Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoạt động thực thi văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam Công ty CMC Telecom - Hiện trạng và giải pháp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:86

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm 2 mục tiêu: Đánh giá thực trạng các hoạt động thực thi văn hóa CMC Telecom tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom; đề xuất các giải pháp thực thi hiệu quả văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoạt động thực thi văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam Công ty CMC Telecom - Hiện trạng và giải pháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ---------------- TRẦN THUẬN ÁNH HOẠT ĐỘNG THỰC THI VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH MIỀN NAM CÔNG TY CMC TELECOM HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ---------------- TRẦN THUẬN ÁNH HOẠT ĐỘNG THỰC THI VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH MIỀN NAM CÔNG TY CMC TELECOM HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số : 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHAN THỊ MINH CHÂU Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2015
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực. Học viên thực hiện: Trần Thuận Ánh
MỤC LỤC Trang bìa phụ Lời cam đoan Mục lục Danh mục các hình Danh mục các bảng biểu PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................................... 01 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ................................................................................. 02 3. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................... 02 4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................... 02 5. Đối tượng nghiên cứu................................................................................................ 03 6. Bố cục của đề tài ....................................................................................................... 03 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ....................................................................................................................... 04 1.1 Khái quát về văn hóa ............................................................................................. 04 1.1.1 Khái niệm văn hóa ............................................................................................. 04 1.1.2 Các yếu tố cấu thành văn hóa ........................................................................... 05 1.1.2.1 Văn hóa vật chất ................................................................................................ 05 1.1.2.2 Văn hóa tinh thần .............................................................................................. 05 1.1.3 Những nét đặc trưng của văn hóa .................................................................... 06 1.2 Văn hóa doanh nghiệp .......................................................................................... 07 1.2.1 Khái niệm văn hóa doanh nghiệp ..................................................................... 07 1.2.2 Các biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp ........................................................ 10 1.2.2.1 Các biểu hiện trực quan của văn hóa doanh nghiệp ......................................... 10
1.2.2.2 Các biểu hiện phi trực quan của văn hóa doanh nghiệp................................... 11 1.2.3 Tác động của văn hóa doanh nghiệp tới sự phát triển của doanh nghiệp ..... 13 1.2.3.1 Tác động tích cực của văn hóa doanh nghiệp ................................................... 13 1.2.3.2 Một số lưu ý về các tác động tiêu cực có thể có của văn hóa doanh nghiệp .... 15 1.2.4 Các mô hình nghiên cứu văn hóa doanh nghiệp ............................................. 16 1.2.4.1 Các cấp độ của văn hóa doanh nghiệp ............................................................. 16 1.2.4.2 Các mô hình văn hóa doanh nghiệp .................................................................. 18 CHƯƠNG 2: HIỆN TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH MIỀN NAM CÔNG TY CMC TELECOM .............................................................. 24 2.1 Giới thiệu chung về chi nhánh Miền Nam công ty CMC Telecom ................ 24 2.1.1 Sơ lược về công ty CMC Telecom và chi nhánh Miền Nam .............................. 24 2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển..................................................................... 25 2.1.3 Cơ cấu tổ chức và nhân sự .................................................................................. 27 2.1.3.1 Cơ cấu tổ chức ................................................................................................... 27 2.1.3.2 Nguồn nhân lực ................................................................................................ 28 2.1.4 Tình hình sản xuất kinh doanh .......................................................................... 29 2.1.5 Giới thiệu chung về văn hóa doanh nghiệp tại CMC Telecom ......................... 30 2.2 Khái quát văn hóa doanh nghiệp tại công ty CMC Telecom chi nhánh Miền Nam ...................................................................................................................... 32 2.2.1 Khái quát các cấp độ biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom.............................................................................................. 32 2.2.1.1 Những giá trị văn hóa hữu hình ........................................................................ 32 2.2.1.2 Những chuẩn mực được tuyên bố ...................................................................... 34 2.2.1.3 Những giá trị nền tảng ngầm định .................................................................... 35 2.2.2 Thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại công ty CMC Telecom chi nhánh Miền Nam....................................................................................................................... 35 2.2.2.1 Đánh giá các cấp độ văn hóa tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom đang xây dựng .................................................................................................................... 35
2.2.2.2 Nhận dạng mô hình văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom............................................................................................................... 42 2.3 Đánh giá chung về hoạt động thực thi dựng văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom ...................................................................... 47 2.3.1 Đánh giá các ưu điểm .......................................................................................... 47 2.3.2 Đánh giá các mặt còn hạn chế ............................................................................ 48 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP THỰC THI VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CHI NHÁNH MIỀN NAM CMC TELECOM .................................................................. 51 3.1 Định hướng xây dựng văn hóa nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom ................................................................................................................ 51 3.1.1 Định hướng xây dựng văn hóa doanh nghiệp của CMC Telecom ................. 51 3.1.2 Định hướng và mục tiêu xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại Chi nhánh Miền Nam CMC Telecom ........................................................................................... 52 3.2 Giải pháp thực thi văn hóa nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom53 3.2.1 Các giải pháp thực thi theo các cấp độ cấu thành văn hóa doanh nghiệp .... 53 3.2.1.1 Giải pháp thực thi theo các giá trị văn hóa hữu hình ....................................... 53 3.2.1.2 Giải pháp thực thi theo các chuẩn mực được tuyên bố ..................................... 54 3.2.1.3 Giải pháp thực thi theo các quy tắc ngầm định ................................................ 56 3.2.2 Các giải pháp thực thi theo mô hình văn hóa doanh nghiệp .......................... 57 3.2.2.1 Giải pháp gia tăng hoạt động thực thi các đặc tính văn hóa gia đình.............. 58 3.2.2.2 Giải pháp giảm bớt hoạt động thực thi các đặc tính văn hóa cấp bậc ............. 59 3.2.2.3 Giải pháp giảm bớt hoạt động thực thi các đặc tính văn hóa thị trường.......... 60 3.2.2.4 Giải pháp gia tăng hoạt động thực thi các đặc tính văn hóa sáng tạo ............. 61 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 63 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Cổ đông sáng lập công ty .............................................................................. 25 Hình 2.2: Sơ đồ tổ chức tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom................................. 27 Hình 2.3: Kết quả khảo sát mô hình văn hóa doanh nghiệp của cán bộ nhân viên ...... 43
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Số lượng nhân sự của Chi nhánh miền Nam CMC Telecom ........................ 29 Bảng 2.2: Tình hình sản xuất kinh doanh của công ty và chi nhánh Miền Nam .......... 30 Bảng 2.3: Đánh giá của cán bộ nhân viên về các giá trị văn hóa hữu hình ................. 37 Bảng 2.4: Đánh giá của cán bộ nhân viên về các chuẩn mực được tuyên bố .............. 39 Bảng 2.5: Đánh giá của cán bộ nhân viên về các quy tắc ngầm định .......................... 40 Bảng 2.6: Bảng đánh giá mô hình văn hóa doanh nghiệp của cán bộ nhân viên ........ 43 Bảng 2.7: Bảng đánh giá mô hình văn hóa doanh nghiệp theo nhóm ......................... 45
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sự cạnh tranh gay gắt của nền kinh tế thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới, sáng tạo và thay đổi cho phù hợp với thực tế. Tạo động lực phát huy mọi nguồn lực của con người, gia tăng giá trị, góp phần vào sự phát triển bền vững của tổ chức. Đây chính là một trong những yếu tố quan trọng khiến doanh nghiệp phải không ngừng xây dựng và phát triển nề nếp văn hóa đặc thù giúp phát huy được năng lực và thúc đẩy sự đóng góp của mọi người vào mục tiêu chung của tổ chức. Đối với một công ty còn khá non trẻ trong ngành viễn thông như công ty cổ phần hạ tầng viễn thông CMC (CMC Telecom), việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp lại càng là đòi hỏi cấp thiết. Đây sẽ là điểm tựa giúp công ty tạo động lực cho nhân viên và xây dựng niềm tin với khách hàng, giúp công ty phát triển bền vững trên thị trường cạnh tranh khốc liệt. Đối với mỗi công ty, việc hình thành hệ thống văn hóa thường bắt nguồn từ nét cá tính của nhà lãnh đạo khởi xướng. CMC Telecom cũng không nằm ngoài ngoại lệ này. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, mở rộng thêm các công ty, các chi nhánh khác nhau tại mỗi vùng miền, thì yếu tố văn hóa doanh nghiệp lại dần dần có sự thay đổi và đi chệch trọng tâm so với ban đầu. CMC Telecom hiện tại có năm chi nhánh, trong đó chi nhánh miền Nam được thành lập vào tháng 9 năm 2009. Tại chi nhánh Miền Nam của công ty, yếu tố văn hóa truyền thống, các nề nếp, quy định dường như có sự khác biệt và khoảng cách lớn dần so với các chi nhánh khác, đặc biệt là so với tổng công ty và các chi nhánh CMC Telecom tại Miền Bắc. Sự khác biệt này không chỉ làm giảm tính liên kết giữa các chi nhánh công ty mà còn ảnh hưởng tới xu hướng và quá trình xây dựng bản sắc văn hóa chung của CMC Telecom.
2 Xuất phát từ những yếu tố trên, đề tài được hình thành với mong mỏi có thể phân tích, đánh giá rõ trạng thái văn hóa hiện tại của chi nhánh Miền Nam CMC Telecom, từ đó đưa ra các đề xuất các biện pháp hoàn thiện việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại đây. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Đề tài được thực hiện nhằm: - Đánh giá thực trạng các hoạt động thực thi văn hóa CMC Telecom tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom. - Đề xuất các giải pháp thực thi hiệu quả văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom. 3. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp khảo sát thực tiễn: tiến hành quan sát, điều tra khảo sát, phỏng vấn cán bộ nhân viên tại chi nhánh nhằm đánh giá thực trạng và thu thập ý kiến về tình hình văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh. - Phương pháp suy luận logic: thông qua những thông tin có được từ việc quan sát môi trường tại chi nhánh, khảo sát cán bộ nhân viên, tiến hành tư duy, suy luận, đánh giá các vấn đề và đưa ra giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh miền Nam CMC Telecom. 4. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu về các biểu hiện, mô hình văn hóa doanh nghiệp chỉ giới hạn trong phạm vi chi nhánh Miền Nam CMC Telecom. 5. Đối tƣợng nghiên cứu
3 Đối tượng nghiên cứu là văn hóa doanh nghiệp và các hoạt động thực thi văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom. Đối tượng khảo sát là toàn bộ cán bộ nhân viên làm việc tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom. 6. Bố cục của đề tài Luận văn bao gồm các chương sau: - Chương 1: Giới thiệu tổng quan về văn hóa và văn hóa doanh nghiệp - Chương 2: Hiện trạng văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom - Chương 3: Giải pháp thực thi văn hóa doanh nghiệp tại chi nhánh Miền Nam CMC Telecom.
4 CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP 1.1 Khái quát về văn hóa 1.1.1 Khái niệm văn hóa Văn hoá gắn liền với sự ra đời của nhân loại. Nhưng mãi đến thế kỷ 17, nhất là nửa cuối thế kỷ 19 trở đi, các nhà khoa học trên thế giới mới tập trung vào nghiên cứu sâu về lĩnh vực này. Bản thân vấn đề văn hoá rất đa dạng và phức tạp, nó là một khái niệm có ngoại diện rất lớn, được dùng để chỉ những khái niệm có nội hàm khác nhau về đối tượng, tính chất và hình thức biểu hiện. Do đó, khi có những nghiên cứu tiếp cận khác nhau sẽ dẫn đến có nhiều quan niệm xung quanh nội dung thuật ngữ văn hóa. Hiện chưa có một khái niệm thống nhất về văn hoá. Chúng ta có thể hiểu văn hoá theo một số khái niệm sau đây: Theo UNESCO: “Văn hoá là một phức thể, tổng thể các đặc trưng, diện mạo về tinh thần, vật chất, tri thức, linh cảm khắc họa nên bản sắc của một cộng đồng gia đình, xóm làng quốc gia, xã hội. Văn hoá không chỉ bao gồm nghệ thuật, văn chương mà cả những lối sống, những quyền cơ bản của con người, những hệ giá trị, những truyền thống, tín ngưỡng.” Theo Hồ Chí Minh: “Vì lẽ sinh tồn cũng như vì mục đích cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về ăn, ở và các phương tiện, phương thức sử dụng toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hoá.Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn.” Theo E.Herriot: “Văn hoá là cái còn lại sau khi người ta quên đi tất cả, là cái vẫn còn thiếu sau khi người ta đã học tất cả.”
5 Tóm lại, văn hoá là một tổng thể các sáng tạo vật chất và không vật chất của một cộng đồng người trong quá trình quan hệ với thiên nhiên và với những cộng đồng người khác. Và không chỉ có các quốc gia, các dân tộc mới có văn hoá mà mỗi một tổ chức, một doanh nghiệp cũng có văn hoá riêng của mình. 1.1.2 Các yếu tố cấu thành văn hóa 1.1.2.1 Văn hóa vật chất Văn hóa vật chất là toàn bộ những giá trị sáng tạo được thể hiện trong các của cải vật chất do con người tạo ra. Đó là các sản phẩm hàng hóa, công cụ lao động, tư liệu tiêu dùng, cơ sở hạ tầng. Văn hóa vật chất được thực hiện qua đời sống vật chất của quốc gia. Chính vì vậy, sẽ ảnh hưởng rất lớn tới trình độ dân trí, lối sống của các thành viên trong nền kinh tế đó. Một điểm lưu ý là khi xem xét đến văn hóa vật chất, chúng ta xem xét đến cách con người làm ra những sản phẩm vật chất thể hiện ở tiến bộ kỹ thuật và công nghệ, ai làm ra chúng và tại sao. Tiến bộ kỹ thuật và công nghệ ảnh hưởng tới mức sống và giúp giải thích những giá trị, niềm tin của xã hội. 1.1.2.2 Văn hóa tinh thần Văn hóa tinh thần là toàn bộ những hoạt động tinh thần của con người và xã hội bao gồm kiến thức, các phong tục, tập quán, thói quen, cách ứng xử, ngôn ngữ (bao gồm cả ngôn ngữ có lời và ngôn ngữ không lời), các giá trị và thái độ, các hoạt động văn hóa nghệ thuật, tôn giáo, giáo dục, các phương thức giao tiếp, các cách thức tổ chức xã hội. Kiến thức là nhân tố hàng đầu của văn hóa thường được đo một cách hình thức bằng trình độ học vấn, trình độ tiếp thu và vận dụng kiến thức khoa học, hệ thống kiến thức được con người phát minh, nhận thức và được tích lũy lại, bổ sung nâng cao và không ngừng đổi mới qua các thế hệ.
6 Các phong tục tập quán là những quy ước thông thường của cuộc sống hằng ngày như nên ăn mặc như thế nào, cách sử dụng các đồ dùng ăn uống trong bữa ăn và cách cư xử với những người xung quanh. Thói quen: những cách thực hành phổ biến hoặc đã hình thành từ trước trong đời sống. Giá trị: những niềm tin và chuẩn mực chung cho một tập thể người được các thành viên chấp nhận. Ngôn ngữ là một yếu tố hiết sức quan trọng trong văn hóa vì nó là phương tiện được sử dụng để truyền thông tin và ý tưởng, giúp con người hình thành nên cách nhận thức về thế giới và có tác dụng định hình đặc điểm văn hóa của con người. Thẩm mỹ là yếu tố liên quan đến thị hiếu nghệ thuật của văn hóa, các giá trị thẩm mỹ được phản ánh qua các hoạt động nghệ thuật như hội họa, điêu khắc, điện ảnh, văn chương, âm nhạc, kiến trúc… Tôn giáo: ảnh hưởng lớn đến cách sống, niềm tin, giá trị và thái độ, thói quen làm việc và cách cư xử của con người trong xã hội đối với nhau và đối với các xã hội khác. Giáo dục là yếu tố quan trọng để hiểu văn hóa. Trình độ cao của giáo dục thường dẫn đến năng suất cao và tiến bộ kỹ thuật. Giáo dục cũng giúp cung cấp những cơ sở hạ tầng cần thiết để phát triển khả năng quản trị. 1.1.3 Những nét đặc trưng của văn hóa - Văn hóa mang tính tập quán: văn hóa quy định những hành vi được chấp nhận hay không được chấp nhận trong xã hội cụ thể. - Văn hóa mang tính cộng đồng: văn hóa không thể tồn tại do chính bản thân nó mà phải dựa vào sự tạo dựng, tác động qua lại và củng cố của mọi thành viên trong xã hội.
7 - Văn hóa mang tính dân tộc: tạo nên nếp suy nghĩ và cảm nhận riêng của từng dân tộc mà người các dân tộc khác không dễ gì hiểu nổi. - Văn hóa có tính chủ quan: con người ở các nền văn hóa khác nhau có suy nghĩ, đánh giá khác nhau về cùng một sự việc. - Văn hóa có tính khách quan ngay cả với các thành viên trong cùng một cộng đồng. Bởi lẽ văn hóa được hình thành bởi cả một quá trình mang tính lịch sử, xã hội, được chia sẻ và truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác mà không bị phụ thuộc vào ý kiến chủ quan của mỗi người. - Văn hóa có tính kế thừa từ thế hệ này qua thế hệ khác qua hàng trăm năm, hàng ngàn năm. Mỗi thế hệ đều cộng thêm đặc trưng riêng của mình vào nền văn hóa dân tộc trước khi truyền lại cho thế hệ sau. - Văn hóa có thể học hỏi được: Con người ngoài vốn văn hóa có được từ nơi sinh ra và lớn lên, có thể còn học được từ những nơi khác, những nền văn hóa khác. - Văn hóa luôn phát triển: một nền văn hóa không bao giờ là tĩnh và bất biến mà luôn thay đổi và rất năng động. Nó luôn tự điều chỉnh cho phù hợp với trình độ và tình hình mới. 1.2 Văn hóa doanh nghiệp 1.2.1 Khái niệm văn hóa doanh nghiệp Trong xã hội rộng lớn, mỗi doanh nghiệp được coi là một xã hội thu nhỏ. Xã hội lớn có nền văn hoá lớn, xã hội nhỏ (doanh nghiệp) cũng cần xây dựng cho mình một nền văn hoá riêng biệt. Nền văn hoá ấy chịu ảnh hưởng và đồng thời cũng là một bộ phận cấu thành nên nền văn hoá lớn. Như Edgar Schein, một nhà quản trị nổi tiếng người Mỹ có nói: “Văn hoá doanh nghiệp gắn với văn hoá xã hội, là một bước tiến của văn hoá xã hội, là tầng sâu của văn hoá xã hội. Văn hoá doanh nghiệp đòi hỏi vừa chú ý tới năng suất và hiệu quả sản xuất, vừa chú ý quan hệ chủ thợ, quan hệ giữa người với người. Nói rộng ra, nếu toàn bộ nền sản xuất đều được xây dựng trên một nền văn hoá doanh nghiệp có trình độ cao, nền sản xuất sẽ vừa mang bản sắc dân tộc, vừa thích ứng với thời đại hiện nay”.
8 Vào đầu những năm 70, sau sự thành công rực rỡ của các công ty Nhật Bản, các công ty Mỹ bắt đầu chú ý tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến những thành công đó. Cụm từ “corporateculture/organizational culture” (văn hoá doanh nghiệp, còn gọi là văn hoá xí nghiệp, văn hoá công ty) đã được các chuyên gia nghiên cứu về tổ chức và các nhà quản lý sử dụng để chỉ một trong những tác nhân chủ yếu dẫn đến sự thành công của các công ty Nhật trên khắp thế giới. Đầu thập kỷ 90, người ta bắt đầu đi sâu nghiên cứu tìm hiểu những nhân tố cấu thành cũng như những tác động to lớn của văn hoá đối với sự phát triển của một doanh nghiệp. Đã có rất nhiều khái niệm văn hoá doanh nghiệp được đưa ra nhưng cho đến nay chưa có một định nghĩa chuẩn nào được chính thức công nhận. Sau đây là một số khái niệm về văn hoá doanh nghiệp mang tính phổ biến: Văn hoá doanh nghiệp là lối tư duy và lối làm việc đã thành thói quen và truyền thống, nó được chia sẻ ở mức độ nhiều hay ít giữa tất cả các thành viên; những điều đó các thành viên mới phải học và ít nhất phải chấp nhận một phần để hoà đồng với các thành viên và tổ chức. Theo nghĩa đó, văn hoá doanh nghiệp bao quát một phạm vi rộng cách ứng xử; các phương pháp sản xuất; kỹ năng nghề nghiệp và tri thức kỹ thuật; thái độ đối với các quy định của tổ chức; các thói quen và tập quán ứng xử trong quản lý; những mục tiêu đang quan tâm; cách tiến hành công việc kinh doanh; phương pháp thanh toán; những quy định cho các công việc khác nhau; niềm tin vào cách sống dân chủ và cùng nhau tham khảo ý kiến; các quy ước ít tự giác và những điều cấm đoán. Văn hoá là một kiểu cách tín ngưỡng và hy vọng được các thành viên của tổ chức chia sẻ. Những niềm tin ấy, hy vọng ấy sinh ra các tiêu chí, chúng hình thành một cách mạnh mẽ cách ứng xử của các cá nhân, các nhóm trong tổ chức. Một phẩm chất thuộc cái riêng biệt về tổ chức – nó thể hiện mình có những phẩm chất khác thường, nó làm cho khác với những tổ chức khác trong cùng lĩnh vực.
9 “Văn hoá” đề cập đến những niềm tin, giá trị, nguyên tắc ngầm tạo thành cơ sở cho việc quản lý một tổ chức cũng như cho tập hợp các hành động quản lý, hành vi quản lý, cả hai điều đó làm gương điển hình và tăng cường các nguyên tắc cơ bản ấy. Các định nghĩa trên đã phản ánh các cách hiểu khác nhau về văn hoá doanh nghiệp. Để làm rõ hơn khái niệm này, có thể sắp xếp các định nghĩa theo hai loại: ẩn dấu và thể hiện. Loại định nghĩa theo kiểu ẩn dấu xem văn hoá doanh nghiệp là những yếu tố chứa đựng những nguyên tắc ẩn dấu được chia sẻ, được chấp nhận bởi một nhóm người trong tổ chức, quyết định nhận thức, suy nghĩ, hành động của họ và của tổ chức đối với các sự biến đổi của môi trường xung quanh. Theo hình thức thể hiện, văn hoá doanh nghiệp là hệ thống chia sẻ quan điểm nhận thức, quan điểm của các thành viên trong tổ chức, để phân biệt tổ chức này với tổ chức khác. Tóm lại, văn hoá doanh nghiệp là một hệ thống những ý nghĩa, giá trị, niềm tin chủ đạo, nhận thức và phương pháp tư duy được mọi thành viên của tổ chức cùng đồng thuận và có ảnh hưởng ở phạm vi rộng đến cách thức hành động của các thành viên. Văn hoá doanh nghiệp biểu thị sự thống nhất trong nhận thức của tất cả các thành viên tổ chức về hệ thống những giá trị chung và có tác dụng giúp phân biệt giữa tổ chức này với các tổ chức khác. Chúng được mọi thành viên trong tổ chức chấp thuận có ảnh hưởng trực tiếp, hàng ngày đến hành động và việc ra quyết định của từng người và được hướng dẫn cho những thành viên mới để tôn trọng và làm theo. Chính vì vậy, chúng còn được gọi là bản sắc văn hoá của một tổ chức.
10 1.2.2 Các biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp 1.2.2.1 Các biểu hiện trực quan của văn hóa doanh nghiệp Văn hóa doanh nghiệp của một tổ chức được thể hiện bằng những biểu trưng trực quan điển hình là: - Kiến trúc đặc trƣng: Kiến trúc của doanh nghiệp bao gồm các yếu tố như mặt bằng, cổng, cây cối, quầy, bàn ghế, lối đi, nhà xưởng, các bức tranh, bằng khen. Tất cả được sử dụng tạo cảm giác thân quen với khách hàng, nhân viên cũng như tạo môi trường làm việc tốt nhất cho nhân viên. Kiến trúc chứa đựng lịch sử về sự hình thành và phát triển của doanh nghiệp, trở thành biểu tượng cho sự phát triển của doanh nghiệp, ngôi nhà của toàn thể nhân viên công ty. - Nghi lễ: Đây là các hoạt động từ trước và được chuẩn bị kỹ lưỡng gồm các hoạt động, sự kiện văn hoá chính trị được thực hiện chính thức hay bất thường nhằm thắt chặt mối quan hệ tổ chức. Các nghi lễ gồm các loại sau đây: + Nghi lễ giới thiệu các thành viên mới, bổ nhiệm, ra mắt. Tác dụng của chúng là tạo thuận lợi cho cương vị mới, vai trò mới. + Nghi lễ củng cố: là các lễ phát phần thưởng, nhằm mục đích củng cố hình thành bản sắc văn hoá doanh nghiệp và tôn thêm vị thế của các thành viên. + Nghỉ lễ nhắc nhở: gồm các hoạt động sinh hoạt văn hoá, chuyên môn, khoa học. Mục đích của nghi lễ này là duy trì cơ cấu xã hội và làm tăng thêm năng lực tác nghiệp của tổ chức. Các cuộc hội họp thường kỳ của công ty cũng mang tính chất này. Ngày thành lập doanh nghiệp, ngày giỗ tổ ngành…cũng thuộc dạng này. + Nghỉ lễ liên kết: gồm lễ, tết, liên hoan, dã ngoại, các cuộc thi đấu thể thao…mục đích là khôi phục và khích lệ, chia sẽ tình cảm và sự cảm thông gắn bó giữa các thành viên trong tổ chức. - Giai thoại: giai thoại thường được thêu dệt từ các sự kiện có thực của tổ chức, được mọi thành viên chia sẻ và nhắc lại với các thành viên mới. Những câu
11 chuyện, truyền thuyết, giai thoại về các năm tháng gian khổ và vinh quang của doanh nghiệp, về nhân vật anh hùng của doanh nghiệp (nhất là hình tượng người thủ lĩnh khởi nghiệp). - Biểu tƣợng: gồm logo, kiểu chữ, đồng phục, thẻ nhân viên. Bản thân các yếu tố khác như lễ nghi, kiến trúc cũng truyền đạt các giá trị, ý nghĩa tiềm ẩn bên trong về tổ chức. - Ngôn ngữ, khẩu hiệu: Nhiều tổ chức, doanh nghiệp đã sử dụng những câu chữ đặc biệt, khẩu hiệu, ví von, ẩn dụ hay một sắc thái ngôn ngữ để truyền tải một ý nghĩa cụ thể đến nhân viên của mình và những người hữu quan. Khẩu hiệu là hình thức dễ nhập tâm và được không chỉ nhân viên mà cả khách hàng và nhiều người khác luôn nhắc đến. Khẩu hiệu thường rất ngắn gọn, hay sử dụng các ngôn từ đơn giản, dễ nhớ; do đó đôi khi có vẻ “ sáo rỗng” về hình thức. Khẩu hiệu là cách diễn đạt cô đọng nhất của triết lý hoạt động, kinh doanh của một tổ chức, một công ty. Vì vậy, chúng cần được liên hệ với bản tuyên bố sứ mệnh của tổ chức, công ty để hiểu được ý nghĩa tiềm ẩn của chúng. - Ấn phẩm điển hình: Là những tư liệu chính thức có thể giúp những người hữu quan có thể nhận thấy rõ hơn về cấu trúc văn hoá của một tổ chức. Chúng có thể là bản tuyên bố sứ mệnh, báo cáo thường niên, tài liệu giới thiệu về tổ chức, công ty, sổ vàng truyền thống, ấn phẩm định kỳ hay đặc biệt, tài liệu quảng cáo giới thiệu sản phẩm và công ty, các tài liệu, hồ sơ hướng dẫn sử dụng, bảo hành… 1.2.2.2 Các biểu hiện phi trực quan của văn hóa doanh nghiệp Nhận thức và sự thay đổi nhận thức diễn ra một cách thường xuyên trong mỗi cá nhân, chúng rất khó được nhận thấy bằng những biểu hiện trực quan; chúng ta chỉ có thể cảm nhận được thông qua những biểu hiện về trạng thái tình cảm và hành vi. Những biểu trưng phi trực quan của văn hóa doanh nghiệp là những dấu hiệu đặc trưng thể hiện mức độ nhận thức đạt được ở các thành viên và những người hữu