Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao thu nhập ngoài lãi tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:83

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu thực trạng thu nhập ngoài lãi để tìm ra được các mặt đạt được, mặt hạn chế trong việc nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2018. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập ngoài lãi trên cơ sở định hướng của ngân hàng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao thu nhập ngoài lãi tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam

i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH HUỲNH NGỌC HỮU NÂNG CAO THU NHẬP NGOÀI LÃI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
ii BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH HUỲNH NGỌC HỮU NÂNG CAO THU NHẬP NGOÀI LÃI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 Người hướng dẫn khoa học: TS. Khuất Duy Tuấn TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
iii LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng luận văn “Nâng cao thu nhập ngoài lãi tại Ngân hàng Thương mại cổ phẩn Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)” này là bài nghiên cứu của chính tôi. Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác. Không có sản phẩm, nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định. Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác. TP. HCM, ngày 19 tháng 11 năm 2019 Tác giả luận văn Huỳnh Ngọc Hữu
iv LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc đến tất cả các thầy cô trường Đại học Ngân hàng Thành Phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là các thầy cô thuộc khoa Sau đại học, đã tận tình truyền đạt kiến thức cho tôi trong suốt thời gian theo học tại trường. Tôi xin trân trọng gửi lời cám ơn chân thành nhất đến thầy hướng dẫn - TS.Khuất Duy Tuấn, thầy đã tận tình góp ý, chỉ dẫn và gợi mở nhiều vấn đề bổ ích cho tôi trong suốt quá trình làm nghiên cứu. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các bạn bè đồng nghiệp tại BIDV đã cung cấp các tài liệu cho tôi. Chính sự hỗ trợ này đã góp phần hoàn thành bài luận văn của tôi.
v TÓM TẮT ĐỀ TÀI Hoạt động tín dụng là một hoạt động luôn đi kèm với rủi ro, đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế đi xuống thì những ngân hàng có nguồn thu nhập chủ yếu từ lãi lớn có nguy cơ bị giảm thu nhập, thua lỗ. Vì vậy, với đặc trưng là nguồn thu nhập an toàn, ổn định, ít chịu rủi ro, thu nhập ngoài lãi là nguồn thu nhập mà các Ngân hàng Thương mại tại Việt Nam cần chú ý phát triển. Nghiên cứu này là tổng hợp một cách khái quát lý thuyết về thu nhập ngoài lãi tại ngân hàng. Mục đích của nghiên cứu là tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập ngoài lãi tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV). Để đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV, nghiên cứu đã phân tích thực trạng thu nhập ngoài lãi tại BIDV (có so sánh với một số Ngân hàng Thương mại trong nước), tìm ra được những tồn tại hạn chế trong hoạt động tạo ra thu nhập ngoài lãi. Bên cạnh đó, tác giả căn cứ vào định hướng của BIDV về hoạt động kinh doanh và thu nhập ngoài lãi, từ đó, đưa ra những giải pháp để có thể nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV.
vi MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..........................................................................................................iii LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ iv TÓM TẮT ĐỀ TÀI ........................................................................................................ v Mục lục ........................................................................................................................... vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT......................................................................................... 1 DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ CÁC BẢNG ......................................................................... 3 PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 5 1. ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................................ 5 2. CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN .............................................................. 6 3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................. 8 4. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU .................................................................................... 9 5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................... 9 6. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI: ................................................................................ 9 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................................... 10 8. KẾT CẤU LUẬN VĂN ....................................................................................... 11 CHƯƠNG 1: LƯỢC KHẢO CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ THU NHẬP NGOÀI LÃI….. ........................................................................................................................... 12 1.1 HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................. 12 1.1.1 Hoạt động kinh doanh ngân hàng thương mại ...................................12 1.1.1.1 Khái niệm và phân loại ngân hàng thương mại ..................................12 1.1.1.2 Các hoạt động của Ngân hàng Thương mại ........................................12 1.2 Thu nhập ngoài lãi của ngân hàng .................................................................. 18 1.2.1 Khái niệm ...............................................................................................18
vii 1.2.2 Tầm quan trọng của thu nhập ngoài lãi ..............................................19 1.2.3 Các nhân tố tác động đến thu nhập ngoài lãi .....................................20 1.2.4 Kinh nghiệm nâng cao thu nhập ngoài lãi của các ngân hàng các nước và Dự báo hoạt động ngân hàng trong thời đại cách mạng công nghệ 4.0 ........23 1.2.4.1 Kinh nghiệm nâng cao thu nhập ngoài lãi của các ngân hàng các nước .........................................................................................................................23 1.2.4.2 Dự báo hoạt động ngân hàng trong thời đại cách mạng công nghệ 4.0 .........................................................................................................................25 1.2.4.3 Bài học kinh nghiệm đối với BIDV ....................................................27 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................................. 28 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THU NHẬP NGOÀI LÃI TẠI BIDV .................... 29 2.1 Khái quát về Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam ................. 29 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển .....................................................29 2.1.2 Mô hình tổ chức .....................................................................................31 2.1.3 Tình hình hoạt động kinh doanh .........................................................32 2.1.4 Một số chỉ tiêu tài chính cơ bản ...........................................................34 2.2 Thực trạng thu nhập ngoài lãi (TNNL) tại BIDV giai đoạn 2016-2018. ...... 36 2.2.1 Cơ cấu thu nhập ngoài lãi thuần trên tổng thu nhập .........................36 2.2.2 Thu nhập ngoài lãi thuần (bao gồm thu nhập từ nghiệp vụ bảo lãnh) trên tổng thu nhập thuần của BIDV so với một số NHTM trong nước. ............38 2.3 Thu nhập ngoài lãi thuần từ các hoạt động tại BIDV ................................... 40 2.3.1 Cơ cấu thu nhập ngoài lãi thuần từ các hoạt động ............................40 2.3.2 Thu nhập ngoài lãi thuần từ hoạt động dịch vụ .................................42 2.3.2.1 So với các NHTM trong nước ............................................................42 2.3.2.2 Thu nhập thuần từ các hoạt động trong hoạt động dịch vụ (HĐDV) .43
viii 2.3.3 Thu nhập ngoài lãi thuần từ hoạt động bảo lãnh ...............................45 2.3.4 Thu nhập ngoài lãi thuần từ hoạt động khác......................................46 2.3.5 Thu nhập ngoài lãi thuần từ các hoạt động còn lại ............................48 2.3.5.1 Thu nhập thuần từ hoạt động kinh doanh vàng và ngoại hối ..............48 2.3.5.2 Thu nhập thuần từ mua bán chứng khoán ...........................................50 2.3.5.3 Thu nhập thuần từ từ góp vốn, mua cổ phần ......................................50 2.4 Những kết quả đạt được trong việc nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV 52 2.4.1 Thu nhập ngoài lãi ngoài lãi thuần tại BIDV liên tục tăng trưởng qua các năm: ...................................................................................................................52 2.4.2 Thu nhập thuần từ hoạt động dịch vụ ................................................52 2.4.3 Thu nhập thuần từ hoạt động kinh doanh vàng và ngoại hối ...........53 2.4.4 Thu nhập thuần từ mua bán chứng khoán, góp vốn, mua cổ phần.53 2.4.5 Thu nhập phí từ nghiệp vụ bảo lãnh ...................................................53 2.4.6 Thu nhập thuần từ hoạt động khác .....................................................53 2.5 Những hạn chế và nguyên nhân trong việc nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV. 54 2.5.1 Những hạn chế trong việc nâng cao thu nhập ngoài lãi .....................54 2.5.1.1 Dịch vụ của BIDV cung cấp chưa đa dạng, tính cạnh tranh về dịch vụ còn thấp ...........................................................................................................54 2.5.1.2 Cơ chế chăm sóc khách hàng sử dụng dịch vụ chưa tốt .....................54 2.5.1.3 Khả năng tiếp cận khách hàng của BIDV vẫn còn thấp .....................55 2.5.1.4 Các sản phẩm dịch vụ kinh doanh ngoại hối kém phát triển ..............55 2.5.1.5 BIDV đang cung cấp sản phẩm theo từng loại hình dịch vụ riêng lẻ .55 2.5.2 Các nguyên nhân chủ yếu trong hạn chế về việc nâng cao thu nhập ngoài lãi ....................................................................................................................56
ix 2.5.2.1 Công tác nghiên cứu phát triển các sản phẩm ngân hàng tồn tại nhiều khó khăn, bất cập. ...........................................................................................56 2.5.2.2 Chưa có sự kết hợp tối ưu giữa kênh phân phối hiện đại và kênh truyền thống ....................................................................................................56 2.5.2.3 Hàm lượng công nghệ thông tin trong quy trình nội bộ của BIDV không nhiều .....................................................................................................57 2.5.2.4 Khả năng khai thác ứng dụng quản lý thông tin khách hàng còn thấp .........................................................................................................................57 2.5.2.5 Nguồn nhân lực có chất lượng chưa đồng đều, chưa xây dựng đội ngũ bán hàng chuyên nghiệp..................................................................................58 2.5.2.6 Công tác đào tạo chưa được chuẩn hóa ..............................................58 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................................. 60 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO THU NHẬP NGOÀI LÃI TẠI BIDV VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................................ 61 3.1 Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh và thu nhập ngoài lãi của BIDV trong thời gian tới.................................................................................................... 61 3.1.1 Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh ....................................61 3.1.2 Định hướng thu nhập ngoài lãi tại BIDV trong thời gian tới............62 3.2 Giải pháp ............................................................................................................ 63 3.2.1 Tập trung phát triển sản phẩm: ...........................................................64 3.2.2 Đẩy mạnh chăm sóc khách hàng: ........................................................65 3.2.3 Đổi mới phương thức bán hàng (bán chéo, thâm canh...): ................65 3.2.4 Cải thiện khả năng tiếp cận khách hàng .............................................66 3.2.5 Đầu tư cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin và xây dựng ngân hàng số ...................................................................................................................................66 3.2.6 Phát triển kênh phân phối hiện đại .....................................................67
x 3.2.7 Giải pháp về nâng cao năng lực quản trị điều hành và chất lượng nguồn nhân lực ........................................................................................................68 3.3 Một số kiến nghị ................................................................................................ 69 3.3.1 Kiến nghị đối với chính phủ .................................................................69 3.3.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước ...............................................69 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................................. 70 KẾT LUẬN CHUNG ................................................................................................... 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 72 Danh mục tài liệu tham khảo tiếng Việt ............................................................... 72 Danh mục tài liệu tham khảo tiếng Anh ............................................................... 73
1 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nội dung ACB Ngân hàng TMCP Á Châu AEC Cộng đồng kinh tế ASEAN BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam BCTC Báo cáo tài chính CNTT Công nghệ thông tin HĐDV Hoạt động dịch vụ IMF Quỹ Tiền tệ Quốc tế MB Bank Ngân hàng TMCP Quân đội NHTM Ngân hàng thương mại QĐ Quy định Sacombank Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín TCTD Tổ chức tín dụng Techcombank Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam TNNL Thu nhập ngoài lãi TNT Thu nhập thuần TPCP Trái phiếu chính phủ TTCP Thủ tướng chính phủ
2 Từ viết tắt Nội dung Vietcombank Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam Vietinbank Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam VP Bank Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng WB Ngân hàng Thế giới
3 DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ CÁC BẢNG 1. Danh mục biểu đồ sơ đồ: STT Tên biểu sơ đồ Trang 1 Sơ đồ 2.1 Sơ đồ tổ chức của BIDV 31 Biểu đồ 2.1 Cơ cấu thu nhập ngoài lãi thuần trên tổng thu 2 36 nhập thuần Biểu đồ 2.2 Thu nhập thuần từ hoạt động dịch vụ qua các 3 42 năm
4 2. Danh mục Bảng STT Tên bảng Trang 1 Bảng 2.1 Tình hình tài chính của BIDV từ năm 2016-2018 34 2 Bảng 2.2 Hoạt động cho vay tại BIDV từ 2016-2018 35 Bảng 2.3 Đóng góp của các nguồn thu nhập vào lợi nhuận 3 37 trước thuế của BIDV Bảng 2.4 So sánh Thu nhập ngoài lãi thuần của BIDV so 4 38 với một số NHTM trong nước 5 Bảng 2.5 Cơ cấu thu nhập ngoài lãi thuần từ các hoạt động 40 Bảng 2.6 Thu nhập thuần từ các hoạt động trong hoạt động 6 43 dịch vụ Bảng 2.7 Tốc độ tăng thu phí từ nghiệp vụ bảo lãnh của 7 45 một số NHTM Bảng 2.8 Thu nhập ngoài lãi thuần từ hoạt động khác tại 8 46-47 BIDV Bảng 2.9 Thu nhập ngoài lãi thuần từ các hoạt động còn lại 9 48 tại BIDV
5 PHẦN MỞ ĐẦU 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong những năm gần đây, hoạt động của các Ngân hàng thương mại (NHTM) tại Việt Nam có nhiều thay đổi lớn. Việc gia nhập AEC vào ngày 31/12/2015 và cam kết mở rộng hệ thống tài chính hoàn toàn vào năm 2020 khiến sự cạnh tranh của các NHTM ngày càng trở nên gay gắt, dẫn đến xu hướng chuyển từ hoạt động tín dụng truyền thống sang việc đa dạng hóa các hoạt động ngân hàng nhằm giữ vững thị phần và gia tăng hiệu quả tài chính. Với chính sách cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015 do thủ tướng chính phủ phê duyệt theo quyết định số 254/QĐ-TTg (thủ tướng) ngày 01/03/2012 có nội dung từng bước chuyển dịch mô hình kinh doanh của các NHTM theo hướng giảm bớt sự phụ thuộc vào hoạt động tín dụng truyền thống và tăng thu nhập từ hoạt động phi tín dụng thì việc phát triển các hoạt động kinh doanh nhằm nhằm gia tăng nguồn thu nhập ngoài lãi tại các NHTM cũng trở thành xu hướng tất yếu phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Trong sự phát triển của nền kinh tế - xã hội, Ngân hàng là một yếu tố không thể thiếu bởi các chức năng cơ bản của nó: là trung gian tài chính, tạo phương tiện thanh toán, trung gian thanh toán. Từ khi hình thành đến nay, các Ngân hàng Thương mại ở Việt Nam, thường chú trọng nhiều đến hoạt động tín dụng – được coi như là hoạt động truyền thống của các Ngân hàng. Tuy nhiên, hoạt động tín dụng là một hoạt động luôn đi kèm với rủi ro, đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế đi xuống thì những ngân hàng có nguồn thu nhập chủ yếu từ lãi lớn có nguy cơ bị giảm thu nhập, thua lỗ. Vì vậy, với đặc trưng là nguồn thu nhập an toàn, ổn định, ít chịu rủi ro, thu nhập ngoài lãi là nguồn thu nhập mà các Ngân hàng Thương mại tại Việt Nam cần chú ý phát triển. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), được thành lập từ năm 1957, là một Ngân hàng Thương mại lớn, nằm trong tốp 4 Ngân hàng lớn nhất Việt Nam. Tương tự với các NHTM khác tại Việt Nam hiện nay, nguồn thu nhập của BIDV chủ yếu là thu nhập lãi thuần từ hoạt động tín dụng (thu nhập từ hoạt động tín
6 dụng của BIDV qua các năm 2016, 2017, 2018 đều có tỷ trọng trên 73% trong cơ cấu tổng thu nhập thuần của ngân hàng). Tuy nhiên, hoạt động tín dụng lại mang nhiều rủi ro. Vì vậy, những năm trở lại đây, BIDV đã bắt đầu chú trọng trong các hoạt động khác nhằm gia tăng nguồn thu nhập ổn định với ít rủi ro hơn cho các ngân hàng, đó là các hoạt động nhằm gia tăng thu nhập ngoài lãi (như hoạt động dịch vụ, bảo lãnh, mua bán ngoại hối…). Với thực tế kể trên và mong muốn góp phần tham gia vào việc nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV, tác giả lựa chọn đề tài "Nâng cao thu nhập ngoài lãi tại Ngân hàng Thương Mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam" để nghiên cứu. 2. CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN Tại Việt Nam, nghiên cứu về thu nhập ngoài lãi có thể kể đến là nghiên cứu của Nguyễn Minh Sáng và Nguyễn Thị Hạnh Hoa (2013) với nghiên cứu phân tích thực nghiệm các nhân tố tác động đến thu nhập ngoài lãi tại hệ thống NHTM Việt Nam, nghiên cứu đưa ra 5 nhân tố tác động như lãi ròng trên tổng tài sản, tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản, tiền gửi trên tổng tài sản có tác động làm tăng thu nhập ngoài lãi, nghiên cưu này cũng đã thống kê nhiều khái niệm, kiến thức về thu nhập ngoài lãi; Nghiên cứu của Võ Xuân Vinh và Trần Thị Phương Mai (2015) về “lợi nhuận và rủi ro từ đa dạng hóa thu nhập của Ngân hàng Thương mại Việt Nam”. Tác giả sử dụng dữ liệu thu thập cho giai đoạn 2006–2013 và ước ượng hồi quy phổ biến cho dữ liệu bảng. Kết quả nghiên cứu cho thấy nếu chỉ xét yếu tố lợi nhuận, các ngân hàng mở rộng sang các hoạt động tạo thu nhập ngoài lãi mang lại lợi nhuận cao hơn. Tuy nhiên, nếu xem xét đến yếu tố rủi ro thì việc đa dạng hoá các hoạt động tạo lợi nhuận điều chỉnh cho rủi ro thấp hơn và rủi ro cao hơn các ngân hàng chủ yếu thực hiện các hoạt động trung gian truyền thống; Nghiên cứu của Hoàng Ngọc Tiến và Võ Thị Hiền (2010) trao đổi về phương pháp tính tỷ lệ thu nhập ngoài tín dụng của ngân hàng thương mại Việt Nam. Tác giả đã nêu lên các lý thuyết về thu nhập ngoài hoạt động tín dụng, cách tính thu nhập ngoài lãi hiện nay và đưa ra các phương pháp để tính toán thu nhập ngoài lãi tại ngân hàng….; Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Trang và
7 Hoàng Anh Thư (2019) về “đa dạng hóa thu nhập tác động đến rủi ro của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn 2007-2018”, nghiên cứu cho thấy việc đa dạng hóa thu nhập sẽ giảm rủi ro phá sản cho NHTM. Tuy nhiên, khi phân tách thu nhập ngoài lãi ra thành từng loại thu nhập như: thu nhập từ dịch vụ, từ kinh doanh ngoại hối, từ kinh doanh chứng khoán và góp vốn thì từng loại lại có tác động khác nhau đến rủi ro ngân hàng. Trong đó, hoạt động kinh doanh dịch vụ và kinh doanh ngoại hối mang lại tác động ngược chiều với rủi ro ngân hàng còn các hoạt động còn lại mang tác động cùng chiều với rủi ro. Bên cạnh đó, nghiên cứu còn cho thấy việc tăng vốn chủ sở hữu trong tổng tài sản có tác động lớn trong việc giảm rủi ro; Đặc biệt, với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tác động mạnh mẽ đến lĩnh vực ngân hàng, làm thay đổi kênh phân phối và các sản phẩm dịch vụ ngân hàng truyền thống cũng như phân phối nguồn thu của các NHTM đã thu hút nhiều nhiều nghiên cứu: nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Đông (2017) về “một số giải pháp phát triển công nghệ thông tin tại các ngân hàng thương mại” đã chỉ ra xu hướng của các NHTM hiện nay là xu hướng phát triển ngân hàng số, xu hướng hoạt động cạnh tranh của NHTM dựa vào đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT), xu hướng đầu tư cập nhật ứng dụng công nghệ cao vào các sản phẩm, dịch vụ và bảo mật thông tin, an toàn trong giao dich tại ngân hàng. Trong nghiên cứu này, tác giả cũng nêu lên việc các sản phẩm kinh doanh có yếu tố công nghệ thông tin sẽ đóng góp tới hơn 40% doanh thu cho các ngân hàng. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng đánh giá thực trạng hoạt động đầu tư, phát triển ứng dụng công nghệ thông tin và giải pháp phát triển CNTT tại NHTM Việt Nam; nghiên cứu của Phạm Tiến Đạt và Lưu Ánh Nguyệt (2019) về “Ngân hàng số - triển vọng và phát triển trong tương lai” đã nêu rất rõ về quan điểm ngân hàng số, thực trạng và xu hướng ngân hàng số tại Việt Nam, đồng thời đưa ra các kiến nghị để các ngân hàng phát triển ngân hàng số. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng Ngân hàng số tại Việt Nam đang ở giai đoạn hình thành và tiềm năng phát triển của Ngân hàng tại Việt Nam tương đối lớn, xuất phát từ nhu cầu thị trường, định hướng phát triển của ngành Ngân hàng và hội nhập tài chính….
8 Trên thế giới thì vấn đề thu nhập ngoài lãi đã thu hút sự quan tâm của rất nhiều nhà nghiên cứu. Đầu tiên, có thể kể đến nghiên cứu của Smith và các tác giả (2003) chỉ ra rằng khi ngân hàng tăng hoạt động tạo ra thu nhập thu nhập ngoài lãi thì lợi nhuận ngân hàng tăng thêm; Nghiên cứu của Barry Williams (2016) về “Ảnh hưởng của thu nhập ngoài lãi lên rủi ro ngân hàng tại Australia” đã nêu lên thu nhập ngoài lãi là nguồn thu nhập ổn định, an toàn nên có tầm ảnh hưởng rất quan trọng đối với hệ thống ngân hàng. Các ngân hàng hiện nay đang chú trọng gia tăng thu nhập ngoài lãi là một hướng đi đúng. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, để gia tăng nguồn thu nhập ngoài lãi, các ngân hàng cần đa dạng hóa nguồn thu nhập, đầu tư và phát triển công nghệ thông tin để tạo ra các sản phẩm mới có hàm lượng công nghệ cao; Nghiên cứu của Li Li & Yu Zhang (2013), đã đề cập đến sự đa dạng hóa các hoạt động kinh doanh ngân hàng tác động đến thu nhập của ngân hàng trong hệ thống ngân hàng Trung Quốc dựa trên dữ liệu ngành ngân hàng trong giai đoạn 1986 – 2008. Nghiên cứu chỉ ra những lợi ích của việc đa dạng hóa các hoạt động kinh doanh phi truyền thống làm gia tăng thu nhập từ hoạt động phi tín dụng. Tuy nhiên, nguồn thu nhập này có mức độ biến động cao hơn so với thu nhập tín dụng đơn thuần. Nghiên cứu của nhóm tác giả chỉ ra kết quả cho thấy thu nhập phi tín dụng làm đa dạng hóa doanh thu cho ngân hàng. Nhìn chung, hiện nay có rất nhiều bài nghiên cứu có liên quan đến thu nhập ngoài lãi (tác giả đã kể ở trên). Tuy nhiên, vấn đề về “nâng cao thu nhập ngoài lãi” tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam trong khoảng thời gian mà tác giả nghiên cứu, đặc biệt trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 đang có ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động ngân hàng thương mại là chưa có và không trùng lắp. 3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU - Mục tiêu tổng quát: Đưa ra được các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV. - Mục tiêu cụ thể: Nghiên cứu thực trạng thu nhập ngoài lãi để tìm ra được các mặt đạt được, mặt hạn chế trong việc nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV trong giai
9 đoạn từ năm 2016 đến năm 2018. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập ngoài lãi trên cơ sở định hướng của ngân hàng. 4. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Câu hỏi nghiên cứu được đặt ra là: làm thế nào để nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV? Để trả lời được câu hỏi này có thể thông qua việc trả lời cho câu hỏi nghiên cứu nhỏ hơn: + Thực trạng thu nhập ngoài lãi tại BIDV như thế nào trong giai đoạn từ năm 2016- 2018? + Những tồn tại hạn chế trong việc nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV là gì? Đâu là nguyên nhân dẫn đến những tồn tại hạn chế đó? + Cần có những giải pháp gì để nâng cao thu nhập ngoài lãi tại BIDV? 5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu: Thu nhập ngoài lãi tại Ngân hàng thương mại. - Phạm vi nghiên cứu: + Phạm vi về không gian: tại BIDV trên cơ sở số liệu của các Báo cáo tài chính, Báo cáo thường niên của ngân hàng. + Phạm vi về thời gian: từ năm 2016 đến năm 2018. 6. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI: Việc các NHTM giảm bớt sự phụ thuộc vào hoạt động tín dụng và gia tăng nguồn thu nhập ngoài lãi là một trong những chiến lược quan trọng nhằm gia tăng lợi nhuận trong bối cảnh hoạt động tín dụng có nhiều rũi ro, nguồn thu nhập từ hoạt động tín dụng chưa thực sự ổn định. Vì vậy, đề tài "Nâng cao thu nhập ngoài lãi tại Ngân hàng Thương Mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam" có ý nghĩa thực tiễn giúp cho các cấp quản trị ngân hàng tại BIDV có được những gợi ý nhằm nâng cao thu nhập ngoài lãi tại ngân hàng.
10 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính. Trong đó kết hợp một số phương pháp sau: Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết: sử dụng trong việc hình thành lý thuyết nền về thu nhập ngoài lãi tại NHTM ở chương 2. Phương pháp thống kê mô tả và phân tích, đánh giá: để đánh giá thực trạng thu nhập ngoài lãi tại BIDV, tác giả sử dụng phương pháp thống kê số liệu thu nhập ngoài lãi tại ngân hàng trong 3 năm (năm 2016, 2017 và 2018), có những so sánh với một số ngân hàng thương mại. Cụ thể, các thông tin báo cáo về hoạt động kinh doanh ngân hàng, các báo cáo về thu nhập ngoài lãi của ngân hàng được tác giả thu thập dưới dạng các báo cáo tổng hợp được ngân hàng công bố. Trong đó có các nội dung về thu nhập, chi phí, lợi nhuận…của từng loại hoạt động ngân hàng. Các số liệu trên được tác giả chọn lọc, xử lý và đưa vào nghiên cứu này dưới dạng các bảng biểu, biểu đồ. Nội dung phân tích các số liệu này bao gồm phân tích so sánh giá trị giữa các giai đoạn, ở đây là theo từng năm và có những so sánh với một số ngân hàng thương mại lớn tại Việt Nam. Từ những phân tích, đánh giá này, kết hợp với định hướng của BIDV trong những năm tới về hoạt động kinh doanh và thu nhập ngoài lãi tác giả đã phân tích và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập ngoài lãi tại ngân hàng này. Nghiên cứu thu thập dữ liệu thứ cấp theo phương pháp gián tiếp từ các báo cáo tài chính của BIDV, và một số NHTM từ các nguồn chính thống rồi sau đó tiến hành sàng lọc, tính toán các chỉ số cần thiết để hỗ trợ trong việc phân tích. Nguồn số liệu của đề tài được lấy từ báo cáo tài chính đã được kiểm toán, báo cáo thường niên, bảng cáo bạch, thuyết minh báo cáo tài chính BIDV và số liệu chính thức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, các Bộ Ngành liên quan và các định chế tài chính quốc tế như IMF, WB,… cùng với một số nguồn dữ liệu, trang website chính thức của BIDV.