Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hỗ trợ đầu tư phát triển trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2006-2010

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài khái quát thực trạng về cơ chế, chính sách Tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước và kết quả đạt được trong quá trình thực thi chính sách trong thời gian qua tại tỉnh Vĩnh Long. Từ đó phân tích, đánh giá những đóng góp tích cực, cũng như những hạn chế và tìm ra nguyên nhân của những hạn chế từ chính sách Tín dụng như nước trong hỗ trợ phát triển kinh tế thời gian qua.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hỗ trợ đầu tư phát triển trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2006-2010

1 Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o Tr¦êng ®¹i häc kinh tÕ thμnh phè hå chÝ minh TrÇn Phó Minh GI¶I PH¸P Hç TRî §ÇU T¦ PH¸T TRIÓN TR£N §ÞA BμN TØNH VÜNH LONG GIAI §O¹N 2006 - 2010 Chuyªn ngμnh : Kinh tÕ tμi chÝnh-ng©n hμng. M· sè : 60.31.12 LUËN V¡N TH¹C SÜ KINH TÕ Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS TS TRÇN NGäC TH¥ Tp hå chÝ minh – n¨m 2005
2 Môc Lôc Trang phô b×a Trang Môc lôc Danh môc c¸c ký hiÖu, c¸c ch÷ viÕt t¾t Më §ÇU 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi: 1 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tμi 2 3. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tμi 2 4. C¬ së lý luËn vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3 5. Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n: 3 Ch−¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ tÝn dông nhμ n−íc 4 1.1. T¨ng tr−ëng kinh tÕ vμ c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ 4 1.1.1. Mét sè lý thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ: 4 1.1.1.1 T¨ng tr−ëng kinh tÕ: 4 1.1.1.2 T¨ng tr−ëng kinh tÕ kh«ng ph¶i lóc nμo còng nhÊt qu¸n t¹i c¸c n−íc 4 1.1.1.3 Mét sè häc thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ 6 1.1.2. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®èi víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ 13 1.2. Kh¸i niÖm vμ b¶n chÊt tÝn dông nhμ n−íc 14 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông 14 1.2.2. B¶n chÊt cña TÝn dông nhμ n−íc 16 1.3. Nguyªn t¾c vμ h×nh thøc cña TÝn dông nhμ n−íc 17 1.3.1. C¸c nguyªn t¾c cña TÝn dông nhμ n−íc 17 1.3.2. C¸c h×nh thøc TÝn dông nhμ n−íc 17 1.4. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vμ vai trß cña TÝn dông nhμ n−íc 20 1.4.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan 20 1.4.2. Vai trß cña TÝn dông nhμ n−íc trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ 22 1.5. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ TÝn dông nhμ n−íc 22 1.6. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc khi gia nhËp WTO 25
3 Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ chÝnh s¸ch −u ®·i ®Çu t− cña Nhμ n−íc t¹i tØnh VÜnh long 27 2.1. Tæng quan vÒ chÝnh s¸ch −u ®·i ®Çu t− cña Nhμ n−íc 27 2.1.1. ChÝnh s¸ch, c¬ chÕ −u ®·i ®Çu t− cña nhμ n−íc 27 2.1.1.1 ChÝnh s¸ch −u ®·i vÒ ®Êt ®ai 27 2.1.1.2 ChÝnh s¸ch −u ®·i vÒ ThuÕ 27 2.1.1.3 ChÝnh s¸ch −u ®·i vÒ TÝn dông 30 2.2. ChÝnh s¸ch −u ®·i vÒ tÝn dông 31 2.2.1. C¬ chÕ cho vay trung vμ dμi h¹n hç trî xuÊt khÈu 31 2.2.2. C¬ chÕ hç trî l·i suÊt sau ®Çu t− 33 2.2.3. C¬ chÕ b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− 35 2.2.4. C¬ chÕ cho vay ng¾n h¹n hç trî xuÊt khÈu 36 2.2.5. Nguån vèn TÝn dông tÝn dông nhμ nø¬c 37 2.2.6. QuyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhμ n−íc cã liªn quan vÒ ChÝnh s¸ch tÝn dông nhμ nø¬c 37 2.2.7. Kh¸i qu¸t vÒ m« h×nh tæ chøc cña Quü hç trî ph¸t triÓn 38 2.2.7.1 Sù ra ®êi cña Quü hç trî ph¸t triÓn 39 2.2.7.2 §Æc ®iÓm cña Quü hç trî ph¸t triÓn 39 2.2.7.3 Tæ chøc bé m¸y cña Quü hç trî ph¸t triÓn 39 2.2.7.4 KÕt qu¶ thùc thi chÝnh s¸ch TÝn dông nhμ n−íc 41 2.3. ChÝnh s¸ch −u ®·i ®Çu t− t¹i tØnh VÜnh Long 43 2.3.1. C¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t− cña TØnh VÜnh Long 47 2.3.1.1 ¦u ®·i vÒ ®Êt ®ai 49 2.3.1.2 ¦u ®·i vÒ thuÕ 50 2.3.1.3 ¦u ®·i vÒ tÝn dông −u ®·i 50 2.3.2. KÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c h×nh thøc tÝn dông −u ®·i ®Çu t− ph¸t triÓn trªn ®Þa bμn TØnh VÜnh long 51 2.4. Nh÷ng thμnh c«ng chñ yÕu trong thùc thi c¸c ChÝnh s¸ch TÝn dông Nhμ n−íc trªn ®Þa bμn tØnh VÜnh long 54 2.5. Nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp cña ChÝnh s¸ch tÝn dông −u ®·i nhμ n−íc 55 Ch−¬ng 3: Gi¶i ph¸p hç trî ®Çu t− ph¸t triÓn trªn ®Þa bμn tØnh VÜnh Long giai ®o¹n 2006-2010 58 3.1. §Þnh h−íng hoμn tiÖn chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t− th«ng qua tÝn dông Nhμ n−íc trªn ®Þa bμn TØnh VÜnh Long 58 3.1.1. Môc tiªu t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña TØnh VÜnh Long tíi n¨m 2010 58
4 3.1.2. §Þnh h−íng hoμn thiÖn chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch §Çu t− cña TØnh VÜnh Long 63 3.1.3. §Þnh h−íng hoμn thiÖn chÝnh s¸ch tÝn dông nhμ n−íc 63 3.1.3.1 §Þnh h−íng chung 63 3.1.3.2 §Þnh h−íng hoμn thiÖn thùc thi c¸c chÝnh s¸ch tÝn dông nhμ n−íc trªn ®Þa bμn TØnh VÜnh Long 65 3.2. Mét sè gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch TÝn dông Nhμ n−íc trªn ®Þa bμn tØnh VÜnh Long 65 3.2.1. C«ng t¸c lËp vμ giao kÕ ho¹ch 65 3.2.2. C¬ chÕ huy ®éng vèn 66 3.2.3. C¬ chÕ cho vay trung vμ dμi h¹n 67 3.2.4. C¬ chÕ cho vay ng¾n h¹n hç trî xuÊt khÈu 72 3.2.5. Tæ chøc bé m¸y 76 3.3. KiÕn nghÞ 77 - KiÕn nghÞ ®èi víi Nhμ n−íc 77 - KiÕn nghÞ ®èi víi UBND TØnh VÜnh Long 79 - KiÕn nghÞ ®èi víi doanh nghiÖp 80 Tμi liÖu tham kh¶o
5 Danh môc c¸c ký hiÖu, c¸c ch÷ viÕt t¾t §BSCL: §ång b»ng s«ng Cöuu Long CNH-H§H: C«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ DA: Dù ¸n DNTN: Doanh nghiÖp t− nh©n §TPT: §Çu t− ph¸t triÓn §TXD: §Çu t− x©y dùng GTNT: Giao th«ng n«ng th«n HTPT: Hç trî ph¸t triÓn HTXK: Hç trî xuÊt khÈu HTLS: Hç trî l·i suÊt HTLSS§T: Hç trî l·i suÊt sau ®Çu t− NSNN: Ng©n s¸ch nhμ n−íc TDNN: TÝn dông nhμ n−íc TDTT: ThÓ dôc thÓ thao TNHH: Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n WTO: Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi
6 Më §ÇU 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi: Vèn ®Çu t−, mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu cho qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng kinh tÕ ë mäi quèc gia, mäi l·nh thæ vμ ngμnh kinh tÕ. Vèn ®Çu t− quyÕt ®Þnh t¨ng tr−ëng c¶ vÒ tèc ®é, quy m«, c¬ cÊu còng nh− ®Þnh h−íng cho sù ph¸t triÓn. Do vËy huy ®éng mäi nguån lùc cho ®Çu t− ph¸t triÓn lμ mét nhiÖm vô hÕt søc bøc xóc cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. VÒ môc ®Ých ®Çu t− tuú theo chñ së h÷u nguån vèn sÏ cã nh÷ng tiªu chÝ tÝnh tãan kh¸c nhau, nh−ng nh×n chung c¸c nhμ ®Çu t− khi ®−a nguån vèn vμo ®Çu t− ®Òu mong muèn thu l¹i mét kho¶n lîi nhuËn cao nhÊt , trong thêi gian gÇn nhÊt. Tuy nhiªn trong thùc tÕ kh«ng ph¶i bÊt kú lÜnh vùc ®Çu t− nμo còng mang ®Õn lîi nhuËn cao vμ thu håi vèn trong thêi gian ng¾n. Cã nhiÒu lÜnh vùc ®Çu t− ®ßi hái vèn ®Çu t− lín, thêi gian thu håi vèn l©u, vμ cã nhiÒu lÜnh vùc kh«ng tÝnh ®−îc hiÖu qu¶ thu håi vèn trùc tiÕp tõ dù ¸n, hoÆc hiÖu qu¶ vèn kh«ng cao nh−ng ®ã lμ nh÷ng lÜnh vùc kh«ng thÓ thiÕu cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh x· héi. §Ó ®iÒu hßa gi÷a môc ®Ých ®Çu t− cña c¸c nhμ ®Çu t− víi nhu cÇu ®Çu t− cña x· héi, Nhμ n−íc víi t− c¸ch võa lμ nhμ ®Çu t− võa lμ chñ thÓ cña nÒn kinh tÕ ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch, hç trî cho c«ng t¸c huy ®éng c¸c nguån lùc cho ®Çu t− ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m«, c¬ cÊu vμ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cho nÒn kinh tÕ. §Ó khuyÕn khÝch hç trî huy ®éng nguån lùc cho ®Çu t− ph¸t triÓn Nhμ n−íc cã nhöng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch th«ng qua nhiÒu lÜnh vùc nh− ®Êt ®ai, thuÕ, tÝn dông Trong ®ã lÜnh vùc tÝn dông ®Çu t− cña nhμ n−íc cã mét vÞ trÝ quan träng ®Æc biÖt trong thêi kú chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vμ ®−a nÒn kinh tÕ héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Trong nh÷ng n¨m qua, chÝnh s¸ch tÝn dông ®Çu t− cña nhμ n−íc ®· ®i vμo cuéc sèng vμ ph¸t huy t¸c dông, gãp phÇn quan träng ®Èy nhÞp ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña ®Êt n−íc ®¹t theo møc phÊn ®Êu tõng thêi kú. Th«ng qua chÝnh s¸ch tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc ®· hç trî nguån vèn ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®Çu t− c¬ së vËt chÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l−îng hμng ho¸, gãp phÇn gi¶m chi phÝ ®Çu vμo, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, duy tr× thÞ tr−êng
7 truyÒn thèng vμ tiÕp cËn thÞ tr−êng míi. §Æc biÖt lμ c¸c mÆt hμng cã sù c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ tr−êng quèc tÕ. Tuy nhiªn qua h¬n 6 n¨m (kÓ tõ 2000) sau khi thùc hiÖn ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vèn TÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc th«ng qua viÖc tËp trung ®Çu mèi qu¶n lý tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc vμo hÖ thèng Quü HTPTvμ hoμn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch −u ®·i cña nhμ n−íc ®· béc lé mét sè tån t¹i, bÊt cËp cÇn ®−îc bæ sung, hoμn thiÖn ®Ó chÝnh s¸ch ph¸t huy h¬n n÷a hiÖu qu¶ trong viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®Çu t− ph¸t triÓn. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vμ chuÈn bÞ gia nhËp tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi WTO. Qua thùc tiÔn t¹i 1 ®Þa ph−¬ng VÜnh long cã thÓ xem xÐt qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn còng nh− néi dung c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña ChÝnh phñ trong lÜnh vùc Tμi chÝnh tiÒn tÖ hç trî cho §Çu t− ph¸t triÓn, ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®−îc xem xÐt bæ sung hoÆc söa ®æi cho phï hîp thùc tiÔn. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tμi - Lμm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ TÝn dông nhμ n−íc trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng vÒ thùc hiÖn chÝnh s¸ch TÝn dông vμ nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc, h¹n chÕ cña nã trong viÖc hç trî, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam nãi chung vμ cô thÓ ë TØnh VÜnh Long nãi riªng trong nh÷ng n¨m qua. - §−a ra ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p hoμn thiÖn chÝnh s¸ch tÝn dông Nhμ n−íc phï hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ vμ thùc hiÖn thμnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp, ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc nãi chung vμ ë TØnh VÜnh long nãi riªng. 3. §èi t−îng vμ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tμi - §èi t−îng nghiªn cøu cña luËn v¨n lμ chÝnh s¸ch chung tÝn dông §Çu t− ph¸t triÓn cña Nhμ n−íc ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ¸p dông t¹i tinh VÜnh long, bao gåm: tÝn dông ®Çu t− trung vμ dμi h¹n, tÝn dông ng¾n h¹n hç trî xuÊt khÈu, hç trî l·i suÊt sau ®Çu t−, b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t− - Ph¹m vi nghiªn cøu: §Ò tμi nghiªn cøu thùc thi chÝnh s¸ch tÝn dông nhμ n−íc trªn ph¹m TØnh VÜnh long th«ng qua Chi nh¸nh Quü Hç trî ph¸t triÓn VÜnh long.
8 4. C¬ së lý luËn vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu - LuËn v¨n sö dông ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vμ duy vËt lÞch sö lμm ph−¬ng ph¸p luËn c¬ b¶n. - Sö dông c¸c sè liÖu thèng kª ®Ó ph©n tÝch, so s¸nh, tham kh¶o ý kiÕn c¸c chuyªn gia ®Ó rót ra kÕt luËn vÒ gi¶i ph¸p. 5. Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n: - Ph©n tÝch râ vai trß t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch Tμi chÝnh tiÒn tÖ cña ChÝnh phñ th«ng qua kªnh hç trî TÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña nhμ n−íc nãi chung vμ ë TØnh VÜnh Long nãi riªng. - Kh¸i qu¸t thùc tr¹ng vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch TÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña nhμ n−íc vμ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh thùc thi chÝnh s¸ch trong thêi gian qua t¹i TØnhVÜnh long. Tõ ®ã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc,còng nh− nh÷ng h¹n chÕ vμ t×m ra nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ tõ chÝnh s¸ch TÝn dông nhμ n−íc trong hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ thêi gian qua. - §Ò xuÊt ph−¬ng h−íng vμ c¸c gi¶i ph¸p hoμn thiÖn chÝnh s¸ch TÝn dông nhμ n−íc ë ViÖt Nam nãi chung vμ thùc thi t¹i TØnh VÜnh long nãi riªng hiÖn nay ®Ó phï hîp xu h−íng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vμ khu vùc, ®¸p øng tèt môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi gian tíi.
9 Ch−¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ tÝn dông nHμ n−íc 1.1. T¨ng tr−ëng kinh tÕ vμ c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ: 1.1.1. Mét sè lý thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ: 1.1.1.1. T¨ng tr−ëng kinh tÕ: C¸c thuËt ng÷ ph¸t triÓn kinh tÕ vμ t¨ng tr−ëng kinh tÕ thØnh tho¶ng chóng ra sö dông thay cho nhau. Nh−ng xÐt vÒ b¶n chÊt “ph¸t triÓn kinh tÕ” vμ “t¨ng tr−ëng kinh tÕ” lμ hai kh¸i nhiÖm kh«ng cã sù thèng nhÊt vÒ ý nghÜa. HÇu nh− tÊt c¶ c¸c nhμ kinh tÕ häc ®Òu ®ång ý r»ng sù gia t¨ng s¶n l−îng lμm t¨ng phóc lîi lμ mét phÇn cña qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng. Cã nghÜa lμ, t¨ng tr−ëng kinh tÕ liªn quan dÕn viÖc n©ng cao n¨ng lùc cña nÒn kinh tÕ trong viÖc tho¶ m·n mong muèn vμ nhu cÇu cña ng−êi d©n. Nh−ng ph¸t triÓn kh¸c víi t¨ng tr−ëng ë chç: ph¸t triÓn bao hμm tÊt c¶ nh÷ng thay ®æi trong nÒn kinh tÕ bao gåm nh÷ng thay ®æi x· héi, chÝnh trÞ, ®Þnh chÕ ®i liÒn víi sù thay ®æi s¶n l−îng. Trong thùc tÕ chóng ta th−êng ¸p dông ®Þnh nghÜa ®¬n gi¶n vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ do Simon Kuznets, nhμ kinh tÕ häc ®o¹t gi¶i Nobel- ®−a ra: T¨ng tr−ëng lμ “sù gia t¨ng bÒn v÷ng vÒ s¶n phÈm theo ®Çu ng−êi hoÆc theo tõng c«ng nh©n”. §Þnh nghÜa cña Kuznets t−¬ng tù nh− ®Þnh nghÜa cña Douglass North vμ Robert Paul Thomas ®−a ra: T¨ng tr−ëng kinh tÕ x·y ra nÕu s¶n l−îng t¨ng nhanh h¬n d©n sè. ë ®©y chóng ta coi “s¶n l−îng” lμ bao gåm tÊt c¶ hμng ho¸, dÞch vô mμ ng−êi d©n thô h−ëng, cho dï th«ng th−êng chóng cã ®−îc ghi nhËn nh− c¸c th−íc ®o chÝnh thøc cña s¶n phÈm quèc d©n hay kh«ng. Nh− vËy chóng ta cã thÓ hiÓu: T¨ng tr−ëng kinh tÕ bao gåm nh÷ng thay ®æi ®èi víi x· héi vμ nÒn kinh tÕ lμm t¨ng s¶n l−îng thùc tÝnh theo ®Çu ng−êi dμnh cho ng−êi d©n n−íc ®ã. Cã nghÜa lμ t¨ng tr−ëng kinh tÕ lμ toμn bé qu¸ tr×nh dÉn ®Õn s¶n l−îng tÝnh theo ®Çu ng−êi cao h¬n. 1.1.1.2 T¨ng tr−ëng kinh tÕ kh«ng ph¶i lóc nμo còng nhÊt qu¸n t¹i c¸c n−íc: Mét ®Æc ®iÓm kh¸c cña kinh nghiÖm t¨ng tr−ëng trong toμn bé thÕ kû 19 vμ 20 lμ tÝnh hay thay ®æi cña thμnh tÝch t¨ng tr−ëng cña mét sè n−íc. Ch¼ng h¹n, vμo cuèi kû 19, ¸chentina lμ n−íc t¨ng tr−ëng nhanh nhÊt trªn thÕ giíi. ThËt vËy, n¨m 1913, chØ cã mét sè Ýt n−íc cã thu nhËp tÝnh theo ®Çu ng−êi cao
10 h¬n so víi ¸chentina: bèn n−íc giμu tμi nguyªn thiªn nhiªn võa míi ®−îc ®Þnh c−: Australia, New Zealand, Canada, Mü vμ mét nhãm nhá c¸c n−íc Ch©u ¢u bao gåm BØ, §øc, Thôy SÜ, Hμ Lan vμ V−¬ng Quèc Anh. S¶n l−îng thùc tÝnh theo ®Çu ng−êi cña ¸chentina v−ît qua tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ Ch©u ¢u kh¸c n¨m 1913, bao gåm c¶ c¸c n−íc Sc¨ngdinavi. Ngμy nay, sau nhiÒu n¨m tr× trÖ kinh tÕ, ¸chentina nhËn thÊy r»ng m×nh tôt hËu xa trong b¶ng xÕp h¹ng c¸c n−íc - vμ hiÖn nay Ng©n hμng thÕ giíi xÕp vμo nhãm c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn cã "thu nhËp trung b×nh". Tr¸i l¹i, n¨m 1980, NhËt B¶n cã thu nhËp thùc tÝnh theo ®Çu ng−êi b»ng víi c¸c n−íc Ch©u Mü Latinh lóc ®ã, ch¼ng h¹n nh− Brazil, Colombia, vμ Mexico; thu nhËp thùc tÝnh theo ®Çu ng−êi cña NhËt B¶n vμo giai ®o¹n chuyÓn giao cña thÕ kû míi chØ nhiÒu h¬n 1/3 thu nhËp thùc tÝnh theo ®Çu ng−êi cña ¸chentina mét Ýt. Nh−ng ®Õn nh÷ng n¨m 1980, thu nhËp thùc tÝnh theo ®Çu ng−êi cña NhËt B¶n lín h¬n Brazil gÊp 3 lÇn vμ t−¬ng ®−¬ng víi thu nhËp tÝnh theo ®Çu ng−êi cña Mü, §øc vμ Thôy sÜ. Sù thÞnh v−îng cña mét sè n−íc ®· thay ®æi trong vßng mét vμi thËp kû võa qua. Nh− chóng ta ®· thÊy nÒn kinh tÕ Trung Quèc ®· t¨ng tr−ëng nhanh nh− thÕ nμo kÓ tõ nh÷ng n¨m 1980. Tuy nhiªn, chØ vμi n¨m tr−íc ®ã, phóc lîi cña ng−êi d©n Trung Quèc bÞ ¶nh h−ëng nÆng nÒ do cuéc "C¸ch m¹ng v¨n hãa". ChÝnh sù xao trén vÒ x· héi nμy ®· lμm cho møc thu nhËp vèn ®· thÊp cña Trung Quèc xuèng tíi møc thÊp ®Õn næi cho dï thu nhËp tÝnh theo ®Çu ng−êi t¨ng, mét c¸ch ®¸ng kinh ng¹c, lªn bèn lÇn trong vßng hai thËp kû võa qua vÉn kh«ng lμm cho Trung Quèc tho¸t khái t×nh tr¹ng lμ mét trong nh÷ng n−íc nghÌo cña thÕ giíi. N¨m 1960, theo c¸c b¸o c¸o cña C¬ quan ph¸t triÓn Quèc tÕ Hoa Kú vμ Ng©n hμng thÕ giíi. Hμn Quèc vμ §μi Loan lóc ®ã ®−îc xem lμ nh÷ng tr−êng hîp kh«ng thÓ cøu v·n. ë c¶ hai nÒn kinh tÕ nμy, thu nhËp tÝnh theo ®Çu ng−êi n¨m 1950 thÊp ch−a b»ng mét n÷a cña Peru, lóc ®ã lμ mét trong nh÷ng n−íc nghÌo nhÊt Ch©u Mü Latinh. Ngμy nay ng−êi d©n sèng t¹i §μi Loan vμ Hμn Quèc cã møc thu nhËp tÝnh theo ®Çu ng−êi cao h¬n Ýt nhÊt bèn lÇn so víi ng−êi d©n Peru. Sù kh¸c nhau vÒ møc thÞnh v−îng cña c¸c n−íc cho thÊy râ r»ng b¶ng xÕp h¹ng cña c¸c nÒn kinh tÕ thμnh c«ng vμ kh«ng thμnh c«ng kh«ng ph¶i ®−îc kh¾c trªn ®¸. Tèc ®é t¨ng tr−ëng cña mét n−íc vμ vÞ trÝ cña nã trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã thÓ thay ®æi mét c¸ch nhanh chãng.
11 Tõ mét sè dÉn chøng nªu trªn cho thÊy r»ng : mçi quèc gia tïy theo tõng thêi kú kh¸c nhau do t¸c déng bëi nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan vμ chñ quan kh¸c nhau cã thÕ cã nh÷ng tèc dé t¨ng tr−ëng kinh tÕ kh¸c nhau.Kh«ng cã g× lμ bÊt biÕn cho tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ. 1.1.1.3 Mét sè häc thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ: §Ó cã c¬ së nghiªn cøu qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña c¸c n−íc ¸p dông vμo qu¸ tr×nh x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ thùc tÕ ë n−íc ta, xin ®iÓm qua mét sè häc thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña mét sè trõ¬ng ph¸i ®Ó tham kh¶o nh− sau: * C¸c giai ®o¹n mang tÝnh chÊt tuyÕn tÝnh cña lý thuyÕt t¨ng tr−ëng: Häc thuyÕt n¨m giai ®o¹n t¨ng tr−ëng cña Walt W.Rostow: Theo Walt W.Rostow, tÊt c¶ c¸c n−íc ®Òu ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ kÐm ph¸t triÓn sang ph¸t triÓn theo n¨m thêi kú võa cã tÝnh liªn hÖ vμ cã tÝnh liªn tôc: 1- Thêi kú x· héi truyÒn thèng (nÒn kinh tÕ chñ yÕu dùa vμo n«ng nghiÖp, n¨ng suÊt thÊp, ®êi sèng vËt chÊt cßn khan hiÕm thiÕu thèn, khoa häc kû thuËt ch−a ph¸t triªn). 2- Thêi kú chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn tiÒn cÊt c¸nh (h×nh thμnh c¸c ngμnh s¶n xuÊt chñ yÕu; ra ®êi giíi chñ vμ ng−êi lμm c«ng; thÓ chÕ kinh tÕ nh− Ng©n hμng, hÖ thèng luËt lÖ, c«ng nghÖ míi ®−îc ¸p dông vμo c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp). 3- Thêi kú cÊt c¸nh (thÓ hiÖn ë tØ lÖ ®Çu t− cho ph¸t triÓn ngμy cμng gia t¨ng vμ ¸p dông m¹nh mÏ tiÕn bé khoa häc kü thuËt). 4- Thêi kú næ lùc tr−ëng thμnh (c¬ cÊu kinh tÕ ®· cã chiÒu h−íng thay ®æi theo c¸c ngμnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, n¨ng suÊt cao). 5- Thêi kú tiªu thô khèi l−îng lín (thÓ hiÖn ë mét x· héi hiÖn ®¹i, s¶n phÈm vËt chÊt phong phó, møc tiªu dïng vμ ®êi sèng cao). Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c thêi kú ®Çu nhÊn m¹nh ®Õn vai trß quan träng cña tiÕt kiÖm vμ ®Çu t−. NhËn xÐt: M« h×nh trªn cã mét gi¶ ®Þnh cho r»ng mäi nÒn kinh tÕ ®Òu cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vÒ ®Þnh chÕ, c¬ cÊu, vμ th¸i ®é cÇn thiÕt ®Ó chuyÓn ®æi mét c¸ch h÷u hiÖu nguån vèn ®Çu t− míi thμnh c¸c møc s¶n l−îng cao (§©y lμ gi¶ ®Þnh
12 cña c¸c nhμ kinh tÕ Ph−¬ng t©y trong nh÷ng n¨m 1950, 1960 ®óng cho c¸c n−íc ë ch©u ¢u vμ Mü). §iÒu nμy kh«ng ®óng hoμn toμn víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn ngμy nay. Lý thuyÕt nμy kh«ng xem xÐt ®Õn viÖc c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó kiÓm so¸t m«i tr−êng bªn ngoμi. Ngay c¶ nh÷ng n−íc cã chiÕn l−îc ph¸t triÓn tèt nhÊt còng ph¶i g¸nh chÞu c¸c có sèc tõ bªn ngoμi. * C¸c m« h×nh thay ®æi c¬ cÊu: ý t−ëng chñ yÕu cña c¸c m« h×nh nμy lμ m« t¶ c¬ chÕ hay qu¸ tr×nh mμ qua ®ã c¸c nÒn kinh tª kÐm ph¸t triÓn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cña m×nh tõ n«ng nghiÖp truyÒn thèng sang nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp chÕ t¹o vμ dÞch vô ®a d¹ng vμ hiÖn ®¹i. hai mo h×nh th−êng ®−îc ®Ò cËp trong nhãm lý thuyÕt nμy lμ "M« h×nh thÆng d− lao ®éng" cña W, Arthur Lewis vμ "c¸c mÉu h×nh ph¸t triÓn" cña Hollis Chenery. Lý thuyÕt ph¸t triÓn cña W. Arthur Lewis: W. Arthur Lewis ®−a ra m« h×nh nμy vμo n¨m 1954 vμ ®−îc john Fei vμ Gustav Ranis bæ sung. Trong nh÷ng n¨m 1960, 1970 vμ m·i cho ®Õn ngμy nay m« h×nh vÉn cßn ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong viÖc gi¶i thÝch sù thÆng d− lao ®éng trong qóa tr×nh ph¸t triÓn. C¸c nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn cã thÓ chia thμnh hai khu vùc : (1) khu vùc n«ng nghiÖp truyÒn thèng, møc sèng t¹m dñ, n¨ng suÊt lao ®éng biªn tÕ cã thÓ b»ng kh«ng, møc l−¬ng thÊp (2) khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, n¨ng suÊt cao h¬n, tiÒn l−¬ng cao h¬n vμ cã xu h−íng t¨ng tr−ëng nhanh. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®−îc m« t¶ lμ qu¸ tr×nh chuyÓn giao lao ®éng tõ khu vùc truyÒn thèng sang khu vùc hiÖn ®¹i vμ sù t¨ng tr−ëng cña s¶n l−îng, viÖc lμm trong khu vùc hiÖn ®¹i. Tèc ®é t¨ng tr−ëng cña khu vùc nμy ®−îc quyÕt ®Þnh bëi tû lÖ ®Çu t− vμ tÝch lòy vèn. NhËn xÐt: T×nh tr¹ng th©m dông lao ®éng trong khu vùc hiÖn ®¹i vμ thÆng d− lao ®éng trong khu vùc truyÒn thèng kh«ng ph¶i lóc nμo còng x¶y ra ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vμ ë mäi thêi kú. Cã t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ®¸ng kÓ ë khu vùc thμnh thÞ vμ còng cã c¶ t×nh tr¹ng thiÕu hôt lao ®éng ngay khu vùc n«ng th«n theo thêi vô.
13 Gi¶ ®Þnh vÒ tiÒn l−¬ng thùc lμ kh«ng ®æi ë thμnh thÞ lμ kh«ng thùc tÕ. TiÒn l−¬ng ë thμnh thÞ t¨ng ngay c¶ khi cã t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp thμnh thÞ vμ n¨ng suÊt biªn b»ng kh«ng ë khu vùc n«ng nghiÖp. H¬n n−a n¨ng suÊt biªn b»ng kh«ng trong khu vùc n«ng nghiÖp cã thÓ lμ mét gi¶ ®Þnh kh«ng hîp lý. M« h×nh ph¸t triÓn cña Hollis Chenery: M« h×nh thay ®æi c¬ cÊu ®−îc biÕt ®Õn nhiÒu nhÊt lμ m« h×nh dùa trªn c«ng tr×nh thùc nghiÖm cña Hollis Chenry. Nghiªn cøu nμy ®· gãp phÇn lμm râ mét sè ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, nh− lμ: (1) sù dÞch chuyÓn tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp, (2) sù tÝch lòy ®Òu vÒ vèn vËt lùc, (3) sù thay ®æi cÇu tiªu dïng, (4) sù ph¸t triÓn cña c¸c thμnh thÞ vμ c¸c ngμnh c«ng nghiÖp ®« thi cïng víi sù di d©n tõ c¸c trang tr¹i vμ thÞ trÊn nhá (5) sù thay ®æi quy m« gia ®×nh vμ t¨ng tr−ëng d©n sè. Kh¸i niÖm ph¸t triÓn kinh tÕ trong c¸c m« h×nh hay ®−îc xem nh− mét tËp häp c¸c thay ®æi cã liªn quan trong c¬ cÊu cña mét nÒn kinh tÕ trong suèt thêi kú chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ víi n«ng nghiÖp ®ãng vai trß chñ ®¹o thμnh mét nÒn kinh tÕ cã c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vμ dÞch vô ph¸t triÓn nh»m duy tr× t¨ng tr−ëng liªn tôc trong thu nhËp vμ phóc lîi x· héi. Sù chuyÓn tiÕp trong qóa tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia: C¸c ®iÓm gièngnhau trong thêi kú chuyÓn tiÕp: - Thay ®æi cña cÇu tiªu dïng khi thu nhËp t¨ng lªn. - §Ó t¨ng s¶n l−îng hay thu nhËp theo ®Çu ng−êi th× cÇn ph¶i tÝch lòy vèn vËt chÊt vμ con ng−êi. - Kh¶ n¨ng tiÕp cËn c«ng nghÖ t−¬ng tù. - Më cöa vμ tiÕp cËn ngo¹i th−¬ng. Tuy nhiªn nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau sau ®©y sÏ lμm cho m« h×nh thay ®æi c¬ cÊu cã thÓ theo c¸c mÉu h×nh kh¸c nhau gi÷a c¸c n−íc. - Môc tiªu x· héi khi lùa chän chÝnh s¸ch. - VÞ trÝ ®Þa lý vμ sù giμu cã vÒ tμi nguyªn thiªn nhiªn. - §é lín cña quèc gia - TÝnh ®ång ®Òu cña nguån ®Çu t− n−íc ngoμi. - Sù kh¸c biÖt vÒ c¸c yÕu tè gièng nhau theo thêi gian.
14 ChuyÓn tiÕp bao gåm mét sè c¸c tiÕn tr×nh cã liªn quan. C¸c tiÕn tr×nh bao gåm c¸c ý ®æi trong hÇu hÕt c¸c chøc n¨ng kinh tÕ: (1) N¨ng lùc s¶n xuÊt t¨ng lªn (vÝ dô tÝch lòy tay nghÒ lao ®éng...), (2) sù chuyÓn ®æi trong c¸ch sö dông nguån lùc (bao gåm nguån lùc s¶n xuÊt, th−¬ng m¹i...) C¸c tiÕn tr×nh kinh tÕ-x· héi nh− ®« thÞ hãa, ph©n phèi thu nhËp, chuyÓn ®æi d©n sè... * C¸c lý thuyÕt vÒ sù phô thuéc: C¸c m« h×nh nμy cho r»ng c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn bÞ bao v©y bëi sù c©n nh¾c vÒ ®Þnh chÕ chÝnh trÞ vμ kinh tÕ, c¶ trong n−íc còng nh− quèc tÕ vμ ®uæi kÞp c¸c n−íc giμu trong mèi quan hÖ phô thuéc. Cã 3 tr−êng ph¸i chÝnh: (1) m« h×nh phô thuéc t©n thuéc ®Þa, (2) m« h×nh c¬ chÕ sai lÇm, (3) luËn ®Ò ph¸t triÓn nhÞ nguyªn. M« h×nh phô thuéc t©n thuéc ®Þa: M« h×nh nμy cho r»ng sù hiÖn h÷u vμ tån t¹i cña t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn lμ do sù tiÕn hãa lÞch sö cña hÖ thèng t− b¶n quèc tÕ cña hÖ thèng t− b¶n quèc tÕ rÊt bÊt b×nh ®¼ng vÒ mèi quan hÖ n−íc giμu-n−íc nghÌo. Mèi quan hÖ quyÒn lùc bÊt b×nh ®¼ng gi÷a trung t©m lμ bé phËn ngo¹i vi lμm cho næ lùc cña c¸c n−íc nghÌo nh»m ®¹t ®−îc ®éc lËp vμ tù chñ trë nªn khã kh¨n vμ cã thÓ nãi lμ bÊt kh¶. Nh÷ng nhãm ng−êi t¹i c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn t¹o nªn mét tÇng líp thèng trÞ nhá mμ mèi quan t©m chÝnh cña hä lμ duy tr× hÖ thèng t− b¶n quèc tÕ bÊt b×nh ®¼ng nhê ®ã hä ®−îc h−ëng lîi. Nh− vËy, kÐm ph¸t triÓn trong m« h×nh nμy ®−îc xem lμ mét hiÖn t−îng bªn ngoμi (hμm ý vÒ tÝnh hÖ thèng vμ ¶nh h−ëng thèng trÞ ) g©y ra trong khi c¸c lý thuyÕt thay ®æi c¬ cÊu vμ lý thuyÕt c¸c thêi kú chó träng vμo c¸c rμng buéc bªn trong (hμm ý tiÕt kiÖm vμ ®Çu t− kh«ng ®ñ). LuËn ®Ò ph¸t triÓn nhÞ nguyªn: ThuyÕt nhÞ nguyªn t−îng tr−ng cho sù hiÖn h÷u vμ tån t¹i l©u dμi cña t×nh tr¹ng ph©n kú ngμy cμng t¨ng gi÷a c¸c n−íc giμu vμ c¸c n−íc nghÌo, gi÷a nh÷ng ng−êi giμu vμ ng−êi nghÌo ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Bèn yÕu tè chÝnh cña kh¸i niÖm nμy lμ: - Trong mét hÖ thèng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, −u viÖt vμ thø cÊp cã thÓ cïng tån t¹i trong mét kh«ng gian cho tr−íc. VÝ dô, sù hiÖn h÷u cña tÇng líp −u tó, giμu cã, tr×nh ®é häc vÊn cao vμ mét sè ®«ng d©n chóng mï ch÷. Hay
15 ngay trong m« h×nh cña Lewis cã hai khu vùc n«ng nghiÖp truyÒn thèng n¨ng suÊt thÊp tån t¹i song hμnh víi khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. - Sù hiÖn h÷u nμy cã tÝnh chÊt ¨n s©u b¸m rÔ chø kh«ng chØ cã ý nghÜa giao thêi (t×nh tr¹ng ®ång hiÖn h÷u cña giμu vμ nghÌo trªn thÕ giíi) kh«ng ®¬n thuÇn lμ mét hiÖn t−îng lÞch sö mμ sím hay muén sÏ ®−îc söa ch÷a. - Møc ®é −u viÖt vμ thø cÊp cã mét xu h−íng gia t¨ng cè h÷u. - Mèi quan hÖ t−¬ng hì gi÷a c¸c yÕu tè −u viÖt vμ thø cÊp lμ sao cho sù hiÖn h÷u gi÷a c¸c yÕu tè −u viÖt kh«ng lμm g× ®Ó kÐo yÕu tè thø cÊp lªn ®−îc. Mét sè nhËn xÐt c¸c lý thuyÕt phô thuéc: C¸c lý thuyÕt nμy kh«ng ®−a ra ®−îc lêi gi¶i thÝch chÝnh thøc hay phi chÝnh thøc vÒ c¸ch thøc c¸c quèc gia ph¸t ®éng vμ duy tr× ph¸t triÓn. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn ë c¸c n−íc trong qua tr×nh ph¸t triÓn bÞ trén lÉn. C¸c lý thuyÕt nμy v« h×nh dung ®· t¹o ra sù ph©n cùc vÒ quyÒn lùc trªn thÕ gi¬i. Kh«ng thóc ®Èy c¶i c¸ch thÓ chÕ, chÝnh trÞ, kinh tÕ c¶ ph¹m vi quèc gia vμ thÕ giíi vμ t¹o ra chñ nghÜa b¶o hé vÒ ngo¹i th−¬ng. * Lý thuyÕt t©n cæ ®iÓn: Träng t©m cña nhãm lý thuyÕt nμy tËp trung vμo viÖc gi¶i thÝch sù kÐm ph¸t triÓn lμ hËu qña cña sù ph©n bæ nguån lùc kÐm cái do nh÷ng chÝnh s¸ch ®Þnh gi¸ kh«ng ®óng vμ sù can thiÖp qóa møc cña nhμ n−íc lμm chËm vμ ¶nh h−ëng nhÞp ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ. C¸c nhμ t©n b¶o thñ lËp luËn r»ng th«ng qua viÖc cho phÐp thÞ tr−êng tù do c¹nh tranh ®Ó ph¸t triÓn, t− nh©n hãa c¸c danh nghiÖp nhμ n−íc, ®Èy m¹nh th−¬ng m¹i tù do vμ më réng xuÊt khÈu, chμo ®ãn c¸c nhμ ®Çu t− n−íc ngoμi, b·i bá c¸c quy ®Þnh cña ChÝnh Phñ vμ c¸c biÕn d¹ng gi¸ th× c¶ hiÖu qña kinh tÕ vμ t¨ng tr−ëng kinh tÕ sÏ ®−îc t¨ng c−êng. Sù tiÕp cËn theo t©n cæ ®iÓn cã thÓ ®−îc chia thμnh 3 ph−¬ng ph¸p: (1) ph−¬ng ph¸p thÞ tr−êng tù do, (2) ph−¬ng ph¸p chän lùa c«ng céng, (3) Ph−¬ng ph¸p Ng©n hμng thÕ giíi, quü tiÒn tÖ quèc tÕ. Ph−¬ng ph¸p thÞ tr−êng tù do lËp luËn r»ng riªng c¸c thÞ tr−êng kh«ng th«i ®· lμ hiÖu qña. c¹nh tranh nÕu kh«ng hoμn h¶o th× còng h÷u hiÖu, c«ng nghÖ s½n cã vμ kh«ng tèn chi phÝ hÊp thu; th«ng tin hoμn h¶o vμ kh«ng tèn chi phÝ thu nhËp. Nh− vËy, bÊt kú sù can thiÖp nμo cña ChÝnh Phñ vμo nÒn kinh tÕ
16 theo ®Þnh nghÜa còng cã thÓ lμm bãp mÐo vμ ph¶n t¸c dông. Do vËy, ChÝnh Phñ chØ nªn can thiÖp ë mét møc ®é tèi thiÓu vμo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Lý thuyÕt chän lùa c«ng céng phñ nhËn vai trß cña c¸c chÝnh Phñ. Hä lËp luËn r»ng c¸c nhμ chÝnh trÞ, c«ng chøc, c«ng d©n vμ nhμ n−íc hμnh ®éng chØ trªn quan ®iÓm lîi Ých c¸ nh©n, lμm ph©n bè sai c¸c nguån lùc vμ gi¶m sót tù do c¸ nh©n. ChÝnh Phñ chØ nªn tËp trung vμo c¸c ho¹t ®éng vÒ an ninh, quèc phßng. Ph−¬ng ph¸p cña ng©n hμng thÕ giíi- Qòy tiÒn tÖ quèc tÕ c«ng nhËn chÝnh Phñ ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù vËn hμnh cña c¸c thÞ tr−êng th«ng qua can thiÖp vμo nh÷ng trôc trÆc kh«ng hoμn h¶o tån t¹i trªn thÞ tr−êng ë nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc ®iÒu phèi ®Çu t− vμ b¶o vÖ m«i tr−êng còng nh− æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Ngoμi ra, c¸c ®Þnh chÕ nh»m vμo sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng còng nh− lμm thÕ nμo ®Ó b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ng−êi nghÌo lμ nh÷ng vÊn ®Ò ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn ®Ò cËp ®Õn. T¹i mét quèc gia, bÊt kú sù tiÕn bé phô thuéc vμo nhiÒu yÕu tè. C¸c cuéc tranh luËn vÒ vai trß cña nhμ n−íc vμ thÞ tr−êng thõa nhËn r»ng c¶ hai ®Òu cÇn thiÕt vÒ bæ sung cho nhau. Sù thay ®æi trong t− duy ph¸t triÓn cña c¸c ®Þnh chÕ nμy cã thÓ ®−îc tãm t¾t trong bèn ®Ò xuÊt sau: - Sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cã nhiÒu môc tiªu. - C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn phô thuéc liªn ®íi nhau. - ChÝnh Phñ c¸c n−íc ®ãng vai trß thiÕt yÕu trong viÖc ph¸t triÓn, nh−ng kh«ng cã mét quy t¾c ®¬n gi¶n ®Ó m¸ch b¶o hä nªn lμm g×. - C¸c qu¸ tr×nh nhËn thøc vμ c¶i c¸ch còng quan träng nh− c¸c chÝnh s¸ch. * Lý thuyÕt t¨ng tr−ëng míi: §©y lμ lý thuyÕt quan träng lμm c¬ së cho ph©n tÝch t¨ng tr−ëng néi sinh. Theo c¸c lý thuyÕt t¨ng tr−ëng t©n Cæ ®iÓn truyÒn thèng cho r»ng t¨ng tr−ëng lμ kÕt qña tù nhiªn cña c©n b»ng dμi h¹n. Tuy nhiªn, mét phÇn trong t¨ng tr−ëng kinh tÕ vÉn ch−a ®−îc gi¶i thÝch, ®ã lμ sè d− trong ph−¬ng tr×nh t¨ng tr−ëng Solow. C¸c m« h×nh t¨ng tr−ëng néi sinh cã sù t−¬ng ®ång vÒ c¬ cÊu trong m« h×nh t¨ng tr−ëng t©n cæ ®iÓn, nh−ng chóng kh¸c nhau ®¸ng kÓ vÒ c¸c gi¶ ®Þnh c¬ b¶n vμ c¸c kÕt luËn rót ra. M« h×nh t¨ng tr−ëng néi sinh lo¹i bá gi¶ ®Þnh t©n cæ
17 ®iÓn vÒ n¨ng suÊt biªn cña vèn gi¶m dÇn, sinh lîi t¨ng dÇn theo quy m«, vμ chó träng vμo vai trß cña c¸c yÕu tè ngo¹i t¸c. Th«ng qua gi¶ ®Þnh r»ng ®Çu t− c«ng céng vμ ®Çu t− t− nh©n vμo nguån nh©n lùc t¹o ra lîi thÕ kinh tÕ ngo¹i t¸c, c¶i thiÖn n¨ng suÊt mμ cßn bï trõ cho xu h−íng tù nhiªn vÒ sinh lîi gi¶m dÇn. Lý thuyÕt t¨ng tr−ëng néi sinh t×m c¸ch gi¶i thÝch sù hiÖn h÷u cña sinh lîi t¨ng dÇn theo quy m« vμ c¸c kiÓu h×nh t¨ng tr−ëng dμi h¹n ph©n kú gi÷a c¸c n−íc (kh¸c víi dù ®o¸n héi tô theo m« h×nh t¨ng tr−ëng t©n cæ ®iÓn cña Solow). C«ng nghÖ vÉn ®ãng vai trß quan träng trong c¸c m« h×nh nμy. M« h×nh t¨ng tr−ëng néi sinh còng gióp gi¶i thÝch vai trß cña viÖc ®Çu t− vμo vèn nh©n lùc, c¬ së h¹ tÇng, nghiªn cøu vμ ph¸t triÓn. Tr¸i víi lý thuyÕt håi sinh t©n cæ ®iÓn, c¸c m« h×nh t¨ng tr−ëng néi sinh gîi ý vai trß tÝch cùc cña chÝnh s¸ch c«ng ®èi víi t¨ng tr−ëng vμ ph¸t triÓn kinh tÕ th«ng qua ®Çu t− trùc tiÕp vμ gi¸n tiÕp vμo ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vμ khuyÕn khÝch ®Çu t− t− nh©n n−íc ngoμi vμo c¸c ngμnh th©m dông trÝ thøc vμ c«ng nghÖ cao nh− phÇn mÒm vμ viÔn th«ng. Lý thuyÕt nμy thÓ hiÖn chiÒu h−íng tÝch cùc h¬n cho viÖc t¸ch khái sù trung thμnh cøng nh¾c, gi¸o ®iÒu vÒ thÞ tr−êng tù do vμ c¸c ChÝnh Phñ thô ®éng. NhËn xÐt :Bé khung gi¶ ®Þnh cña lý thuyÕt vÉn cßn b¸m chñ yÕu vμo lý thuyÕt t©n cæ ®iÓn truyÒn thèng mμ nh÷ng gi¶ ®Þnh nμy cã thÓ kh«ng phï hîp ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. Qua c¸c m« h×nh t¨ng tr−ëng kinh tÕ mμ c¸c tr−êng ph¸i ®−a ra, ta cã thÓ tãm l−îc mét sè t− t−ëng chÝnh cña mçi m« h×nh ®Ó nghiªn cøu vμ vËn dông nh− sau: 1. C¸c m« h×nh t¨ng tr−ëng tuyÕn tÝnh nhÊn m¹nh vai trß cña tiÕt kiÖm vμ ®Çu t− ®èi víi t¨ng tr−ëng. 2. M« h×nh cña Lewis ®Ò cËp ®Õn tÇm quan träng cña sù liªn kÕt cña khu vùc n«ng nghiÖp truyÒn thèng vμ khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. 3. Nghiªn cøu cña Chenery vÒ thay ®æi c¬ cÊu chØ râ nh÷ng ®Æc ®iÓm trong qóa tr×nh ph¸t triÓn vμ chuyÓn tiÕp ë c¸c n−íc ®· vμ ®ang ph¸t triÓn nh»m h−íng ®Õn c¸c bμi häc vÒ xu h−íng nμy cho c¸c quèc gia kh¸c nhau.
18 4. C¸c m« h×nh phô thuéc quèc tÕ l¹i ®Æt träng t©m vμo sù phô thuéc vμ tÝnh dÔ bÞ tæn th−¬ng cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn ®èi víi c¸c n−íc c«ng nghiÖp vμ c¸c tæ chøc quèc tÕ. 5. Lý thuyÕt t©n cæ ®iÓn nhÊn m¹nh ®Õn vai trß ®ãng gãp quan träng cña sù ph©n phèi vμ s¶n xuÊt hiÖu qña th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶ vμ quyÒn së h÷u. Lý thuyÕt nμy cho thÊy sù kh«ng h÷u hiÖu cña c¸c doanh nghiÖp nhμ n−íc vμ sù thÊt b¹i cña c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn mang tÝnh kÕ ho¹ch hãa tËp trung còng nh− hÖ thèng gi¸ bÞ bãp mÐo. Tuy nhiªn, vai trß cña nhμ n−íc còng cÇn thiÕt cho sù thμnh c«ng cña qóa tr×nh ph¸t triÓn trong mét sè lÜnh vùc. 6. Lý thuyÕt t¨ng tr−ëng míi víi nghiªn cøu tËp trung vμo c¸c nguån lùc t¨ng tr−ëng néi sinh ®ang ®ãng vai trß quan träng trong viÖc gi¶i thÝch nguyªn nh©n vμ kinh nghiÖm t¨ng tr−ëng dμi h¹n ë c¸c n−íc ®· ph¸t triÓn vμ ®ang ph¸t triÓn. LËp luËn cña lý thuyÕt nμy nhÊn m¹nh vai trß cña c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh Phñ. TÊt c¶ c¸c m« h×nh chóng ta võa ®Ò cËp bªn trªn ®Òu nhÊn m¹nh ®Õn nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña t¨ng tr−ëng vμ ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy vËy, mçi m« h×nh cã nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu riªng vμ kh«ng cã mét m« h×nh nμo ®−îc xem lμ duy nhÊt vμ tèt nhÊt cho viÖc gi¶i thÝch vÒ t¨ng tr−ëng vμ ph¸t triÓn kinh tÕ cho mäi quèc gia, qua mäi thêi kú. Nh÷ng bÊt ®ång vμ c¸c cuéc tranh luËn gi÷a c¸c tr−êng ph¸i lý thuyÕt kh¸c nhau ®· t¹o ra sù hÊp dÉn cña lÜnh vùc nghiªn cøu vÒ kinh tÕ häc ph¸t triÓn. 1.1.2. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®èi víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ: C¸c m« h×nh gi¶i thÝch vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ nªu trªn tuy cßn bÊt ®ång nhau vÒ c¸ch gi¶i thÝch cho sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia .Tuy nhiªn ®iÒu khã cã thÓ kh«ng thèng nhÊt ®ã lμ sù x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ . VÊn ®Ò cã lÏ lμ møc ®é ¶nh h−ëng cña tõng nh©n tè nh− thÕ nμo mμ th«i . Trong c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng cã lÏ kh«ng ®−îc bá qua trong bÊt kú m« h×nh nμo , ®ã lμ vèn ®Çu t− . Mét quèc gia cã kh¶ n¨ng huy ®éng ®−îc nguån lùc cho ®Çu t− ph¸t triÓn nhiÒu hay it tuú thuéc vμo n¨ng lùc c¹nh tranh cña quèc gia ®ã . N¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia lμ n¨ng lùc cña mét nÒn kinh tÕ ®¹t ®−îc t¨ng tr−ëng bÒ v÷ng , thu hót ®−îc ®Çu t− , ®¶m b¶o æn ®Þnh kinh tÕ , x· héi , n©ng cao ®êi sèng cña ng−êi d©n . §Ó ®o n¨ng lùc c¹nh tranh cña mét quèc gia ng−êi ta th−êng dïng t¸m nhãm yÕu tè , møc ®é t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè qua ®iÒu tra cho thÊy nh− sau :
19 1. §é më cöa hay møc ®é héi nhËp 16% 2. Sù ph¸t triÓn cña thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng 6% 3. C«ng nghÖ 11% 4. C¬ së h¹ tÇng 11% 5. Lao ®éng 16% 6. Qu¶n lý doanh nghiÖp 6% 7. ChÝnh phñ 17% 8. Tμi chÝnh tiÒn tÖ 17% (Nguån World Economic Forum n¨m 1999) Tõ nh÷ng tiªu chÝ trªn cho thÊy ®Ó thu hót vèn ®Çu t− cho nÒn kinh tÕ th× vai trß cña chÝnh phñ lμ yÕu tè hÕt søc quan träng vμ cã tÝnh chi phèi rÊt cao trong t¹o dùng n¨ng lùc c¹nh tranh cña mçi quèc gia th«ng qua nh÷ng c«ng cô trùc tiÕp còng nh− gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ . §Ó t¹o lËp mét m«i tr−êng ®Çu t− th«ng tho¸ng nhÊt thiÕt kh«ng thÓ bá qua mét nh©n tè nμo , tuy nhiªn do ®Æc thï cña mçi quèc gia mçi thêi kú kh¸c nhau cã thÓ tËp trung vμo nh÷ng nh©n tè kh¸c nhau ®Ó gi¶i quyÕt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vμ thiÕt thùc . 1.2. Kh¸i niÖm vμ b¶n chÊt tÝn dông nhμ n−íc: 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ tÝn dông: Kh¸i niÖm vÒ TÝn dông “TÝn dông” cã nguån gèc tõ tiÕng La tinh Creditium, cã nghÜa lμ tin t−ëng, tÝn nhiÖm lÉn nhau, hay nãi c¸ch kh¸c lμ lßng tin. Theo ng«n ng÷ d©n gian ë n−íc ta, tÝn dông cã nghÜa lμ quan hÖ vay m−în lÉn nhau trªn c¬ së ®ã hoμn tr¶ c¶ gèc vμ l·i. TÝn dông xuÊt hiÖn cïng víi sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi, xuÊt hiÖn së h÷u t− nh©n vÒ t− liÖu s¶n xuÊt, cña s¶n xuÊt vμ trao ®æi hμng ho¸, khi qu¸ tr×nh trao ®æi hμng ho¸ h×nh thμnh quan hÖ vay nî lÉn nhau, nh÷ng quan hÖ vay m−în ®Ó thanh to¸n. Môc ®Ých vμ tÝnh chÊt cña tÝn dông ®−îc ®−îc quy ®Þnh bëi môc ®Ých vμ tÝnh chÊt cña nÒn s¶n xuÊt hμng ho¸ trong x· héi. MÆc dï cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau nh−ng tÝn dông lu«n mang hai ®Æc tr−ng chñ yÕu: mét lμ, ng−êi së h÷u mét sè tiÒn hoÆc hμng ho¸ chuyÓn giao cho ng−êi kh¸c sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh; hai lμ, ng−êi sö dông cam kÕt hoμn tr¶ sè tiÒn hoÆc hμng ho¸ ®ã cho ng−êi së h÷u víi mét gi¸ trÞ lín h¬n. Qu¸ tr×nh vËn ®éng cña tÝn dông ®−îc kh¸i qu¸t thμnh ba giai ®o¹n:
20 Giai ®o¹n cho vay vèn tÝn dông: ë giai ®o¹n nμy vèn ®−îc chuyÓn tõ ng−êi cho vay sang ng−êi vay. §©y lμ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n kh¸c víi mua b¸n hμng ho¸, trong ®ã ng−êi thø nhÊt chuyÓn nh−îng l¹i gi¸ trÞ d−íi h×nh th¸i hμng ho¸, ng−êi thø hai chuyÓn nh−îng gi¸ trÞ d−íi h×nh th¸i tiÒn tÖ. Giai ®o¹n sö dông vèn tÝn dông: Sau khi nhËn ®−îc gi¸ trÞ vèn tÝn dông, ng−êi ®i vay ®−îc quyÒn sö dông gÝa trÞ ®ã ®Ó thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt kinh doanh theo kÕ ho¹ch, môc tiªu ®· ®Þnh, nh−ng anh ta kh«ng cã quyÒn së h÷u gi¸ trÞ ®ã, mμ chØ ®−îc quyÒn sö dông trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Giai ®o¹n hoμn tr¶ cña vèn tÝn dông: ®©y lμ giai ®o¹n kÕt thóc mét vßng tuÇn hoμn cña vèn tÝn dông. Sau khi vèn tÝn dông trë vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ th× ®−îc ng−êi ®i vay hoμn tr¶ cho ng−êi cho vay. Sù hoμn tr¶ nμy lu«n ®−îc b¶o toμn vÒ mÆt gi¸ trÞ vμ ph¶i hoμn tr¶ c¶ phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm d−íi h×nh thøc lîi tøc. C¨n cø vμo ®èi t−îng cô thÓ vμ b¶n chÊt cña c¸c kho¶n vay, cã thÓ chia ra lμm c¸c lo¹i h×nh tÝn dông sau ®©y: tÝn dông ng©n hμng, tÝn dông nhμ n−íc vμ tÝn dông quèc tÕ. Kh¸i niÖm TÝn dông Nhμ n−íc: TÝn dông Nhμ n−íc lμ c¸c ho¹t ®éng vay tr¶ gi÷a mét bªn Nhμ n−íc víi c¸c t¸c nh©n ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ, phôc vô cho môc ®Ých cña Nhμ n−íc. Kh¸c víi lo¹i h×nh tÝn dông kh¸c, tÝn dông nhμ n−íc kh«ng phôc vô cho c¸c môc tiªu kinh tÕ ®¬n thuÇn, mμ nh»m vμo c¸c môc tiªu réng h¬n, võa cã tÝnh chÊt kinh tÕ, võa cã tÝnh chÊt x· héi, thùc hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhμ n−íc trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. TDNN cã c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: - Thø nhÊt, xÐt vÒ ph−¬ng diÖn tμi chÝnh, tÝn dông Nhμ n−íc cã chøc n¨ng ph©n phèi vμ ph©n bæ c¸c nguån lùc tμi chÝnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc; - Thø hai, xÐt vÒ ph−¬ng diÖn tiÒn tÖ, tÝn dông Nhμ n−íc cã chøc n¨ng tÝn dông, cã vay, cã tr¶, cã sinh lêi biÓu hiÖn qua lîi tøc; - Thø ba, nguån vèn tÝn dông Nhμ n−íc ®−îc lÊy tõ NSNN hoÆc ®−îc huy ®éng tõ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc kinh tÕ trong vμ ngoμi n−íc theo kÕ ho¹ch cña Nhμ n−íc; - Thø t−, môc tiªu cña TDNN phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý, ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña Nhμ n−íc