Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG HỒNG

PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2006

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Môc lôc

Trang

Lêi c¶m ¬n ............................................................................................................. 1

Lêi më ®Çu ............................................................................................................. 2

Ch−¬ng I. tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ....................................................... 5 1.1. Tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ...................................................... 5

1.1.1. Kh¸i niÖm thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp............................................................. 5

1.1.2. B¶n chÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp................................................................ 5

1.1.3. Ph¹m vi ¸p dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp................................................... 9

1.1.4. Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu, thu nhËp vμ chi phÝ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp............................................................................. 10

1.2. Tæng quan vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ..................................... 19 1.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh .............................................. 19

1.2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¶i tr¶ vμ tμi s¶n thuÕ thu nhËp

ho·n l¹i trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng cña doanh nghieäp.................................. 21

Ch−¬ng iI. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp .................................................................................................................... 32

2.1. Thùc tr¹ng vμ ®¸nh gi¸ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hiÖn nay ..................................................................................................................... 32 2.1.1. T×nh h×nh chung................................................................................................ 32

2.1.2. Thùc tr¹ng kÕ to¸n thuÕ doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hieän nay......................... 34

2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ............. 40

2.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i Ph¸p .................................................. 40

2.2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i Mü..................................................... 42

2.2.3. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo quèc teá ........................................... 43

KÕt luËn ch−¬ng II ........................................................................................ 45

Ch−¬ng iiI. Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i viÖt nam. .. 46

3.1. Ph−¬ng h−íng hoμn thiÖn. ................................................................................ 46

3.1.1. CÇn phï hîp víi th«ng lÖ cña thÕ giíi cã chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm riªng cña ViÖt Nam

3.1.2. CÇn ph¶i theo h−íng n©ng cao chÊt l−îng th«ng tin cung cÊp. ........................ 46

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 3.1.3. Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vμ ®¶m nguån thu thuÕ cho ng©n s¸ch quèc gia.................... 47

3.1.4. Caùc quy ñònh cuûa luaät thueá phaûi taïo ra moâi tröôøng an toaøn cho caùc doanh

nghieäp ............................................................................................................. 48

3.1.5. N©ng cao ý thøc cña chñ doanh nghiÖp, tr×nh ®é cña ng−êi hμnh nghÒ c«ng t¸c kÕ to¸n vμ thuÕ.................................................................................................. 48

3.2. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn. ........................................................................................ 50

3.2.1. C¸c gi¶i ph¸p hoμn thiÖn lieân quan ñeán quy trình haïch toaùn thueá thu nhaäp

doanh nghieäp . ................................................................................................ 50

3.2.2. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp............................................................................................................... 65

KÕt luËn ch−¬ng III....................................................................................... 70

KÕt luËn .............................................................................................................. 71

Tμi liÖu tham kh¶o........................................................................................ 73

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Lêi më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi

Ngμy 15/02/2005 Bé Tμi chÝnh ®· ban hμnh 6 chuÈn mùc kÕ to¸n ®ît 4, trong ®ã

cã chuÈn mùc sè 17 “KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp”. §©y lμ lÇn ®Çu tiªn trong

lÞch sö kÕ to¸n ViÖt Nam cã mét chuÈn mùc kÕ to¸n quy ®Þnh vμ h−íng dÉn mét c¸ch

®Çy ®ñ, cô thÓ, phï hîp víi th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ, vÒ c¸c nguyªn t¾c vμ ph−¬ng ph¸p

h¹ch to¸n kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ThÕ nh−ng, nhiÒu nh©n viªn kÕ to¸n t¹i

c¸c doanh nghiÖp còng nh− c¬ quan thuÕ vμ c¸c ®èi t−îng quan t©m kh¸c gÆp nhiÒu

khã kh¨n khi nghiªn cøu, vËn dông quy ®Þnh h¹ch to¸n míi vÒ thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp nμy. §iÒu nμy lμ do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nh−: tr×nh ®é cña ng−êi nghiªn cøu,

vËn dông, do cßn chÞu sù ¶nh h−ëng nÆng nÒ cña chÕ ®é kÕ to¸n cò, thªm vμo ®ã kÕ

to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp bÞ chi phèi bëi c¸c luËt thuÕ nh− thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng

vμ ®Æc biÖt lμ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

V× vËy, nghiªn cøu vμ ®¸nh gi¸ viÖc vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp, ®Ó tõ ®ã ®−a ra ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn lμ hÕt søc cÇn

thiÕt, v× nh− thÕ sÏ n©ng cao ®−îc vai trß cña th«ng tin kÕ to¸n, b¸o c¸o tμi chÝnh cña

doanh nghiÖp sÏ trung thùc vμ hîp lý tõ ®ã gióp c¸c ®èi t−îng bªn trong vμ bªn ngoμi

doanh nghiÖp cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi. §©y lμ lý do t«i chän ®Ò tμi:

“Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp” lμm ®Ò tμi

nghiªn cøu cña m×nh.

2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tμi

§Ò tμi ®−îc nghiªn cøu h−íng ®Õn c¸c môc ®Ých chñ yÕu sau ®©y:

(cid:190) HÖ thèng ho¸ vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp theo quy ®Þnh hiÖn hμnh cña ViÖt Nam.

(cid:190) Ph©n tÝch thùc tr¹ng vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña ViÖt

Nam tr−íc vμ sau khi khi chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc

ban hμnh vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi

tõ ®ã ®¸nh gi¸ vÒ quy ®Þnh h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña ViÖt Nam

hiÖn nay.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

(cid:190) §Ò ra ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn luËt thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam.

3. §èi t−îng nghiªn cøu

Víi môc ®Ých nghiªn cøu nh− trªn, ®Ò tμi tËp trung nghiªn cøu lý luËn chung vÒ

thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, t×m hiÓu thùc tr¹ng

vÒ vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®Ó

tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng thμnh tùu ®¹t ®−îc; nh÷ng mÆt cßn tån t¹i vμ t×m ra nguyªn nh©n;

trªn c¬ së ®ã ®−a ra quan ®iÓm vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu ®−îc sö dông lμ ph−¬ng ph¸p biÖn chøng duy

vËt, ph©n tÝch hÖ thèng, ph−¬ng ph¸p so s¸nh vμ ®èi chiÕu(cid:31)

5. Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n

Hệ thống hóa các vấn đề cơ bản về thuế thu nhập doanh nghiệp và kế toán thuế

thu nhập doanh nghiệp, góp phần làm rõ lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế.

Tìm hiểu về thực trạng vận dụng kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp của hệ

thống kế toán Việt Nam qua từng giai đoạn, chỉ ra những nguyên nhân tồn tại trong

lĩnh vực kế toán này của Việt Nam. Tìm hiểu tình hình thực hiện kế toán thuế thu nhập

doanh nghiệp tại một số doanh nghiệp, nêu ra những vướng mắc khó khăn mà các

doanh nghiệp gặp phải trong quá trình thực hiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp.

Nghiên cứu kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp một số quốc gia trên thế giới và thực

tế kế toán thuế TNDN ở Việt Nam, từ đó đưa ra phương hướng và giải pháp cụ thể để

hoàn thiện luật thuế thu nhập doanh nghiệp và kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp áp

dụng cho các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay theo Chuẩn mực kế toán số 17.

6. Bè côc cña luËn v¨n LuËn v¨n cã kÕt cÊu nh− sau:

- Môc lôc

- Lêi nãi ®Çu

- Ch−¬ng I. Tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

- Ch−¬ng II. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i ViÖt Nam.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o - Ch−¬ng III. Quan ®iÓm vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i ViÖt Nam.

- KÕt luËn

- Tμi liÖu tham kh¶o

Ch−¬ng I. tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

1.1. Tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

1.1.1. Kh¸i niÖm thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lμ lo¹i thuÕ trùc thu ®¸nh vμo thu nhËp cña c¸c tæ

chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô cã thu nhËp chÞu thuÕ.

ë mçi quèc gia lo¹i thuÕ nμy mang nh÷ng tªn kh¸c nhau: thuÕ thu nhËp c«ng ty (Thôy

§iÓn), thuÕ lîi nhuËn c«ng ty (Mü)(cid:31)

ë ViÖt Nam LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc Quèc héi kho¸ IX, kú häp thø 11

th«ng qua ngμy 10/05/1997 vμ cã hiÖu lùc thi hμnh ngμy 01/01/1999 nh»m thay cho

thuÕ lîi tøc tr−íc ®©y.

1.1.2. B¶n chÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

Tr−íc khi chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc ban hμnh thuÕ

thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc coi lμ mét kho¶n ph©n phèi l¹i tõ lîi nhuËn. Nh−ng tõ khi

khi ban hμnh chuÈn mùc kÕ to¸n nμy, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc coi lμ mét

kho¶n chi phÝ, quan niÖm nμy sÏ cμng trë nªn quan träng khi nÒn kinh tÕ vμ thÞ tr−êng

tμi chÝnh ph¸t triÓn m¹nh, thuÕ lμ mét yÕu tè chi phÝ quan träng vμ tÊt yÕu khi xem xÐt

vμ ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t− cña c¸c nhμ ®Çu t−.

Sù kh¸c biÖt gi÷a chÝnh s¸ch thuÕ vμ chÕ ®é kÕ to¸n t¹o ra c¸c kho¶n chªnh lÖch

trong viÖc ghi nhËn doanh thu vμ chi phÝ cho mét kú kÕ to¸n nhÊt ®Þnh, dÉn tíi chªnh

lÖch gi÷a sè thuÕ thu nhËp ph¶i nép trong kú víi chi phÝ thuÕ thu nhËp cña doanh

nghiÖp theo chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông. C¸c kho¶n chªnh lÖch nμy ®−îc ph©n thμnh hai

lo¹i: Chªnh lÖch vÜnh viÔn vμ Chªnh lÖch t¹m thêi.

* Chªnh lÖch vÜnh viÔn lμ c¸c kho¶n chªnh lÖch ph¸t sinh khi thùc hiÖn quyÕt

to¸n thuÕ, c¬ quan thuÕ lo¹i hoμn toμn ra khái doanh thu/chi phÝ khi x¸c ®Þnh thu nhËp

chÞu thuÕ trong kú c¨n cø theo luËt vμ c¸c chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hμnh. VÝ dô Chªnh lÖch

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o vÜnh viÔn do: Kho¶n chi phÝ kh«ng cã chøng tõ hay chøng tõ kh«ng hîp lÖ, chi phÝ l·i

vay v−ît møc quy ®Þnh cña luËt thuÕ .

* Chªnh lÖch t¹m thêi lμ c¸c kho¶n chªnh lÖch ph¸t sinh do c¬ quan thuÕ ch−a

chÊp nhËn ngay trong kú/n¨m c¸c kho¶n doanh thu/chi phÝ ®· ghi nhËn theo chuÈn mùc

vμ chÝnh s¸ch kÕ to¸n doanh nghiÖp ¸p dông. C¸c kho¶n chªnh lÖch nμy sÏ ®−îc khÊu

trõ hoÆc tÝnh thuÕ thu nhËp trong c¸c kú/n¨m tiÕp theo. C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi

th−êng bao gåm c¸c kho¶n chªnh lÖch mang tÝnh thêi ®iÓm hay cßn gäi lμ chªnh lÖch

theo thêi gian; vμ c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ cã thÓ thùc hiÖn.

C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi nμy sÏ t¹o ra c¸c kho¶n chªnh lÖch vÒ thuÕ thu

nhËp ph¶i nép/ph¶i thu trong c¸c kú t−¬ng lai. Tõ ®ã ph¸t sinh kho¶n nh− sau:

* Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

Mét sè kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¸t sinh sÏ khiÕn cho doanh nghiÖp ph¶i nép

thªm mét kho¶n thuÕ thu nhËp trong n¨m hiÖn hμnh so víi sè liÖu kÕ to¸n ghi nhËn

theo c¸c chuÈn mùc vμ chÕ ®é kÕ to¸n. Tuy nhiªn, nh÷ng chªnh lÖch t¹m thêi d¹ng nμy

sÏ khiÕn cho doanh nghiÖp ph¶i nép Ýt thuÕ thu nhËp h¬n trong nh÷ng kú t−¬ng lai so

víi sè liÖu kÕ to¸n. §iÒu ®ã cã nghÜa lμ doanh nghiÖp sÏ thu ®−îc mét lîi Ých trong

t−¬ng lai tõ viÖc nép mét kho¶n thuÕ nhiÒu h¬n trong n¨m hiÖn hμnh do c¸c kho¶n

chªnh lÖch t¹m thêi t¹o ra. Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc

Tæng chªnh

Gi¸ trÞ ®−îc khÊu trõ

Tμi s¶n

ThuÕ suÊt

lÖch t¹m thêi

chuyÓn sang n¨m sau

thuÕ thu nhËp

thuÕ thu

®−îc khÊu trõ

cña c¸c kho¶n lç tÝnh

doanh nghiÖp

nhËp ho·n

ph¸t sinh trong

thuÕ vμ −u ®·i thuÕ

hiÖn hμnh

l¹i

n¨m

ch−a sö dông

* ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶

Mét sè kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¸t sinh sÏ khiÕn cho doanh nghiÖp ph¶i nép

mét kho¶n thuÕ thu nhËp Ýt h¬n so víi sè liÖu kÕ to¸n trong n¨m hiÖn hμnh. Kho¶n thuÕ

thu nhËp ch−a ph¶i nép nμy sÏ ph¶i tr¶ trong c¸c kú t−¬ng lai.

ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi

chÞu thuÕ ph¸t sinh trong n¨m vμ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh theo c«ng thøc sau:

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Tæng chªnh lÖch t¹m thêi

ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp

ThuÕ thu nhËp

chÞu thuÕ ph¸t sinh trong

ho·n l¹i ph¶i tr¶

doanh nghiÖp hiÖn hμnh

n¨m

* Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh

Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh lμ sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

ph¶i nép (hoÆc thu håi ®−îc) tÝnh trªn thu nhËp chÞu thuÕ vμ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp cña n¨m hiÖn hμnh.

* Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i

Chi phÝ ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i: Lμ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sÏ ph¶i nép/thu

trong t−¬ng lai tÝnh trªn c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp trong n¨m hiÖn hμnh. Chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc tÝnh b»ng Tμi s¶n

thuÕ thu nhËp ho·n l¹i bï trõ víi C«ng nî thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶.

* Chi phÝ/thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (hoÆc thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp): Lμ tæng chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh vμ chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

(hoÆc thu nhËp thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh vμ thu nhËp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i) khi x¸c

®Þnh lîi nhuËn hoÆc lç cña mét kú

VÝ dô: T¹i c«ng ty A n¨m 2006 tæng doanh thu 4.000, tæng chi phÝ 3.400 trong

®ã chi phÝ trÝch tr−íc 200 kh«ng ®−îc thuÕ chÊp nhËn (do thùc tÕ ch−a ph¸t sinh).

N¨m 2007 tæng doanh thu 4.500, tæng chi phÝ 3.800 (ch−a bao gåm chi phÝ trÝch

tr−íc 200 n¨m 2006 nay ®· ph¸t sinh). ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 28%.

Kh«ng theo quan ®iÓm thuÕ ho·n l¹i

ChØ tiªu N¨m 2006 N¨m 2007

BCTC QT thuÕ BCTC QT thuÕ

Doanh thu 4.000 4.000 4.500 4.500

Chi phÝ 3.400 3.200 3.800 4.000

Lîi nhuËn 600 800 700 500

ThuÕ TNDN (TS 28%) 224 224 140 140

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Lîi nhuËn sau thuÕ 376 560

Theo quan ®iÓm thuÕ ho·n l¹i

ChØ tiªu

N¨m 2006

N¨m 2007

BCTC

QT thuÕ

BCTC

QT thuÕ

4.000

Doanh thu

4.000

4.500

3.200

Chi phÝ

3.400

4.000

3.800

800

Lîi nhuËn

600

500

700

Chi phÝ thuÕ TNDN

168

196

224

Chi phÝ thuÕ hiÖn hμnh

224

140

Chi phÝ thuÕ ho·n l¹i

(56)

Lîi nhuËn sau thuÕ

432

504

NhËn xÐt:

- N¨m 2006 c«ng ty A nép thuÕ tr−íc lμ 200 x 28% = 56 do chi phÝ trÝch tr−íc

thùc tÕ ch−a ph¸t sinh nªn kh«ng ®−îc thuÕ chÊp nhËn.

- N¨m 2007 kho¶n thuÕ 56 nμy ®−îc hoμn l¹i v× ®· thùc tÕ chi tr¶.

VËy b¶n chÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c chªnh lÖch

t¹m thêi gi÷a kÕ to¸n vμ thuÕ vμ ph¶n ¶nh trung thùc h¬n vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng vμ t×nh

h×nh tμi chÝnh cña doanh nghiÖp.

1.1.3. Ph¹m vi ¸p dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

1.1.3.1 §èi t−îng nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

Tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô (gäi chung lμ c¬ së

kinh doanh) d−íi ®©y cã thu nhËp chÞu thuÕ ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp:

- C¸c tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

- C¸ nh©n trong n−íc s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô.

- C¸ nh©n n−íc ngoμi kinh doanh t¹i ViÖt Nam hoÆc cã thu nhËp ph¸t sinh t¹i

ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam hay t¹i

n−íc ngoμi nh−: cho thuª tμi s¶n, cho vay vèn, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ho¹t ®éng t−

vÊn, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o...

- C«ng ty ë n−íc ngoμi ho¹t ®éng kinh doanh th«ng qua c¬ së th−êng tró t¹i

ViÖt Nam.

C¬ së th−êng tró lμ c¬ së kinh doanh mμ th«ng qua c¬ së nμy c«ng ty ë n−íc

ngoμi thùc hiÖn mét phÇn hay toμn bé ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh t¹i ViÖt Nam

mang l¹i thu nhËp.

Trong tr−êng hîp HiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn mμ Céng hßa x· héi chñ

nghÜa ViÖt Nam ký kÕt cã quy ®Þnh kh¸c vÒ c¬ së th−êng tró th× thùc hiÖn theo quy

®Þnh cña HiÖp ®Þnh ®ã.

1.1.3.2. §èi t−îng kh«ng thuéc diÖn nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

C¸c tr−êng hîp sau ®©y kh«ng thuéc diÖn nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp:

- Hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång

trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n.

- Hé gia ®×nh, c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm

trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n, trõ hé gia ®×nh vμ c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt

hμng ho¸ lín, cã thu nhËp cao tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n.

T ¹ m t h ê i c h − a t h u t h u Õ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi hé gia ®×nh vμ c¸

nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt hμng ho¸ lín, cã thu nhËp cao tõ c¸c s¶n phÈm trång trät,

ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n cho ®Õn khi cã quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

1.1.4. Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu, thu nhËp vμ chi phÝ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

1.1.4.1. VÒ ph−¬ng ph¸p tÝnh.

Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7 LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc

x¸c ®Þnh nh− sau:

Thu nhËp Doanh thu ®Ó Chi phÝ Thu nhËp

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

chÞu thuÕ tÝnh thu nhËp hîp lý chÞu thuÕ = - +

trong kú chÞu thuÕ trong trong kú kh¸c trong

tÝnh thuÕ kú tÝnh thuÕ tÝnh thuÕ kú tÝnh thuÕ

ThuÕ suÊt thuÕ Thu nhËp chÞu thuÕ ThuÕ thu nhËp x = doanh nghiÖp Thu nhËp doanh nghiÖp trong kú tÝnh thuÕ

1.1.4.2. VÒ ph−¬ng ph¸p ghi nhËn.

(cid:190) Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu

* Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:

Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ toμn bé tiÒn b¸n hμng, tiÒn cung cÊp

dÞch vô bao gåm c¶ trî gi¸, phô thu, phô tréi mμ c¬ së kinh doanh ®−îc h−ëng kh«ng

ph©n biÖt ®· thu ®−îc tiÒn hay ch−a thu ®−îc tiÒn.

Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ ®èi víi c¬ së kinh

doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau nh− sau:

- §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ

thuÕ lμ doanh thu ch−a bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.

- §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp

trªn gi¸ trÞ gia t¨ng lμ doanh thu bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.

* Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh−

- §èi víi hμng ho¸ lμ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u hμng ho¸ hoÆc xuÊt

ho¸ ®¬n b¸n hμng.

- §èi víi dÞch vô lμ thêi ®iÓm dÞch vô hoμn thμnh hoÆc xuÊt ho¸ ®¬n b¸n hμng.

* Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ trong mét sè tr−êng hîp ®−îc x¸c ®Þnh

nh− sau:

- §èi víi hμng ho¸ b¸n theo ph−¬ng thøc tr¶ gãp ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n

hμng ho¸ tr¶ tiÒn mét lÇn, kh«ng bao gåm tiÒn l·i tr¶ chËm.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Tr−êng hîp viÖc thanh to¸n theo hîp ®ång mua b¸n tr¶ gãp kÐo dμi nhiÒu kú

tÝnh thuÕ th× doanh thu lμ sè tiÒn ph¶i thu cña ng−êi mua trong kú tÝnh thuÕ kh«ng bao

gåm l·i tr¶ chËm theo thêi h¹n quy ®Þnh trong hîp ®ång.

ViÖc x¸c ®Þnh chi phÝ ®èi víi hμng ho¸ mua b¸n tr¶ gãp thùc hiÖn theo nguyªn

t¾c phï hîp víi doanh thu.

- §èi víi hμng ho¸, dÞch vô do c¬ së kinh doanh lμm ra dïng ®Ó trao ®æi; biÕu,

tÆng; trang bÞ, th−ëng cho ng−êi lao ®éng ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n cña hμng ho¸,

dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t−¬ng ®−¬ng trªn thÞ tr−êng t¹i thêi ®iÓm trao ®æi; biÕu, tÆng;

trang bÞ, th−ëng cho ng−êi lao ®éng.

- §èi víi hμng ho¸, dÞch vô do c¬ së kinh doanh lμm ra tù dïng ®Ó phôc vô cho

qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh−: ®iÖn tù dïng, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra dïng lμm tμi s¶n

cè ®Þnh, s¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n tù lμm lμ chi phÝ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã.

- §èi víi ho¹t ®éng gia c«ng hμng ho¸ lμ tiÒn thu vÒ gia c«ng bao gåm c¶ tiÒn

c«ng, nhiªn liÖu, ®éng lùc, vËt liÖu phô vμ chi phÝ kh¸c phôc vô cho viÖc gia c«ng hμng

ho¸.

- §èi víi c¬ së kinh doanh nhËn lμm ®¹i lý, ký göi b¸n hμng ®óng gi¸ quy ®Þnh

cña c¬ së kinh doanh giao ®¹i lý, ký göi lμ tiÒn hoa hång ®−îc h−ëng.

- §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tμi s¶n lμ sè tiÒn thu tõng kú theo hîp ®ång.

Tr−êng hîp bªn thuª tr¶ tiÒn tr−íc cho nhiÒu n¨m th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp

chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh phï hîp víi viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ cña c¬ së kinh doanh.

Tuú theo ®iÒu kiÖn vÒ viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ hîp lý, c¬ së kinh doanh cã thÓ lùa

chän mét trong hai ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ nh− :

- Sè tiÒn thuª x¸c ®Þnh theo tõng n¨m b»ng (=) doanh thu tr¶ tiÒn tr−íc chia (:)

cho sè n¨m tr¶ tiÒn tr−íc.

- Sè tiÒn thuª tr¶ tr−íc cho nhiÒu n¨m.

Riªng c¬ së kinh doanh vμ c¸ nh©n ch−a thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n

chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh, cã ho¹t ®éng cho thuª tμi s¶n mμ bªn thuª tr¶ tiÒn thuª

tr−íc cho nhiÒu n¨m th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ toμn bé sè tiÒn thuª

thu ®−îc.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Tr−êng hîp c¬ së kinh doanh trong thêi gian −u ®·i thuÕ lùa chän ph−¬ng ph¸p

x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ toμn bé sè tiÒn thuª bªn thuª tr¶ tr−íc

cho nhiÒu n¨m th× thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ b»ng (=) tæng thu

nhËp chÞu thuÕ chia (:) cho sè n¨m bªn thuª tr¶ tiÒn tr−íc nh©n (x) víi sè n¨m ®−îc

miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ.

- §èi víi ho¹t ®éng cho vay, thu l·i tiÒn göi, thu nghiÖp vô cho thuª tμi chÝnh lμ

sè l·i ph¶i thu trong kú ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:

+ Sè l·i ph¶i thu cña c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n kh«ng ®−a vμo doanh thu. Tæ chøc

tÝn dông ph¶i theo dâi sè l·i nμy ngoμi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, khi thu ®−îc th× h¹ch to¸n

vμo thu nghiÖp vô.

+ Sè l·i ph¶i thu cña c¸c kho¶n cho vay trong h¹n ®· ®−a vμo doanh thu nh−ng

sau 90 ngμy mμ kh¸ch hμng ch−a tr¶ hoÆc ch−a ®Õn 90 ngμy nh−ng ®· x¸c ®Þnh lμ

kh«ng thu ®−îc sè l·i th× ®−îc lo¹i trõ khái doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ.

Kho¶n doanh thu ®−îc gi¶m nμy tæ chøc tÝn dông theo dâi ngoμi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n,

khi thu ®−îc th× h¹ch to¸n vμo thu nghiÖp vô.

- §èi víi vËn t¶i hμng kh«ng lμ toμn bé sè tiÒn ®−îc h−ëng tõ viÖc vËn chuyÓn

hμnh kh¸ch, hμnh lý, hμng ho¸, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®−îc tiÒn hay ch−a thu ®−îc

tiÒn. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ thêi ®iÓm hoμn thμnh

dÞch vô vËn chuyÓn.

- §èi víi ho¹t ®éng b¸n ®iÖn lμ sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng. Thêi

®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ ngμy cuèi cïng ghi chØ sè c«ng

t¬ ®iÖn thÓ hiÖn trªn ho¸ ®¬n tÝnh tiÒn ®iÖn.

§èi víi ho¹t ®éng kh¸c nh− c−íc ®iÖn tho¹i, kinh doanh n−íc s¹ch...doanh thu

®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh t−¬ng tù nh− ho¹t ®éng b¸n ®iÖn.

- §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm vμ t¸i b¶o hiÓm lμ sè tiÒn ph¶i thu vÒ

phÝ b¶o hiÓm gèc, phÝ ®¹i lý gi¸m ®Þnh, phÝ nhËn t¸i b¶o hiÓm, thu hoa hång t¸i b¶o

hiÓm vμ c¸c kho¶n thu kh¸c.

- §èi víi hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh theo h×nh thøc chia s¶n phÈm, doanh thu

®Ó tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

- Gi¸ b¸n hμng ho¸ ghi trong ho¸ ®¬n b¸n hμng ®èi víi hμng ho¸ b¸n t¹i thÞ

tr−êng ViÖt Nam.

- Gi¸ F0B t¹i c¸c cöa khÈu xuÊt khÈu hμng ho¸ ®èi víi hμng ho¸ xuÊt khÈu.

* C ¸ c k h o ¶ n t h u n h Ë p c h Þ u t h u Õ k h ¸ c :

C¸c kho¶n thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c trong kú tÝnh thuÕ bao gåm:

- Chªnh lÖch vÒ mua, b¸n chøng kho¸n.

- Thu nhËp tõ ho¹t ®éng liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, quyÒn t¸c gi¶.

- Thu nhËp kh¸c vÒ quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông tμi s¶n.

- Thu nhËp tõ chuyÓn nh−îng tμi s¶n, thanh lý tμi s¶n. Kho¶n thu nhËp nμy ®−îc

x¸c ®Þnh b»ng (=) doanh thu thu ®−îc do chuyÓn nh−îng tμi s¶n, thanh lý tμi s¶n trõ (-)

®i gi¸ trÞ cßn l¹i cña tμi s¶n chuyÓn nh−îng, thanh lý vμ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan

®Õn chuyÓn nh−îng, thanh lý tμi s¶n.

- Thu nhËp tõ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, chuyÓn quyÒn thuª ®Êt.

(cid:190) P h − ¬ n g p h ¸ p g h i n h Ë n c ¸ c k h o ¶ n c h i p h Ý h î p l ý ® − î c

t r õ ® Ó t Ý n h t h u n h Ë p c h Þ u t h u Õ

C¸c kho¶n chi phÝ hîp lý liªn quan ®Õn thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ

®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:

- Chi phÝ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh

hμng ho¸, dÞch vô.

Møc trÝch khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý theo quyÕt ®Þnh

cña Bé tr−ëng Bé Tμi chÝnh vÒ chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vμ trÝch khÊu hao tμi s¶n cè

®Þnh.

C¬ së kinh doanh ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo ®−êng th¼ng cã hiÖu qu¶

kinh tÕ cao ®−îc khÊu hao nhanh nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 02 lÇn møc khÊu hao theo

ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng ®Ó nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ. Tμi s¶n cè ®Þnh tham

gia vμo ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc trÝch khÊu hao nhanh lμ m¸y mãc, thiÕt bÞ; dông cô

®o l−êng, thÝ nghiÖm; thiÕt bÞ vμ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i; dông cô qu¶n lý; sóc vËt, v−ên

c©y l©u n¨m. Khi thùc hiÖn khÊu hao nhanh c¬ së kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o cã l·i.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Tμi s¶n cè ®Þnh ®· khÊu hao hÕt gi¸ trÞ nh−ng vÉn tiÕp tôc ®−îc s¶n xuÊt kinh

doanh th× kh«ng ®−îc trÝch khÊu hao.

- Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng l−îng, hμng ho¸ sö dông vμo s¶n

xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô liªn quan ®Õn doanh thu vμ thu nhËp chÞu thuÕ

trong kú ®−îc tÝnh theo ®Þnh møc tiªu hao vËt t− hîp lý vμ gi¸ thùc tÕ xuÊt kho.

+ Møc tiªu hao vËt t− hîp lý do gi¸m ®èc hoÆc chñ c¬ së kinh doanh x©y dùng

vμ quyÕt ®Þnh. §èi víi c¬ së kinh doanh cã Héi ®ång qu¶n trÞ th× Tæng gi¸m ®èc x©y

dùng ®Þnh møc tiªu hao vËt t− ®Ó tr×nh Héi ®ång qu¶n trÞ phª duyÖt. KÕt thóc n¨m, c¬

së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn quyÕt to¸n vËt t−, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc

tiªu hao vËt t− vμ ph¶i b¸o c¸o khi cã yªu cÇu cña c¬ quan thuÕ.

Mäi tr−êng hîp tæn thÊt vËt t−, hμng ho¸ ®Òu kh«ng ®−îc tÝnh gi¸ trÞ vËt t−, hμng

ho¸ tæn thÊt vμo chi phÝ hîp lý.

- Gi¸ vËt t−, hμng ho¸ thùc tÕ xuÊt kho.

Gi¸ vËt t−, hμng ho¸ thùc tÕ xuÊt kho ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ

gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ lμ gi¸ kh«ng cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña vËt t−,

hμng ho¸ mua ngoμi vμ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi; cßn ®èi

víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ®èi víi

ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ gi¸

trÞ gia t¨ng, gi¸ vËt t−, hμng ho¸ thùc tÕ xuÊt kho bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña

vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi vμ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi.

- Chi phÝ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng vμ c¸c kho¶n phô cÊp; tiÒn ¨n gi÷a ca theo quy

®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng.

+ Chi phÝ tiÒn l−¬ng cña c¬ së kinh doanh bao gåm c¸c kho¶n tiÒn l−¬ng, tiÒn

c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho ng−êi lao ®éng theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao

®éng.

Hμng n¨m, c¬ së kinh doanh ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan thuÕ vÒ tæng quü l−¬ng

ph¶i tr¶ trong n¨m, c¨n cø vμ ph−¬ng ph¸p x©y dùng tæng quü l−¬ng cïng víi viÖc nép

tê khai thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (mÉu sè 02A/TNDN)

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

+ Chi phÝ tiÒn ¨n gi÷a ca do gi¸m ®èc hoÆc chñ c¬ së kinh doanh quyÕt ®Þnh

phï hîp víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh, nh−ng ph¶i ®¶m b¶o møc chi hμng th¸ng

cho mçi ng−êi lao ®éng kh«ng v−ît qu¸ møc l−¬ng tèi thiÓu do Nhμ n−íc quy ®Þnh ®èi

víi c«ng chøc nhμ n−íc. Riªng chi phÝ ¨n ®Þnh l−îng cho ng−êi lao ®éng ®èi víi mét

sè ngμnh nghÒ ®Æc biÖt theo v¨n b¶n h−íng dÉn thi hμnh Bé LuËt lao ®éng.

- Chi phÝ nghiªn cøu khoa häc, c«ng nghÖ (trõ phÇn kinh phÝ do Nhμ n−íc hoÆc

c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn hç trî); chi th−ëng s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn mμ s¸ng kiÕn nμy mang

l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh; chi phÝ cho ®μo t¹o lao ®éng theo chÕ ®é quy ®Þnh; chi cho y

tÕ trong néi bé c¬ së kinh doanh; chi hç trî cho c¸c tr−êng häc ®−îc Nhμ n−íc cho

phÐp thμnh lËp vμ khi chi ph¶i cã ho¸ ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh.

- Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi:

+ §iÖn; n−íc; ®iÖn tho¹i; v¨n phßng phÈm; tiÒn thuª kiÓm to¸n; tiÒn thuª dÞch

vô ph¸p lý; tiÒn mua b¶o hiÓm tμi s¶n, b¶o hiÓm tai n¹n con ng−êi; tiÒn thuª thiÕt kÕ,

x¸c lËp vμ b¶o vÖ nh·n hiÖu hμng ho¸.

+ Chi phÝ thuª söa ch÷a tμi s¶n cè ®Þnh.

§èi víi nh÷ng tμi s¶n cè ®Þnh ®Æc thï, viÖc söa ch÷a cã tÝnh chu kú th× c¬ së

kinh doanh ®−îc trÝch tr−íc chi phÝ söa ch÷a theo dù to¸n vμo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh

doanh. NÕu sè thùc chi söa ch÷a lín h¬n sè trÝch theo dù to¸n th× c¬ së kinh doanh

®−îc h¹ch to¸n thªm sè chªnh lÖch vμo chi phÝ, nÕu sè thùc chi nhá h¬n sè trÝch theo

dù to¸n th× h¹ch to¸n gi¶m chi phÝ trong n¨m.

+ C¸c kho¶n chi phÝ ®Ó cã c¸c tμi s¶n kh«ng thuéc tμi s¶n cè ®Þnh nh− chi vÒ

mua vμ sö dông c¸c tμi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ,

nh·n hiÖu th−¬ng m¹i... ®−îc ph©n bæ dÇn vμo chi phÝ kinh doanh.

+ TiÒn thuª tμi s¶n cè ®Þnh ho¹t ®éng theo hîp ®ång thuª. Tr−êng hîp tr¶ tiÒn

thuª tμi s¶n cè ®Þnh mét lÇn cho nhiÒu n¨m th× tiÒn thuª ®−îc ph©n bæ dÇn vμo chi phÝ

s¶n xuÊt, kinh doanh theo sè n¨m sö dông tμi s¶n cè ®Þnh.

+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi cña nhμ thÇu chÝnh, bao gåm c¶ chi phÝ tr¶ cho

nhμ thÇu phô (nÕu cã).

+ C«ng t¸c phÝ bao gåm: chi phÝ ®i l¹i, tiÒn thuª chç ë, tiÒn l−u tró.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

+ Phô cÊp tμu xe ®i nghØ phÐp theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng.

+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi, thuª ngoμi kh¸c phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng

s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô cã chøng tõ, ho¸ ®¬n theo chÕ ®é quy ®Þnh

- C¸c kho¶n chi:

+ C¸c kho¶n chi cho lao ®éng n÷

+ Chi b¶o hé lao ®éng hoÆc chi trang phôc.

Chi b¶o hé lao ®éng theo sè thùc chi. Chi mua s¾m trang phôc thay cho quÇn ¸o

b¶o hé lao ®éng theo sè thùc chi nh−ng kh«ng qu¸ 500.000 ®ång/ng−êi/ n¨m.

+ Chi b¶o vÖ c¬ së kinh doanh.

+ TrÝch nép quÜ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oμn; chi phÝ hç

trî kinh phÝ cho ho¹t ®éng cña §¶ng, ®oμn thÓ t¹i c¬ së kinh doanh; chi ®ãng gãp h×nh

thμnh nguån chi phÝ qu¶n lý cho cÊp trªn vμ ®ãng gãp vμo c¸c quü cña hiÖp héi theo

chÕ ®é quy ®Þnh.

- Chi tr¶ l·i tiÒn vay vèn s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô cña ng©n hμng,

c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc kinh tÕ theo l·i suÊt thùc tÕ c¨n cø vμo hîp ®ång vay.

Chi tr¶ l·i tiÒn vay cña c¸c ®èi t−îng kh¸c theo l·i suÊt thùc tÕ khi ký hîp ®ång vay,

nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 1,2 lÇn møc l·i suÊt cho vay cïng thêi ®iÓm cña ng©n hμng

th−¬ng m¹i cã quan hÖ giao dÞch víi c¬ së kinh doanh.

C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay ®Ó gãp vèn ph¸p ®Þnh, vèn ®iÒu lÖ, c¬ së kinh

doanh kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ.

- TrÝch c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hμng tån kho, dù phßng c«ng nî khã ®ßi,

dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n, trÝch lËp quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lμm theo

h−íng dÉn cña Bé Tμi chÝnh.

- Trî cÊp th«i viÖc cho ng−êi lao ®éng theo chÕ ®é hiÖn hμnh.

- Chi vÒ tiªu thô hμng ho¸, dÞch vô bao gåm: chi phÝ b¶o qu¶n, ®ãng gãi, vËn

chuyÓn, bèc xÕp, thuª kho b·i, b¶o hμnh s¶n phÈm, hμng ho¸.

- Chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i, tiÕp t©n, kh¸nh tiÕt, chi phÝ giao dÞch,

®èi ngo¹i, chi hoa hång m«i giíi, chi phÝ héi nghÞ vμ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c theo sè thùc

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o chi nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 10% tæng sè c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý tõ kho¶n 1 ®Õn

kho¶n 10 môc III, phÇn B th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy 22/12/2003.§èi víi ho¹t

®éng kinh doanh th−¬ng nghiÖp chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh møc khèng chÕ kh«ng bao

gåm gi¸ vèn cña hμng ho¸ b¸n ra.

- C¸c kho¶n thuÕ, phÝ, tiÒn thuª ®Êt ph¶i nép cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n

xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô (trõ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp) bao gåm:

+ ThuÕ xuÊt khÈu.

+ ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vμo cña hμng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu kh«ng ®ñ ®iÒu

kiÖn ®−îc khÊu trõ vμ hoμn thuÕ theo quy ®Þnh. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vμo qu¸ thêi

h¹n ®−îc kª khai, khÊu trõ thuÕ theo quy ®Þnh.

+ ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi hμng ho¸, dÞch vô trong n−íc thuéc diÖn chÞu

thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.

+ ThuÕ m«n bμi.

+ ThuÕ tμi nguyªn.

+ ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp; thuÕ nhμ, ®Êt.

+TiÒn thuª ®Êt.

+ C¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ mμ c¬ së kinh doanh thùc nép vμo ng©n s¸ch Nhμ n−íc

theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ phÝ, lÖ phÝ.

- Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh do c«ng ty ë n−íc ngoμi ph©n bæ cho c¬ së th−êng

tró t¹i ViÖt Nam theo tû lÖ gi÷a doanh thu cña c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam vμ tæng

doanh thu chung cña c«ng ty ë n−íc ngoμi bao gåm c¶ doanh thu cña c¬ së th−êng tró

ë c¸c n−íc kh¸c. C«ng thøc ph©n bæ nh− sau:

Tæng doanh thu cña c¬ së

th−êng tró t¹i ViÖt Nam trong Chi phÝ qu¶n lý kinh

kú tÝnh thuÕ doanh do c«ng ty ë Tæng sè chi phÝ

n−íc ngoμi ph©n bæ -------------------------------- qu¶n lý kinh

cho c¬ së th−êng tró doanh cña c«ng ty Tæng doanh thu cña c«ng ty ë = x t¹i ViÖt Nam trong ë n−íc ngoμi n−íc ngoμi, bao gåm c¶ doanh

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

kú tÝnh thuÕ thu cña c¸c c¬ së th−êng tró ë trong kú tÝnh

c¸c n−íc kh¸c trong kú tÝnh thuÕ.

thuÕ

C¬ së th−êng tró cña c«ng ty ë n−íc ngoμi t¹i ViÖt Nam ch−a thùc hiÖn chÕ ®é

kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ, nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p kª khai th× kh«ng ®−îc tÝnh vμo

chi phÝ hîp lý kho¶n chi phÝ qu¶n lý kinh doanh do c«ng ty ë n−íc ngoμi ph©n bæ.

- Chi phÝ hîp lý cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, kinh doanh xæ sè kiÕn

thiÕt, kinh doanh chøng kho¸n vμ mét sè ho¹t ®éng kinh doanh ®Æc thï kh¸c theo v¨n

b¶n h−íng dÉn riªng cña Bé Tμi chÝnh.

* C¸c kho¶n kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý:

- TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng do c¬ së kinh doanh kh«ng thùc hiÖn ®óng chÕ ®é hîp

®ång lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng, trõ tr−êng hîp thuª m−ín lao

®éng theo vô viÖc.

- TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng cña chñ doanh nghiÖp t− nh©n, thμnh viªn hîp danh cña

c«ng ty hîp danh, chñ hé c¸ thÓ, c¸ nh©n kinh doanh. Thï lao tr¶ cho c¸c s¸ng lËp viªn,

thμnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ

phÇn kh«ng trùc tiÕp tham gia ®iÒu hμnh s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô.

- C¸c kho¶n trÝch tr−íc vμo chi phÝ mμ thùc tÕ kh«ng chi hÕt nh−: chi phÝ söa

ch÷a tμi s¶n cè ®Þnh; phÝ b¶o hμnh s¶n phÈm hμng ho¸, c«ng tr×nh x©y dùng vμ c¸c

kho¶n trÝch tr−íc kh¸c.

- C¸c kho¶n chi kh«ng cã ho¸ ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh hoÆc chøng tõ

kh«ng hîp ph¸p.

- C¸c kho¶n tiÒn ph¹t vi ph¹m luËt giao th«ng, ph¹t vi ph¹m chÕ ®é ®¨ng ký

kinh doanh, ph¹t vay nî qu¸ h¹n, ph¹t vi ph¹m chÕ ®é kÕ to¸n thèng kª, ph¹t vi ph¹m

hμnh chÝnh vÒ thuÕ vμ c¸c kho¶n ph¹t kh¸c.

- C¸c kho¶n chi kh«ng liªn quan ®Õn doanh thu vμ thu nhËp chÞu thuÕ nh−: chi

vÒ ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n; chi ñng hé c¸c ®oμn thÓ, tæ chøc x· héi vμ ñng hé ®Þa

ph−¬ng; chi tõ thiÖn vμ c¸c kho¶n chi kh¸c kh«ng liªn quan ®Õn doanh thu, thu nhËp

chÞu thuÕ.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

- C¸c kho¶n chi do nguån kinh phÝ kh¸c ®μi thä:

+ Chi sù nghiÖp.

+ Chi èm ®au, thai s¶n.

+ Chi trî cÊp khã kh¨n th−êng xuyªn, khã kh¨n ®ét xuÊt.

+ C¸c kho¶n chi kh¸c do nguån kinh phÝ kh¸c ®μi thä.

- Chi phÝ kh«ng hîp lý kh¸c.

1.2. Tæng quan vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

1.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh

* Tμi kho¶n sö dông:

- TK 8211 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh

- TK 3334 – ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép

* Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n

1) Hμng quý, khi x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép theo quy ®Þnh cña

LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, kÕ to¸n ph¶n ¸nh sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m

ph¶i nép Nhμ n−íc vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh, ghi:

Nî TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh

Cã TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

Khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμo NSNN, ghi:

Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

Cã c¸c TK 111, 112,(cid:31)

2) Cuèi n¨m tμi chÝnh, c¨n cø vμo sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc tÕ ph¶i nép, kÕ

to¸n ghi:

+ NÕu sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc tÕ ph¶i nép trong n¨m lín h¬n sè

thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép, kÕ to¸n ph¶n ¸nh bæ sung sè thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp cßn ph¶i nép, ghi:

Nî TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Cã TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

Khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμo NSNN, ghi:

Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

Cã c¸c TK 111, 112,(cid:31)

+ NÕu sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc tÕ ph¶i nép trong n¨m nhá h¬n sè

thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép, th× sè chªnh lÖch kÕ to¸n ghi gi¶m chi phÝ sè

thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh, ghi:

Nî TK 3334 – ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

Cã TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh.

3) Tr−êng hîp ph¸t hiÖn sai sãt kh«ng träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc liªn quan ®Õn

kho¶n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép cña c¸c n¨m tr−íc, doanh nghiÖp ®−îc

h¹ch to¸n t¨ng (hoÆc gi¶m) sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép cña c¸c n¨m

tr−íc vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh cña n¨m ph¸t hiÖn sai sãt.

+ Tr−êng hîp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh cña c¸c n¨m tr−íc ph¶i

nép bæ sung do ph¸t hiÖn sai sãt kh«ng träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc ®−îc ghi t¨ng chi

phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh cña n¨m hiÖn t¹i, ghi:

Nî TK 8211 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh

Cã TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

Khi nép tiÒn, ghi:

Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

Cã c¸c TK 111, 112(cid:31)

+ Tr−êng hîp sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép ®−îc ghi gi¶m do ph¸t

hiÖn sai sãt kh«ng träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc ®−îc ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp hiÖn hμnh trong n¨m hiÖn t¹i, ghi:

Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

Cã TK 8211 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh

4) Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh, ghi:

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o + NÕu TK 8211 cã sè ph¸t sinh Nî lín h¬n sè ph¸t sinh Cã, th× sè chªnh lÖch ghi:

Nî TK 911 – X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh

Cã TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh.

+ NÕu TK 8211 cã sè ph¸t sinh Nî nhá h¬n sè ph¸t sinh Cã, th× sè chªnh lÖch ghi:

Nî TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh

Cã TK 911 – X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh.

1.2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ vμ tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng cña doanh nghiÖp.

1.2.2.1. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vμ kÕ to¸n (cid:31)ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶(cid:31)

* X¸c ®Þnh c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ:

- Cuèi n¨m tμi chÝnh, khi lËp b¸o c¸o tμi chÝnh, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh c¬ së tÝnh

thuÕ cña tμi s¶n vμ c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ lμm c¨n cø x¸c ®Þnh c¸c kho¶n chªnh lÖch

t¹m thêi chÞu thuÕ.

- C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ®−îc sö dông lμm c¨n cø x¸c ®Þnh

thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ trong n¨m trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng cña doanh nghiÖp

ph¶i ®−îc ph¶n ¸nh vμo “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ” ph¸t sinh trong

n¨m.

- “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ” dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng

kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh trong n¨m lμm c¬ së x¸c ®Þnh thuÕ thu

nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶.

* X¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶

- Cuèi n¨m, c¨n cø vμo sè chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ®· x¸c ®Þnh ®−îc vμ

c¸c kho¶n ®iÒu chØnh trùc tiÕp t¨ng, gi¶m sè d− ®Çu n¨m cña Tμi kho¶n “Lîi nhuËn

ch−a ph©n phèi” (do ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n hoÆc ®iÒu chØnh håi tè

c¸c sai sãt träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc, kÕ to¸n lËp “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n

l¹i ph¶i tr¶” lμm c¨n cø ghi nhËn vμ tr×nh bμy thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ trªn b¸o

c¸o tμi chÝnh riªng.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

- “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶” lμ b¶ng tæng hîp ®Ó x¸c

®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc ghi nhËn trong n¨m vμ x¸c ®Þnh thuÕ

thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ gi¶m do hoμn nhËp c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu

thuÕ cña c¸c n¨m tr−íc.

* Tμi kho¶n sö dông:

- Tμi kho¶n 347 – “ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶”

- Tμi kho¶n 8212 – “ Chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i”

* Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n

1) Tr−êng hîp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch trong n¨m

®−îc ghi nhËn vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i: Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ

to¸n c¨n cø “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶” ®Ó ghi nhËn thuÕ thu nhËp

ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch trong n¨m vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp ho·n l¹i:

- NÕu sè thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh trong n¨m lín h¬n sè thuÕ thu

nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, ghi:

Nî TK 8212 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i

Cã TK 347 – ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶.

- NÕu sè thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh trong n¨m nhá h¬n sè thuÕ thu

nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, ghi:

Nî TK 347 – ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¶i tr¶

Cã TK 8212 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i.

2) Tr−êng hîp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi

chÝnh s¸ch kÕ to¸n hoÆc ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc:

Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n c¨n cø “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶” ®·

®−îc lËp lμm c¨n cø ghi nhËn hoÆc hoμn nhËp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh

tõ c¸c giao dÞch ®−îc ®iÒu chØnh vμo lîi nhuËn ch−a ph©n phèi cña c¸c n¨m tr−íc.

- Tr−êng hîp ph¶i ®iÒu chØnh t¨ng thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi:

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

T¨ng sè d− Nî ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc

(NÕu TK 4211 cã sè d− Nî), hoÆc

Gi¶m sè d− Cã ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc

(NÕu TK 4211 cã sè d− Cã)

T¨ng sè d− Cã ®Çu n¨m TK 347 – ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶.

- Tr−êng hîp ph¶i ®iÒu chØnh gi¶m thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi:

Gi¶m sè d− Cã ®Çu n¨m TK 347 – ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶

T¨ng sè d− Cã ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc

(NÕu TK 4211 cã sè d− Cã), hoÆc

Gi¶m sè d− Nî ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc

(NÕu TK 4211 cã sè d− Nî)

1.2.2.2. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vμ kÕ to¸n (cid:31)Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i(cid:31)

* X¸c ®Þnh c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ:

- Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh c¬ së tÝnh thuÕ cña tμi s¶n vμ c¸c

kho¶n nî ph¶i tr¶ lμm c¨n cø x¸c ®Þnh c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ.

- C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ®−îc sö dông lμm c¨n cø x¸c

®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng

(kh«ng bao gåm c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n

®Çu t− vμo c«ng ty con, c«ng ty liªn kÕt, c«ng ty liªn doanh vμ viÖc chuyÓn ®æi b¸o c¸o

tμi chÝnh cña c¬ së ë n−íc ngoμi) ph¶i ®−îc ph¶n ¸nh vμo “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch

t¹m thêi ®−îc khÊu trõ” ph¸t sinh trong n¨m lμm c¬ së x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp

ho·n l¹i nÕu doanh nghiÖp dù tÝnh lμ ch¾c ch¾n sÏ cã ®ñ lîi nhuËn tÝnh thuÕ thu nhËp

trong t−¬ng lai ®Ó sö dông c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ®ã.

- Tr−êng hîp doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ch¾c ch¾n sÏ cã ®−îc lîi nhuËn

tÝnh thuÕ trong t−¬ng lai, kÕ to¸n kh«ng ®−îc ghi nhËn tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

tÝnh trªn c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh trong n¨m. Toμn bé

c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ nμy ®−îc theo dâi riªng trªn “B¶ng theo

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o dâi chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a sö dông” lμm c¨n cø x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ

thu nhËp ho·n l¹i trong c¸c n¨m sau, khi doanh nghiÖp cã ®ñ lîi nhuËn chÞu thuÕ thu

nhËp ®Ó thu håi tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i nμy.

* X¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ vμ

−u ®·i thuÕ ch−a sö dông

– X¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ

ch−a sö dông

Cuèi n¨m tμi chÝnh, c¨n cø vμo sè lç ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc khÊu trõ vμo

thu nhËp chÞu thuÕ c¸c n¨m tiÕp sau theo quy ®Þnh chuyÓn lç cña luËt thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp, kÕ to¸n x¸c ®Þnh vμ ghi nhËn tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trong n¨m

hiÖn hμnh, nÕu doanh nghiÖp dù tÝnh lμ ch¾c ch¾n sÏ cã ®ñ lîi nhuËn tÝnh thuÕ thu nhËp

trong t−¬ng lai ®Ó sö dông c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ tõ c¸c n¨m tr−íc ®ã. Tμi s¶n thuÕ thu

nhËp ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông trong n¨m tμi chÝnh hiÖn

hμnh ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:

ThuÕ suÊt Gi¸ trÞ ®−îc khÊu trõ Tμi s¶n thuÕ thu nhËp

vμo c¸c n¨m tiÕp sau cña ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c thuÕ thu

c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ kho¶n lç tÝnh thuÕ nhËp doanh x =

ch−a sö dông ch−a sö dông nghiÖp hiÖn

hμnh

– X¸c ®Þnh gi¸ trÞ tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n −u ®·i

thuÕ ch−a sö dông.

Cuèi n¨m tμi chÝnh, c¨n cø c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ theo luËt ®Þnh (nÕu cã) ch−a

sö dông kÕ to¸n x¸c ®Þnh vμ ghi nhËn tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trong n¨m hiÖn

hμnh, nÕu doanh nghiÖp dù tÝnh ch¾c ch¾n cã ®ñ lîi nhuËn tÝnh thuÕ thu nhËp trong

t−¬ng lai ®Ó sö dông c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ ch−a sö dông tõ c¸c n¨m tr−íc ®ã. Tμi s¶n

thuÕ thu nhËp ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ ch−a sö dông trong n¨m tμi

chÝnh hiÖn hμnh ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

Tμi s¶n thuÕ thu nhËp Gi¸ trÞ ®−îc khÊu ThuÕ suÊt

ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c trõ cña c¸c kho¶n thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp −u ®·i thuÕ ch−a

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o kho¶n −u ®·i thuÕ

hiÖn hμnh sö dông ch−a sö dông x =

* X¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m

- Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n lËp “B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i”

lμm c¨n cø ghi nhËn vμ tr×nh bμy tμi s¶n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i trªn b¸o

c¸o tμi chÝnh. B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i lμ b¶ng tæng hîp ®Ó x¸c

®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc ghi nhËn trong n¨m.

* Tμi kho¶n sö dông: Tμi kho¶n 243 – “Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i”

* Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n

1) Tr−êng hîp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch ®−îc ghi

nhËn vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i: Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n c¨n cø “B¶ng x¸c

®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i” ®· ®−îc lËp lμm c¨n cø ghi nhËn hoÆc hoμn nhËp

tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch ®−îc ghi nhËn vμo chi phÝ thuÕ

thu nhËp ho·n l¹i:

- NÕu tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m lín h¬n tμi s¶n thuÕ thu

nhËp ho·n l¹i ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, kÕ to¸n ghi nhËn bæ sung gi¸ trÞ tμi s¶n thuÕ

thu nhËp ho·n l¹i lμ sè chªnh lÖch gi÷a sè tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh lín

h¬n sè ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, nÕu ch¾c ch¾n r»ng trong t−¬ng lai doanh nghiÖp cã

®ñ lîi nhuËn tÝnh thuÕ ®Ó thu håi tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc ghi nhËn trong

n¨m hiÖn t¹i, ghi:

Nî TK 243 – Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

Cã TK 8212 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i.

- NÕu tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m nhá h¬n tμi s¶n thuÕ

thu nhËp ho·n l¹i ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, kÕ to¸n ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp

ho·n l¹i lμ sè chªnh lÖch gi÷a sè tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh nhá h¬n sè

®−îc hoμn nhËp trong n¨m, ghi:

Nî TK 8212 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i

Cã TK 243 – Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

2) Tr−êng hîp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè

chÝnh s¸ch kÕ to¸n hoÆc ®iÒu chØnh håi tè sai sãt träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc: Cuèi

n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n c¨n cø “B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i” ®· ®−îc

lËp lμm c¨n cø ghi nhËn hoÆc hoμn nhËp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c

giao dÞch ®−îc ®iÒu chØnh vμo lîi nhuËn ch−a ph©n phèi cña c¸c n¨m tr−íc:

- Tr−êng hîp ph¶i ®iÒu chØnh t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi:

T¨ng sè d− Nî ®Çu n¨m TK 243 – Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

T¨ng sè d− Cã ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc

(NÕu TK 4211 cã sè d− Cã), hoÆc

Gi¶m sè d− Nî ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc

(NÕu TK 4211 cã sè d− Nî)

- Tr−êng hîp ph¶i ®iÒu chØnh gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi:

T¨ng sè d− Nî ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc

(NÕu TK 4211 cã sè d− Nî), hoÆc

Gi¶m sè d− Cã ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc (NÕu

TK 4211 cã sè d− Cã)

Gi¶m sè d− Nî ®Çu n¨m TK 243 – Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

1.2.3. Tr×nh bμy b¸o c¸o tμi chÝnh.

1.2.3.1. Tr×nh bμy trong B¶ng C©n ®èi kÕ to¸n

* Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc tr×nh bμy trong chØ tiªu “Tμi s¶n thuÕ thu

nhËp ho·n l¹i” – M· sè 262 trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.

Sè liÖu ®Ó ghi vμo chØ tiªu nμy ®−îc c¨n cø vμo sè d− Nî Tμi kho¶n 243 “Tμi

s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i”, trªn Sæ C¸i.

* ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶

ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc tr×nh bμy trong chØ tiªu “ThuÕ thu nhËp

ho·n l¹i ph¶i tr¶” – M· sè 335 trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Sè liÖu ®Ó ghi vμo chØ tiªu nμy ®−îc c¨n cø vμo sè d− Cã Tμi kho¶n 347 –

“ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶”, trªn Sæ C¸i.

1.2.3.2. Tr×nh bμy B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh

Söa ®æi chØ tiªu “ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp” (M· sè 51) thμnh 2 chØ tiªu:

“Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh – M· sè 51” vμ “Chi phÝ thuÕ thu

nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i – M· sè 52” trong B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh.

(Phô lôc 05)

* Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh – M· sè 51

ChØ tiªu nμy ph¶n ¸nh chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh ph¸t sinh

trong n¨m b¸o c¸o.

Sè liÖu ®Ó ghi vμo chØ tiªu nμy ®−îc c¨n cø vμo tæng sè ph¸t sinh bªn Cã Tμi

kho¶n 8211 “Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh” ®èi øng víi bªn Nî TK

911 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh” trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt TK 8211, hoÆc c¨n cø vμo

sè ph¸t sinh bªn Nî TK 8211 ®èi øng víi bªn Cã TK 911 trong kú b¸o c¸o trªn sæ kÕ

to¸n chi tiÕt TK 8211, (tr−êng hîp nμy sè liÖu ®−îc ghi vμo chØ tiªu nμy b»ng sè ©m

d−íi h×nh thøc ghi trong ngoÆc ®¬n (...)).

* Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i

ChØ tiªu nμy ph¶n ¸nh chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i hoÆc thu

nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m b¸o c¸o.

Sè liÖu ®Ó ghi vμo chØ tiªu nμy ®−îc c¨n cø vμo tæng sè ph¸t sinh bªn Cã Tμi

kho¶n 8212 “Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i” ®èi øng víi bªn Nî TK 911

“X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh” trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt TK 8211, hoÆc c¨n cø vμo sè

ph¸t sinh bªn Nî TK 8212 ®èi øng víi bªn Cã TK 911 trong kú b¸o c¸o, trªn sæ kÕ

to¸n chi tiÕt TK 8212 (tr−êng hîp nμy sè liÖu ®−îc ghi vμo chØ tiªu nμy b»ng sè ©m

d−íi h×nh thøc ghi trong ngoÆc ®¬n (...)).

1.2.3.3. Tr×nh bμy B¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tμi chÝnh

* Bæ sung môc 21 PhÇn V. cña B¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tμi chÝnh:

Cuèi n¨m

§Çu n¨m

a- Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i:

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

- Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i liªn quan ®Õn

(cid:31)

kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ

- Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i liªn quan ®Õn

(cid:31)

kho¶n lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông

- Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i liªn quan ®Õn

(cid:31)

kho¶n −u ®·i tÝnh thuÕ ch−a sö dông

- Kho¶n hoμn nhËp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

(cid:31)

®· ®−îc ghi nhËn tõ c¸c n¨m tr−íc

Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

(cid:31)

b- ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶

- ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n

chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ

- Kho¶n hoμn nhËp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®·

®−îc ghi nhËn tõ c¸c n¨m tr−íc

- ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶

* Bæ sung môc 31 PhÇn VI. cña B¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tμi chÝnh:

31- Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh N¨m nay N¨m tr−íc

- Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tÝnh trªn thu (cid:31) (cid:31)

nhËp chÞu thuÕ n¨m hiÖn hμnh

- §iÒu chØnh chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña (cid:31) (cid:31)

c¸c n¨m tr−íc vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh

n¨m nay

- Tæng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh (cid:31) (cid:31)

* Bæ sung môc 32 PhÇn VI. cña B¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tμi chÝnh:

32- Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i N¨m nay N¨m tr−íc

- Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t (cid:31) (cid:31)

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

sinh tõ c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¶i chÞu

thuÕ

(cid:31) (cid:31) - Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t

sinh tõ viÖc hoμn nhËp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

- Thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t ((cid:31)) ((cid:31))

sinh tõ c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu

trõ

- Thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t ((cid:31)) ((cid:31))

sinh tõ c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ vμ −u ®·i thuÕ ch−a

sö dông

- Thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t ((cid:31)) ((cid:31))

sinh tõ viÖc hoμn nhËp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i

tr¶

* Doanh nghiÖp ph¶i gi¶i tr×nh riªng rÏ c¸c th«ng tin sau trong B¶n thuyÕt

minh b¸o c¸o tμi chÝnh.

- Tæng sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh vμ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

liªn quan ®Õn c¸c kho¶n môc ®−îc ghi nhËn vμo vèn chñ së h÷u;

- Gi¶i thÝch mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ (hoÆc thu nhËp) thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp vμ lîi nhuËn kÕ to¸n theo mét hoÆc c¶ hai h×nh thøc sau:

+ §èi chiÕu b»ng sè gi÷a chi phÝ (hoÆc thu nhËp) thuÕ TNDN vμ tÝch sè cña

lîi nhuËn kÕ to¸n nh©n (x) víi thuÕ suÊt ¸p dông; hoÆc

+ §èi chiÕu b»ng sè gi÷a thuÕ suÊt hiÖu qu¶ b×nh qu©n víi thuÕ suÊt ¸p

dông.

- Gi¸ trÞ (ngμy ®¸o h¹n, nÕu cã) cña c¸c chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ, lç

tÝnh thuÕ ch−a sö dông vμ c¸c −u ®·i thuÕ ch−a sö dông mμ ch−a tμi s¶n thuÕ thu

nhËp ho·n l¹i nμo ®−îc ghi nhËn vμo B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n;

- Tæng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i (cid:31) (cid:31)

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

- Chªnh lÖch t¹m thêi, mçi lo¹i lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông còng nh− c¸c −u

®·i thuÕ ch−a sö dông;

- Gi¸ trÞ cña tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i vμ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶

®−îc ghi nhËn trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña tõng n¨m sö dông;

- Gi¸ trÞ thu nhËp hoÆc chi phÝ thuÕ TNDN ho·n l¹i ®−îc ghi nhËn vμo B¸o

c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, nÕu ®iÒu nμy kh«ng ®−îc ph¶n ¸nh râ tõ c¸c thay

®æi cña c¸c gi¸ trÞ ®−îc ghi nhËn trong B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n;

- Doanh nghiÖp ph¶i tr×nh bμy gi¸ trÞ cña tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i vμ

b»ng chøng cho viÖc ghi nhËn, khi:

+ ViÖc sö dông tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i phô thuéc vμo lîi nhuËn tÝnh

thuÕ trong t−¬ng lai v−ît qu¸ møc lîi nhuËn ph¸t sinh tõ viÖc hoμn nhËp c¸c

chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ hiÖn t¹i; vμ

+ Doanh nghiÖp chÞu lç trong n¨m hiÖn hμnh hoÆc n¨m tr−íc do qui ®Þnh

ph¸p lý vÒ thuÕ mμ tμi s¶n thuÕ ho·n l¹i cã liªn quan.

Ch−¬ng II. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i viÖt nam.

2.1. Thùc tr¹ng vμ ®¸nh gi¸ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hiÖn nay.

2.1.1. T×nh h×nh chung

2.1.1.1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp giai ®o¹n ®Õn tr−íc khi chuÈn mùc kÕ to¸n sè 17 (cid:31) KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ban hμnh vμ mét sè v−íng m¾c.

LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc Quèc héi kho¸ IX n−íc Céng hoμ x· héi

chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua ngμy 17/06/2003, b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngμy

01/01/2004 cïng mét lo¹t c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thùc hiÖn kÌm theo ®Ó ®iÒu chØnh

thuÕ thu nhËp vμ thuÕ thu nhËp ë ViÖt Nam kh«ng ®−îc ghi nhËn lμ chi phÝ mμ ®−îc

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o coi lμ lîi nhuËn ®−îc chia. V× vËy,thuÕ thu nhËp ®−îc h¹ch to¸n nh− mét kho¶n ph¶i

tr¶, chø kh«ng ph¶i lμ mét kho¶n “ph©n bæ thuÕ”. Theo c¸ch h¹ch to¸n thuÕ ph¶i tr¶,

doanh nghiÖp ph¶i më trong hÖ thèng tμi kho¶n cña m×nh tμi kho¶n thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp ®Ó h¹ch to¸n thuÕ ph¶i tr¶ (Tμi kho¶n 3334) vμ c¸ch h¹ch to¸n theo

th«ng t− sè 100/1998/11-BTC ngμy 15/07/1998 nh− sau:

Nî Tμi kho¶n Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi (TK 421)

Cã Tμi kho¶n ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TK 3334)

Theo ph−¬ng ph¸p thuÕ ph¶i tr¶, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i tr¶ chØ bao

gåm chi phÝ thuÕ trong kú mμ kh«ng bao chi phÝ thuÕ gi÷ l¹i. Kho¶n thuÕ ph¶i tr¶ ®−îc

tÝnh dùa trªn lîi nhuËn trªn sæ s¸ch kÕ to¸n sau khi ®· ®−îc ®iÒu chØnh theo quy ®Þnh

cña thuÕ vμ kÕ to¸n.

Tõ n¨m 2001 trë vÒ tr−íc lîi nhuËn cña doanh nghiÖp chØ ®−îc tr×nh bμy trong

b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh trong ®ã thu nhËp chÞu thuÕ gÇn nh− b»ng lîi nhuËn tr−íc

thuÕ x thuÕ suÊt. Tuy nhiªn, tõ sau n¨m 2001 ®Õn tr−íc khi chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu

nhËp doanh nghiÖp ®−îc ban hμnh, chØ tiªu lîi nhuËn ®−îc c¸c doanh nghiÖp tÝnh to¸n,

ph¶n ¸nh vμ tr×nh bμy trªn b¸o c¸o thuÕ vμ b¸o c¸o tμi chÝnh.

- Lîi nhuËn tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh:

ChØ tiªu lîi nhuËn ®−îc tr×nh bμy trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh

(MÉu sè B02-DN ban hμnh theo quyÕt ®Þnh sè 167/2000/Q§-BTC Ngμy 25/10/2000 vμ

söa ®æi bæ sung theo th«ng t− sè 89/2002/TT-BTC ngμy 09/10/2002 cña Bé tμi chÝnh),

riªng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vμ nhá th× b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ®−îc tr×nh

bμy theo mÉu sè B02-DNN (Ban hμnh theo quyÕt ®Þnh sè 144/2001/Q§-BTC ngμy

21/12/2001 cña Bé tμi chÝnh.

+ Theo mÉu sè B02-DN th× chØ tiªu lîi nhuËn ®−îc tÝnh to¸n vμ tr×nh bμy nhuËn

tr−íc thuÕ ë dßng 12 chØ tiªu “tæng lîi nhuËn tr−íc thuÕ”. Nh×n chung chØ tiªu nμy

®−îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh (trong ®ã doanh thu

vμ chi phÝ cña ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc ghi nhËn theo c¸c nguyªn t¾c cña kÕ to¸n)

céng cho lîi nhuËn kh¸c (thu nhËp kh¸c vμ chi phÝ kh¸c ®−îc tÝnh theo c¸c nguyªn t¾c

cña kÕ to¸n). Nh− vËy chØ tiªu lîi nhuËn ®−îc tr×nh bμy trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o kinh doanh theo mÉu B02-DN lμ lîi nhuËn ®−îc x¸c lËp theo c¸ch tÝnh cña kÕ to¸n hay

nãi kh¸c ®i ®ã lμ lîi nhuËn kÕ to¸n. (Phô lôc 01)

+ Theo mÉu B02-DNN th× lîi nhuËn ®−îc tr×nh bμy trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t

®éng kinh doanh bao gåm c¶ lîi nhuËn kÕ to¸n lÉn lîi nhuËn chÞu thuÕ. Trong ®ã tæng

lîi nhuËn chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp ®−îc tÝnh to¸n dùa trªn tæng lîi nhuËn kÕ to¸n

sau khi ®iÒu chØnh t¨ng hoÆc gi¶m lîi nhuËn theo quy ®Þnh. (Phô lôc 02)

- Lîi nhuËn tr×nh bμy trªn b¸o c¸o thuÕ :

+ QuyÕt to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, mÉu sè 04/TNDN Tæng côc thuÕ ban

hμnh theo th«ng t− sè 128/2004/TT-BTC ngμy 27/12/2004. Trong b¸o c¸o nμy, chØ tiªu

lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®−îc tr×nh bμy ë dßng 6, chØ tiªu “tæng thu nhËp chÞu

thuÕ”. (Phô lôc 03)

+ Tê khai chi tiÕt doanh thu, chi phÝ, thu nhËp mÉu sè 2b Tæng côc thuÕ ban

hμnh theo th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy 12/12/2003 . Trong b¸o c¸o nμy, chØ tiªu

lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®−îc tr×nh bμy ë dßng 7, chØ tiªu “tæng thu nhËp chÞu

thuÕ”. (Phô lôc 04)

ChØ tiªu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®−îc tr×nh bμy trªn c¸c b¸o c¸o thuÕ trªn

®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së doanh thu, thu nhËp (theo c¸ch tÝnh cña thuÕ) trõ cho chi phÝ

s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý (theo c¸ch tÝnh cña thuÕ) hay nãi kh¸c ®i, ®ã lμ chØ tiªu lîi

nhuËn ®−îc tÝnh to¸n hoμn toμn theo c¸c quy ®Þnh cña thuÕ.

2.1.1.2. Mét sè v−íng m¾c

Cã thÓ nãi r»ng, Qua viÖc ph©n tÝch ë trªn chóng ta ®· cã sù nh×n nhËn sù kh¸c

nhau gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n vμ lîi nhuËn chÞu thuÕ vμ ®· ®−a ra c¸ch xö lý vÒ thuÕ thu

nhËp hîp lý h¬n. Tuy nhiªn vÉn cã mét sè v−íng m¾c nh− sau:

- VÒ mÆt kü thuËt: V× cã sù kh¸c nhau gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n vμ lîi nhuËn chÞu

thuÕ nªn c¸c doanh nghiÖp th−êng h¹ch to¸n ®èi phã víi c¬ quan thuÕ trong sæ s¸ch kÕ

to¸n cña m×nh ®Ó lμm thÕ nμo ®ã hai kho¶n lμ nh− nhau trªn b¸o c¸o tμi chÝnh còng nh−

trªn b¸o thuÕ. V× vËy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng theo dâi ngo¹i sæ c¸c kho¶n doanh thu vμ chi

phÝ mμ thuÕ coi lμ kh«ng hîp lý.

- VÒ mÆt kÕ to¸n: ch−a ph¶n ¸nh ®óng lîi nhuËn sau thuÕ d−íi gãc ®é nhμ kinh

doanh vμ t×nh h×nh tμi chÝnh doanh nghiÖp.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o - Ch−a phï víi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ.

2.1.2. Thùc tr¹ng kÕ to¸n thuÕ doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hiÖn nay.

§Ó gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng v−íng m¾c ®Æt ra ë trªn, ngμy 15/02/2005 Bé tμi

chÝnh ®· ban hμnh quyÕt ®Þnh sè 12/2005/Q§-BTC vÒ viÖc ban hμnh vμ c«ng bè s¸u

(06) chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (®ît 4) trong ®ã cã chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp ngμy 20/03/2006 Bé tμi chÝnh còng ®· ban hμnh th«ng t− sè 20/2006/TT-

BTC h−íng dÉn thùc hiÖn 06 chuÈn mùc kÕ to¸n trªn.

HiÖn nay mÆc dï chuÈn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®· ®−îc ban hμnh

vμ ®· cã hiÖu lùc nh−ng qua qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ kÕ to¸n t¹i mét sè doanh nghiÖp th×

nh÷ng nhμ qu¶n lý doanh nghiÖp còng nh− c¸c kÕ to¸n doanh nghiÖp cßn lóng tóng

trong h¹ch to¸n vμ x¸c ®Þnh sè liÖu khi thùc hiÖn quyÕt to¸n tμi chÝnh vμ quyÕt to¸n

thuÕ, hä ch−a quen víi sù kh¸c nhau nμy vμ ®ßi hái sè liÖu kÕ to¸n vμ thuÕ ph¶i thèng

nhÊt nhau. Nh−ng thùc tÕ gi÷a thu nhËp chÞu thuÕ vμ lîi nhuËn kÕ to¸n ®· sù kh¸c nhau

vμ v× sao l¹i cã sù kh¸c nhau nμy?

* C¸c tr−êng hîp lμm ph¸t sinh chªnh lÖch trong viÖc ghi nhËn chi phÝ

(cid:190) VÒ chi phÝ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng:

Theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ hiÖn hμnh c¸c kho¶n tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng cña chñ

doanh nghiÖp t− nh©n, chñ hé c¸ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng cho tÝnh vμo chi phÝ

hîp lý khi tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, theo mÆt kÕ to¸n th× c¸c kho¶n

nμy ®Òu lμ kho¶n thï lao tr¶ cho ng−êi lao ®éng mμ ng−êi chñ së h÷u bá ra ®Ó ®iÒu

hμnh, qu¶n lý doanh nghiÖp vμ nã ®· phôc vô cho t¹o ra doanh thu, thu nhËp cho doanh

nghiÖp nªn ph¶i ghi nhËn kho¶n tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng nμy vμo chi phÝ.

Vμ theo luËt thuÕ còng quy ®Þnh chi phÝ tiÒn l−¬ng ph¶i tr¶ cho ng−êi lao ®éng c¨n

cø vμo hîp ®ång lao ®éng hoÆc tho¶ −íc lao ®éng tËp thÓ. Hμng n¨m, c¬ së kinh doanh

ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan thuÕ vÒ tæng quü l−¬ng ph¶i tr¶ trong n¨m, c¨n cø vμ ph−¬ng

ph¸p x©y dùng tæng quü l−¬ng cïng víi viÖc nép tê khai thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp,

®iÒu nμy trªn thùc tÕ ®èi víi c¸c c¬ së kinh doanh thuª lao ®éng theo thêi vô lμ kh«ng

thùc hiÖn ®−îc vμ trong tr−êng hîp nμy thuÕ chØ chÊp nhËp cho doanh nghiÖp h¹ch to¸n

vμo chi phÝ hîp lý phÇn tiÒn l−¬ng kh«ng v−ît qu¸ møc thu nhËp b×nh qu©n tõng ngμnh

nghÒ ®Þa ph−¬ng do uû ban nh©n d©n tØnh, thμnh phè trùc thuéc trung −¬ng quy ®Þnh

nh− hiÖn nay côc thuÕ thμnh phè Hå ChÝ Minh quy ®Þnh trong tr−êng hîp nμy tiÒn

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o l−¬ng, tiÒn c«ng ®−îc xem lμ chi phÝ hîp lý kh«ng v−ît qu¸ 1.000.000®/th¸ng. VÒ mÆt

kÕ to¸n th× chi phÝ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng ®−îc ghi nhËn trong tr−êng hîp nμy lμ theo sè

tiÒn thùc tr¶. §iÒu nμy ®· dÉn ®Õn chi phÝ kÕ to¸n lín h¬n chi phÝ thuÕ nªn lîi nhuËn kÕ

to¸n thÊp h¬n thu nhËp chÞu thuÕ.

(cid:190) VÒ kho¶n chi phÝ l·i vay:

§Ó chñ ®éng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp cã

thÓ huy ®éng vèn vay cña mäi thμnh phÇn kinh tÕ kÓ c¶ vay cña ¸c c¸ nh©n nÕu cã thÓ.

Møc l·i suÊt ®i vay do gi¸m ®èc doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh tuú thuéc vμo cung cÇu vèn

trªn thÞ tr−êng. VÒ mÆt kÕ to¸n, doanh nghiÖp h¹ch to¸n kho¶n chi tr¶ l·i vay thùc tÕ

ph¶i tr¶ nμy vμo chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh l·i, lç cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, theo quy ®Þnh

thuÕ hiÖn hμnh chi tr¶ l·i tiÒn vay vèn s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô cña ng©n

hμng, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc kinh tÕ theo l·i suÊt thùc tÕ c¨n cø vμo hîp

®ång vay. Chi tr¶ l·i tiÒn vay cña c¸c ®èi t−îng kh¸c theo l·i suÊt thùc tÕ khi ký hîp

®ång vay, nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 1,2 lÇn møc l·i suÊt cho vay cïng thêi ®iÓm cña

ng©n hμng th−¬ng m¹i cã quan hÖ giao dÞch víi c¬ së kinh doanh. §iÒu nμy dÉn ®Õn lîi

nhuËn kÕ to¸n thÊp h¬n thu nhËp chÞu thuÕ.

(cid:190) Chi phÝ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh:

C¬ së kinh doanh trÝch khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh kh«ng ®óng quy ®Þnh cô thÓ c¬ së

kinh doanh trÝch v−ît møc khÊu hao ®−îc tÝnh vμo chi phÝ theo c¸c quy ®Þnh t¹i chÕ ®é

qu¶n lý, sö dông vμ trÝch khÊu hao TSC§ theo quyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC ngμy

12/12/2003 nh− quy ®Þnh thêi gian sö dông tμi s¶n cè ®Þnh v−ît khung cho phÐp theo

thuÕ ; sè khÊu hao cña c¸c TSC§ dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh nh−ng kh«ng cã hãa

®¬n chøng tõ hîp ph¸p vμ c¸c giÊy tê kh¸c chøng minh tμi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña

c¬ së kinh doanh; sè khÊu hao cña c¸c TSC§ ®· khÊu hao hÕt gi¸ trÞ, nh−ng vÉn tiÕp

tôc sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh vμ sè khÊu hao cña TSC§ kh«ng tham gia vμo

ho¹t ®éng kinh doanh. §iÒu nμy còng lμm cho thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c víi lîi nhuËn

kÕ to¸n.

(cid:190) §èi víi c¸c kho¶n chi kh«ng cã chøng tõ hoÆc chøng tõ kh«ng hîp ph¸p:

Chi phÝ kh«ng cã hãa ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh cô thÓ c¸c kho¶n thùc

chi nh−ng kh«ng cã hãa ®¬n chøng tõ vμ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong n¨m, liªn

quan ®Õn viÖc t¹o ra doanh thu chÞu thuÕ trong n¨m cã hãa ®¬n nh−ng hãa ®¬n kh«ng

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o hîp ph¸p. VÒ mÆt kÕ to¸n, doanh nghiÖp vÉn h¹ch to¸n c¸c kho¶n chi phÝ ®· thùc chi.

Nh−ng trong th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy 22/12/2003 kh«ng chi phÐp ghi nhËn

c¸c kho¶n trªn vμo chi phÝ hîp lý ®−îc khÊu trõ khi tÝnh lîi nhuËn chÞu thuÕ. V× vËy,

khi quyÕt to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp c¸c kho¶n chi nμy ph¶i ®−îc lo¹i trõ khái

chi phÝ mμ kÕ to¸n ®· ghi nhËn. §iÒu nμy ®· lμm ph¸t sinh mét kho¶n chªnh lÖch lîi

nhuËn kÕ to¸n thÊp h¬n lîi nhuËn chÞu thuÕ.

(cid:190) §èi víi chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i, tiÕp t©n, kh¸nh tiÕt, chi phÝ giao

dÞch, ®èi ngo¹it¹i , chi hoa hång m«i giíi, chi phÝ héi nghÞ vμ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c theo

quy ®Þnh ®o¹n 11, môc III, phÇn B th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy

22/12/2003doanh nghiÖp ®−îc ghi nhËn heo sè thùc chi nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 10%

tæng sè c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý tõ kho¶n 1 ®Õn kho¶n 10 cña môc nμy trong th«ng t−

nh− chi phÝ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh, nguyªn liÖu, nhiªn liÖu hμng ho¸, chi phÝ tiÒn

l−¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn ¨n gi÷a ca, chi phÝ nghiªn cøu khoa häc, c«ng nghÖ, chi phÝ dÞch

vô mua ngoμi, c¸c chi cho lao ®éng n÷, chi b¶o hé lao ®éng hoÆc chi trang phôc, chi

b¶o vÖ c¬ së kinh doanh, chi phÝ tr¶ l·i vay, trÝch lËp dù phßng, trî cÊp th«i viÖc cho

ng−êi lao ®éng vμ chi phÝ vÒ tiªu thô hμng ho¸. §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh th−¬ng

nghiÖp chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh møc khèng chÕ kh«ng bao gåm gi¸ vèn cña hμng

ho¸ b¸n ra. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ t¹i c¸c doanh nghiÖp c¸c lo¹i chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp

thÞ, khuyÕn m·i, c«ng t¸c ë n−íc ngoμi lμ ph¸t sinh rÊt nhiÒu nh»m thóc ®Èy tiªu thô

s¶n phÈm, më réng thÞ tr−êng ®Æc biÖt lμ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp míi ®i vμo ho¹t

®éng. VÒ mÆt kÕ to¸n, ph¶i ghi nhËn vμo chi phÝ thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh lîi nhuËn kÕ to¸n.

§iÒu nμy dÉn ®Õn cã sù chªnh lÖch gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n vμ thu nhËp chÞu thuÕ.

(cid:190) C¸c kho¶n thuÕ bÞ truy thu vμ tiÒn ph¹t vi ph¹m hμnh chÝnh vμ c¸c kho¶n chi phÝ

kh«ng liªn quan ®Õn doanh thu vμ thu nhËp chÞu thuÕ ®· tÝnh vμo chi phÝ nh− c¸c kho¶n

chi tõ thiÖn ñng hé b·o lôt, ñng hé c¸c ®oμn thÓ, tæ chøc x· héi... theo quy ®Þnh cña

luËt thuÕ hiÖn hμnh nã kh«ng xem lμ chi phÝ hîp lý ®−îc khÊu trõ khi tÝnh thu nhËp

chÞu thuÕ. Tuy nhiªn, ®Ó ®¶m b¶o ph¶n ¸nh trung thùc vμ kh¸ch quan kÕt qu¶ ho¹t

®éng kinh doanh vÒ mÆt kÕ to¸n ph¶i ®−îc ghi nhËn vμo chi phÝ lμm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh

lîi nhuËn kÕ to¸n. §iÒu nμy lμm ph¸t sinh chªnh lÖch gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n vμ thu

nhËp chÞu thuÕ.

* C¸c tr−êng hîp lμm ph¸t sinh chªnh lÖch trong viÖc ghi nhËn doanh thu:

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

T¹i ®o¹n 2, ®iÒu 4, môc II, phÇn B th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC quy ®Þnh thêi

®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:

- §èi víi hμng ho¸ lμ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u hμng ho¸ hoÆc xuÊt

ho¸ ®¬n b¸n hμng.

- §èi víi dÞch vô lμ thêi ®iÓm dÞch vô hoμn thμnh hoÆc xuÊt ho¸ ®¬n b¸n hμng

Theo chuÈn mùc kÕ to¸n sè 14 quy ®Þnh thêi ®iÓm doanh thu ®−îc ghi nhËn khi

®ång thêi tho¶ m·n 5 ®iÒu kiÖn :

- Doanh nghiÖp ®· chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vμ lîi Ých g¾n liÒn víi quyÒn së h÷u s¶n

phÈm cho ng−êi mua.

- Doanh nghiÖp kh«ng cßn n¾m gi÷ quyÒn qu¶n lý hμng ho¸ nh− ng−êi së h÷u hμng

ho¸ hoÆc quyÒn kiÓm so¸t hμng ho¸.

- Doanh thu ®−îc x¸c ®Þnh t−¬ng ®èi ch¾c ch¾n

- Doanh nghiÖp ®· thu ®−îc hoÆc sÏ thu ®−îc lîi Ých kinh tÕ tõ giao dÞch b¸n hμng.

- X¸c ®Þnh ®−îc chi phÝ liªn quan ®Õn giao dÞch b¸n hμng.

ChÝnh v× cã sù kh¸c nhau trong viÖc ghi nhËn doanh thu theo chuÈn mùc kÕ to¸n

vμ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp dÉn ®Õn cã sù chªnh lÖch gi÷a

lîi nhuËn kÕ to¸n vμ thu nhËp chÞu thuÕ nh− sau:

- Tr−êng hîp b¸n hμng ®· viÕt ho¸ ®¬n b¸n hμng trong kú nh−ng ®Õn cuèi kú

hμng vÉn ch−a ®−îc giao:

Theo th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy 22/12/2003 quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c

ghi nhËn doanh thu b¸n hμng vμ cung cÊp dÞch vô : Tr−êng hîp trong kú doanh nghiÖp

®· viÕt ho¸ ®¬n b¸n hμng vμ ®· thu tiÒn b¸n hμng nh−ng ®Õn cuèi kú vÉn ch−a giao

hμng cho ng−êi mua hμng, th× trÞ gi¸ sè hμng nμy kh«ng ®−îc coi lμ tiªu thô vμ kh«ng

®−îc ghi vμo Tμi kho¶n 511- "Doanh thu b¸n hμng vμ cung cÊp dÞch vô" mμ chØ h¹ch

to¸n vμo bªn Cã Tμi kho¶n 131- "Ph¶i thu cña kh¸ch hμng" vÒ kho¶n tiÒn ®· thu cña

kh¸ch hμng. Khi thùc giao hμng cho ng−êi mua sÏ h¹ch to¸n vμo Tμi kho¶n 131 tr¶

tr−íc tiÒn b¸n hμng, phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn ghi nhËn doanh thu. Tuy nhiªn, theo

luËt thuÕ hiÖn hμnh th× tr−êng hîp nμy nghiÖp vô b¸n hμng ®· ph¸t sinh vμ c¬ së kinh

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o doanh ph¶i kª khai khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. §iÒu nμy dÉn ®Õn ph¸t sinh chªnh

lÖch gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n vμ thu nhËp chÞu thuÕ.

- §èi víi ho¹t ®éng trao ®æi hμng ho¸, dÞch vô:

T¹i ®o¹n 3, ®iÒu 4, môc II, phÇn B th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC quy ®Þnh ®èi

víi hμng ho¸ dÞch vô do c¬ së kinh doanh lμm ra dïng ®Ó trao ®æi; biÕu, tÆng;®−îc x¸c

®Þnh theo gi¸ b¸n cña hμng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t−¬ng ®−¬ng trªn thÞ tr−êng t¹i

thêi ®iÓm trao ®æi; biÕu, tÆng; cho ng−êi lao ®éng.

Trong khi ®ã theo quy ®Þnh t¹i ®o¹n 08 chuÈn mùc kÕ to¸n sè 14 lμ khi hμng

hãa hoÆc dÞch vô ®−îc trao ®æi ®Ó lÊy hμng hãa hoÆc dÞch vô t−¬ng tù vÒ b¶n chÊt vμ

gi¸ trÞ th× viÖc trao ®æi ®ã kh«ng ®−îc coi lμ mét giao dÞch t¹o ra doanh thu. Khi hμng

hãa hoÆc dÞch vô ®−îc trao ®æi ®Ó lÊy hμng hãa hoÆc dÞch vô kh¸c kh«ng t−¬ng tù th×

viÖc trao ®æi ®ã ®−îc coi lμ mét giao dÞch t¹o ra doanh thu. Tr−êng hîp nμy doanh thu

®−îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ hîp lý cña hμng hãa hoÆc dÞch vô nhËn vÒ, sau khi ®iÒu

chØnh c¸c kho¶n tiÒn hoÆc t−¬ng ®−¬ng tiÒn tr¶ thªm hoÆc thu thªm. Khi kh«ng x¸c

®Þnh ®−îc gi¸ trÞ hîp lý cña hμng hãa hoÆc dÞch vô nhËn vÒ th× doanh thu ®−îc x¸c

®Þnh b»ng gi¸ trÞ hîp lý cña hμng hãa hoÆc dÞch vô ®em trao ®æi, sau khi ®iÒu chØnh c¸c

kho¶n tiÒn hoÆc t−¬ng ®−¬ng tiÒn tr¶ thªm hoÆc thu thªm.

Nh− vËy trong tr−êng hîp nμy hμng ho¸ hay dÞch vô ®−îc trao ®æi ®Ó lÊy hμng

ho¸ hay dÞch vô t−¬ng tù vÒ b¶n chÊt vμ gi¸ trÞ th× vÒ mÆt kÕ to¸n kh«ng ®−îc ghi nhËn

lμ nghiÖp vô t¹o ra doanh thu nªn kÕ to¸n kh«ng ghi nhËn doanh thu vμ gi¸ vèn cña

hμng ®em ®i trao ®æi. Nh−ng khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ doanh nghiÖp ph¶i kª

khai kho¶n doanh thu nμy (theo gi¸ b¸n cña hμng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t−¬ng

®−¬ng trªn thÞ tr−êng t¹i thêi ®iÓm trao ®æi; biÕu, tÆng) vμ chi phÝ (theo gi¸ xuÊt kho

hμng ho¸ ®em ®i trao ®æi). §iÒu nμy ®Én ®Õn cã sù chªnh lÖch gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n

vμ thu nhËp chÞu thuÕ.

- C¸c kho¶n thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng gãp vèn cæ phÇn, liªn doanh, liªn kÕt

kinh tÕ trong n−íc:

T¹i ®o¹n 15, môc V, phÇn B quy ®Þnh tr−êng hîp kho¶n thu nhËp nhËn ®−îc lμ

thu nhËp ®−îc chia tõ thu nhËp sau thuÕ cña ho¹t ®éng gãp vèn cæ phÇn, liªn doanh,

liªn kÕt kinh tÕ th× c¬ së kinh doanh nhËn ®−îc kho¶n thu nhËp kh«ng ph¶i nép thuÕ

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o thu nhËp doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, vÒ mÆt kÕ to¸n thu nhËp ®−îc chia do gãp vèn cæ

phÇn, liªn doanh, liªn kÕt kinh tÕ trong n−íc ®−îc h¹ch to¸n vμo doanh thu ho¹t ®éng

tμi chÝnh lμ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh lîi nhuËn kÕ to¸n. §iÒu nμy còng dÉn ®Õn sù chªnh lÖch

gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n vμ thu nhËp chÞu thuÕ.

(cid:190) Thu nhËp nhËn ®−îc tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô ë

n−íc ngoμi:

Theo quy ®Þnh t¹i ®o¹n 13, môc V, phÇn B viÖc x¸c ®Þnh thu nhËp nhËn ®−îc tõ

ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô ë n−íc ngoμi ph¶i chÞu thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp c¨n cø vμo HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn mμ Céng hoμ x·

héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· ký kÕt. §èi víi kho¶n thu nhËp nhËn ®−îc tõ ho¹t ®éng s¶n

xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô t¹i n−íc ngoμi mμ Céng hoμ x· héi chñ nghÜa ViÖt

Nam ch−a ký HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn nÕu kho¶n thu nhËp ®ã ®·

nép thuÕ ë n−íc ngoμi vμ kho¶n thuÕ ph¶i nép ®ã b»ng hay v−ît qu¸ sè thuÕ thu nhËp

ph¶i tÝnh theo biÓu thuÕ cña ViÖt Nam th× doanh nghiÖp kh«ng ph¶i nép thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp cho kho¶n thu nhËp nhËn ®−îc ë n−íc ngoμi ®ã. V× vËy, kho¶n thu nhËp

nμy ®−îc doanh nghiÖp lo¹i trõ ra khái thu nhËp chÞu thuÕ khi x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp.

ChÝnh v× sù kh¸c nhau nh− ®· tr×nh bμy ë trªn nªn ë hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp

nhá, ®Æc biÖt lμ c¸c doanh nghiÖp t− nh©n, c«ng tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (cid:31) ®Ó ®¬n gi¶n

trong h¹ch to¸n, ®èi phã ®−îc víi c¬ quan thuÕ hä h¹ch to¸n theo c¸c quy ®Þnh cña luËt

thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp mμ kh«ng quan t©m ®Õn c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n v× c¸c

doanh nghiÖp nμy th−êng chØ ®−îc kiÓm tra quyÕt to¸n bëi c¬ quan thuÕ. Tuy nhiªn, ®Ó

thùc hiÖn c¶ môc ®Ých ®¬n gi¶n trong h¹ch to¸n vμ môc ®Ých gi¶m thiÓu møc thuÕ thu

nhËp doanh nghiÖp ph¶i ®ãng th× ®Ó bï ®¾p nh÷ng kho¶n chi phÝ mμ theo luËt thuÕ

kh«ng tÝnh vμo chi phÝ hîp lý doanh nghiÖp cã thÓ “biÕn ho¸” thªm nh÷ng kho¶n chi

phÝ khèng nh− mua ho¸ ®¬n khèng gi¶ m¹o c¸c kho¶n chi phÝ ®· ph¸t sinh nh−ng thùc

tÕ kh«ng chi, lμm gi¶ hîp ®ång lao ®éng ®Ó t¨ng kho¶n chi phÝ tiÒn l−¬ng, lμm gi¶ hîp

®ång vay vèn víi c¸c c¸ nh©n, tæ chøc kh«ng ph¶i lμ ng©n hμng(cid:31)

Thùc tr¹ng trªn vÒ h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i c¸c doanh nghiÖp

®· lμm thÊt thu ng©n s¸ch nhμ n−íc, b¸o c¸o tμi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng

trung thùc vμ hîp lý.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i c¸c quèc gia trªn thÕ giíi.

Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña c¸c quèc gia kh«ng hoμn

toμn gièng nhau, trong luËn v¨n chóng t«i chän mét sè quèc gia tiªu biÓu ®Ó minh ho¹.

2.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i Ph¸p. 2.2.1.1. Quan ®iÓm vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp:

KÕ to¸n ph¸p x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lμ mét kho¶n chi phÝ cña

doanh nghiÖp.

Theo kÕ to¸n Ph¸p, lîi nhuËn chÞu thuÕ chØ ®−îc tÝnh to¸n sau khi tr¶i qua mét

sè b−íc ®iÒu chØnh tõ lîi nhuËn kÕ to¸n, kÕ to¸n kh«ng ghi nhËn viÖc ®iÒu chØnh nμy

vμo sæ s¸ch kÕ to¸n, viÖc ®iÒu chØnh nμy th−êng ®−îc tiÕ hμnh nh− sau:

Lîi nhuËn kÕ to¸n

+ Chªnh lÖch lîi nhuËn t¨ng thªm

- Chªnh lÖch lîi nhuËn gi¶m trõ

Lîi nhuËn chÞu thuÕ

2.1.1.2. Ph−¬ng ph¸p tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh.

- Trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c kho¶n chi phÝ, thu nhËp, chi phÝ thuÕ

®−îc ghi nhËn theo nguyªn t¾c cña kÕ to¸n. §Ó x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ph¶i nép, kÕ

to¸n cÇn tiÕn hμnh lËp b¸o c¸o thuÕ.

- Trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó ghi nhËn ®ång thêi mét kho¶n chi phÝ thuÕ (theo c¸ch

tÝnh cña kÕ to¸n) vμ mét kho¶n thuÕ ph¶i nép (theo c¸ch tÝnh cña thuÕ) kÕ to¸n Ph¸p ®·

sö dông tμi kho¶n ghi nhËn chªnh lÖch - Tμi kho¶n “Impot diffÐrÐ”. Tμi kho¶n nμy chØ

ghi nhËn chªnh lÖch thuÕ cã nguån gèc tõ c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi, khi tr×nh bμy

trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, tμi kho¶n nμy cã thÓ tr×nh bμy bªn phÇn tμi s¶n hay bªn

nguån vèn.

- Chªnh lÖch thuÕ thuéc nguån vèn (Passif Imp«t diffÐrÐ)

Kho¶n chªnh lÖch nμy ®−îc tr×nh bμy bªn phÇn nguån vèn cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.

Chªnh lÖch thuÕ sÏ ®−îc ph¶n ¸nh bªn nguån vèn cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n khi sè thuÕ

ph¶i nép theo c¸ch tÝnh cña thuÕ nhá h¬n chi phÝ thuÕ theo c¸ch tÝnh cña kÕ to¸n. Tμi

kho¶n nμy nh»m ®Ó ghi nhËn mét kho¶n thuÕ ph¶i nép ph¸t sinh trong t−¬ng lai.

- Chªnh lÖch thuÕ thuéc tμi s¶n (Actif – Imp«t diffÐrÐ)

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o Kho¶n chªnh lÖch thuÕ ®−îc ph¶n ¸nh bªn tμi s¶n cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n khi sè thuÕ

ph¶i nép theo c¸ch tÝnh cña thuÕ lín h¬n chi phÝ thuÕ theo c¸ch tÝnh cña kÕ to¸n. Tμi

kho¶n nμy nh»m ®Ó ghi nhËn mét kho¶n thuÕ thu nhËp xem nh− ®· nép tr−íc vμ sÏ

®−îc khÊu trõ ë kú sau. Tuy nhiªn, kÕ to¸n Ph¸p còng quy ®Þnh chÆt chÏ viÖc ghi nhËn

chªnh lÖch lÖch thuÕ thuéc tμi s¶n lμ kho¶n chªnh lÖch nμy chØ ®i7îc ghi nhËn khi:

+ ViÖc thu håi kho¶n thuÕ nμy kh«ng phô thuéc vμo kÕt qu¶ ho¹t ®éng trong t−¬ng lai,

cã nghÜa lμ vμo kú tr−íc, ®¬n vÞ ®· ghi nhËn mét kho¶n “chªnh lÖch thuÕ thuéc nguån

vèn” vμ nh− vËy kho¶n chªnh lÖch thuÕ thuéc tμi s¶n cña kú tr−íc sÏ cÊn trõ víi chªnh

lÖch thuéc tμi s¶n cña kú nμy.

- HoÆc lμ ®¬n vÞ cã thÓ thu håi kho¶n thuÕ nμy nhê vμo viÖc ®¹t ®−îc mét kho¶n lîi

nhuËn chÞu thuÕ (v× chªnh lÖch thuÕ t¹m thêi thuéc tμi s¶n chØ ph¸t sinh khi cã c¸c

kho¶n chi phÝ hoÆc kho¶n lç ®−îc thuÕ ghi nhËn vμo kú sau, v× vËy. Do yªu cÇu cña

nguyªn t¾c thËn träng, ®ßi hái ®¬n vÞ ph¶i chøng minh ®−îc kh¶ n¨ng cña mét kho¶n

thu nhËp chÞu thuÕ vμo kú sau ®ñ ®Ó trõ c¸c kho¶n chi phÝ vμ kho¶n lç nμy).

2.2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i Mü.

2.2.2.1. Quan ®iÓm vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

KÕ to¸n Mü coi thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lμ mét kho¶n chi phÝ cña ®¬n vÞ.

§èi víi kÕ to¸n Mü, lîi nhuËn chÞu thuÕ còng ®−îc x¸c ®Þnh sau khi tr¶i qua mét sè

b−íc ®iÒu chØnh tõ lîi nhuËn kÕ to¸n:

Lîi nhuËn kÕ to¸n

+ (-) §iÒu chØnh c¸c kho¶n chªnh lÖch th−êng xuyªn

+ (-) §iÒu chØnh c¸c kho¶n chªnh lÖch lîi nhuËn gi¶m trõ

Lîi nhuËn chÞu thuÕ

2.2.2.2. Ph−¬ng ph¸p tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh

- Trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c kho¶n chi phÝ, doanh thu, thu nhËp,

chi phÝ thuÕ ®−îc ghi nhËn theo nguyªn t¾c kÕ to¸n. §Ó x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ph¶i

nép, kÕ to¸n cÇn lËp b¸o c¸o thuÕ.

- Trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó ghi nhËn ®ång thêi mét kho¶n chi phÝ thuÕ (theo c¸ch

tÝnh cña kÕ to¸n) vμ mét kho¶n thuÕ ph¶i nép (theo c¸ch tÝnh cña thuÕ). KÕ to¸n Mü ®·

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o sö dông tμi kho¶n ghi nhËn chªnh lÖch – Tμi kho¶n “Deferred tax”. T¹i kho¶n nμy chØ

ghi nhËn c¸c kho¶n chªnh lÖch thuÕ cã nguån gèc tõ trªn lÖch t¹m thêi. Khi tr×nh bμy

trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, tμi kho¶n nμy cã thÓ tr×nh bμy bªn phÇn tμi s¶n hya phÇn

nguån vèn.

+ Chªnh lÖch thuÕ ph¶i tr¶ (Deferred tax liabilities):

Kho¶n chªnh lÖch nμy ®−îc tr×nh bμy bªn phÇn nguån vèn cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.

tr−êng hîp nμy x¶y ra khi sè thuÕ ph¶i nép theo c¸ch tÝnh cña thuÕ nhá h¬n chi phÝ

thuÕ theo c¸ch tÝnh cña kÕ to¸n. Tμi kho¶n nμy dïng ®Ó ghi nhËn mét kho¶n thuÕ ph¶i

nép ph¸t sinh trong t−¬ng lai.

+ Chªnh lÖch thuÕ ph¶i thu (Deferred tax assets):

Kho¶n chªnh lÖch nμy ®−îc tr×nh bμy bªn phÇn tμi s¶n cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.

tr−êng hîp nμy x¶y ra khi sè thuÕ ph¶i nép theo c¸ch tÝnh cña thuÕ lín h¬n chi phÝ thuÕ

theo c¸ch tÝnh cña kÕ to¸n. Tμi kho¶n nμy dïng ®Ó ghi nhËn mét kho¶n thuÕ thu nhËp

xem nh− ®· nép tr−íc vμ sÏ ®−îc khÊu trõ ë kú sau.

2.2.3. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo quèc tÕ. 2.2.3.1. Quan ®iÓm vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

§o¹n 10, IAS 12 – KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã nªu “cã ý kiÕn cho r»ng

c¸c kho¶n thuÕ lμ mét sù ph©n phèi lîi nhuËn chø kh«ng ph¶i lμ mét kho¶n chi phÝ

thuÕ, tuy nhiªn phÇn ®«ng l¹i nh×n nhËn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp l¹i lμ mét kho¶n

chi phÝ” – nh− vËy, mÆc dï IAS 12 ghi nhËn hai quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ thuÕ thu

nhËp doanh nghiÖp nh−ng ë ®o¹n 33 chuÈn mùc cã kh¼ng ®Þnh “kho¶n thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp ®−îc ghi nhËn vμo chi phÝ thuÕ khi x¸c ®Þnh lîi nhuËn rßng cña ®¬n vÞ”.

2.2.3.2. Ph−¬ng ph¸p tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh

C¸ch tr×nh bμy c¸c kho¶n chªnh lÖch trªn b¸o c¸o tμi chÝnh trªn thÕ giíi cã hai ph−¬ng

ph¸p kh¸c nhau:

- Ph−¬ng ph¸p thuÕ mang sang hay thuÕ ho·n l¹i

Theo ph−¬ng ph¸p nμy, chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc tÝnh trõ vμo lîi nhuËn

tr−íc thuÕ vμ tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh dùa trªn ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh cña kÕ

to¸n. Kho¶n chi phÝ nμy ®−îc tÝnh to¸n ùa trªn l¬i nhuËn kÕ to¸n sau khi ®· ®iÒu chØnh

¶nh h−ëng cña c¸c kho¶n chªnh lÖch lîi nhuËn th−êng xuyªn. T¸c ®éng cña c¸c kho¶n

chªnh lÖch t¹m thêi ®Õn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc ph¶n ¸nh th«ng qua kho¶n

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o thuÕ ®−îc mang sang ®−îc tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh. IAS 12 còng nªu râ lμ

ph−¬ng ph¸p nμy ®−îc sö dông ë hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi khi ghi nhËn thuÕ

thu nhËp doanh nghiÖp.

C¸c kho¶n thuÕ mang sang ®−îc tr×nh bμy riªng trªn mét kho¶n môc thuéc b¶ng c©n

®èi kÕ to¸n. §èi c¸c kho¶n thuÕ mang sang cã sè d− nî (khi chi phÝ thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp nhá h¬n sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép) vμ kho¶n thuÕ mang

sang cã sè d− cã (khi chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lín h¬n sè thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp ph¶i nép) th× cã thÓ khÊu trõ lÉn nhau.

Tuy nhiªn, ®o¹n 21 chuÈn mùc cã nªu râ “ViÖc ghi nhËn t¸c ®éng cña kho¶n chªnh

lÖch t¹m thêi cã thÓ g©y ra sè d− nî hay ®−îc ph¶n ¸nh vμo bªn nî tμi kho¶n thuÕ

mang sang. Nguyªn t¾c thËn träng ®ßi hái sè d− nî nμy chØ ®−îc ghi nhËn lªn b¸o c¸o

tμi chÝnh khi ®¬n vÞ dù kiÕn ®−îc cã nh÷ng kho¶n lîi nhuËn chÞu thuÕ trong c¸c kú kÕ

to¸n tiÕp ®ñ ®Ó c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi cã thÓ triÖt tiªu lÉn nhau”.

KÕt luËn ch−¬ng II

Cã thÓ nãi r»ng, kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp bÞ chi phèi bëi luËt thuÕ

GTGT vμ ®Æc biÖt lμ luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Lîi nhuËn kÕ to¸n ®−îc x¸c ®Þnh

dùa trªn c¸c nguyªn t¾c cña kÕ to¸n nh»m môc tiªu cung cÊp th«ng tin trung thùc vμ

hîp lý vÒ t×nh h×nh vμ kÕt qu¶ kinh doanh cña ®¬n vÞ. Thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c

®Þnh dùa vμo quy ®Þnh cña luËt thuÕ vμ lμ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp ph¶i nép. ChÝnh v× gi÷a nguyªn t¾c kÕ to¸n vμ quy ®Þnh cña luËt thuÕ kh«ng

thèng nhÊt víi nhau lμ nguyªn nh©n t¹o ra sù kh¸c biÖt gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n so víi

thu nhËp chÞu thuÕ. MÆc dï hiÖn nay ®· cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸ ®Çy ®ñ vμ cô thÓ cho

viÖc xö lý, ghi nhËn vμ tr×nh bμy c¸c kho¶n chªnh lÖch nμy b»ng viÖc ban hμnh chuÈn

mùc kÕ to¸n sè 17 – KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ th«ng t− h−íng dÉn, thÕ

nh−ng ®èi víi ViÖt Nam, nã cßn lμ quan ®iÓm kh¸ míi mÏ vμ cßn nhiÒu v−íng m¾c khi

thùc hiÖn. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng nμy lμ do ®©u? CÇn nghiªn cøu ®Ó t×m ra

ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p ®Ó ngμy cμng hoμn thiÖn h¬n vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp, gãp phÇn x©y dùng hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam hoμ nhËp ®−îc víi thÕ

giíi trong xu thÕ toμn cÇu ho¸.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o Ch−¬ng III. Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i viÖt nam.

3.1. Ph−¬ng h−íng hoμn thiÖn.

CÇn phï hîp víi th«ng lÖ cña thÕ giíi cã chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm riªng cña

3.1.1. ViÖt Nam.

KÓ tõ n¨m 1986, ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nh»m thu hót ®Çu t−

n−íc ngoμi vμ tham gia c¸c ho¹t ®éng th−¬ng m¹i quèc tÕ vμ ®· ®¹t ®−îc nhiÒu thμnh

tùu to lín b»ng viÖc tham gia vμo c¸c hiÖp ®Þnh kinh tÕ, th−¬ng m¹i khu vùc vμ quèc tÕ.

ViÖc nμy ®· t¹o ®éng lùc cho ViÖt Nam tiÕp tôc héi nhËp víi c¸c tËp qu¸n kinh doanh

quèc tÕ vμ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ.

KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i ®−îc x©y dùng phï hîp víi chuÈn mùc kÕ

to¸n ViÖt Nam vμ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ nh−ng cÇn ph¶i chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm riªng

cña ViÖt Nam, ph¶i ®Ò cao tÝnh minh b¹ch th«ng tin tμi chÝnh trªn b¸o c¸o tμi chÝnh,

ph¶i so s¸nh ®−îc víi sè liÖu tμi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c trªn thÕ giíi. §iÒu

nμy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c dßng vèn lu©n chuyÓn tù do nÕu kh«ng c¸c nhμ

®Çu t− cã thÓ do dù khi quyÕt ®Þnh ®Çu t− vμo c¸c c«ng ty n−íc ngoμi do b¸o c¸o tμi

chÝnh cña c¸c c«ng ty nμy ®−îc lËp kh«ng phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n trong n−íc.

3.1.2. CÇn ph¶i theo h−íng n©ng cao chÊt l−îng th«ng tin cung cÊp.

ViÖc h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng th«ng

tin tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh mμ nh÷ng th«ng tin tμi chÝnh chÝnh x¸c vμ ®óng thêi

®iÓm kh«ng nh÷ng gióp c¸c nhμ qu¶n lý, c¸c c¸c nhμ ®Çu t− cã ®−îc nh÷ng quyÕt ®Þnh

s¸ng suèt mμ cßn gãp phÇn thóc ®Èy ®Çu t− n−íc ngoμi.

V× vËy, chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cÇn quy ®Þnh c¸ch h¹ch

to¸n còng nh− tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh c¸c th«ng tin cÇn thiÕt, trung thùc vμ

hîp lý, khoa häc gióp ng−êi ®äc cã thÓ tiÕp cËn nhanh vμ dÔ hiÓu ®Ó qu¶n lý hiÖu qu¶

vμ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n.

3.1.3. Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vμ ®¶m nguån thu thuÕ cho ng©n s¸ch quèc gia.

Mét trong nh÷ng khã kh¨n hiÖn nay t¹i c¸c doanh nghiÖp lμ c«ng t¸c kÕ to¸n

t¹i doanh nghiÖp m×nh, c¸c doanh nghiÖp lu«n mang tr¹ng th¸i lo ©u lμ c«ng t¸c quyÕt

to¸n cña c¸c c¬ quan thuÕ th−êng kh«ng tiÕn hμnh theo tõng n¨m mμ cã doanh nghiÖp

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o vμi n¨m sau c¬ quan thuÕ míi xuèng kiÓm tra, khi xuèng kiÓm tra c¸c c¬ quan thuÕ

kh«ng chÊp nhËn nhiÒu vÊn ®Ò mμ doanh nghiÖp ®· h¹ch to¸n vμo b¸o c¸o quyÕt to¸n

thuÕ, c¬ quan thuÕ th−êng xuÊt to¸n nhiÒu ho¶n chi phÝ mμ hä cho lμ kh«ng hîp lý theo

quy ®Þnh cña luËt thuÕ, thËm chÝ trong ®ã cã nh÷ng kho¶n chi phÝ trong luËt thuÕ

kh«ng quy ®Þnh lμ chi phÝ hîp lý mμ còng kh«ng quy ®Þnh lμ chi phÝ kh«ng hîp lý, khi

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nμy th−êng phô thuéc vμo t©m lý cña c¸n bé qu¶n lý thuÕ.

MÆc dï luËt thuÕ GTGT vμ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp còng nh− c¸c v¨n b¶n d−íi

luËt ®Òu quy ®Þnh: chØ tæ chøc kiÓm tra thuÕ nÕu thÊy cÇn thiÕt. Nh−ng trong thùc tÕ do

kh«ng theo s¸t ®−îc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, còng nh− kh«ng l−êng tr−íc ®−îc

nh÷ng hμnh vi trèn thuÕ cña doanh nghiÖp, c¬ quan thuÕ lu«n cã xu h−íng tæ chøc

nhiÒu cuéc kiÓm tra hoμn thuÕ GTGT, kiÓm tra quyÕt to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

®Þnh kú t¹i c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i cuéc thanh tra nμo còng mang l¹i

kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, nhiÒu khi kÕt qu¶ thu ®−îc cho ng©n s¸ch nhμ n−íc Ýt h¬n sè thiÖt h¹i

g©y ra cho doanh nghiÖp nh− g©y mÊt æn ®Þnh, ®×nh trÖ s¶n xuÊt kinh doanh, mÊt lßng

tin, mÊt kh¸ch hμng (cid:31) MÆt kh¸c, cho ®Õn nay ®a sè c¸c kho¶n truy thu , xö ph¹t cña c¬

quan thuÕ ®èi víi hμnh vi vi ph¹m cña doanh nghiÖp th−êng nh»m vμo sai sãt cña

chøng tõ, t×m nh÷ng chøng tõ kh«ng hîp lÖ truy thu thuÕ thu nhËp(cid:31) Cßn ®èi víi c¸c

hμnh vi trèn thuÕ do bá ngoμi sæ s¸ch, hay t¨ng gi¸ trÞ tμi s¶n, vËt t− nhËp khÈu, lμ

nh÷ng hμnh vi trèn thuÕ cÊp ®é lín, th× c¸n bé thuÕ kh«ng thÓ ph¸t hiÖn do nhiÒu

nguyªn nh©n trong ®ã c¶ nguyªn nh©n chñ quan vμ kh¸ch quan nh− kh«ng ®ñ thêi

gian, kh«ng ®ñ tr×nh ®é, còng nh− ch−a cã nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t ®iÒu tra, x¸c

minh phï hîp vμ cÇn thiÕt. Nh− vËy, ph−¬ng ph¸p hμnh thu cña c¬ quan thuÕ ®· g©y Ên

t−îng xÊu ®èi doanh nghiÖp, cøng nh¾c, kh«ng khoa häc.

§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp Ýt

tèn kÐm vÒ mÆt kinh phÝ, thêi gian ®Ó phôc vô c«ng t¸c kiÓm to¸n, thanh tra vμ nh»m

t¹o sù kh¸ch quan, kh¾c phôc Ên t−îng xÊu cña doanh nghiÖp ®èi víi c¬ quan thuÕ,

doanh nghiÖp ®−îc nép thuÕ theo kÕt qu¶ tμi chÝnh ®· ®−îc kiÓm to¸n vμ doanh nghiÖp

thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép . §iÒu 22 NghÞ ®Þnh 105/2004/N§-CP quy ®Þnh c¸c

lo¹i dÞch vô mμ doanh nghiÖp kiÓm to¸n thùc hiÖn trong ®ã cã dÞch vô kiÓm to¸n b¸o

c¸o tμi chÝnh v× môc ®Ých thuÕ vμ dÞch vô quyÕt to¸n thuÕ, ®iÒu nμy kh¼ng ®Þnh vai trß

cña b¸o c¸o tμi chÝnh cña doanh nghiÖp ®· ®−îc kiÓm to¸n cã thÓ sö dông lμm c¬ së ®Ó

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o x¸c ®Þnh vμ quyÕt to¸n c¸c nghÜa vô thuÕ vμ c¸c nghÜa vô tμi chÝnh kh¸c ®èi víi nhμ

n−íc.

3.1.4. C¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ ph¶i t¹o ra m«i tr−êng an toμn cho c¸c doanh nghiÖp.

C¸c chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn nay ch−a t¹o ®−î sù an t©m ®Ó doanh nghiÖp ho¹t

®éng l©u dμi. LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ch−a quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¬

quan thuÕ vμ quyÒn h¹n ®−îc khiÕu kiÖn cña c¸c doanh nghiÖp trong tr−êng hîp c¬

quan thuÕ, c«ng chøc thuÕ g©y khã kh¨n, lμm thiÖt h¹i ®Õn quyÒn lîi cña doanh nghiÖp.

Ch¼ng h¹n ®éi ngò thuÕ lÏ ra ph¶i tËn t©m, h−íng dÉn, t− vÊn cho doanh nghiÖp trong

viÖc xö lý nh÷ng kho¶n chi ngoμi quy ®Þnh l¹i t×m c¸ch g©y khã kh¨n, h¹ch s¸ch ¶nh

h−ëng ®Õn c«ng viÖc kinh doanh cña ®¬n vÞ, thËm chÝ cã nh©n viªn thuÕ cßn “gîi ý”,

yªu cÇu doanh nghiÖp ®iÒu chØnh l¹i sæ s¸ch kÕ to¸n ®Ó hîp thøc ho¸ c¸c kho¶n chi phÝ

kh«ng hîp lÖ nh»m môc ®Ých trôc lîi c¸c nh©n(cid:31) Nh− vËy, bªn c¹nh nh÷ng quy ®Þnh vÒ

viÖc xö ph¹t c¸c doanh nghiÖp trong vÊn ®Ò vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ luËt thuÕ còng cÇn

cã nh÷ng quy ®Þnh chi phèi, khèng chÕ c¬ quan thuÕ vμ quy ®Þnh thñ tôc, tr×nh tù khiÕu

kiÖn cña c¸c doanh nghiÖp trong tr−êng hîp c¬ quan thuÕ vi ph¹m luËt, c¸c nh©n viªn

thuÕ cã nh÷ng hμnh ®éng nhòng nhiÔu, g©y khã kh¨n lμm ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng

kinh doanh cña doanh nghiÖp. CÇn x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a c¬ quan thuÕ vμ c¸c ®èi

t−îng chÞu thuÕ lμ quan hÖ b×nh ®¼ng.

3.1.5. N©ng cao ý thøc cña chñ doanh nghiÖp, tr×nh ®é cña ng−êi hμnh nghÒ c«ng t¸c kÕ to¸n vμ thuÕ.

Cã nhiÒu chñ doanh nghiÖp kh«ng biÕt vÒ kÕ to¸n nªn ch−a x¸c ®Þnh ®−îc

tÇm quan träng cña ng−êi lμm c«ng t¸c kÕ to¸n, v× thÕ hä kh«ng n¾m ®−îc kÕ to¸n ViÖt

Nam hiÖn nay ®ang cã sù biÕn ®èi rÊt nhiÒu. Do ®ã, c¸c chñ doanh nghiÖp kh«ng cã

chÝnh s¸ch ®μo t¹o vμ ®μo t¹o l¹i c¸n bé kÕ to¸n. Hä kh«ng biÕt r»ng, vÊn ®Ò ®μo t¹o l¹i

cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh

nghiÖp nh− yªu cÇu hiÖn nay vÒ qu¸ tr×nh chuÈn ho¸ chøng chØ kÕ to¸n tr−ëng, chøng

chØ kÕ to¸n viªn, luËt thuÕ GTGT, luËt thuÕ TNDN, vμ luËt söa ®æi bæ sung luËt thuÕ

GTGT, luËt thuÕ TNDN. C¸c chñ doanh nghiÖp th−êng “l¸i” nh©n viªn kÕ to¸n cña

m×nh lμm lîi cho doanh nghiÖp, ®Ó thùc hiÖn ®−îc ®iÒu nμy ®«i khi kÕ to¸n lμm sai

nh÷ng quy ®Þnh liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch kinh tÕ tμi chÝnh, chÕ ®é kÕ to¸n cña nhμ

n−íc g©y ¸p lùc cho ng−êi lμm c«ng t¸c kÕ to¸n.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

MÆt kh¸c, mèi quan hÖ gi÷a chñ doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n ch−a thËt mËt

thiÕt, v× vËy kÕ to¸n kh«ng thÓ gi¸m ®èc vμ ph¶n ¸nh ®−îc toμn bé c¸c nghiÖp vô ph¸t

sinh t¹i doanh nghiÖp nh− cá thÓ cã nh÷ng kho¶n doanh thu thùc thu hay nh÷ng kho¶n

chi phÝ thùc chi nh−ng kÕ to¸n kh«ng n¾m ®−îc nªn kh«ng thÓ ph¶n ¸nh vμo sæ s¸ch kÕ

to¸n lμm cho th«ng tin kÕ to¸n ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c t×nh h×nh tμi chÝnh t¹i ®¬n vÞ

m×nh. V× vËy, c¸c chñ doanh nghiÖp cÇn coi träng h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i ®¬n vÞ

m×nh, cÇn ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc c¨n b¶n vÒ kÕ to¸n còng nh− n¾m ch¾c ®−îc c¸c

luËt mμ doanh nghiÖp m×nh ph¶i thùc hiÖn, t«n träng quyÒn ®éc lËp vÒ chuyªn m«n cña

ng−êi lμm c«ng t¸c kÕ to¸n ®Ó ph¶n ¸nh chÝnh x¸c t×nh h×nh tμi chÝnh t¹i doanh nghiÖp

trong®ã cã kÕ to¸n vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

ChiÕm phÇn lín c¸c nh©n viªn kÕ to¸n ®−îc c¸c doanh nghiÖp tuyÓn dông kh«ng

®−îc ®μo t¹o bμi b¶n vÒ chuyªn m«n kÕ to¸n cïng víi thùc tÕ hÖ thèng kÕ to¸n cò ®·

®−îc ¸p dông trong mét thêi gian dμi cã thÓ khiÕn c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam

míi ®−îc øng dông kh«ng hiÖu qu¶. Thªm vμo ®ã kh«ng Ýt nh©n viªn kÕ to¸n hiÖn nay

vÉn cßn thùc hiÖn c«ng viÖc kÕ to¸n mét c¸ch tuú tiÖn, kh«ng tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vμ

nguyªn t¾c vÒ kÕ to¸n. C¸c nh©n viªn phô tr¸ch lËp b¸o c¸o thuÕ nhiÒu khi vÉn ch−a

n¾m râ c¸c nguyªn t¾c, c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

§iÒu nμy dÉn ®Õn c¸c th«ng tin tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh kh«ng chÝnh x¸c, sè

liÖu khai b¸o trªn c¸c b¸o c¸o thuÕ kh«ng ®¸ng tin cËy. §Ó hoμn thiÖn, c¸c nh©n viªn

kÕ to¸n cÇn ph¶i cã kiÕn thøc v÷ng ch¾c vÒ kÕ to¸n, cã sù am hiÓu s©u réng vÒ c¸c quy

®Þnh cña thuÕ.

C¸c nh©n viªn thuÕ cÇn t«n träng ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, cã sù am hiÓu c¬ b¶n vÒ c¸c

nguyªn t¾c, quy ®Þnh cña kÕ to¸n trong ®ã cã kÕ to¸n vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

3.2. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn. 3.2.1. C¸c gi¶i ph¸p hoμn thiÖn liªn quan ®Õn quy tr×nh h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

Sù kh¸c biÖt gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n vμ lîi nhuËn chÞu thuÕ lμ nguyªn nh©n

t¹o ra chªnh lÖch thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Lîi nhuËn chÞu thuÕ ®−îc tÝnh to¸n sau

mét sè b−íc ®iÒu chØnh cña lîi nhuËn kÕ to¸n. Nh− vËy, viÖc h¹ch ph¶i theo quy tr×nh

phØ dùa tõ nh−ng th«ng tin ban ®Çu do kÕ to¸n cung cÊp. V× vËy, ®Ó viÖc h¹ch to¸n thuÕ

thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc chÝnh x¸c, khoa häc, ®¶m b¶o th«ng tin tμi chÝnh trung

thùc, hîp lý, ®ång thêi c«ng viÖc kÕ to¸n thuËn tiÖn, Ýt tèn thêi gian ®ßi hái ph¶i cã

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®ang ¸p dông

hiÖn nay nh− hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n, hÖ thèng tμi kho¶n kÕ to¸n vμ hÖ thèng b¸o

c¸o tμi chÝnh.

C¸c gi¶i ph¸p liªn quan c¸c quy ®Þnh cña hÖ thèng kÕ to¸n ®−îc ®Ò xuÊt nh− sau:

(cid:190) §èi víi chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n

- Chøng tõ kÕ to¸n lμ nh÷ng chøng minh b»ng giÊy tê vÒ nghiÖp vô kinh tÕ ®· ph¸t sinh

vμ thùc sù hoμn thμnh. §èi víi qu¸ tr×nh thu thËp nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn l·i (lç)

cña doanh nghiÖp th× chøng tõ kÕ to¸n ®ãng vai trß hÕt søc quan träng, nã lμ b»ng

chøng ®Ó chøng minh c¸c kho¶n chi phÝ ®· thùc ph¸t sinh vμ lμ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp

ghi nhËn doanh thu. §èi víi c¬ quan thuÕ, chøng tõ kÕ to¸n lμ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh c¸c

kho¶n chi phÝ vμ doanh thu hîp lý.

- C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ¸p dông chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n theo

quyÕt ®Þnh sè 15/2006/Q§-BTC ban hμnh ngμy 20 th¸ng 3 n¨m 2006 cña Bé tr−ëng Bé

Tμi chÝnh ®· quy ®Þnh rÊt râ rμng vμ chi tiÕt danh môc chøng tõ kÕ to¸n sö dông t¹i c¸c

doanh nghiÖp.

HiÖn nay chøng tõ kÕ to¸n liªn quan ®Õn gi¶m gi¸ hμng b¸n vμ kho¶n chiÕt khÊu thanh

to¸n chÊp nhËn cho ng−êi mua h−ëng khi ban hμng ®· ®−îc quy ®Þnh trong ChÕ ®é

qu¶n lý, sö dông ho¸ ®¬n, ban hμnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 885/1998/Q§-BTC ngμy

16/7/1998 cña Bé tμi chÝnh nh− sau:

T¹i môc XII quy ®Þnh tr−êng hîp b¸n hμng bªn b¸n ®· xuÊt ho¸ ®¬n, bªn mua ®· nhËn

hμng nh−ng sau ®ã ph¶i tr¶ l¹i toμn bé hoÆc mét phÇn hμnh ho¸ ®· b¸n th× khi xuÊt tr¶

hμng, bªn mua ph¶i lËp ho¸ ®¬n ghi râ hμng ho¸ tr¶ l¹i vμ nguyªn nh©n tr¶ l¹i(cid:31)

T¹i môc XIII quy ®Þnh tr−êng hîp gi¶m gi¸ hμng b¸n th× hai bªn ph¶i lËp biªn b¶n

hoÆc tho¶ thuËn, ®ång thêi bªn b¸n ph¶i lËp ho¸ ®¬n ®Ó ®iÒu chØnh møc gi¸ ®−îc ®iÒu

chØnh.

Cã thÓ nãi r»ng c¸c kho¶n gi¶m trõ trªn khi ph¸t sinh ®Òu cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp doanh

thu b¸n hμng vμ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra ph¶i nép, thÕ nh−ng theo quy ®Þnh ë trªn

chøng tõ ®Ó ghi nhËn gi¸ trÞ hμng b¸n bÞ tr¶ l¹i, kho¶n gi¶m gi¸ hμng b¸n ch−a râ rμng

nh− ch−a quy ®Þnh nh÷ng néi dung cÇn ghi trªn ho¸ ®¬n nghÜa lμ ch−a cã h−íng dÉn

chi tiÕt nªn ®· g©y nhiÒu v−íng m¾c khi thùc hiÖn. V× vËy, theo chóng t«i Nhμ n−íc

cÇn ph¸t hμnh ho¸ ®¬n gi¶m trõ quy ®Þnh chøng tõ thèng nhÊt b¾t buéc. Nhμ n−íc ph¶i

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o quy ®Þnh c¸ch sö dông chóng tõ nμy lμ ho¸ ®¬n gi¶m trõ do ng−êi b¸n ph¸t hμnh cho

ng−êi mua trong c¸c tr−êng hîp: gi¶m gi¸ cña hμng b¸n ®· lËp ho¸ ®¬n, hμng b¸n

ng−êi mua tr¶ l¹i, chiÕt khÊu th−¬ng m¹i cho ng−êi mua sau khi ®· lËp ho¸ ®¬n. §ång

thêi, trªn ho¸ ®¬n ph¶i tr×nh bμy ®Çy ®ñ c¸c néi dung nh−: Tªn ho¸ ®¬n, trÞ gi¸ gi¶m

trõ, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng gi¶m t−¬ng øng, tæng gi¸ gi¶m trõ.

(cid:190) §èi víi hÖ thèng biÓu mÉu

Theo quy ®Þnh hiÖn hμnh, viÖc tr×nh bμy thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc quy ®Þnh nh− sau:

- X¸c ®Þnh ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc thùc hiÖn b»ng:

+ B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ph¶i chÞu thuÕ theo biÓu sè 01 (Phô lôc 07)

+ B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¶i tr¶ theo biÓu sè 02

(Phô lôc 08)

- X¸c ®Þnh Tμi s¶n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i

+ B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ biÓu sè 03 (Phô lôc 09)

+ B¶ng theo dâi chªnh lÖch t¹m thêi ch−a sö dông biÓu sè 04 (Phô lôc 10)

+ B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i theo biÓu sè 05

(Phô lôc 11)

Nh− theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t (Phô lôc 06) t¹i mét sè doanh nghiÖp t¹i tØnh Phó

Yªn th× 63% doanh nghiÖp ch−a vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i

theo quy ®Þnh hiÖn hμnh vμ 52% doanh nghiÖp cho r»ng viÖc vËn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp ho·n l¹i gÆp v−íng m¾c, khã kh¨n lμ do biÓu mÉu sö dông quy ®Þnh

trong h¹ch to¸n nhiÒu chØ tiªu, r−êm rμ, phøc t¹p khã lËp. Bëi vËy, ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ hÖ

thèng biÓu mÉu quy ®Þnh trong h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, gióp kÕ to¸n dÔ

dμng lËp biÓu mÉu, chóng t«i cã mét sè ®Ò xuÊt nh− sau:

- §èi víi biÓu sè 01: B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ®−îc t¸ch thμnh 2 biÓu mÉu:

BiÓu sè 01A

B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ t¨ng do ph¸t sinh N¨m............

DiÔn gi¶i

Ph¸t sinh tõ c¸c

Ph¸t sinh do ¸p dông håi tè chÝnh

STT

giao dÞch trong

s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c

n¨m hiÖn hμnh

sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc

1

2

3

4 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

1 Ph¸t sinh tõ

...

2 Ph¸t sinh tõ...

...

Tæng

A

B

céng

- “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ t¨ng do ph¸t sinh ” dïng

®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh t¨ng

trong n¨m lμm c¬ së x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶.

- C¨n cø vμo sè chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh trong n¨m liªn

quan ®Õn tõng tμi s¶n hoÆc kho¶n nî ph¶i tr¶ hoÆc giao dÞch ®Ó lËp “B¶ng x¸c

®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ t¨ng do ph¸t sinh”.

BiÓu sè 01B

B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ gi¶m do hoμn nhËp

N¨m............

Hoμn nhËp do ¸p DiÔn gi¶i Hoμn nhËp tõ

c¸c giao dÞch STT ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh

trong n¨m hiÖn s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi

hμnh tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c

n¨m tr−íc

1 2 3 4

1 Hoμn nhËp do...

2 Hoμn nhËp do...

...

Tæng céng C D

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

- “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ gi¶m do hoμn nhËp ” dïng

®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh gi¶m do

hoμn nhËp trong n¨m lμm c¬ së x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶.

- C¨n cø vμo sè chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ gi¶m do hoμn nhËp c¸c

kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ cña c¸c n¨m tr−íc ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh

chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ gi¶m do hoμn nhËp”.

- §èi víi biÓu sè 02: B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc t¸ch

thμnh 2 biÓu mÉu:

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

BiÓu sè 02A

B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh vμ hoμn

nhËp tõ c¸c giao dÞch

N¨m....

Ghi gi¶m Chªnh lÖch t¹m thêi Ghi t¨ng

thuÕ thu thuÕ thu ThuÕ DiÔn gi¶i chÞu thuÕ trong n¨m

nhËp nhËp ho·n Ph¸t sinh Chªnh lÖch ho·n l¹i l¹i ph¶i suÊt

ph¶i tr¶, tr¶, ghi (TS) ghi gi¶m t¨ng chi T¨ng Gi¶m T¨ng Gi¶m

chi phÝ phÝ thuÕ

(%) thuÕ thu thu nhËp

nhËp ho·n l¹i

ho·n l¹i

1 2 3 4 5 6 7

Céng A C A- C C - A (A-C) x TS (C-A) xTS

* C¨n cø ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh

vμ hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch” lμ biÓu sè 01A vμ biÓu sè 01B.

* C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 1 – “Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m/

t¨ng” lμ cét 3 trong biÓu sè 01A.

* C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 2 – “Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m/

gi¶m” lμ cét 3 trong biÓu sè 01B.

* Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch

gi÷a cét 1 vμ 2.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

* Cét 6 = Cét 3 x Cét 5, lμm c¬ së ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp ho·n l¹i vμ ghi t¨ng thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶.

* Cét 7 = Cét 4 x Cét 5, lμm c¬ së ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp ho·n l¹i vμ ghi gi¶m thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶.

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi:

Nî TK 8212 (A – C) x TS

Cã TK 347 (A – C) x TS

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi:

Nî TK 347 (C – A) x TS

Cã TK 8212 (C – A) x TS

BiÓu sè 02B

B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông

håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c

n¨m tr−íc.

N¨m....

Ghi gi¶m Chªnh lÖch t¹m thêi Ghi t¨ng

thuÕ thu ThuÕ thuÕ thu DiÔn gi¶i chÞu thuÕ trong n¨m

nhËp nhËp ho·n Ph¸t sinh Chªnh lÖch ho·n l¹i l¹i ph¶i suÊt

ph¶i tr¶, tr¶, ghi (TS) ghi t¨ng gi¶m T¨ng Gi¶m T¨ng Gi¶m

nguån vèn nguån vèn

(%) chñ së chñ së h÷u

h÷u

6 7 1 2 3 4 5

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Céng B D B - D D - B (B-D) x TS (D-B) x

* C¨n cø ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ

viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t

sinh tõ c¸c n¨m tr−íc”.“B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh vμ

hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch” lμ biÓu sè 01A vμ biÓu sè 01B.

* C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 1 – “Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m/

t¨ng” lμ cét 4 trong biÓu sè 01A.

* C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 2 – “Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m/

gi¶m” lμ cét 4 trong biÓu sè 01B.

* Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch

gi÷a cét 1 vμ 2.

* Cét 6 = Cét 3 x Cét 5, lμm c¬ së ghi t¨ng thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi

gi¶m nguån vèn chñ së h÷u.

* Cét 7 = Cét 4 x Cét 5, lμm c¬ së ghi gi¶m thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi

t¨ng nguån vèn chñ së h÷u.

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi:

Nî TK 4211 (B – D) x TS

Cã TK 347 (B – D) x TS

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi:

Nî TK 347 (D – B) x TS

Cã TK 4211 (D – B) x TS

- §èi víi biÓu sè 03: B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ®−îc t¸ch thμnh

2 biÓu mÉu:

BiÓu sè 3A

B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

N¨m............

DiÔn gi¶i

STT Ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch trong n¨m hiÖn hμnh

Ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc

Ph¸t sinh tõ... Ph¸t sinh tõ... 3 4

1 1 2 ... Tæng céng E F

- “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh”

dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t

sinh t¨ng trong n¨m lμm c¬ së x¸c ®Þnh vμ ph¶n ¸nh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n

l¹i.

- C¨n cø vμo sè chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh c¸c

kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh t¨ng trong n¨m ®Ó lËp “B¶ng

x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh”.

BiÓu sè 3B

B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp

N¨m............

Hoμn nhËp do ¸p dông håi Hoμn nhËp tõ

tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n c¸c giao dÞch DiÔn gi¶i

vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt trong n¨m hiÖn STT

ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc hμnh

1 2 3 4

1 Hoμn nhËp

do...

2 Hoμn nhËp

do...

...

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Tæng céng G H

- “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp”

dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do

hoμn nhËp cña c¸c n¨m tr−íc lμm c¬ së x¸c ®Þnh vμ ph¶n ¸nh tμi s¶n thuÕ thu

nhËp ho·n l¹i.

- C¨n cø vμo sè chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp c¸c

kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ cña c¸c n¨m tr−íc ®Ó lËp “B¶ng x¸c

®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp”.

- Gi÷ nguyªn biÓu sè 04: B¶ng theo dâi chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a

sö dông.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

BiÓu sè 04

B¶ng theo dâi chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a sö dông

N¨m.......

Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a

STT

sö dông

Ph¸t sinh tõ

Ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông

DiÔn gi¶i

håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch

c¸c giao dÞch

kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi

trong n¨m

tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ

c¸c n¨m tr−íc

1 Ph¸t sinh tõ...

2 Ph¸t sinh tõ...

3 Ph¸t sinh tõ...

.....

Céng

- Tr−êng hîp doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ch¾c ch¾n sÏ cã ®−îc lîi

nhuËn tÝnh thuÕ trong t−¬ng lai, kÕ to¸n kh«ng ®−îc ghi nhËn tμi s¶n thuÕ thu

nhËp ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh

trong n¨m. Toμn bé c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ nμy ®−îc theo

dâi riªng trªn “B¶ng theo dâi chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a sö dông”

(BiÓu sè 04) lμm c¨n cø x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trong c¸c n¨m

sau, khi doanh nghiÖp cã ®ñ lîi nhuËn chÞu thuÕ thu nhËp ®Ó thu håi tμi s¶n thuÕ

thu nhËp ho·n l¹i nμy.

- §èi víi biÓu sè 05: B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ®−îc

t¸ch thμnh 3 biÓu mÉu:

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

BiÓu sè 05A

B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh vμ hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch. N¨m....

Ghi gi¶m tμi

Chªnh lÖch t¹m thêi

Ghi t¨ng tμi

ThuÕ

s¶n thuÕ thu

DiÔn gi¶i

®−îc khÊu trõ trong n¨m

suÊt

nhËp ho·n l¹i,

((TS)

Ph¸t sinh

Chªnh lÖch

ghi t¨ng chi

ghi gi¶m chi phÝ

(%)

phÝ thuÕ thu

thuÕ thu nhËp

nhËp ho·n l¹i

ho·n l¹i

T¨ng

Gi¶m

T¨ng

Gi¶m

6

7

1

2

3

4

5 Céng

E

G

E - G

G - E

(E (cid:31) G) x TS

(G (cid:31) E) x TS

* C¨n cø ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh vμ

hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch” lμ “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ

t¨ng do ph¸t sinh” (BiÓu sè 03A) vμ “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc

khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp” (BiÓu sè 03B),

* C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 1 – “Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong

n¨m t¨ng” lμ cét 3 trong biÓu sè 03A;

* C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 2 – “Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong

n¨m gi¶m” lμ cét 3 trong biÓu sè 3B;

* Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch

gi÷a cét 1 vμ 2.

* Cét 6 = Cét 3 x Cét 5 lμm c¬ së ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp ho·n l¹i trong n¨m, ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i.

* Cét 7 = Cét 4 x Cét 5 lμm c¬ së ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp ho·n l¹i, ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i.

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi: Nî TK 243 (E – G) x TS

Cã TK 8212 (E – G) x TS

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi:

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

Nî TK 8212 (G – E) x TS

Cã TK 243 (G – E) x TS

BiÓu sè 5B

B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè

thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m

tr−íc.

N¨m....

Chªnh lÖch t¹m thêi

ThuÕ

DiÔn gi¶i

®−îc khÊu trõ trong n¨m

Ph¸t sinh

Chªnh lÖch

suÊt

((TS)

Ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi t¨ng nguån vèn chñ së h÷u

Ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi gi¶m nguån vèn chñ së h÷u

T¨ng

Gi¶m

T¨ng

Gi¶m

(%)

1

2

3

4

5

6

7 Céng

F

H

F - H H- F

(F (cid:31) H) x TS

(H (cid:31) F) x TS

* C¨n cø ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ viÖc

¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ

c¸c n¨m tr−íc” lμ “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t

sinh” (BiÓu sè 03A) vμ “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m

do hoμn nhËp” (BiÓu sè 03B);

* C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 1 – “Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong

n¨m t¨ng” lμ cét 4 trong biÓu sè 03A;

* C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 2 – “Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong

n¨m gi¶m” lμ cét 4 trong biÓu sè 3B;

* Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch

gi÷a cét 1 vμ 2.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

* Cét 6 = Cét 3 x Cét 5 lμm c¬ së ghi t¨ng nguån vèn chñ së h÷u, ghi t¨ng

tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i.

* Cét 7 = Cét 4 x Cét 5 lμm c¬ së ghi gi¶m nguån vèn chñ së h÷u, ghi

gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i.

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi:

Nî TK 243 (F – H) x TS

Cã TK 4211 (F – H) x TS

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi:

Nî TK 8212 (H – F) x TS

Cã TK 243 (H – F) x TS

BiÓu sè 05 C

B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i tõ c¸c kho¶n lç tÝnh

thuÕ vμ c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ

N¨m....

DiÔn gi¶i

Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong n¨m Ph¸t sinh

Chªnh lÖch

ThuÕ suÊt (TS) (%)

T¨ng

Gi¶m

T¨ng

Gi¶m

Ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

Ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i

6 (M-N) x TS

7 (N(cid:31) M) x TS

Céng

1 M

2 N

3 M- N

4 N-M

5 * Cét 1 ®−îc lËp c¨n cø vμo sè lç ph¸t sinh trong n¨m nay hoÆc c¸c n¨m

tr−íc ®−îc khÊu trõ vμo thu nhËp chÞu thuÕ trong n¨m sau (theo quy ®Þnh chuyÓn

lç tÝnh thuÕ cña LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (tr−êng hîp ®−îc chuyÓn lç) vμ

gi¸ trÞ −u ®·i thuÕ ch−a sö dông trong n¨m nay ®−îc khÊu trõ vμo thu nhËp chÞu

thuÕ trong n¨m sau.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

* Cét 2 ®−îc lËp c¨n cø vμo sè lç tÝnh thuÕ cña n¨m tr−íc ®· ®−îc khÊu

trõ vμo thu nhËp chÞu thuÕ n¨m nay vμ gi¸ trÞ −u ®·i thuÕ cña n¨m tr−íc ®· ®−îc

khÊu trõ vμo thu nhËp chÞu thuÕ n¨m nay.

* Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch

gi÷a cét 1 vμ 2.

* Cét 6 = Cét 3 x Cét 5 lμm c¬ së ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp ho·n l¹i trong n¨m, ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i.

* Cét 7 = Cét 4 x Cét 5 lμm c¬ së ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp ho·n l¹i, ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i.

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi:

Nî TK 243 (M – N) x TS

Cã TK 8212 (M – N) x TS

C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi:

Nî TK 8212 (N – M) x TS

Cã TK 243 (N – M) x TS

3.2.1.4. VÒ ¸p dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i:

ChuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®· gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng v−íng

m¾c vÒ h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn ®−îc nh÷ng

quy ®Þnh h¹ch to¸n nμy, ®ßi hái nh÷ng ng−êi lμm c«ng t¸c kÕ to¸n ph¶i cã mét tr×nh ®é

nhÊt ®Þnh. ThÕ nh−ng ®éi ngò kÕ to¸n cña chóng ta hiÖn nay, ®Æc biÖt lμ kÕ to¸n trong

c¸c doanh nghiÖp võa vμ nhá ch−a ®−îc ®μo t¹o bμi b¶n, tr×nh ®é kÕ to¸n ch−a cao

dông h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa

vμ nhá c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¸t sinh kh«ng ®¸ng kÓ. V× vËy, theo c¸c doanh

nghiÖp võa vμ nhá kh«ng nªn b¾t buéc ¸p dông kÕ to¸n thuÕ ho·n l¹i (nh− theo kÕt qu¶

kh¶o s¸t t¹i phô lôc sè 06 cã 87% doanh nghiÖp ®Ò nghÞ kh«ng b¾t buéc ¸p dông), nªn

khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nμy ¸p dông vμ chØ khi doanh nghiÖp cã ®¨ng ký th×

míi ¸p dông h¹ch to¸n.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 3.2.2. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn luËt thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp.

ViÖc x¸c ®Þnh doanh thu còng nh− thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu vμ quy ®Þnh

vÒ tÝnh hîp lý cña chi phÝ trong luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã ¶nh lín ®Õn qu¸

tr×nh kinh doanh cña ®¬n vÞ v× nã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn sè thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp ph¶i nép, ¶nh h−ëng ®Õn lîi Ých vμ kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt më réng cña doanh

nghiÖp. V× vËy, khi nh÷ng quy ®Þnh cña luËt thuÕ kh«ng hîp lý, nghÜa lμ nh÷ng kho¶n

chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ph¸t sinh vμ cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra doanh thu vμ thu nhËp cña

doanh nghiÖp nh−ng luËt thuÕ kh«ng coi lμ chi phÝ hîp lý hoÆc quy ®Þnh møc kh«ng

chÕ thÊp sÏ lμm cho doanh nghiÖp cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nh− t×m c¸ch “biÕn ®æi”

nh÷ng kho¶n thuÕ kh«ng xem lμ chi phÝ b»ng nh÷ng nhiÒu c¸ch nh− t¹o phÝ khèng, che

dÊu doanh thu(cid:31) nh»m ®èi phã l¹i c¬ quan thuÕ khi kiÓm tra quyÕt to¸n. §iÒu nμy lμm

cho th«ng tin tμi chÝnh trªn b¸o c¸o tμi chÝnh cña doanh nghiÖp sÏ kh«ng trung thùc vμ

hîp lý vμ t¹o cho c¸c doanh nghiÖp cã thãi quen gian lËn mμ nhiÒu khi c¬ quan thuÕ ®·

kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc hay ph¸t hiÖn nh−ng kh«ng cã b»ng chøng x¸c minh.

nguyªn t¾c kÕ to¸n sÏ ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh h¹ch to¸n cña c¸c doanh nghiÖp, v(cid:31) c¸c

ng−êi sö dông th«ng tin ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, lμ c«ng cô ph¶n ¸nh vμ kiÓm tra sù

®−îc hoμn thiÖn h¬n, c¸c gi¶i ph¸p chung lμ:

dμi;

- C¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n

chung ®−îc thõa nhËn ph¶i ®ång bé víi nhau;

- C¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ nhÊt lμ c¸c quy ®Þnh vÒ tÝnh hîp lý cña c¸c kho¶n chi

phÝ ph¶i phï hîp víi thùc tÕ ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tù gi¸c thùc hiÖn.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 3.2.2.1. LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cÇn quy ®Þnh râ vÒ ®iÒu kiÖn ®Ó kho¶n chi phÝ lμ chÝ phÝ hîp lý khi tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ.

C¸c kho¶n chi phÝ hîp lý ®−îc quy ®Þnh trong th«ng t− sè 128/2003/TT-

BTC ngμy 22/12/2003. Tuy nhiªn, c¸c quy ®Þnh chØ mang tÝnh liÖt kª nh÷ng kho¶n chi

phÝ ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý nh−ng ®· kh«ng quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó mét

kho¶n chi phÝ ®−îc xem lμ chi phÝ hîp lý. ThÕ nh−ng, trong thùc tÕ, c¸c kho¶n chi phÝ

ph¸t sinh t¹i c¸c doanh nghiÖp ®a d¹ng vμ phong phó. §iÒu nμy, lμm cho nh÷ng kho¶n

chi phÝ ph¸t sinh kh«ng n»m trong kho¶n môc chi phÝ hîp lý vμ còng kh«ng n»m trong

nμy viÖc cho phÐp kho¶n chi phÝ ®−îc khÊu trõ hay kh«ng ®−îc khÊu trõ phô thuéc vμo

®−îc viÖc quy ®Þnh c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý vμ kh«ng hîp lý kh«ng thÓ bao qu¸t tÊt c¶

c¸c tr−êng hîp ph¸t sinh ®a d¹ng vμ phong phó t¹i ®¬n vÞ LuËt thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp cÇn ph¶i cã quy ®Þnh râ rμng c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ghi nhËn mét kho¶n chi phÝ lμ

hîp lý ®−îc trõ khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. Ch¼ng h¹n nh− ë c¸c n−íc trªn thÕ

giíi, vÒ nguyªn t¾c chi phÝ ®−îc xem lμ chi phÝ hîp lý khi tho¶ m·n ®ång thêi 3 ®iÒu

kiÖn: lμ chi phÝ chi ra ë mét møc ®é hîp lý, chi phÝ ®ã ph¶i t¹o ra thu nhËp vμ doanh

thu trong kú, cã chøng tõ ho¸ ®¬n hîp ph¸p.

3.2.2.2. CÇn quy ®Þnh phï hîp h¬n ®èi víi c¸c kho¶n chi phÝ hiÖn nay theo luËt lμ chi phÝ hîp lý vμ doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ.

(cid:190) Về doanh thu để tÝnh thu nhập chịu thuế:

Bộ T(cid:31)i chÝnh cần cã văn bản hướng dẫn việc x¸c định doanh thu để tÝnh thu

nhập chịu thuế của Ng(cid:31)nh thuế. Căn cứ để x¸c định doanh thu tÝnh thu nhập chịu

thuế của Ng(cid:31)nh thuế nªn quy định thống nhất với c¸c điều kiện để x¸c định doanh

thu đã được quy định trong chuẩn mực kế to¸n sè 14.

cËy th× doanh thu vμ chi phÝ liªn quan ®Õn hîp ®ång ®−îc ghi nhËn t−¬ng øng víi

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

phÇn c«ng viÖc ®· hoμn thμnh do nhμ thÇu tù x¸c ®Þnh vμo ngμy lËp b¸o c¸o tμi chÝnh

mμ kh«ng phô thuéc vμo ho¸ ®¬n thanh to¸n theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch ®· lËp hay ch−a

vμ sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n lμ bao nhiªu.

c¸ch ®¸ng tin cËy vμ ®−îc x¸c nhËn th× doanh thu vμ chi phÝ liªn quan ®Õn hîp ®ång

hμng x¸c nhËn trong kú ®−îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n ®· lËp.

Trong hai tr−êng hîp trªn, viÖc ghi nhËn doanh thu trong tr−êng hîp 2 theo kÕ to¸n

vμ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lμ phï hîp víi nhau. ThÕ

nh−ng trong tr−êng hîp 1 vÊn ®Ò ®Æt ra lμ ho¸ ®¬n theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch lμ lo¹i nμo ?

ho¸ ®¬n GTGT hay phiÕu thu tiÒn.

NÕu khi thu tiÒn mμ ph¸t hμnh ho¸ ®¬n GTGT th× theo quy ®Þnh hiÖn hμnh vÒ thuÕ,

doanh nghiÖp ph¶i kª khai doanh thu vμ nép thuÕ GTGT. Nh− vËy, sÏ cã sù chªnh

lÖch ®¸ng kÓ gi÷a doanh thu ghi nhËn theo kÕ to¸n vμ doanh thu ghi nhËn theo luËt

thuÕ, mÆt kh¸c c¸c chñ ®Çu t− còng kh«ng muèn mét c«ng tr×nh l¹i cã nhiÒu ho¸

®¬n.

NÕu thu tiÒn theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch, doanh nghiÖp chØ ph¸t hμnh phiÕu thu, doanh

nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh doanh thu vμ chi phÝ theo phÇn c«ng viÖc ®· hoμn thμnh. Vμ

v× lμ doanh thu −íc tÝnh nªn doanh nghiÖp cã thÓ kh«ng ph¶i ph¸t hμnh ho¸ ®¬n gi¸

trÞ gia t¨ng ngo¹i trõ tr−êng hîp chñ ®Çu t− yªu cÇu. Nh− vËy nÕu kh«ng viÕt ho¸

®¬n th× theo kÕ to¸n vÉn ghi nhËn doanh thu nh−ng theo quy ®Þnh cña thuÕ lμ kh«ng

cã c¨n cø ®Ó ghi nhËn doanh thu. §iÒu nμy sÏ cã sù chªnh lÖch gi÷a doanh thu ghi

nhËn theo kÕ to¸n vμ ghi nhËn theo luËt thuÕ.

V× vËy, theo chóng t«i Bé tμi chÝnh nªn cã quy ®Þnh thèng nhÊt viÖc ghi nhËn

doanh thu tho quy ®Þnh cña luËt thuÕ vμ theo nguyªn t¾c kÕ to¸n. §Ó tõ ®ã t¹o ®iÒu

kiÖn cho c¶ bªn doanh nghiÖp nhËn thÇu vμ bªn chñ ®Çu t− h¹ch to¸n ®−îc dÔ dμng,

thuËn tiÖn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh.

(cid:190) VÒ c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý ®−îc khÊu trõ khi tÝnh thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp :

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

giao dÞch, ®èi ngo¹i, chi hoa hång m«i giíi, chi phÝ héi nghÞ vμ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c

chi theo sè thùc chi nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 10% tæng sè c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý tõ

kho¶n 1 ®Õn kho¶n 10 theo môc IV PhÇn B th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy

22/12/2003. §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh th−¬ng nghiÖp chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh

møc khèng chÕ kh«ng bao gåm gi¸ vèn cña hμng ho¸ b¸n ra. §iÒu nμy lμ ch−a phï hîp

víi t×nh h×nh kinh doanh hiÖn nay, bëi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng canh tranh gay g¾t,

c¸c kho¶n chi phÝ nμy gãp phÇn quan träng thóc ®Èy tiªu thô s¶n phÈm, më réng thÞ

tr−êng. NhÊt lμ giai ®o¹n ®Çu khi doanh nghiÖp míi ®i vμo ho¹t ®éng hoÆc ®èi víi mét

sè ngμnh nhÒ kinh doanh ®ßi hái c¸c kho¶n chi phÝ nμy ph¶i cao h¬n so víi c¸c doanh

nghiÖp kh¸c. V× vËy, theo chóng t«i kh«ng khèng chÕ tèi ®a c¸c kho¶n chi phÝ nμy,

toμn bé c¸c kho¶n chi phÝ nμy ®Òu coi lμ chi phÝ hîp lý nÕu chóng cã ®Çy ®ñ chøng tõ

hîp lý, hîp lÖ.

- §èi víi chi phÝ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng :

+ C¸c kho¶n kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ lμ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng do c¬ së kinh

doanh kh«ng thùc hiÖn ®óng chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ

khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp thuª m−ín lao ®éng theo thêi vô vμ kh«ng dù to¸n

tr−íc ®−îc v× nã phô thuéc vμo rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan nh− trong

+ C¸c kho¶n kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ lμ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng cña chñ doanh

doanh. Thï lao tr¶ cho c¸c s¸ng lËp viªn, thμnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c c«ng

ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn kh«ng trùc tiÕp tham gia ®iÒu hμnh s¶n xuÊt,

kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. Cã thÓ nãi r»ng, tiÒn l−¬ng tiÒn c«ng trong c¶ hai tr−êng

hîp trªn ®Òu lμ kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho søc lao ®éng mμ ng−êi chñ së h÷u më ra

®iÒu hμnh, qu¶n lý doanh nghiÖp vμ nã t¹o ra doanh thu, thu nhËp cho doanh nghiÖp vμ

nÕu hä kh«ng lμm th× doanh nghiÖp còng ph¶i thuª m−ín ng−êi kh¸c lμm thay hä vμ tÊt

nhiªn lμ còng ph¶i tr¶ l−¬ng. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng vμ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn

mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp th× theo chóng t«i nªn quy ®Þnh c¸c kho¶n nμy lμ chi phÝ

hîp lý khi x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

- §èi víi chi phÝ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh :

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o T¹i ®iÓm 1.2 môc III phÇn B môc IV PhÇn B Th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy

22/12/2003 cña Bé tμi chÝnh quy ®Þnh møc khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh ®−îc tÝnh vμo chi

phÝ hîp lý : C¬ së kinh doanh ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo ®−êng th¼ng cã hiÖu

qu¶ kinh tÕ cao ®−îc khÊu hao nhanh nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 02 lÇn møc khÊu hao

theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng ®Ó nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ. Tμi s¶n cè ®Þnh

tham gia vμo ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc trÝch khÊu hao nhanh lμ m¸y mãc, thiÕt bÞ;

dông cô ®o l−êng, thÝ nghiÖm; thiÕt bÞ vμ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i; dông cô qu¶n lý; sóc vËt,

l·i. Theo chóng t«i Bé tμi chÝnh kh«ng nªn giíi h¹n lo¹i tμi s¶n cè ®Þnh nh− trªn v×

trong ®iÒu kiÖn khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn nh− vò b·o, rÊt nhiÒu lo¹i m¸y mãc thiÕt

bÞ ngoμi c¸c lo¹i tμi s¶n cè ®Þnh quy ®Þnh ë trªn nhanh chãng bÞ l¹c hËu, nÕu quy ®Þnh

nh− thÕ sÏ lμm h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, ¶nh h−ëng ®Õn lîi Ých

vμ kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt më réng cña doanh nghiÖp.

KÕt luËn ch−¬ng III

§Ò ra quan ®iÓm vμ c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thu nhËp

ViÖt Nam nh÷ng quy ®Þnh vÒ h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp phï hîp h¬n khi

vËn dông vμo trong thùc tiÔn. §Ó thùc hiÖn ®−îc ®iÒu nμy, hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam

cÇn ph¶i ®−îc hoμn thiÖn h¬n tõ hÖ thèng chøng tõ , hÖ thèng tμi kho¶n, hÖ thèng sæ kÕ

to¸n vμ b¸o c¸o tμi chÝnh. §ång thêi, c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ, nhÊt lμ thuÕ thu nhËp

doanh nghiÖp cÇn ®−îc söa ®æi b¶o ®¶m tÝnh hîp lý h¬n, ®ång bé víi c¸c nguyªn t¾c

kÕ to¸n, ph¶i ®¶m b¶o m«i tr−êng ph¸p lý an toμn vμ æn ®Þnh ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã

to¸n vμ c¸n bé qu¶n lý thuÕ cÇn t«n träng ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, am hiÓu t−êng tËn c¸c

quy ®Þnh cña luËt thuÕ vμ ph¶i cã kiÕn thøc v÷ng ch¾c vÒ kÕ to¸n trong ®ã cã quy ®Þnh

vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

KÕt luËn

Th«ng tin kÕ to¸n cã thÓ rÊt ®−îc nhiÒu ng−êi sö dông vμ dÜ nhiªn ng−êi sö dông cÇn cã

nh÷ng th«ng tin ®¸ng tin cËy nh»m gióp hä ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng tμi cÝnh cña doanh nghiÖp

®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. ViÖt Nam ®ang tiÕp tôc ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp

bªn c¹nh c¸c lo¹i h×nh hiÖn cã nh− doanh nghiÖp nhμ n−íc, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hai

thμnh viªn trë lªn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thμnh viªn, hîp t¸c x·, liªn doanh, doanh

cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. c¹nh tranh m¹nh mÏ h¬n ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i

c«ng khai th«ng tin mét ¸ch ÷u hiÖu h¬n ®Ó t¨ng c−êng thu hót ®Çu t−. Trong mét m«i tr−êng

c¹nh tranh, th«ng tin minh b¹ch vμ cã thÓ so s¸nh ®−îc lμ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt.

®−îc hiÓu mét c¸ch ®óng ®¾n. Doanh nghiÖp chØ cã kh¸i niÖm “lîi nhuËn theo thuÕ”, cã nghÜa

lμ khi c¬ quan thuÕ kiÓm tra b¸o c¸o tμi chÝnh cña doanh nghiÖp, ®Ó nghÞ xuÊt to¸n nh÷ng

kho¶n chi phÝ mμ c¬ quan thuÕ cho r»ng kh«ng ®−îc khÊu trõ khi tÝnh “thu nhËp chÞu thuÕ”

cña doanh nghiÖp ®ã. Víi kÕt qu¶ nμy, doanh nghiÖp tù lo¹i chi phÝ ra khái ‘lîi nhuËn kÕ

to¸n”. ChÝnh quan ®iÓm nμy lμm cho sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp bÞ lÖch l¹c. RÊt

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

§Ó kh¾c phôc ®−îc nh÷ng tån t¹i ë trªn, ngμy 15/02/2005, Bé Tμi chÝnh ®· ban hμnh 6

chuÈn mùc kÕ to¸n ®ît 4, trong ®ã cã chuÈn mùc kÕ to¸n sè 17 - “ThuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp” vμ ngμy 20/03/2006 ®· ban hμnh th«ng t− sè 20/2006/TT-BTC h−íng dÉn thi hμnh

mét chuÈn mùc kÕ to¸n quy ®Þnh vμ h−íng dÉn mét c¸ch ®Çy ®ñ, cô thÓ, phï hîp víi th«ng lÖ

kÕ to¸n quèc tÕ, vÒ c¸c nguyªn t¾c vμ ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh

nghiÖp.

Tuy nhiªn, trong thêi gian võa qua vËn dông quy ®Þnh vÒ h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp

bé gi÷a c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ vμ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n, gi÷a c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n víi

nhau, biÓu mÉu quy ®Þnh cßn r−êm rμ, phøc t¹p, tr×nh ®é cña nh÷ng ng−êi thùc thi cßn h¹n

chÕ. V× vËy, viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ ®Ó tõ ®ã ®−a ra ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p hoμn thiÖn

lμ vÊn ®Ò rÊt cÊn thiÕt.

Phô lôc 01

MÉu sè B 02 – DN Bé, Tæng c«ng Ty: ............

Ban hμnh theo Q§ sè 167/2000/Q§-BTC ngμy §¬n vÞ: .................

25/10/2000 vμ söa ®æi bæ sung theo TT sè

89/2002/TT-BTC ngμy 9/10/2002 cña BTC

KÕT QU¶ HO¹T §éNG KINH DOANH

Quý ... N¨m ...

PhÇn I - L·i, lç

§¬n vÞ tÝnh:............

M· sè Kú Kú Luü kÕ tõ

®Çu n¨m ChØ tiªu nμy tr−íc

1 2 3 4 5

Doanh thu b¸n hμng vμ cung cÊp dÞch vô 01

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

C¸c kho¶n gi¶m trõ (03 = 04 + 05 + 06 + 07) 03

- ChiÕt khÊu th−¬ng m¹i 04

- Gi¶m gi¸ hμng b¸n 05

- Hμng b¸n bÞ tr¶ l¹i 06

- ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ 07

GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp ph¶i nép

1. Doanh thu thuÇn vÒ b¸n hμng vμ cung cÊp dÞch vô 10

(10 = 01 - 03)

2. Gi¸ vèn hμng b¸n 11

3. Lîi nhuËn gép vÒ b¸n hμng vμ cung cÊp dÞch vô 20

(20 = 10 - 11)

4- Doanh thu ho¹t ®éng tμi chÝnh 21

5- Chi phÝ tμi chÝnh 22

23 - Trong ®ã: L·i vay ph¶i tr¶

6. Chi phÝ b¸n hμng 24

7. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp 25

8. Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh 30

[30 = 20 + (21 – 22) - (24+ 25)]

9. Thu nhËp kh¸c 31

10. Chi phÝ kh¸c 32

11. Lîi nhuËn kh¸c 40

(40 = 31 - 32)

12. Tæng lîi nhuËn tr−íc thuÕ (50 = 30 + 40) 50

13. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép 51

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o

14. Lîi nhuËn sau thuÕ (60 = 50 – 51) 60

TμI LIÖU THAM KH¶O

Tμi liÖu tiÕng ViÖt

1. Bé Tμi ChÝnh (2001-2005), HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam vμ c¸c th«ng t−

h−íng dÉn.

2. Bé tμi chÝnh, th«ng t− sè 55/2002/TT-BTC ngμy 26/06/2002

3. Bé tμi chÝnh, th«ng t− sè 120/2003/TT-BTC ngμy 12/12/2003

4. ChÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam ban hμnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 1141/TC-Q§/C§KT

ngμy 1/11/1995.

5. ChÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam ban hμnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 15/TC-Q§/C§KT ngμy

20/03/2006.

6. Héi kÕ to¸n vμ kiÓm to¸n ViÖt Nam, T¹p chÝ kÕ to¸n c¸c sè 54, 62.

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 7. Héi nhËp c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n vμ kiÓm to¸n quèc tÕ (2005), NXB ChÝnh trÞ

quèc gia

8. Ronald J.Thacker (1994), Nguyªn lý kÕ to¸n Mü, NXB Thèng kª

9. Ph¹m Quèc ThuÇn (2003), Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p hoμn thiÖn viÖc xö lý vμ

tr×nh bμy chªnh lÖch thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.

10. Tæng Côc thuÕ, t¹p chÝ ThuÕ nhμ n−íc c¸c sè 28, 31, 34, 35, 39 n¨m 2006

11. Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ TP.HCM (2000), KÕ to¸n Mü §èi chiÕu kÕ to¸n ViÖt

Nam, NXB Thèng kª

12. Tr−êng §¹i häc tμi chÝnh kÕ to¸n (2001), §Æc ®iÓm kÕ to¸n Ph¸p, NXB Thèng kª

13. Vâ V¨n NhÞ, Mai Hoμng Minh (2001), KÕ to¸n vμ thuÕ trong doanh nghiÖp, NXB

Thèng kª.

Tμi liÖu tiÕng Anh

14. Ahmed Riahi Belkaoui (1993), Accouting Theory, Harcourt Brace, 3rd Edition.

15. Chrietopher Notes, Robert Parker (1995), Comparative International Accounting,

Prentice Hall, 4th Edition.