Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu áp dụng tiêu chí đánh giá công nghệ xử lý chất thải để đánh giá công nghệ xử lý nước thải của nhà máy Cơ khí giao thông

Chia sẻ: Cỏ Xanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung nghiên cứu của đề tài là tìm hiểu phương pháp luận đánh giá công nghệ xử lý chất thải; Điều tra hiện trạng áp dụng công nghệ xử lý chất thải tại các nhà máy cơ khí ô tô; Đánh giá công nghệ xử lý nước thải nhà máy cơ khí ô tô dựa trên tiêu chí đánh giá công nghệ xử lý nước thải.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Nghiên cứu áp dụng tiêu chí đánh giá công nghệ xử lý chất thải để đánh giá công nghệ xử lý nước thải của nhà máy Cơ khí giao thông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI *********♦********* VŨ THỊ THU NGA NGHIÊN CỨU ÁP DỤNG TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CÔNG NGHỆ XỬ LÝ CHẤT THẢI ĐỂ ĐÁNH GIÁ CÔNG NGHỆ XỬ LÝ NƯỚC THẢI CỦA NHÀ MÁY CƠ KHÍ GIAO THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ NGHÀNH : NGÀNH KỸ THUẬT MÔI TRƯỜNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. ĐẶNG KIM CHI HÀ NỘI 2008
i Môc lôc Môc lôc i Danh môc c¸c b¶ng iii Danh môc c¸c h×nh vÏ iv Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t v Më ®Çu 1 Ch¬ng I: HiÖn tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c nhµ m¸y c¬ khÝ « 3 t« vµ vÊn ®Ò vÒ m«i trêng I. Tæng quan vÒ ho¹t ®éng cña c¸c nhµ m¸y c¬ khÝ « t« khu vùc phÝa B¾c 3 I.1. T×nh h×nh ph¸t triÓn 3 I.2. §Æc ®iÓm c«ng nghÖ s¶n xuÊt « t« 7 I.3. §Þnh híng ph¸t triÓn 10 II. VÊn ®Ò m«i trêng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹i nhµ m¸y « t« 13 II.1. ¤ nhiÔm m«i trêng do khÝ th¶i 13 II.2. ¤ nhiÔm m«i trêng do tiÕng ån 16 II.3. ¤ nhiÔm m«i trêng do níc th¶i 18 II.4. ChÊt th¶Ø r¾n vµ chÊt th¶i nguy h¹i 24 II.5. An toµn søc kháe ®èi víi ngêi lao ®éng 26 III. HiÖn tr¹ng ¸p dông c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i 26 III.1. C«ng nghÖ xö lý khÝ vµ bôi 26 III.2. C«ng nghÖ xö lý níc th¶i 27 III.3. C«ng nghÖ xö lý CTR & CTNH 30 III.4. An toµn lao ®éng 31 IV. §¸nh gi¸ nh÷ng tån t¹i trong ¸p dông c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i 31 Ch¬ng II: Ph¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý 33 chÊt th¶i I. Kh¸i niÖm 33
ii II. X©y dùng tiªu chÝ ®¸nh gi¸ C«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i 33 III. ý nghÜa, t¸c dông cña ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i 40 IV. Ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i t¹i ViÖt Nam 41 Ch¬ng III: ¸p dông c¸c tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ C«ng nghÖ xö 43 lý níc th¶i t¹i nhµ m¸y c¬ khÝ « t« I. Quan ®iÓm ¸p dông C«ng nghÖ xö lý « nhiÔm m«i trêng ®èi víi nhµ m¸y « 43 t« I.1. Quan ®iÓm 43 I.2. Nguyªn t¾c x©y dùng tiªu chÝ 44 II. C«ng nghÖ xö lý níc th¶i cña mét sè nhµ m¸y c¬ khÝ « t« 44 II.1. Nhµ m¸y « t« 3-2 45 II.2. Nhµ m¸y « t« Ford – H¶i D¬ng 53 II.3. C«ng ty Liªn doanh « t« Hßa B×nh VMC 64 III. ¸p dông lîng hãa c¸c tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý níc th¶i t¹i 3 75 nhµ m¸y IV. Lùa chän c«ng nghÖ xö lý thÝch hîp 77 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 83 Tµi liÖu tham kh¶o 85 Phô lôc
iii Danh môc c¸c b¶ng B¶ng 1.1. Danh môc c¸c c«ng ty Liªn doanh s¶n xuÊt l¾p r¸p « t« khu vùc phÝa 3 B¾c B¶ng 1.2. Danh môc c¸c nhµ m¸y, c«ng ty c¬ khÝ thuéc ngµnh GTVT 6 B¶ng 1.3. §Æc ®iÓm dßng th¶i cña 3 nhµ m¸y s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p « t« 19 B¶ng 1.4. §Æc tÝnh níc th¶i cña nhµ m¸y c¬ khÝ « t« 23 B¶ng 1.5. ChÊt th¶i r¾n/th¸ng t¹i mét sè nhµ m¸y s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p « t« 25 B¶ng 2.1. Lîng hãa ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý níc th¶i cña nhµ m¸y c¬ khÝ « 40 t« theo c¸c tiªu chÝ B¶ng 3.1. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt lîng níc th¶i cña nhµ m¸y « t« 3-2 49 B¶ng 3.2. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt lîng níc th¶i cña Nhµ m¸y « t« Ford 56 B¶ng 3.3. TÝnh chÊt níc th¶i cña Nhµ m¸y « t« Ford 57 B¶ng 3.4. Thµnh phÇn níc th¶i cña C«ng ty VMC 65 B¶ng 3.5. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt lîng níc th¶i cña C«ng ty Liªn doanh « t« 66 Hßa B×nh VMC B¶ng 3.6. Lîng hãa c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý níc th¶i cña Nhµ 72 m¸y « t« 3-2 theo c¸c tiªu chÝ B¶ng 3.7. Lîng hãa c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý níc th¶i cña Nhµ 74 m¸y « t« Ford – H¶i D¬ng B¶ng 3.8. Lîng hãa c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý níc th¶i cña 76 C«ng ty Liªn doanh « t« Hßa B×nh VMC
1 Më ®Çu Trong tiÕn tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn, nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ c«ng nghiÖp c¬ khÝ nãi riªng ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe h¬n vÒ b¶o vÖ m«i trêng, tiªu chuÈn chÊt lîng vµ an toµn lao ®éng. Thùc tÕ cho thÊy, viÖc ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ m«i trêng ë níc ta hiÖn nay cßn rÊt h¹n chÕ, c¸c c«ng nghÖ cha phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam c¶ vÒ mÆt kü thuËt lÉn kinh phÝ… do vËy hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c gi¶i ph¸p nµy trªn thùc tÕ cha mang l¹i kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh lùa chän c«ng nghÖ m«i trêng phï hîp cho xö lý chÊt th¶i cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã, c¬ së ph¸p lý t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ c«ng nghÖ m«i trêng nãi chung, ®Æc biÖt lµ viÖc thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ m«i trêng cßn cha ®ñ. ViÖc ®Çu t ho¹t ®éng nµy c¶ vÒ vËt chÊt, trang thiÕt bÞ lÉn nguån nh©n lùc cßn qu¸ Ýt ái nªn kh«ng thÓ ®¸p øng yªu cÇu cña mét nhiÖm vô hÕt søc phøc t¹p nhng v« cïng quan träng nµy. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ trong Giao th«ng vËn t¶i vÒ lÜnh vùc b¶o vÖ m«i trêng ë ViÖt Nam, häc viªn ®· lùa chän ®Ò tµi: “Nghiªn cøu ¸p dông tiªu chÝ ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý níc th¶i cña nhµ m¸y C¬ khÝ giao th«ng” Häc viªn ®· lùa chän mét sè nhµ m¸y c¬ khÝ « t« ë phÝa B¾c ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nghiªn cøu cña m×nh: - Nhµ m¸y c¬ khÝ « t« 3-2 - Nhµ m¸y « t« Ford – H¶i D¬ng - C«ng ty Liªn doanh « t« Hßa B×nh VMC Néi dung chÝnh thùc hiÖn bao gåm: - T×m hiÓu ph¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i; - §iÒu tra hiÖn tr¹ng ¸p dông c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i t¹i c¸c nhµ m¸y c¬ khÝ « t«;
2 - §¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý níc th¶i nhµ m¸y c¬ khÝ « t« dùa trªn tiªu chÝ ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ xö lý níc th¶i; - §Ò xuÊt lùa chän c«ng nghÖ xö lý níc th¶i phï hîp.
3 Ch¬ng I: HiÖn tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c nhµ m¸y c¬ khÝ « t« vµ c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i trêng I. Tæng quan vÒ ho¹t ®éng cña c¸c nhµ m¸y c¬ khÝ « t« khu vùc phÝa B¾c I.1. T×nh h×nh ph¸t triÓn T×nh h×nh chung c¶ níc HiÖn nay c¶ níc cã 160 doanh nghiÖp s¶n xuÊt, l¾p r¸p, söa ch÷a, ®¹i tu « t« vµ xe m¸y thi c«ng, trong ®ã bao gåm: 16 Liªn doanh víi níc ngoµi l¾p r¸p, s¶n xuÊt « t« du lÞch, xe kh¸ch vµ xe t¶i nhÑ. HÇu hÕt c¸c Liªn doanh míi chØ dõng l¹i ë møc ®é ®Çu t c¸c d©y chuyÒn l¾p r¸p hiÖn ®¹i phôc vô l¾p r¸p xe du lÞch lµ chÝnh, nhng cha cã d©y chuyÒn s¶n xuÊt phô tïng thay thÕ. 5 doanh nghiÖp tham gia s¶n xuÊt l¾p r¸p xe t¶i. Trªn 140 nhµ m¸y ®ãng míi vá xe, thïng xe, s¶n xuÊt phô tïng thay thÕ vµ c¸c s¶n phÈm phôc vô c«ng nghiÖp « t«. Ngoµi ra cßn cã hµng tr¨m c¸c c¬ së, hîp t¸c x·, doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm nhiÖm vô söa ch÷a vµ b¶o dìng « t«. T×nh h×nh cña c¸c tØnh khu vùc phÝa B¾c Trong sè 160 doanh nghiÖp s¶n xuÊt, l¾p r¸p « t«, c¸c tØnh khu vùc phÝa B¾c cã kho¶ng 50 doanh nghiÖp, trong ®ã: Cã 7 ®¬n vÞ liªn doanh víi níc ngoµi. Cã 10 ®¬n vÞ ®ãng míi, söa ch÷a « t«, xe m¸y thi c«ng vµ s¶n xuÊt phô tïng… thuéc ngµnh GTVT C¸c doanh nghiÖp nµy còng gièng nh t×nh tr¹ng chung cña c¶ níc ®ã lµ: trõ c¸c ®¬n vÞ liªn doanh s¶n xuÊt, l¾p r¸p « t« víi níc ngoµi, cßn l¹i c¸c ®¬n vÞ trong níc cã c«ng nghÖ cha hiÖn ®¹i, n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ. B¶ng 1.1: Danh môc c¸c c«ng ty Liªn doanh s¶n xuÊt l¾p r¸p « t« khu vùc phÝa B¾c TT Tªn liªn doanh/sè, C«ng suÊt Vèn ®Çu C¸c bªn liªn doanh/tû lÖ ngµy cÊp giÊy thiÕt kÕ t/ph¸p gãp vèn (%) phÐp/®Þa ®iÓm (xe/n¨m) ®Þnh ViÖt Nam Níc ngoµi (106USD)
4 1 -C«ngty MeKong 10.000 60 -Nhµ m¸y -Selio -Sè 208/GP ngµy 20 c¬ khÝ « t« Machinery 26/6/1991 Cæ Loa Co, Ltd -HuyÖn §«ng Anh, -Nhµ m¸y (NhËt) Hµ Néi, TP HCM (®· SAKYNO -Sae Young s¶n xuÊt tõ n¨m -30% Inc.Ltd 1992) (Hµn Quèc) -70% 2 -C«ng ty VMC 10.900 35,5 -Nhµ m¸y « -Columbian -Sè 288/GP ngµy 10 t« Hßa B×nh Motor Corp 19/8/1991 -Trancimex (Philippin) -Hµ Néi (®· s¶n xuÊt -30% -Imex Pan tõ 1992) Pacific (Philippin) -70% 3 -C«ng ty liªn doanh 10.000 32,2 -Nhµ m¸y -Daewoo « t« ViÖt Nam – 10 19/8 Corp (Hµn Daewoo -35% Quèc) (VIDAMCO) -65% -Sè 744/GP ngµy 11/12/1993 -Hµ Néi (®· s¶n xuÊt tõ 1995) 4 -C«ng ty liªn doanh 3.600 10 -Nhµ m¸y -Astra Inter DAIHATSU ViÖt 8,5 19/8 (Indonesia) Nam -34% -Mitra Corp -Sè 1026/GP ngµy (Indonesia) 14/4/1993 -66%
5 -HuyÖn Sãc S¬n, Hµ Néi (§· s¶n xuÊt tõ n¨m 1996) 5 -C«ng ty TOYOTA 20.000 89,6 -Tæng c«ng -Toyota ViÖt Nam 42,1 ty m¸y ®éng Motor Corp -Sè 1367/GP ngµy lùc vµ n«ng (NhËt B¶n) 5/9/1995 nghiÖp -KUO -HuyÖn Mª Linh, -20% (Asia) VÜnh Phóc (®· s¶n Pte.Ltd xuÊt tõ n¨m 1996) (Singapor): 80% 6 -C«ng ty liªn doanh 1.760 17 -Nhµ m¸y -Hino Motor « t« HINO ViÖt Nam 5 söa ch÷a « Ltd (NhËt) -Sè 1599/GP ngµy t« sè 1 -Sumitomo 18/6/1996 -33% Corp (NhËt) -HuyÖn Thanh Tr×, -67% Hµ Néi 7 -C«ng ty liªn doanh 5.200 -Trancimex -Ford kü nghÖ « t« FORD -30% Engineering ViÖt Nam (H¶i Pte.Ltd D¬ng) -70% -Sè 1500/GP ngµy 16/2/2000
6 B¶ng 1.2: Danh môc c¸c nhµ m¸y, c«ng ty c¬ khÝ c«ng nghiÖp thuéc ngµnh GTVT TT Tªn nhµ m¸y/®Þa ®iÓm S¶n phÈm chÝnh 1 C«ng ty c¬ khÝ Ng« Gia Tù B¶o hµnh, b¶o dìng, söa ch÷a « t« vµ c¸c s¶n phÈm phôc vô cho GTVT nh neo dù øng lùc, bu l«ng cêng ®é cao… 2 C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2/Hµ B¶o hµnh, b¶o dìng, söa ch÷a « t«, ®ãng míi Néi thïng xe, l¾p r¸p xe buýt 26 – 50 chç ngåi trªn c¬ së chassis cña h·ng Hyundai, s¶n xuÊt mét sè phô tïng « t«, s¶n xuÊt c¸c lo¹i cÊu kiÖn thÐp. 3 C«ng ty c¬ khÝ 120/Hµ Néi ThiÕt bÞ an toµn GT ®êng bé (t«n lîn sãng, cäc tiªu, biÓn b¸o…) 4 C«ng ty c¬ khÝ c«ng tr×nh S¶n xuÊt thiÕt bÞ m¸y x©y dùng, xÕp dì (Lu c¸c Hµ Néi lo¹i, tr¹m trén BTN, BTXM…) 5 C«ng ty c¬ khÝ « t« 1- Lu c¸c lo¹i ®Õn 20T, tr¹m trén BTN ®Õn 120T/h, 5/§«ng Anh, Hµ Néi tr¹m trén BTXM, 30-4-m3/h, l¾p r¸p « t« lo¹i tõ 4-50 chç vµ xe t¶i 2,5-3,5 tÊn. 6 C«ng ty c¬ khÝ 19-8/Sãc S¶n xuÊt nhÝp « t«, l¾p r¸p « t« S¬n, Hµ Néi 7 C«ng ty c¬ khÝ 30-4/Gia S¶n xuÊt thïng xe t¶i, vá xe vµ mét sè phô tïng L©m, Hµ Néi « t« 8 C«ng ty cæ phÇn « t« Hßa Söa ch÷a, l¾p r¸p « t« tõ 4-50 chç B×nh/Hµ Néi 9 Nhµ m¸y söa ch÷a « t« sè Söa ch÷a, l¾p r¸p « t« 1/Hµ Néi 10 C«ng ty c¬ khÝ vËn t¶i vµ B¶o dìng, söa ch÷a, ®¹i tu « t«
7 x©y dùng/H¶i Phßng I.2. §Æc ®iÓm c«ng nghÖ s¶n xuÊt, l¾p r¸p « t« S¬ ®å c«ng nghÖ toµn bé d©y chuyÒn l¾p r¸p xe « t« a) L¾p dùng th©n xe Mäi kh©u l¾p r¸p dùng th©n xe ®îc thùc hiÖn trªn ®å g¸ chuyªn dïng l¾p trªn xe l¨n do c«ng nh©n thao t¸c b»ng tay. ViÖc hµn c¸c mèi nèi ®îc thùc hiÖn b»ng sóng hµn di ®éng treo trªn hÖ giµn thÐp ®îc dùng riªng trªn sµn nhµ ®Ó tr¸nh ¶nh hëng ®Õn cêng ®é chÞu t¶i cña v× kÌo nhµ xëng. C«ng ®o¹n gia c«ng vµ hoµn thiÖn th©n xe bao gåm 10 tr¹m thao t¸c, mçi tr¹m ®îc nèi tiÕp theo mét d©y chuyÒn. Mét buång hót bét mµi cho c«ng ®o¹n mµi th« ®îc bè trÝ nh»m khèng chÕ bôi s¶n sinh trong qu¸ tr×nh mµi ph¼ng kim lo¹i tríc khi xö lý bÒ mÆt phèt ph¸t hãa
8 Dùng th©n xe Gia c«ng vµ hoµn thiÖn th©n xe Xö lý tríc khi s¬n S¬n ®iÖn ly katot (s¬n chèng rØ) Phñ keo S¬n L¾p r¸p néi thÊt xe L¾p c¸c bé phËn c¬ khÝ D©y chuyÒn chassi KiÓm tra vËn hµnh xe Thö xe trªn ®êng §a xe vµo thµnh phÈm H×nh 1.1. S¬ ®å c«ng nghÖ toµn bé d©y chuyÒn l¾p r¸p xe « t«
9 b) C«ng nghÖ s¬n Xö lý tríc khi s¬n Th©n xe sau khi gia c«ng vµ hoµn thiªn kim lo¹i ®îc chuyÓn sang khu xö lý tríc khi s¬n. C«ng ®o¹n ®Çu tiªn lµ tÈy dÇu, mì b»ng ph¬ng ph¸p phun dung dÞch kiÒm ë nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt cao. TiÕp theo lµ c¸c c«ng ®o¹n röa ng©m trong dung dÞch kiÒm nãng, röa b»ng níc c«ng nghiÖp, ng©m trong bÓ dung dÞch kÏm phèt ph¸t, phèt ph¸t hãa, röa b»ng níc c«ng nghiÖp, tríc khi röa xong bÓ axit cromic ®Ó chèng oxy hãa vµ röa ng©m trong bÓ níc mÒm. Th©n xe ®îc vËn chuyÓn b»ng m¸y trªn c¸c b¨ng chuyÒn tù ®éng hoµn toµn ë phÝa trªn, c¸c b¨ng chuyÒn nµy sö dông hÖ thèng ®a tÝn hiÖu truyÒn tõ b¶ng ®iÒu khiÓn trung t©m. S¬n ®iÖn ly (Katot) Mét trong nh÷ng tiªu chuÈn ®a ra ®é bÒn vµ chÊt lîng s¬n lµ c«ng ®o¹n s¬n chèng rØ. ë c«ng ®o¹n nµy th©n xe ®îc ®a vµo bÓ ®iÖn ph©n (Katèt) chøa dung dÞch ®· läc kü vµ tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¬n ®iÖn ly. S¬n ®iÖn ly gåm 3 c«ng ®o¹n vµ ®îc ®iÒu khiÓn b»ng thiÕt bÞ vi xö lý ®Ó nhËn biÕt thêi gian vËn chuyÓn vµ nhiÖt ®é cña th©n xe, vá xe sao cho gi÷ ®îc th©n xe lu«n ít nh»m h¹n chÕ kh¶ n¨ng bÞ oxy hãa. Qu¸ tr×nh s¬n ®iÖn ly nµy ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chèng rØ cña th©n, vá xe cao vµ gi¶m ®îc ®é dµy cña toµn bé líp s¬n mµ chÊt lîng s¬n vÉn cao, bÒn, bãng vµ ®Ñp. Phñ keo C«ng ®o¹n tiÕp theo cña d©y chuyÒn lµ tiÕn hµnh phñ keo lªn c¸c mèi hµn vµ phñ nhùa PVC phÇn gÇm xe ®Ó ng¨n níc, bôi chui vµo vá xe vµ chèng trãc s¬n, chèng ån.
10 S¬n Qui tr×nh s¬n bao gåm 3 c«ng ®o¹n chÝnh: s¬n mµu lãt, s¬n mµu nÒn vµ s¬n phñ bãng. Sau mçi c«ng ®o¹n s¬n, th©n xe ®îc chuyÓn qua bé phËn sÊy kh«, lµm nguéi vµ mµi nh½n. ViÖc b¶o vÖ m«i trêng trong ph©n xëng s¬n sÏ ®îc ®¶m b¶o do c¸c buång phun s¬n ®îc thiÕt kÕ theo m« h×nh hiÖn ®¹i cã thiÕt bÞ hót vµ läc bôi s¬n. V× lu lîng khÝ th¨ng hoa tõ dung m«i s¶n sinh kh«ng ®¸ng kÓ nªn trong c¸c lß sÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i bè trÝ c¸c bé phËn tiªu hñy lo¹i khÝ ®ã. Mét hÖ thèng t¸ch bïn tù ®éng ®îc bè trÝ nh»m h¹n chÕ chÊt ®éc h¹i cña níc th¶i trong ph©n xëng s¬n tríc khi ®a ra hÖ thèng th¶i chung. C¸c buång phun vµ lß sÊy cã trang bÞ hÖ thèng cøu háa sö dông hÖ thèng thæi khÝ tr¬. Mçi ngêi thî lµm viÖc trong buång ®Òu ®îc trang bÞ mò trïm ®Çu cã èng dÉn kh«ng khÝ ®Ó b¶o vÖ trong trêng hîp cã háa ho¹n. c) L¾p néi thÊt vµ hoµn thiÖn - L¾p néi thÊt xe trong vµ ngoµi xe - L¾p néi thÊt díi th©n xe - L¾p r¸p bé phËn c¬ khÝ. - D©y chuyÒn s¸t xi (chassis) vµ hoµn thiÖn d) KiÓm tra vËn hµnh xe vµ ®¸nh gi¸ chÊt lîng I.3. §Þnh híng ph¸t triÓn I.3.1. Môc tiªu chung cña qui ho¹ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp « t« Giai ®o¹n 2006 – 2010 S¶n phÈm: L¾p r¸p, s¶n xuÊt c¸c lo¹i xe du lÞch cao cÊp díi 16 chç; « t« kh¸ch lo¹i phæ th«ng dïng chñ yÕu cho vËn t¶i c«ng céng trong níc víi c¸c cì ghÕ ngåi phæ biÕn 28-32/41-45/51-56… Sö dông ®éng c¬ vµ tæng thµnh nhËp khÈu tõ Hµn Quèc vµ c¸c TËp ®oµn « t« hµng ®Çu Trung Quèc (FAW, JAC…); ¤ t« t¶i nhÑ, n«ng dông lo¹i thïng hoÆc tù ®æ cã träng t¶i tíi 8 tÊn, ®îc chÕ t¹o trong níc trªn c¬ së ®éng c¬ vµ tæng thµnh chÝnh nhËp khÈu tõ Hµn Quèc, Trung Quèc. Cabin, thïng xe, nhÝp, vµnh xe…®îc s¶n xuÊt trong níc.
11 NhËp khÈu: Xe t¶i nÆng, xe chuyªn dïng Tû lÖ néi ®Þa hãa: - §èi víi lo¹i xe phæ th«ng vµ xe chuyªn dïng: 60% (riªng ®éng c¬ phÊn ®Êu ®¹t tû lÖ néi ®Þa hãa 50% vµ hép sè ®¹t 90%); - §èi víi lo¹i xe cao cÊp: C¸c lo¹i xe du lÞch do liªn doanh s¶n xuÊt ph¶i ®¹t 40 – 45%, c¸c lo¹i xe t¶i, xe buýt cao cÊp ®¹t tû lÖ néi ®Þa hãa 35 – 40%. Giai ®o¹n 2011 – 2020 S¶n phÈm: Chñ ®éng toµn bé d©y truyÒn s¶n xuÊt « t« trong níc tõ kh©u thiÕt kÕ ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó s¶n phÈm mang th¬ng hiÖu ViÖt Nam phôc vô nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu; khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi s¶n xuÊt, l¾p r¸p c¸c lo¹i xe chuyªn dïng vµ xe t¶i nÆng. Tû lÖ néi ®Þa hãa: §¹t trªn 70%, Nhµ níc xãa bá chÕ ®é b¶o hé ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, më cöa thÞ trêng ®Ó cho phÐp tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu cã quyÒn tù do c¹nh tranh trªn thÞ trêng ViÖt Nam nhng n»m trong khu«n khæ vµ cã kiÓm so¸t cña Nhµ níc. I.3.2. C¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n chñ yÕu ë c¸c TØnh phÝa B¾c. Lùa chän c¸c s¶n phÈm cã lîi thÕ ®Ó ®Çu t theo chiÒu híng chuyªn m«n hãa ngµnh nghÒ, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. TËp trung vµo c¸c s¶n phÈm chñ yÕu sau: « t« kh¸ch víi c¸c cì 28-32 chç ngåi, 41-45 chç ngåi, 51-56 chç ngåi, « t« t¶i nhÑ, n«ng dông tíi 5 tÊn phôc vô ph¸t triÓn n«ng th«n, vïng nói s¶n xuÊt tiªu dïng gi¸ thÊp, c¸c thiÕt bÞ tr¹m trén bª t«ng nhùa nãng, m¸y lu, tr¹m nghiÒn sµng ®¸ vµ mét sè c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ phôc vô ngµnh giao th«ng vËn t¶i phôc vô c¸c c¬ së s¶n xuÊt, l¾p r¸p trong níc. §Çu t c¬ së vËt chÊt kü thuËt, trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ s¶n xuÊt míi, hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt. §Çu t c¶i t¹o, më réng, n©ng cÊp c¸c d©y truyÒn l¾p r¸p hiÖn cã ®Ó n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, ®ãng míi c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i. TiÕp nhËn mét sè c¬ së s¶n xuÊt,
12 l¾p r¸p trong níc, bè trÝ qui ho¹ch s¾p xÕp l¹i cho phï hîp víi chiÕn lîc tæng thÓ ngµnh c«ng nghiÖp « t« ViÖt Nam Më réng, n©ng cÊp d©y truyÒn s¶n xuÊt ®ãng míi « t« kh¸ch, « t« buýt t¹i C«ng ty c¬ khÝ 1/5, ®Çu t c¸c d©y chuyÒn ®ãng míi xe kh¸ch, xe buýt ®¹t n¨ng lùc s¶n xuÊt 3.000 xe/n¨m. §Çu t më réng, ®æi míi c«ng nghÖ ®ãng míi xe kh¸ch t¹i C«ng ty cæ phÇn c¬ khÝ « t« Hßa B×nh. T¹i ®©ychuyªn m«n hãa s¶n xuÊt c¸c lo¹i xe kh¸ch liªn tØnh, ®êng dµi víi sè chç ngåi 41-51 ghÕ, ®¹t s¶n lîng 300 – 500 chiÕc/n¨m. §Çu t n©ng cÊp nhµ xëng vµ thiÕt bÞ c«ng nghÖ t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 3/2 ®Ó chuyªn ®ãng c¸c lo¹i xe kh¸ch tõ 25 – 32 chç ngåi víi c«ng suÊt 300 chiÕc/n¨m. Hoµn thµnh viÖc c¶i t¹o, x©y dùng d©y chuyÒn s¶n xuÊt l¾p r¸p c¸c lo¹i xe t¶i nhÑ, n«ng dông cã träng t¶i tíi 5 tÊn t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« vµ xe m¸y c«ng tr×nh ®¹t s¶n lîng 1.000 xe/n¨m. S¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt cã kÕt hîp ®Çu t bæ sung m¸y mãc thiÕt bÞ cÇn thiÕt t¹i C«ng ty « t« 30/4 vµ C«ng ty c¬ khÝ 120 ®Ó chÕ t¹o c¸c lo¹i « t« nhá gi¸ thÊp ®Ó thay thÕ xe c«ng n«ng phôc vô nhu cÇu n«ng th«n víi c«ng suÊt 1.500 – 2.000 xe/n¨m. §Çu t d©y chuyÒn s¶n xuÊt l¾p r¸p xe t¶i nhÑ chuyªn dïng t¹i Thµnh phè H¶i Phßng ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i xe t¶i thïng, xe b¶o «n, xe ®«ng l¹nh dïng trong ngµnh thñy s¶n cã träng t¶i tõ 500 – 1500 kg víi c«ng suÊt 1.000 xe/n¨m. X©y dùng mét sè nhµ m¸y míi qui m« lín, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i theo híng h×nh thµnh c¸c côm c«ng nghiÖp « t«, hç trî cho nhau trong viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm víi tû lÖ néi ®Þa hãa ngµy cµng cao. X©y dùng côm c«ng nghiÖp « t« §ång Vµng (B¾c Giang) bao gåm 4 nhµ m¸y sau: - Nhµ m¸y s¶n xuÊt « t« Hyundai ViÖt Nam s¶n xuÊt xe kh¸ch 5 - 24 chç, t¶i nhÑ 2 - 8 tÊn, c«ng suÊt ®¹t 20.000 xe/n¨m. - Nhµ m¸y s¶n xuÊt ®éng c¬ diesel 80 – 400 CV víi c«ng suÊt 30.000 chiÕc/n¨m.
13 - Nhµ m¸y kÝnh an toµn (kÝnh d¸n 2 líp) cho « t« víi c«ng nghÖ TAMGLASS cña PhÇn Lan chuyªn dïng cho c¸c lo¹i « t« con, « t« kh¸ch, « t« buýt vµ « t« t¶i víi c«ng suÊt 150.000 tÊn/n¨m. - Nhµ m¸y s¶n xuÊt hép sè víi c«ng nghÖ Hyundai. X©y dùng nhµ m¸y s¶n xuÊt xe kh¸ch t¹i §«ng Anh – Hµ Néi víi c«ng suÊt 5.000 xe/n¨m vµ 20.000 bé khung gÇm/n¨m. T¹i ®©y cã s¶n xuÊt khung (Fram) xe, vá cÇu, hép sè vµ mét sè chi tiÕt bé phËn cña hÖ thèng chuyÓn ®éng. X©y dùng nhµ m¸y « t« s¶n xuÊt « t« t¶i nhÑ 2,5 – 8 tÊn c«ng suÊt 12.000 xe/n¨m vµ nhµ m¸y s¶n xuÊt néi thÊt « t« chuyªn s¶n xuÊt c¸c lo¹i tablo, ghÕ ®Öm, tÊm èp l¸t dïng trong « t«… t¹i Quang Minh, VÜnh Phóc. §Çu t d©y chuyÒn s¶n xuÊt « t« n«ng dông, « t« kh¸ch cì nhá phæ th«ng (Minibus) t¹i V¨n L©m – Hng Yªn. T¹i d©y chuyÒn nµy s¶n xuÊt c¸c lo¹i « t« t¶i nhÑ cã träng t¶i 0,5 – 1,5 tÊn víi c«ng suÊt 10.000 xe/n¨m vµ xe minibus cã søc chë 7 – 8 ngêi víi c«ng suÊt 3.000 – 5.000 xe/n¨m. II. VÊn ®Ò m«i trêng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹i nhµ m¸y s¶n xuÊt, l¾p r¸p « t« Do ®Æc thï riªng cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p « t« ViÖt Nam chñ yÕu míi dõng l¹i ë c«ng ®o¹n l¾p r¸p vµ hoµn thiÖn vá xe. Trong khi ®ã hÇu hÕt c¸c lo¹i phô tïng thiÕt bÞ cÇn gia chÕ ®Òu ph¶i nhËp tõ trong hoÆc ngoµi níc, nªn møc ®é tiªu thô nhiªn liÖu hãa th¹ch nh than ®¸, x¨ng dÇu, khÝ gas trong qu¸ tr×nh vËn hµnh s¶n xuÊt t¹i c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt « t« khu vùc phÝa B¾c lµ rÊt Ýt, chØ xuÊt hiÖn ë mét sè nhµ m¸y s¶n xuÊt c¬ khÝ « t«, nhng khèi lîng n¨ng lîng tiªu thô rÊt khiªm tèn. Bªn c¹nh ®ã mÆc dÇu quy m« s¶n xuÊt cha lín vµ ®«i lóc ho¹t ®éng cßn cÇm chõng phô thuéc vµo nhu cÇu trªn thÞ trêng vµ c¸c ®¬n ®Æt hµng nhng sù ph¸t th¶i chÊt « nhiÔm nh khÝ th¶i, níc th¶i, chÊt th¶i r¾n vµ chÊt th¶i nguy h¹i kh«ng ®îc kiÓm so¸t hîp lý l¹i ®ang lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ ®óng. II.1. ¤ nhiÔm m«i trêng do khÝ th¶i T¹i nh÷ng níc cã ngµnh c«ng nghiÖp « t« ph¸t triÓn, søc Ðp lªn m«i trêng kh«ng khÝ do ho¹t ®éng cña c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt « t« lµ rÊt nghiªm träng. NhËt B¶n lµ
14 mét trong nh÷ng quèc gia cã nÒn c«ng nghiÖp « t« ph¸t triÓn m¹nh, mÆc dÇu nhiÒu gi¶i ph¸p b¶o vÖ m«i trêng ®· ®îc thùc hiÖn, tuy nhiªn sù ph¸t th¶i c¸c chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ tõ ngµnh c«ng nghiÖp « t« l¹i ®¸ng quan t©m vµ lo ng¹i t¹i ®Êt níc nµy. ¦íc tÝnh n¨m 2002, ngµnh c«ng nghiÖp « t« cña NhËt B¶n ®· th¶i ra m«i trêng xung quanh 4,5 triÖu tÊn CO2 chiÕm kho¶ng 0,44% tæng lîng ph¸t th¶i CO2 cña c¶ níc, kho¶ng 20.000 tÊn hãa chÊt ®éc h¹i còng ®· ®îc ghi nhËn cã nguån gèc tõ c«ng nghiÖp « t« [Nguån: TLTK ]). Ngoµi ra, c«ng nghiÖp « t« cßn lµ nguån ph¸t th¶i cña mét sè chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ kh¸c nh SO2, VOC, NOx vµ bôi kim lo¹i. Tuy nhiªn mét vµi nghiªn cøu kh¸c cho thÊy, thùc tr¹ng vÒ ph¸t th¶i chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ do ngµnh c«ng nghiÖp « t« t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn sÏ nghiªm träng h¬n nhiÒu so víi NhËt B¶n chñ yÕu do c«ng nghÖ l¹c hËu, vµ nh÷ng lùa chän u tiªn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ. Nguån g©y « nhiÔm kh«ng khÝ trong c«ng nghiÖp « t« lµ c¸c ho¹t ®éng s¬n, sÊy, hµn, xö lý bÒ mÆt vá xe, luyÖn nhÝp, s¶n xuÊt c¸c linh kiÖn cao su, tÊm bäc… Sù ph¸t th¶i chÊt « nhiÔm kh«ng khÝ mét phÇn do sö dông nhiªn liÖu hãa th¹ch. Nhiªn liÖu hãa th¹ch ®ang bÞ xem lµ nguån n¨ng lîng g©y « nhiÔm m«i trêng nghiªm träng nhÊt. T¹i c¸c nhµ m¸y c¬ khÝ giao th«ng vËn t¶i nhiªn liÖu hãa th¹ch ®ang ®îc sö dông ®Ó ®èt lß nung trong c¸c ph©n xëng nhiÖt luyÖn (vÝ dô luyÖn nhÝp), khÝ th¶i ra lµ CO, CO2. Bªn c¹nh ®ã, nhiÔm bÈn bôi kim lo¹i còng rÊt phæ biÕn trong c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt « t« do qu¸ tr×nh gß hµn vµ t¹o khu«n, bôi kim lo¹i ®iÓn h×nh lµ bôi s¾t, nh«m, Mg, Mn vµ mét sè lo¹i kh¸c. Nguån ph¸t th¶i chÊt « nhiÔm quan träng nhÊt lµ c«ng ®o¹n phun s¬n vµ sÊy kh«. ChÊt « nhiÔm ®iÓn h×nh lµ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ dÔ bay h¬i, ®éc h¹i (VOCs), toluene, xylene, ethyl acetate vµ n-butyl acetate. Quy tr×nh phun s¬n vµ sù ph¸t th¶i VOC cã thÓ tãm t¾t nh sau: Ban ®Çu, vá thÐp bªn ngoµi khung xe ®îc tiÒn xö lý b»ng chÊt tÈy röa lau chïi, sÊy kh« trong buång nãng, tÈy nhên vµ ®iÒu chØnh bÒ mÆt. Sau ®ã khung xe ®îc treo b»ng mét d©y c¸p bªn trong c¸c buång kÕt tña b»ng ®iÖn. Chu tr×nh kÕt tña b»ng ®iÖn bao gåm: s¬n, thÊm (setlling) vµ sÊy kh«. Tû lÖ ph¸t th¶i VOC t¬ng ®èi nhá trong qu¸ tr×nh trªn bëi v× c¸c dung m«i kÕt tña b»ng ®iÖn lµ d¹ng níc. Bíc
15 thø ba cña qu¸ tr×nh nµy lµ phñ kÝn, s¬n c¸ch ©m PVC. Trong giai ®o¹n nµy VOC cã thÓ kh«ng cÇn tÝnh ®Õn v× tæng dung m«i sö dông lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Kh©u quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh s¬n trong nhµ m¸y s¶n xuÊt ph¬ng tiÖn ®êng bé, lµ qu¸ tr×nh s¬n lãt, qu¸ tr×nh nµy thùc hiÖn nh»m ®¶m b¶o c¸c ®Æc ®iÓm chèng rØ. Quy tr×nh sÊy ®îc thùc hiÖn sau khi s¬n, ph¸t th¶i mét khèi lîng lín khÝ VOC. Qu¸ tr×nh quan träng kh¸c lµ s¬n mÆt trªn, ®îc tiÕp tôc s¬n ë thÓ r¾n hoÆc s¬n kim lo¹i ®Ó ®¶m b¶o cã h×nh thøc tæng thÓ hÊp dÉn. C¸c quy tr×nh cßn l¹i bao gåm: qu¸ tr×nh l¾p r¸p, kiÓm tra vµ ®¸nh bãng ®Ó ®¶m b¶o h×nh thøc bÒ ngoµi ®Ñp. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm ph¸t th¶i VOC vµ c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, viÖc t¸i chÕ l¹i trong qu¸ tr×nh s¬n phñ, s¬n lãt ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu. Bôi trong c«ng nghiÖp « t« chñ yÕu ph¸t sinh tõ c¸c c«ng ®o¹n s¬n (bôi s¬n), khoan, tiÖn, mµi, ®¸nh bãng bÒ mÆt, c¾t kim lo¹i vµ tõ ho¹t ®éng cña c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i trong nhµ m¸y. Bôi kim lo¹i ¶nh hëng lín, g©y mét sè bÖnh liªn quan ®Õn phæi vµ ®êng h« hÊp. Bôi cã thÓ g©y tæn th¬ng ®èi víi m¾t, da hoÆc hÖ tiªu hãa, nhng nguy hiÓm nhÊt vÉn lµ sù th©m nhËp vµ l¾ng ®äng bôi trong phæi do hÝt thë. TCVN: 0,3 mg/3 0.8 0.7 Nòng độ (mg/m3) 0.6 0.5 0.4 Nồng độ 0.3 0.2 0.1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 :4 :5 :0 :1 :2 :3 :4 :5 :0 :1 :2 :3 :4 14 14 15 15 15 15 15 15 16 16 16 16 16 Thời gian Nguồn: Nhà máy ô tô 3-2 Hình 1.2. Biểu đồ đo bụi hô hấp xưởng phun sơn Nhà máy ô tô 3-2
16 TCVN: 0,3 mg/m3 0.6 Nồng độ (mg/m3) 0.5 0.4 0.3 Nồng độ 0.2 0.1 0 5 7 9 7 0 0 0 0 0 7 :1 :2 :4 :0 :2 :3 :4 :5 :0 :0 15 15 15 16 16 16 16 16 17 17 Thời gian Nguồn: Công ty Liên doanh ô tô Hòa Bình VMC Hình 1.3. Biểu đồ đo bụi hô hấp tại phân xưởng phun sơn Công ty Liên doanh ô tô Hòa Bình VMC II.2. ¤ nhiÔm m«i trêng do tiÕng ån TiÕng ån lµ ®Æc thï chung cña c¸c ho¹t ®éng c¬ khÝ. Nguån ph¸t ån chñ yÕu lµ tõ c¸c: d©y chuyÒn thö, khu vùc nÐn khÝ, khu vùc gia c«ng mµi vµ khu vùc hµn, rÌn c¬ khÝ. Møc ån cao t¹i c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt chñ yÕu do c«ng nghÖ gß hµn cña c¸c nhµ m¸y xÝ nghiÖp cßn qu¸ l¹c hËu vµ chñ yÕu lµm b»ng thñ c«ng, thªm vµo ®ã mét sè nhµ m¸y s¶n xuÊt do khu«n viªn nhµ m¸y chËt nªn c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt ®îc bè trÝ trong mét mÆt b»ng chung. Møc ®é tiÕng ån ph¸t sinh còng kh¸c nhau theo kho¶ng thêi gian ho¹t ®éng vµ gi÷a c¸c ph©n xëng kh¸c nhau, tuy nhiªn trªn thùc tÕ cho thÊy lµ tiÕng ån lµ nguyªn nh©n quan träng g©y nªn c¸c bÖnh ®iÕc nghÒ nghiÖp ®èi víi c«ng nh©n tiÕp xóc trong mét kho¶ng thêi gian dµi.