i ta nói" nh ng nh n m nh "ch a bao gi trong l ch s l i có vi c tích lu trung bình khí CO2 l n nh ngày nay. Nh ng nghiên c u v các b h p th các bon c ng c c ng ng khoa h c qu c t quan tâm. Theo Schimel và c ng s (2001), trong chu trình các bon toàn c u, l ng các bon l u tr trong th c v t thân g và trong lòng t kho ng 2,5 Tt, trong khi ó khí quy n ch ch a 0,8 Tt. Theo c tính, ho t ng tr ng r ng và tái tr ng r ng trên th gi i có t l h p th CO2 sinh kh i trên m t t và d im t t là 0,4 – 1,2 t n/ha/n m vùng c c b c, 1,5 – 4,5 t n/ha/n m vùng ôn i, và 4 - 8 t n/ha/n m các vùng nhi t i (Dixon và c ng s , 1994; IPCC, 2000). Brown và c ng s (1996) ã cl ng, t ng l ng các bon mà ho t ng tr ng r ng trên th gi i có th h p th t i a trong vòng 55 n m (1995 – 2050) là vào kho ng 60 - 87 Gt C, v i 70% r ng nhi t i, 25% r ng ôn i và 5% r ng c c B c (Cairns và c ng s , 1997). Tính t ng l i, r ng, tr ng r ng có th h p th c 11 - 15% t ng l ng CO2 phát th i t nguyên li u hóa th ch trong th i gian t ng ng (Brown, 1997; Phan Minh Sang, L u C nh Trung, 2006 trích d n) Zech và c ng s (1989) cl ng r ng di n tích tr ng r ng c n thi t h p th CO2 mà còn th a ra và th i vào không khí hàng n m là 800 tri u hécta, và thay th nhiên li u hóa th ch c n di n tích r ng t ng ng là 1.300 – 2.000 tri u hécta (Pancel, 1993; Phan Minh Sang, L u C nh Trung, 2006) Nhìn chung, các nhà nghiên c u u quan tâm n s t ng lên c a CO2 trong khí quy n, nh ng nh h ng c a nó n môi tr ng s ng và nh n m nh vai trò c a h sinh thái r ng trong vi c gi m thi u khí gây hi u ng nhà kính. i u ó càng cho th y r ng vi c nghiên c u s h p th CO2 c a h sinh thái r ng là h t s c c n thi t. 1.2.4. Khái quát v r ng tràm Vi t Nam, Melaleuca cajuputi là m t trong s ít loài cây g có s a d ng v sinh thái và hình thái. mi n Nam ng i dân quen g i loài Melaleuca cajuputi là "tràm c " do g c a nó c s d ng ch y u làm c . Tuy nhiên, ngoài d ng tràm có thân cao làm c , n c ta còn có d ng tràm thân th p nh cây b i. Do nó c ng c dùng ch ng c t tinh d u, nên ng i ta g i là "tràm gió". Theo
10 Hoàng Ch ng (2004)[D n theo 21], c 2 d ng tràm c và tràm gió u thu c loài Melaleuca cajuputi. Trong tài lu n án ti n s này, loài tràm Melaleuca cajuputi (g i t t là tràm cajuputi) c tr ng r ng cung c p g làm c t và các lo i c là it ng nghiên c u c a tài. Theo Lâm nh L i (1981)[10], r ng Tràm vùng ng b ng sông C u Long hình thành nh ng qu n th thu n loài trên t phèn có pH trên d i 4. Theo h th ng phân lo i r ng c a Thái V n Tr ng (1998)[58], r ng Tràm thu c “h sinh thái r ng úng phèn”; trong ó Tràm cajuputi là loài cây thích nghi nh t và có th sinh tr ng trong n c ng p phèn ngay t khi còn là cây m m và cây . R ng Tràm cajuputi có th hình thành trên nh ng gi ng cát b ng p úng do m a l . Lo i r ng này phát tri n r t m nh khu v c T Giác Long xuyên, ng Tháp M i và bán o Cà Mau. Riêng trong khu v c tr ng r ng l n c a khu v c U Minh có m t ki u ph di n th nguyên sinh c s c – ó là r ng ng p n c h n h p trên t than bùn hình thành ngay sau r ng ng p m n. Nh ng nghiên c u c a Hoàng Ch ng (2004)[D n theo 21] cho th y, Vi t Nam tràm cajuputi phân b t nhiên t Thái Nguyên và V nh Phúc n mi n duyên h i Trung Trung B và kéo dài n Cà Mau, Kiên Giang và An Giang. Tràm cajuputi có biên thích ng r ng v i nhi u nhân t khí h u, u ki n t ai và a hình, cao so v i m t bi n, ch th y v n. Tuy nhiên, r ng tràm cajuputi tr ng ch sinh tr ng, phát tri n m nh nh ng n i có khí h u nhi t i nóng m v i hai mùa m a và khô rõ r t; trong ó t ng l ng m a hàng n m không d i 1.500 mm. Tràm cajuputi c ng òi h i t sâu và m, thành ph n c gi i trung bình, thoát n c t t, không phèn ho c phèn nh v i pH không th p h n 3,8; th i gian r ng b ng p n c không kéo dài quá 3 – 4 tháng [18], [24], [38]. 1.2.5. Nh ng nghiên c u v r ng tràm Cho n nay ã có nhi u nghiên c u v c u trúc, sinh tr ng và n ng su t r ng Tràm cajuputi. Theo H V n Phúc và V ình H ng (2002)[20], phân b N- D c a r ng tràm cajuputi 4-10 tu i Long An t n t i d i d ng phân b Weibull.
11 Khi nghiên c u r ng tràm cajuputi khu v c U Minh (Cà Mau), Phùng Trung Ngân và Châu Quang Hi n (1987)[18] ã ch ra r ng, l ng t ng tr ng th ng xuyên hàng n m có th t 0,7 – 1,0m v chi u cao; 0,6 – 0,7cm v ng kính và 8 – 10 (m3/ha/n m) v tr l ng. Nh ng kh o sát c a Vi n u tra quy ho ch r ng (1994)[D n theo 29] cho th y, l ng t ng tr ng bình quân hàng n m c a r ng tràm cajuputi ng b ng sông C u Long trong 4 n m u là 1,0cm v ng kính và 1,0m v chi u cao; còn t 5 n 8 tu i t ng ng là 0,9cm và 0,8m. M t s nghiên c u c ng ã h ng vào làm rõ nh h ng c a m t n sinh tr ng c a r ng tràm cajuputi. Thông qua so sánh ba c p m t tr ng r ng (40.000, 20.000 và 10.000 cây/ha) Th nh Hóa t nh Long An, nhi u tác gi ã i n nh n nh r ng sinh tr ng ng kính và chi u cao c a r ng tràm cajuputi có xu h ng t ng d n khi gi m m t (Ph m Xuân Quý, 2002 [21]; Ph m Th D ng và Ki u T n t, 2005 [39]). Nh ng nghiên c u v sinh kh i r ng tràm cajuputi c ng thu hút s chú ý c a nhi u nhà lâm h c. Theo Takeshi (2001)[111], t ng sinh kh i khô (kg/cây) c a cây tràm có th c xác nh theo mô hình W = 0,062*(D2H)0,91; còn sinh kh i thân khô có d ng Y = 0,026*(D2H)0,91. Lê Minh L c (2005)[40], Ph m Th D ng và V ình ng (2010)[4] ã s d ng hàm s m có d ng Y = a*Db xây d ng nh ng mô hình sinh kh i t i và sinh kh i khô c a các b ph n trên m t t c a cây tràm cajuputi. Theo Lê Minh L c (2005)[11], sinh kh i r ng tràm cajuputi trên t than bùn U Minh H (Cà Mau) l n h n so v i sinh kh i r ng tràm cajuputi trên t phèn. Tr c ây ã có m t s nghiên c u v k thu t tr ng và nuôi d ng r ng tràm cajuputi. Thái Thành L m (1996)[13] cho r ng, tr ng r ng Tràm b ng ph ng pháp s h t là ph ng pháp truy n th ng c a ng i dân ng b ng sông C u Long. ây là ph ng pháp n gi n, nh ng nó mang l i hi u qu thi t th c. Theo D ng V n Ni (2001; 2005)[17], tr ng r ng tràm b ng ph ng pháp s h t th ng ch c áp d ng t t cho vùng t phèn, n i c d i có chi u cao th p n ng, d ng, lác và c bi t n c ph i trong.
12 Ph ng th c nuôi d ng r ng tràm cajuputi c ng thu hút s chú ý c a nhi u ng i. Theo Nguy n Hi u Liêm (1985)[9], khi r ng tràm cajuputi c tr ng v i m t ban u t 30.000 n 40.000 (cây/ha), thì vi c t a th a r ng có th th c hi n theo 4 l n các c p tu i 4, 6, 9 và 12; trong ó m t l i nuôi d ng t ng ng là 20.000, 14.000, 10.000 và 7.000 (cây/ha). Thái Thành m (1996)[13] cho r ng, t a 25% cành phía d i thân cây có tác d ng không ch y nhanh t ng tr ng chi u cao, mà còn c i thi n giá tr s n ph m k khai thác chính. Vi t Nam, nh ng nghiên c u v chu k khai thác r ng tràm cajuputi c ng ã c m t s tác gi quan tâm. Theo H V n Phúc và V ình H ng (2002)[20], n u d a vào giá tr k v ng c a t, thì chu k kinh doanh t i u i v i r ng tràm cajuputi tr ng qu ng canh Long An là 4-5 n m. N u d a theo ch tiêu lãi ròng, thì chu k kinh doanh t i u i v i r ng tràm cajuputi tr ng qu ng canh là 7 n m. Bên c nh nh ng v n v lâm sinh, c ng có m t s công trình nghiên c u v hi u qu kinh doanh r ng tràm. Theo Nguy n Thanh Bình (2006)[4], n u r ng tràm cajuputi c kinh doanh v i chu k 12 n m và gi nh chi phí c h i v v n là 10% và 12%, thì NPV ch tt ng ng 6,14 tri u ng/ha và 4,5 tri u ng/ha. Theo s li u c a lâm tr ng Th nh Hóa, Long An [22; 34], khi chi phí c h i c a v n là 10%, thì NPV c a r ng tràm cajuputi v i chu k kinh doanh 8 n m có th t 6,61 tri u ng/ha M t giá tr khác c a r ng tràm cajuputi là giá tr d ch v môi tr ng t kh ng c inh carbon. Theo Ph m Xuân Quý (2009)[21], r ng tràm cajuputi tr ng 8 tu i có m c d tr carbon bình quân 22,7 t n/ha/n m, t ng ng 4,223 tri u ng/ha/n m. 1.3. Th o lu n chung i m qua các công trình nghiên c u trên th gi i và trong n c, tài rút ra m t s nh n xét: