Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Xuất phát từ lý luận về hiệu quả tín dụng trung và dài hạn, luận văn đánh giá thực trạng hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng TMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng thông qua phân tích các số liệu của những năm gần đây (từ năm 2010 đến năm 2014), từ đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm góp phần đổi mới, nâng cao hiệu quả tín dụng trung và dài hạn của chi nhánh trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THANH SƠN NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÍN DỤNG TRUNG VÀ DÀI HẠN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH LÊ CHÂN, HẢI PHÒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THANH SƠN NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÍN DỤNG TRUNG VÀ DÀI HẠN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH LÊ CHÂN, HẢI PHÒNG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THANH MINH THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.Các số liệu kết quả trong luận văn là trung thực, đƣợc tổng hợp từ các nguồn số liệu đáng tin cậy. Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Hải Phòng, ngày 10 tháng 12 năm 15 Tác giả Nguyễn Thanh Sơn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu, đƣợc sự tận tình giúp đỡ của các thầy cô giáo, các nhà khoa học, các nhà quản lý, tôi đã hoàn thành xong chƣơng trình học tập và nghiên cứu luận văn với đề tài “Nâng cao hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng”. Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng đào tạo bộ phận sau đại học Trƣờng Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thanh Minh đã tạo mọi điều kiện và tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Khoa Quản lý kinh tế đã góp ý cho tôi hoàn thiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn Ngân hàng TMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng đã cung cấp số liệu và hƣớng dẫn tôi cách xử lý. Hải Phòng, ngày 10 tháng 12 năm 2015 Tác giả Nguyễn Thanh Sơn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ vi DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... viii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu đề tài ..................................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 2 4. Cách thức nghiên cứu .............................................................................................. 3 5. Kết cấu luận văn ...................................................................................................... 3 Chƣơng 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ TÍN DỤNG TRUNG VÀ DÀI HẠN TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ............ 5 1.1. Ngân hàng thƣơng mại ......................................................................................... 5 1.1.1. Khái niệm, phân loại ngân hàng thƣơng mại .................................................... 5 1.1.2. Chức năng của ngân hàng thƣơng mại .............................................................. 6 1.2. Tín dụng trong ngân hàng thƣơng mại ................................................................. 7 1.2.1. Khái niệm và phân loại tín dụng ....................................................................... 7 1.2.2. Một số vấn đề của tín dụng trong ngân hàng .................................................... 8 1.2.3. Quy trình tín dụng ............................................................................................. 9 1.3. Hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại ngân hàng thƣơng mại .......................... 11 1.3.1. Quan điểm hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng ........................ 11 1.3.2. Nội dung đánh giá hiệu quả tín dung trung và dài hạn ................................... 12 1.3.3. Hiệu quả tín dụng qua việc đánh giá thẩm định tín dụng ............................... 15 1.3.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả tín dụng trung và dài hạn ....................... 23 1.4. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả tín dụng trung và dài hạn của một số ngân hàng ....... 29 1.4.1. Kinh nghiệm của NHCP TMCT Việt Nam chi nhánh Hồng Bàng, Hải Phòng ..... 29 1.4.2. Kinh nghiệm của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh Cầu Giấy, Hà Nội ................................................................................ 29 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iv 1.4.5. Bài học rút ra cho NH TMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải phòng........ 30 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 35 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 35 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................... 35 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu, số liệu, thông tin ............................................ 35 2.2.2. Phƣơng pháp tổng hợp số liệu ......................................................................... 36 2.2.3. Phƣơng pháp phân tích thông tin .................................................................... 36 2.3 Hệ thống các chỉ tiêu ........................................................................................... 37 2.3.1. Các chỉ tiêu tài chính ....................................................................................... 37 2.3.2 Các chỉ tiêu phản ánh tốc độ tăng trƣởng và mức sinh lời ............................... 41 2.3.3. Các chỉ tiêu phản ánh mức độ an toàn vốn ..................................................... 41 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ TÍN DỤNG TRUNG VÀ DÀI HẠN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH LÊ CHÂN, HẢI PHÒNG ..................................... 42 3.1. Khái quát về ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Công thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân ......................................................................................... 42 3.1.1. Tổng quan về NHTMCP CT Việt Nam .......................................................... 42 3.1.2. Tổng quan về NHTMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân........................ 44 3.2. Khái quát tình hình hoạt động kinh doanh của Chi Nhánh Lê Chân ................. 48 3.2.1. Hoạt động huy động vốn ................................................................................. 48 3.2.2. Hoạt động tín dụng .......................................................................................... 51 3.2.3. Hiệu suất sử dụng vốn ..................................................................................... 54 3.2.4. Hoạt động dịch vụ ........................................................................................... 55 3.2.5. Kết quả hoạt động kinh doanh ........................................................................ 56 3.3. Thực trạng hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng Công thƣơng Việt Nam chi nhánh Lê Chân - Hải Phòng .................................................... 57 3.3.1. Phân tích hiệu quả tín dụng trung và tại chi nhánh Viettinbank Lê Chân................ 57 3.3.2. Phân tích hiệu qua tín dụng trung và dài hạn qua việc đánh giá công tác thẩm định tín dụng tại NHCT Việt Nam Chi nhánh Lê Chân ........................ 62 3.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Công Thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng...... 78 3.4.1. Từ phía Ngân hàng .......................................................................................... 78 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
v 3.4.2. Từ phía khách hàng ......................................................................................... 79 3.5. Đánh giá hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Công Thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng............. 81 3.5.1. Những mặt đã đạt đƣợc ................................................................................... 81 3.5.2. Những mặt còn hạn chế và nguyên nhân ........................................................ 83 Chƣơng 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÍN DỤNG TRUNG VÀ DÀI HẠN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH LÊ CHÂN - THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG .......................................................................87 4.1. Định hƣớng phát triển và mục tiêu đạt đƣợc của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công Thƣơng Việt Nam giai đoạn 2010-2014 ...................................... 87 4.1.1. Định hƣớng hoạt động kinh doanh của chi nhánh .......................................... 88 4.1.2. Phƣơng hƣớng hoạt động tín dụng của chi nhánh .......................................... 89 4.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Công thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng ............................................................................ 90 4.2.1. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực nội sinh của Vietinbank Lê Chân ........... 90 4.2.2. Nhóm giải pháp liên quan đến khách hàng ..................................................... 97 4.2.3. Nhóm biện pháp nâng cao chất lƣợng thẩm định tín dụng ........................... 101 4.3. Kiến nghị .......................................................................................................... 108 4.3.1. Đối với Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam ..................................... 108 4.3.2. Đối với Chính Phủ......................................................................................... 109 4.3.3. Đối với các doanh nghiệp, các tổ chức và cá nhân đi vay ............................ 111 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 112 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 113 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Giải thích BCTC Báo cáo tài chính CBTD Cán bộ tín dụng CBTĐ Cán bộ thẩm định NHNN Ngân hàng nhà nƣớc NHTM Ngân hàng thƣơng mại PA SXKD Phƣơng án sản xuất kinh doanh SXKD Sản xuất kinh doanh TSĐB Tài sản đảm bảo TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thƣơng mại cổ phần TNHH Trách nhiệm hữu hạn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Cơ cấu nguồn vốn huy động của Chi nhánh giai đoạn 2010-2014 ....... 48 Bảng 3.2. Tình hình dƣ nợ của Chi nhánh Lê Chân giai đoạn 2010-2014 ............ 51 Bảng 3.3. Hiệu suất sử dụng vốn của Chi nhánh giai đoạn 2010-2014 ................. 55 Bảng 3.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của Chi nhánh giai đoạn 2010-2014 .... 56 Bảng 3.5. Tốc độ tăng trƣởng tín dụng tại Viettinbank chi nhánh Lê Chân ............... 58 Bảng 3.6. Tỷ lệ lãi treo trong tổng lãi .................................................................... 58 Bảng 3.7. Tình hình vòng vay vốn tín dụng .......................................................... 59 Bảng 3.8. Tình hình nợ quá hạn của chi nhánh Lê Chân giai đoạn 2012-2014..... 60 Bảng 3.9. Tỷ lệ nợ đóng theo nhóm Viettinbank Lê Chân giai đoạn 2012-2014........... 61 Bảng 3.10. Bảng thông tin về khách hàng vay cần thu thập .............................................. 65 Bảng 3.11. Tình hình nợ xấu của Chi nhánh giai đoạn 2010-2014 ......................... 74 Bảng 3.12. Tỷ lệ nợ xấu có nguồn thu nhập từ SXKD / tổng nợ xấu của Chi nhánh trong vòng 05 năm ...................................................................... 75 Bảng 3.13. Bảng đội ngũ CBTĐ của Chi nhánh giai đoạn 2010-2014 ................... 77 Bảng 4.1. Các chỉ tiêu kinh doanh của chi nhánh đến 31/12/2014 và kế hoạch năm 2014 ..................................................................................... 88 Bảng 4.2. Thời gian bình quân xử lý món vay .................................................... 107 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1. Sơ đồ tổ chức nhân sự tại Ngân hàng TMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân ................................................................................ 46 Hình 3.2. Biểu đồ nguồn vốn huy động của chi nhánh giai đoạn 2010-2014............. 49 Hình 3.3. Biểu đồ dƣ nợ của chi nhánh giai đoạn 2010-2014 ............................... 53 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hệ thống NHTM Việt Nam đang trong quá trình hoàn thiện, đổi mới và hội nhập toàn cầu, đặc biệt là sau khi Việt Nam gia nhập tổ chức thƣơng mại thế giới. Hoạt động của các NHTM Việt Nam đã không ngừng thay đổi và có những thành tích đáng kể, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế đất nƣớc, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trƣờng quốc tế. Đối với các NHTM Việt Nam, nghiệp vụ tín dụng có vai trò đặc biệt quan trọng, đóng góp phần lớn thu nhập của các NHTM hàng năm, đồng thời đây cũng là nghiệp vụ chứa nhiều rủi ro nhất trong các hoạt động kinh doanh. Trên quan điểm quản lý, rủi ro tín dụng là không thể tránh khỏi, có thể đề phòng, hạn chế, chứ không thể loại trừ.Mặc dù các sản phẩm dịch vụ mới ngày càng phát triển chiếm tỷ trọng tăng dần trong doanh thu nhƣng hoạt động tín dụng vẫn là hoạt động chính mang lại thu nhập cho các ngân hàng thƣơng mại, đặc biệt là tín dụng trung -dài hạn. Gắn với kinh tế thị trƣờng, để tồn tại và không ngừng phát triển, hệ thống NHTM nói chung cũng nhƣ Ngân hàng Công thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân nói riêng, tất yếu đòi hỏi công tác tín dụng trung và dài hạn phải đƣợc nâng cao chất lƣợng đầu tƣ, phát huy tối đa vai trò đòn bẩy của nó. Nhận thức đƣợc tính cấp thiết ấy, sau một thời gian nghiên cứu và tìm hiểu thực tế, học viên đã chọn đề tài: “Nâng cao chất lƣợng tín dụng trung và dài hạn tại ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt Nam chi nhánh Lê Chân, Hải phòng” làm nội dung nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp của mình. Khoá luận tập trung nghiên cứu các vấn đề nhằm nâng cao chất lƣợng tín dụng,chất lƣợng tín dụng đóng một vai trò rất quan trọng trong hoạt động tín dụng của bất kỳ ngân hàng thƣơng mại cổ phần nào. Để có quyết định cho vay Ngân hàng phải tiến hành thẩm định tín dụng. Công việc này đòi hỏi rất nhiều kỹ năng khác nhau của cán bộ tín dụng, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
2 bởi nó ảnh hƣởng đến quyền lợi của khách hàng, ảnh hƣởng đến tính hiệu quả của khoản vay và những rủi ro có thể gặp đối với ngân hàng, ảnh hƣởng không nhỏ tới lợi nhuận và uy tín của ngân hàng. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng những vấn đề còn tồn tại của chi nhánh, từ những kiến thức, kinh nghiệm thu thập đƣợc trong thời gian làm việc tại Ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, tôi đã chọn đề tài: “Nâng cao hiệu quảtín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng” để nghiên cứu làm luận văn thạc sỹ. 2. Mục đích nghiên cứu đề tài Xuất phát từ lý luận về hiệu quả tín dụng trung và dài hạn, luận văn đánh giá thực trạng hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng TMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng thông qua phân tích các số liệu của những năm gần đây (từ năm 2010 đến năm 2014), từ đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm góp phần đổi mới, nâng cao hiệu quả tín dụng trung và dài hạn của chi nhánh trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề liên quan đến tín dụng trung và dài hạn của Ngân hàng TMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi thời gian : Khi đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng, đề tài lấy mốc từ năm 2010 đến năm 2014. - Phạm vi không gian: Đề tài đƣợc thực hiện trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
3 - Phạm vi nội dung : Tập trung nghiên cứu hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng TMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng giai đoạn 2010-2014 4. Cách thức nghiên cứu Luận văn sử dụng tổng hợp các phƣơng pháp nghiên cứu: Phƣơng pháp thu thập số liệu, phƣơng pháp phân tích, phƣơng pháp thống kê so sánh và phƣơng pháp tổng hợp nhằm rút ra kết luận liên quan đến mục tiêu nghiên cứu đề tài. Số liệu đƣợc nhập và xử lý trên Excel. 5. Kết cấu luận văn Nội dung chính của đề tài gồm 04 chƣơng: Chương 1. Những vấn đề cơ bản về chất lƣợng thẩm định tín dụng trong ngân hàng thƣơng mại. Chương 2. Phƣơng pháp nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả tín dụng - trung và dài hạn tại NHTMCP CT VN - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng Chương 3. Thực trạng chất lƣợng tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng TMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng. Chương 4. Một số kiến nghị và đề xuất để nâng cao hiệu quả tín dụng trung và dài hạn tại NHTMCP CT Việt Nam - Chi nhánh Lê Chân, Hải Phòng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
4 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
5 Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ TÍN DỤNG TRUNG VÀ DÀI HẠN TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Ngân hàng thƣơng mại 1.1.1. Khái niệm, phân loại ngân hàng thương mại 1.1.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại Theo Luật các tổ chức tín dụng năm 2010, ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể đƣợc thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của luật tổ chức tín dụng. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thƣơng mại, ngân hàng chính sách, ngân hàng hợp tác xã. “Ngân hàng thƣơng mại là loại hình ngân hàng đƣợc thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của luật tổ chức tín dụng nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Các hoạt động của tổ chức tín dụng, trong đó chủ yếu là của ngân hàng thƣơng mại, bao gồm: - Hoạt động huy động vốn - Hoạt động tín dụng; - Hoạt động dịch vụ thanh toán; - Hoạt động ngân quỹ; - Các hoạt động khác nhƣ góp vốn, mua cổ phần, tham gia thị trƣờng tiền tệ, kinh doanh ngoại hối, kinh doanh bất động sản, kinh doanh dịch vụ,… 1.1.1.2. Phân loại ngân hàng thương mại Dựa vào hình thức sở hữu - Dựa theo tiêu thức này, có thể phân loại ngân hàng thƣơng mại thành ngân hàng thƣơng mại quốc doanh, ngân hàng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
6 thƣơng mại cổ phần, ngân hàng thƣơng mại liên doanh và chi nhánh ngân hàng thƣơng mại nƣớc ngoài. Dựa vào chiến lược kinh doanh - Dựa theo tiêu thức này và mối quan hệ giữa ngân hàng và khách hàng có thể chia ngân hàng thƣơng mại thành ngân hàng bán buôn, ngân hàng bán lẻ, ngân hàng vừa bán buôn vừa bán lẻ. Dựa vào quan hệ tổ chức - Dựa vào tiêu thức quan hệ tổ chức, có thể chia ngân hàng thƣơng mại thành ngân hàng hội sở, ngân hàng chi nhánh (cấp 1 và cấp 2) và phòng giao dịch. 1.1.2. Chức năng của ngân hàng thương mại 1.1.2.1. Chức năng trung gian tài chính Ngân hàng thƣơng mại là tổ chức trung gian tài chính với hoạt động chủ yếu là chuyển tiết kiệm thành đầu tƣ, đòi hỏi sự tiếp xúc với hai loại cá nhân và tổ chức trong nền kinh tế: (i) các cá nhân và tổ chức tạm thời thâm hụt chi tiêu chi tiêu, tức là chi tiêu cho tiêu dùng và đầu tƣ vƣợt quá mức thu nhập và vì thế họ là những ngƣời cần bổ sung vốn; (ii) các cá nhân và tổ chức thặng dƣ trong chi tiêu, tức là thu nhập hiện tại của họ lớn hơn các khoản chi tiêu cho hàng hoá, dịch vụ và do vậy họ có tiền để tiết kiệm. Điều tất yếu là tiền sẽ chuyển từ nhóm (ii) sang nhóm (i) nếu cả hai cùng có lợi. Trung gian tài chính làm tăng thu nhập cho ngƣời tiết kiệm, từ đó khuyến khích tiết kiệm đồng thời giảm phí tổn cho ngƣời đầu tƣ (tăng thu nhập cho ngƣời đầu tƣ) từ đó mà khuyến khích đầu tƣ. Trung gian tài chính đã khắc phục đƣợc những hạn chế của tín dụng trực tiếp, làm cho ngân hàng phát triển và thịnh vƣợng. 1.1.2.2. Chức năng tạo phương tiện thanh toán Trong điều kiện phát triển thanh toán qua ngân hàng, các khách hàng nhận thấy nếu họ có đƣợc số dƣ trên tài khoản tiền gửi thanh toán, họ có thể chi trả để có đƣợc hàng hoá và các dịch vụ theo yêu cầu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
7 Khi ngân hàng thực hiện việc cho vay, số dƣ trên tài khoản tiền gửi thanh toán của khách hàng tăng lên, khách hàng có thể dùng để mua hàng hoá và dịch vụ. Do đó, bằng việc cho vay (hay tạo tín dụng) các ngân hàng đã tạo ra phƣơng tiện thanh toán. Toàn bộ hệ thống ngân hàng cũng tạo phƣơng tiện thanh toán khi các khoản tiền gửi đƣợc mở rộng từ ngân hàng này đến ngân hàng khác trên cơ sở cho vay. 1.1.2.3. Chức năng trung gian thanh toán Ngân hàng thƣơng mại trở thành trung gian thanh toán lớn nhất hiện nay /ở hầu hết các quốc gia. Thay mặt khách hàng, ngân hàng thực hiện thanh toán giá trị hàng hoá và dịch vụ. Để việc thanh toán nhanh chóng, thuận tiện và tiết kiệm chi phí, ngân hàng đƣa ra nhiều hình thức thanh toán nhƣ thanh toán bằng séc, uỷ nhiệm chi, nhờ thu, các loại thẻ… cung cấp mạng lƣới thanh toán điện tử, kết nối các quỹ và cung cấp tiền giấy khi khách hàng cần. Các ngân hàng còn thực hiện thanh toán bù trừ với nhau thông qua ngân hàng Trung ƣơng hoặc thông qua các trung tâm thanh toán. 1.2. Tín dụng trong ngân hàng thƣơng mại 1.2.1. Khái niệm và phân loại tín dụng 1.2.1.1. Khái niệm tín dụng Tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng phát sinh giữa ngân hàng, các tổ chức tín dụng với các đối tác kinh tế - tài chính của toàn xã hội bao gồm doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức xã hội và cơ quan nhà nƣớc. Cấp tín dụng là việc tổ chức tín dụng, ngân hàng thỏa thuận để khách hàng sử dụng một khoản tiền với nguyên tắc có hoàn trả bằng các nghiệp vụ nhƣ: cho vay, chiết khấu, bão lãnh, bao thanh toán và các nghiệp vụ tín dụng khác. Theo đó, “cho vay là một hình thức cấp tín dụng, tổ chức tín dụng giao cho khách hàng sử dụng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc hoàn trả cả gốc và lãi”. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
8 1.2.1.2. Phân loại tín dụng Tín dụng ngân hàng (sau đây gọi tắt là tín dụng) có thể phân chia thành nhiều loại khác nhau. Dựa vào mục đích của tín dụng - Theo tiêu thức này tín dụng ngân hàng có thể phân chia thành các loại sau: Cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh công thƣơng nghiệp; cho vay tiêu dùng; cho vay bất động sản; cho vay để mua nhà; cho vay chứng minh năng lực tài chính đi du học... Dựa vào thời hạn tín dụng - Theo tiêu thức này tín dụng ngân hàng có thể phân chia thành các loại sau: cho vay ngắn hạn; cho vay trung hạn; cho vay dài hạn Dựa vào mức độ tín nhiệm của khách hàng - Theo tiêu thức này tín dụng ngân hàng có thể phân chia thành các loại sau: cho vay không có bảo đảm; cho vay có bảo đảm. Dựa vào phương thức cho vay - Theo tiêu thức này tín dụng ngân hàng có thể phân chia thành các loại sau: cho vay từng lần ; cho vay theo hạn mức tín dụng ; cho vay bổ sung vốn lƣu động và các phƣơng thức cho vay khác Dựa vào phương thức hoàn trả nợ vay - Theo tiêu thức này tín dụng ngân hàng có thể phân chia thành các loại sau: cho vay chỉ có một kỳ hạn trả nợ; cho vay có nhiều kỳ hạn trả nợ; cho vay trả nợ nhiều lần nhƣng không có kỳ hạn trả nợ mà tùy thuộc khả năng tài chính của khách hàng. 1.2.2. Một số vấn đề của tín dụng trong ngân hàng 1.2.2.1. Nguyên tắc vay vốn ngân hàng Khách hàng vay vốn của ngân hàng phải đảm bảo hai nguyên tắc sau: - Sử dụng vốn đúng mục đích đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng. Việc sử dụng vốn vay vào mục đích gì do hai bên ngân hàng và khách hàng thỏa thuận và ghi vào trong hợp đồng tín dụng. Đảm bảo sử dụng vốn vay Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
9 đúng mục đích thỏa thuận nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay và khả năng thu hồi nợ. - Hoàn trả nợ gốc và lãi vốn vay đúng thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng. Đây là nguyên tắc không thể thiếu trong hoạt động cho vay. 1.2.2.2. Điều kiện vay vốn Dù khách hàng vay vốn là cá nhân hay pháp nhân thì cũng cần đảm bảo các điều kiện vay vốn sau: - Có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật. - Có mục đích vay vốn hợp pháp. - Có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết. - Có phƣơng án sản xuất kinh doanh rõ ràng, hiệu quả. - Thực hiện các quy định về đảm bảo tiền vay theo quy định của Chính phủ và hƣớng dẫn của Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam. 1.2.2.3. Hồ sơ vay vốn Thông thƣờng bộ hồ sơ vay vốn gồm có: - Giấy đề nghị vay vốn. - Giấy tờ chứng minh tƣ cách pháp nhân của khách hàng: giấy phép thành lập, quyết định bổ nhiệm giám đốc, điều lệ hoạt động... - Phƣơng án sản xuất kinh doanh và kế hoạch trả nợ - Báo cáo tài chính, hợp đồng mua bán hàng hóa, hóa đơn đỏ... - Các giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp. - Các giấy tờ liên quan khác nếu cần thiết. 1.2.3. Quy trình tín dụng 1.2.3.1. Ý nghĩa của việc thiết lập quy trình tín dụng Quy trình tín dụng là bảng tổng hợp mô tả các bƣớc đi cụ thể từ khâu từ khi tiếp nhận nhu cầu vay vốn của khách hàng cho đến khi ngân hàng ra quyết Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
10 định cho vay, giải ngân và thanh lý hợp đồng.Việc xác lập một quy trình tín dụng và không ngừng hoàn thiện nó đặc biệt quan trọng đối với một ngân hàng thƣơng mại.Về mặt hiệu quả, một quy trình tín dụng hợp lý sẽ giúp cho ngân hàng nâng cao chất lƣợng tín dụng và giảm thiểu rủi ro tín dụng. Về mặt quản trị, quy trình tín dụng có tác dụng: - Quy trình tín dụng làm cơ sở cho việc phân định trách nhiệm và quyền hạn của từng bộ phận liên quan trong hoạt động tín dụng. - Quy trình tín dụng làm cơ sở cho việc thiết lập các hồ sơ vay vốn. - Quy trình tín dụng chỉ rõ mối quan hệ giữa các bộ phận liên quan trong hoạt động tín dụng. 1.2.3.2. Quy trình cấp tín dụng căn bản Một quy trình tín dụng căn bản gồm có 06 bƣớc nhƣ sau: Bước 1. Lập hồ sơ vay vốn Lập hồ sơ tín dụng là khâu căn bản đầu tiên của quy trình tín dụng. Bƣớc này do CBTD thực hiện ngay sau khi tiếp xúc khách hàng. Lập hồ sơ tín dụng là khâu quan trọng vì nó là khâu thu thập thông tin để làm cơ sở cho việc thực hiện các khâu sau, đặc biệt là khâu phân tích và quyết định cho vay. Bước 2. Phân tích tín dụng Phân tích tín dụng là xác định khả năng hiện tại và tƣơng lại của khách hàng trong việc sử dụng vốn vay + hoàn trả nợ vay. Mục tiêu của phân tích tín dụng là tìm kiếm những tình huống có thể xảy ra dẫn đến rủi ro cho ngân hàng, dự đoán khả năng khắc phục những rủi ro đó, dự kiến những biện pháp giảm thiểu rủi ro và hạn chế tổn thất cho ngân hàng. Bước 3. Ra quyết định tín dụng Quyết định tín dụng là quyết định cho vay hoặc từ chối đối với một hồ sơ vay vốn của khách hàng.Đây là khâu cực kỳ quan trọng trong quy trình tín Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn