Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách Nhà nước tại Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài luận văn này là đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh, Hà Nội. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm chi tiết nội dung của luận văn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách Nhà nước tại Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI TRẦN MẠNH QUỲNH KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN ĐÔNG ANH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Hà Nội, 10/2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI LUẬN VĂN THẠC SĨ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN ĐÔNG ANH Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mãsố: 8.34.04.10 Học viên: Trần Mạnh Quỳnh Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Bùi Xuân Nhàn Hà Nội, 10/2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài: “Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách Nhà nước tại Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh” là công trình nghiên cứu luận văn của riêng tôi. Các số liệu cũng như kết luận nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Đông Anh, ngày 01 tháng 10 năm 2020 Tác giả luận văn Trần Mạnh Quỳnh
ii LỜI CÁM ƠN Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cám ơn Trường Đại Học Thương Mại, Kho bạc Nhà nước Đông Anh, Kho bạc Nhà nước Mê Linh đã tạo điều kiện cho tôi được hoàn thành khóa học đào tạo Thạc sĩ Quản lý kinh tế này. Tôi xin cám ơn bộ môn Quản lý kinh tế, khoa Sau đại học – Trường Đại học Thương Mại đã giúp đỡ tôi về nhiều mặt trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu khoa học tại trường. Xin cám ơn tất cả quý thầy, cô giáo đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và đặc biệt xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo PGS. TS. Bùi Xuân Nhàn, người thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng do năng lực và kinh nghiệm còn nhiều hạn chế nên chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót trong luận văn này. Tôi mong nhận được những đóng góp quý báu của quý thầy, cô và các bạn đồng nghiệp để luận văn này có giá trị thực tiễn. Xin chân thành cám ơn. Đông Anh, ngày 01 tháng 10 năm 2020 Tác giả luận văn Trần Mạnh Quỳnh
iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Viết đầy đủ CĐ, TC Cao đẳng, Trung cấp CBCC Cán bộ công chức CHDCND Cộng hòa dân chủ nhân dân CQTC Cơ quan tài chính ĐH Đại học ĐVSDNS Đơn vị sử dụng ngân sách HĐND Hội đồng nhân dân KBNN Kho bạc Nhà nước KSC Kiểm soát chi KTV Kế toán viên LCT Lệnh chi tiền MLNS Mục lục ngân sách NSNN Ngân sách Nhà nước NSĐP Ngân sách địa phương NHNN Ngân hàng Nhà nước NĐ-CP Nghị định - Chính phủ QH Quốc hội QĐ-TTg Quyết định - Thủ tướng TSCĐ Tài sản cố định TP Thành phố TNHH Trách nhiệm hữu hạn TT- BTC Thông tư - Bộ Tài chính UBND Ủy ban nhân dân XDCB Xây dựng cơ bản
iv DANH MỤC SƠ ĐỒ Trang Sơ đồ 1.1: Quy trình chi ngân sách Nhà nước ...................................................................28 Sơ đồ 1.2: Quy trình nghiệp vụ chi NSNN bằng lệnh chi tiền ............................33 Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức Kho bạc Nhà nước Huyện Đông Anh .....................42 Sơ đồ 2.2: Quy trình kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN Đông Anh ...................................................................................................................................47 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1: Cơ cấu các khoản chi thường xuyên ngân sách Nhà nước tại KBNN Đông Anh giai đoạn 2015-2019 ..................................................................49 Biểu đồ 2.2: Tỉ lệ phần trăm cơ cấu các khoản chi thường xuyên ngân sách Nhà nước tại KBNN Đông Anh giai đoạn 2015-2019...................................................50
v DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1: Đội ngũ cán bộ Kho bạc Nhà nước Đông Anh năm 2019 ........................44 Bảng 2.2: Kết quả chi thường xuyên các cấp NSNN tại KBNN Đông Anh giai đoạn 2015-2019 ........................................................................................................45 Bảng 2.3 Tổng hợp số liệu chi thường xuyên NSNN qua KBNN Đông Anh giai đoạn 2015-2019 ........................................................................................................51 Bảng 2.4: Tổng hợp kiểm soát chi thanh toán cá nhân với nguồn ngân sách trung ương, thành phố qua KBNN Đông Anh (giai đoạn 2015-2019)................53 Bảng 2.5: Tổng hợp kiểm soát chi thanh toán cá nhân nguồn ngân sách huyện, xã qua KBNN Đông Anh (giai đoạn 2015-2019)...................................................54 Bảng 2.6: Tổng hợp kiểm soát chi nghiệp vụ chuyên môn nguồn ngân sách trung ương, thành phố qua KBNN Đông Anh (giai đoạn 2015-2019 .................58 Bảng 2.7: Tổng hợp kiểm soát chi nghiệp vụ chuyên môn nguồn ngân sách huyện, xã qua KBNN Đông Anh (giai đoạn 2015-2019) ......................................59 Bảng 2.8: Tổng hợp kiểm soát chi mua sắm, sửa chữa lớn tài sản cố định nguồn ngân sách trung ương, thành phố qua KBNN Đông Anh (giai đoạn 2015-2019) ...................................................................................................................................64 Bảng 2.9: Tổng hợp kiểm soát chi mua sắm, sửa chữa lớn tài sản cố định nguồn ngân sách huyện, xã qua KBNN Đông Anh (giai đoạn 2015-2019) ....................65 BẢNG 2.10: TỔNG HỢP KIỂM SOÁT CHI CÁC KHOẢN CHI KHÁC NGUỒN NGÂN SÁCH TRUNG ƯƠNG, THÀNH PHỐ QUA KBNN ĐÔNG ANH (GIAI ĐOẠN 2015-2019) .................................................................................................68 Bảng 2.11: Tổng hợp kiểm soát chi các khoản chi khác ngân sách huyện, xã qua KBNN Đông Anh (giai đoạn 2015-2019) .....................................................................68 Bảng 2.12: Tổng hợp số liệu đã từ chối chi qua KBNN Đông Anh (giai đoạn 2015-2019) ................................................................................................................70
vi MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CÁM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. iii DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................... iv DANH MỤC BIỂU ĐỒ ........................................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................v PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn ........................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .........................................................................2 2.1. Công trình nghiên cứu trong nước ...................................................................2 2.2. Công trình nghiên cứu nước ngoài ...................................................................6 2.3. Nội dung kế thừa và khoảng trống nghiên cứu ...............................................8 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................9 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................9 4.1 Đối tượng nghiên cứu: ........................................................................................9 4.2 Phạm vi nghiên cứu: ...........................................................................................9 5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................10 5.1 Phương pháp thu thập thông tin......................................................................10 5.2 Phương pháp tổng hợp .....................................................................................10 5.3 Phương pháp phân tích ....................................................................................10 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn.........................................................11 7. Kết cấu của luận văn ...........................................................................................12 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC .................................13 1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ VÀ PHÂN LOẠI CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC .....................................................................13 1.1.1. Một số khái niệm về ngân sách Nhà nước, chi và kiểm soát chi ngân sách Nhà nước tại Kho bạc Nhà nước.............................................................................13
vii 1.1.2. Đặc điểm, vai trò, phân loại chi thường xuyên ngân sách Nhà nước .........17 1.2.NỘI DUNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC ..................................................................21 1.2.1. Kiểm soát các khoản thanh toán cho cá nhân ..............................................21 1.2.2. Kiểm soát chi hoạt động chuyên môn ...........................................................23 1.2.3. Kiểm soát các khoản mua sắm, sửa chữa nhỏ .............................................24 1.2.4. Kiểm soát các khoản khoản chi khác ............................................................27 1.2.5. Quy trình chi ngân sách Nhà nước ...............................................................27 1.2.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước qua Kho bạc Nhà nước ...................................................................................34 1.3.1. Kinh nghiệm kiểm soát chi của một số quận, huyện ....................................37 1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Đông Anh .......................................39 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN ĐÔNG ANH .....41 2.1. KHÁI QUÁT VỀ KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN ĐÔNG ANH, HÀ NỘI .....41 2.1.1. Những nét đặc thù về vị trí địa lý, điều kiện kinh tế xã hội trên địa bàn huyện Đông Anh có ảnh hưởng đến công tác kiểm soát chi thường xuyên .........41 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh ..............42 2.1.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ của Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh .......43 2.2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN ĐÔNG ANH............45 2.2.1. Về chấp hành quy trình trong kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước ..........................................................................................................................46 2.2.2. Về kết quả kiểm soát chi theo các nhóm mục cụ thể ....................................48 2.2.3 Về kiểm soát chi từ chối thanh toán các khoản chi.......................................69 2.3. ĐÁNH GIÁ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN ĐÔNG ANH ................................................................................71 2.3.1. Kết quả đạt được trong kiểm soát chi thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước Đông Anh..................................................................................................................71 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ...............................................................................71
viii CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN ĐÔNG ANH ...........................76 3.1. MỤC TIÊU, ĐỊNH HƯỚNG KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN ĐÔNG ANH...................................................76 3.1.1. Mục tiêu kiểm soát chi thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh ............................................................................................................................76 3.1.2. Định hướng kiểm soát chi thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh..................................................................................................................77 3.2.GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HUYỆN ĐÔNG ANH ...........................79 3.2.1. Hoàn thiện cơ chế kiểm soát chi thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh ......................................................................................................79 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên đối với các đơn vị sử dụng ngân sách Nhà nước .......................................................................................84 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ .....................................................................................86 3.3.1. Kiến nghị với Bộ Tài chính............................................................................86 3.3.2. Kiến nghị với Kho bạc Nhà nước cấp trên ...................................................90 3.3.3. Kiến nghị với các đơn vị giao dịch và các cơ quan liên quan ......................91 KẾT LUẬN ..............................................................................................................93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Để đảm bảo nguồn lực tài chính cho bộ máy nhà nước điều hành và quản lý xã hội các quốc gia trên thế giới tiến hành thu thuế và chi ngân sách nhà nước. Kể từ khi cơ chế thị trường bộc lộ những thất bại trong điều hành kinh tế, thì điều cần nhấn mạnh của chi ngân sách Nhà nước (NSNN) là không chỉ cung cấp tài chính cho bộ máy nhà nước hoạt động và thực hiện chức năng cai trị của mình. Chi NSNN lúc này đóng vai trò quan trọng hơn với tư cách là công cụ hữu hiệu để điều tiết thị trường, xóa đói giảm nghèo, góp phần đảm bảo công bằng xã hội, phát triển cân đối giữa các vùng, lãnh thổ, ngành kinh tế, cung cấp hàng hoá dịch vụ công cho xã hội một cách tốt nhất trong trường hợp khu vực tư nhân không đảm bảo được. Chi thường xuyên là những khoản chi đảm bảo hoạt động bình thường cho các đối tượng chi và mức chi tương đối ổn định trong một thời gian dài. Theo số liệu Báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện NSNN năm 2018 ngày 10/06/2019 của Bộ Tài chính. Tổng chi NSNN thực hiện đạt 1.161,4 nghìn tỷ đồng, vượt 93,2 nghìn tỷ đồng (+6,1%) so với dự toán năm, tăng 54 nghìn tỷ đồng so báo cáo Quốc hội. Trong đó: Chi đầu tư phát triển đạt 411,28 nghìn tỷ đồng, vượt 11,58 nghìn tỷ đồng (+2,9%) so với dự toán; Chi trả nợ lãi đạt 109,7 nghìn tỷ đồng, giảm 2,8 nghìn tỷ đồng (-2,5%) so với dự toán, phù hợp với nghĩa vụ trả nợ đến hạn; chi thường xuyên đạt 954,1 nghìn tỷ đồng, vượt 13,37 nghìn tỷ đồng (+1,14%) so với dự toán. Chi thường xuyên tăng lên và cao hơn mức tăng thu chủ yếu là do tăng chi để thực hiện các chính sách mới về an sinh xã hội, chi lương và phụ cấp và chi trả lãi các khoản vay. Để chi thường xuyên ngân sách nhà nước được tối ưu, việc kiểm soát chi là hết sức quan trọng.Trong những năm gần đây, kiểm soát chi thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) của nước ta nói chung và KBNN huyện Đông Anh nói riêng đã có những chuyển biến tích cực, công tác kiểm soát chi (KSC) thường xuyên tại KBNN đã từng bước được cụ thể theo hướng hiệu quả, ngày một chặt chẽ và đúng mục đích hơn cả về quy mô và chất lượng. Kết quả của thực hiện công tác kiểm soát
2 chi (KSC) đã góp phần quan trọng trong việc sử dụng NSNN ngày càng hiệu quả hơn. Mặc dù vậy, quá trình thực hiện công tác KSC thường xuyên qua KBNN vẫn còn những tồn tại hạn chế, bất cập như: Sử dụng NSNN vẫn kém hiệu quả, lãng phí, thất thoát, dễ phát sinh tiêu cực. Công tác KSC còn phân ra nhiều lĩnh vực với nhiều hình thức khác nhau dẫn đến tình trạng chồng chéo, khó theo dõi tổng thể, nhiều khoản chi chưa có đủ cơ sở để KBNN kiểm soát đến khâu cuối cùng và chưa có cơ chế quy trách nhiệm trong thực hiện một số nghiệp vụ chi cụ thể, chưa có cơ chế tổng thể và thống nhất để kiểm soát giá mua sắm một số hàng hóa dịch vụ một cách chặt chẽ và có hiệu quả nhất. Cán bộ làm nhiệm vụ chi ngân sách tại các đơn vị sử dụng NSNN còn có tình trạng chưa am hiểu đầy đủ về quản lý NSNN và chưa được đào tạo đồng đều. Việc phân công nhiệm vụ KSC trong hệ thống KBNN còn bất cập, chưa tạo điều kiện tốt nhất cho khách hàng. Việc thực hiện chế độ công khai minh bạch trong chi tiêu ngân sách của những đơn vị sử dụng ngân sách còn hạn chế. Do vậy, thực hiện công tác KSC thường xuyên qua KBNN còn bộc lộ những hạn chế và tồn tại, ảnh hưởng đến chất lượng sử dụng ngân sách, chưa đáp ứng yêu cầu quản lý và cải cách thủ tục hành chính trong xu thế đẩy mạnh mở cửa và hội nhập quốc tế (Theo đánh giá của Trưởng bộ phận kiểm soát chi huyện Đông Anh, 2018). Mặt khác, lý luận về công tác kiểm soát chi nói chung và kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN nói riêng trong nền kinh tế thị trường chưa được nghiên cứu đầy đủ để áp dụng vào thực tiễn. Xuất phát từ những lý do trên cũng như vai trò quan trọng của công tác KSC thường xuyên tại KBNN, trong quá trình công tác tại KBNN Đông Anh, học viên chọn đề tài: “Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách Nhà nước tại Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu 2.1. Công trình nghiên cứu trong nước Trong những năm qua đã có rất nhiều tác giả nghiên cứu về kiểm soát chi thường xuyên tại kho bạc nhà nước với các cấp độ khác nhau từ đề tài luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, đề tài nghiên cứu khoa học; các bài báo đăng trong các Tạp chí
3 khoa học; các bài đăng trong kỷ yếu các Hội thảo khoa học quốc gia, quốc tế... có thể kể đến một số công trình cụ thể như sau: Sách chuyên khảo: “Cân đối ngân sách nhà nước Việt Nam trong nền kinh tế thị trường” của Bùi Thị Mai Hoài, NXB Đại học Quốc Gia TP.HCM, 2007 phản ánh một số vấn đề cấp thiết trong việc cân đối ngân sách nhà nước Việt Nam trong nền kinh tế thị trường. Luận án giúp người đọc có cái nhìn chi tiết về việc cân đối NSNN Việt Nam trong giai đoạn 2001-2010. Thứ nhất: Các biện pháp về thu chi ngân sách nhà nước, những biện pháp nhằm tận dụng được nguồn trong nước, không bị ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài bảo đảm nguồn thu ổn định. Và chi như thế nào để vừa đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội, bảo đảm đời sống cho người dân, vừa không góp phần tăng lạm phát và đảm bảo chi trong giới hạn của thu. Thứ hai: Tác giả thống kê thực trạng cân đối NSNN Việt Nam năm 2001 đến 2010, từ đó cũng đưa ra định hướng đến 2015. Luận án đưa ra một số định hướng cơ bản về cân đối ngân sách Nhà nước Việt Nam trong nền kinh tế thị trường. Từ đó đưa ra một số lý luận cơ bản, hệ thống và phát triển lý luận về cân đối ngân sách Nhà nước sao cho phù hợp với bối cảnh nền kinh tế thị trường. Luận văn Thạc sĩ:“Kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước tại KBNN huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh” của Trần Việt Huy năm 2017- Đại học Thái Nguyên - Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh,đã chi tiết về thực trạng hệ thống kiểm soát chi tại KBNN huyện Bình Liêu như: Các phòng ban, nhân sự, trình độ nhân sự, nguồn vốn. Thực trạng kiểm soát chi từ năm 2014 đến năm 2016, quy trình kiểm soát chi linh hoạt, rõ ràng, phân bố nhiệm vụ từng bộ phận. Qua đây tác giả đánh giá những thành tựu của công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại huyện, bên cạnh đó cũng đề cập đến những hạn chế, tồn tại trong hệ thống như: Hệ thống các văn bản pháp lý làm căn cứ để KBNN kiểm soát chi chưa được đồng bộ, cụ thể, rõ ràng; nhiều văn bản chậm được sửa đổi bổ sung cho phù hợp với điều kiện thực tế; các văn bản mới được ban hành cũng chưa thật sự đáp ứng được đồng bộ, cụ thể, rõ ràng; nhiều văn bản chậm được sửa đổi bổ sung cho phù hợp với điều kiện thực tế; các văn bản mới được ban hành cũng chưa thật sự đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý; việc phối hợp giữa các cơ quan trong
4 việc tổ chức quản lý và kiểm soát chi NSNN qua KBNN chưa được chặt chẽ, nhất là giữa các cơ quan như KBNN, Tài chính và đơn vị thụ hưởng ngân sách Nhà nước; đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN và công tác kế toán mặc dù đã được đào tạo, bồi dưỡng nhưng do xuất phát điểm của một số cán bộ chưa được đảm bảo so với yêu cầu. Quy trình lập dự toán chi thường xuyên theo quy định của Luật NSNN rất phức tạp, đòi hỏi phải thực hiện qua nhiều bước đảm bảo quy định cả về căn cứ, nội dung, phương pháp, trình tự, hệ thống mẫu biểu...(Trần Việt Huy, 2017, Tr 72-73). Qua đây tác giả cũng nêu lên nguyên nhân có những hạn chế trên, biện pháp và cách khắc phục, các biện pháp, đề xuất cũng được tác giả đề cập một cách chi tiết cụ thể. Luận văn Thạc sĩ kinh tế: “Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách xã qua Kho bạc Nhà nước Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế” của Trần Thị Ngọc Mai - Học viện Hành chính Quốc Gia 2016. Đã xây dựng khung lý thuyết của đề tài nghiên cứu với các nội dung cơ bản như: Khái niệm, đặc điểm, vai trò về chi thường xuyên NSNN, kiểm soát chi thường xuyên NSNN, kiểm soát chi thường xuyên NSNN xã qua KBNN; Xác định các phương pháp nghiên cứu phù hợp với lĩnh vực của đề tài, các phương pháp cụ thể như phương pháp thu thập giữ liệu, phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh,...; Những mặt hạn chế, tồn tại trong công tác kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách xã qua KBNN Phú Vang cũng được tác giả đề cập rõ ràng, từ đó tác giả cũng đưa ra những định hướng, góp ý hoàn thiện hệ thống kiểm soát chi thường xuyên. Luận văn Thạc sĩ quản lý kinh tế:“Kiểm soát chi ngân sách Nhà nước thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước Cầu Giấy, Hà Nội” của Nguyễn Thị Phương - Đại Học Quốc Gia Hà Nội-Trường Đại học Kinh Tế 2014 đưa ra một cái nhìn tổng quát về thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN tại Cầu Giấy từ năm 2010 đến năm 2011. Từ việc nghiên cứu Kho bạc Nhà nước Quận Cầu Giấy, Hà Nội, về vị trí địa lý, cơ cấu tổ chức, nguồn nhân lực, cách thức hoạt động kiểm soát chi ngân sách nhà nước tại quận, điểm mạnh và điểm yếu của việc kiểm soát chi ngân sách nhà nước. Từ đó tác giả cũng đưa ra các định hướng nhiệm vụ kiểm soát, thanh toán chi thường xuyên của NSNN tại KBNN Cầu Giấy và những kiến nghị để hoàn thiện quá trình kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước.
5 Luận văn Thạc sĩ kinh tế: “Hoàn thiện công tác quản lý chi vốn đầu tư xây dựng cơ bản thuộc nguồn vốn ngân sách Nhà nước qua Kho bạc Nhà nước” của Dương Cao Sơn- Học viện Tài chính 2008 tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận về nguồn vốn đầu tư XDCB và quản lý chi vốn đầu tư XDCB thuộc nguồn vốn NSNN qua Kho bạc Nhà nước, phân tích thực trạng quản lý chi vốn đầu tư XDCB thuộc nguồn vốn NSNN qua Kho bạc Nhà nước, đánh giá những mặt được và chưa được của quản lý trong lĩnh vực này và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi vốn đầu tư XDCB thuộc nguồn vốn NSNN qua Kho bạc Nhà nước. Điểm nổi bật của luận văn này đã chỉ rõ các hạn chế trong công tác quản lý chi vốn đầu tư XDCB thuộc nguồn vốn NSNN qua Kho bạc Nhà nước: là tồn tại trong công tác phân bổ kế hoạch và chuyển vốn đầu tư XDCB, tồn tại trong quy trình kiểm soát, tồn tại về mẫu chứng từ kế toán, tồn tại trong công tác kế toán, quyết toán, tồn tại về chế độ thông tin báo cáo, tồn tại trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và trong tổ chức bộ máy quản lý. Luận văn Thạc sĩ quản lý kinh tế: “Kiểm soát chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội” của Phan Thị Tuyết - Đại học Quốc Gia Hà Nội -Trường Đại học Kinh Tế 2015. Kinh phí thường xuyên ngân sách nhà nước được sử dụng phần lớn đúng mục đích, đúng đối tượng, chấp hành đúng chế độ về hóa đơn, chứng từ, định mức, tiêu chuẩn chi tiêu. Đặc biệt là việc mua sắm, sửa chữa của các đơn vị được quản lý chặt chẽ hơn bằng cơ chế đấu thầu, lựa chọn nhà thầu và việc kiểm tra, kiểm soát chứng từ chi của đơn vị. KBNN Ba Vì luôn phối hợp với các cơ quan quản lý tài chính liên quan, cập nhật các văn bản mới nhất của các cấp có thẩm quyền và cấp trên về công tác hướng dẫn quyết toán hàng năm để phối hợp với các đơn vị sử dụng ngân sách nhanh chóng hoàn thành sớm việc quyết toán NSNN từ đó giúp KBNN Ba Vì(Phan Thị Tuyết, 2015, Tr 77-75). Những hạn chế trong công tác kiểm soát chi thường xuyên cũng được tác giả đề cập rõ ràng như: Dự toán được cơ quan có thẩm quyền quyết định và phân bổ còn chậm, các bộ, cơ quan, ban ngành ở Trung ương và địa phương còn ỷ lại, dẫn đến việc phân bổ và giao dự toán không đúng quy định ảnh hưởng tới chi tiêu của đơn vị sử dụng ngân sách và công tác kiểm soát chi của Kho bạc. Bên cạnh đó những hạn chế về năng lực nhân viên kiểm soát, trang máy móc thiết bị thiếu hiện
6 đại cũng được tác giả đề cập một cách rõ ràng. Trong bài viết tác giả đưa ra những biện pháp nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN huyện Ba Vì từ những bất cập(Phan Thị Tuyết, 2015, Tr75-80). Luận văn được đánh giá là cái nhìn tổng quan nhất về kho bạc nhà nước huyện Ba Vì, Hà Nội. Qua đây cũng là tài liệu quý giá giúp ban lãnh đạo có những đường hướng phát triển mới trong tương lai. 2.2. Công trình nghiên cứu nước ngoài Luận văn Thạc sĩ:“Cải cách quản lý thu ngân sách Nhà nước ở Bộ ngoại giao nước Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Lào” của Khamphet Vanghan, Học viện Chính trị Hành chính Quốc Gia năm 2014 đưa ra những hạn chế trong cách quản lý thu ngân sách nhà nước ở Bộ Ngoại Giao nước Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân (CHDCND) Lào, thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước giai đoạn từ 2014 đến 2016. Từ đó mạnh dạn đưa những phương hướng đề xuất mới nhằm cải cách quản lý thu ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó luận văn xây dựng hệ thống lý thuyết hoàn chỉnh và chặt chẽ về khái niệm, vai trò, mục tiêu của quản lý thu NSNN, tầm quan trọng của cải cách quản lý thu NSNN. Luận văn góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận về thu NSNN và bài học kinh nghiệm trong và ngoài nước về thu NSNN và quản lý chi thường xuyên NSNN. Luận văn Thạc sĩ:“ Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại tỉnh Luangprabang nước Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Lào” của Daymone Viranon - Học viện Hành chính Quốc gia, 2017 xây dựng lý thuyết chi tiết về tổng quan, quản lý chi thường xuyên ngân sách tỉnh; thực trạng về chi thường xuyên NSNN, thực trạng kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại tỉnh Luangprabang từ năm 2014 đến 2016. Từ đó đánh giá những mặt đạt được và hạn chế của công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN, nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trên. Theo tác giả: Các nguyên nhân chủ quan về phía địa phương bao gồm: Áp dụng cứng nhắc mô hình lập ngân sách truyền thống, Luangprabang cũng như các địa phương khác đã tuân thủ một cách khá cứng nhắc cơ chế lập ngân sách hàng năm; năng lực, trình độ quản lý, điều hành NSNN từ cơ quan quản lý về mặt hành chính đến các đơn vị sử dụng NSNN còn nhiều bất cập; công tác thanh tra, kiểm tra giám sát chưa được quan tâm đúng mức, khi phát hiện những sai sót việc làm rõ trách nhiệm tổ chức, cá nhân và
7 xử lý chưa nghiêm; năng lực lãnh đạo, chỉ đạo điều hành nhiều khi chưa theo kịp yêu cầu phát triển; đội ngũ cán bộ, chất lượng nguồn nhân lực còn nhiều mặt hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu; một số cơ chế, chính sách của Nhà nước còn vướng mắc do sự bất cập, không đồng bộ; công tác tuyên truyền luật NSNN và các văn bản liên quan chưa sâu sắc, chưa đạt mục tiêu đề ra, chưa nâng cao vai trò và trách nhiệm của người đứng đầu các đơn vị trong quản lý ngân sách (Daymone Viranon, 2017, tr 60). Từ những nguyên nhân đó tác giả đã đưa ra những giải pháp cũng như kiến nghị đối với Chính phủ cũng như với riêng tỉnh Luangprabang, Lào. Luận văn Thạc sĩ:“ Quản lý ngân sách nhà nước trong giai đoạn mới tại tỉnh Viêng Chăn nước Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Lào” của Khamphon Souphida, Học viện Chính trị Hành chính Quốc Gia, 2011. Đã làm rõ thực trạng việc quản lý ngân sách tại tỉnh Viêng Chăn của Lào, những hạn chế tồn đọng trong việc quản lý cũng được tác giả đề cập rất chi tiết, từ đó đề xuất những biện pháp phù hợp với đất nước đang phát triển và tình hình kinh tế, chi ngân sách của toàn tỉnh Viêng Chăn. Bên cạnh đó luận văn còn trình bày cách thức quản lý ngân sách trong giai đoạn mới, áp dụng sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật vào quản lý ngân sách nhà nước, rút ngắn quy trình làm việc, nâng cao năng suất lao động. Hơn nữa theo tác giả trình độ và ý thức làm việc của nhân viên là điểm chốt quan trọng trong việc quản lý ngân sách nhà nước, cần bồi dưỡng nâng cao kiến thức cho nhân viên,tuyển chọn những nhân viên có trình độ. Tác giả người Mỹ Mabel Waker đã quan tâm nhiều về tài chính công mà cụ thể là vấn đề phân bổ chi ngân sách, trong “Municipal Expenditures” - Nguyên lý chi tiêu, được xuất bản năm 1930, bà Mabel Waker đã tổng quan về lý thiết chi NSNN và phát minh ra lý thiết xác định và khuynh hướng phân bổ chi NSNN. Cũng nhận ra điều này, V.O. key (1940) đã viết bài báo nổi tiếng “ The lack of a Budgetary Theory” - Sự thiếu hụt một lý thuyết ngân sách. V.O. Key đã chỉ ra các vấn đề khi không có lý thuyết ngân sách và phân tích tầm quan trọng của nó trong quản lý kinh tế vĩ mô cũng như gia tăng hiệu quả phân bổ ngân sách của chính phủ. Khi nghiên cứu sự tiến triển của các lý thuyết về ngân sách nhà nước trong thời gian qua như: từ phương thức ngân sách theo khoản mục, phương thức ngân sách theo công việc thực hiện, phương thức ngân sách theo chương trình, cho đến
8 phương thức ngân sách theo kết quả đầu ra. Matin, Lawrence L. và Kettner đã so sánh và chỉ ra sự tiến triển trong các lý thuyết ngân sách trên trong nghiên cứu (1996) “Measuring the Performance of Human Service Progams” - Đo đạc thực hiện các chương trình dịch vụ con người, và chỉ rõ được ưu thế vượt trội của phương pháp quản lý ngân sách theo kết quả đầu ra. Ngân sách theo kết quả đầu ra trả lời câu hỏi mà các nhà quản lý tài chính công luôn phải đặt ra đó là: “ nên quyết định như thế nào để phân bổ X đô la cho hoạt động A thay vì cho hoạt động B”. Do đó, phương pháp ngân sách theo kết quả đầu ra đang được nghiên cứu để ứng dụng rộng rãi trong quản lý chi NSNN của các quốc gia hiện nay. 2.3. Nội dung kế thừa và khoảng trống nghiên cứu Thông qua tổng quan các công trình nghiên cứu này, các tác giả đã tìm ra được các luận cứ khoa học làm nền tảng cho việc triển khai các luận điểm của mình. Nhìn chung các công trình nghiên cứu này đã tiếp cận và nghiên cứu từng vấn đề lý luận liên quan như: Chi thường xuyên ngân sách nhà nước, kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước, khái niệm ngân sách nhà nước, khái niệm chi thường xuyên. Phần lớn các công trình tập trung nghiên cứu các vấn đề kiểm soát chi thường xuyên NSNN dưới góc độ quản lý hành chính cấp tỉnh, thành phố, huyện, đề xuất giải pháp cụ thể hoàn thiện công tác thực hiện tại một số đơn vị. Tuy nhiên có những hạn chế chung của các công trình nghiên cứu như: Thứ nhất: Về thực tế chi ngân sách tại KBNN chưa có phân tích rõ ràng về việc chi từng năm, không nêu được nguyên nhân dẫn đến chi giảm hoặc tăng. Thứ hai: Về vấn đề kiểm soát chi, các công trình nghiên cứu trước đây chỉ tập trung vào nghiên cứu kiểm soát chi tại bộ phận kiểm soát chi tại Kho bạc, không có điều tra nghiên cứu về các bộ phận liên quan như: đơn vị thụ hưởng… Thứ ba: Về kiến nghị đối với cơ quan chức năng còn chưa làm rõ, các khoảng trống mà các công trình trước chưa phát hiện, chưa nghiên cứu để tiếp tục nghiên cứu. Bên cạnh đó, cho đến thời điểm hiện nay chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu đầy đủ về các vấn đề kiểm soát chi thường xuyên ngân sách Nhà nước tại huyện Đông Anh. Chính vì thế việc nghiên cứu đề tài này là cấp thiết và có tính mới, không trùng với những nghiên cứu trước đó. Những vấn đề trọng tâm luận văn tập trung nghiên cứu giải quyết:
9 Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về ngân sách nhà nước, kiểm soát chi thường xuyên tại KBNN huyện Đông Anh. Các yếu tố ảnh hưởng và thực trạng đến hoạt động kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại huyện Đông Anh. Đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN huyện Đông Anh. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu: Mục tiêu nghiên cứu của đề tài luận văn này là đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước huyện Đông Anh, Hà Nội. Để đạt được mục tiêu đó, đề tài luận văn có các nhiệm vụ nghiên cứu sau: Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản kiểm soát chi thường xuyên ngân sách huyện qua KBNN, các nhân tố ảnh hưởng. Phân tích thực trạng công tác KSC thường xuyên ngân sách trên địa bàn huyện Đông Anh, đánh giá kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế làm cơ sở đề xuất một số giải pháp và kiến nghị khả thi nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi ngân sách trên địa bàn huyện Đông Anh trong thời gian tới năm 2025 và những năm tiếp theo. Đề xuất giải pháp hoàn thiện kiểm soát chi ngân sách trên địa bàn huyện Đông Anh trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại huyện Đông Anh, Hà Nội. 4.2 Phạm vi nghiên cứu: Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu những nội dung cơ bản của Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách Nhà nước tại KBNN trên địa bàn huyện. Về không gian: Đề tài giới hạn nghiên cứu kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại huyện Đông Anh, Hà Nội. Về thời gian: Số liệu thu thập, xử lý và phân tích trong giai đoạn 2015-2019
10 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1 Phương pháp thu thập thông tin Trong quá trình nghiên cứu, học viên đã thu thập các văn bản, tài liệu, các nguồn số liệu thứ cấp có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Đồng thời học viên đã kế thừa một số kết quảnghiên cứu trước đó, nhằm làm sáng tỏ hơn nội dung nghiên cứu của luận văn. Thu thập dữ liệu thứ cấp: học viên lấy số liệu từ báo cáo thu chi NSNN giai đoạn 2015-2019 ; Báo cáo quyết toán ngân sách Nhà nước hàng năm giai đoạn 2015-2019 kết hợp với kiến thức trong quá trình nghiên cứu tài liệu trên sách, báo tạp chí, báo cáo số liệu tại KBNN Đông Anh. 5.2 Phương pháp tổng hợp Tổng hợp những kết quả nghiên cứu từ các đề tài khoa học, các bài viết trên Tạp chí ngân quỹ của Kho bạc. Hệ thống văn bản, chế độ của Nhà nước, Bộ tài chính, KBNN có liên quan đến công tác kiểm soát chi NSNN để làm rõ thêm về cơ sở khoa học và thực tiễn về công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN Đông Anh. 5.3 Phương pháp phân tích Sử dụng số liệu được xử lý tính toán trên máy tính theo phần mềm Excel để đưa ra các biểu đồ, đồ thị để đánh giá và đưa ra kết quả. Sử dụng số liệu thu thập từ các chương trình TABMIS, Kho dữ liệu, DTLN, THBC LAN được kết xuất dữ liệu thông qua phần mềm Words, Excel để thống kê, mô tả từ đó đưa ra nhận xét, đánh giá. Xem xét một chỉ tiêu phân tích các chỉ tiêu trên so sánh với một chỉ tiêu gốc qua các năm trong điều kiện hoạt động tại địa bàn huyện Đông Anh. Học viên tiến hành nghiên cứu hoạt động chi ngân sách của huyện Đông Anh trong 05 năm từ 2015-2019. Chia thành các tiểu mục nhỏ để tiến hành nghiên cứu như: Nhóm chi thanh toán cá nhân; Nhóm chi chuyên môn nghiệp vụ; Nhóm chi mua sắm, sửa chữa tài sản; Nhóm chi khác. Từ các nhóm tiểu mục tiến hành chia chi tiết từng hoạt động, đơn vị thụ hưởng cụ thể. Từ đó đánh giá ngân sách chi chiếm tỉ lệ lớn ở nhóm nào, thất thoát ở đâu từ đó tìm ra giải pháp khắc phục.