Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh Tại Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:145

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn nhằm nghiên cứu thực tế phân tích thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước. Thông qua đó thấy được những mặt được và chưa được để đưa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh Tại Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI PHẠM NGỌC TUYỀN KẾ TOÁN CHI PHÍ, DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI TỔNG CÔNG TY ĐẦU TƢ VÀ KINH DOANH VỐN NHÀ NƢỚC (SCIC) LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI – 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI PHẠM NGỌC TUYỀN KẾ TOÁN CHI PHÍ, DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI TỔNG CÔNG TY ĐẦU TƢ VÀ KINH DOANH VỐN NHÀ NƢỚC (SCIC) Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60.34.03.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN PHÚ GIANG HÀ NỘI – 2016
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan toàn bộ nội dung luận văn: “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh Tại Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc” là công trình nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Phú Giang. Các số liệu trích dẫn trung thực, luận văn không trùng lặp với các công trình nghiên cứu tƣơng tự khác. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Học viên Phạm Ngọc Tuyền
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu đề tài “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả tại Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc”, tác giả đã gặp rất nhiều khó khăn, cũng nhƣ những vƣớng mắc. Song do nhận đƣợc sự giúp đỡ của các thầy cô giáo, đặc biệt có sự chỉ bảo hƣớng dẫn tận tình của giáo viên hƣớng dẫn khoa học PGS.TS Nguyễn Phú Giang, Trƣờng đại học thƣơng mại tác giả đã hoàn thành đƣợc đề tài theo đúng kế hoạch. Trƣớc tiên, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến giáo viên hƣớng dẫn khoa học PGS.TS Nguyễn Phú Giang, trƣờng Đại học Thƣơng Mại. Đồng thời, tác giả xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô khoa sau đại học của trƣờng Đại học Thƣơng Mại đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình viết luận văn. Do thời gian nghiên cứu và trình độ còn nhiều hạn chế, đề tài không tránh khỏi một số sai sót. Tác giả mong muốn sẽ nhận đƣợc nhiều đóng góp quý báu từ các thầy cô và bạn đọc để đề tài hoàn thiện hơn nữa và có ý nghĩa thiết thực trong thực tiễn áp dụng. Tác giả đề tài Phạm Ngọc Tuyền
iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Tên đầy đủ Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh 1. SCIC vốn nhà nƣớc 2. BHXH Bảo hiểm xã hội 3. BHYT Bảo hiểm y tế 4. CP Chi phí 5. GTGT Giá trị gia tăng 6. KPCĐ Kinh phí công đoàn 7. KQKD Kết quả kinh doanh 8. SXKD Sản xuất kinh doanh 9. TNDN Thu nhập doanh nghiệp
iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... iii DANH MỤC SƠ ĐỒ .............................................................................................. vii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1.1 Tính cấp thiết của đề tài .....................................................................................1 1.2 Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................2 1.3 Xác lập và tuyên bố vấn đề trong đề tài nghiên cứu .......................................4 1.4 Các mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................4 1.5 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................4 1.6 Phƣơng pháp nghiên cứu: ..................................................................................5 1.7 Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu ............................................................................6 1.8 Kết cấu luận văn ..................................................................................................7 CHƢƠNG 1................................................................................................................8 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP. ...............................8 1.1 Một số khái niệm, định nghĩa liên quan đến kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong doang nghiệp .................................................................8 1.1.1 Một số khái niệm, định nghĩa liên quan đến doanh thu .................................8 1.1.2 Một số khái niệm, định nghĩa liên quan chi phí ............................................11 1.1.3 Một số khái niệm liên quan đến kết quả kinh doanh ....................................12 1.2 Kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp .....13 1.2.1 Ảnh hưởng của các chuẩn mực kế toán Việt Nam đến kế toán chi phí, doanh thu và kết quả. ...............................................................................................13 1.2.2 Kế toán chi phí, doanh thu kết quả theo qui định của chế độ kế toán hiện hành ..........................................................................................................................20 1.3 Kế toán chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh theo quyết định số 45/2008/QĐ/BTC ngày 27/06/2008. ........................................................................33
v 1.3.1 Kế toán doanh thu ...........................................................................................34 1.3.2 Kế toán chi phí: ...............................................................................................36 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................37 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI TỔNG CÔNG TY ĐẦU TƢ VÀ KINH DOANH VỐN NHÀ NƢỚC (SCIC). .....................................................................................38 2.1 Tổng quan về Tổng công ty Đầu tƣ và kinh doanh vốn nhà nƣớc ...............38 2.1.1 Đặc điểm hoạt động kinh doanh của tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước ...................................................................................................................38 2.1.2 Tổ chức công tác kế toán tại tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước ..........................................................................................................................50 2.2 Thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty đầu tƣ và kinh doanh vốn nhà nƣớc ................................................................55 2.2.1. Kế toán doanh thu tại Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước .55 2.2.2. Kế toán chi phí tại Tại Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước ...................................................................................................................................64 2.2.3. Kế toán xác định kết quả Tại Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước ..........................................................................................................................72 2.3 Đánh giá Thực trạng doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại tổng công ty đầu tƣ và kinh doanh vốn nhà nƣớc ........................................................76 2.3.1 Những ưu điểm của kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh ........................................................................................................................76 2.3.2 Những hạn chế của kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh ..........79 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................83 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ KẾT QUẢ TẠI TỔNG CÔNG TY ĐẦU TƢ VÀ KINH DOANH VỐN NHÀ NƢỚC ...................................................................................................84 3.1 Sự cần thiết và yêu cầu của việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh ..................................................................................84
vi 3.1.1 Sự cần thiết của việc hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả tại SCIC ...............................................................................................84 3.1.2 Yêu cầu của việc hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả tại SCIC ...............................................................................................88 3.1.3. Nguyên tắc hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả tại SCIC .............................................................................................................91 3.2 Một số giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả tại tổng công ty đầu tƣ và kinh doanh vốn nhà nƣớc ........................................................92 3.2.1. Hoàn thiện chứng từ kế toán .........................................................................92 3.2.2. Hoàn thiện việc vận dụng hệ thống tài khoản kế toán .................................93 3.2.3. Giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí, doanh thu và kết quả tại Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước ..................................................................93 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................98 KẾT LUẬN CHUNG ..............................................................................................99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vii DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức quản lý của Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc. ..................................................................................... 41 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ bộ máy kế toán tại Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc.................................................................................................. 53 Sơ đồ 2.3 : Trình tự ghi sổ kế toán ............................................................. 55
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết của đề tài Đất nƣớc ta đang trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, đây cũng là điều kiện thuận lợi nhƣng cũng có nhiều thách thức đối với mỗi doanh nghiệp, bởi vì các doanh nghiệp không những phải cạnh tranh với các doanh nghiệp trong nƣớc mà một làn sóng đầu tƣ của các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài sẽ chàn vào gây sức ép lên các doanh nghiệp nội, do đó đòi hỏi doanh nghiệp phải có phƣơng thức quản lý tài chính hiệu quả để tăng sức cạnh tranh. Chính vì vậy doanh nghiệp cần phải tổ chức bộ máy kế toán ở tất cả các phần hành một cách khoa học và hợp lý, đặc biệt các nhà quản lý luôn quan tâm đến kế toán doanh thu, chi phí và KQKD. Đối với các doanh nghiệp mục tiêu chung là tối đa hóa lợi nhuận, để làm đƣợc điều đó doanh nghiệp phải quản lý chặt chẽ có hiệu quả các chỉ tiêu về doanh thu và chi phí. Dựa vào những thông tin này các nhà quản trị có thể hiểu một cách chính xác về tình hình hoạt động, tình hình tài chính của doanh nghiệp, có nhƣ vậy nhà quản trị mới đƣa ra đƣợc các quyết định kịp thời và hợp lý nhằm đem lại hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Trong những năm qua chính phủ đang tiến hành mạnh mẽ quá trình cổ phần hóa, thoái vốn các doanh nghiệp nhà nƣớc mà nhà nƣớc không cần nắm giữ chi phối vấn đề đặt ra là sau khi cổ phần hóa thì phần vốn nhà nƣớc tại các doanh nghiệp này sẽ quản lý nhƣ thế nào và việc thoái vốn ở các doanh nghiệp sau cổ phần hóa ra sao. Do vậy việc thành lập Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc (SCIC) là thực sự cần thiết để quản lý vốn ở các doanh nghiệp nhà nƣớc sau khi cổ phần hóa một cách hiệu quả nhất, cũng nhƣ việc thoái vốn mang lại lợi ích tối đa nhất cho nhà nƣớc, cùng với đó là mang nguồn vốn này đi đầu tƣ sao cho có hiệu quả và bảo toàn đƣợc vốn của nhà nƣớc. Tuy nhiên đây là một mô hình rất mới ở nƣớc ta chính vì vậy trong quá trình hình thành và phát triển còn gặp những khó khăn nhất định nhƣ các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa chậm bàn giao về SCIC…. Làm cho quá
2 trình tiếp nhận và quản lý vốn của SCIC ở các doanh nghiệp gặp những trở ngại nhất định. Vì vậy, việc hoàn thiện hạch toán kế tóan doanh thu, chi phí và KQKD ở Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc là một vấn đề có tính cấp thiết cả về lý thuyết lẫn thực tiễn ứng dụng. Xuất phát từ những yêu cầu, lý luận và thực tiễn nêu trên tác giả đã tiến hành nghiên cứu đề tài: “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước” 1.2 Tổng quan tình hình nghiên cứu Kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh đã đƣợc một số tác giả nghiên cứu trên các phƣơng diện, lĩnh vực khác nhau và đã có những đóng góp nhất định điển hình nhƣ: Đề tài luận án tiến sĩ “Hoàn thiện kế toán chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh du lịch tour tại các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Hà Nội” Luận án Tiến sĩ kinh tế, Hà Thị Thúy Vân, Năm 2011, Đại học Thƣơng Mại. Luận án đã hệ thống hóa, phân tích làm sáng tỏ những cơ sở lý luận khoa học về kế toán chi phí, doanh thu, kết quả hoạt động kinh doanh du lịch tour. Sau khi làm rõ về khái niệm hoạt động kinh doanh du lịch tour, đặc điểm hoạt động kinh doanh du lịch tour tác động đến công tác kế toán chi phí, doanh thu, kết quả hoạt động kinh doanh du lịch tour. Trên cơ sở phân tích làm rõ các nội dung lý luận về chi phí, doanh thu, kết quả hoạt động kinh doanh du lịch tour (bản chất, phân loại, nội dung và yêu cầu quản lý). Luận án cũng đã hệ thống hóa và làm rõ một số vấn đề lý luận về kế toán chi phí, doanh thu, kết quả hoạt động kinh doanh du lịch tour trên cả hai góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. Luận án đã đề xuất các nội dung, giải pháp hoàn thiện về kế toán chi phí, doanh thu, kết quả hoạt động kinh doanh du lịch tour tại các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Hà Nội. Luận văn thạc sỹ với đề tài: “Kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty Xăng dầu Bắc Thái”, Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Nguyễn Thanh Sơn, 2013, Trƣờng Đại học Thƣơng Mại.
3 Luận văn của tác giả Nguyễn Thanh Sơn một mặt đã hệ thống những lý luận chung về kế toán doanh thu, chi phí, xác định kết quả kinh doanh tại các doanh nghiệp thƣơng mại, mặt khác đã đánh giá một cách tổng quan về đặc điểm tình hình kinh doanh xăng dầu tại Công ty xăng dầu Bắc Thái ảnh hƣởng tới kế toán doanh thu, chi phí, xác định kết quả kinh doanh; đã nêu bật đƣợc thực trạng kế toán doanh thu, chi phí, xác định kết quả kinh doanh tại Công ty Xăng dầu Bắc Thái. Giải pháp đƣa ra khá phù hợp với những tồn tại đã đƣợc nêu. Đề tài luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện kế toán chi phí, doanh thu và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tƣ và thƣơng mại TNG” Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Ngô Thị Thanh Huyền, Năm 2012, Học Viện Tài Chính. Luận văn này đã khái quát hoá đƣợc những vấn đề lý luận về tổ chức hạch toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp sản xuất; tìm hiểu thực tế tình hình hạch toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần đầu tƣ và thƣơng mại TNG dƣới cả hai góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. Giải pháp đƣa ra phù hợp với những tồn tại mà Công ty cổ phần đầu tƣ và thƣơng mại TNG đang tìm hƣớng giải quyết. Nhƣ vậy, các đề tài nêu trên hầu hết đã đi sâu nghiên cứu, đƣa ra đƣợc cơ sở lý luận chung về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh, gắn với thực tiễn của một số doanh nghiệp tại Việt Nam. Đồng thời đánh giá đƣợc thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại chính các doanh nghiệp. Từ đó các tác giả đã nêu đƣợc các đề xuất hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh một cách tƣơng đối. Vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn Nhà nƣớc” Luận văn góp phần làm sáng tỏ lý luận chung về kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp kinh doanh vốn, mặt khác luận văn đi sâu nghiên cứu, phân tích đánh giá thực trạng kế toán doanh thu,
4 chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn Nhà nƣớc. Từ đó, tác giả đề ra các phƣơng hƣớng và hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty Đầu tƣ và kinh doanh vốn Nhà nƣớc. 1.3 Xác lập và tuyên bố vấn đề trong đề tài nghiên cứu 1.3.1 Xác lập vấn đề trong đề tài nghiên cứu Đề tài đi nghiên cứu vấn đề về: “Kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước”. Việc nghiên cứu kế toán doanh thu, chi phí và kết quả tại doanh nghiệp đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu về nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên do đây là một doanh nghiệp đặc thù lên việc nghiên cứu mang tính thời sự. 1.3.2 Tuyên bố vấn đề nghiên cứu: Vấn đề nghiên cứu cốt lõi của đề tài là doanh thu, chi phí và xác định kết quả tại Tổng công ty đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc. 1.4 Các mục tiêu nghiên cứu Về mặt lý luận: Nghiên cứu những vấn đề chung nhất từ đó phân tích làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại các doanh nghiệp. Về mặt thực tiễn:Từ việc nghiên cứu thực tế phân tích thực trạng kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty đầu tƣ và kinh doanh vốn nhà nƣớc. Thông qua đó thấy đƣợc những mặt đƣợc và chƣa đƣợc để đƣa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty đầu tƣ và kinh doanh vốn nhà nƣớc. 1.5 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 1.5.1 Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu lý luận liên quan đến kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp. Từ đó phân tích và đánh
5 giá thực trạng, kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn Nhà nƣớc. 1.5.2 Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh và các khoản trợ cấp của chính phủ ảnh hƣởng đến doanh thu, chi phí và kết quả tại Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc, dƣới góc độ kế toán tài chính giai đoạn 2014-2016 tại SCIC.Qua đó thấy đƣợc những mặt đƣợc và những mặt còn tồn tại cần khắc phục nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả tại Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc. 1.6 Phƣơng pháp nghiên cứu: 1.6.1 Phương pháp thu thập số liệu - Phương pháp thu thập thông tin, tài liệu: Xuất phát từ việc lựa chọn đề tài nghiên cứu và lựa chọn đơn vị để thực hiện nghiên cứu tác giả đã tiến hành thu thập các thông tin về Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc bằng cách nghiên cứu tài liệu về Tổng Công ty trên các kênh thông tin nhƣ: Tài liệu giới thiệu về Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc, các bài báo tác giả thu thập đƣợc, trang web của Tổng công ty (scic.vn), tài liệu kế toán (chứng từ, sổ sách kế toán),…tác giả đã thu thập đƣợc các thông tin tổng quát về quá trình hình thành và phát triển của Tổng Công ty, về cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý, bộ máy kế toán, về chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận trong bộ máy đó, thu thập tài liệu liên quan đến doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc... - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Mục đích của việc nghiên cứu tài liệu là để thu thập những kiến thức từ bao quát đến chuyên sâu một cách chính xác về những vấn đề lý luận chung kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh trong các doanh nghiệp sản
6 xuất thông qua các tài liệu nhƣ: Nghiên cứu luật kế toán, chuẩn mực kế toán Quốc tế, chuẩn mực kế toán Việt Nam, chế độ kế toán doanh nghiệp hiện hành, tham khảo các công trình nghiên cứu khoa học, các bài viết liên quan đến đề tài nghiên cứu. - Phương pháp quan sát thực tế. Trong quá trình đến đơn vị khảo sát, tác giả đã quan sát trực tiếp quy trình thực hiện nghiệp vụ kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh ở các khâu lập chứng từ, luân chuyển chứng từ, ghi sổ kế toán tại Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc. 1.6.2 Phƣơng pháp phân tích, xử lý dữ liệu Sau khi đã thu thập, nghiên cứu các thông tin, tài liệu có đƣợc qua các kênh sƣu tầm tài liệu trên các sách, báo, tạp chí, web, quan sát thực tế…Các thông tin sẽ đƣợc phân loại và sắp xếp một cách có hệ thống. Sau đó sử dụng các phƣơng pháp phân tích nhƣ so sánh, dùng bảng biểu để đối chiếu các quy trình hạch toán, phƣơng pháp kế toán với các chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán hiện hành đã phù hợp hay chƣa. Thông qua phƣơng pháp tổng hợp và phân tích dữ liệu giúp tác giả có cơ sở cho việc tổng hợp, phân tích, nhận xét, đánh giá thực trạng công tác kế toán nói chung và kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh nói riêng tại Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc và làm sáng tỏ lý luận kế toán có liên quan. Từ đó, tác giả đƣa ra các định hƣớng, giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh tại Tổng Công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc. 1.7 Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu - Ý nghĩa khoa học: Luận văn khái quát những vấn đề cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả tại các doanh nghiệp.
7 - Ý nghĩa thực tiễn: Qua nghiên cứu luận văn đƣa ra những mặt ƣu điểm và những mặt còn hạn chế trong kế toán doanh thu, chi phí và kết quả tại Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc, từ đó đƣa ra những giải pháp để khắc phục và hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí và kết quả tại Tổng công ty Đầu tƣ và Kinh doanh vốn nhà nƣớc. 1.8 Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn đƣợc chia làm ba chƣơng: Chƣơng I: Một số vấn đề lý luận chung về kế toán doanh thu chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp. Chƣơng II: Thực trạng kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước. Chƣơng III: Một số giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh tại Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước.
8 CHƢƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ DOANH THU VÀ KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP. 1.1 Một số khái niệm, định nghĩa liên quan đến kế toán chi phí, doanh thu và kết quả kinh doanh trong doang nghiệp 1.1.1 Một số khái niệm, định nghĩa liên quan đến doanh thu Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam – Chuẩn mực số 14 “Doanh thu và Thu nhập khác: Doanh thu: Là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu đƣợc trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thƣờng của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. Doanh thu chỉ bao gồm tổng giá trị của các lợi ích kinh tế doanh nghiệp đã thu đƣợc hoặc sẽ thu đƣợc. Các khoản thu hộ bên thứ ba không phải là nguồn lợi ích kinh tế, không làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp sẽ không đƣợc coi là doanh thu. Các khoản góp vốn của cổ đông hoặc chủ sở hữu làm tăng vốn chủ sở hữu nhƣng không là doanh thu. Doanh thu đƣợc xác định theo giá trị hợp lý của các khoản đã thu hoặc sẽ thu đƣợc. Theo hiệp hội kế toán viên công chứng của Mỹ (AICPA) thì “Doanh thu là tổng số gia tăng tài sản hay là sự giảm gộp các khoản nợ đƣợc công nhận và đƣợc định lƣợng theo đúng các nguyên tắc kế toán đƣợc chấp thuận, là kết quả của các hoạt động có lợi nhuận của doanh nghiệp và có thể làm thay đổi vốn chủ sở hữu”. Theo Chuẩn mực kế toán quốc tế số 18 định nghĩa: “Doanh thu là luồng thu gộp của các lợi ích kinh tế trong kỳ, phát sinh trong quá trình hoạt động thông thƣờng, làm tăng nguồn vốn chủ sở hữu, chứ không phải phần đóng góp của những ngƣời tham gia góp vốn cổ phần. Doanh thu không bao gồm những khoản thu cho bên thứ ba”.
9 Theo Thông tƣ 200/2014/TT-BTC, doanh thu là lợi ích kinh tế thu đƣợc làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp ngoại trừ phần đóng góp thêm của các cổ đông. Doanh thu đƣợc ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu đƣợc lợi ích kinh tế, đƣợc xác định theo giá trị hợp lý của các khoản đƣợc quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu đƣợc tiền. Tóm lại có rất nhiều khái niệm về doanh thu, nhƣng khái quát chung lại thì doanh thu là tổng các lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp thu đƣợc trong một thời kỳ nhất định, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp một cách gián tiếp. Doanh thu trong một thời kỳ nhất định là tổng số tiền và khoản phải thu có đƣợc từ hàng hoá dịch vụ đã cung cấp cho khách hàng trong suốt thời kỳ đó. Nói nhƣ vậy không phải tất cả các nghiệp vụ làm tăng tiền và tăng những tài sản khác đều liên quan đến doanh thu mà chỉ những giao dịch có ảnh hƣởng làm tăng vốn chủ sở hữu một cách gián tiếp và cũng không chỉ có doanh thu làm thay đổi vốn chủ sở hữu.Ví dụ nhƣ giao dịch vốn góp bằng tiền hay tài sản củ chủ sở hữu thì không đƣợc coi là doanh thu.... Trong doanh nghiệp thì có nhiều loại doanh thu khác nhau nhƣ doanh thu hoạt động sản xuất kinh doanh đƣợc tạo ra từ quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đây đƣợc coi là doanh thu cốt lõi, sƣơng sống của doanh nghiệp, nó quyết định đến sự tồn tại của doang nghiệp trong nền kinh tế thị trƣờng hiện nay. Ngoài doanh thu chính từ hoạt động sản xuất kinh doanh ra thì còn có doanh thu cho hoạt động tài chính, doanh thu do nhƣợng bán, thanh lý tài sản cố định…..Nhƣ vậy doanh thu của doanh nghiệp bao gồm doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, doanh thu hoạt động tài chính và thu nhập khác. Trong đó: - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: là toàn bộ số tiền thu đƣợc, hoặc sẽ thu đƣợc từ các hoạt động từ các giao dịch và nghiệp vụ phát sinh doanh thu nhƣ bán sản phẩm, hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho khách hàng bao
10 gồm các khoản phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có).. (Kế toán doanh nghiệp, Học viện tài chính, NXB Thống kê, 2008) - Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ: Là phần còn lại của doanh thu sau khi đã trừ đi các khoản giảm trừ (chiết khấu thƣơng mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế GTGT của doanh nghiệp nộp theo phƣơng pháp trực tiếp) trong kỳ kế toán, là căn cứ tính kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. (TTƣ 200/2014/TT-BTC ngày 24/12/2014) Để xác định kết quả kinh doanh phải dựa trên doanh thu thuần, doanh thu thuần đƣợc xác định trên cơ sở doanh thu sau khi điều chỉnh các khoản giảm trừ doanh thu. Theo chuẩn mực kế toán 14, các khoản giảm trừ doanh thu bao gồm: + Chiết khấu thƣơng mại: là khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho khách hàng mua hàng với khối lƣợng lớn. + Giảm giá hàng bán: là khoản giảm trừ cho ngƣời mua do hàng hóa kém phẩm chất, sai qui cách hoặc là hậu thị hiếu. + Giá trị hàng bán trả lại: là giá trị khối lƣợng hàng bán đã xác định là tiêu thụ bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán. - Doanh thu hoạt động tài chính: Là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu đƣợc từ hoạt động tài chính hoặc kinh doanh về vốn trong kỳ kế toán. Doanh thu hoạt động tài chính phát sinh từ các khoản tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận đƣợc chia của doanh nghiệp chỉ đƣợc ghi nhận khi thỏa mãn hai điều kiện sau: Có khả năng thu đƣợc lợi ích từ giao dịch đó, doanh thu đƣợc xác định tƣơng đối chắc chắn. (Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam, Bộ Tài chính, NXB Thống kê, 2006).
11 - Thu nhập khác: Là khoản thu góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu từ hoạt động ngoài các hoạt động tạo ra doanh thu (Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam – Chuẩn mực số 14 “Doanh thu và thu nhập khác”). Bao gồm: + Thu thanh lý, nhƣợng bán TSCĐ + Giá đánh giá lại vật tƣ, hàng hóa, TSCĐ đƣợc thỏa thuận giữa nhà đầu tƣ và công ty liên kết, cơ sở liên doanh đồng kiểm soát > giá trị ghi sổ hàng hóa, giá trị còn lại của TSCĐ + Thu tiền phạt, tiền bồi thƣờng do khách hàng vi phạm hợp đồng, điều kiện thanh toán + Thu về các khoản nợ phải trả không xác định đƣợc chủ, các khoản thu năm trƣớc bỏ sót nay phát hiện ra ghi bổ sung + Thu từ vật tƣ, hàng hóa dôi thừa hoặc tài sản thừa phát hiện trong kiểm kê hoặc thừa chờ giải quyết, nay xử lý vào thu nhập khác + Thu hồi các khoản nợ khó đòi đã xử lý xóa sổ + Ngân sách thoái thu thuế, miễn giảm thuế + Thu nhập về quà biếu, quà tặng của các tổ chức các nhân cho DN Nhƣ vậy doanh thu là một trong những yếu tố quan trọng trong việc tạo ra lợi nhuận trong doanh nghiệp. Do đó cần phải hạch toán đúng và đủ, kịp thời, chính xác doanh thu sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp xác định đúng đắn kết quả kinh doanh, để từ đó để các nhà quản trị, các nhà đầu tƣ, các cơ quan chức năng...có các quyết định hợp lý. 1.1.2 Một số khái niệm, định nghĩa liên quan chi phí Mục đích cuối cùng của các doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận (trừ các doanh nghiệp hoạt động vì mục đích phi lợi nhuân) để làm đƣợc điều đó thì doanh nghiệp không những phải làm tăng doanh thu mà còn phải tiết kiệm chi phí. Ngay từ thời kỳ trung cổ thuật ngữ chi phí đã đƣợc sử dụng, điều đó chứng tỏ từ xa xƣa loài ngƣời đã nhận thức đƣợc rằng để có đƣợc sự thu về