Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đã đưa ra được nhận xét về những tồn tại và khó khăn của hoạt động cung cấp dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng TMCP Sài Gòn nói riêng và các NHTM Việt Nam nói chung. Bên cạnh đó luận văn còn cho thấy vai trò và tầm quan trọng của việc gia tăng tỷ trọng phí dịch vụ trong tổng thu nhập của ngân hàng TMCP Sài Gòn trong xu thế hội nhập,... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ..……….  …………. TRỊNH THỊ MINH THIẾT GIẢI PHÁP GIA TĂNG NGUỒN THU PHÍ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.Hồ Chí Minh, tháng 06 năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ..……….  …………. TRỊNH THỊ MINH THIẾT GIẢI PHÁP GIA TĂNG NGUỒN THU PHÍ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN SÀI GÒN Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số : 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ TẤN PHƯỚC TP.Hồ Chí Minh, tháng 06 năm 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “ Giải pháp gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn” là công trình nghiên cứu của chính tác giả, nội dung được đúc kết từ quá trình làm việc và các kết quả nghiên cứu thực tiễn trong thời gian qua. Các số liệu được sử dụng trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng, được tôi thu thập từ các nguồn thông tin đáng tin cậy và các báo cáo của Ngân hàng TMCP Sài Gòn. Luận văn được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lê Tấn Phước. Tác giả luận văn Trịnh Thị Minh Thiết
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .....................................1 1.1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu ...............................................................1 1.2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ...................................................................2 1.3. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................3 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................3 1.5. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................3 1.6. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu ........................................................4 1.7. Kết cấu đề tài .................................................................................................5 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ NGUỒN THU PHÍ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................................6 2.1. Dịch vụ phi tín dụng ......................................................................................6 2.1.1. Khái niệm ................................................................................................6 2.1.2. Phân biệt dịch vụ tín dụng và dịch vụ phi tín dụng ................................7 2.1.3. Các loại hình dịch vụ phi tín dụng ..........................................................8 2.1.3.1. Dịch vụ tiền gửi................................................................................8 2.1.3.2. Dịch vụ ngân quỹ .............................................................................8 2.1.3.3. Dịch vụ thanh toán ...........................................................................8 2.1.3.4. Dịch vụ kinh doanh ngoại hối ........................................................10 2.1.3.5. Dịch vụ thẻ .....................................................................................11 2.1.3.6. Dịch vụ ngân hàng điện tử (E-Banking) ........................................11 2.1.3.7. Dịch vụ ủy thác ..............................................................................12 2.1.3.8. Dịch vụ tư vấn ................................................................................12
2.1.3.9. Dịch vụ đại lý .................................................................................13 2.1.3.10. Dịch vụ phi tín dụng khác ..............................................................13 2.2. Nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng .............................................................14 2.2.1. Khái niệm ..............................................................................................14 2.2.2. Phân loại ...............................................................................................14 2.2.2.1. Thu từ dịch vụ tiền gửi ...................................................................14 2.2.2.2. Thu từ dịch vụ ngân quỹ ................................................................14 2.2.2.3. Thu từ dịch vụ thanh toán ..............................................................14 2.2.2.4. Thu từ dịch vụ kinh doanh ngoại hối .............................................15 2.2.2.5. Thu từ dịch vụ thẻ ..........................................................................15 2.2.2.6. Thu từ dịch vụ ngân hàng điện tử (E-banking) ..............................15 2.2.2.7. Thu từ dịch vụ ủy thác ...................................................................15 2.2.2.8. Thu từ dịch vụ tư vấn .....................................................................16 2.2.2.9. Thu từ dịch vụ ngân hàng đại lý ....................................................16 2.2.2.10. Thu từ các dịch vụ phi tín dụng khác .............................................16 2.2.3. Đặc điểm nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng ......................................16 2.2.4. Vai trò của nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng ....................................17 2.3. Gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng ...............................................18 2.3.1. Khái niệm ..............................................................................................18 2.3.2. Các tiêu chí đánh giá .............................................................................18 2.3.2.1. Doanh thu thu phí ...........................................................................18 2.3.2.2. Tỷ trọng trong thu nhập .................................................................19 2.3.2.3. Thu nhập ngoài lãi cận biên (NNIM- Net non-interest margin) ....19 2.3.2.4. Tỷ trọng lợi nhuận phí phi tín dụng/lợi nhuận ròng ......................20 2.3.3. Lợi ích, hậu quả khi gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng ........20 2.3.4. Các biện pháp để gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng ............21 2.4. Kinh nghiệm gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng của các ngân hàng các nước trong khu vực..........................................................................................22 2.4.1. Kinh nghiệm của Ngân hàng Union- Philippine...................................22
2.4.2. Kinh nghiệm của Citibank tại Nhật Bản ...............................................24 2.4.3. Kinh nghiệm của Ngân hàng Bangkok – Thái Lan ..............................25 2.5. Bài học gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng cho Ngân hàng TMCP Sài Gòn ..................................................................................................................26 Kết luận Chương 2 ....................................................................................................28 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THU PHÍ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN ......................................................29 3.1. Giới thiệu về Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Sài Gòn (SCB) ................29 3.2. Thực trạng gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn.......................................................................................................31 3.2.1. Dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) .................31 3.2.2. Kết quả thu phí từ dịch vụ từ dịch vụ phi tín dụng ...............................35 3.2.2.1. Dịch vụ tiền gửi ..............................................................................35 3.2.2.2. Dịch vụ ngân quỹ ...........................................................................35 3.2.2.3. Dịch vụ thanh toán .........................................................................36 3.2.2.4. Dịch vụ kinh doanh ngoại hối ........................................................38 3.2.2.5. Dịch vụ thẻ .....................................................................................39 3.2.2.6. Dịch vụ ngân hàng điện tử .............................................................40 3.2.2.7. Dịch vụ ủy thác ..............................................................................41 3.2.2.8. Dịch vụ tư vấn ................................................................................42 3.2.2.9. Dịch vụ ngân hàng đại lý ...............................................................43 3.2.2.10. Dịch vụ phi tín dụng khác ..............................................................44 3.3. Phân tich cơ cấu nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng ..................................45 3.4. Đánh giá thực trạng gia tăng nguồn thu phí từ dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn ..............................................................................................46 3.4.1. Thực trạng trong giai đoạn 2012 – 2015...............................................46 3.4.2. Thành tựu và hạn chế ............................................................................50 3.4.2.1. Thành tựu .......................................................................................50 3.4.2.2. Hạn chế ..........................................................................................51
3.4.3. Nguyên nhân .........................................................................................53 3.4.3.1. Nguyên nhân chủ quan ...................................................................53 3.4.3.2. Nguyên nhân khách quan ...............................................................54 Kết luận chương 3 ..................................................................................................... 55 CHƯƠNG 4: PHƯƠNG PHÁP VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................ 56 4.1. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................56 4.1.1. Nghiên cứu sơ bộ ..................................................................................56 4.1.2. Nghiên cứu chính thức ..........................................................................58 4.2. Kết quả nghiên cứu ......................................................................................60 4.2.1. Nghiên cứu sơ bộ ..................................................................................60 4.2.1.1. Các yếu tố tác động đến nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng ........60 4.2.1.2. Tiêu chí lựa chọn từng yếu tố đưa ra .............................................61 4.2.1.3. Các yếu tố đó tác động đến nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng như thế nào? ........................................................................................................61 4.2.2. Nghiên cứu chính thức ..........................................................................67 4.3. Đánh giá kết quả nghiên cứu .......................................................................69 Kết luận chương 4 ..................................................................................................... 71 CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ GIA TĂNG NGUỒN THU PHÍ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN ....................72 5.1. Định hướng phát triển của Ngân hàng TMCP Sài Gòn ...............................72 5.1.1. Định hướng chung ................................................................................72 5.1.2. Định hướng phát triển dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn ...............................................................................................................74 5.2. Giải pháp gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn ..................................................................................................................75 5.2.1. Khuyến nghị về chất lượng dịch vụ phi tín dụng .................................75 5.2.2. Khuyến nghị về năng lực tài chính, cơ sở vật chất, công nghệ ngân hàng ...............................................................................................................76 5.2.3. Khuyến nghị về chính sách KH ............................................................77 5.2.4. Khuyến nghị về năng lực quản trị điều hành ........................................78
5.2.5. Khuyến nghị về nguồn nhân lực ...........................................................80 5.2.6. Khuyến nghị về hoạt động marketing ...................................................82 5.2.7. Khuyến nghị về cơ cấu tổ chức, mạng lưới hoạt động .........................83 5.3. Kiến nghị góp phần thực hiện giải pháp gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng ..................................................................................................................83 5.3.1. Đối với chính phủ .................................................................................83 5.3.2. Đối với NHNN Việt Nam .....................................................................84 Kết luận chương 5 ..................................................................................................... 86 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ATM (Automatic Teller Machine): Máy rút tiền tự động KH Khách hàng NHTM Ngân hàng thương mại NHNN Ngân hàng Nhà Nước POS (Point of Sale) Thiết bị chấp nhận thẻ SCB (Saigon Commercial Bank) Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn TMCP Thương mại cổ phần TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh VIP (Very important person) Khách hàng rất quan trọng VND Việt Nam đồng
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Số liệu hoạt động nổi bật của SCB hợp nhất 01/01/2012 ........................ 29 Bảng 3.2: Các chỉ tiêu tài chính cơ bản SCB 2012 - 2015 ...................................... 30 Bảng 3.3: Thu nhập phí dịch vụ tiền gửi .................................................................. 35 Bảng 3.4: Thu nhập phí dịch vụ ngân quỹ ............................................................... 35 Bảng 3.5: Thu nhập phí dịch vụ thanh toán trong nước ........................................... 36 Bảng 3.6: Thu nhập phí dịch vụ thanh toán quốc tế ................................................ 37 Bảng 3.7: Thu nhập phí dịch vụ kinh doanh ngoại hối ............................................ 38 Bảng 3.8: Thu nhập phí dịch vụ thẻ ......................................................................... 39 Bảng 3.9: Thu nhập phí dịch vụ ngân hàng điện tử ................................................. 40 Bảng 3.10: Thu nhập phí dịch vụ ủy thác ................................................................ 41 Bảng 3.11: Thu nhập phí dịch vụ tư vấn .................................................................. 42 Bảng 3.12: Thu nhập phí dịch vụ ngân hàng đại lý ................................................. 43 Bảng 3.13: Thu nhập phí dịch vụ phi tín dụng khác ................................................ 44 Bảng 3.14: Cơ cấu nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại SCB 2012 – 2015 ......... 45 Bảng 3.15. Tốc độ tăng trưởng thu nhập phí từ dịch vụ phi tín dụng 2012-2015 ... 47 Bảng 3.16 : Cơ cấu Thu nhập của SCB 2012 - 2015 ............................................... 48 Bảng 3.17: Tỷ trọng thu nhập ròng từ dịch vụ phi tín dụng trên thu nhập hoạt động của SCB 2012 - 2015 ............................................................................................... 49 Bảng 3.18: Tính toán thu nhập ngoài lãi cận biên (NNIM) giai đoạn 2012 - 2015 . 49 Bảng 4.1: Tiến độ nghiên cứu .................................................................................. 57 Bảng 4.2: Bảng tổng hợp mẫu khảo sát ................................................................... 60
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 3.1 Mô hình nghiên cứu chính thức ................................................................58
1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu Hội nhập kinh tế quốc tế và toàn cầu hóa là xu hướng đang diễn ra rộng khắp trên nhiều lĩnh vực trong đó có lĩnh vực ngân hàng. Trong nền kinh tế toàn cầu hóa, các yếu tố của quá trình tái sản xuất hàng hóa và dịch vụ được chuyển dịch tự do từ nước này sang nước khác thông qua các cam kết mở cửa thị trường. Điều quan trọng để một ngân hàng thu hút KH là yếu tố thương hiệu, tính an toàn trong mọi loại hình giao dịch, sự khác biệt về dịch vụ cung ứng, những tiện ích, chính sách ưu đãi… đảm bảo đem lại quyền lợi tốt nhất cho KH sử dụng. Trong những năm gần đây, các NHTM Việt đã cạnh tranh nhau trong việc đẩy mạnh phát triển mảng dịch vụ phi tín dụng đầy tiềm năng trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng còn nhiều khó khăn, và luôn bị chi phối, ràng buộc bởi hành lang pháp lý của Nhà nước. Các sản phẩm dịch vụ phi tín dụng mà các ngân hàng cung ứng cho các KH cá nhân và doanh nghiệp đã và đang chứng minh những ưu việt trong quá trình phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường. Nguồn thu từ các sản phẩm dịch vụ phi tín dụng này mang đến sự phát triển ổn định và bền vững cho các NHTM. Nhưng đó cũng là lĩnh vực có nhiều thách thức, đòi hỏi cao về năng lực chuyên môn, về trình độ công nghệ thông tin, về chính sách mang tính chiến lược và cạnh tranh của ngân hàng. Đây là điểm mạnh của các ngân hàng ngoại tại Việt Nam và là hạn chế của đa số ngân hàng trong nước. Để có thể tồn tại và phát triển trong giai đoạn cạnh tranh gay gắt hiện nay, các NHTM phải tìm cách phát huy những thế mạnh, khắc phục những điểm yếu, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của KH, tìm ra giải pháp nhằm nâng cao thu nhập phí dịch vụ phi tín dụng, đem lại sự phát triển vững mạnh cho chính các NHTM Việt Nam, rút ngắn khoảng cách trong trình độ kinh doanh giữa ngân hàng nội và các ngân hàng ngoại. Nằm trong xu hướng trên, ngân hàng TMCP Sài Gòn dần chú trọng đầu tư phát triển sang lĩnh vực dịch vụ phi tín dụng trong những năm gần đây. Các sản phẩm dịch vụ phi tín dụng được cải tiến theo chiều hướng gia tăng về số lượng kết hợp nâng cao về chất lượng. Việc gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng bao
2 gồm cả gia tăng đối tượng thu phí và gia tăng các sản phẩm, chất lượng dịch vụ thu phí nhưng vẫn phải đảm bảo tính cạnh tranh cho từng mức phí được đưa ra. Ngân hàng cung cấp các dịch vụ phi tín dụng cho KH, KH chi trả nhưng vẫn cảm thấy hài lòng về lợi ích mình nhận được. Xuất phát từ những vấn đề trên, tác giả đã chọn đề tài “ Giải pháp gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn”. Luận văn nhằm nghiên cứu các yếu tố tác động đến nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng, phân tích thực trạng hoạt động thu phí dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn, từ đó kiến nghị một số giải pháp để gia tăng nguồn thu phí từ dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn. 1.2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Trong những năm gần đây, nhiều ngân hàng mạnh tay chi tiền triển khai nhiều hoạt động quảng bá dịch vụ phi tín dụng, đầu tư hệ thống công nghệ thông tin, nghiên cứu dòng sản phẩm đặc thù có khả năng phát triển mạnh và lên chiến lược quảng cáo, tiếp thị phù hợp theo từng sản phẩm, cho từng đối tượng KH. Mặc dù hoạt động dịch vụ phi tín dụng được các ngân hàng chú trọng phát triển nhưng chiều rộng và chiều sâu còn hạn chế. Do đó, việc tìm ra giải pháp phát triển dịch vụ phi tín dụng, gia tăng nguồn thu nhập ổn định từ phí dịch vụ phi tín dụng là vấn đề có ý nghĩa quan trọng mang tính chiến lược đối với hoạt động của các NHTM Việt Nam. Chủ đề gia tăng nguồn thu phí hay thu nhập từ hoạt động dịch vụ phi tín dụng đã được một số nhà kinh tế trong nước quan tâm và nghiên cứu. Những công trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực này thường chỉ tập trung nghiên cứu một số mảng của dịch vụ phi tín dụng nổi trội qua khảo sát tại một ngân hàng cụ thể. Do đó những công trình nghiên cứu sâu sắc về gia tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng còn rất hạn chế. Vì hạn chế về quy mô, thời gian và nguồn số liệu, đề tài tác giả chọn cũng chỉ phân tích giải pháp gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng cụ thể là TMCP Sài Gòn, nơi tác giả hiện đang công tác. Cho đến hiện nay, theo thống kê của tác giả có một số công trình nghiên cứu trong nước liên quan đến đề tài cụ thể như sau:
3 Giải pháp gia tăng nguồn thu phí từ dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Á: Luận văn thạc sĩ/Ngô Mỹ Chương; người hướng dẫn: Nguyễn Thanh Phong - TP.HCM: Đại học Kinh tế TP.HCM, 2014. Giải pháp tăng thu từ dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình: Luận văn thạc sĩ/Phạm Thị Nga; người hướng dẫn: Trương Thị Hồng - TP.HCM: Đại học Kinh tế TP.HCM, 2013. Giải pháp tăng thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Long An/Nguyễn Thị Thảo Ngân; người hướng dẫn: Trương Thị Hồng. - TP.HCM: Đại học Kinh tế TP.HCM, 2012. Giải pháp tăng thu từ hoạt động dịch vụ phi tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam: Luận văn thạc sĩ/Đinh Thị Thanh Tâm; người hướng dẫn: Trần Hoàng Ngân - TP.HCM: Đại học Kinh tế TP.HCM, 2011. Giải pháp tăng thu từ dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Vũng Tàu: Luận văn thạc sĩ/Đỗ Nguyễn Hạ Vân; người hướng dẫn: Trần Huy Hoàng - TP.HCM : Đại học Kinh tế TP.HCM, 2009. 1.3. Mục tiêu nghiên cứu Phân tích các yếu tố tác động đến nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng. Đánh giá thực trạng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn. Từ đó đề xuất các giải pháp và kiến nghị góp phần gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng. 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn. Phạm vi nghiên cứu: đề tài giới hạn trong phạm vi Ngân hàng TMCP Sài Gòn trong giai đoạn 2012 – 2015 1.5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu sử dụng trong đề tài này là phương pháp định tính. Luận văn kết hợp phân tích thống kê mô tả, so sánh tổng hợp và khảo sát xã hội học.
4 1.6. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu Một trong các nội dung cơ cấu lại hoạt động tài chính các tổ chức tín dụng trong đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015” được Thủ tướng Chính phủ phệ duyệt theo Quyết định số 254/QĐ-TTg ngày 01/03/2012 là: Từng bước chuyển dịch mô hình kinh doanh của các NHTM theo hướng giảm bớt sự phụ thuộc vào hoạt động tín dụng và tăng thu nhập từ hoạt động dịch vụ phi tín dụng. Có thể thấy, phát triển dịch vụ phi tín dụng có vai trò rất quan trọng, quyết định sự tồn tại của một ngân hàng; góp phần đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ ngân hàng, từ đó thu hút và mở rộng đến nhiều đối tượng KH; đáp ứng tối ưu nhu cầu của nền kinh tế, góp phần củng cố sự lớn mạnh và nâng cao uy tín, vị thế của NHTM trong nền kinh tế; phân tán rủi ro cho ngân hàng, mang lại nguồn thu ổn định, làm tăng lợi nhuận của NHTM; thúc đẩy quan hệ hợp tác, hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng. Gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng cũng là cách thức có hiệu quả nhất để thay đổi cơ cấu kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng, nhất là trong điều kiện các dịch vụ tín dụng đang tiềm ẩn nhiều rủi ro, hoạt động đầu tư và kinh doanh chứng khoán, bất động sản gặp nhiều khó khăn như thời điểm hiện nay. Bên cạnh đó,việc phát triển dịch vụ phi tín dụng còn mang nhiều ý nghĩa kinh tế xã hội như quá trình tích tụ vốn hiệu quả hơn; các giao dịch tiền tệ diễn ra an toàn, chính xác và tiện dụng hơn; các thu nhập bất hợp pháp được kiểm soát chặt chẽ hơn… Luận văn đã đưa ra được nhận xét về những tồn tại và khó khăn của hoạt động cung cấp dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng TMCP Sài Gòn nói riêng và các NHTM Việt Nam nói chung. Bên cạnh đó luận văn còn cho thấy vai trò và tầm quan trọng của việc gia tăng tỷ trọng phí dịch vụ trong tổng thu nhập của ngân hàng TMCP Sài Gòn trong xu thế hội nhập, đồng thời đưa ra các giải pháp phù hợp với tình hình thực tế nhằm giúp cho ngân hàng TMCP Sài Gòn có thể phát triển bền vững dựa trên các sản phẩm dịch vụ ngân hàng hữu ích, hiện đại, an toàn, hiệu quả.
5 1.7. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục các từ viết tắt, danh mục bảng biểu,… nội dung của luận văn được kết cấu thành 5 chương: Chương 1: Giới thiệu về đề tài nghiên cứu Chương 2: Tổng quan lý luận về nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng thương mại Chương 3: Thực trạng hoạt động thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Chương 4: Phương pháp nghiên cứu và kết quả nghiên cứu Chương 5: Giải pháp và kiến nghị gia tăng nguồn thu phí dịch vụ phi tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn
6 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ NGUỒN THU PHÍ DỊCH VỤ PHI TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1. Dịch vụ phi tín dụng 2.1.1. Khái niệm Theo từ điển thuật ngữ ngân hàng của Nhà xuất bản giáo dục Barron, xuất bản lần thứ 5 của Thomas P. Fitch định nghĩa về dịch vụ phi tín dụng: Dịch vụ phi tín dụng (non credit banking services) là các dịch vụ ngân hàng dựa trên lệ phí không liên quan đến việc mở rộng tín dụng mà ngân hàng cung cấp cho các ngân hàng đại lý hoặc KH doanh nghiệp. Thu nhập từ dịch vụ phi tín dụng có thể là một nguồn thu đáng kể cho các ngân hàng và các tổ chức tài chính. Ví dụ dịch vụ phi tín dụng bao gồm sự tin tưởng và các khoản thu liên quan đến đầu tư, quản lý tiền mặt toàn cầu, trao đổi tiền tệ nước ngoài… Theo Tài liệu dự án “Khảo sát và đánh giá dịch vụ phi tín dụng ngân hàng Việt Nam” của tổ chức Deloitte Touche Tohmatsu, dịch vụ phi tín dụng là bất cứ dịch vụ hoặc sản phẩm nào cung cấp bởi ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính mà không phải là những dịch vụ tín dụng. Dịch vụ phi tín dụng là dịch vụ được ngân hàng cung cấp tới KH đáp ứng nhu cầu về tài chính, tiền tệ của KH nhằm trực tiếp hoặc gián tiếp đem lại cho ngân hàng một khoản thu nhập nhất định, không bao gồm dịch vụ tín dụng. Như vậy, dịch vụ phi tín dụng là toàn bộ các dịch vụ ngân hàng không kể dịch vụ tín dụng, là một bộ phận cấu thành của Dịch vụ Ngân hàng có đầy đủ các đặc điểm của dịch vụ ngân hàng, đó là những dịch vụ liên quan đến việc mua bán các công cụ tài chính giữa ngân hàng với KH, trong đó ngân hàng không sử dụng đến tài sản nợ mà dựa trên khả năng công nghệ, phương tiện, nguồn nhân lực của ngân hàng để cung cấp cho KH, nhằm tạo ra thu nhập cho ngân hàng bằng các khoản phí xác định thu được từ KH thể hiện qua các khoản thu từ dịch vụ thanh toán, dịch vụ ngân quỹ, dịch vụ bảo lãnh thu phí, dịch vụ tư vấn, dịch vụ ủy thác…
7 2.1.2. Phân biệt dịch vụ tín dụng và dịch vụ phi tín dụng Dịch vụ tín dụng và dịch vụ phi tín dụng đều là dịch vụ ngân hàng, do đó đều mang đầy đủ những thuộc tính chung như: tính vô hình, tính không thể tách biệt hoặc không chia cắt, tính không ổn định và khó xác định.  Sự khác nhau giữa dịch vụ phi tín dụng so với dịch vụ tín dụng được thể hiện qua các đặc điểm sau: - Dịch vụ phi tín dụng khi thực hiện ngân hàng không thu lãi mà thu các khoản phí dịch vụ, chênh lệch giá, hoa hồng,… từ dịch vụ do mình cung cấp. - Dịch vụ phi tín dụng không làm phát sinh các nghiệp vụ liên quan đến việc cung cấp và thu hồi tài sản đối với KH. Xét về mặt nghiệp vụ, khi dịch vụ phi tín dụng được ngân hàng cung cấp tới KH thì không làm phát sinh các khoản mục cho vay trong phần tài sản của Bảng cân đối kế toán của ngân hàng, hay nói khác đi đó là dịch vụ không làm ngân hàng phải chuẩn bị một khoản tiền thực để nhận lại khoản tiền đó sau một khoảng thời gian. - Dịch vụ phi tín dụng không chịu tác động trực tiếp của lãi suất. Để đánh giá hoạt động phi tín dụng của một ngân hàng có thể căn cứ vào tỷ lệ thu ngoài lãi trên tổng thu nhập. Tỷ lệ này càng cao, càng chứng tỏ tính hiệu quả của dịch vụ phi tín dụng. Do đó, sự thay đổi về lãi suất không tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh cũng như việc phát triển các dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng. - Dịch vụ phi tín dụng không hiện hữu, dịch vụ phi tín dụng không thể cảm nhận được bằng các giác quan, và kết quả được biểu hiện qua một số yếu tố là phương tiện chuyển giao dịch vụ cho KH như: địa điểm cung ứng, thái độ của GDV, thời gian xử lý công việc, môi trường giao dịch,… - Việc cung cấp các dịch vụ phi tín dụng cho KH không tuân theo nguyên tắc hoàn trả. Doanh thu, chi phí cho các dịch vụ phi tín dụng của ngân hàng không bao gồm các khoản lãi thu được từ việc cấp tín dụng cho KH hay lãi phải trả từ việc vay vốn của KH. Do đó, việc cung cấp dịch vụ phi tín dụng cho KH được thực hiện “mua đứt bán đoạn” mà không có sự hoàn trả từ phía KH.
8 2.1.3. Các loại hình dịch vụ phi tín dụng 2.1.3.1. Dịch vụ tiền gửi Nhận tiền gửi là hoạt động nhận tiền của tổ chức, cá nhân dưới hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm, phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu và các hình thức nhận tiền gửi khác theo nguyên tắc có hoàn trả đầy đủ tiền gốc, lãi cho người gửi tiền theo thỏa thuận. Thông qua đó ngân hàng thu các khoản phí đối với các giao dịch phát sinh liên quan phục vụ cho giao dịch tiền gửi của khách hàng. 2.1.3.2. Dịch vụ ngân quỹ Dịch vụ ngân quỹ là những dịch vụ do NHTM cung ứng nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý, kiểm soát dòng tiền, hoạt động thu chi của KH một cách an toàn và hiệu quả. Những dịch vụ này giúp KH tiết kiệm được thời gian và chi phí, giảm thiểu rủi ro trong việc vận chuyển, kiểm đếm, cất giữ tiền mặt. Khi sử dụng các dịch vụ ngân quỹ thì KH phải trả một khoản phí cho ngân hàng nhờ đó giúp ngân hàng gia tăng nguồn thu nhập từ phí, được hưởng lợi ích từ việc KH duy trì số dư trên tài khoản, tăng cơ hội bán chéo các sản phẩm khác cho KH. Các dịch vụ ngân quỹ phổ biến hiện nay được các NHTM cung cấp như là: dịch vụ kiểm đếm hộ, dịch vụ đổi tiền, dịch vụ giữ hộ tài sản, dịch vụ thu hộ, chi hộ tận nơi, dịch vụ cho thuê két sắt, dịch vụ trả hộ tiền lương thông qua ngân hàng… 2.1.3.3. Dịch vụ thanh toán Bao gồm hai hình thức dịch vụ thanh toán trong nước và dịch vụ thanh toán quốc tế. Trong đó,  Dịch vụ thanh toán trong nước bao gồm các hình thức dịch vụ sau: - Dịch vụ thanh toán bằng ủy nhiệm chi: là phương thức thanh toán được ngân hàng thực hiện theo lệnh chi của KH bằng cách trích chuyển tiền trên tài khoản tiền gửi thanh toán của KH lập ủy nhiệm chi sang tài khoản tiền gửi thanh toán của bên thụ hưởng. - Dịch vụ thanh toán bằng ủy nhiệm thu: là phương thức thanh toán mà KH lập ủy nhiệm thu theo mẫu của ngân hàng để ủy nhiệm ngân hàng thu hộ tiền người
9 mua, người nhận cung ứng hàng hóa, dịch vụ trên cơ sở hợp đồng thương mại giữa hai bên. - Dịch vụ cung ứng và thanh toán bằng séc: séc là mệnh lệnh thanh toán vô điều kiện của chủ tài khoản lập dưới dạng văn bản yêu cầu tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán chi trả một số tiền nhất định cho người thụ hưởng bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản từ tài khoản tiền gửi thanh toán của người ký phát séc cho người thụ hưởng trên tờ séc hoặc trả theo lệnh của người thụ hưởng hoặc trả cho người xuất trình. - Dịch vụ thanh toán hóa đơn: là dịch vụ thanh toán mà ngân hàng cung cấp theo yêu cầu của KH nhằm đáp ứng nhu cầu thanh toán tiền nợ hóa đơn của một số nhà cung cấp dịch vụ như điện, điện thoại, internet, nước hoặc thanh toán tiền vé máy bay,... thông qua tài khoản của nhà cung cấp tại ngân hàng. - Dịch vụ thu Ngân sách Nhà nước: là dịch vụ thu các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác thuộc Ngân sách Nhà nước (thuế nội địa, thuế xuất nhập khẩu, lệ phí và các khoản phải nộp khác vào Ngân sách Nhà nước theo quy định của Luật xử phạt vi phạm hành chính). - Dịch vụ nộp thuế điện tử: là dịch vụ cung cấp cho các tổ chức thực hiện nộp các khoản thuế tại bất kỳ địa điểm nào có kết nối Internet. Đây là sản phẩm dịch vụ mới được triển khai theo chủ trương của Chính phủ trong việc cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, với mục tiêu là tỷ lệ doanh nghiệp nộp thuế điện tử đạt tối thiểu 90% trong năm 2015. - Dịch vụ thanh toán bằng thẻ (POS) là phương thức thanh toán không dùng tiền mặt mà ngân hàng cung cấp cho các chủ thẻ của mình để thực hiện chi tiêu, mua bán hàng hóa dịch vụ tại các đơn vị chấp nhận thẻ - đơn vị được lắp đặt máy cà thẻ (máy POS). Dịch vụ POS cho phép KH là chủ thẻ ghi nợ nội địa hoặc chủ thẻ tín dụng của các ngân hàng thương mại thanh toán hàng hóa dịch vụ tại điểm mua hàng hóa dịch vụ mà được ngân hàng liên kết là đơn vị chấp nhận thanh toán bằng thẻ ngân hàng.