BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
CAO THỊ THANH NHÀN
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÔNG NHÂN KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐẾN NĂM 2010
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP.Hồ Chí Minh, năm 2006
1
MUÏC LUÏC
Môû ñaàu ...................................................................................................................... 7
Chöông 1: Cô sôû lyù luaän veà ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø ñoäi
nguõ coâng nhaân kyõ thuaät ......................................................................................... 10
1.1 Khaùi nieäm veà ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ................................... 10
1.1.1 Khaùi nieäm veà ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc........................... 10
1.1.2 Khaùi nieäm veà ñaøo taïo vaø phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT............................ 12
1.2 Vai troø, vò trí cuûa ñoäi nguõ CNKT trong neàn kinh teá quoác daân .................... 13
1.2.1 Phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT laø yeâu caàu ñaûm baûo thaønh coâng trong söï
nghieäp CNH, HÑH ñaát nöôùc................................................................................... 13
1.2.2 Phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT goùp phaàn laøm cho löïc löôïng lao ñoäng xaõ
hoäi ít bò toån thöông khi cô caáu laïi neàn kinh teá........................................................ 15
1.2.3 Phaùt trieån ñoäi nguõ coâng nhaân kyõ thuaät laø cô sôû ñeå naâng cao chaát
löôïng giai caáp coâng nhaân, ñaûm baûo giöõ vöõng ñònh höôùng XHCN. ........................ 16
1.3 Caùc yeáu toá aûnh höôûng vaø kinh nghieäm veà phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT
phuïc vuï CNH, HÑH ñaát nöôùc................................................................................. 17
1.3.1 Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT phuïc vuï
CNH, HÑH ñaát nöôùc............................................................................................... 17
1.3.1.1 Caùc yeáu toá moâi tröôøng taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån ñoäi nguõ
CNKT ..................................................................................................................... 17
1.3.1.2 Cô sôû vaät chaát – thieát bò vaø taøi chính giaùo duïc ngheà
nghieäp ..................................................................................................................... 19
1.3.1.3 Giaùo vieân vaø ngöôøi hoïc ............................................................... 20
1.3.2 Nhöõng kinh nghieäm vaø baøi hoïc cuûa caùc nöôùc veà phaùt trieån giaùo
duïc daïy ngheà cho CNKT. ......................................................................................20
1.3.2.1 Quan nieäm cuûa quoác gia veà phaùt trieån giaùo duïc ngheà
nghieäp ....................................................................................................................20
2
1.3.2.2 Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc .........................................................22
1.3.2.3 Baøi hoïc kinh nghieäm ..................................................................26
Chöông 2: Thöïc traïng ñoäi nguõ CNKT Thaønh phoáá Hoà Chí Minh ..................... 29
2.1 Giôùi thieäu veà ñoäi nguõ CNKT treân ñòa baøn Thaønh phoá................................29
2.2 Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa ñoäi nguõ CNKT
Tp.HCM.................................................................................................................32
2.2.1 Caùc ñieàu kieän veà kinh teá - xaõ hoäi ......................................................32
2.2.2 Caùc chính saùch ...................................................................................33
2.2.3 Phaân tích thöïc traïng heä thoáng ñaøo taïo CNKT Tp.HCM. ....................35
2.2.3.1 Veà cô sôû daïy ngheà......................................................................35
2.2.3.2 Veà giaùo vieân daïy ngheà...............................................................39
2.2.3.3 Veà chöông trình ñaøo taïo ngheà ....................................................40
2.2.3.4 Veà tình hình tuyeån sinh. .............................................................42
2.2.3.5 Tình hình töï ñaøo taïo vaø naâng baäc thôï taïi caùc doanh nghieäp ......44
2.2.4 Ñaùnh giaù thöïc traïng phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT taïi Tp.HCM .............46
Chöông 3: Caùc giaûi phaùp phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT Thaønh phoáá Hoà Chí
Minh ñeán naêm 2010 .............................................................................................. 56
3.1 Döï baùo veà nhu caàu CNKT cuûa Thaønh phoáá Hoà Chí Minh ñeán naêm
2010 .......................................................................................................................56
3.1.1 Döï baùo veà qui moâ ...............................................................................57
3.1.2 Döï baùo veà cô caáu ngaønh ngheà ñaøo taïo ...............................................59
3.1.3 Döï baùo veà chaát löôïng ñaøo taïo ............................................................61
3.2. Caùc giaûi phaùp phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT thaønh phoáá Hoà Chí Minh............62
3.2.1 Giaûi phaùp naâng cao nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi veà hoïc ngheà vaø daïy
ngheà .......................................................................................................................62
3.2.2 Giaûi phaùp qui hoaïch phaùt trieån maïng löôùi cô sôû ñaøo taïo ...................64
3.2.3 Giaûi phaùp thieát laäp heä thoáng kieåm ñònh chaát löôïng ñaøo taïo trong
3
giaùo duïc ngheà nghieäp. ..........................................................................................64
3.2.4 Giaûi phaùp taêng cöôøng thöïc hieän ña daïng hoaù hình thöùc ñaøo taïo
ngheà .......................................................................................................................65
3.2.5 Giaûi phaùp phaùt trieån ñoäi nguõ giaùo vieân caû veà soá löôïng laãn chaát
löôïng .....................................................................................................................67
3.2.6 Giaûi phaùp ña daïng hoaù caùc hình thöùc huy ñoäng voán cho phaùt
trieån ñaøo taïo ngheà .................................................................................................68
3.2.7 Giaûi phaùp ña daïng hoaù caùc hình thöùc toå chöùc giaùo duïc ñaøo taïo.........69
3.2.8 Giaûi phaùp taêng cöôøng ñaàu tö cô sôû vaät chaát kyõ thuaät .........................71
3.2.9 Giaûi phaùp thöïc hieän chính saùch khuyeán khích hoaït ñoäng daïy
ngheà .......................................................................................................................72
3.2.10 Xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng thoâng tin veà thò tröôøng lao
ñoäng cho ñaøo taïo ngheà ..........................................................................................74
3.3 Caùc kieán nghò ..............................................................................................75
Keát luaän .................................................................................................................. 78
Taøi lieäu tham khaûo................................................................................................. 80
Phuï luïc .................................................................................................................... 82
4
MÔÛ ÑAÀU
1/ Lyù do choïn ñeà taøi
Toång keát thöïc tieãn 15 naêm ñoåi môùi, nghò quyeát Ñaïi hoäi IX cuûa Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam (ÑCSVN) moät laàn nöõa khaúng ñònh “Con ngöôøi vaø nguoàn nhaân löïc laø nhaân toá quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa”. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø quaù trình bieán ñoåi veà soá löôïng vaø chaát löôïng cô caáu nguoàn nhaân löïc ngaøy caøng ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Vieäc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc mang laïi hieäu quaû raát lôùn vaø theo ñaùnh giaù cuûa moät soá chuyeân gia thì khoâng coù vieäc ñaàu tö naøo mang laïi nguoàn thu lôïi lôùn nhö ñaàu tö vaøo giaùo duïc. Chính vì vaäy, Nhaø nöôùc ta hieän nay ñang chuù troïng phaùt trieån giaùo duïc ñaøo taïo, ñaây laø quoác saùch haøng ñaàu trong quaù trình CNH, HÑH ñaát nöôùc.
Thaønh phoá Hoà Chí Minh (Tp.HCM) ñöôïc coi laø moät Thaønh phoá naêng ñoäng trong vieäc phaùt trieån kinh teá – thöông maïi cuûa caû nöôùc, vaø laø troïng ñieåm phaùt trieån coâng nghieäp trong khu vöïc kinh teá phía Nam; laø moät trong nhöõng nôi taäp trung caùc doanh nghieäp ñaàu tö nhieàu nhaát keå caû ñaàu tö trong nöôùc vaø ñaàu tö ngoaøi nöôùc. Vì vaäy nguoàn nhaân löïc laø yeáu toá ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc phaùt trieån kinh teá cuûa Thaønh phoá.
Thôøi gian vöøa qua, Thaønh phoá ñaõ trieån khai chöông trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. Ñaây laø moät trong 12 chöông trình, coâng trình troïng ñieåm do Ñaïi hoäi Ñaûng boä Tp.HCM laàn VII ñeà ra vaø taäp trung vaøo 7 lónh vöïc: phaùt trieån giaùo duïc phoå thoâng, phaùt trieån heä thoáng daïy ngheà vaø ñaøo taïo coâng nhaân kyõ thuaät (CNKT); phaùt trieån giaùo duïc ñaïi hoïc vaø sau ñaïi hoïc; ñaøo taïo 300 thaïc só, tieán só treû; ñaûm baûo nguoàn nhaân löïc cho heä thoáng chính trò; phaùt hieän, boài döôõng vaø ñaøo taïo vaän ñoäng vieân taøi naêng; phaùt trieån ñaøo taïo, boài döôõng taøi naêng vaên hoaù ngheä thuaät.
Maëc duø chöông trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa Thaønh phoá ñöôïc trieån khai khaù roäng vaø ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhaát ñònh nhöng trong vieäc phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT coøn nhieàu baát caäp chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa CNH, HÑH treân ñòa baøn. Beân caïnh ñoù chöông trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc chöa quan taâm ñuùng möùc ñeán vieäc ñaøo taïo CNKT môùi, chöa ñaët troïng taâm vaøo coâng taùc ñaøo taïo laïi, ñaøo taïo naâng cao ñoäi nguõ lao ñoäng hieän nay. Keát quaû laø söï thieát huït coù khuynh höôùng traàm troïng hôn khi kinh teá Thaønh phoá ñang trong thôøi kyø taêng tröôûng cao nhö hieän nay.
Vì caùc lyù do treân toâi choïn ñeà taøi: “Phaùt trieån ñoäi nguõ coâng nhaân kyõ
thuaät Tp. HCM ñeán naêm 2010” ñeå laøm luaän vaên toát nghieäp.
5
2/ Muïc ñích nguyeân cöùu
Nhö phaàn lyù do choïn ñeà taøi ñaõ ñeà caäp, muïc ñích cô baûn cuûa luaän vaên naøy laø goùp phaàn laøm roõ hôn söï caàn thieát phaûi taäp trung phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT vaø töø ñoù ruùt ra nhöõng giaûi phaùp hôïp lyù ñeå ñeà xuaát goùp phaàn hoaøn thieän chính saùch phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT noùi rieâng vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc noùi chung. Ñaây laø nhieäm vuï raát caáp thieát hieän nay ñeå goùp phaàn vaøo vieäc thöïc hieän muïc tieâu phaùt trieån kinh teá trong tieán trình CNH, HÑH cuûa Tp.HCM.
3/ Phaïm vi nguyeân cöùu:
Khoâng gian nguyeân cöùu laø ñòa baøn Tp. HCM, thôøi gian nguyeân cöùu ñeán
naêm 2010.
Ñeà taøi taäp trung phaân tích thöïc traïng ñoäi nguõ CNKT ôû Tp. HCM vaø tìm ra
moät soá giaûi phaùp ñeå phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT.
4/ Phöông phaùp nguyeân cöùu:
Ñeå thöïc hieän ñeà taøi, taùc giaû thu thaäp soá lieäu thöù caáp ôû caùc ñôn vò Sôû LÑ – TB & XH, Sôû Khoa hoïc Coâng ngheä, Vieän kinh teá Tp. HCM, caùc ñôn vò coù lieân quan, treân saùch, baùo chí, taïp chí vaø internet.
Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu: ñoái vôùi caùc döõ lieäu thu ñöôïc, taùc giaû aùp duïng
caùc bieän phaùp xöû lyù sau: so saùnh, toång hôïp, phaân tích, thoáng keâ.
5/ Boá cuïc cuûa luaän vaên:
Chöông 1: Cô sôû lyù luaän veà ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø ñoäi
nguõ CNKT
Chöông 2: Thöïc traïng ñoäi nguõ CNKT Tp.HCM
Chöông 3: Caùc giaûi phaùp phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT Tp.HCM ñeán naêm
2010
Trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên toát nghòeâp taùc giaû ñaõ nguyeân cöùu, tham khaûo vaø söû duïng nhieàu taøi lieäu cuûa caùc coâng trình nguyeân cöùu, hoäi thaûo khoa hoïc coù lieân quan ñeán nguoàn nhaân löïc vaø ñoäi nguõ CNKT ñeå taêng cöôøng tính thöïc tieãn cuûa ñeà taøi nguyeân cöùu ñoùng goùp vaøo chuû tröông phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi cuûa Thaønh phoá.
6
CHÖÔNG 1:
CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ ÑAØO TAÏO VAØ PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN NHAÂN LÖÏC VAØ ÑOÄI NGUÕ COÂNG NHAÂN KYÕ THUAÄT
1.1 Khaùi nieäm veà ñaøo taïo vaø phaùt trieån
1.1.1 Khaùi nieäm veà ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc.
Theo Lieân Hieäp Quoác: söï phaùt trieån nguoàn nhaân löïc bao goàm giaùo duïc
ñaøo taïo vaø söû duïng tieàm naêng con ngöôøi nhaèm thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá xaõ
hoäi vaø naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng.
Theo UNESCO: phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø laøm cho toaøn boä söï laønh
ngheà cuûa daân cö luoân luoân phuø hôïp trong moái quan heä vôùi söï phaùt trieån cuûa
ñaát nöôùc.
Theo Cherrington: giaùo duïc mang tính chaát chung, cung caáp cho hoïc
vieân caùc kieán thöùc chung coù theå söû duïng vaøo caùc lónh vöïc khaùc nhau, ñaøo taïo
lieân quan ñeán vieäc tieáp thu caùc kieán thöùc, kyõ naêng ñaëc bieät, nhaèm thöïc hieän
nhöõng coâng vieäc cuï theå. Coøn phaùt trieån lieân quan ñeán vieäc naâng cao khaû naêng
trí tueä vaø caûm xuùc caàn thieát ñeå thöïc hieän coâng vieäc toát hôn.
OÂng Carrel Et Al: taùn thaønh quan ñieåm cho raèng coù hai loaïi ñaøo taïo:
ñaøo taïo chung ñöôïc aùp duïng ñeå nhaân vieân coù ñöôïc nhöõng kyõ naêng coù theå ñöôïc
söû duïng ôû moïi nôi, coù theå ích lôïi cho nhaân vieân trong moïi coâng vieäc. Ñaøo taïo
chuyeân ñöôïc aùp duïng giuùp nhaân vieân coù ñöôïc caùc thoâng tin vaø kyõ naêng chuyeân
bieät, aùp duïng cho coâng vieäc cuûa mình taïi nôi laøm vieäc.
Töø nhöõng quan ñieåm treân coù theå noùi raèng phaùt trieån vaø ñaøo taïo nguoàn
nhaân löïc laø moät “loaïi hoaït ñoäng coù toå chöùc, ñöôïc ñieàu kieån trong moät thôøi gian
xaùc ñònh vaø nhaèm ñem ñeán söï thay ñoåi nhaân caùch”. Do ñoù:
• Ñaøo taïo: laø quaù trình hoïc taäp laøm cho ngöôøi lao ñoäng coù theå thöïc
hieän ñöôïc chöùc naêng, nhieäm vuï coù hieäu quaû hôn trong coâng taùc cuûa hoï.
7
• Giaùo duïc: laø quaù trình hoïc taäp ñeå chuaån bò con ngöôøi cho töông lai;
coù theå cho ngöôøi ñoù chuyeån tôùi coâng vieäc môùi trong moät thôøi gian thích hôïp.
• Phaùt trieån: laø quaù trình hoïc taäp nhaèm môû ra cho caùc caù nhaân nhöõng
coâng vieäc môùi döïa treân nhöõng ñònh höôùng töông lai cuûa toå chöùc.
Ba boä phaän treân hôïp thaønh cuûa giaùo duïc – ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn
nhaân löïc laø caàn thieát cho söï thaønh coâng cuûa toå chöùc vaø söï phaùt trieån tieàm naêng
cuûa con ngöôøi.
Vì vaäy, phaùt trieån vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc bao goàm khoâng chæ ñaøo
taïo, giaùo duïc vaø phaùt trieån ñaõ ñöôïc thöïc hieän beân trong toå chöùc maø coøn bao
goàm moät loaït nhöõng hoaït ñoäng khaùc cuûa phaùt trieån vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc
ñöôïc thöïc hieän töø beân ngoaøi: hoïc vieäc, hoïc ngheà, caùc hoaït ñoäng daïy ngheà.
Caùc lyù do vaø taùc duïng cuûa vieäc ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø:
• Ñeå chuaån bò vaø buø ñaép vaøo nhöõng choã thieáu, bò boû troáng. Söï buø
ñaép vaø boå sung naøy dieãn ra thöôøng xuyeân nhaèm laøm cho neàn kinh
teá hoaït ñoäng troâi chaûy.
• Ñeå chuaån bò cho nhöõng ngöøôi lao ñoäng thöïc hieän ñöôïc nhöõng
traùch nhieäm vaø nhieäm vuï môùi do coù söï thay ñoåi trong muïc tieâu:
cô caáu, luaät phaùp, chính saùch vaø kyõ thuaät coâng ngheä môùi taïo ra.
• Ñeå hoaøn thieän khaû naêng ngöôøi lao ñoäng (nhieäm vuï hieän taïi cuõng
nhö nhieäm vuï töông lai moät caùch coù hieäu quaû)
Taùc duïng cuûa phaùt trieån vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc coøn laø: giaûm bôùt ñöôïc
söï giaùm saùt, vì ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo, hoï laø ngöôøi coù theå töï giaùm
saùt; giaûm bôùt nhöõng tai naïn do nhöõng haïn cheá cuûa con ngöôøi hôn laø do nhöõng haïn
cheá cuûa trang bò. Söï oån ñònh vaø naêng ñoäng cuûa toå chöùc taêng leân, chuùng ñöôïc baûo
ñaûm coù hieäu quaû ngay caû khi thieáu nhöõng ngöôøi chuû choát do coù nguoàn ñaøo taïo döï
tröõ ñeå thay theá.
8
1.1.2 Khaùi nieäm veà ñaøo taïo vaø phaùt trieån ñoäi nguõ coâng nhaân kyõ thuaät
(CNKT).
- Hieän nay, CNKT ñöôïc hieåu nhö laø nhöõng coâng nhaân ñaõ hoaøn thaønh
chöông trình daïy ngheà daøi haïn hoaëc ngaén haïn, toát nghieäp qua caùc chöông trình
daïy ngheà. Ngay caû luaät giaùo duïc (1998) chæ ñeà caäp “daïy ngheà nhaèm ñaøo taïo
ngöôøi lao ñoäng coù kieán thöùc, coù kyõ naêng ngheà nghieäp phoå thoâng, CNKT, chuyeân
vieân nghieäp vuï”.
Nhö vaäy CNKT ñöôïc xaùc ñònh theo thôøi gian ñaøo taïo vaø teân goïi cuûa
baèng caáp, maø chöa chöùa ñöïng ñöôïc vai troø cuûa CNKT trong quaù trình sản xuất. Vì
theá coù theå hieåu: CNKT laø ngöôøi coù naêng löïc taùc ñoäng tröïc tieáp vaø hieäu quaû vaøo
quaù trình taïo ra sản phẩm xaõ hội.
Vôùi caùch hieåu naøy CNKT ñöôïc caáu thaønh töø hai yeáu toá:
- Naêng löïc ngheà nghieäp cuûa CNKT ñoùng vai troø quan troïng nhaát: laø
nhöõng kieán thöùc ngheà nghieäp coù ñöôïc qua ñaøo taïo vaø haønh ngheà; laø nhöõng kyõ
naêng ngheà nghieäp ñöôïc chaét loïc treân neàn taûng kieán thöùc ngheà nghieäp; laø thaùi ñoä
lao ñoäng ñuùng ñaén qua nhaän thöùc muïc ñích ngheà nghieäp vaø thoùi quen ngheà
nghieäp, qua quaù trình say meâ lao ñoäng. Naêng löïc aáy mang tính phaùt trieån ñeå thích
öùng vôùi yeâu caàu cuûa neàn kinh tế. Nhö vaäy, ñeå trôû thaønh CNKT phaûi traûi qua quaù
trình ñaøo taïo, coù theå töø tröôøng lôùp hoaëc qua quaù trình lao ñoäng, nhöng coát loõi laø
caùc tri thöùc lyù luaän vaø thöïc tieãn veà lónh vöïc kyõ thuaät, coâng ngheä lieân quan tröïc
tieáp ñeán ngheà nghieäp.
- CNKT laø nhöõng ngöôøi taùc ñoäng tröïc tieáp vaø hieäu quaû vaøo quaù trình taïo
ra sản phẩm xaõ hoäi. Ngaøy nay, veà cô baûn moät sản phẩm laøm ra mang ñaäm tính
chaát xaõ hoäi vaø ngöôøi CNKT laø khaâu then choát trong quaù trình aáy. Hoï vöøa tröïc
tieáp lao ñoäng, vöøa coù khaû naêng vaän haønh vaø thích öùng vôùi söï ñoåi môùi coâng ngheä.
CNKT chieám vò trí quan troïng trong lao ñoäng sản xuất, vaø bao giôø cuõng
ñaûm nhieäm coâng vieäc moät caùch ñoäc laäp vôùi tö caùch laø ngöôøi thôï chính laøm vieäc
9
trong moät nhoùm ngöôøi lao ñoäng. Tuyø thuoäc vaøo quaù trình coâng ngheä sản xuất coù
ñoä phöùc taïp veà kyõ thuaät khaùc nhau maø coù tyû leä CNKT cao thaáp khaùc nhau. Song
noùi chung thì hoï thöôøng chieám tyû leä cao khi coâng ngheä sản xuất ngaøy caøng phöùc
taïp.
Nhö vaäy baäc coâng nhaân laø baäc thaáp hôn CNKT. Coâng nhaân laø lao ñoäng
coù trình ñoä sô caáp trong nhöõng ngheà ít phöùc taïp hay chæ laøm moät phaàn vieäc cuûa
ngöôøi CNKT. Hoï chöa ñöôïc ñaøo taïo ñuû veà kieán thöùc, kyõ thuaät, kyõ xaûo ngheà
nghieäp nhö ngöôøi CNKT.
Coøn CNKT laønh ngheà laø nhöõng CNKT laøm vieäc hieäu quaû trong ngheà ít
nhaát töø naêm naêm trôû leân vaø hoï ñaûm ñöông vai troø cuûa ngöôøi thôï caû trong nhoùm
ngöôøi cuøng lao ñoäng.
- Phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT: theå hieän ôû naâng cao tay ngheà, taêng khaû
naêng saùng taïo, taùc phong laøm vieäc, yù thöùc kyû luaät lao ñoäng vaø taêng naêng suaát lao
ñoäng.
Phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT cuûa moät quoác gia, moät vuøng laõnh thoå laø taïo söï
bieán ñoåi veà soá löôïng vaø chaát löôïng cuûa töøng CNKT, taïo laäp moät cô caáu ñoäi nguõ
CNKT hôïp lyù vaø söï söû duïng naêng löïc cuûa hoï vì söï tieán boä kinh teá – xaõ hoäi.
1.2. Vai troø, vò trí cuûa ñoäi nguõ CNKT trong neàn kinh teá quoác daân
Cô sôû quan troïng ñeå xaùc ñònh vieäc phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT laø yeâu caàu
mang tính khaùch quan vì ñaây laø ñoøi hoûi taát yeáu cuûa quaù trình CNH, HÑH ñaát
nöôùc. Vì theá vai troø cuûa vieäc phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT ñöôïc xem xeùt treân caû 3
lónh vöïc: kinh teá, xaõ hoäi, chính trò.
1.2.1 Phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT laø yeâu caàu ñaûm baûo thaønh coâng trong söï
nghieäp CNH, HÑH ñaát nöôùc
Ngaøy nay, maëc duø coâng ngheä hieän ñaïi, heä thoáng thieát bò tieân tieán, nhöng
CNKT vaãn laø maéc xích quan troïng trong daây chuyeàn sản xuất ñeå taïo ra sản phẩm
ngaøy caøng nhieàu vaø coù chaát löôïng, bôûi vì, khoâng coù moät kyõ thuaät hay phöông
10
phaùp naøo coù theå ñem laïi hieäu quaû, neáu khoâng coù nhöõng ngöôøi coù ñuû naêng löïc
quaûn lyù vaø söû duïng noù.
Söï nghieäp CNH, HÑH seõ thuùc ñaåy neàn sản xuất hieän ñaïi. Löïc löôïng sản
xuất caøng tieân tieán, hieän ñaïi caøng yeâu caàu phaûi coù moät löïc löôïng CNKT ôû caùc
trình ñoä khaùc nhau. Thieát bò, coâng ngheä caøng hieän ñaïi ñoøi hoûi ngöôøi söû duïng phaûi
coù trình ñoä ngheà nghieäp töông öùng môùi coù theå ñieàu kieån heä thoáng maùy moùc phuïc
vuï cho quaù trình sản xuất.
Cô caáu hôïp lyù cuûa löïc löôïng lao ñoäng veà trình ñoä chuyeân moân ñoái vôùi
khu vöïc coâng nghieäp ñöôïc phaân boá theo tyû leä nhö sau:
Loaïi lao ñoäng Bieåu 1.1 Quan heä cô caáu chaát löôïng lao ñoäng vaø trình ñoä kyõ thuaät (Ñvt:%) Caùc giai ñoaïn tieán boä kyõ thuaät
3 4 5 6 7 8 9 10 11
Lao ñoäng giaûn ñôn 15 7 - - - - - - -
CNKT chöa laønh ngheà 60 65 37 11 3 - - - -
CNKT laønh ngheà 20 20 53 45 60 55 40 21 -
Kyõ thuaät vieân 4 6,5 8 12,5 21 30 40 50 60
Kyõ sö 1 1,5 2 4,5 7 10 17 25 34
Treân ñaïi hoïc - - - 0,5 2 2 3 4 6
Nguoàn: Vieän chieán löôïc phaùt trieån naêm 2001
Nhö vaäy, trong haàu heát caùc giai ñoaïn tieán boä kyõ thuaät, CNKT luoân luoân
ñoùng vai troø thieát yeáu vaø ñoøi hoûi trình ñoä ngheà nghieäp ngaøy caøng cao. Söï nghieäp
CNH, HÑH vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ôû nöôùc ta ñoøi hoûi nguoàn nhaân löïc phaûi coù
moät ñoäi nguõ lao ñoäng coù tay ngheà coù trình ñoä ngheà nghieäp theo cô caáu thích öùng
vôùi neàn kinh teá hieän taïi vaø trong töông lai. Muoán coù moät ñoäi nguõ lao ñoäng coù
trình ñoä kyõ thuaät, chuyeân moân gioûi ñoøi hoûi caàn phaûi ñaøo taïo. Ñaøo taïo con ngöôøi
coù ngheà nghieäp vaø ñöôïc söû duïng laø nhu caàu cuûa töøng caù nhaân vaø cuûa toaøn xaõ hoäi.
Hieän nay, yeáu toá quyeát ñònh ñeán söï caïnh tranh cuûa neàn kinh teá moät
11
quoác gia laø chaát löôïng nguoàn nhaân löïc, trong ñoù nguoàn nhaân löïc kyõ thuaät, thöïc
haønh chieám moät tyû troïng lôùn. Chính ñoäi nguõ CNKT ngaøy caøng phaùt trieån seõ ñaûm
baûo ñieàu kieän caàn thieát ñeå tieán haønh CNH, HÑH vaø taêng tröôûng beàn vöõng.
Cô caáu lao ñoäng laø haït nhaân hình thaønh cô caáu kinh teá hieän ñaïi. Nöôùc ta
ñang trong quaù trình chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá cuûa neàn kinh teá töø noâng nghieäp
sang coâng nghieäp vaø dòch vuï neân dieãn ra quaù trình ñieàu chænh cô caáu lao ñoäng.
Lao ñoäng phoå thoâng seõ giaûm ñeå taêng löïc löôïng lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân
kyõ thuaät vaø nghòeâp vuï môùi coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa neàn kinh teá. Ñeå laøm
ñöôïc ñieàu ñoù chæ coù ñònh höôùng ñaøo taïo môùi mong coù ñöôïc ñoäi nguõ coâng nhaân
laønh ngheà, caùc chuyeân gia gioûi trong caùc laõnh vöïc cuûa neàn kinh teá.
Trong xu höôùng toaøn caàu hoaù kinh teá, ñoäi nguõ CNKT coù tay ngheà gioûi
coøn laø löïc löôïng ñi ñaàu ñeå thöïc hieän chieán löôïc môû cöûa, hoäi nhaäp kinh teá moät
caùch coù hieäu quûa. Hieän nay, xuaát khaåu lao ñoäng coù tay ngheà laø moät höôùng ñi cuûa
caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù nguoàn lao ñoäng doài daøo ñeå tích luyõ ban ñaàu vaø ngaøy
caøng trôû thaønh moät ngaønh thu ngoaïi teä ñaùng keå cho ñaát nöôùc.
1.2.2 Phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT goùp phaàn laøm cho löïc löôïng lao ñoäng xaõ
hoäi ít bò toån thöông khi cô caáu laïi neàn kinh teá.
Trong 20 naêm qua (1986-2006), nöôùc ta thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi,
nhieàu vieäc laøm ñöôïc taïo ra trong khu vöïc dòch vuï vaø coâng ngheä cao nhö: ngaân
haøng, baûo hieåm, ngaønh giao thoâng vaän taûi, böu chính vieãn thoâng, tin hoïc, ñieän töû,
coâng ngheä vaät lieäu môùi … Maëc khaùc töø söï cô caáu laïi neàn kinh teá vaø caû trong töøng
ngaønh, töøng doanh nghiệp theo xu höôùng giaûm daàn nhöõng coâng vieäc truyeàn
thoáng, söû duïng cô baép ñeå thay theá baèng nhöõng ngöôøi lao ñoäng coù trình ñoä cao
hôn, ñoøi hoûi ngöôøi lao ñoäng phaûi coù caùc phaåm chaát nhö tính cô ñoäng vaø chuû ñoäng.
Do vaäy, raát caàn nhöõng ngöôøi chòu khoù hoïc taäp, bieát thích nghi vôùi söï bieán ñoåi
trong cô caáu lao ñoäng hieän nay.
Xu höôùng lao ñoäng hieän nay laø ña naêng, töùc laø keát hôïp giöõa naêng löïc kyõ
12
thuaät vôùi khaû naêng quaûn lyù vaø taøi naêng doanh nghiệp (noùi ñeán khaû naêng thích
nghi vaø kyõ naêng öùng xöû trong xaõ hoäi). Ñoái vôùi coâng nhaân tröïc tieáp sản xuất, hoï
chòu aûnh höôûng bôûi söï phaùt trieån coâng ngheä môùi vaø caùc hình thöùc lao ñoäng môùi.
Baûn chaát chung cuûa vieäc laøm ñang thay ñoåi. Vieäc naâng cao trình ñoä tay
ngheà ñoàng thôøi keùo theo söï thay ñoåi veà cô caáu vieäc laøm theo xu höôùng lao ñoäng
coù trình ñoä thaáp daàn daàn ñöôïc thay theá bôûi lao ñoäng coù trình ñoä cao. Trong heä
thoáng sản xuất môùi, ngöôøi coâng nhaân vöøa tröïc tieáp sản xuất, vöøa ñaûm nhaän caùc
chöùc naêng cuûa nhaø phaân tích, nhaø quaûn lyù, do ñoù ñoøi hoûi khaû naêng saùng taïo cuûa
hoï ôû möùc cao hôn nhieàu so vôùi chöùc naêng khi hoï chæ laø ngöôøi thöøa haønh. Do vaäy,
CNKT coù khaû naêng thích nghi cao vôùi xu höôùng hoïc taäp thöôøng xuyeân, hoïc suoát
ñôøi, coù ñuû naêng löïc saùng taïo, ñoåi môùi vaø phaùt trieån.
Thò tröôøng vieäc laøm hieän nay coù nhieàu thay ñoåi theo höôùng taêng nhanh
soá löôïng vieäc laøm ñoøi hoûi coù moät chuyeân moân nhaát ñònh. Vì theá caàn coi troïng
vieäc ñaøo taïo thöôøng xuyeân ñoäi nguõ CNKT, bôûi vì, moät trong nhöõng nguyeân nhaân
kieán cho ngöôøi lao ñoäng bò loaïi khoûi caùc doanh nghiệp laø do trình ñoä vaø kieán thöùc
cuûa hoï ngaøy caøng laïc haäu, khoâng theo kòp yeâu caàu môùi cuûa sản xuất kinh doanh.
Do vaäy, vieäc ñaøo taïo, taùi ñaøo taïo, thöôøng xuyeân naâng cao trình ñoä cho ngöôøi lao
ñoäng noùi chung vaø CNKT noùi rieâng laø vieäc laøm caàn thieát ñeå hoï coù theå duy trì söï
toàn taïi trong guoàng maùy sản xuất vaø taêng nhanh khaû naêng thích öùng vôùi coâng
ngheä.
1.2.3 Phaùt trieån ñoäi nguõ coâng nhaân kyõ thuaät laø cô sôû ñeå naâng cao chaát
löôïng giai caáp coâng nhaân, ñaûm baûo giöõ vöõng ñònh höôùng XHCN.
Nöôùc ta laø moät trong soá ít quoác gia xaây döïng ñaát nöôùc theo con ñöôøng
xaõ hoäi chuû nghóa (XHCN) döôùi söï laõnh ñaïo cuûa ÑCSVN. Traûi qua thôøi gian khoù
khaên sau khi thoáng nhaát ñaát nöôùc, nöôùc ta ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu nhaát ñònh
trong coâng cuoäc xaây döïng vaø baûo veä toå quoác.
Do ÑCSVN laø ñoäi tieân phong cuûa giai caáp coâng nhaân, laø ñaïi bieåu trung
13
thaønh lôïi ích cuûa giai caáp coâng nhaân, nhaân daân lao ñoäng vaø cuûa caû daân toäc. Hòeân
nay, Ñaûng ta ñang laõnh ñaïo xaây döïng neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN,
môû cöûa, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, vì vaäy caøng phaûi chaêm lo, giöõ vöõng vaø taêng
cöôøng baûn chaát cuûa giai caáp coâng nhaân trong Ñaûng. Trong thôøi kyø thöïc hieän
CNH, HÑH, giai caáp coâng nhaân Vieät Nam phaûi ñöôïc ñaøo taïo naâng cao tay ngheà,
kyõ thuaät nghieäp vuï môùi coù theå ñaùp öùng ñöôïc coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc trong
thôøi kyø môùi. Maø ñoäi nguõ CNKT laø löïc löôïng chuû choát trong löïc löôïng sản xuất
ngaøy nay. Neáu ñöôïc chuaån bò toát veà maët trí tueä vaø thaùi ñoä ngheà nghieäp ñeå tieáp
thu coâng ngheä ngaøy moät tieân tieán, ñoäi nguõ CNKT ngaøy caøng theå hieän mình laø
khaâu then choát, laø noàng coát cuûa löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi, quyeát ñònh ñeán söï phaùt
trieån nhanh vaø beàn vöõng cuûa neàn kinh teá ñi theo ñònh höôùng XHCN.
1.3. Caùc yeáu toá aûnh höôûng vaø kinh nghieäm veà phaùt trieån ñoäi nguõ
CNKT phuïc vuï coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc.
1.3.1 Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT phuïc vuï
CNH, HÑH ñaát nöôùc.
1.3.1.1 Caùc yeáu toá moâi tröôøng taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån ñoäi nguõ
CNKT
a/ Kinh teá - xaõ hoäi:
Boái caûnh kinh teá – xaõ hoäi chung, ñaëc bieät laø cô caáu vaø cô cheá kinh teá vó
moâ cuõng nhö nhöõng quaù trình kinh teá keøm theo nhö thò tröôøng söùc lao ñoäng, nhu
caàu veà lao ñoäng, tình traïng vieäc laøm vaø thaát nghieäp, möùc ñoä ñoâ thò hoaù, cô caáu vaø
ñoäng thaùi daân soá, cô caáu xaõ hoäi vaø ngheà nghòeâp, veà laõnh thoå, veà daân toäc, saéc toäc
vaø toân giaùo, heä thoáng truyeàn thoâng ñaïi chuùng cuõng nhö caùc thieát cheá chính trò –
xaõ hoäi cuûa quoác gia ñeàu laø nhöõng ñieàu kieän taùc ñoäng maïnh meõ ñeán qui moâ, toác
ñoä vaø tính chaát cuûa söï phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT.
Nhieàu yeáu toá cuï theå trong ñôøi soáng kinh teá – xaõ hoäi nhö taäp quaùn hoïc
taäp, caùc quan heä xaõ hoäi, taâm lyù trong sản xuất – kinh doanh, caùc quan heä thöông
14
maïi trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi, moái quan taâm cuûa gia ñình, coäng ñoàng cuõng aûnh
höôûng khoâng ít ñeán söï phaùt trieån giaùo duïc ngheà nghòeâp cuûa quoác gia.
Nhöõng ñieàu kieän treân coù taùc ñoäng raát khaùc nhau theo töøng nöôùc vaø töøng
khu vöïc. Moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi cuûa caùc nöôùc phaùt trieån thì oån ñònh neân taùc
ñoäng chuû yeáu ñeán chaát löôïng giaùo duïc ngheà nghieäp. Traùi laïi, ñoái vôùi caùc nöôùc
ñang phaùt trieån vaø caùc nöôùc coù neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi nhö Vieät Nam thì
moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi taùc ñoäng maïnh ñeán söï phaùt trieån qui moâ vaø maïng
löôùi giaùo duïc ngheà nghieäp, caûi caùch giaùo duïc daïy ngheà treân nhieàu maët nhö phaùp
lyù, nhaân söï, muïc tieâu, quaûn lyù, noäi dung, phaân boá laõnh thoå, taøi chính, toå chöùc…
b/ Chính saùch vaø coâng cuï theå cheá hoaù giaùo duïc ngheà nghòeâp:
Chính saùch giaùo duïc ngheà nghieäp hieän nay laø taäp trung phuïc vuï phaùt
trieån nhöõng ngaønh tri thöùc muõi nhoïn vaø coâng ngheä saïch, taêng cöôøng caùc giaù trò
nhaân vaên, vaên hoaù vaø ñaïo ñöùc cô baûn hay giaù trò soáng, coù löïa choïn vaø öu tieân
daønh cho caùc tröôøng ñaøo taïo theo chuaån chaát löôïng cao.
Coâng cuï theå cheá hoaù ñaëc tröng cho giaùo duïc ngheà nghieäp laø heä thoáng
chuaån quoác gia bao goàm: noäi dung giaùo duïc (chöông trình), phaùt trieån giaùo duïc
daïy ngheà; coâng ngheä, phöông tieän kyõ thuaät giaûng daïy vaø hoïc taäp, moâi tröôøng vaät
chaát cuûa giaûng daïy vaø hoïc taäp, quaûn lyù vaø thanh tra giaùo duïc.
Chính saùch veà chöông trình giaùo duïc laø ñieàu kieän phaùp lyù haøng ñaàu
trong coâng cuoäc caûi caùch, ñoåi môùi hay thay ñoåi trong giaùo duïc noùi chung, giaùo
duïc ngheà nghieäp noùi rieâng. Vieäc phaùt trieån chöông trình ñöôïc uûy quyeàn cho caùc
caáp quaûn lyù ñòa phöông, nhaø nöôùc trung öông chæ qui ñònh chuaån quoác gia.
Thöôøng chöông trình giaùo duïc cô caáu goàm ba boä phaän: chöông trình baét buoäc,
thöôøng khôùp vôùi chuaån toái thieåu, goïi laø chöông trình haït nhaân; chöông trình baét
buoäc – phaûi hoïc moät soá moân hay hoaït ñoäng nhaát ñònh nhöng töï do choïn moân hoïc
theo sôû thích hoaëc phuø hôïp vôùi naêng löïc caù nhaân; chöông trình töï choïn tuyø theo yù
muoán hoaëc nhu caàu.
15
Trong quaûn lyù, chính saùch giaùo duïc ngheà nghieäp hieän nay ñaëc bieät chuù
yù ñeán phaùt huy daân chuû, khuyeán khích vaø taêng cöôøng söï tham gia cuûa coäâng ñoàng
vaø gia ñình vaøo giaùo duïc ngheà nghieäp treân caùc maët ñaàu tö (taøi chính, tö vaán khoa
hoïc – kyõ thuaät, phaùp luaät…), toå chöùc vaø ñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng giaùo duïc ngheà
nghieäp, xaây döïng vaø caûi thieän moâi tröôøng giaùo duïc, taïo ra söï bình ñaúng veà cô hoäi
hoïc taäp vaø tìm kieám caùc giaûi phaùp giaùo duïc daønh cho nhöõng nhoùm daân cö thieät
thoøi veà ngoân ngöõ, trí tueä, theå chaát vaø xaõ hoäi, nhaát laø nhöõng ngöôøi hoïc coù nhu caàu
ñaëc bieät. Giaùo duïc ngheà nghieäp ngoaøi coâng laäp ngaøy caøng ñöôïc môû roäng vaø giöõ
vai troø quan troïng trong söï phaùt trieån giaùo duïc ngheà nghieäp, laø giaûi phaùp quan
troïng ñeå huy ñoäng söï tham gia vaø hoå trôï cuûa xaõ hoäi vaøo coâng taùc giaùo duïc ngheà
nghieäp vaø phaùt trieån giaùo duïc ngheà nghieäp.
1.3.1.2 Cô sôû vaät chaát – thieát bò vaø taøi chính giaùo duïc ngheà nghieäp:
Nhöõng yeáu toá naøy laø ñieàu kieän quyeát ñònh chaát löôïng cuûa moâi tröôøng
giaùo duïc ngheà nghieäp. Xu theá chuû yeáu hieän nay trong vieäc naâng cao chaát löôïng
moâi tröôøng giaùo duïc moät caùch tröïc tieáp laø caét giaûm qui moâ tröôøng vaø qui moâ lôùp
hoïc. Ñieàu naøy taïo thuaän lôïi cho quaûn lyù, giaûng daïy vaø hoïc taäp, vöøa thích hôïp vôùi
chieán löôïc vaø giaûi phaùp phaùt trieån maïng löôùi giaùo duïc ngheà nghieäp vöôn xa ñeán
caùc vuøng noâng thoân, duyeân haûi, cao nguyeân vaø ñeán caùc vuøng saâu, vöøa taïo ñieàu
kieän sö phaïm ñeå toå chöùc lôùp hoïc qui moâ nhoû phuø hôïp vôùi chieán löôïc vaø kyõ thuaät
daïy hoïc caù nhaân hoaù, hôïp taùc nhoùm nhoû vaø söû duïng coâng ngheä hieän ñaïi.
Tyû leä hoïc sinh treân giaùo vieân cuõng laø moät chæ soá quan troïng cuûa ñieàu
kieän giaùo duïc ngheà nghieäp. Moät tyû leä hôïp lyù seõ naâng cao ñöôïc chaát löôïng giaûng
daïy cuûa giaùo vieân vaø hoïc vieân coù theå tieáp thu baøi moät caùch toát nhaát.
Vaán ñeà cung caáp taøi chính cho giaùo duïc ngheà nghieäp coù vai troø quan
troïng. Xu theá trong taøi chính giaùo duïc ngheà nghieäp laø tyû leä chi ngaân saùch ôû caùc
nöôùc phaùt trieån taêng chaäm hôn nhöng ñoàng ñeàu hôn tuy luoân cao hôn so vôùi caùc
nöôùc ñang phaùt trieån.
16
1.3.1.3 Giaùo vieân vaø ngöôøi hoïc
Giaùo vieân laø ñieàu kieän quyeát ñònh cuûa söï nghòeâp giaùo duïc ngheà nghòeâp
vaø phaùt trieån giaùo duïc ngheà nghieäp. Vì theá, vaán ñeà tieâu chuaån hoaù, chuyeân
nghòeâp hoaù vaø naâng cao chaát löôïng giaùo vieân daïy ngheà treân vò theá ngheà nghòeâp,
nhaân caùch vaø xaõ hoäi laø vaán ñeà then choát.
Ngöôøi hoïc cuõng laø nhaân toá quan troïng ñoùng vai troø ñoäng löïc beân trong
cuûa söï phaùt trieån giaùo duïc ngheà nghieäp. Baûn thaân nhu caàu hoïc taäp cuûa daân cö chi
phoái cô caáu, tính chaát cuûa heä thoáng vaø quy moâ cuûa giaùo duïc ngheà nghieäp. Yeáu toá
quan troïng ñeå thuùc ñaåy nhu caàu hoïc ngheà cuûa daân cö laø caùc cô hoäi hoïc taäp vaø cô
hoäi thaønh ñaït trong cuoäc soáng döïa vaøo hoïc vaán vaø tri thöùc. Nhöõng taùc ñoäng beân
ngoaøi ñeán nhu caàu vaø yù thöùc hoïc ngheà cuûa ngöôøi daân laø cô sôû haï taàng giao thoâng,
lieân laïc vaø thoâng tin, quyõ thôøi gian nhaøn roãi cuûa con ngöôøi trong xaõ hoäi. Vaán ñeà
troïng taâm hieän nay laø taïo ra söï bình ñaúng veà hoïc phí hoïc taäp bình quaân treân moãi
ngöôøi hoïc ngheà, bôûi vì ñieàu naøy aûnh höôûng raát lôùn ñeán khaû naêng thaønh coâng hay
thaát baïi trong hoïc taäp, ñeán khaû naêng thaéng hay baïi trong caïnh tranh veà trình ñoä
hoïc vaán vaø tri thöùc.
1.3.2 Nhöõng kinh nghieäm vaø baøi hoïc cuûa caùc nöôùc veà phaùt trieån giaùo
duïc daïy ngheà cho CNKT.
1.3.2.1 Quan nieäm cuûa quoác gia veà phaùt trieån giaùo duïc ngheà nghieäp.
Töø Ñaïi hoäi III cuûa ÑCSVN (1960) nguyeân lyù giaùo duïc Vieät Nam ñöôïc
khaúng ñònh vaø tieáp tuïc ñöôïc quaùn trieät trong luaät giaùo duïc (1998): “hoaït ñoäng
giaùo duïc phaûi ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân lyù hoïc ñi ñoâi vôùi haønh, giaùo duïc keát
hôïp vôùi thöïc tieãn, giaùo duïc nhaø tröôøng keát hôïp vôùi giaùo duïc gia ñình vaø giaùo duïc
xaõ hoäi”. Heä thoáng giaùo duïc caùc caáp ñeàu phaûi vaän haønh theo nguyeân lyù aáy. Trong
ñoù, hoïc taäp gaén lieàn vôùi sản xuất laø haït nhaân cuûa toaøn boä nguyeân lyù giaùo duïc,
nhaèm muïc tieâu phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi ñeå phaùt trieån kinh tế-xaõ hoäi. Ñoái
vôùi töøng ngöôøi, phaùt trieån toaøn dòeân ñeå coù naêng löïc ngheà nghieäp, ñeå soáng vaø
17
ñoùng goùp cho gia ñình vaø cho coäng ñoàng. Vì theá, töø caùc lôùp maãu giaùo ñeán caùc baäc
hoïc veà sau luoân luoân phaûi giaùo duïc thaùi ñoä toân troïng ngöôøi lao ñoäng, yeâu lao
ñoäng, caàn cuø lao ñoäng, kyû luaät lao ñoäng, ñoäng cô lao ñoäng vì mình, vì xaõ hoäi.
Ñoàng thôøi, töøng lôùp, töøng caáp phaûi taêng daàn noäi dung vaø giôø hoïc lao ñoäng ñeán
höôùng nghieäp vaø hoïc ngheà cuï theå ñeå moãi ngöôøi khi tröôûng thaønh ñeàu coù khaû naêng
töï laäp thaân, laäp nghieäp.
Nghò quyeát Ñaïi hoäi ÑCSVN laàn VIII ñaõ ñeà ra nhieäm vuï “Taêng qui moâ
hoïc ngheà baèng moïi hình thöùc ñeå ñaït 22%-25% ñoäi nguõ lao ñoäng ñaõ ñöôïc qua ñaøo
taïo vaøo naêm 2000. Keá hoaïch ñaøo taïo ngheà phaûi theo saùt chöông trình kinh teá – xaõ
hoäi cuûa töøng vuøng, phuïc vuï cho söï chuyeån ñoåi cô caáu lao ñoäng cho CNH, HÑH
noâng nghòeâp vaø noâng thoân. Taêng cöôøng ñaàu tö, cuûng coá vaø phaùt trieån caùc tröôøng
daïy ngheà, xaây döïng moät soá tröôøng troïng ñieåm. Ñaøo taïo ñuû coâng nhaân laønh ngheà
cho caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, coù tính ñeán nhu caàu xuaát khaåu lao ñoäng”.
Caùc tröôøng daïy ngheà muoán naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo phaûi gaén ñaøo
taïo vôùi sản xuất vaø öùng duïng. Söï gaén boù sản xuất – ñaøo taïo – nghieân cöùu laø moâ
hình phoå bieán cuûa caùc tröôøng daïy ngheà trong khu vöïc vaø theá giôùi. Do vieäc lieân
keát chaët cheõ giöõa ñaøo taïo, sản xuất vôùi nghieân cöùu maø chaát löôïng ñaøo taïo ñöôïc
naâng leân. Vì theá Ñaïi hoäi IX ÑCSVN ñaõ ñeà caäp vieäc: “hieän ñaïi hoaù moät soá tröôøng
daïy ngheà, taêng nhanh tyû leä lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo trong toaøn boä lao ñoäng xaõ hoäi,
khuyeán khích phaùt trieån heä thoáng tröôøng lôùp daïy ngheà daân laäp vaø tö thuïc, trang bò
cho thanh nieân nhöõng kieán thöùc sản xuất, kyõ naêng lao ñoäng vaø naêng löïc tieáp thu
coâng ngheä môùi ñeå töï taïo vieäc laøm, chuû ñoäng tìm kieám cô hoäi laäp nghieäp.
Treân cô sôû naøy, chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi 2001-2010 ñaõ cuï
theå hoaù: “ñaøo taïo lôùp ngöôøi lao ñoäng coù kieán thöùc cô baûn, laøm chuû kyõ naêng ngheà
nghieäp, quan taâm hieäu quaû thieát thöïc, nhaïy caûm vôùi caùi môùi, coù yù thöùc vöôn leân
veà khoa hoïc vaø coâng ngheä. Xaây döïng ñoäi nguõ coâng nhaân laønh ngheà, caùc chuyeân
gia, nhaø khoa hoïc, nhaø vaên hoaù, nhaø kinh doanh, nhaø quaûn lyù”.
18
1.3.2.2 Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc
Trung Quoác thöïc hieän thí ñieåm cheá ñoä döï bò lao ñoäng cho caùc em hoïc
sinh caáp 2,3 tröôùc khi hoï tham gia vaøo thò tröôøng lao ñoäng ôû 36 thaønh phoá. Noäi
dung cô baûn cuûa cheá ñoä döï bò lao ñoäng naøy laø taäp hôïp ñoàng thôøi ñaøo taïo ngheà
nghieäp vaø giaùo duïc töông ñöông töø 1-3 naêm ñoái vôùi nhöõng thanh nieân thaønh thò
toát nghòeâp caáp 2,3 maø khoâng theå hoïc leân ñöôïc nöõa maø coù yù muoán ñi laøm ñeå hoï coù
ngheà nghieäp töông öùng vaø coù theå tham gia caïnh tranh treân thò tröôøng lao ñoäng,
cuoái cuøng xin ñöôïc vieäc laøm döôùi söï giuùp ñôõ cuûa nhaø nöôùc. Loaïi hình giaùo duïc kyõ
thuaät – ngheà nghieäp ôû Trung Quoác goàm coù caùc loaïi hình nhö sau: tröôøng Trung
hoïc ngheà sô caáp, tröôøng CNKT, tröôøng Trung hoïc ngheà nghieäp cao caáp, ôû caùc
tröôøng naøy thôøi gian hoïc laø 2 – 3 naêm, moät soá raát ít tröôøng hoïc ñeán 4 naêm vaø tuoåi
nhaäp hoïc laø töø 15-16 tuoåi. Trung Quoác raát quan taâm ñeán giaùo duïc daïy ngheà neân
ñaàu tö cho giaùo duïc daïy ngheà chieám tyû leä cao nhaát laø 41,64% treân toång ñaàu tö
cho giaùo duïc trong naêm 1997. Trung Quoác ñaõ ñöa ra yeâu caàu giaùo duïc gaén vôùi
thöïc tieãn, giaùo duïc lao ñoäng kyõ thuaät vaøo trong chöông trình giaùo duïc vaø chieám
ñeán 5% thôøi löôïng hoïc taäp. Tuy vaäy soá löôïng CNKT vaãn chöa ñaùp öùng yeâu caàu
phaùt trieån kinh teá: caùn boä kyõ thuaät chæ chieám khoaûng 5% daân soá lao ñoäng (töông
ñöông vôùi trình ñoä cuûa Hoa Kyø chieám treân 30% toång soá lao ñoäng). Trong toaøn boä
coâng nhaân lao ñoäng trong caùc xí nghieäp coâng nghieäp trong caû nöôùc, trình ñoä lao
ñoäng töø THCS trôû xuoáng chieám 68%, trình ñoä PTTH vaø qua ñaøo taïo ôû tröôøng
CNKT laø 30,4%, trình ñoä töø cao ñaúng trôû leân chæ coù 2,6%. Trình ñoä coâng nhaân treû
coù tay ngheà cao caáp chæ chieám 3%; 70% coâng nhaân treû voán laø löïc löôïng truï coät
cuûa söï phaùt trieån cuûa ngaønh coâng nghieäp thì tay ngheà thöïc teá döôùi möùc sô caáp.
Tröôùc yeâu caàu phaùt trieån kinh teá vôùi toác ñoä cao, Trung Quoác seõ thieáu raát nhieàu
lao ñoäng treû coù kyõ naêng töông öùng vôùi yeâu caàu cuûa ngaønh sản xuất taäp trung
nhieàu tri thöùc vaø ngaønh phuïc vuï voán laø nhöõng ngaønh chuû löïc thuùc ñaåy kinh teá
phaùt trieån vôùi toác ñoä cao. Ngay caû ñoái vôùi caùc ngaønh sản xuất truyeàn thoáng, do
19
tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø söï ñoåi môùi veà coâng ngheä, ñoøi hoûi ngaøy caøng cao hôn
veà soá löôïng cuõng nhö chaát löôïng cuûa ngöôøi lao ñoäng, neân Trung Quoác ñaõ xaùc
ñònh giaùo duïc ngheà nghieäp trôû thaønh troïng ñieåm cuûa thôøi kyø chieán löôïc naøy.
Coøn Thaùi Lan, ñeå khaéc phuïc tình traïng thaáp keùm cuûa ñoäi nguõ lao ñoäng
chöa qua ñaøo taïo vaø naïn thaát nghieäp ôû thaønh thò, baùn thaát nghieäp vaø thieáu vieäc
laøm thôøi vuï ôû noâng thoân, ñaõ thöïc hieän chính saùch ña daïng hoaù caùc loaïi hình ñaøo
taïo ngheà nghòeâp – kyõ thuaät. Chính phuû chuû tröông toå chöùc nhieàu loaïi hình ñaøo taïo
chính qui ñeå cung caáp lao ñoäng cho nhu caàu cuûa neàn kinh teá raát ña daïng nhö caùc
chöông trình daïy ngheà ngaén haïn giuùp ngöôøi lao ñoäng tìm kíeâm vieäc laøm; chöông
trình huaán luyeän ngheà löu ñoäng daïy caùc ngheà phoå bieán vôùi caùc khoaù huaán luyeän
töø 20 – 30 giôø vaø coù chöông trình naâng cao. Maëc khaùc, quyõ phaùt trieån nguoàn nhaân
löïc ñaõ ñöôïc thaønh laäp naêm 1995 nhaèm cung caáp voán cho caùc cô sôû daïy ngheà tö
nhaân vay. Ñoái vôùi giaùo vieân, ñeå giöõ nhöõng giaùo vieân öu tuù trong giaûng daïy, Thaùi
Lan thöïc hieän chính saùch: khoaûng 1% giaùo vieân ñöôïc choïn laø giaùo vieân quoác gia
seõ ñöôïc yeâu caàu cam keát thöïc hieän nhöõng döï aùn ñoåi môùi giaûng daïy. Danh hieäu
giaùo vieân quoác gia ñöôïc hoå trôï löông 100.000 bath/naêm vaø tröôøng nôi giaùo vieân
giaûng daïy seõ ñöôïc hoå trôï 200.000 bath ñeå nhaø tröôøng coù theå khuyeán khích coâng
vieäc cuûa giaùo vieân quoác gia.
Ôû moät soá nöôùc, roõ reät nhaát laø Ñöùc, moät heä thoáng ñaøo taïo keùp thöïc hieän
ôû tröôøng hoïc vaø ôû doanh nghiệp ñaõ raát thaønh coâng, vì caùc kieán thöùc cô baûn vaø lyù
thuyeát giaûng daïy coù hieäu quaû hôn trong tröôøng hoïc vaø caùc vieän nghieân cöùu trong
khi caùc kyõ thuaät hieän ñaïi vaø kyõ naêng thöïc haønh hoïc toát hôn taïi nhaø maùy. Ñöùc ñaõ
hình thaønh neàn giaùo duïc keùp, böôùc quaù ñoä troâi chaûy töø nhaø tröôøng ñeán nôi laøm
vieäc. Ñöùc ñaõ xaây döïng moät heä thoáng ñoái taùc vaø caùc moái lieân heä giöõa tröôøng hoïc,
gia ñình, doanh nghiệp, hoäi thöông maïi, phoøng thöông maïi, coâng ñoaøn vaø chính
phuû nhaèm ñaûm baûo thoaû maõn caùc nhu caàu cuûa töøng caù nhaân cuõng nhö cuûa töøng
doanh nghiệp. Trong nhieàu theá kyû truyeàn thoáng hoïc ngheà laø moät ñaëc ñieåm cuûa heä
20
thoáng kinh teá Ñöùc. Qui moâ vaø phaïm vi cuûa chöông trình ñaøo taïo Ñöùc vôùi khoaûng
500.000 coâng ty, ngaønh ngheà vaø cô quan nhaø nöôùc hôïp taùc chaët cheõ vôùi ngaønh
giaùo duïc ñeå vaän haønh moät heä thoáng giaùo duïc keùp: keát hôïp giaûng daïy ôû lôùp hoïc
ngheà taïi cô sôû sản xuất veà 400 ngaønh ngheà khaùc nhau. Gaàm 2/3 thanh nieân Ñöùc töø
16 ñeán 19 tuoåi sau khi hoïc xong lôùp 10 ñeàu tham gia chöông trình hoïc ngheà trong
thôøi gian 3 naêm. Ñieàu coát loõi trong heä thoáng giaùo duïc keùp cuûa Ñöùc laø caùc doanh
nghiệp tích cöïc tham gia vaø coù quan heä ñoái taùc chaët cheõ vôùi ngaønh giaùo duïc.
Trong nhöõng naêm 90, coâng nghieäp vaø nhöõng ngaønh ngheà Ñöùc ñaõ chi khoaûng 15
tyû USD/naêm veà ñaøo taïo ngheà. Ñöùc coi ñaøo taïo thanh nieân laø caùi giaù phaûi traû ñeå
coù theå kinh doanh, keå caû thôøi kyø khoù khaên. Haàu heát caùc ngaønh coâng nghieäp Ñöùc
ñeàu chaêm lo vaø baûo veä heä thoáng giaùo duïc keùp naøy.
Nhaät laïi khoâng gioáng vôùi heä thoáng hoïc ngheà caáp trung hoïc nhö cuûa
Ñöùc. Taïi Nhaät caùc coâng ty muùoân töï tieán haønh coâng vieäc ñaøo taïo cuï theå, coøn caùc
tröôøng trung hoïc taäp trung vaøo vieäc hoaøn thaønh chöông trình giaùo duïc haøn laâm cô
baûn. Maëc duø vaäy, Nhaät gioáng Ñöùc ôû choã ñaûm baûo moät söï quaù ñoä eâm thaám töø nhaø
tröôøng ñeán thò tröôøng lao ñoäng, Nhaät ñaõ xaây döïng ñöôïc moái quan heä ngaøy caøng
chaët cheõ vôùi caùc ñôn vò kinh doanh vaø nhaø tröôøng. Moät tyû leä raát cao hoïc sinh
trung hoïc khoâng coù khaû naêng vaøo ñaïi hoïc ñaõ coù vieäc laøm tröôùc khi caùc em toát
nghieäp.
Heä thoáng giaùo duïc Haøn Quoác ñöôïc caáu truùc coù söï phaân luoàng sôùm vaøo
baäc trung hoïc vaø ñaøo taïo kyõ thuaät ngheà nghieäp khi toát nghieäp baäc tieåu hoïc 6 naêm.
Ñoàng thôøi coâng taùc höôùng nghieäp raát ñöôïc quan taâm nhaèm taïo moái lieân heä chaët
cheõ giöõa giaùo duïc vaø ngheà nghòeâp cho hoïc sinh. Töø naêm hoïc thöù 3 cuûa tieåu hoïc
ñeán caùc lôùp ñaàu tieân cuûa PTTH seõ coù 10 moân hoïc baét buoäc, bao goàm nhöõng vaán
ñeà giaùo duïc coù lieân quan ñeán coâng ngheä thoâng tin, kyõ naêng maùy tính, khoa hoïc,
coâng ngheä, kinh teá gia ñình, nguyeân cöùu caùc ngaønh coâng nghieäp. Thöïc hieän vieäc
caûi caùch giaùo duïc ngheà ôû baäc trung hoïc nhaèm taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi hoïc coù theå
21
löïa choïn chöông trình hoïc trong töông lai cuûa mình treân cô sôû döïa treân naêng löïc
vaø nhu caàu cuûa baûn thaân laø tieáp tuïc hoïc taäp trong caùc tröôøng cao ñaúng, ñaïi hoïc
hay taïi nôi laøm vieäc. Ñoàng thôøi nhaø nöôùc öu tieân ñaàu tö cho vieäc hieän ñaïi hoaù caùc
tröôøng daïy ngheà baäc cao töø caùc quyõ cuûa ñòa phöông trong nguoàn ngaân saùch cuûa
nhaø nöôùc phuïc vuï cho giaùo duïc. Caùc hoïc sinh ôû caùc tröôøng daïy ngheà seõ ñöôïc öu
tieân nhaän hoïc boång do chính quyeàn vaø hoäi ñoàng hoïc boång Haøn Quoác taøi trôï.
Doanh nghiệp ñaët ôû caùc tröôøng hoïc keát hôïp hoïc taäp vaø sản xuất. Taïi Hoa
kyø 19% caùc tröôøng trung hoïc Hoa Kyø ñang vaän haønh moät loaïi doanh nghieäp naøo
ñoù, maø trong ñoù caùc hoïc sinh sản xuất caùc haønh hoaù vaø dòch vuï cho nhöõng ngöôøi
khaùc vôùi tö caùch laø moät boä phaän cuûa vieäc hoïc taäp taïi tröôøng cuûa caùc em. Taïi Ñan
Maïch, doanh nghieäp ñaët taïi nhaø tröôøng ñaõ ñöôïc söû duïng nhö laø moät boä phaän cuûa
heä thoáng hoïc ngheà ñeå cung caáp kinh nghieäm sản xuất cho hoïc sinh ñang chôø kyù
hôïp ñoàng ñaøo taïo vôùi caùc doanh nghieäp.
Thuî Ñieån ñoøi hoûi hoïc sinh PTTH phaûi daønh 15% thôøi gian laøm vieäc taïi
caùc coâng xöôûng, truï sôû, haàu heát coâng vieäc laøm ñoù khoâng coù löông.
Australia ñang thieát laäp cheá ñoä hoïc sinh hoïc ngheà ñeå cho pheùp hoïc sinh
lôùp 11 vaø 12 keát hôïp vieäc hoïc taäp ôû tröôøng vôùi kinh nghòeâm laøm vieäc vaø ñaøo taïo
baèng coâng vieäc.
Taïi phaàn lôùn caùc nöôùc coâng nghieäp hoaù ñaõ chuyeån maïnh theo höôùng
ñaøo taïo ngheà thaønh thaïo theo nguyeân coâng cho töøng loaïi coâng ngheä, thôøi gian
ñaøo taïo ruùt ngaén vaø boài döôõng naâng cao ñònh kyø theo yeâu caàu cuûa sản xuất.
Ôû caùc nöôùc coâng nghòeâp hoaù vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñeàu coù xu
höôùng khu vöïc tö nhaân tham gia ngaøy caøng nhieàu hôn vaøo toå chöùc ñaøo taïo ngheà
taïi doanh nghieäp, taïi caùc toå chöùc giaùo duïc vaø ñaøo taïo tay ngheà. Ôû Malaysia
khoaûng 2/3 caùc coâng vieäc ñaøo taïo ngheà do khu vöïc tö nhaân thöïc hieän, taïi
Indonesia caùc tröôøng ñaøo taïo ngheà tö nhaân tieáp nhaän 62% hoïc sinh hoïc ngheà vaø
taïi Thaùi Lan thì tyû leä naøy laø 43%.
22
Kinh nghieäm ôû moät soá nöôùc cho thaáy, hình thöùc giaùo duïc höôùng nghieäp
vaø ñaøo taïo ngheà taïi tröôøng theo kieåu truyeàn thoáng toán raát nhieàu chi phí vaø thöôøng
coù lieân keát raát yeáu vôùi nhu caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng.
1.3.2.3 Baøi hoïc kinh nghieäm
Qua nguyeân cöùu hoaït ñoäng ñaøo taïo ngheà cuûa caùc nöôùc ñaõ vaø ñang phaùt
trieån ta thaáy coù nhöõng ñaëc tröng nhö sau:
- Caùc tröôøng ngheà phaûi töï ñoåi môùi vaø naâng cao chaát löôïng chöông trình
giaûng daïy. Khaåu hieäu chung hieän nay laø giaùo duïc phaûi thuùc ñaåy suy nghó cuûa
ngöôøi hoïc. Daïy ngheà truyeàn thoáng ñöôïc coi laø ñaøo taïo thöïc teá cho nhöõng ngöôøi
hoïc, nay cuõng ñöôïc cô caáu laïi. Caùc caûi caùch naøy bao goàm vieäc taêng cöôøng noäi
dung lyù thuyeát vaøo caùc lôùp hoïc ngheà vaø taïo ñieàu kieän cho nhöõng ngöôøi toát nghieäp
coù theå theo hoïc ñaïi hoïc.
- Hoïc ngheà ñoái vôùi hoïc sinh döïa treân coâng vieäc. Ñaây laø caùch giaùo duïc
thoâng qua laøm vieäc, ñöôïc coi laø moät phöông phaùp daïy kieán thöùc vaø kyõ naêng caàn
thieát cho coâng vieäc thoâng qua ñoù ñeå hoïc sinh hoïc taäp.
- Nhaø tröôøng gaén lieàn vôùi xí nghòeâp sản xuất. ñaây laø moät höôùng phaùt
huy noäi löïc quan troïng nhaèm loâi cuoán söï tham gia cuûa xí nghieäp vaøo giaùo duïc
ngheà nghieäp veà caùc maët: taøi trôï, cung caáp hoïc boång, goùp yù noäi dung giaûng daïy,
cung caáp nôi thöïc haønh, tham quan thöïc ñòa cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh maø noäi
dung cao nhaát laø gaén noäi dung hoïc ngheà vôùi ñôøi soáng sản xuất thöïc, hoïc vôùi haønh,
traùnh hoïc haøn laâm, lyù thuyeát thuaàn tuyù.
- Doanh nghieäp ñaët ôû caùc tröôøng hoïc, keát hôïp hoïc taäp vôùi sản xuất. Taïi
Hoa Kyø, 19% caùc tröôøng trung hoïc ñang vaän haønh moät loaïi xí nghieäp naøo ñoù.
Trong ñoù, hoïc sinh sản xuất caùc loaïi haøng hoaù vaø dòch vuï cho nhöõng ngöôøi khaùc
vôùi tö caùch laø moät boä phaän cuûa söï hoïc taäp cuûa caùc em taïi tröôøng.
- Coâng ty laø nhaø tröôøng. Ñeå giaûm thieåu chi phí cho ñaøo taïo nhaân coâng,
caùc coâng ty ñaøo taïo ngöøôi laøm vieäc cuûa mình thoâng qua chieán löôïc hoïc taäp kòp
23
thôøi döôùi moät soá hình thöùc ñaøo taïo nhö: coâng nhaân ñaøo taïo laãn nhau, cheá ñoä goùp
yù caûi tieán. Moät soá doanh nghieäp laäp ra tröôøng hoïc rieâng cuûa doanh nghieäp ñeå
thöïc hieän vieäc ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi, boài döôõng, naâng cao trình ñoä cho ngöôøi lao
ñoäng. Moät trong nhöõng öu theá cuûa vieäc ñaøo taïo taïi coâng ty laø taïo ra moät heä thoáng
ñaøo taïo coù tính lieân tuïc ñeå nhöõng ngöôøi laøm vieäc coù theå thích nghi kòp thôøi vaø
naêng ñoäng vôùi caùc coâng ngheä môùi, caùc loaïi hình toå chöùc lao ñoäng môùi.
- Xaõ hoäi hoaù giaùo duïc chuyeân nghòeâp, daïy ngheà goùp phaàn naâng cao
chaát löôïng giaùo duïc. Töø nhöõng naêm 1990, moät soá nöôùc ñang phaùt trieån ñaõ chuû
tröông xaõ hoäi hoaù giaùo duïc, ña daïng hoaù caùc loaïi hình tröôøng lôùp nhaèm giaûm nheï
ngaân saùch nhaø nöôùc vaø giaûm thieåu chi phí quaûn lyù theo kieåu haønh chaùnh, quan
lieâu.
Qua nguyeân cöùu hoaït ñoäng ñaøo taïo ngheà cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc
Chaâu Aù, thì Haøn Quoác ñaït chaát löôïng giaùo duïc vaø nguoàn nhaân löïc cao vaø Trung
Quoác thì coù nhieàu ñieåm töông ñoàng veà quaù trình CNH, HÑH ñaát nöôùc vaø ñang
gaët haùi thaønh coâng. Vì theá ñaây laø nhöõng baøi hoïc kinh nghòeâm maø chuùng ta ñaëc
bieät löu yù khi aùp duïng vaøo vieäc thöïc hieän caùc hoaït ñoäng ñeå phaùt trieån ñoäi nguõ
CNKT ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng vaø ôû Vieät Nam noùi chung.
Toùm laïi, CNKT laø moät boä phaän quan troïng cuûa nguoàn nhaân löïc vaø cuûa
quaù trình sản xuất. Vì theá caàn coù söï quan taâm ñuùng möùc ñeå ñoäi nguõ CNKT phaùt
trieån caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng phaûi phuø hôïp vôùi nhu caàu phaùt trieån cuûa neàn
kinh teá.
Muoán phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT coù hieäu quaû, caàn tieán haønh ñoàng boä caùc
chính saùch ñoái vôùi caùc tröôøng daïy ngheà, giaùo vieân, hoïc vieân… ñaëc bieät caàn thu huùt
söï tham gia vaø phaùt huy vai troø cuûa chính quyeàn ñòa phöông, doanh nghieäp, caùc
nhaø ñaàu tö veà giaùo duïc daïy ngheà, nhaèm khai thaùc vaø phaùt huy nhieàu nguoàn löïc ñeå
phaùt trieån hoaït ñoäng daïy ngheà.
24
CHÖÔNG 2:
THÖÏC TRAÏNG ÑOÄI NGUÕ COÂNG NHAÂN KYÕ THUAÄT THAØNH PHOÁÁ HOÀ CHÍ MINH
2.1. Giôùi thieäu veà ñoäi nguõ CNKT treân ñòa baøn Tp.HCM
Trong nhöõng naêm qua, Tp.HCM laø nôi thöïc hieän toát chuû tröông ña daïng
hoaù ñaøo taïo ngheà, gaén ñaøo taïo vôùi söû duïng vaø giaûi quyeát vieäc laøm, ñaùp öùng moät
phaàn yeâu caàu veà nguoàn lao ñoäng kyõ thuaät cho ñaïi boä phaän caùc doanh nghieäp treân
ñiaï baøn Thaønh phoá vaø caùc tænh trong vuøng kinh teá troïng ñieåm khu vöïc phía Nam.
Thôøi gian qua, treân ñòa baøn thaønh phoá coù nhieàu tröôøng, cô sôû daïy ngheà ra ñôøi, ñaøo
taïo nhieàu hoïc vieân vôùi nhieàu hình thöùc ñaøo taïo ngaøy caøng phong phuù vaø ña daïng.
Nhôø ñoù, tyû leä lao ñoäng qua ñaøo taïo ngheà cuûa thaønh phoá taêng leân theå hieän qua
baûng soá lieäu sau:
Bieåu 2.1: Trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cuûa löïc löôïng lao ñoäng
treân ñòa baøn Tp.HCM
2000 2004
Trình ñoä chuyeân moân Toác ñoä taêng Soá ngöôøi Tyû leä% Soá ngöôøi Tyû leä%
A. Toång soá 2,359,375 100 2,561,104 100.00 108.55
Khoâng coù CMKT 1,824,156 77.32 1,768,367 69.05 96.94
Sô caáp 46,185 1.96 115,250 4.50 249.54
CNKT khoâng baèng 149,675 6.34 225,377 8.80 150.58
CNKT coù baèng 83,034 3.52 116,383 4.54 140.16
THCN 90,904 3.85 95,188 3.72 104.71
Cao ñaúng, ñaïi hoïc 153,155 6.49 228,778 8.93 149.38
Treân ñaïi hoïc 7,187 0.30 7,411 0.29 103.12
Khoâng xaùc ñònh 5,079 0.22 4350 0.17 85.65
Nguoàn: Cuïc thoáng keâ Tp.HCM
Nhaän xeùt:
Naêm 2000 soá lao ñoäng cuûa thaønh phoá laø 2.359.275 ngöôøi trong ñoù trong
25
ñoù lao ñoäng khoâng coù chuyeân moân nghieäp vuï chieám ña soá (77,32%). Tuy nhieân
ñeán naêm 2004 thì tyû leä naøy giaûm xuoáng chæ coøn 69,05% ñieàu naøy cho thaáy coù söï
caûi thieän chaát löôïng cuûa ñoäi nguõ lao ñoäng cuûa thaønh phoá.
Lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo ngheà ôû trình ñoä sô caáp ñaõ taêng töø 1,96% naêm
2000 leân 4,5% naêm 2004. Ñaây laø nhoùm lao ñoäng coù toác ñoä nhanh nhaát ñaït gaàn
249.54% so vôùi naêm 2000. Tuy nhieân lao ñoäng ôû trình ñoä naøy vaãn coøn khaù khieâm
toán chæ chieám 4,5% so vôùi toång lao ñoäng naêm 2004.
Tyû leä CNKT khoâng coù baèng chieám 6,34% naêm 2000 vaø taêng leân ñeán
8.8% naêm 2004 trong toång löïc löôïng lao ñoäng. Löïc löôïng naøy ñaõ taêng 75.702
ngöôøi trong giai ñoaïn naøy. Beân caïnh ñoù thì CNKT coù baèng cuõng coù toác ñoä taêng
cao tuy nhieân coù tyû leä thaáp hôn chæ chieám 4,54% trong toång lao ñoäng.
Ngoaøi ra, lao ñoäng coù trình ñoä cao ñaúng vaø ñaïi hoïc chieám tyû leä cao
ñöùng thöù 2 sau lao ñoäng khoâng coù chuyeân moân nghieäp vuï vôùi tyû leä 8.93% naêm
2004 vaø taêng 149.38% so vôùi naêm 2000.
Nhìn chung cô caáu lao ñoäng veà chuyeân moân nghieäp vuï coù bieán ñoåi theo
chieàu höôùng toát nhöng tyû leä lao ñoäng chöa qua ñaøo taïo coøn khaù cao trong naêm
2004 vaø tyû leä trong cô caáu vaãn coøn nhieàu baát hôïp lyù theo soá lieäu naêm 2004 thì
Thaønh phoá coù tyû leä nhö sau: CÑ,ÑH/THCN/CNKT = 1/0.42/1.49. Ñieàu naøy cho
thaáy caàn phaûi chuù yù ñuùng möùc ñeán möùc ñoä caân ñoái giöõa ñaøo taïo ñaïi hoïc vaø ñaøo
taïo ngheà cho lao ñoäng.
Löïc löôïng lao ñoäng cuûa Tp.HCM naêm 2004 laø 2.561.104 ngöôøi. Söï
phaân boá lao ñoäng trong caùc thaønh phaàn kinh teá naêm 2004 chieám tyû leä nhö sau: khu
vöïc noâng laâm ngö nghieäp chieám tyû leä 5,91%; khu vöïc coâng nghòeâp xaây döïng
chieám 47,2% vaø trong dòch vuï thöông maïi chieám 46,87%. Trong ñoù ñoäi nguõ
CNKT taäp trung nhieàu nhaát trong lónh vöïc coâng nghieäp cuûa thaønh phoá.
Ñoäi nguõ kyõ thuaät vieân CNKT trong ngaønh coâng nghieäp, tröø moät soá ñöôïc
ñaøo taïo trong caùc tröôøng chính qui (chieám khoaûng 20%), coøn laïi laø ñöôïc ñaøo taïo
26
taïi choã ngaén haïn taïi caùc trung taâm daïy ngheà hoaëc ñöôïc truyeàân ngheà töø theá heä
tröôùc. Coù theå noùi raèng soá ñoäi nguõ naøy, soá ñöôïc ñaøo taïo trong caùc tröôøng chính qui
tuy coù ñöôïc trang bò kieán thöùc ñaày ñuû, heä thoáng, song tay ngheà coøn non yeáu chöa
ñuû khaû naêng tieáp caän nhanh nhaïy vôùi coâng ngheä, thieát bò hieän ñaïi. Vì vaäy trong
töông lai caàn ñöôïc tieáp tuïc ñaøo taïo caáp toác taïi caùc cô sôû coù maùy moùc thieát bò môùi
hoaëc xuùc tieán maïnh caùc cô sôû daïy ngheà thì ñoäi nguõ naøy môùi mong thích öùng ñöôïc
vôùi neàn sản xuất hieän ñaïi.
Ñoái vôùi ña soá coøn laïi laø caùc thôï coâng ngheä, chæ coù khaû naêng laøm moät soá
thao taùc trong daây chuyeàn sản xuất, thieáu kieán thöùc cô baûn, thieáu khaû naêng chuyeân
saâu vaø tay ngheà thaønh thaïo khi coâng ngheä sản xuất thay ñoåi do ñoù chuùng ta cuõng
caàn coù keá hoaïch cuï theå ñeå giaûi quyeát tình traïng naøy.
Ñaëc bieät trong laõnh vöïc coâng nghòeâp cuûa Tp.HCM coøn thieáu raát nhieàu
CNKT baäc cao, coù kinh nghòeâm sản xuất, coù baøn tay vaøng ñeå coù khaû naêng giaûi
quyeát caùc vaán ñeà khoù khaên phöùc taïp, thieáu caû löïc löôïng thôï laønh ngheà, ñoäi nguõ
khaù phoå bieán trong caùc nöôùc coù neàn coâng nghieäp phaùt trieån ñöôïc ñaøo taïo hoaøn
chænh, ñöôïc höôûng cheá ñoä ñaõi ngoä töông xöùng vôùi nhieäm vuï chuyeån taûi moïi
nguyeân cöùu trong khoa hoïc, nguyeân cöùu thieát keá treân giaáy, baûn veõ vaø phaàn meàm
ñeå laøm maãu, sản xuất coâng cuï vaø caùc duïng cuï phuï kieän thay theá tröôùc khi sản
xuất, vaø chính hoï seõ giuùp coâng nhaân tröïc tieáp sản xuất saùng taïo ra caùc sản phẩm
phuïc vuï cho xaõ hoäi. Tuy nhieân laâu nay, vieäc ñaøo taïo lao ñoäng cho sản xuất tröïc
tieáp chuùng ta chöa quan taâm nhieàu laém. Chaéc chaén trong thôøi gian tôùi, cuøng vôùi
vieäc ñaøo taïo kyõ thuaät vieân vaø CNKT chuùng ta phaûi nguyeân cöùu xaây döïng keá
hoaïch ñaøo taïo thôï caû laønh ngheà ñeå phuïc vuï cho vieäc phaùt trieån ngaønh coâng
nghòeâp.
Vì vaäy ñeå coù theå thöïc hieän thaønh coâng söï nghieäp CNH, HÑH cuûa thaønh
phoá, chaát löôïng ñoäi nguõ lao ñoäng phaûi nhanh choùng ñöôïc caûi thieän, thay ñoåi cô
caáu gia taêng löïc löôïng lao ñoäng tröïc tieáp coù tay ngheà cao ñeå ñaùp öùng yeâu caàu,
27
ñieàu kieän cao cuûa hoaït ñoäng sản xuất kinh doanh trong neàn kinh teá.
2.2 Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa ñoäi nguõ CNKT
cuûa Thaønh phoá
2.2.1 Caùc ñieàu kieän veà kinh teá - xaõ hoäi
Trong nhöõng naêm qua, kinh teá Tp.HCM coù söï taêng tröôûng khaù nhanh,
goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa khu vöïc cuõng nhö cuûa
caû nöôùc. Hieän nay, thaønh phoá vaãn giöõ vöõng vai troø laø ñòa phöông coù toác ñoä phaùt
trieån kinh teá nhanh nhaát trong caû nöôùc vôùi keát quaû taêng tröôûng kinh teá 5 naêm
(2001-2005) ñaït möùc bình quaân 11%/naêm, cao hôn toác ñoä taêng 10,3%/naêm cuûa
giai ñoaïn 1996-2000. Toác ñoä taêng tröôûng GDP trong nhöõng naêm qua ngaøy caøng
cao, naêm sau cao hôn naêm tröôùc, töø 9% naêm 2000, ñeán naêm 2005 öôùc ñaït 12,2%.
Trong 5 naêm qua, giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá
taêng bình quaân treân 15%/naêm, chieám tyû troïng gaàn 30% giaù trò saûn xuaát coâng
nghieäp caû nöôùc.
Kinh teá daân doanh cuõng ñaõ thöïc söï trôû thaønh ñoäng löïc taêng tröôûng chính
cho kinh teá Tp.HCM töø naêm 2002 ñeán nay. Naêm 2004, kinh teá daân doanh taêng
tröôûng 14,1%, kinh teá Nhaø nöôùc 8,8% vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi 12,0%. Tính ñeán naêm
2005 ñaõ coù hôn 60.000 doanh nghieäp hoaït ñoäng treân ñòa baøn thaønh phoá. Ñieàu naøy
ñaõ taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi lao ñoäng coù vieäc laøm. Vì vaäy soá lao ñoäng ñöôïc giôùi
thieäu vieäc laøm, bình quaân ñaït 215.000 ngöôøi/naêm. Tyû leä lao ñoäng thaát nghieäp treân
ñòa baøn thaønh phoá giaûm töø 6,8% naêm 2001 xuoáng coøn 6,1% naêm 2004. Thu nhaäp
bình quaân ñaàu ngöôøi cuûa thaønh phoá cuõng taêng nhanh. Naêm 2000 thu nhaäp bình
quaân ñaàu ngöôøi ñaït 1.365 USD/ngöôøi/naêm, ñeán naêm 2005 öôùc ñaït 1.920
USD/ngöôøi/naêm.
Thôøi gian qua Tp.HCM ñaõ taäp trung phaùt tríeån caùc ngaønh ngheà thaâm
duïng lao ñoäng ñeå taïo vieäc laøm cho ngöôøi daân tuy nhieân ñeán nay ñaõ xaûy ra tình
traïng thieáu lao ñoäng ôû caùc doanh nghòeâp. Thöïc traïng naøy ñang ñöôïc nhaän ra vaø
28
hieän taïi Tp.HCM ñang phaûi giaûi baøi toaùn chuyeån dòch cô caáu ñaàu tö, taäp trung vaøo
caùc ngaønh coâng ngheä kyõ thuaät cao, thaâm duïng voán vaø chaát xaùm thay vì thaâm duïng
lao ñoäng. Ba ngaønh muõi nhoïn ñöôïc choïn löïa trong cô caáu ñaàu tö saép tôùi cuûa
Tp.HCM laø ñieän töû - tin hoïc, cô khí chính xaùc, coâng ngheä hoùa. Tuy nhieân ñaây laø
baøi toaùn ñuùng ñaén ñeå phaùt huy theá maïnh cuûa Tp.HCM laø chaát xaùm vaø tay ngheà.
Ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, töø naêm 1993 Tp.HCM ñaõ quy
hoaïch heä thoáng caùc khu coâng nghieäp - khu cheá xuaát (KCN - KCX) laøm haït nhaân
chuyeån dòch cô caáu kinh teá thaønh phoá. Beân caïnh nhöõng thaønh töïu thì cuõng phaûi
thöøa nhaän raèng vieäc cung öùng lao ñoäng chöa theo kòp söï phaùt trieån KCN - KCX.
Nguoàn nhaân löïc chöa ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån cuûa caùc KCN - KCX caû veà soá
löôïng vaø chaát löôïng, laïc haäu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc.
Hieän nay theo baùo caùo cuûa Ban quaûn lyù KCX – KCN Tp.HCM thì trình
ñoä chuyeân moân cuûa löïc löôïng lao ñoäng maø caùc KCN - KCX ñang tuyeån duïng theo
tyû leä nhö sau: ÑH, CÑ: 25%, Trung caáp, ngheà: 40%, lao ñoäng phoå thoâng:35%. Töø
ñaây cho thaáy soá löôïng lao ñoäng coù coù trình ñoä chuyeân moân laø trung caáp ngheà laø
cao nhaát chieám ñeán 40% toång lao ñoäng.
Söï nghieäp CNH, HÑH ñaát nöôùc noùi chung vaø ñoái vôùi Thaønh phoáá noùi
rieâng ñoøi hoûi ñoäi nguõ CNKT vôùi soá löôïng vaø chaát löôïng ngaøy caøng cao. Tp.HCM
ñaõ trieån khai chuû tröông ña daïng hoaù ñaøo taïo ngheà nhöng chæ ñaùp öùng moät phaàn
nhu caàu nguoàn CNKT, vì vaäy caàn coù nhöõng ñaùnh gía toaøn dieän laøm cô sôû ñeå ñeà
xuùaât caùc giaûi phaùp toång theå, ñoàng boä ñeå sôùm taïo ra ñoäi nguõ CNKT coù ñuû veà soá
löôïng vaø chaát löôïng ñeå ñaùp öùng cho nhu caàu phaùt trieån kinh teá treân ñòa baøn Thaønh
phoáá hieän nay.
2.2.2 Caùc chính saùch
Ñeå khai thaùc, huy ñoäng caùc nguoàn löïc xaõ hoäi cuøng ñaàu tö vôùi nhaø nöôùc
ñeå phaùt trieån ñaøo taïo ngheà, ñaùp öùng nhu caàu hoïc ngheà ña daïng cuûa ngöôøi daân vaø
ñaùp öùng moät phaàn quan troïng yeâu caàu nhaân löïc cho caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn
29
thaønh phoá vaø caùc tænh laân caän. Thaønh phoá ñaõ thöïc hieän toát caùc chuû tröông, chính
saùch khuyeán khích xaõ hoäi hoùa hoaït ñoäng giaùo duïc vaø ñaøo taïo ngheà vôùi tính nhaïy
beùn vaø naêng ñoäng cuûa thaønh phoá, ñieàu naøy ñaõ thuùc ñaåy maïnh meõ caùc löïc löôïng xaõ
hoäi tham gia daïy ngheà. Thöïc teá laø söï phaùt trieån maïng löôùi daïy ngheà taïi thaønh phoá
trong thôøi gian qua ñaõ chöùng minh tính kòp thôøi, phuø hôïp cuûa heä thoáng chuû tröông
chính saùch.
Beân caïnh vieäc ñaàu tö cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc tröïc tieáp cho caùc cô sôû
daïy ngheà coâng laäp, thaønh phoá coøn thöïc hieän chöông trình cho vay voán öu ñaõi ñoái
vôùi caùc cô sôû daïy ngheà, keå caû coâng laäp theo phöông thöùc “nhaø nöôùc traû laõi vay, cô
sôû daïy ngheà traû voán vay (thôøi haïn trung bình laø 7-10 naêm)”.
Neùt noåi baäc trong phaùt trieån daïy ngheà cuûa thaønh phoá laø xaõ hoäi hoaù ñaàu
tö phaùt trieån caùc ñôn vò daïy ngheà vaø chi cho vieäc daïy vaø hoïc. Toång nguoàn löïc taøi
chính cho coâng taùc daïy ngheà trong 5 naêm qua (2001 - 2005) cuûa caùc ñôn vò daïy
ngheà tröïc thuoäc cuûa thaønh phoá öôùc khoaûng 1.243 tyû ñoàng, trong ñoù soá ngoaøi ngaân
saùch nhaø nöôùc laø 967 tyû chieám 77,8%.
Thaønh phoá luoân khuyeán khích phaùt huy tính naêng ñoäng, nhaïy beùn cuûa caùc cô sôû daïy ngheà trong vieäc hình thaønh caùc phöông thöùc ñaøo taïo môùi. Khuyeán khích vaø taïo ñieàu kieän ñeå caùc toång coâng ty, coâng ty chuyeân ngaønh, hoäi ngheà nghieäp… tham gia daïy ngheà nhaèm khai thaùc khaû naêng veà voán, nhaân löïc kyõ thuaät, thoâng tin, coâng ngheä, chuyeân moân vaø thieát bò kyõ thuaät cho ñaøo taïo.
Tuy nhieân chính saùch khuyeán khích ñoái vôùi ngöôøi daïy, ngöôøi hoïc vaø caùn boä quaûn lyù, chính saùch ñaõi ngoä, toân vinh ngöôøi thaày, ngöôøi thôï gioûi chaäm ñöôïc ban haønh. Ñoái vôùi giaùo vieân daïy ngheà, duø coù hoïc vò cao vaãn chæ coù theå ñaït giaùo vieân cao caáp, chöù khoâng ñöôïc laø giaûng vieân chính vaø duø coù hoïc vò tieán só cuõng khoâng ñöôïc phong haøm phoù gíao sö, giaùo sö neân cuõng raát khoù khaên khi giöõ chaân vaø thu huùt giaùo vieân gioûi. Vì theá, soá ñoâng giaùo vieân daïy ngheà mong muoán nhaø tröôøng thay ñoåi caùch quaûn lyù, boài döôõng kyõ thuaät chuyeân moân vaø taêng thu nhaäp. Ñoái vôùi hoïc sinh hoïc ngheà, soá ñoâng cuõng coù mong muoán boå sung, hieän ñaïi hoaù maùy moùc, phöông tieän daïy vaø hoïc, caäp nhaät, ñoåi môùi muïc tieâu, noäi dung chöông trình, boài döôõng, naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ giaùo vieân, taêng cöôøng thöïc taäp taïi xöôûng vaø taïi xí nghieäp.
Chính saùch cuûa nhaø nöôùc nhaèm chaêm lo cho ñoäi nguõ coâng nhaân chöa
30
ñöôïc quan taâm ñuùng möùc, neân chöa taïo ñöôïc moät hình aûnh haáp daãn trong vieäc löïa choïn con ñöôøng hoïc ngheà, laøm thôï. Do taùc ñoäng cuûa cô cheá thò tröôøng neân moät boä phaän coâng nhaân khoâng coù vieäc laøm oån ñònh, phaûi luaân chuyeån nôi laøm vieäc hoïaêc bò thoâi vieäc.
Chính vì vaäy thaønh phoá caàn ñöa ra caùc chính saùch phuø hôïp ñeå phaùt trieån heä thoáng ñaøo taïo daïy ngheà ñeå ñoäi nguõ CNKT ngaøy caøng taêng veà soá löôïng laãn chaát löôïng.
2.2.3 Phaân tích thöïc traïng heä thoáng ñaøo taïo CNKT Thaønh phoáá Hoà Chí
Minh.
2.2.3.1 Veà cô sôû daïy ngheà
Tp.HCM laø nôi taäp trung nhieàu tröôøng daïy ngheà, cô sôû daïy ngheà thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá, caáp quaûn lyù khaùc nhau, coù söï phaùt trieån ngaøy caøng maïnh meõ vaø coù toång soá caùc tröôøng daïy ngheà cao nhaát nöôùc. Chæ trong 5 naêm 2001 – 2005 soá löôïng tröôøng vaø cô sôû daïy ngheà taêng leân 1,7 laàn, naâng toång soá cô sôû daïy ngheà treân ñòa baøn Thaønh phoáá laø 305.
Bieåu 2.2: Tình hình phaùt trieån maïng löôùi tröôøng, cô sôû daïy ngheà
treân ñòa baøn Thaønh phoáá
350
Toång coäng
300
250
Tröôøng ÑH, CÑ, THCN coù daïy ngheà
200
150
Trung taâm daïy ngheà quaän, huyeän
100
Caùc trung taâm khaùc coù daïy ngheà
50
0
2001
2002
2003
2004
2005
Caùc tröôøng ngoaøi coâng laäp coù daïy ngheà
(Ñvt: löôït ngöôøi)
Nguoàn: Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng daïy ngheà
treân ñòa baøn Thaønh phoáá. Naêm 2001 – 2005
31
Nhaän xeùt: soá löôïng caùc tröôøng caùc cô sôû daïy ngheà ñeàu taêng ñaùng keå trong
vaøo 5 naêm qua. Nguyeân nhaân laø coù söï gia taêng raát maïnh meõ veà soá löôïng caùc
tröôøng ngoaøi coâng laäp coù daïy ngheà. Naêm 2001 chæ coù 123 tröôøng nhöng ñeán naêm
2005 thì con soá naøy ñaõ laø 226. Beân caïnh ñoù, cuõng coù söï taêng nheï cuûa caùc Tröôøng
ñai hoïc, cao ñaúng, THCN coù daïy ngheà, coøn caùc Trung taâm daïy ngheà quaän huyeän
vaø caùc trung taâm coù daïy ngheà khaùc thì haàu nhö khoâng taêng.
Söï phaùt trieån nhanh cuûa caùc tröôøng, cô sôû daïy ngheà trong thôøi gian qua laø
keát quaû cuûa vieäc thöïc hieän chuû tröông xaõ hoäi hoaù. Ngaønh ñaõ khuyeán khích, taïo
ñieàu kieän ñeå caùc thaønh phaàn kinh teá cuøng tham gia ñaàu tö môû môùi caùc cô sôû daïy
ngheà. Vôùi söï gia taêng maïnh meõ cuûa cô sôû daïy ngheà ngoaøi coâng laäp trong 5 naêm
chieám tyû leä hôn 70% toång soá cô sôû daïy ngheà trong cuøng thôøi kyø.
Maïng löôùi naøy phaân boá khaép 24 quaän huyeän, coù qui moâ ñaøo taïo haøng naêm
hôn 30.000 hoïc sinh CNKT vaø khoaûng 320.000 hoïc vieân ngaén haïn.
Hieän nay, treân ñòa baøn Thaønh phoáá coù 32 tröôøng ÑH, CÑ, THCN, CNKT
coù daïy ngheà do caùc boä, ngaønh trung öông quaûn lyù. Haøng naêm caùc tröôøng naøy ñöôïc
caùc boä, ngaønh caáp töø 60 – 80% kinh phí chi thöôøng xuyeân vaø 100% kinh phí xaây
döïng cô sôû vaät chaát. Trong nhöõng naêm qua, nhieàu tröôøng ñöôïc taäp trung ñaàu tö ñeå
phuïc vuï cho ñaøo taïo ngheà nhö: tröôøng Trung hoïc ñieän 2 (ñöôïc ñaàu tö hôn 60 tyû
ñoàng trong 3 naêm 1996 – 1999), tröôøng Cao ñaúng coâng nghieäp 4 ( ñaàu tö hôn 60
tyû ñoàng ñeå xaây môùi caùc tröôøng hoïc, naâng toång soá phoøng hoïc leân 200 phoøng). Hieän
nay, coù nhieàu tröôøng ñaõ vaø ñang coù keá hoaïch môû roäng qui moâ ñaøo taïo nhö:
Tröôøng trung hoïc ñieän 2, Tröôøng CÑ Coâng nghòeâp 4, Tröôøng CÑ Coâng ngheä Thöïc
phaåm, Tröôøng TH Kyõ thuaät Thôøi trang 2, Tröôøng CÑ Xaây döïng 2. Tuy nhieân vaãn
coøn nhieàu tröôøng phaûi söû duïng maùy moùc laïc haäu, trong ñoù coù nhöõng maùy moùc
ñöôïc trang bò tröôùc naêm 1975 nhö Tröôøng Kyõ thuaät Cao thaéng, Tröôøng Kinh teá Kyõ
thuaät Coâng nghieäp 2, Tröôøng CÑ Coâng nghòeâp 4, Tröôøng Kyõ thuaät Nghòeâp vuï
Giao thoâng Vaän taûi…
32
Thaønh phoáá Hoà Chí Minh hieän nay coù 19 tröôøng THCN vaø tröôøng CNKT.
Nhöõng tröôøng naøy ñöôïc ngaân saùch ñaàu tö ban ñaàu veà xaây dựng vaø kinh phí hoaït
ñoäng thöôøng xuyeân, nhöng möùc ñoä coøn haïn cheá. Haøng naêm Thaønh phoáá caáp
khoaûng 65 – 85% kinh phí thöôøng xuyeân, phaàn coøn laïi, caùc tröôøng söû duïng trang
thieát bò vaø cô sôû vaät chaát hieän coù ñeå toå chöùc daïy ngheà ngaén haïn, laáy thu buø chi vaø
töï naâng caáp moät phaàn nhöõng trang thieát bò laïc haäu. Ngoaøi ra, caùc tröôøng coøn vaän
ñoäng caùc nguoàn vieän trôï ñeå ñöôïc cung caáp moät soá maùy moùc thieát bò. Vì theá hieän
nay coøn nhieàu tröôøng coù maùy moùc, thieát bò ñöôïc sản xuất caùch ñaây treân 20 naêm
nhö: Tröôøng Kyõ thuaät Nghieäp vuï Xaây döïng, Tröôøng TH Kyõ thuaät Lyù Töï Troïng,
Tröôøng TH Coâng nghòeâp Thaønh phoáá, Tröôøng TH Giao thoâng Coâng chaùnh, Tröôøng
TH Kyõ thuaät Nguyeãn Höõu Caûnh. Ñoái vôùi 18 Trung taâm daïy ngheà quaän, huyeän thì
chuû yeáu laø daïy ngheà ngaén haïn, boài döôõng ngheà vôùi phöông thöùc laáy thu buø chi.
Nhaø nöôùc ñaàu tö ban ñaàu ñeå trang bò maët baèng, nhaø xöôûng vaø moät soá trang thieát bò
tuy nhieân vaãn coøn haïn cheá veà soá löôïng laãn chaát löôïng. Trong hôn 10 naêm qua, caùc
trung taâm daïy ngheà ñöôïc naâng caáp veà cô sôû vaät chaát vaø trang thieát bò thoâng qua
ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc, vieän trôï (chieám 50% trung taâm daïy ngheà) vaø töï ñaàu tö töøng
böôùc ñeå ñaùp öùng nhu caàu tuyeån duïng lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn
Thaønh phoáá. Ñoàng thôøi töø naêm 1994 ñeán nay, Thaønh phoáá ñaõ tieáp nhaän döï aùn “taêng
cöôøng caùc trung taâm daïy ngheà” do chính phuû Thuî Ñieån taøi trôï ñeå naâng cao chaát
löôïng daïy ngheà, thoâng qua vieäc boå sung trang thieát bò, bieân soaïn chöông trình daïy
ngheà ngaén haïn theo phöông phaùp “phaân tích ngheà”, toå chöùc boài döôõng nghieäp vuï
sö phaïm, toå chöùc hoäi thaûo veà daïy ngheà… nhôø vaäy maø toång cuïc daïy ngheà ñaõ chaáp
nhaän cho 5 trung taâm daïy ngheà ñöôïc ñaøo taïo CNKT cuûa caùc quaän nhö: quaän 5, 10,
12, Bình Thaïnh, Phuù Nhuaän.
Ngoaøi ra thaønh phoá ñaõ khai thaùc coù hieäu quaû heä thoáng Tröôøng trung öông
truù ñoùng taïi thaønh phoá ñeå goùp phaàn ñaøo taïo CNKT. Haøng naêm soá hoïc vieân thaønh
phoá do caùc tröôøng TW ñaøo taïo xaáp xæ soá hoïc vieân do caùc tröøông thaønh phoá ñaøo
33
taïo. Beân caïnh ñoù, thaønh phoá ñaõ thí ñieåm chöông trình lieân keát tröôøng trung öông
ñaøo taïo CNKT cho thaønh phoá (khoaù 1 coù 3 tröôøng tham gia vôùi 450 CNKT, ñaït
hieäu suaát ñaøo taïo chung treân 90% vaø 100% hoïc sinh ra tröôøng ñöôïc caùc doanh
nghieäp tieáp nhaän)
Caùc cô sôû daïy ngheà daân laäp, tö thuïc chuû yeáu daïy ngheà ngaén haïn, boài
döôõng ngheà. Haøng naêm, caùc cô sôû daïy ngheà daân laäp, tö thuïc ñaøo taïo ngheà ngaén
haïn chíeâm 40-50% toång soá ñaøo taïo ngaén haïn cuûa Thaønh phoáá. Soá cô sôû daïy ngheà
coù khaû naêng ñaøo taïo daøi haïn nhö: Tröôøng Ñaøo taïo Nghòeâp vuï Du lòch Saøi Goøn,
Tröôøng Khoâi Vieäc, Tröôøng Kim hoaøn Vieät Nam, Tröôøng Cô khí Luyeän kim, Trung
taâm daïy ngheà kyõ thuaät cao. Tuy nhieân ña soá caùc cô sôû daïy ngheà daân laäp, tö thuïc
thueâ maët baèng hoaït ñoäng cho neân tính oån ñònh khoâng cao, chuû yeáu ñaàu tö trang
thieát bò daïy ngheà kyõ thuaät dòch vuï, chæ coù moät ít tröôøng coù ñuû ñieàu kieän ñaøo taïo
ngheà baäc 3/7.
2.2.3.2 Veà giaùo vieân daïy ngheà.
Ñoäi nguõ giaùo vieân daïy ngheà coù söï phaùt trieån maïnh meõ. Neáu nhö naêm
2005, treân ñòa baøn Thaønh phoáá coù khoaûng 5000 giaùo vieân tham gia daïy ngheà.
Ngoaøi soá ñöôïc ñaøo taïo chính qui, ñaûm nhaän vai troø cô höõu taïi caùc cô sôû, giaùo vieân
daïy ngheà coøn ñöôïc huy ñoäng töø nhieàu nguoàn, bao goàm caùc CNKT, nhaân vieân
nghieäp vuï coù trình ñoä, vaø kinh nghieäm sản xuất, caùc giaûng vieân ôû caùc tröôøng ñaïi
hoïc, cao ñaúng, caùc vieän nghieân cöùu… trong ñoù coù 77 tieán só, 298 thaïc só, 2.276 ñaïi
hoïc, 344 cao ñaúng.
Thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån ñoäi nguõ giaùo vieân daïy ngheà, ñoåi môùi
phöông phaùp giaûng daïy, caùc ñôn vò quaûn lyù ñaõ phoái hôïp vôùi caùc ñôn vò coù chöùc
naêng toå chöùc caùc lôùp boài döôõng veà chuyeân moân, nghòeâp vuï sö phaïm, boài döôõng tin
hoïc, caùc lôùp chuyeân ñeà kyõ thuaät môùi. Beân caïnh vieäc hôïp taùc vôùi tröôøng ÑH Sö
phaïm cho giaùo vieân, neân tyû leä giaùo vieân daïy ngheà ñaït chuaån taêng nhanh, naêm
2002 chæ coù 54% giaùo vieân ñaït chuaån, naêm 2003 ñaõ taêng leân 71% vaø ñeán cuoái
34
naêm 2005, tyû leä giaùo vieân ñaït chuaån chuyeân moân nghieäp vuï ñaõ taêng leân ñeán 80%
so vôùi toång soá.
Tuy nhieân phöông phaùp giaûng daïy coøn naëng lyù thuyeát, nheï thöïc haønh,
chöa caäp nhaät veà coâng ngheä môùi. Moät soá giaùo vieân ñöôïc ñi nöôùc ngoaøi taäp huaán
hoaëc tham gia sản xuất coù thôøi haïn ñeå naâng cao trình ñoä nghieäp vuï chuyeân moân,
nhöng thieáu trang thieát bò vaø taøi lieäu ñeå phaùt huy kieán thöùc ñöôïc boå sung.
Theâm vaøo ñoù, giaùo vieân daïy ngheà chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc vaø coù
nhieàu baát caäp trong cheá ñoä löông thöôûng giöõa giaùo vieân daïy thöïc haønh vaø giaùo
vieân daïy lyù thuyeát laøm cho khoâng ít giaùo vieân boû ngheà ñeå ñi laøm vieäc khaùc coù thu
nhaäp cao hôn. Ñieàu naøy ñaõ gaây ra khoâng ít khoù khaên cho vieäc phaùt trieån ñoäi nguõ
giaùo vieân daïy ngheà veà soá löôïng vaø chaát löôïng.
2.2.3.3 Veà chöông trình ñaøo taïo ngheà
Treân cô sôû chöông trình ñang aùp duïng, caùc cô sôû daïy ngheà ñeàu xaây döïng,
boå sung, ñieàu chænh chöông trình ñaøo taïo ñeå thích öùng vôùi thöïc teá, ñaùp öùng theo
nhu caàu söû duïng cuûa xaõ hoäi, theo trình ñoä ñaàu vaøo cuûa hoïc sinh. Vì vaäy nhieàu
tröôøng ñaõ tieán haønh khaûo saùt, nguyeân cöùu caùc daây chuyeàn sản xuất kinh doanh,
nguyeân cöùu caùc coâng ngheä môùi cuûa caùc doanh nghieäp vaø ñaõ tieán haønh toå chöùc cho
hoïc vieân thöïc taäp taïi caùc cô sôû sản xuất kinh doanh; sau moät thôøi gian giaûng daïy,
giaùo vieân vaø nhaø tröôøng laéng nghe yù kieán cuûa cuûa hoïc vieân, nhaän xeùt cuûa ngöôøi
söû duïng lao ñoäng cuõng nhö ñoái chieáu vôùi tình hình thöïc teá cuûa ñôn vò ñeå ñieàu
chænh, söûa ñoåi, boå sung hoaëc caäp nhaät noäi dung môùi. Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu chaát
löôïng cao trong ñaøo taïo, ngoaøi vieäc caäp nhaät nhöõng noäi dung chuyeân moân môùi, kyõ
naêng thöïc haønh cuûa hoïc vieân cuõng ñöôïc chuù troïng baèng caùch taêng cöôøng thieát bò
phuïc vuï cho vòeâc huaán luyeän thöïc haønh nhöõng coâng ngheä môùi, naâng cao trình ñoä
tay ngheà cho hoïc vieân sau khi ra tröôøng.
Nhìn chung caùc chöông trình ñaøo taïo cuûa caû heä daøi haïn vaø ngaén haïn ñeàu
ñöôïc trang bò nhöõng kieán thöùc cô baûn, caân ñoái giöõa löôïng kieán thöùc veà lyù thuyeát
35
cuõng nhö muïc tieâu, yeâu caàu ñaøo taïo cuûa töøng ngheà cho hoïc vieân. Cuøng vôùi vieäc
trang bò cho hoïc vieân caùc phöông phaùp, kyõ naêng thöïc haønh kyõ thuaät môùi treân neàn
taûng nhöõng kyõ thuaät caên baûn cuûa töøng ngheà, caùc cô sôû ñaøo taïo coøn chuù troïng ñeán
vieäc reøn luyeän naêng löïc öùng xöû, khaû naêng giaûi quyeát caùc vaán ñeà phaùt sinh trong
hoaït ñoäng ngheà nghieäp vaø giaùo duïc thaùi ñoä lao ñoäng, taùc phong coâng nghieäp.
Ñoái vôùi heä giaùo duïc daïy ngheà daøi haïn, ña soá caùc chöông trình ñaøo taïo ñeàu
ñöôïc xaây döïng döïa treân cô sôû chöông trình khung tröôùc ñaây cuûa Boä Giaùo duïc vaø
Ñaøo taïo, ñoàng thôøi, caên cöù vaøo tieâu chuaån caáp baäc kyõ thuaät cuûa töøng ngaønh, ngheà
do caùc boä, ngaønh qui ñònh ñeå hoaøn chænh chöông trình neân noäi dung ñaøo taïo veà cô
baûn ñaûm baûo vaø thöïc hieän ñuùng muïc tieâu ñaøo taïo, yeâu caàu töøng ngaønh, ngheà cuûa
boä, ngaønh. Rieâng ñoái vôùi ngheà ñaëc thuø, ñeå xaây döïng chöông trình ñaøo taïo, nhaø
tröôøng thöïc hieän hôïp ñoàng ñoái vôùi caùc chuyeân gia trong ngaønh, ñoàng thôøi, tham
khaûo yù kieán cuûa caùc cô quan lieân quan, caùc doanh nghieäp, caùc giaùo vieân coù trình
ñoä chuyeân moân cao, kinh nghieäm nhieàu naêm giaûng daïy… Ngoaøi ra ñeå thích öùng
vôùi coâng ngheä sản xuất hieän ñaïi, chöông trình ñaøo taïo cuûa caùc tröôøng ñöôïc caùc boä
phaän chuyeân moân toå chöùc nguyeân cöùu, caäp nhaät thöôøng xuyeân.
Ñoái vôùi heä ngaén haïn, phaàn lôùn chöông trình ñaøo taïo ñöôïc caùc cô sôû daïy
ngheà töï bieân soaïn, thieát keá linh hoaït, phuø hôïp vôùi thôøi gian ñaøo taïo ngaén ngaøy vôùi
nhieàu caáp ñoä töø sô caáp ñeán chuyeân saâu nhaèm truyeàn ñaït caùc kyõ naêng lao ñoäng
ngheà nghieäp ôû moïi caáp ñoä hay phoå caäp ngheà cho thanh thieáu nieân vaø boài döôõng,
boå tuùc ngheà cho lao ñoäng caàn chuyeån dòch ngheà nghòeâp, hoaëc caên cöù vaøo nhu caàu
thöïc tieãn cuûa doanh nghieäp ñeå xaây döïng chöông trình ñaøo taïo cung öùng kòp thôøi
cho nhu caàu cuûa xaõ hoäi.
Tuy nhieân caùc tröôøng ñaøo taïo ngheà caû daøi haïn vaø ngaén haïn chöa thoáng nhaát veà noäi dung vì phuï thuoäc vaøo soá löôïng, vaø chaát löôïng trang thieát bò. Do ñoù, cuøng baèng ngheà baäc 3/7, chöùng chæ ngheà, nhöng trình ñoä tay ngheà cuûa hoïc vieân khaùc nhau. Maëc khaùc, tieâu chuaån baäc thôï chöa ñöôïc xaây döïng laïi ñeå phuø hôïp vôùi coâng ngheä sản xuất môùi. Vì theá trình ñoä hoïc vieân hoïc ngheà toát nghòeâp ra tröôøng chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa xaõ hoäi.
36
Caùc chöông trình ñaøo taïo daøi haïn vaø ngaén haïn ôû caùc tröôøng daïy ngheà chuû yeáu ñöôïc thieát keá theo chöông trình moân hoïc vaø chöa coù caáu truùc lieân thoâng laãn nhau. Loaïi hình naøy coù nhöõng öu ñieåm sau:
Moät laø: baûo ñaûm tính logic cuûa heä thoáng kieán thöùc, kyõ naêng cuûa töøng phaàn
hoïc hoaëc moân hoïc.
Hai laø: muïc tieâu ñaøo taïo toaøn dieän ñöôïc thöïc hieän lieân thoâng qua töøng
moân hoïc, khoái moân hoïc vaø moái lieân heä giöõa chuùng.
Ba laø: deã xaây döïng vaø ñieàu chænh chöông trình do ñaõ coù nhieàu kinh
nghieäm daïy – hoïc vaø taøi lieäu tham khaûo.
Tuy nhieân kieåu chöông trình naøy ñaõ boäc loä moät soá nhöôïc ñieåm sau:
Moät laø: thôøi gian hoïc keùo daøi vaø theo moät muïc tieâu khoâng thuaän tieän cho
ngöôøi hoïc vaø nhu caàu thöïc teá veà nhaân löïc ngoaøi xaõ hoäi.
Hai laø: caùc kieán thöùc vaø kyõ naêng ngheà nghòeâp bò taùch rôøi theo phaàn hoïc khoâng thuaän lôïi cho quaù trình hình thaønh naêng löïc ngheà nghieäp. Laõng phí nhieàu thôøi gian ñaøo taïo.
Vì vaäy chöông trình ñaøo taïo ngheà ôû caùc tröôøng, cô sôû daïy ngheà caàn ñöôïc thieát keá phuø hôïp ñeå naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo ñaùp öùng nhu caàu veà lao ñoäng kyõ thuaät ngaøy caøng cao cuûa thò tröôøng lao ñoäng.
2.2.3.4 Veà tình hình tuyeån sinh.
Bieåu 2.3: Soá löôïng tuyeån sinh daïy ngheà heä daøi haïn (1999-2005)
Soá hoïc vieân
35000
30000
25000
20000
Tröôøng daïy ngheà, CÑ, THCN coù daïy nghe Caùc tröôøng daïy ngheà ngoaøi coâng laäp
15000
Toång soá
10000
5000
Naêm
0
1999
2001
2003
2005
Nguoàn: Baùo caùo toång keát daïy ngheà treân ñòa baøn Tp. HCM naêm 1999-2005
Nhaän xeùt: soá löôïng hoïc vieân hoïc ngheà daøi haïn taêng ñeàu qua caùc naêm,
37
naêm 1999 chæ coù 14.225 ngöôøi ñeán naêm 2005 ñaõ taêng leân 29.046 ngöôøi, taêng gaàn
gaáp 2 laàn. Trong ñoù chuû yeáu laø hoïc vieân cuûa caùc tröôøng daïy ngheà, cao ñaúng vaø
THCN coù daïy ngheà coâng laäp. Soá ít laø hoïc vieân cuûa caùc tröôøng daïy ngheà ngoaøi
coâng laäp, tuy nhieân soá löôïng hoïc vieân naøy coù xu höôùng taêng maïnh ôû caùc naêm sau.
Ñieàu naøy giuùp cho soá löôïng hoïc vieân hoïc ngheà heä daøi haïn taêng leân nhanh choùng.
Keát quaû treân ñaït ñöïôc laø do caùc cô sôû daïy ngheà ngaøy caøng chuù troïng ñeán
coâng taùc tuyeån sinh. Ngoaøi vieäc thoâng tin treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi
chuùng, caùc cô sôû daïy ngheà coøn taêng cöôøng coâng taùc chieâu sinh baèng nhöõng hình
thöùc nhö: toå chöùc hoäi nghò khaùch haøng, tham gia hoäi chôï vieäc laøm, hoaït ñoäng
“thanh nieân vôùi ngheà nghieäp”, nhaèm giôùi thieäu thoâng tin veà caùc ngaønh ngheà ñaøo
taïo cuûa cô sôû daïy ngheà ñeán vôùi nhöõng ngöôøi coù nhu caàu hoïc ngheà, thaønh laäp caùc
toå höôùng nghieäp ñeán caùc tröôøng THCS, PTTH ñeå goùp phaàn giuùp hoïc sinh ñònh
höôùng ngheà nghieäp; coù chính saùch mieãn giaûm hoïc phí cho caùc hoïc vieân thuoäc dieän
chính saùch, xoaù ñoùi giaûm ngheøo, boä ñoäi xuaát nguõ..; phoái hôïp vôùi caùc Phoøng lao
ñoäng, thöông binh vaø xaõ hoäi quaän huyeän, caùc toå chöùc ñoaøn theå, caâu laïc boä doanh
nghieäp ñeå ñöa thoâng tin daïy ngheà ñeán vôùi moïi ngöôøi daân… nhôø vaäy, coâng taùc
tuyeån sinh hoïc ngheà thôøi gian qua coù chuyûeân bieán quan troïng.
Bieåu 2.4: Soá löôïng tuyeån sinh daïy ngheà heä ngaén haïn (1999-2005)
soá hoïc vieân
350000
Tröôøng daïy ngheà, CÑ, THCN coù daïy ngheà
300000
250000
TT daïy ngheà quaän, huyeän
200000
Caùc trung taâm khaùc coù daïy ngheà
150000
Caùc tröôøng daïy ngheà ngoaøi coâng laäp
100000
Toång coäng
50000
0
naêm
1999
2001
2003
2005
38
Nguoàn: Baùo caùo toång keát daïy ngheà treân ñòa baøn Tp. HCM naêm 1999-2005
Nhaän xeùt: soá lieäu treân cho thaáy, coâng taùc tuyeån sinh daïy ngheà ñöôïc quan
taâm goùp phaàn taïo neân söï chuyûeân bieán quan troïng veà soá löôïng hoïc vieân hoïc ngheà
caû trong daøi haïn vaø ngaén haïn. Soá löôïng tuyeån sinh heä ngaén haïn naêm 1999 laø
14.0545 ngöøôi, ñeán naêm 2005 taêng leân 290.086 ngöôøi, taêng hôn gaáp 2 laàn so vôùi
naêm 1999. Nhìn chung soá löôïng hoïc vieân trong giai ñoaïn treân ñeàu taêng ôû taát caû
caùc ñôn vò daïy ngheà, ñaëc bieät caùc tröôøng daïy ngheà ngoaøi coâng laäp ñaõ coù soá hoïc
vieân taêng leân vöôït baäc qua caùc naêm goùp phaàn raát lôùn trong vieäc phaùt trieån ñoäi nguõ
CNKT cuûa Thaønh phoá.
Tuy nhieân tyû leä hoïc vieân ôû caùc tröôøng daïy ngheà boû hoïc coøn nhieàu maëc duø
ñaõ coù noå löïc ñeå khaéc phuïc moät böôùc, trung bình tyû leä nghæ hoïc cuûa hoïc vieân laø 37
- 50% trong moät khoaù ñaøo taïo 18 – 24 thaùng. Naêm 1999, soá löôïng hoïc vieân ñöôïc
tuyeån sinh heä ñaøo taïo daøi haïn laø 14.225 ngöôøi nhöng chæ coù 7.718 ngöôøi toát
nghieäp vaøo naêm 2001, ñaït tyû leä 54,25% so vôùi toång soá tuyeån sinh ban ñaàu. Naêm
2003, tuyeån sinh ñaøo taïo heä daøi haïn 25.863 hoïc vieân, naêm 2005 thì chæ toát nghieäp
coù 16.176 ngöôøi ñaït tyû leä 62,54%.
2.2.3.5 Tình hình töï ñaøo taïo vaø naâng baäc thôï taïi caùc doanh nghieäp:
Ñeå ñaùp öùng nhu caàu tuyeån duïng lao ñoäng haøng naêm, caùc doanh nghieäp toå
chöùc ñaøo taïo khi tuyeån duïng khoaûng 50.000 lao ñoäng coù trình ñoä sô caáp töông
ñöông vôùi heä ñaøo taïo ngaén haïn taïi caùc cô sôû daïy ngheà, goùp phaàn naâng cao chaát
löôïng nguoàn lao ñoäng cho Thaønh phoáá.
39
Bieåu 2.5: Soá löôït coâng nhaân ñöôïc ñaøo taïo vaø naâng baäc thôï
taïi caùc doanh nghieäp treân ñòa baøn Tp.HCM
(Ñvt: löôït ngöôøi)
Loaïi hình
Toång
DN coù voán
DNNN
DN
NOÄI DUNG
coäng
ñtö nöôùc
ngoaøi
ngoaøi
NN
1/ Soá löôït coâng nhaân ñöôïc naâng baäc thôï (1999-2004)
Baäc 1,2 2534 17978 7647 28159
Baäc 3,4,5 6607 10598 7516 24721
Baäc 6,7 1016 2564 5095 8675
Toång coäng 10157 31140 20258 61555
2/ Soá löôït coâng nhaân ñöôïc hoïc taäp naâng cao trình ñoä ngheà nghieäp (1999-2004)
5436 3163 4278 12877 Boài döôõng theo chöông trình töø 8 buoåi trôû leân
1355 1318 6335 9008
680 7400 2963 11043 Boài döôõng chuyeân saâu ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän Boài döôõng ñeå ñöôïc chuyeån ñoåi ngheà nghieäp
Toång coäng 7471 11881 13576 32928
3/ Soá löôït coâng nhaân ñöôïc tieáp tuïc hoïc taäp taïi caùc tröôøng (1999-2004)
• Trung hoïc chuyeân nghieäp 219 136 5 360
• Cao ñaúng 34 115 16 165
• Ñaïi hoïc 556 532 245 1333
• Sau ñaïi hoïc 134 1 135
943 784 Toång coäng 266 1993
Toång coäng 43805 34100 18571
96476 Nguoàn: Theo baùo caùo toång hôïp soá lieäu naêm 2005 cuûa LÑLÑ Tp HCM töø 2.334
doanh nghieäp vôùi toång soá lao ñoäng laø 251.741 ngöôøi
40
Nhaän xeùt: soá löôïng coâng nhaân lao ñoäng treân ñòa baøn thaønh phoá ñöôïc caùc
doanh nghòeâp ñaøo taïo boài döôõng naâng baäc thôï trong thôøi gian töø 1999-2004 laø
96.476 ngöôøi. Trong 5 naêm (1995 – 2004) coù 61.555 coâng nhaân ñöôïc naâng baäc
thôï, 21.885 coâng nhaân ñöôïc boài döôõng veà ngheà nghòeâp, vaø 1.993 coâng nhaân ñöôïc
taïo ñieàu kieän tieáp tuïc hoïc taäp töø caùc tröôøng THCN, CÑ, ÑH, vaø sau ÑH. Ñaây laø
con soá ñaùng quan taâm. Ñieàu naøy goùp phaàn raát lôùn trong vieäc boå sung CNKT laønh
ngheà vaø naâng cao chaát löôïng lao ñoäng cuûa thaønh phoá. Do trong ñieàu kieän hoäi
nhaäp, söï caïnh tranh dieãn ra gay gaét, nhieàu doanh nghieäp phaûi töï noå löïc naâng cao
chaát löôïng ñoäi nguõ coâng nhaân cuûa mình ñeå taêng naêng suaát lao ñoäng laøm taêng khaû
naêng caïnh tranh cuûa doanh nghieäp treân thò tröôøng. Nhôø ñoù, coù nhieàu doanh nghieäp
ban haønh nhieàu chính saùch ñoäng vieân, khuyeán khích coâng nhaân hoïc taäp naâng cao
tay ngheà.
2.2.4 Ñaùnh giaù thöïc traïng phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT taïi Tp.HCM
Töø keát quaû phaân tích nhö treân, xeùt moät caùch toaøn dieän veà thöïc traïng
phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT, ta coù nhaän ñònh nhö sau:
Maët maïnh:
Veà soá löôïng: thaønh phoá Hoà Chí Minh coù nguoàn nhaân löïc doài daøo, coù
khoaûng hôn 2,5 trieäu lao ñoäng trong ñoä tuoåi vaø toác ñoä gia taêng löïc löôïng lao ñoäng
haøng naêm gaàn 12% naêm.
Veà chaát löôïng: löïc löôïng lao ñoäng phaàn ñoâng treû veà tuoåi ñôøi vaø tuoåi
ngheà; ngöôøi lao ñoäng coù truyeàn thoáng yeâu nöôùc, coù tö chaát thoâng minh, saùng taïo,
daùm nghó, daùm laøm, daùm ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên trong cuoäc soáng, coù tinh
thaàn ñoaøn keát, hôïp taùc, ñaây laø yeáu toá noäi löïc quan troïng taïo ra söï thay ñoåi nhanh
choùng veà soá löôïng laãn chaát löôïng ñoäi nguõ CNKT khi ñöôïc ñaàu tö ñuùng möùc; trình
ñoä vaên hoaù chuyeân moân vaø kyõ naêng laøm vieäc cuûa ngöôøi lao ñoäng ñang daàn ñöôïc
naâng cao, cô caáu löïc löôïng lao ñoäng ñang ñöôïc caûi thieän töøng böôùc phuø hôïp vôùi
ñònh höôùng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc phuïc vuï cho söï nghòeâp CNH, HÑH. Ñaây laø
41
nhöõng khôûi ñaàu bieåu hieän söï chuyeån bieán veà söï phaùt trieån cuûa ñoäi nguõ CNKT.
Maët toàn taïi
Veà soá löôïng: hieän nay, maëc duø ñoäi nguõ CNKT, ñaõ coù söï gia taêng ñaùng
keå nhöng vaãn chieám moät tyû leä khaù khieâm toán trong nguoàn nhaân löïc vì theá chöa
ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cho muïc tieâu phaùt trieån kinh teá cuûa Thaønh phoá.
Veà chaát löôïng: nhìn chung chaát löôïng ñoäi nguõ CNKT ñaøo taïo vaãn coøn
thaáp chöa theå so saùnh ñöôïc vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc; cô caáu löïc löôïng naøy coøn
baát hôïp lyù trong ngaønh ngheà ñaøo taïo, trình ñoä ñaøo taïo vaø boá trí söû duïng, coù theå
xem ñaây laø toàn taïi lôùn daãn ñeán hieäu quaû thaáp trong vieäc söû duïng ñoäi nguõ CNKT
hieän nay, ñaây cuõng laø trôû ngaïi haøng ñaàu trong vieäc phaùt trieån löïc löôïng naøy.
Thuaän lôïi:
Tp.HCM laø trung taâm kinh teá lôùn nhaát cuûa caû nöôùc, coù nhieàu tieàm naêng
vaø theá maïnh ñoù laø quy moâ lôùn veà kinh teá, daân soá vaø lao ñoäng. Toác ñoä taêng tröôûng
kinh teá trong nhöõng naêm gaàn ñaây khaù cao, taïo ra söùc caàu vaø söùc cung lôùn cho thò
tröôøng lao ñoäng.
Moâi tröôøng phaùp lyù ñang ñöôïc hoaøn thieän, ñaàu tö cho giaùo duïc vaø ñaøo
taïo gia taêng. Ñieàu naøy seõ laø ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT
cuûa thaønh phoá.
Phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT, dieãn ra trong boái caûnh khu vöïc hoaù, toaøn caàu
hoaù, cuoäc caùch maïng veà khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä ñaõ thu ñöôïc nhöõng thaønh
töïu vöôït baäc, caùc quoác gia ñi tröôùc ñaõ ñuùc keát ruùt ra nhöõng kinh nghieäm quyù baùo,
taïo tieàn ñeà quan troïng cho vieäc tieáp caän, chuyeån giao, keá thöøa vaø hoïc hoûi nhöõng
tri thöùc tieán boä cuûa nhaân loaïi phuïc vuï cho quaù trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc noùi
chung vaø ñoäi nguõ CNKT noùi rieâng.
Khoù khaên:
Ngoaøi söï gia taêng sinh hoïc cuûa löôïng lao ñoäng thaønh phoá, söï gia taêng cô
hoïc ñaõ laøm taêng theâm aùp löïc giaûi quyeát vòeâc laøm cho ngöôøi lao ñoäng; lao ñoäng
42
cuûa thaønh phoá vaãn coøn coù tö duy naëng veà sản xuất nhoû, baûo thuû neân ñaõ laøm haïn
cheá trong khaû naêng tieáp nhaän, xöû lyù vaø aùp duïng nhöõng kyõ naêng môùi vaø phöông
phaùp lao ñoäng coâng nghieäp.
Thaønh phoá chöa ñaàu tö ñoàng boä caùc ñieàu kieän naâng cao chaát löôïng daïy
ngheà: nhu caàu xaõ hoäi veà trình ñoä ñaøo taïo hoïc vieân hoïc ngheà caøng ngaøy caøng
phong phuù, ña daïng nhöng caùc cô sôû daïy ngheà chæ ñaøo taïo nhöõng ngheà phoå bieán,
vì theá coù raát nhieàu ngheà xaõ hoäi caàn, song hieän nay vaãn chöa coù nôi ñaøo taïo; cô sôû
vaät chaát cuûa ña soá caùc tröôøng daïy ngheà coøn yeáu keùm, trang thieát bò duøng ñeå daïy
ngheà vöøa thieáu, vöøa laïc haäu. Ngoaøi ra söï khaùc bieät giöõa trang thieát bò trong ñaøo
taïo vaø thöïc teá sản xuất ñaõ laøm aûnh höôûng raát nhieàu ñeán chaát löôïng ñaøo taïo.
Thaønh phoá tieán haønh CNH, HÑH trong ñieàu kieän khoa hoïc coâng nghòeâp
coøn laïc haäu, maùy moùc cuõ kyõ, thieáu voán, thieáu kinh nghieäm quaûn lyù, thieáu chuyeân
gia gioûi, tyû leä nguoàn nhaân löïc qua ñaøo taïo coøn thaáp. Hieän nay hoaït ñoäng ñaøo taïo
CNKT chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa neàn kinh teá vì caùc nguyeân nhaân sau:
Nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi vaø caùc cô quan quaûn lyù ñoái vôùi giaùo duïc ngheà
nghieäp chöa ñuùng möùc:
Do nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân luoân coi troïng baèng caáp, maø khoâng coi
troïng ñeán vieäc ñaøo taïo ngheà neân ña soá hoïc sinh toát nghòeâp phoå thoâng ñeàu muoán
thi vaøo caùc tröôøng ñaïi hoïc chöù khoâng choïn hoïc ngheà. Maëc duø löôïng thí sinh ñöôïc
hoïc ôû caùc tröôøng ñaïi hoïc chæ chieám khoaûng 20% toång soá thí sinh döï thi. Trong khi
ñoù caùc tröôøng daïy ngheà khoâng tìm ñuû thí sinh theo chæ tieâu ñaøo taïo. Ñieàu naøy laø
nguyeân nhaân gaây ra tình traïng thöøa thaày thieáu thôï cuûa nöôùc ta hieän nay. Beân caïnh
ñoù coâng taùc tuyeân truyeàn cuûa chuùng ta cuõng chöa chuù troïng nhieàu ñeán coâng nhaân
lao ñoäng laønh ngheà. Thí duï khi moät gia ñình ngheøo coù nhieàu con ñoã ÑH, CÑ thì
baùo chí heát lôøi ca ngôïi nhöng raát ít baøi noùi veà gia ñình coù nhieàu con laøm coâng
nhaân toát, thôï tay ngheà cao... Trong moät cuoäc khaûo saùt cuûa thaïc só Mai Ngoïc
Luoâng ôû 15 tröôøng phoå thoâng treân ñòa baøn quaän 11 thì coù ñeán 329/376 soá phuï
43
huynh muoán con cuûa hoï tieáp tuïc hoïc leân ñaïi hoïc chieám tyû leä 87,5% vaø 563/624
phieáu cuûa hoïc sinh lôùp 12 muoán ñöôïc tieáp tuïc hoïc leân ñaïi hoïc chieám tyû leä 90,2%.
Nhöng ña soá chöa lyù giaûi, phaân tích ñöôïc cuï theå nguyeân nhaân choïn ngaønh ngheà
ñoái vôùi hoaøn caûnh cuûa baûn thaân hoïc sinh vaø gia ñình, vôùi naêng löïc vaø naêng khieáu
cuûa baûn thaân. Ngay caû ñoái vôùi hoïc sinh ñang hoïc ngheà cuõng coù soá ñoâng mong
muùoân hoïc leân ñaïi hoïc (46,8%) hôn laø naâng cao baäc thôï (27%) ñieàu naøy laøm aûnh
höôûng ñeán muïc tieâu löïa choïn ngheà nghieäp trong töông lai. Chính vì vaäy ngay töø
khaâu tuyeân truyeàn cuõng caàn phaûi ñònh höôùng ñeå thay ñoåi neáp nghó cuûa ngöôøi daân.
Nhaø nöôùc phaûi chæ ñaïo toát vieäc phaân luoàng, sau phoå caäp THCS, phaûi ñònh höôùng
cho HS vaøo tröôøng ngheà, khoâng neân môû traøn lan quaù nhieàu tröôøng THPT, CÑ,
ÑH... Baûn thaân caùc tröôøng ngheà phaûi cuûng coá laïi coâng taùc ñaøo taïo cuûa mình,
muoán höôùng doøng chaûy veà ñaây thì taát nhieân phaûi khai thoâng cho noù.
Quan heä giöõa caùc tröôøng daïy ngheà vaø caùc doanh nghieäp söû duïng lao
ñoäng qua ñaøo taïo ngheà chöa chaët cheõ. Nhieàu doanh nghieäp vaø ngöôøi söû duïng lao
ñoäng chöa thaáy ñöôïc traùch nhieäm vaø lôïi ích trong coâng taùc ñaøo taïo ngheà.
Beân caïnh ñoù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi heä thoáng giaùo duïc ngheà
nghieäp ñang bò choàng cheùo vaø phaân taùn: vì hieän nay caùc tröôøng THCN vaø daïy
ngheà bò quaûn lyù bôûi nhieàu cô quan chuû quaûn nhö Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo, Boä LÑ
- TB & XH, caùc boä chuyeân ngaønh vaø chính quyeàn ñòa phöông neân raát khoù phaùt
trieån. Theâm vaøo ñoù boä phaän quaûn lyù daïy ngheà ôû caùc caáp coøn quaù moûng, Sôû LÑ
TB & XH ñöôïc giao theâm chöùc naêng vaø nhieäm vuï quaûn lyù daïy ngheà nhöng laïi
khoâng ñöôïc giao boå sung theâm bieân cheá. Hieän nay coù nhieàu ñòa phöông khoâng coù
phoøng quaûn lyù daïy ngheà maø chæ coù moät vaøi caùn boä chuyeân traùch hoaëc baùn chuyeân
traùch quaûn lyù coâng taùc daïy ngheà, neân khoâng theå coù ñuû khaû naêng ñeå thöïc hieän vieäc
quaûn lyù coâng taùc daïy ngheà cuûa ñòa phöông.
44
Qui moâ vaø cô caáu ñaøo taïo ngheà chöa hôïp lyù, baát caäp vôùi thò tröôøng söùc
lao ñoäng:
Do thieáu quy hoaïch heä thoáng ñaøo taïo ngheà, cho neân ñaøo taïo ngheà hieän
nay haàu nhö töï phaùt. Cô caáu ngaønh ngheà vaø daïy ngheà maát caân ñoái, phaân taùn, chöa
gaén keát vôùi nhu caàu thöïc teá cuûa thaønh phoá, khoâng ñaùp öùng yeâu caàu chuyeån dòch
cô caáu kinh teá vaø vieäc ñaøo taïo laïi tay ngheà cho coâng nhaân haàu nhö cuõng thaû noåi.
Ñieàu naøy daãn ñeán cô caáu ñaøo taïo nhö sau: cöù 1 ngöôøi toát nghieäp ÑH, CÑ thì coù
0,42 THCN vaø 1,49 CNKT. Trong khi ñoù ñoái vôùi moät nöôùc tieân tieán thì tyû leä naøy
laø 1 ñaïi hoïc, 4 THCN vaø 15 CNKT.
Theo nghieân cöùu thò tröôøng lao ñoäng Tp.HCM 2002-2005 cuûa Sôû LÑ-
TB&XH, ngaønh ngheà ñöôïc ñaøo taïo vaø ngaønh ngheà coù nhu caàu vieäc laøm hieän chöa
phuø hôïp. Do thaønh phoá chöa hình thaønh ñöôïc moät heä thoáng thoâng tin thoáng nhaát
veà thò tröôøng lao ñoäng vôùi caùc chæ soá caàn thieát phaûn aùnh nhöõng tính hieäu cuûa thò
tröôøng lao ñoäng nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu ña daïng cuûa xaõ hoäi töø nhu caàu caùc cô
quan quaûn lyù veà lao ñoäng, giaùo duïc, ñaøo taïo cho ñeán caùc doanh nghieäp, caùc cô sôû
ñaøo taïo… vaø caùc caù nhaân muoán tìm vieäc laøm vaø löïa choïn caùc khoùa ñaøo taïo ngheà
nghieäp thích hôïp. Nhieàu tin quan troïng cuûa trung taâm lao ñoäng chöa thoáng keâ theo
ñònh kyø vaø caäp nhaät nhö soá ngöôøi thaát nghieäp theo cô caáu, löùa tuoåi, ngaønh ngheà
ñaøo taïo, khu vöïc kinh teá… hoaëc thoâng tin veà nhu caàu lao ñoäng theo caùc ngaønh
ngheà vaø trình ñoä caàn ñöôïc ñaøo taïo caùc ngaønh kinh teá, dòch vuï, caùc cô sôû kinh teá…
Beân caïnh ñoù coù nguyeân nhaân laø do söï löïa choïn coâng vieäc vaø nhu caàu lao ñoäng
chöa coù söï truøng khôùp. Hieän löôïng ngöôøi ñaêng kyù vaøo heä ñaøo taïo THCN khoâng
nhieàu do taâm lyù nhaát thieát phaûi vaøo hoïc taïi caùc tröôøng ñaïi hoïc. Ñieàu naøy caøng cho
thaáy nhu caàu CNKT, nhaát laø CNKT trình ñoä cao hieän raát caàn. Neáu khoâng coù söï
ñaàu tö trong ñaøo taïo veà chaát löôïng cuõng nhö soá löôïng thì thôøi gian tôùi thò tröôøng
lao ñoäng caøng maát caân ñoái vôùi söï thieáu huït CNKT.
Hôn nöõa, cô caáu heä thoáng daïy ngheà chöa hôïp lyù so vôùi yeâu caàu phaùt
45
trieån. Ñeán nay, heä ñaøo taïo CNKT vaãn laø heä duy nhaát trong laõnh vöïc daïy ngheà
chính qui. Trong khi ñoù yeâu caàu kyõ thuaät coâng ngheä môùi khoâng chæ ñoøi hoûi ngöôøi
coâng nhaân coù kyõ naêng thöïc haønh thaønh thuïc maø coøn phaûi coù trình ñoä kieán thöùc
ngheà nghieäp, ñoøi hoûi phaûi naém baét ñöôïc tri thöùc môùi veà khoa hoïc vaø coâng ngheä.
Treân theá giôùi, nhieàu nöôùc ñaõ coù heä thoáng giaùo duïc quoác daân.
Khaû naêng lieân thoâng giöõa caùc baäc ñaøo taïo chöa roõ vaø coøn gaëp nhieàu khoù
khaên: do chöa thieát keá ñöôïc moät heä thoáng noäi dung lieân thoâng giöõa caùc baäc hoïc
ñaõ taïo neân söï maát caân ñoái trong cô caáu nguoàn lao ñoäng vaø laøm cho tyû leä CNKT ôû
nöôùc ta thaáp hôn nhieàu so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Vieäc lieân thoâng ñaøo taïo ngheà
vôùi caùc trình ñoä ñaøo taïo khaùc chöa ñöôïc thöïc hieän tích cöïc. Maëc duø Boä Giaùo duïc
vaø Ñaøo taïo ñaõ coù caùc chöông trình ñaøo taïo lieân thoâng töø THCN leân CÑ,ÑH; Boä
LÑ-TB&XH, Toång cuïc daïy ngheà ñaõ xaây döïng moät soá chöông trình ñaøo taïo lieân
thoâng cuûa ba caáp trình ñoä, Sô caáp ngheà, Trung caáp ngheà vaø Cao ñaúng ngheà nhöng
vieäc lieân thoâng giöõa caùc trình ñoä töø THCN, Trung caáp ngheà vaø CÑ ngheà, töø Trung
caáp ngheà leân CÑ ngheà, ÑH vaø töø CÑ leân ÑH vaãn coøn chöa roõ neùt. Hieän nay ôû
thaønh phoá, chæ coù duy nhaát tröôøng CÑ Coâng Nghieäp 4 ñöôïc toå chöùc ñaøo taïo lieân
thoâng töø THCN leân CÑ vôùi chæ tieâu laø 300 hoïc vieân, neân hoïc ngheà coøn thieáu tính
haáp daãn, ngöôøi hoïc khoâng thaáy roõ höôùng thaêng tieán neáu vaãn tieáp tuïc trong lónh
vöïc naøy, do ñoù khuynh höôùng cuûa hoï laø choïn con ñöôøng vaøo ÑH, vì theá nhieàu
ngöôøi vaøo hoïc ngheà chæ laø söï mieãn cöôõng, thuï ñoäng.
Vì theá neáu sôùm thöïc hieän lieân thoâng giöõa caùc chöông trình ñaøo taïo trong
heä thoáng giaùo duïc quoác daân thì chaéc chaén söùc huùt vaøo caùc tröôøng chuyeân nghieäp
daïy ngheà seõ taêng leân.
Caùc ñieàu kieän ñaûm baûo chaát löôïng ñaøo taïo coøn haïn cheá:
Hoaït ñoäng daïy ngheà treân ñòa baøn Tp.HCM nhìn chung phaùt trieån, quy
moâ daïy ngheà taêng so vôùi caùc naêm tröôùc vaø cô sôû vaät chaát, trang thieát bò daïy ngheà
ôû cô sôû, tröôøng ngheà khoâng ngöøng ñöôïc ñaàu tö ñoåi môùi baèng nhieàu nguoàn voán.
46
Tuy nhieân, hoaït ñoäng daïy ngheà ôû Tp.HCM vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc theo yeâu caàu
phaùt trieån cuûa ñòa phöông. Lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo ngheà khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu
caàu cuûa doanh nghieäp, thöïc teá cho thaáy chæ coù khoaûng 10% lao ñoäng ñöôïc tuyeån
duïng laø coù tay ngheà. Lao ñoäng ñaøo taïo ra khoâng ñuùng trình ñoä, kieán thöùc thöïc
haønh keùm. Vì trong thôøi gian qua, tuy cô sôû vaät chaát cuûa caùc tröôøng daïy ngheà
ñöôïc caûi thieän nhöng chæ moät ít tröôøng ñöôïc trang bò maùy moùc thieát bò hòeân ñaïi
ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu sản xuất, trong khi ñoù, coù nhieàu tröôøng coù phoøng thí
nghòeâm, xöôûng thöïc haønh, thö vieän, thieát bò daïy vaø hoïc vöøa thieáu, vöøa raát laïc haäu.
Cheá ñoä ñoái vôùi giaùo vieân daïy ngheà baát hôïp lyù khi traû coâng lao ñoäng cho giaùo vieân
thöïc haønh chæ baèng moät nöûa so vôùi giaùo vieân daïy lyù thuyeát, daãn tôùi chæ daïy lyù
thuyeát maø khoâng thöïc haønh. Do vaäy, caàn phaûi quy hoaïch laïi heä thoáng daïy ngheà
cho phuø hôïp vôùi muïc tieâu phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, chuyeån ñoåi cô caáu ngaønh
ngheà vaø cô caáu lao ñoäng ôû thaønh phoá.
Hieän nay tyû leä giaùo vieân treân hoïc sinh laø 1/25 trong khi qui ñònh laø 1/15.
moät soá giaùo vieân chöa ñuû trình ñoä caàn thieát nhaát laø veà kieán thöùc chuyeân moân, kyõ
naêng sö phaïm, kyõ naêng ngheà, kinh nghieäm thöïc teá, khaû naêng tieáp caän vôùi coâng
ngheä kyõ thuaät hieän ñaïi coøn haïn cheá, yeáu veà ngoaïi ngöõ vaø tin hoïc… Beân caïnh ñoù soá
tröôøng ñaøo taïo giaùo vieân daïy ngheà coøn raát ít (chæ coù 1 tröôøng ÑH Sö phaïm Kyõ
thuaät vaø 4 tröôøng CÑ Kyõ thuaät). Cô caáu giaùo vieân daïy ngheà cuõng raát baát hôïp lyù vì
chæ môùi ñaøo taïo giaùo vieân daïy ngheà cho caùc ngaønh cô – cô ñieän, cô khí, ñieän töû,
coøn caùc ngaønh nhö: xaây döïng, du lòch, dòch vuï vaø noâng nghòeâp chöa coù tröôøng ñaøo
taïo giaùo vieân. Hôn nöõa, nhaø nöôùc chöa coù söï quan taâm ñuùng möùc ñeán giaùo vieân
daïy ngheà neân nhieàu giaùo vieân cuûa caùc tröôøng ngheà boû ngheà ñeå laøm vieäc khaùc.
- Ñaàu tö chöa töông xöùng:
Töø vieäc ñaàu tö cô sôû vaät chaát, thieát bò cho ñeán ñònh möùc kinh phí thöôøng
xuyeân cho ñaøo taïo, cô cheá ñaàu tö, caáp phaùt kinh phí hoïat ñoäng chöa theå hieän ñuùng
vò trí vaø taàm quan troïng cuûa coâng taùc daïy ngheà. Tuy khuyeán khích phaùt trieån daïy
47
ngheà, nhöng ngaân saùch nhaø nöôùc ñaàu tö chöa ñaït yeâu caàu. Ngaân saùch daønh cho
THCN vaø daïy ngheà coøn thaáp, ñònh möùc chi phí ñaøo taïo ngheà hieäân nay chæ ñöôïc
2,5 trieäu ñoàng/ngöôøi trong moät naêm so vôùi yeâu caàu laø 4,5 trieäu ñoàng, töùc laø môùi
ñaùp öùng ñöôïc khoaûng 60% so vôùi yeâu caàu.
Nguoàn löïc ñaàu tö töø ngaân saùch cho THCN vaø daïy ngheà maëc duø coù taêng
nhöng coøn raát haïn cheá, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa hoaït ñoäng daïy vaø hoïc,
ñaûm baûo möùc soáng vaø laøm vieäc caàn thieát cho ñoäi nguõ giaùo vieân, quaûn lyù. Vieäc huy
ñoäng nguoàn taøi chính töø daân qua hoïc phí cuõng chöa ñöôïc bao nhieâu trong khi ñaàu
tö cho tröôøng daïy ngheà laïi raát toán keùm.
Trong khi ñoù thaønh phoá chöa huy ñoäng ñöôïc nhieàu doanh nghieäp tham
gia ñaøo taïo, vaø hieäu quaû söû duïng tay ngheà qua ñaøo taïo vaø söï chaáp nhaän cuûa thò
tröôøng lao ñoäng chöa ñöôïc caáu thaønh tieâu chí ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo. Maëc
khaùc vieäc phoái hôïp ñeå toå chöùc cho hoïc vieân thöïc taäp taïi caùc doanh nghieäp cuõng
chöa chaët cheõ, chöa giuùp hoïc vieân khai thaùc trieät ñeå cô hoäi thöïc teá tieáp caän vôùi kyõ
thuaät, coâng ngheä môùi voán phong phuù vaø ña daïng.
Thoâng tin phoái hôïp chöa hieäu quaû:
Nhaát laø thoâng tin veà thò tröôøng lao ñoäng, veà kyõ thuaät coâng nghieäp thöïc
teá. Cô sôû ñaøo taïo thieáu thoâng tin veà nhu caàu vaø yeâu caàu trình ñoä kyõ thuaät coâng
ngheä ñoái vôùi lao ñoäng khu vöïc sản xuất kinh doanh. Heä thoáng thoâng tin, cô sôû döï
lieäu veà nguoàn lao ñoäng kyõ thuaät coøn taûn maïn vaø chöa chuaån xaùc, thieáu thoâng tin
döï baùo veà nhu caàu tuyeån duïng, yeâu caàu veà trình ñoä kyõ thuaät coâng ngheä töøng
ngaønh ngheà saûn xuaát ñoái vôùi cô sôû daïy ngheà. Ngöôïc laïi nhieàu doanh nghòeâp chöa
hieåu roõ naêng löïc cuûa cô sôû ñaøo taïo. Thoâng tin ñaïi chuùng chöa thöôøng xuyeân, chöa
phong phuù, chöa coù taùc ñoäng maïnh ñeán xaõ hoäi; hoïc ngheà chöa ñöôïc caùc toå chöùc
chính trò – xaõ hoäi quan taâm tuyeân truyeàn vaän ñoäng thöôøng xuyeân ñuùng möùc.
Nhöõng khoù khaên treân ñaõ laøm cho ñoäi nguõ CNKT chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu
caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng do yeâu caàu cuûa vieäc laøm luoân ñoåi môùi döôùi taùc ñoäng
48
cuûa tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä caû veà kieán thöùc, kyõ naêng thöïc haønh, taùc
phong coâng nghòeâp, ñaïo ñöùc vaø caû löông taâm ngheà nghòeâp.
Chung qui laïi, thôøi gian vöøa qua, thaønh phoá ñaõ nhaän thöùc ñöôïc taàm quan
troïng cuûa ñoäi nguõ CNKT trong coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá cuûa Thaønh phoáá Hoà
Chí Minh neân ñaõ coù nhöõng chính saùch khuyeán khích phaùt trieån heä thoáng daïy
ngheà. Ñieàu naøy ñaõ laøm cho ñoäi nguõ CNKT coù böôùc phaùt trieån caû veà soá löôïng laãn
chaát löôïng, ñaùp öùng nhu caàu veà lao ñoäng coù tay ngheà cho ngaønh coâng nghieäp
thaønh phoá, ñoàng thôøi goùp phaàn naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa thaønh
phoá trong söï nghieäp CNH, HÑH.
Tuy nhieân cuõng coøn raát nhieàu khoù khaên, baát caäp trong hoaït ñoäng ñaøo
taïo ngheà cuûa thaønh phoá nhö: nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi vaø caùc cô quan quaûn lyù ñoái vôùi
giaùo duïc ngheà nghieäp chöa ñuùng möùc; qui moâ vaø cô caáu ñaøo taïo ngheà chöa hôïp
lyù, baát caäp vôùi thò tröôøng söùc lao ñoäng; caùc ñieàu kieän ñaûm baûo chaát löôïng ñaøo taïo
coøn haïn cheá; ñaàu tö chöa töông xöùng; thoâng tin phoái hôïp giöõa thò tröôøng lao ñoäng
vaø hoaït ñoäng ñaøo taïo chöa hieäu quaû… ñaõ laøm cho soá löôïng vaø chaát löôïng ñoäi nguõ
CNKT chöa xöùng taàm vôùi ñoøi hoûi ngaøy caøng cao cuûa neàn kinh teá trong ñieàu kieän
khoa hoïc, kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän ñaïi ngaøy nay.
Vì vaäy muoán phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT coù hieäu quaû caàn tieán haønh ñoàng
boä caùc chính saùch ñoái vôùi caùc tröôøng daïy ngheà, giaùo vieân daïy ngheà vaø hoïc vieân…
Phaûi phaùt huy vai troø chính quyeàn ñòa phöông vaø quan taâm ñeán vieäc thu huùt söï
tham gia cuûa caùc doanh nghieäp, caùc nhaø ñaàu tö veà giaùo duïc daïy ngheà, nhaèm khai
thaùc vaø phaùt huy nhieàu nguoàn löïc ñaàu tö phaùt trieån daïy ngheà.
49
TOÙM TAÉT CHÖÔNG 2:
Phaân tích thöïc traïng ñoäi nguõ CNKT vaø caùc yeáu toá taùc aûnh höôûng ñeán
quaù trình phaùt trieån cuûa ñoäi nguõ CNKT treân ñòa baøn Thaønh phoá ñaõ cho thaáy trong
thôøi gian qua, nhôø söï quan taâm cuûa caùc caáp, caùc ngaønh ñoäi nguõ CNKT ñaõ coù söï
gia taêng caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng, ñieàu naøy goùp phaàn caûi thieän cô caáu nguoàn
nhaân löïc ngaøy caøng phuø hôïp hôn vôùi yeâu caàu phaùt trieån kinh teá cuûa Thaønh phoá.
Tuy nhieân, so vôùi tieàm naêng vaø vôùi söï mong muoán phaùt trieån nhanh hôn nöõa veà soá
löôïng laãn chaát löôïng ñoäi nguõ CNKT thì coøn nhieàu vaán ñeà phaûi giaûi quyeát nhö:
quan nieäm thích laøm thaày hôn laøm thôï vaãn coøn, thieáu giaùo vieân daïy ngheà, cô sôû
vaät chaát söû duïng cho ñaøo taïo ngheà coøn thieáu vaø laïc haäu, soá löôïng ngaønh ngheà ñaøo
taïo coøn thieáu so vôùi yeâu caàu, ñaøo taïo chöa gaén vôùi nhu caàu cuûa thò tröôøng… vì vaäy
Thaønh phoá coøn phaûi quan taâm vaø ñaàu tö cho vieäc phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT nhieàu
hôn nöõa.
50
CHÖÔNG 3:
CAÙC GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN ÑOÄI NGUÕ COÂNG NHAÂN KYÕ THUAÄT TP.HCM ÑEÁN NAÊM 2010
3.1 Döï baùo veà nhu caàu CNKT cuûa Tp.HCM ñeán naêm 2010
Tp.HCM laø moät trung taâm coâng nghieäp vaø thöông maïi dòch vuï lôùn nhaát
nöôùc, coù vò trí voâ cuøng quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa caû nöôùc. Do ñoù yeâu
caàu veà tieàm löïc con ngöôøi raát lôùn, nhaát laø ñoái vôùi vieäc phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT,
moät yeáu toá quan troïng goùp phaàn thöïc hieän söï nghieäp CNH, HÑH cuûa Ñaûng, chính
quyeàn vaø nhaân daân Tp.HCM
Döï baùo trong töø nay ñeán naêm 2010, toác ñoä taêng GDP bình quaân haèng
naêm 12% trôû leân; toác ñoä taêng giaù trò gia taêng (GTGT) ngaønh dòch vuï haèng naêm
12% trôû leân; toác ñoä taêng GTGT ngaønh coâng nghieäp haèng naêm 12-13% trôû leân; toác
ñoä taêng GTGT ngaønh noâng nghieäp haøng naêm 5% trôû leân; toång möùc ñaàu tö xaõ hoäi
5 naêm treân toaøn ñòa baøn 434.500 tyû ñoàng (trong ñoù möùc ñaàu tö töø ngaân saùch nhaø
nöôùc ñaït 15%;); toác ñoä taêng daân soá töï nhieân döôùi 1,1%/naêm; taïo vieäc laøm môùi
cho 100.000 lao ñoäng/naêm; ñeán naêm 2010 tyû leä lao ñoäng kyõ thuaät (ñaõ qua ñaøo taïo
ngheà) ñaït 55% toång soá lao ñoäng laøm vieäc treân ñòa baøn.
Veà coâng nghieäp, quan troïng laø thu huùt caùc ngaønh coâng nghieäp thaâm
duïng voán, coâng ngheä cao, giaûm maïnh caùc ngaønh coâng nghieäp thaâm duïng lao
ñoäng. Vì vaäy, moät trong 5 coâng trình ñoøn baåy coù Khu coâng ngheä cao cuûa thaønh
phoá. Veà dòch vuï, phaûi taêng maïnh tyû troïng dòch vuï, trong ñoù dòch vuï cao caáp phaûi
chieám tyû troïng ngaøy caøng cao, ñoàng thôøi quan taâm ñaëc bieät ñeán chaát löôïng dòch
vu.ï
Döï baùo ñeán naêm 2010, 17 ngaønh chuû löïc cuûa thaønh phoá seõ ngaøy caøng
phaùt trieån vaø chieám moät tyû troïng lôùn trong thu nhaäp quoác daân, ñöa ñeán yeâu caàu
phaûi ñaøo taïo ñoäi nguõ lao ñoäng coù tay ngheà ñeå phuïc vuï cho caùc ngaønh naøy. Hieän
nay, soá löôïng CNKT trong caùc ngaønh chieám tyû leä coøn raát khieâm toán. Ñeå ñaùp öùng
51
cho yeâu caàu phaùt trieån cuûa caùc ngaønh chuû löïc cuûa Tp.HCM thì soá lao ñoäng CNKT
phaûi chieám treân 40% toång lao ñoäng .
3.1.1 Döï baùo veà qui moâ
Theo döï baùo cuûa Vieän kinh teá Tp.HCM, daân soá thaønh phoá vaøo naêm
2010 coù khoaûng 7.230.000 ngöôøi. Trong ñoù daân soá töø 0-22 tuoåi chieám 32%, trong
ñoù ñoä tuoåi töø 18 – 22 seõ chíeâm 8,53%. Cô caáu tuoåi daân soá seõ coù xu höôùng taêng tyû
leä daân soá treû nhieàu hôn vôùi lôïi theá thoâng minh, ham hoïc hoûi.
Bieåu 3.1: Döï baùo daân soá theo ñoä tuoåi cuûa Tp.HCM naêm 2010
Ñoä tuoåi 2010
Soá löôïng ngöôøi Tyû leä %
Toång soá daân 7230107 100
Töø 0 – 2 tuoåi 287715 3.98
Töø 3 – 5 tuoåi 285524 3.95
Töø 6 – 10 tuoåi 463877 6.42
Töø 11 – 14 tuoåi 388380 5.37
Töø 15 – 17 tuoåi 316289 4.37
Töø 18 – 22 tuoåi 616418 8.53
Töø 0 – 22 tuoåi 2358230 32.62
Nguoàn: “Hieän traïng vaø döï baùo phaùt trieån daân soá Tp.HCM thôøi kyø 1996 – 2010”
cuûa Vieän kinh teá.
Nhö vaäy soá löôïng hoïc vieân seõ theo hoïc caùc tröôøng trung hoïc chuyeân
nghòeâp, daïy ngheà vaø sinh vieân taïi caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø cao ñaúng vaøo naêm 2010
ñöôïc döï tính nhö sau:
52
Bieåu 3.2: Döï baùo soá hoïc vieân theo hoïc caùc tröôøng THCN,
daïy ngheà, CÑ, ÑH vaøo naêm 2010.
2010
Soá löôïng ngöôøi Tyû leä %
Daân soá töø 18 – 22 tuoåi 616418
THCN, daïy ngheà 246567 40
Ñaïi hoïc, cao ñaúng 92463 - 123284 15-20
Nguoàn: Sôû LÑ-TB&XH Tp.HCM
Theo döï baùo cuûa Sôû LÑ-TB&XH, soá löôïng sinh vieân hoïc sinh toát
nghòeâp taïi caùc tröôøng ÑH vaø CÑ, soá löôïng CNKT ñaõ qua ñaøo taïo, caùc khoái hoïc
sinh lôùp 9 vaø lôùp 12 vaø soá lao ñoäng coâng nghòeâp thaønh phoá (keå caû soá boå sung haøng
naêm vaø soá ñaõ qua ñaøo taïo) ñeán naêm 2010 ñöôïc moâ taû trong baûng sau:
Bieåu 3.3: Döï baùo soá löôïng hoïc sinh, sinh vieân toát nghieäp, CNKT ñaõ
qua ñaøo taïo, hoïc sinh lôùp 9, lôùp 12 vaø soá lao ñoäng coâng nghieäp Tp ñeán 2010.
Ñôn vò tính: soá ngöôøi
STT Ngaønh ñaøo taïo 1000 ngöôøi
1. Toát nghòeâp ÑH, CÑ haøng naêm 40
2. Ñaõ qua ñaøo taïo CNKT 90
3. Toát nghòeâp trung hoïc ngheà 40
4. Toát nghòeâp tröôøng daïy ngheà 50
5. Soá hoïc sinh lôùp 9 ra tröôøng 50
6. Soá hoïc sinh lôùp 12 ra tröôøng keå caû TH ngheà 70
7. Lao ñoäng coâng nghòeâp Tp.HCM (boå sung haøng 160
naêm)
8. Lao ñoäng coâng nghòeâp ñaõ qua ñaøo taïo 60
9. Soá sinh vieân ÑH,CÑ/10000 daân 680
Nguoàn: Sôû LÑ-TB&XH Tp.HCM.
53
3.1.2 Döï baùo veà cô caáu ngaønh ngheà ñaøo taïo
Ñieàu chænh laïi cô caáu baäc hoïc, caáp hoïc vaø ngaønh ngheà ñaøo taïo. Vôùi ñaëc
ñieåm laø moät nöôùc noâng nghòeâp sản xuất nhoû, chuû yeáu laø thuû coâng neân cô caáu ñaøo
taïo cuûa Vieät Nam tröôùc ñaây laø ÑH, THCN vaø CNKT. Ngaøy nay chuùng ta ñang
trong thôøi kyø quaù ñoä chuyeån sang CNH, HÑH, cô caáu ñaøo taïo seõ chuyeån dòch daàn
sang ÑH, CÑ, CNKT vôùi caùc ngaønh kyõ thuaät coâng ngheä seõ taêng ñaùng keå.
Tieáp tuïc ña daïng hoaù caùc hình thöùc giaùo duïc ñaøo taïo vôùi heä thoáng caùc
tröôøng lôùp baùn coâng daân laäp, coâng laäp ñeå töøng böôùc ñaùp öùng nhu caàu cuûa caùc taàng
lôùp trong xaõ hoäi, vöøa söû duïng hôïp lyù nguoàn nhaân löïc, vaät löïc vaø taøi löïc cuûa thaønh
phoá. Töø ñoù taïo ñieàu kieän cho ngöôøi daân coù theå löïa choïn moät phöông thöùc theo
yeâu caàu rieâng bieät.
Theo ñaùnh giaù cuûa Sôû Khoa hoïc - Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng Tp.HCM töø
ñaây ñeán naêm 2010 coù hai ngaønh phaùt trieån maïnh vaø coù nhu caàu ñaøo taïo nhanh hôn
caùc ngaønh khaùc laø: ngaønh khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä cao (tôùi naêm 2010 taêng
12% gaáp ñoâi naêm 2000); ngaønh khoa hoïc töï nhieân (moãi naêm taêng leân 1%).
Cô caáu tuyeån sinh theo ngaønh ngheà khoâng daøn traûi, coù theâm chính saùch
vaø thu huùt theâm cho nhöõng ngaønh ngheà coù ít ngöôøi theo hoïc, ñaëc bieät ñaåy maïnh
coâng taùc höôùng nghieäp taïi caùc tröôøng phoå thoâng ñeå töøng böôùc xoay chuyeån nhaän
thöùc veà ñònh höôùng giaù trò ngheà nghòeâp trong hoïc sinh, sinh vieân vaø nhaân daân.
Xem xeùt döï baùo ñaøo taïo cuûa caùc ngaønh ta thaáy ngaønh coâng ngheä thoâng
tin, töï ñoäng hoaù, vaät lieäu môùi vaø coâng ngheä sinh hoïc laø nhöõng ngaønh coù nhu caàu
ñaøo taïo taêng nhanh hôn caùc ngaønh khaùc.
54
Bieåu 3.4: Döï baùo cô caáu caùc ngaønh ñaøo taïo naêm 2010 (Ñvt: %)
STT Ngaønh ñaøo taïo Naêm 2000 (%) 2010 (%)
1. Khoa hoïc töï nhieân 9 10
2. Coâng ngheä thoâng tin 11 12
3. Töï ñoäng hoaù 3 4
4. Cheá taïo maùy 14 12
5. Vaät lieäu môùi 3 4
6. Coâng ngheä sinh hoïc 2 3
7. Cung caáp naêng löôïng 12 10
8. Xaây döïng kieán truùc 16 14
9. Laõnh vöïc khaùc 30 30
Nguoàn: Sôû Khoa hoïc - Coâng ngheä vaø moâi tröôøng
Trong lónh vöïc coâng ngheä cao, xu höôùng ñeán naêm 2010 caùc ngaønh coù
nhu caàu ñaøo taïo CNKT taêng nhanh laø caùc ngaønh coâng ngheä thoâng tin, töï ñoäng
hoaù, cheá taïo maùy, coâng ngheä sinh hoïc vaø cung caáp naêng löôïng.
Bieåu 3.5: Döï baùo nhu caàu ñaøo taïo trong lónh vöïc coâng ngheä cao
(Ñvt : 1000 ngöøôi)
STT Ngaønh
1. Coâng ngheä thoâng tin Trình ñoä Ñaïi hoïc 2000 157 2010 1600
Cao ñaúng, trung caáp 1130 3300
CNKT 2210 6370
2. Töï ñoäng hoaù Ñaïi hoïc 170 600
Cao ñaúng, trung caáp 330 1200
CNKT 650 2340
3. Cheá taïo maùy Ñaïi hoïc 730 1600
Cao ñaúng, trung caáp 1470 3200
CNKT 2860 6240
55
4. Coâng ngheä vaät lieäu Ñaïi hoïc 200 530
Cao ñaúng, trung caáp 400 1070
CNKT 800 2130
5. Coâng ngheä sinh hoïc Ñaïi hoïc 130 400
Cao ñaúng, trung caáp 270 800
CNKT 530 1600
630 6. Cung caáp naêng löôïng Ñaïi hoïc 1430
Cao ñaúng, trung caáp 1270 2870
CNKT 2530 5720
Nguoàn: Sôû Khoa hoïc- Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng Tp HCM
3.1.3 Döï baùo veà chaát löôïng ñaøo taïo
Trong giai ñoaïn naøy, ñaëc tröng cô baûn laø böôùc ñaàu chuyeån dòch maïnh
meõ trong cô caáu kinh teá. Coâng nhaân laønh ngheà vaø ñoäi nguõ caùn boä khoa hoïc coâng
ngheä raát caàn cho quaù trình ñoåi môùi thieát bò, coâng ngheä ñeå naâng cao naêng löïc caïnh
tranh cuûa quoác gia trong thôøi kyø hoäi nhaäp nhö hieän nay. Tp.HCM laø trung taâm
coâng nghieäp thöông maïi vaø dòch vuï lôùn nhaát cuûa caû nöôùc, vì vaäy coù traùch nhieäm
ñaàu taøu trong vieäc ñoåi môùi maùy moùc vaø thieát bò vaø xaây döïng löïc löôïng lao ñoäng
kyõ thuaät ñaùp öùng cho nhu caàu cuûa neàn kinh teá.
Ñoàng thôøi trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, caùc ngaønh coâng
nghòeâp vaät lieäu böôùc ñaàu phaùt trieån maïnh meõ, tuy nhieân naêng löïc ñaøo taïo cuûa caùc
ñòa phöông chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu veà lao ñoäng khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä
neân Tp.HCM laø ñoái taùc quan troïng ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy.
Troïng ñieåm cuûa vieäc ñaøo taïo trong giai ñoaïn naøy laø CNKT cheá taïo
maùy, hoaù chaát, luyeän kim vaø ñoäi nguõ khoa hoïc coâng ngheä coù khaû naêng thieát keá vaø
cheá taïo, laép raùp caùc daây chuyeàn thieát bò thoâng thöôøng bao goàm: toång hôïp cô khí,
hoùa chaát, ñieän, ñieän töû vaø tin hoïc.
56
Bieåu 3.6: Döï baùo nhu caàu ñaàu tö cho giaùo duïc vaø ñaøo taïo
ñeán naêm 2010 theo möùc taêng GDP cuûa Tp.HCM
2005 2010
Daân soá trung bình theo döï baùo 6.325.000 7.230.000
GDP (tyû ñoàng Vieät Nam) 140.007 269.571
GDP (tyû USD) 17,89 34,44
GDP ñaàu ngöôøi (USD) 2.828 4.763
Nhaø nöôùc ñaàu tö cho giaùo duïc – ñaøo taïo 80 140
(USD/ngöôøi)
Tyû leä nhaø nöôùc ñaàu tö cho giaùo duïc – 2,82% 2,51%
ñaøo taïo (%GDP)
Toång kinh phí ñaàu tö cho giaùo duïc (trieäu 506.000 1.012.200
USD)
Nguoàn: Vieän kinh teá Tp.HCM
3.2. Caùc giaûi phaùp phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT Tp.HCM
3.2.1 Giaûi phaùp naâng cao nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi veà hoïc ngheà vaø daïy
ngheà
Ñeå phaùt trieån ñöôïc ñoäi nguõ CNKT cuûa Thaønh phoá tröôùc heát chuùng ta
phaûi laøm taêng khoái löôïng hoïc vieân tham gia hoïc ngheà thoâng qua vieäc taäp trung
laøm thay ñoåi quan nieäm cuõng nhö nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi veà taàm quan troïng cuûa
vieäc hoïc ngheà. Hoïc ngheà khoâng phaûi theo nghóa heïp laø ñaøo taïo CNKT, hoïc ngheà
ngaén haïn, maø caàn coù söï thoáng nhaát trong nhaän thöùc: ñoù laø moät coâng vieäc ñeå laøm,
maø baát cöù chöùc vuï, ñòa vò, coâng vieäc naøo trong xaõ hoäi cuõng chính laø haønh ngheà.
Ñaåy maïnh coâng taùc höôùng nghòeâp trong caùc tröôøng phoå thoâng coi troïng
höôùng nghieäp trong hoïc ñöôøng, coâng taùc höôùng nghieäp phaûi ñöa vaøo noäi dung
chính khoaù ôû baäc trung hoïc cô sôû ñeå giuùp cho hoïc sinh ñònh höôùng töông lai cuûa
mình, ñeå thay ñoåi taâm lyù cuûa cha, meï vaø hoïc sinh muoán laøm thaày hôn thôï, xem
57
hoïc ngheà laø thöù yeáu chæ khi khoâng coøn khaû naêng khaùc thì môùi ñi hoïc ngheà.
Ñeå thu huùt ñöôïc söï quan taâm vaø taïo nhu caàu hoïc ngheà trong caùc taàng
lôùp daân cö, caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng phaûi coù caùc chuyeân muïc veà
ngheà nghòeâp, nhaát laø phaûn aùnh sinh ñoäng veà coâng taùc daïy ngheà, hoïc ngheà vaø vieäc
caùc hoïc vieân sau khi hoïc ngheà ñaõ coù nhöõng vieäc laøm oån ñònh vôùi thu nhaäp cao,
khaû naêng hoïc leân cao hôn nöõa ñoái vôùi ngaønh hoïc cuûa mình ñeå naâng cao tay ngheà
ñaùp öùng ñöôïc söï ñoøi hoûi cao cuûa thò tröôøng söùc lao ñoäng. Ñieàu naøy seõ goùp phaàn
laøm thay ñoåi nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi theo chieàu höôùng tích cöïc theo saùt vôùi thöïc teá,
xoaù daàn quan nieäm coi troïng baèng caáp hôn hieäu quaû laøm vieäc trong xaõ hoäi hieän
nay. Vaán ñeà caàn quan taâm laø trong giai ñoaïn tuyeån sinh vaøo caùc tröôøng ÑH, CÑ,
caùc tröôøng THPT laø caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng caàn giôùi thieäu caùc thoâng
tin veà ñaøo taïo THCN, CNKT gioáng nhö ñoái vôùi heä ÑH, CÑ ñeå cho caùc phuï huynh
vaø hoïc sinh coù caùi nhìn toaøn caûnh veà giaùo duïc sau phoå thoâng goùp phaàn vaøo vieäc
choïn löïa muïc tieâu cuûa mình. Beân caïnh ñoù caùc tröôøng daïy ngheà cuõng phaûi keát hôïp
vôùi caùc Phoøng LÑ-TB&XH quaän, huyeän ñeå ñaøo taïo ngheà gaén vôùi giaûi quyeát vieäc
laøm ôû ñòa phöông.
Beân caïnh vieäc taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng nhaèm goùp phaàn ñònh höôùng
vieäc choïn ngheà, laäp nghieäp cho ngöôøi daân thì vaán ñeà quan troïng laø söû duïng coù
hieäu quaû ñoäi nguõ CNKT trong neàn kinh teá vaø xaây döïng moâi tröôøng lao ñoäng laønh
maïnh thì nhaän thöùc xaõ hoäi seõ thay ñoåi theo chieàu höôùng tích cöïc, xoaù daàn tình
traïng chaïy theo baèng caáp khoâng thöïc chaát.
Thaønh phoá neân tích cöïc ñaàu tö caûi thieän cuoäc soáng cho coâng nhaân lao
ñoäng, goùp phaàn taïo theâm ñoäng löïc thuùc ñaåy moïi ngöôøi daân tham gia hoïc ngheà,
laøm thôï. Ñoàng thôøi tieáp tuïc ñaåy maïnh phong traøo hoïc taäp naâng cao trình ñoä hoïc
vaán vaø ngheà nghòeâp. Ña daïng hoaù loaïi hình hoïc taäp, gaén vôùi vieäc thöïc hieän muïc
tieâu “trí thöùc hoaù” coâng nhaân. Beân caïnh ñoù thaønh phoá caàn khuyeán khích caùc
doanh nghieäp thöïc hieän tieâu chuaån veà an sinh xaõ hoäi ñeå goùp phaàn taêng cöôøng
58
traùch nhieäm cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi vaø thoâng qua ñoù
caûi thieän cuoäc soáng, moâi tröôøng laøm vieäc cuûa coâng nhaân thaønh phoá.
3.2.2 Giaûi phaùp qui hoaïch phaùt trieån maïng löôùi cô sôû ñaøo taïo
Thöïc hieän phoái hôïp chaët cheõ giöõa Thaønh phoá vôùi caùc boä, ngaønh, Toång
cuïc daïy ngheà ñeå nguyeân cöùu veà nhu caàu vaø khaûo saùt caùc tröôøng daïy ngheà veà
ñieàu kieän cô sôû vaät chaát, ñoäi nguõ giaùo vieân, caùn boä quaûn lyù, naêng löïc vaø kinh
nghieäm ñaøo taïo, chöông trình, noäi dung vaø caùc danh muïc ngaønh ngheà ñaøo taïo ñeå
coù keá hoaïch naâng caáp ñeå ñaûm baûo chaát löôïng ñaøo taïo.
- Caàn phaûi thieát laäp heä thoáng ñaøo taïo lieân tuïc töø thaáp ñeán cao, töø THCN
daïy ngheà ñeán CÑ, ÑH ngheà ñeå taïo ra moät xaõ hoäi vöøa hoïc vöøa laøm. Ñieàu naøy caàn
phaûi ñöôïc nghieân cöùu söï gaén keát giöõa THCN, daïy ngheà, CÑ, ÑH, trong ñoù söï gaén
keát giöõa gíao duïc ngheà nghieäp vaø cao ñaúng laø quan troïng nhaát ñeå ñaøo taïo moät ñoäi
nguõ CNKT coù chaát löôïng cao, coù khaû naêng caïnh tranh trong ñieàu kieän hoäi nhaäp
quoác teá.
- Ñoái vôùi caùc tröôøng daïy ngheà coâng laäp: qui hoaïch vaø phaùt trieån theo
ngaønh ñaøo taïo ñeå phaân boå chæ tieâu tuyeån sinh theo theá maïnh cuûa töøng tröôøng
nhaèm naâng cao chaát löôïng, hieäu suaát ñaøo taïo vaø taêng hieäu quaû ñaàu tö. Taäp trung
xaây döïng moät soá tröôøng ñaøo taïo ngheà troïng ñieåm, ñoàng thôøi, saép xeáp laïi vaø taïo ra
moät soá cô sôû ñaøo taïo môùi coù chaát löôïng gaén vôùi caùc khu coâng nghieäp ñeå cung caáp
löïc löôïng lao ñoäng ñaõ qua ñaøo taïo ngheà cho nhöõng nôi naøy. Rieâng caùc tröôøng daïy
ngheà gaén vôùi ñòa phöông, caàn khuyeán khích ñaøo taïo caùc ngheà phuø hôïp, öu tieân
cho nhöõng ngaønh ngheà truyeàn thoáng, söû duïng nguyeân vaät lieäu saún coù, ôû ñaây thò
tröôøng lao ñoäng coù nhu caàu lôùn, ñaøo taïo ngheà cho lao ñoäng nôi ñaây giuùp cho vieäc
giaûi quyeát tình traïng thaát nghieäp vaø naâng cao thu nhaäp, ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân.
3.2.3 Giaûi phaùp thieát laäp heä thoáng kieåm ñònh chaát löôïng ñaøo taïo trong
giaùo duïc ngheà nghieäp.
Xaây döïng heä thoáng vaø thoáng nhaát caùc tieâu chí ñaùnh giaù chaát löôïng ñeå cô
59
quan kieåm ñònh coù traùch nhieäm kieåm ñònh caû ñaàu vaøo, ñaàu ra vaø caû quaù trình ñaøo
taïo. Coù chính saùch hoã trôï vaø ñaàu tö thoaû ñaùng cho caùc cô sôû daïy ngheà coù chaát
löôïng, ñaït tieâu chuaån kieåm ñònh.
Heä thoáng ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo ngheà noùi chung thì caàn phaûi döïa
treân caùc cô sôû sau:
- Chuaån kieán thöùc vaø kyõ naêng ngheà nghieäp: vì caùc ngaønh ngheà trong xaõ
hoäi raát ña daïng vaø phöùc taïp. Moãi moät ngaønh ngheà lao ñoäng xaõ hoäi ñeàu ñoøi hoûi
ngöôøi haønh ngheà coù nhöõng kieán thöùc, kyõ naêng chuyeân bieät cuõng nhö caùc phaåm
chaát vaø naêng löïc cuûa caù nhaân. Ñaây khoâng nhöõng laø caên cöù quan troïng ñeå xaây
döïng danh muïc, muïc tieâu ñaøo taïo maø coøn ñeå so saùnh, ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo
taïo.
- Muïc tieâu vaø noäi dung ñaøo taïo: quaù trình ñaøo taïo laø quaù trình hieän thöïc
hoaù “muïc tieâu vaø noäi dung ñaøo taïo” ôû ngöôøi toát nghòeâp. Chaát löôïng ñaøo taïo laø
keát quaû cuûa quaù trình ñaøo taïo vôùi caùc muïc tieâu, noäi dung, phöông phaùp xaùc ñònh,
do ñoù muïc tieâu vaø noäi dung phöông phaùp ñaøo taïo laø cô sôû ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng
ñaøo taïo.
Laáy yù kieán cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng, tình hình vieäc laøm vaø phaùt trieån
ngheà nghòeâp cuõng laø cô sôû quan troïng ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng ñaøo taïo.
3.2.4 Giaûi phaùp taêng cöôøng thöïc hieän ña daïng hoaù hình thöùc ñaøo taïo
ngheà
Ñeå taïo theâm cô hoäi thu huùt ngöôøi hoïc ngheà, naâng cao tay ngheà, tieán
haønh caùc hình thöùc ñaøo taïo chuû yeáu nhö sau:
- Phaùt trieån hình thöùc vöøa ñaøo taïo vaên hoaù vaø vöøa ñaøo taïo ngheà nghòeâp
cho boä phaän hoïc sinh sau khi toát nghieäp caáp 2, khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå hoïc tieáp
caáp 3, vaø nhöõng coâng nhaân coù nhu caàu hoïc ngheà nhöng chöa toát nghieäp caáp 3.
- Ñaøo taïo theo moâñun ñeå cho ngöôøi hoïc ngheà coù theå löïa choïn chöông
trình hoïc ñaùp öùng vôùi ñoøi hoûi chuyeân moân saâu ñoái vôùi ngheà nghieäp maø doanh
60
nghieäp caàn. Ñaøo taïo theo phöông phaùp naøy ñaûm baûo moái quan heä chaët cheõ vaø
tính keá thöøa muïc tieâu, noäi dung ñaøo taïo ngheà ôû caùc loaïi hình ñaøo taïo khaùc nhau.
Ngöôøi hoïc deã daøng chuyeån ñoåi töø loaïi hình ñaøo taïo naøy sang loaïi hình ñaøo taïo
khaùc phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa caù nhaân vaø xaõ hoäi. Beân caïnh ñoù tieát kieäm ñöôïc
thôøi gian, nguoàn löïc vaø chi phí cho vieäc xaây döïng chöông trình hoïc, taïo cô sôû ñeå
caûi tieán, hoaøn thieän coâng taùc ñaøo taïo boài döôõng giaùo vieân kyõ thuaät cho giaùo vieân
phoå thoâng vaø daïy ngheà.
- Ñaøo taïo taäp trung theo keá hoaïch: ñaøo taïo taïi tröôøng theo chöông trình
chính quy cho lao ñoäng chöa coù vieäc laøm, caàn hoïc ngheà ñeå tìm vieäc laøm. Ñaøo taïo
taïi chöùc cho coâng nhaân ñang laøm vieäc nhöng muoán hoïc theâm ngheà hoaëc naâng cao
khaû naêng ngheà nghòeâp hoaëc chuyeån giao coâng ngheä.
Beân caïnh ñoù ñaøo taïo phaûi gaén vôùi giaûi quyeát vieäc laøm, ñoái vôùi nhöõng
ngöôøi chöa coù vieäc laøm, toå chöùc ñaøo taïo theo ñòa chæ: tröôøng tuyeån sinh ñaøo taïo
vaø cung caáp lao ñoäng theo ñôn ñaët haøng cuûa caùc doanh nghieäp.
Thöïc hieän vieäc lieân thoâng trong ñaøo taïo ngheà cho pheùp hoïc vieân chuyeån
ñoåi keát quaû hoïc taäp töø nhoùm ngheà naøy sang nhoùm ngheà khaùc(lieân thoâng ngang)
hoaëc töø caáp ñoä ñaøo taïo naøy sang caáp ñoä ñaøo taïo khaùc (lieân thoâng doïc) vaø roäng
hôn laø töø moät caáp hoïc, baäc hoïc naøy sang baäc hoïc khaùc. Hình thöùc ñaøo taïo lieân
thoâng giuùp cho ngöôøi hoïc coù theå thaáy roõ höôùng ñi ñeå hoï yeân taâm böôùc vaøo heä
thoáng daïy ngheà, bôûi leõ hoï nhìn thaáy trong töông lai seõ coù ñieàu kieän boài döôõng,
naâng cao trình ñoä, tieáp tuïc hoïc leân nhöõng baäc hoïc cao hôn ñeå laäp nghieäp. Vì theá
Thaønh phoá caàn taêng cöôøng quaûn lyù Nhaø nöôùc veà daïy ngheà, sôùm thöïc hieän vieäc
lieân thoâng giöõa caùc trình ñoä ñaøo taïo trong heä thoáng giaùo duïc quoác daân nhaèm thu
huùt hoïc sinh vaøo caùc tröôøng chuyeân nghieäp vaø daïy ngheà. Caàn thieát keá caùc chöông
trình ñaøo taïo ñaûm baûo söï lieân thoâng giöõ caùc caáp trình ñoä, trong ñoù ñaøo taïo trung
caáp ngheà vôùi ngöôøi coù baèng THCS, ñöôïc hoïc cuøng luùc chöông trình ñaøo taïo ngheà
vôùi chöông trình vaên hoaù cuûa heä thoáng Giaùo duïc thöôøng xuyeân, sau 3 naêm toát
61
nghieäp ñöôïc tieáp tuïc hoïc leân caùc caáp hoïc cao hôn.
3.2.5 Giaûi phaùp phaùt trieån ñoäi nguõ giaùo vieân caû veà soá löôïng laãn chaát
löôïng
Ñeå tieán tôùi thöïc hieän ñuùng qui ñònh veà tyû leä giaùo vieân treân hoïc sinh laø
1/15 vaø ñaûm baûo giaùo vieân ñaït chuaån, ta caàn phaûi thöïc hieän:
- Thu huùt löïc löïông giaùo vieân töø caùc tröôøng THCN, CÑ, ÑH veà giaûng
daïy cho caùc tröôøng daïy ngheà. Beân caïnh ñoù tuyeån môùi giaùo vieân laø caùc sinh vieân
toát nghieäp loïai khaù, gioûi ôû caùc tröôøng CÑ, ÑH vaø nhöõng ngöøôi ñaõ vaø ñang laøm
vieäc ôû caùc ñôn vò sản xuất kinh doanh.
- Naâng cao trình ñoä nghòeâp vuï cho giaùo vieân thoâng qua vieäc boài döôõng
cho nhöõng giaùo vieân chöa ñaït chuaån, hoaëc nhöõng giaùo vieân coù nhu caàu naâng cao
trình ñoä nghòeâp vuï döôùi caùc hình thöùc: môû caùc lôùp ñaøo taïo taïi trung taâm; gôûi ñeán
ñaøo taïo ôû caùc tröôøng CÑ, ÑH hay ôû caùc doanh nghieäp; ñöa ra nöôùc ngoaøi tu
nghieäp; toå chöùc caùc ñôït tham qua hoïc taäp, trao ñoåi kinh nghieäm giöõa caùc giaùo
vieân cuûa caùc tröôøng. Thöôøng xuyeân toå chöùc boài döôõng caäp nhaät kieán thöùc chuyeân
moân, nghieäp vuï, sö phaïm, chính trò phaùp luaät vaø caùc kieán thöùc hoã trôï nhö; ví tính,
ngoaïi ngöõ,…
Chuaån hoaù nghieäp vuï chuyeân moân, sö phaïm vaø coâng taùc quaûn lyù ñeå
naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ giaùo vieân daïy ngheà vaø caùc boä quaûn lyù. Ñoåi môùi noäi
dung vaø phöông phaùp ñaøo taïo ñeå thích hôïp vôùi coâng ngheä, vôùi thöïc teá saûn xuaát.
Naâng cao trình ñoä ñoäi nguõ giaùo vieân. Hình thaønh ñoäi nguõ giaùo vieân giaûng daïy ñaøo
taïo, daïy ngheà coù trình ñoä. Chuaån hoaù chaát löôïng ñoäi nguõ giaùo vieân ôû caùc caáp ñaøo
taïo, thöôøng xuyeân boài döôõng ñaøo taïo laïi ñoäi nguõ giaùo vieân vaø boå sung kòp thôøi
kieán thöùc môùi nhaát vaøo noäi dung daïy vaø hoïc ôû taát caû caùc ngaønh ngheà ñaøo taïo sao
cho ñaùp öùng ñöôïc vôùi nhu caàu thöïc teá.
Ñeå thu huùt vaø giöõ chaân ñöôïc giaùo vieân daïy ngheà coù trình ñoä, naêng löïc,
nhieät tình trong coâng taùc giaûng daïy, thaønh phoá caàn phaûi coù chính saùch hoå trôï nhö:
62
- Haøng naêm, Thaønh phoá neân coù cheá ñoä khen thöôûng ñoái vôùi giaùo vieân
daïy gioûi, chuyeân gia gioûi coù saùng kieán, thaønh tích noåi baäc mang laïi hieäu quaû
trong lónh vöïc ñaøo taïo lao ñoäng kyõ thuaät töø quyõ ñaøo taïo lao ñoäng kyõ thuaät. Beân
caïnh ñoù, Thaønh phoá neân xaây döïng boå sung, hoaøn thieän caùc cheá ñoä, chính saùch
hôïp lyù veà löông, trôï caáp, nhaø ôû cho giaùo vieân taïo ñieàu kieän cho giaùo vieân yeân
taâm giaûng daïy.
Beân caïnh ñoù ñoái vôùi giaùo vieân daïy ngheà gioûi, coù hoïc vò cao phaûi ñöôïc
coâng nhaän laø giaûng vieân chính vaø neáu coù hoïc vò tieán só cuõng phaûi ñöôïc phong
haøm phoù gíao sö, giaùo sö. Ñieàu naøy seõ taïo ñoäng löïc cho vieäc giöõ chaân caùc giaùo
vieân daïy ngheà vaø thu huùt giaùo vieân gioûi, ñeå taïo ñieàu kieän cho vieäc naâng cao chaát
löôïng giaûng daïy trong hoaït ñoäng ñaøo taïo ngheà ôû caùc tröôøng vaø trung taâm.
3.2.6 Giaûi phaùp ña daïng hoaù caùc hình thöùc huy ñoäng voán cho phaùt trieån
ñaøo taïo ngheà
Taêng ngaân saùch cho phaùt trieån giaùo duïc vaø ñaøo taïo cho ngöôøi lao ñoäng
ñeå ñaàu tö xaây döïng tröôøng, mua trang thieát bò, saùch giaùo khoa, ñaøo taïo vaø boài
döôõng giaùo vieân, hoïc boång cho hoïc vieân. Phaân boå kinh phí nhaø nöôùc theo höôùng
taêng ñaàu tö cho phaùt trieån heä thoáng cô sôû vaät chaát hieän ñaïi ñaùp öùng cho nhu caàu
giaûng daïy.
Caàn höôùng khu vöïc tö nhaân tham gia nhieàu hôn vaøo toå chöùc ñaøo taïo
ngheà taïi doanh nghòeâp, taïi caùc toå chöùc giaùo duïc vaø ñaøo taïo tay ngheà cuûa thaønh
phoá. Ôû caùc nöôùc coâng nghòeâp hoaù vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñeàu coù xu höôùng
khu vöïc tö nhaân tham gia nhieàu hôn vaøo toå chöùc ñaøo taïo ngheà taïi doanh nghieäp,
taïi caùc toå chöùc giaùo duïc vaø ñaøo taïo ngheà.
Khuyeán khích caùc toå chöùc kinh teá xaõ hoäi, caù nhaân, hoä gia ñình ñaàu tö
phaùt trieån giaùo duïc – ñaøo taïo ñaëc bieät laø hoïat ñoäng ñaøo taïo ngheà, môû tröôøng lôùp,
hieán ñaát xaây döïng tröôøng, ñoùng goùp tieàn, taëng trang thieát bò …
Khuyeán khích caùc doanh nghieäp, coâng ty môû tröôøng, lôùp daïy ngheà. Chi
63
phí cho duy trì nhöõng cô sôû naøy ñöôïc khaáu tröø tröôùc khi tính thueá thu nhaäp cuûa
coâng ty hoaëc doanh nghieäp coù quyeàn nhaän kinh phí hoå trôï töø caùc quyõ ñaøo taïo.
Xaây döïng quyõ tín duïng ñaøo taïo ngheà. Traùch nhòeâm cuûa doanh nghieäp,
hoäi, ñoaøn… trong vieäc ñoùng goùp hoã trôï ñaøo taïo ngheà. Beân caïnh ñoù huy ñoäng
nguoàn taøi chính cuûa doanh nghieäp ñeå laäp quyõ ñaøo taïo ngheà. Ñeà nghò chính phuû
xaây döïng cô cheá baét buoäc doanh nghieäp phaûi noäp phí ñaøo taïo ngöôøi lao ñoäng.
Ngoaøi ra caàn phaûi thu huùt caùc nguoàn taøi trôï trong vaø ngoaøi nöôùc ñeå laäp caùc quyõ
ñaøo taïo ngheà.
Nhaø nöôùc caàn cung caáp caùc nguoàn voán tín duïng vôùi laõi suaát öu ñaõi cho
caùc cô sôû ñaøo taïo, keå caû ñaøo taïo tö nhaân vaø cho caùc cô sôû ñaøo taïo tö nhaân thueâ
hoaëc möôïn ñaát xaây döïng tröôøng lôùp, vaø thueâ caùc tröôøng nhaø nöôùc chöa söû duïng
heát ñeå hoaït ñoäng.
3.2.7 Giaûi phaùp ña daïng hoaù caùc hình thöùc toå chöùc giaùo duïc ñaøo taïo
Ña daïng hoaù caùc hình thöùc toå chöùc giaùo duïc coù vai troø to lôùn trong vieäc
thu huùt löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi tham gia vaøo hoïc taäp.
Hình thöùc giaùo duïc höôùng nghòeâp vaø ñaøo taïo tay ngheà taïi tröôøng daïy
ngheà theo kieåu truyeàn thoáng coù chi phí raát toán keùm vaø thöôøng coù lieân keát raát yeáu
vôùi nhu caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng. Heä thoáng tröôøng ñaøo taïo ngheà coù haïn cheá laø
khaû naêng phaûn öùng keùm vôùi nhöõng thay ñoåi nhu caàu ngheà nghòeâp.
Caàn xaây döïng nhieàu loaïi hình toå chöùc giaùo duïc ñaøo taïo ngaønh ngheà linh
hoaït vaø phuø hôïp vôùi moïi taàng lôùp daân cö ñeå moïi ngöôøi coù nhu caàu ñi hoïc ñeàu coù
cô hoäi ñi hoïc.
Caàn coù caùc moâ hình ñaøo taïo thích hôïp: aùp duïng moâ hình ñaøo taïo ngheà
song haønh, trong ñoù hoïc sinh vöøa hoïc ngheà, vöøa laøm vieäc taïi cô sôû sản xuất, moâ
hình keát hôïp ñaøo taïo ngheà vôùi hoïc vaên hoaù, moâ hình ñaøo taïo höôùng nghòeâp, moâ
hình ñaøo taïo boài döôõng…
Thöïc hieän thí ñieåm cheá ñoä döï bò lao ñoäng ôû moät soá tröôøng trung hoïc cuûa
64
thaønh phoá nhaèm ñaøo taïo caùc em hoïc sinh THCSû, THPT tröôùc khi hoï tham gia vaøo
thò tröôøng lao ñoäng. Noäi dung cô baûn cuûa cheá ñoä naøy laø taäp hôïp caùc hoïc sinh ñoàng
thôøi ñaøo taïo ngheà nghòeâp vaø giaùo duïc töông ñöông töø 1 – 3 naêm ñoái vôùi caùc thanh
nieân khoâng theå hoïc leân nöõa maø coù yù muoán ñi laøm ñeå hoï coù ngheà nghòeâp töông
öùng vaø tham gia caïnh tranh treân thò tröôøng lao ñoäng, ñeå cuoái cuøng xin ñöôïc vieäc
laøm döôùi söï chæ ñaïo vaø giuùp ñôõ cuûa nhaø nöôùc.
Toå chöùc moái quan heä giöõa cô sôû giaùo duïc ñaøo taïo vaø doanh nghieäp
nhaèm gaén hoaït ñoäng ñaøo taïo vaøo thöïc tieãn sản xuất vaø vôùi thò tröôøng lao ñoäng:
-Keát hôïp giaûng daïy ôû lôùp hoïc vôùi hoïc ngheà taïi cô sôû sản xuất veà caùc
ngaønh ngheà khaùc nhau. Caùc coâng ty töï tieán haønh coâng vieäc ñaøo taïo ngheà cuï theå,
coøn caùc tröôøng trung hoïc taäp trung vaøo vieäc hoaøn thaønh chöông trình giaùo duïc cô
baûn, xaây döïng moái quan heä ngaøy caøng chaët cheõ giöõa caùc cô sôû kinh doanh vaø nhaø
tröôøng. Ñieàu coát loõi trong heä thoáng naøy laø caùc doanh nghieäp tích cöïc tham gia vaø
coù quan heä ñoái taùc chaët cheõ vôùi caùc tröôøng daïy ngheà.
- Doanh nghieäp ñaët ôû tröôøng hoïc vaø caùc lôùp hoïc ñaët ôû trong caùc doanh
nghieäp, keát hôïp hoïc taäp vôùi sản xuất, hoïc sinh sản xuất caùc haøng hoaù vaø dòch vuï
cho nhöõng ngöøôi khaùc vôùi tö caùch laø moät boä phaän cuûa söï hoïc taäp cuûa caùc em taïi
tröôøng, cuõng nhö laø boä phaän cuûa sản xuất taïi doanh nghieäp. Doanh nghieäp ñöôïc
coi nhö laø moät boä phaän cuûa heä thoáng hoïc ngheà ñeå cung caáp kinh nghòeâm sản xuất
cho hoïc sinh ñang chôø kyù hôïp ñoàng ñaøo taïo vôùi caùc doanh nghieäp.
- Phaùt huy caùc hình thöùc ñaøo taïo: keøm caëp taïi choã vaø theo lôùp hoïc nhö
ñaøo taïo taïi cô sôû sản xuất, xí nghòeâp, ñaøo taïo taïi caùc trung taâm ñaøo taïo cuûa thaønh
phoá, gôûi ñi ñaøo taïo trung haïn, ngaén haïn, ñaøo taïo töøng coâng ñoaïn, môû caùc lôùp
höôùng daãn, taäp huaán ngaén haïn veà kyõ thuaät coâng ngheä vaø chuyeån giao coâng ngheä.
Tieán haønh ñaøo taïo ngheà döôùi hình thöùc nhöõng khoaù hoïc ngaén haïn cho
nhu caàu ñaøo taïo cuï theå cuûa töøng doanh nghieäp. Caùc khoaù hoïc naøy ñöôïc toå chöùc ôû
doanh nghieäp, hoaëc taïi tröôøng daïy ngheà gaàn ñoù vaø taäp trung ñaøo taïo tay ngheà kyõ
65
thuaät. Maëc duø soá hoïc sinh ñaøo taïo ít, nhöng heä thoáng ñaøo taïo kieåu naøy ñaùp öùng
ñöôïc nhu caàu cuûa doanh nghieäp hôn haàu heát caùc heä thoáng ñaøo taïo khaùc. Doanh
nghieäp coù nhöõng moái lieân keát gaàn hôn vôùi thò tröôøng, bieát caàn ñaøo taïo loaïi kyõ
naêng naøo vaø cung caáp caùc chöông trình ñaøo taïo.
- Caáp baèng chuyeân gia hoaëc kyõ sö cao caáp cho nhöõng caùn boä kyõ thuaät
coù trình ñoä ñaïi hoïc coù theå ñi saâu hoïc chuyeân moân trôû thaønh nhaân vieân kyõ thuaät
baäc cao ôû caùc doanh nghieäp vaø nhöõng CNKT tieáp tuïc hoïc naâng cao trình ñoä trôû
thaønh kyõ sö. Xaây döïng heä thoáng ñaøo taïo cuûa thaønh phoá theo höôùng ñaøo taïo lieân
thoâng töø CNKT leân ÑH, taïo ñieàu kieän cho con em coù theå hoïc leân ñaïi hoïc neáu
phaán ñaáu thöïc hieän nguyeän voïng.
Ngoaøi caùc keânh ñaøo taïo ngheà trong thaønh phoá, trong nöôùc, caàn taän duïng
caùc keânh ñaøo taïo quoác teá nhö: gôûi ñaøo taïo ôû nöôùc ngoaøi, ñaøo taïo thoâng qua laøm
vieäc trong caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam.
3.2.8 Giaûi phaùp taêng cöôøng ñaàu tö cô sôû vaät chaát kyõ thuaät
Chaát löôïng CNKT phuï thuoäc khaù lôùn vaøo cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa
caùc cô sôû ñaøo taïo.
Ngaân saùch daønh cho ñaøo taïo caàn taäp trung öu tieân cho tröôøng ngheà ñeå
thöïc hieän ñaøo taïo daøi haïn laø chuû yeáu (80%) nhöõng lao ñoäng coù tay ngheà cao ñaùp
öùng ñöôïc caùc kyõ thuaät, coâng nghieäp hieän ñaïi.
Thaønh phoá caàn chuû ñoäng ñaàu tö vaø hoå trôï caùc tröôøng, trung taâm daïy
ngheà töøng böôùc hieän ñaïi hoaù cô sôû vaät chaát, phöông tieän ñaøo taïo, ñaëc bieät ñoái vôùi
nhöõng tröôøng maø thaønh phoá choïn laøm troïng ñieåm trong coâng taùc daïy caùc ngaønh
ngheà muõi nhoïn nhö: cô khí, tin hoïc, coâng ngheä sinh hoïc…
Taêng cöôøng xaây döïng cô sôû vaät chaát kyõ thuaät trang thieát bò daïy ngheà,
baûo ñaûm trang thieát bò hieän ñaïi cho caùc cô sôû giaùo duïc ñaøo taïo daïy ngheà, ñaùp öùng
ñöôïc nhöõng yeâu caàu môùi cuûa khoa hoïc coâng ngheä, töông ñöông vôùi caùc nöôùc
trong khu vöïc, ñaït chuaån quoác teá vaø khu vöïc treân cô sôû voán cuûa nhaø nöôùc, goùp
66
voán cuûa caùc thaønh phaàn, thueâ mua taøi chính, lieân keát vôùi caùc doanh nghieäp coâng
ty toå chöùc ñaøo taïo.
Ban haønh tieâu chuaån veà tröôøng lôùp, quy moâ, baûo ñaûm tröôøng lôùp coù thö
vieän, phoøng thí nghòeâm, thöïc haønh vaø kieåm tra giaùm saùt vieäc thöïc hieän chuaån hoaù
tieâu chuaån cô sôû vaät chaát vaø chöông trình ñaøo taïo cho caùc caáp vaø nhoùm ngaønh
ngheà ñaøo taïo, töøng böôùc tieán tôùi töông öùng vôùi khu vöïc vaø theá giôùi.
3.2.9 Giaûi phaùp thöïc hieän chính saùch khuyeán khích hoaït ñoäng daïy ngheà
vaø hoïc ngheà
* Ñoái vôùi caùc cô sôû ñaøo taïo, thaønh phoá caàn khuyeán khích ñoåi môùi trang
thieát bò ñoàng thôøi ban haønh caùc chính saùch khuyeán khích cô baûn sau:
- Chính saùch khuyeán khích veà voán, ñaát ñai vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi veà
thuû tuïc haønh chính cho caùc döï aùn toå chöùc daïy ngheà ñeå phuïc vuï cho muïc tieâu phaùt
trieån ñoäi nguõ CNKT cuûa thaønh phoá. Ngoaøi ra, thaønh phoá cuõng neân thöïc hieän caùc
chính saùch ñoái vôùi caùc cô sôû ñaøo taïo ngheà nhö: Öu ñaõi veà thueá, öu tieân caáp quyeàn
söû duïng ñaát hoaëc cho thueâ ñaát, nhaø xöôûng ñeå môû cô sôû daïy ngheà ngoaøi coâng laäp
vôùi giaù öu ñaõi. Xaây döïng cô cheá vaø hoã trôï cho vieäc lieân keát giöõa caùc tröôøng vôùi
caùc cô sôû saûn xuaát. Khuyeán khích caùc thaønh phaàn kinh teá, nöôùc ngoaøi ñaàu tö phaùt
trieån cô sôû ñaøo taïo ngheà.
Thaønh phoá neân nguyeân cöùu thöïc hieän mieãn thueá ñoái vôùi sản phẩm do
caùc hoïc sinh tröôøng ngheà taïo ra trong quaù trình ñaøo taïo, nhaèm taïo ñieàu kieän cho
caùc tröøông naøy coù theâm nguoàn thu nhaäp ñeå naâng cao cô sôû vaät chaát cho vieäc daïy
vaø hoïc ñoàng thôøi cuõng nhö thu nhaäp cho giaùo vieân, taïo ñieàu kieän toát ñeå hoaït ñoäng
ñaøo taïo ngheà hoïc vieân ôû nôi ñaây ñaït chaát löôïng cao.
Beân caïnh ñoù thaønh phoá caàn öu tieân cho vay voán ñeå ñaàu tö ñoåi môùi trang
thieát bò, nhaát laø ñoái vôùi chöông trình phaùt trieån ngaønh ngheà muõi nhoïn cuûa thaønh
phoá vaø caùc döï aùn hôïp taùc vôùi nhöõng quoác gia coù kinh nghòeâm toát trong lónh vöïc
daïy ngheà ñeå ñaøo taïo ñoäi nguõ CNKT coù trình ñoä khu vöïc cuõng nhö quoác teá.
67
Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, thì thaønh phoá cuõng khuyeán khích caùc doanh
nghieäp tham gia vaøo ñaøo taïo ngheà cho lao ñoäng vì vôùi cô sôû vaät chaát, maùy moùc
thieát bò hieän coù ñoù laø ñieàu kieän raát thuaän lôïi ñeå ñaøo taïo ra coâng nhaân kyõ thuaät coù
tay ngheà phuø hôïp vôùi coâng ngheä sản xuất hieän coù, ñaùp öùng vôùi nhu caàu sản xuất
taïi ñôn vò.
Thaønh phoá caàn coù chính saùch cho caùc doanh nghieäp toå chöùc caùc lôùp ñaøo
taïo taïi doanh nghieäp ñeå töï boài döôõng, naâng cao trình ñoä tay ngheà cho coâng nhaân
trong doanh nghieäp; coù qui ñònh höôùng daãn caùc doanh nghieäp tham gia vaøo caùc
coâng taùc hoã trôï, giuùp ñôõ caùc cô sôû giaùo duïc ngheà nghieäp naâng cao chaát löôïng ñaøo
taïo, ñoàng thôøi coù chính saùch öu ñaõi veà moät soá maët hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp
khi tham gia vaøo coâng taùc ñaøo taïo nhö mieãn phí, giaûm thueá ñoái vôùi caùc khoaûn
doanh nghieäp chæ hoã trôï cho daïy ngheà. Tuy nhieân, cuõng neân coù quy ñònh tæ leä
ñoùng goùp cho ñaøo taïo khi tuyeån duïng lao ñoäng qua ñaøo taïo ngheà.
Beân caïnh ñoù, thaønh phoá caàn khuyeán khích caùc tröôøng CÑ, ÑH coù naêng
löïc daïy ngheà phaùt trieån hoaït ñoäng ñaøo taïo CNKT, goùp phaàn laøm taêng theâm soá
löôïng CNKT cho thaønh phoá. Ñoái vôùi nhöõng ngheà thaønh phoá coù yeâu caàu, nhöng
khaû naêng ñaùp öùng löôïng CNKT coù haïn thì thöïc hieän hôïp ñoàng ñaøo taïo vôùi caùc
tröôøng CÑ, ÑH coù khaû naêng.
* Ñoái vôùi ngöôøi hoïc ngheà: thaønh phoá caàn taêng cöôøng caùc chính saùch hoå
trôï taøi chính tröïc tieáp cho ngöôøi hoïc ngheà nhö:
- Cheá ñoä hoïc phí: caàn coù cô cheá thu phí ñaøo taïo thoáng nhaát giöõa caùc
tröôøng ñaøo taïo ngheà, gaén hoïc phí vôùi chaát löôïng ñaøo taïo ngheà moät caùch chaët cheõ,
aùp duïng caùc chuaån möïc veà chaát löôïng ñaøo taïo. Chính saùch huy ñoäng caùc nguoàn
löïc nhaèm giaûm toái ña khaû naêng ñoùng goùp cuûa ngöôøi hoïc, taïo cô hoäi thuï höôûng
bình ñaúng giöõa caùc ñoái töôïng hoïc ngheà.
- Cheá ñoä hoïc boång: taêng cöôøng möùc chi hoïc boång cho ngöøôi hoïc nhaèm
khuyeán khích, ñoäng vieân nhöõng ngöôøi hoïc gioûi thoâng qua nguoàn ngaân saùch nhaø
68
nöôùc vaø taøi trôï, ñoùng goùp töø caùc nguoàn khaùc.
- Cheá ñoä tín duïng ñaøo taïo: ñaây laø hình thöùc ñöôïc aùp duïng phoå bieán taïi
caùc nöôùc treân theá giôùi. Ôû nöôùc ta hình thöùc naøy coù aùp duïng nhöng hieäu quaû chöa
cao, vì coøn haïn cheá veà ñoái töôïng ñöôïc thuï höôûng, ñònh möùc vay thaáp khoâng ñaûm
baûo thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu cuûa chính saùch. Caàn quan nieäm ñaây khoâng ñôn
thuaàn laø chính saùch hoå trôï taøi chính cho ngöôøi hoïc ngheà maø coøn laø chính saùch
nhaèm taïo cô hoäi bình ñaúng veà quyeàn ñaøo taïo, hoïc taäp cuûa moïi ngöôøi.
3.2.10 Xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng thoâng tin veà thò tröôøng lao ñoäng
cho ñaøo taïo ngheà
Ñaøo taïo chuyeân nghieäp laø nguoàn cung caáp chuû yeáu löïc löôïng lao ñoäng
kyõ thuaät laønh ngheà cho caùc cô sôû kinh teá, sản xuất vaø dòch vuï. Tuyø theo loaïi hình
ñaøo taïo ngaén haïn hay daøi haïn maø heä thoáng ñaøo taïo ngheà nghòeâp ñoøi hoûi coù nguoàn
thoâng tin caàn thieát veà nhu caàu veà lao ñoäng cuûa caùc ñôn vò kinh teá. Döïa treân cô sôû
thoâng tin coù ñöôïc maø caùc tröôøng daïy ngheà seõ coù keá hoaïch ñaøo taïo hoïc vieân theo
ngheà nghieäp phuø hôïp vôùi nhu caàu thöïc teá cuûa caùc doanh nghieäp.
Thaønh phoá phaûi töøng böôùc xaây döïng phaùt trieån heä thoáng thoâng tin veà thò
tröôøng lao ñoäng phuïc vuï cho yeâu caàu phaùt trieån heä thoáng giaùo duïc nhaát laø ñoái vôùi
giaùo duïc ñaøo taïo ngheà nghòeâp. Heä thoáng thoâng tin ñoù khoâng nhöõng phaûi coù caùc
chæ soá thoâng tin veà daân soá, löïc löôïng lao ñoäng, tình traïng thaát nghieäp, vieäc laøm vaø
phaân boá lao ñoäng treân caùc ngaønh, khu vöïc kinh teá maø coøn phaûi coù nhöõng chæ soá
caàn thieát sau:
• Thoâng tin haøng naêm veà tình hình vieäc laøm sau khi toát nghòeâp cuûa hoïc
vieân ôû caùc tröôøng chuyeân nghòeâp theo cô caáu ngaønh ngheà ñaøo taïo vaø trình ñoä
ñöôïc ñaøo taïo ôû caùc ngaønh kinh teá, caùc khu vöïc ñòa phöông khaùc nhau.
• Soá choã vieäc laøm seõ ñöôïc taïo ra hoaëc coù nhu caàu ôû caùc cô sôû sản xuất
dòch vuï (theo khu vöïc kinh teá hoaëc ngaønh kyõ thuaät) vaø CNKT töông öùng.
• Nhu caàu lao ñoäng cuûa thò tröôøng lao ñoäng quoác teá (veà soá löôïng vaø
69
chaát löôïng) trình ñoä caàn ñeå ñaøo taïo theo ngaønh ngheà.
• Möùc thu nhaäp cuûa ñoäi nguõ CNKT ñöôïc ñaøo taïo trong caùc tröôøng daïy
ngheà vaø khu vöïc kinh teá (quoác doanh, tö nhaân, lieân doanh…).
Heä thoáng thoâng tin toát seõ giuùp cho caùc cô sôû ñaøo taïo thöïc söï ñònh höôùng
theo caùc tính hieäu cuûa thò tröôøng lao ñoäng vôùi söï thay ñoåi nhanh choùng nhaân löïc
lao ñoäng kyõ thuaät.
3.3 Caùc kieán nghò
Nhaø nöôùc sôùm ban haønh Luaät daïy ngheà, ñoàng thôøi tieáp tuïc hoaøn thieän
heä thoáng phaùp luaät veà daïy ngheà ñoàng boä, thoáng nhaát, coù giaù trò phaùp lyù cao nhaèm
phaùt trieån maïnh nguoàn nhaân löïc kyõ thuaät tröïc tieáp trong saûn xuaát vaø dòch vuï.
Beân caïnh ñoù thaønh phoá caàn ban haønh qui cheá quaûn lyù hoaït ñoäng daïy
ngheà, Sôû LÑ-TB&XH vaø caùc ñôn vò chuû quaûn caàn taêng cöôøng coâng taùc thanh tra,
kieåm tra hoaït ñoäng cuûa caùc tröôøng, cô sôû daïy ngheà, nhaát laø vieäc thöïc hieän chöông
trình, muïc tieâu ñaøo taïo, chaát löôïng ñaøo taïo.
Ñoàng thôøi caàn thaønh laäp boä phaän thanh tra chuyeân nghòeâp veà coâng taùc
ñaøo taïo ngheà. Cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà daïy ngheà cuûa thaønh phoá taäp trung
laøm toát nhöõng nhieäm vuï chuû yeáu sau: xaây döïng chieán löôïc, quy hoaïch, keá hoaïch
phaùt trieån daïy ngheà; tieán haønh döï baùo thöøông xuyeân vaø cung caáp thoâng tin veà nhu
caàu nhaân löïc treân ñòa baøn ñeå caùc ñôn vò daïy ngheà ñieàu tieát qui moâ, cô caáu ngaønh
ngheà vaø trình ñoä ñaøo taïo cho phuø hôïp vôùi nhu caàu söû duïng; quaûn lyù noäi dung,
chaát löôïng daïy ngheà treân ñòa baøn; toå chöùc thanh tra, kieåm tra hoaït ñoäng daïy
ngheà; boài döôõng nghieäp vuï cho giaùo vieân daïy ngheà thuoäc caùc thaønh phaàn kinh
teá…
Nhaø nöôùc cuõng caàn nguyeân cöùu xaây döïng cô cheá phoái hôïp chaët cheõ giöõa
hai ngaønh Toång cuïc daïy ngheà vaøo Boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo trong vaán ñeà ñaàu tö,
tuyeån sinh, ñaøo taïo, ñaøo taïo laïi vaø caùc cheá ñoä ñoái vôùi giaùo vieân vaø hoïc vieân.
Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo caàn caûi caùch trong ñaøo taïo ngheà, tröôùc heát laø
70
veà noäi dung, chöông trình, phöông phaùp daïy vaø hoïc, giaùo trình, phöông phaùp
ñaùnh giaù keát quaû, caáp phaùt vaø quaûn lyù vaên baèng, phaân caáp quaûn lyù nhieàu hôn cho
caùc caáp quaûn lyù ôû ñòa phöông, giao quyeàn töï chuû nhieàu hôn cho caùc cô sôû ñaøo taïo,
veà taøi chính, chöông trình, noäi dung giaûng daïy ñoàng thôøi ñaåy luøi nhöõng tieâu cöïc
trong ngaønh.
TOÙM TAÉT CHÖÔNG 3:
Nhaèm thöïc hieän muïc tieâu chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa Thaønh phoá
ñeán naêm 2010, thì caàn phaûi coù ñoäi nguõ CNKT ñuû veà soá löôïng cuõng nhö chaát
löôïng theo caùc laõnh vöïc ñaëc bieät laø laõnh vöïc coâng ngheä cao (coâng ngheä thoâng tin,
töï ñoäng hoaù, cheá taïo maùy, …) maø thaønh phoá choïn laøm troïng taâm ñeå phaùt trieån
kinh teá. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy taùc giaû ñaõ ñeà ra moät soá giaûi phaùp nhö: naâng cao
nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi veà hoïc ngheà vaø daïy ngheà; qui hoaïch vaø phaùt trieån maïng
löôùi, cô sôû ñaøo taïo; thieát laäp heä thoáng kieåm ñònh chaát löôïng ñaøo taïo; taêng cöôøng
thöïc hieän ña daïng hoaù hình thöùc ñaøo taïo ngheà; phaùt trieån ñoäi nguõ giaùo vieân… Beân
caïnh ñoù taùc giaû cuõng ñöa ra moät soá kieán nghò ñeå thaønh phoá xem xeùt vaø coù bieän
phaùp thöïc hieän goùp phaàn thuùc ñaåy phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT treân ñòa baøn
Tp.HCM.
71
KEÁT LUAÄN
Phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT noùi rieâng vaø nguoàn nhaân löïc noùi chung cuûa
Tp.HCM coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc baûo ñaûm coù moät cô caáu hôïp lyù veà
trình ñoä vaø ngaønh ngheà ñaùp öùng yeâu caàu CNH, HÑH cuûa Tp.HCM hieän nay.
Thôøi gian qua, nhôø coù söï quan taâm cuûa Ñaûng vaø chính quyeàn Tp.HCM,
coâng taùc ñaøo taïo ngheà ñaõ phaùt trieån maïnh meõ vôùi nhieàu tröôøng vaø cô sôû daïy ngheà
ra ñôøi, ñieàu naøy laøm gia taêng soá löôïng laãn chaát löôïng cuûa ñoäi nguõ CNKT. Tuy
nhieân vaãn coøn nhieàu khoù khaên baát caäp neân soá löôïng vaø chaát löôïng ñaøo taïo CNKT
chöa ñaùp öùng ñöôïc toác ñoä phaùt trieån cuõng nhö yeâu caàu phaùt trieån kinh teá cuûa
Tp.HCM. Chính vì vaäy, treân cô sôû tìm hieåu caùc khaùi nieäm, nguyeân cöùu vai troø vaø
caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT; thöïc traïng phaùt trieån ñoäi nguõ
CNKT; kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc vaø caùc döï baùo veà nguoàn nhaân löïc ñeå laøm caên
cöù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phaùt trieån ñoäi nguõ CNKT treân ñòa baøn Tp.HCM nhö sau:
1. Giaûi phaùp naâng cao nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi veà hoïc ngheà vaø daïy ngheà
2. Giaûi phaùp qui hoaïch phaùt trieån maïng löôùi cô sôû ñaøo taïo
3. Giaûi phaùp thieát laäp heä thoáng kieåm ñònh chaát löôïng ñaøo taïo trong giaùo duïc
ngheà nghieäp.
4. Giaûi phaùp taêng cöôøng thöïc hieän ña daïng hoaù hình thöùc ñaøo taïo ngheà
5. Giaûi phaùp phaùt trieån ñoäi nguõ giaùo vieân caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng
6. Giaûi phaùp ña daïng hoaù caùc hình thöùc huy ñoäng voán cho phaùt trieån ñaøo taïo
ngheà
7. Giaûi phaùp ña daïng hoaù caùc hình thöùc toå chöùc giaùo duïc ñaøo taïo
8. Giaûi phaùp taêng cöôøng ñaàu tö cô sôû vaät chaát kyõ thuaät
9. Giaûi phaùp thöïc hieän chính saùch khuyeán khích hoaït ñoäng daïy ngheà vaø hoïc
ngheà
10. Giaûi phaùp xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng thoâng tin veà thò tröôøng lao ñoäng
72
cho ñaøo taïo ngheà
Trong ñieàu kieän khoù khaên veà taøi chính, cô sôû haï taàng, chaát löôïng nguoàn
nhaân löïc coøn thaáp ñoøi hoûi caùc caáp, caùc ngaønh phaûi coù noå löïc raát lôùn vaø söï phoái
hôïp ñoàng boä ñeå tìm ra phöông höôùng vaø böôùc ñi thích hôïp nhaèm thöïc hieän caùc
muïc tieâu naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ lao ñoäng seõ giuùp neàn kinh teá phaùt trieån ôû
toác ñoä cao vaø beàn vöõng taïo ñieàu kieän cho ñaát nöôùc thu heïp khoaûng caùch vaø phaán
ñaáu ñuoåi kòp caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi trong thôøi gian ngaén nhaát
baèng chính tieàm löïc vaø trí tueä cuûa daân toäc.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. PGS.TS Nguyeãn Thò Caønh (chuû bieân) (2001), Thò tröôøng lao ñoäng thaønh
phoá Hoà Chí Minh trong quaù trình chuyeån ñoåi neàn kinh teá vaø keát quaû ñieàu tra
nhu caàu doanh nghòeâp veà nhu caàu lao ñoäng. Nxb thoáng keâ Tp HCM.
2. Cuïc Thoáng Keâ Tp. HCM (2005), Nieân giaùm thoáng keâ naêm 2004.
3. Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam (2001), Vaên kieän ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn
thöù IX. Nxb Chính Trò Quoác Gia, Haø Noäi.
4. Traàn Khaùnh Ñöùc (2002), Giaùo duïc kyõ thuaät – ngheà nghieäp vaø phaùt trieån
nguoàn nhaân löïc, Nxb Giaùo Duïc, Haø Noäi.
5. Phaïm Minh Haïc (2001), Nguyeân cöùu con ngöôøi vaø nguoàn nhaân löïc ñi vaøo
CNH, HÑH, Nxb Chính Trò Quoác Gia, Haø Noäi.
6. Nguyeãn Thò Lan Höông (2002), Thò tröôøng lao ñoäng Vieät Nam ñònh höôùng
vaø phaùt trieån, NXB Lao ñoäng – Xaõ hoäi, Haø Noäi.
7. PGS. TS Lyù Ngoïc Saùng (2003) Chaát löôïng ñaøo taïo ngheà vaø caùc giaûi phaùp
naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo ôû caùc cô sôû daïy ngheà treân ñòa baøn Tp. HCM,
ñeà taøi nguyeân cöùu khoa hoïc caáp Thaønh phoá, Tp HCM.
73
8. Tröông Thò Minh Saâm (2003), Nhöõng luïaân cöù khoa hoïc cuûa vieäc “phaùt trieån
nguoàn nhaân löïc coâng nghieäp” cho vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, Nxb
Khoa hoïc xaõ hoäi.
9. Sôû LÑ – TB & XH Tp. HCM, Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng daïy ngheà treân ñòa
baøn Tp. HCM töø naêm 1999 -2005.
10. Sôû LÑ – TB & XH Tp. HCM (1999), Qui hoaïch maïng löôùi ñaøo taïo ngheà
treân ñòa baøn Tp. HCM.
11. TS. Nguyeãn Thanh (2002), Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc phuïc vuï CNH, HÑH
ñaát nöôùc, NXB Chính Trò Quoác Gia, Haø Noäi.
12. Ts. Vuõ Baù Theå (2005), Phaùt huy nguoàn löïc con ngöôøi ñeå CNH, HÑH, NXB
Lao ñoäng - Xaõ hoäi.
13. Toång cuïc daïy ngheà (2002), Nhöõng ñieàu caàn bieát veà ñaøo taïo ngheà, NXB Lao
ñoäng – Xaõ hoäi, Haø Noäi.
14. Traàn Vaên Tuøng vaø Leâ Aùi Laâm (1996), Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc: kinh
nghòeâm theá giôùi vaø thöïc tieãn nöôùc ta, NXB Chính Trò Quoác Gia, Haø Noäi.
15. Ts. Vuõ Anh Tuaán (2003), Caùc cô sôû khoa hoïc cho vieäc phaùt trieån nguoàn
nhaân löïc treân ñòa baøn tp hcm ñeán naêm 2010, Ñeà taøi khoa hoïc caáp boä.
16. Uûy Ban Nhaân Daân Tp. HCM (2005) Baùo caùo tình hình phaùt trieån kinh teá –
xaõ hoäi Tp. HCM giai ñoaïn 2001 – 2005.
17. Vieän Kinh Teá Tp. HCM (2002), Höôùng chuyeån dòch cô caáu kinh teá Tp.
HCM, NXB Treû, Tp. HCM.
18. Vieän Kinh Teá Tp. HCM (2000), Baùo caùo ñieàu chænh qui hoaïch kinh teá - xaõ
hoäi Tp. HCM ñeán naêm 2010.
19. Vieän Kinh Teá Tp. HCM (1996), Hieän traïng vaø döï baùo phaùt trieån daân soá Tp.
HCM thôøi kyø naêm 1996 – 2010, NXB Treû, Tp. HCM.
74
Phuï luïc 1:
TÌNH HÌNH PHAÂN BOÁ LAO ÑOÄNG ÔÛ CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM (Ñvt: %)
Chung
Ngaønh kinh doanh Thöông nghieäp 45,33
Xaây döïng 62,50
Coâng nghieäp 38,72
41,86
Quaûn lyù NN 60,00
0,00 12,00 88,00 0,00 0,00 0,00 16,67 83,33 0,00 0,00 0,67 7,07 90,24 2,02 0,00 0,47 8,84 89,30 1,40 0,00 0,00 0,00 100,00 0,00 0,00
2,67 21,33 72,00 4,00 0,00 0,00 29,17 66,67 4,17 0,00 0,68 17,57 74,32 7,43 0,00 0,93 19,63 73,13 6,31 0,00 0,00 20,00 80,00 0,00 0,00
Tyû leä doanh nghieäp coù phaân boá lao ñoäng toái öu Tình traïng caùc loaïi lao ñoäng Lao ñoäng laõnh ñaïo • Quaù thieáu • Thieáu • Vöøa • Thöøa • Quaù thöøa Lao ñoäng nghòeâp vuï • Quaù thieáu • Thieáu • Vöøa • Thöøa • Quaù thöøa Lao ñoäng kyõ thuaät • Quaù thieáu • Thieáu • Vöøa • Thöøa • Quaù thöøa
8,11 29,73 62,16 0,00 0,00 0,00 43,48 52,17 4,35 0,00 3,33 28,15 67,41 1,11 0,00 3,47 29,48 65,61 1,45 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Dòch vuï khaùc 44,83 0,00 13,79 86,21 0,00 0,00 0,00 28,57 67,86 3,57 0,00 0,00 31,25 62,50 6,25 0,00
Nguoàn: Thò tröôøng lao ñoäng lao ñoäng Tp.HCM – PGS.TS Nguyeãn Thò Caønh chuû
bieân.
75
Phuï luïc 2:
HÌNH THÖÙC TUYEÅN DUÏNG COÂNG NHAÂN TRÖÏC TIEÁP SAÛN XUAÁT (Ñvt: %)
Chung
Dòch vuï khaùc
0,9 2,4 5,3 5,9 15,3 Xaây döïng 0,00 2,6 5,3 7,9 10,5 Coâng nghieäp 0,9 2,2 5,1 5,9 16,9
29,0 31,6 27,4
31,4 28,9 31,8
2,0 7,0 0,8 5,3 7,9 0,0 1,7 7,0 1,1
2,9 0,0 8,6 8,5 11,4 28,6 28,6 2,9 8,5 0,0 Ngaønh kinh doanh Thöông nghieäp 0,0 4,8 4,8 3,6 8,4 38,6 31,3 2,4 6,0 0,1
Qua boå nhòeâm Qua sôû lao ñoäng ñòa phöông Thoâng baùo qua ñaøi baùo chí Qua tröôøng ñaøo taïo Qua trung taâm giôùi thieäu vieäc laøm Qua giôùi thieäu cuûa caù nhaân ñaùng tin caäy Ngöôøi lao ñoäng töï tìm ñeán xin vieäc qua thoâng baùo tuyeån duïng cuûa doanh nghieäp Qua doanh nghieäp khaùc Qua gia ñình Hình thöùc khaùc Toång coäng 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Nguoàn: Thò tröôøng lao ñoäng lao ñoäng Tp.HCM – PGS.TS Nguyeãn Thò Caønh chuû
bieân.
76
Phuï luïc 3:
LOAÏI CHUYEÂN MOÂN CAÀN ÑAØO TAÏO ÑOÁI VÔÙI COÂNG NHAÂN. (Ñvt: %)
Chung
Dòch vuï khaùc
Coâng nghieäp 2,8 Ngaønh kinh doanh Thöông Xaây nghieäp döïng 10,8 10,5 20,7 5,1 Ngoaïi ngöõ
1,0 0,0 1,5 3,4 1,2 Maùy tính
1,3 0,0 0,0 0,0 1,0 Quaûn trò kinh doanh
9,6 0,0 12,3 6,9 9,4 Quaûn trò sản xuất
0,3 0,0 0,0 0,0 0,2 Ngoaïi thöông
35,1 31,6 30,8 24,1 33,8 Kyõ thuaät
49,2 57,9 40,0 37,9 47,7 Naâng cao tay ngheà
0,7 0,0 4,6 7,0 1,6
Khaùc (tieáp thò, du lòch, keá toùan, chính trò vaø vaên hoaù) Toång coäng 100 100 100 100 100
Nguoàn: Thò tröôøng lao ñoäng lao ñoäng Tp.HCM–PGS.TS Nguyeãn Thò Caønh chuû
bieân.
77
Phuï luïc 4:
CAÊN CÖÙ ÑEÅ TUYEÅN COÂNG NHAÂN TRÖÏC TIEÁP SAÛN XUAÁT (Ñvt: %)
Chung
Dòch vuï khaùc
Coâng nghieäp 12,5 Ngaønh kinh doanh Thöông nghieäp 8,8 Xaây döïng 6,0 13,7 11,7 Trình ñoä vaên hoaù
15,6 13,4 17,6 15,7 15,7 Trình ñoä CMKT
0,5 0,0 0,0 0,0 0,4 Kyõ naêng söû duïng maùy tính
0,4 1,5 0,7 9,8 0,9 Khaû naêng sinh ngöõ
33,7 28,4 32,4 29,4 33,0 Tay ngheà
0,7 0,0 2,0 0,0 0,8 Hình thöùc
7,5 20,9 8,8 7,8 8,5 Giôùi tính
19,3 22,3 20,9 19,6 19,7
9,1 7,5 6,8 3,9 8,4 Thôøi gian kinh nghieäm coâng taùc ñaõ coù Tuoåi ñôøi
0,7 0,0 2,0 0,1 0,9 Khaùc (ngöôøi thaân…)
100 100 100 100 100 Toång coäng
Nguoàn: Thò tröôøng lao ñoäng lao ñoäng Tp.HCM – PGS.TS Nguyeãn Thò Caønh chuû
bieân.
78
Phuï luïc 5:
CÔ CAÁU COÂNG NGHEÄ PHAÂN THEO NGAØNH KINH DOANH (Ñvt: %)
Chung
Dòch vuï khaùc
Coâng nghieäp 11,2 Ngaønh kinh doanh Thöông nghieäp 5,49 Xaây döïng 0,87 7,73 9,67 Töï ñoäng hoaøn toaøn
31,6 11,09 12,65 26,14 27,63 Baùn töï ñoäng
11,15 25,91 9,61 32,05 12,99 Cô giôùi
16,30 21,52 17,45 10,68 16,44 Baùn cô giôùi
29,72 40,61 54,80 23,41 33,27 Thuû coâng
100 100 100 100 100 Toång coäng
Nguoàn: Thò tröôøng lao ñoäng lao ñoäng Tp.HCM – PGS.TS Nguyeãn Thò Caønh chuû
bieân.
Phuï luïc 6:
DÖÏ KIEÁN THAY ÑOÅI COÂNG NGHEÄ TRONG TÖÔNG LAI (Ñvt:%)
Chung
Dòch vuï khaùc
Coâng nghieäp 39,33 Ngaønh kinh doanh Thöông nghieäp 34,52 Xaây döïng 33,75 38,77 43,33
20,00 16,88 13,33 18,29 17,19
56,00 47,75 49,82 48,12 30,25
56,00 47,04 47,24 30,25 49,82
12,50 26,64 43,12 28,08 24,51
Taêng tyû leä MMTB hieän ñaïi leân Giaûm tyû leä MMTB laïc haäu Taêng hoaëc giaûm soá MMTB trung bình Giaûm coâng vieäc baùn cô giôùi coøn Giaûm coâng vieäc thuû coâng coøn Nguoàn: Thò tröôøng lao ñoäng lao ñoäng Tp.HCM – PGS.TS Nguyeãn Thò Caønh chuû
bieân.
79
Phuï luïc 7:
TRÌNH ÑOÄ CHUYEÂN MOÂN KYÕ THUAÄT CUÛA LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM
2000 2004
Trình ñoä chuyeân moân Toác ñoä taêng Soá ngöôøi Tyû leä% Soá ngöôøi Tyû leä%
A. Toång soá 2,359,375 100 2,561,104 100.00 108.55
Khoâng coù CMKT 1,824,156 77.32 1,768,367 69.05 96.94
Sô caáp 46,185 115,250 4.50 249.54 1.96
CNKT khoâng baèng 149,675 225,377 8.80 150.58 6.34
CNKT coù baèng 83,034 116,383 4.54 140.16 3.52
THCN 90,904 95,188 3.72 104.71 3.85
Cao ñaúng, ñaïi hoïc 153,155 228,778 8.93 149.38 6.49
Treân ñaïi hoïc 7,187 7,411 0.29 103.12 0.30
Khoâng xaùc ñònh 5,079 4350 0.17 85.65 0.22
Nguoàn: Cuïc thoáng keâ Thaønh phoá Hoà Chí Minh
Phuï luïc 8:
TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN MAÏNG LÖÔÙI TRÖÔØNG, CÔ SÔÛ DAÏY NGHEÀ TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM (Ñvt: tröôøng)
Khoái cô sôû daïy ngheà Toång soá
2001 2002 2003 2004 2005
193 36 210 39 250 43 280 45 305 45
20 19 18 18 18
Toång coäng 1/ Tröôøng ÑH, CÑ, THCN coù daïy ngheà 2/ Trung taâm daïy ngheà quaän, huyeän
14 14 16 16 16
3/ Caùc trung taâm khaùc coù daïy ngheà
123 138 173 201 226
Nguoàn: Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng daïy ngheà treân ñòa baøn Thaønh phoáá töø 2001 – 2005
4/ Caùc tröôøng ngoaøi coâng laäp coù daïy ngheà
80
Phuï luïc 8:
TÌNH HÌNH TUYEÅN SINH DAÏY NGHEÀ HEÄ DAØI HAÏN TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM(1999-2005) (Ñvt: ngöôøi)
1999 13127 2001 17078 2003 21311 2005 22921
Tröôøng daïy ngheà, CÑ, THCN coù daïy ngheà Caùc tröôøng daïy ngheà ngoaøi coâng laäp 1098 1696 4552 6125
Nguoàn: Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng daïy ngheà treân ñòa baøn Thaønh phoá töø 1999 – 2005
Toång soá 14225 18774 25863 29046
Phuï luïc 9:
TÌNH HÌNH TUYEÅN SINH DAÏY NGHEÀ HEÄ NGAÉN HAÏN TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM(1999-2005) (Ñvt: ngöôøi)
1999 2001 2003 2005
26559 22421 54403 61557
Tröôøng daïy ngheà, CÑ, THCN coù daïy ngheà Trung taâm daïy ngheà quaän, huyeän 61779 57198 51432 69016
Caùc trung taâm khaùc coù daïy ngheà 12552 22550 12144 17359
Caùc tröôøng daïy ngheà ngoaøi coâng laäp 39655 74993 93316 142154
140545 177162 211295 290086 Toång soá
Nguoàn: Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng daïy ngheà treân ñòa baøn Thaønh phoáátöø 1999 –
2005
81
Phuï luïc 9:
SOÁ COÂNG NHAÂN ÑÖÔÏC ÑAØO TAÏO & NAÂNG BAÄC THÔÏ TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM (Ñvt: löôït ngöôøi)
Loaïi hình
DNNN DN ngoaøi
NN
Toång coäng
NOÄI DUNG
DN coù voán ñtö nöôùc ngoaøi
1/ Soá löôït coâng nhaân ñöôïc naâng baäc thôï (1999-2004)
2534
17978
7647
28159
Baäc 1,2
6607
10598
7516
24721
Baäc 3,4,5
1016
2564
5095
8675
Baäc 6,7
Toång coäng
10157
31140
20258
61555
2/ Soá löôït coâng nhaân ñöôïc hoïc taäp naâng cao trình ñoä ngheà nghieäp (1999-2004)
• Boài döôõng theo chöông trình töø 8 buoåi
5436
3163
4278
12877
trôû leân
• Boài döôõng chuyeân saâu ñöôïc caáp giaáy
1355
1318
6335
9008
chöùng nhaän
• Boài döôõng ñeå ñöôïc chuyeån ñoåi ngheà
680
7400
2963
11043
nghieäp
Toång coäng
7471
11881
13576
32928
3/ Soá löôït coâng nhaân ñöôïc tieáp tuïc hoïc taäp taïi caùc tröôøng (1999-2004)
• Trung hoïc chuyeân nghieäp
219
136
5
360
• Cao ñaúng
34
115
16
165
• Ñaïi hoïc
556
532
245
1333
• Sau ñaïi hoïc
134
1
135
943
784
Toång coäng
266
1993
Toång coäng
43805
18571
34100
96476 Nguoàn: Theo baùo caùo toång hôïp soá lieäu naêm 2005 cuûa LÑLÑ Tp HCM töø 2.334 doanh nghieäp vôùi toång soá lao ñoäng laø 251.741 ngöôøi
82
Phuï luïc 10:
QUAN HEÄ CÔ CAÁU CHAÁT LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG VAØ TRÌNH ÑOÄ KYÕ THUAÄT (Ñvt:%)
Loaïi lao ñoäng Caùc giai ñoaïn tieán boä kyõ thuaät
3 4 5 6 7 8 9 10 11
15 7 - - - - - - - Lao ñoäng giaûn ñôn
60 65 37 11 3 - - - - CNKT chöa laønh ngheà
20 20 53 45 60 55 40 21 - CNKT laønh ngheà
4 6,5 8 12,5 21 30 40 50 60 Kyõ thuaät vieân
1 1,5 2 4,5 7 10 17 25 34 Kyõ sö
- - - 0,5 2 2 3 4 6 Treân ñaïi hoïc
Nguoàn: Vieän chieán löôïc phaùt trieån naêm 2001
Phuï luïc 11:
DÖÏ BAÙO DAÂN SOÁ THEO ÑOÄ TUOÅI CUÛA TP.HCM NAÊM 2010 2010
Ñoä tuoåi
Soá löôïng ngöôøi Tyû leä %
Toång soá daân 7230107 100
Töø 0 – 2 tuoåi 287715 3.98
Töø 3 – 5 tuoåi 285524 3.95
Töø 6 – 10 tuoåi 463877 6.42
Töø 11 – 14 tuoåi 388380 5.37
Töø 15 – 17 tuoåi 316289 4.37
Töø 18 – 22 tuoåi 616418 8.53
Töø 0 – 22 tuoåi 2358230 32.62
Nguoàn: “Hieän traïng vaø döï baùo phaùt trieån daân soá Tp.HCM thôøi kyø 1996 – 2010” cuûa Vieän kinh teá
83
Phuï luïc 12:
DÖÏ BAÙO SOÁ HOÏC VIEÂN THEO HOÏC CAÙC TRÖÔØNG THCN, DAÏY NGHEÀ, CÑ, ÑH.
2010
Soá löôïng ngöôøi Tyû leä %
Daân soá töø 18 – 22 tuoåi 616418
Trung hoïc chuyeân nghieäp, 246567 40
daïy ngheà
Ñaïi hoïc, cao ñaúng 92463 - 123284 15-20
Nguoàn: Sôû LÑ-TB&XH Tp.HCM.
Phuï luïc 13:
DÖÏ BAÙO SOÁ HOÏC SINH, SINH VIEÂN TOÁT NGHIEÄP, CNKT ÑAÕ QUA ÑAØO TAÏO, HOÏC SINH LÔÙP 9, LÔÙP 12 VAØ SOÁ LAO ÑOÄNG COÂNG NGHIEÄP TP.HCM ÑEÁN 2010. Ngaønh ñaøo taïo
1000 ngöôøi STT
10. Toát nghòeâp ÑH, CÑ haøng naêm 40
11. Ñaõ qua ñaøo taïo CNKT 90
12. Toát nghòeâp trung hoïc ngheà 40
13. Toát nghòeâp tröôøng daïy ngheà 50
14. Soá hoïc sinh lôùp 9 ra tröôøng 50
15. Soá hoïc sinh lôùp 12 ra tröôøng keå caû trung hoïc ngheà 70
16. Lao ñoäng coâng nghòeâp Tp Hoà Chí Minh (boå sung 160
haøng naêm)
17. Lao ñoäng coâng nghòeâp Tp ñaõ qua ñaøo taïo 60
18. Soá sinh vieân ÑH,CÑ/10000 daân 680
Nguoàn: Sôû LÑ-TB&XH Tp.HCM.
84
Phuï luïc 14:
DÖÏ BAÙO CÔ CAÁU CAÙC NGAØNH ÑAØO TAÏO NAÊM 2010
(Ñvt: %)
STT Ngaønh ñaøo taïo Naêm 2000 (%) 2010 (%)
10. Khoa hoïc töï nhieân 9 10
11. Coâng ngheä thoâng tin 11 12
12. Töï ñoäng hoaù 3 4
13. Cheá taïo maùy 14 12
14. Vaät lieäu môùi 3 4
15. Coâng ngheä sinh hoïc 2 3
16. Cung caáp naêng löôïng 12 10
17. Xaây döïng kieán truùc 16 14
18. Laõnh vöïc khaùc 30 30
Nguoàn: Sôû Khoa hoïc - Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng
85
Phuï luïc 15:
DÖÏ BAÙO NHU CAÀU ÑAØO TAÏO TRONG LÓNH VÖÏC COÂNG NGHEÄ CAO (Ñvt: ngöôøi) Trình ñoä
2000 Ngaønh STT 2010
(soá ngöôøi) (soá ngöôøi)
7. Coâng ngheä thoâng tin Ñaïi hoïc 157 1600
Cao ñaúng, trung caáp 1130 3300
CNKT 2210 6370
8. Töï ñoäng hoaù Ñaïi hoïc 170 600
Cao ñaúng, trung caáp 330 1200
CNKT 650 2340
9. Cheá taïo maùy Ñaïi hoïc 730 1600
Cao ñaúng, trung caáp 1470 3200
CNKT 2860 6240
10 Coâng ngheä vaät lieäu Ñaïi hoïc 200 530
Cao ñaúng, trung caáp 400 1070
CNKT 800 2130
11 Coâng ngheä sinh hoïc Ñaïi hoïc 130 400
Cao ñaúng, trung caáp 270 800
CNKT 530 1600
12 Cung caáp naêng löôïng Ñaïi hoïc 630 1430
Cao ñaúng, trung caáp 1270 2870
CNKT 2530 5720
Nguoàn: Sôû Khoa hoïc - Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng
86
Phuï luïc 16:
DÖÏ BAÙO NHU CAÀU ÑAÀU TÖ CHO GIAÙO DUÏC – ÑAØO TAÏO ÑEÁN NAÊM 2010 THEO MÖÙC TAÊNG GDP CUÛA TP.HCM
2005 2010
Daân soá trung bình theo döï baùo 6.325.000 7.230.000
GDP (tyû ñoàng Vieät Nam) 140.007 269.571
GDP (tyû USD) 17,89 34,44
GDP ñaàu ngöôøi (USD) 2.828 4.763
Nhaø nöôùc ñaàu tö cho giaùo duïc – ñaøo taïo 80 140
(USD/ngöôøi)
Tyû leä nhaø nöôùc ñaàu tö cho giaùo duïc – ñaøo taïo 2,82% 2,51%
(%GDP)
Toång kinh phí ñaàu tö cho giaùo duïc (trieäu 506.000 1.012.200
USD)
Nguoàn: Vieän Kinh teá Tp.HCM
87
Phuï luïc 17:
DANH SAÙCH CAÙC TRÖÔØNG TRUNG CAÁP NGHEÀ TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM
Teân tröôøng Ñòa chæ, soá ñieän thoaïi,fax ST T
1 Kyõ thuaät nghieäp vuï thuûy saûn 2
2
3 Trung hoïc Kyõ thuaät Nghieäp vuï Thuûy saûn II Trung hoïc Kyõ thuaät Lyù Töï Troïng
4 Trung hoïc Kyõ thuaät Nghieäp vuï Nguyeãn Höõu Caûnh
5 Trung hoïc Tö thuïc Kyõ thuaät vaø Nghieäp vuï Baùch Vieät
6 Trung hoïc Kyõ thuaät vaø Nghieäp vuï Thuû Ñöùc
7 Trung hoïc Daân laäp Tin hoïc kinh teá Saøi Goøn
8 Caùn boä Khí töôïng thuûy vaên Tp. Hoà Chí Minh
9 Trung hoïc Coâng ngheä Löông thöïc Thöïc phaåm
10 Trung hoïc Coâng nghieäp
11 Trung hoïc Ñieän 2
12
13 Trung hoïc Du lòch vaø Khaùch saïn Trung hoïc Giao thoâng Coâng chaùnh
14 Trung hoïc Haøng Haûi II 64 An Döông Vöông, Thò traán An Laïc, huyeän Bình Chaùnh, Thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8776718, 511 An Döông Vöông, huyeän Bình Chaùnh, Tp Hoà Chí Minh,tel:08 8776718, 390 Hoaøng Vaên Thuï, phöôøng 4, quaän Taân Bình, Tp - Hoà Chí Minh,tel:08 8457475, 500-502 Huyønh Taán Phaùt, phöôøng Bình Thuaän, Thaønh phoá Hoà Chí Minh ,tel:08 8730194-18, 3436 Ñinh Tieân Hoaøng, quaän 1, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8420730, 53 Voõ Vaên Ngaân, phöôøng Linh Chieåu, quaän Thuû Ñöùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8970023, 140 Tröôøng Sa, phöôøng 15, quaän Taân Bình, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8405704, 236B Leâ Vaên Syõ, phöôøng 1, quaän Taân Bình, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8443006, 269 ñöôøng Löu Höõu Phöôùc, phöôøng 15, quaän 8, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8776919, Soá 2 Mai Thò Löïu, phöôøng ÑaKao, quaän 1, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8223758, 434 Haø Huy Giaùp, phöôøng Thaïnh Loäc, quaän 12, Tp Hoà Chí Minh,tel:08 8919013, 23/8 Hoaøng Vieät, phöôøng 4, quaän Taân Bình,tel:08 8442238 , 252 Lyù Chính Thaéng, phöôøng 9, quaän 3, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8439775, 131 Nguyeãn Khoaùi, phöôøng 1, quaän 4,
88
15 Haøng khoâng Vieät Nam
16 Trung hoïc Kinh teá
17 Kyõ thuaät Cao Thaéng
18 Trung hoïc Kyõ thuaät Nghieäp vuï nam Saøi Goøn
19 Trung hoïc Kyõ thuaät Noâng nghieäp
20 Trung hoïc Lao ñoäng Xaõ hoäi thaønh phoá Hoà Chí Minh
21
22
23 thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 9401617, 104 Nguyeãn Vaên Troãi, phöôøng 8, quaän Phuù Nhuaän, thaønh phoá Hoà Chí Minh, Huyeän Gia Laâm, thaønh phoá Haø Noäi,tel:08 8424762, Soá 33 Vónh Vieãn, phöôøng 2, quaän 10, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8322825, 65 Huyønh Thuùc Khaùng, phöôøng Beán Ngheù,quaän 1, thaønh phoá Hoà Chí Minh ,tel:08 8212868, Soá 3-5 ñöôøng Huyønh Thò Phuïng, phöôøng 4, quaän 8, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8503120, 40 Ñinh Tieân Hoaøng, phöôøng ÑaKao, quaän 1, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8225969, 1018 Toâ Kyù, Khu phoá 3, phöôøng Taân Chaùnh, quaän 12, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8837814, 17 ñöôøng Leâ Ñöùc Thoï, phöôøng 17, quaän Goø Vaáp, Tp Hoà Chí Minh,tel:08 9840400, 155 Bis Nam Kyø Khôûi Nghóa, quaän 3, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 9303492, 469 Leâ Hoàng Phong, phöôøng 2, quaän 10, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8355873,
24 569 Kinh Döông Vöông, phöôøng 12, quaän 6, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8750592,
25
98 Ngoâ Taát Toá, phöôøng 19, quaän Bình Thaønh, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8407478,
26
54/42 Taân Kyø, Taân Quyù, phöôøng Taân Sôn Nhì, P.14, quaän Taân Bình cuõ, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8426536,
27 75 Traàn Nhaân Toân, P.9, quaän 5, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8302946,
28 Trung hoïc Löu tröõ vaø Nghieäp vuï Vaên phoøng II Tröôøng Muùa thaønh phoá Hoà Chí Minh Trung hoïc Tö thuïc Kinh teá Kyõ thuaät Vaïn Töôøng Heä Trung hoïc trong tröôøng Cao ñaúng Giao thoâng vaän taûi III Heä trung hoïc trong tröôøng Ñaïi hoïc Baùn coâng Toâng Ñöùc Thaéng Heä trung hoïc trong tröôøng Cao ñaúng Coâng nghieäp Thöïc phaåm Thaønh phoá Hoà Chí Minh Trung hoïc Phaùt thanh Truyeàn hình II Email: trg- ptth2@hcm.vnn.vn, Trung hoïc Sö phaïm Maàm non
4 Toân Ñöùc Thaéng, quaän 1, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8290594, 09 Nuùi Thaønh, phöôøng 13, quaän Taân Bình, 29 Trung hoïc Tö thöïc Kinh teá
89
Kyõ thuaät Phöông Nam
30 Cao ñaúng coâng nghieäp IV
31
32
33
thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8100208, 12 Nguyeãn Vaên Baûo, quaän Goø Vaáp, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 9850578-129, Soá 1 Hoaøng Dieäu, quaän Phuù Nhuaän, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 9973397, Soá 20 Taêng Nhôn Phuù, phöôøng Phöôùc Long B, quaän 9, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 7312370, ñöôøng 385, phöôøng Taêng Nhôn Phuù A, quaän 9, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 7306946,
34
306 Nguyeãn Troïng Tuyeån, phöôøng 1, quaän Taân Bình, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 9970941,
35 217 Hoàng Baøng, quaän 5, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8567645,
36
37
159 Höng Phuù, phöôøng 8, quaän 8, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8559503-226, 5 Phan Ñaêng Löu, phöôøng 3, quaän Bình Thaïnh, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8416010,
38 125 Coáng Quyønh, quaän 1, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8393658,
39 51 Quoác Höông, phöôøng Thaûo Ñieàn, quaän 2, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8992901,
40
41
112 Nguyeãn Du, quaän 1, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8298646, Soá 1 Voõ Vaên Ngaân, quaän Thuû Ñöùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8961333, 08 8972419,
42 02-04 Nguyeãn Taát Thaønh, quaän 4, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8260126,
43
Khu phoá 6, phöôøng Linh Trung, quaän Thuû Ñöùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8963350, 08 8974716, Trung hoïc Tö thuïc Kinh teá Kyõ thuaät Taây Nam AÙ Heä trung hoïc trong tröôøng Cao ñaúng Kinh teá-Kyõ thuaät Coâng nghieäp II Heä trung hoïc trong tröôøng Cao ñaúng Taøi chính keá toaùn IV Heä trung hoïc trong tröôøng Cao ñaúng Baùn coâng Marketing thaønh phoá Hoà Chí Minh Heä trung hoïc trong tröôøng Ñaïi hoïc Y Döôïc thaønh phoá Hoà Chí Minh Vieän Veä sinh Y teá Coâng coäng Heä trung hoïc trong tröôøng Ñaïi hoïc Myõ thuaät thaønh phoá Hoà Chí Minh Heä trung hoïc trong tröôøng Cao ñaúng saân khaáu vaø Ñieän aûnh thaønh phoá Hoà Chí Minh Heä trung hoïc trong tröôøng Cao ñaúng Vaên hoùa thaønh phoá Hoà Chí Minh Heä trung hoïc trong Nhaïc vieän thaønh phoá Hoà Chí Minh Heä trung hoïc trong tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Kyõ thuaät thaønh phoá Hoà Chí Minh Heä trung hoïc trong tröôøng Ñaïi hoïc Luaät thaønh phoá Hoà Chí Minh Heä trung hoïc trong tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Laâm thaønh phoá Hoà Chí Minh
90
44 Trung hoïc Quaân Y II
45 50 Leâ Vaên Vieät, phöôøng Hieäp Phuù, quaän 9, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:087 730133, 448B Nguyeãn Taát Thaønh , phöôøng 18, quaän 4, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:087 255034,
46 520 Nguyeãn Tri Phöông, quaän 10, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8631041,
47 Soá 5 Nam Quoác Cang, quaän 1, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8334991,
48 28-30Ngoâ Quyeàn, quaän 5, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 9508514,
49
50
51 129 Ñinh Tieân Hoaøng, quaän 1, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8430740, 215-217 Nguyeãn Vaên Luoâng, quaän 6, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8752779, 6/10 Kha Vaên Caân, Linh Ñoâng, Thuû Ñöùc, thaønh phoá Hoà Chí Minh,tel:08 8966927, Trung hoïc Kyõ thuaät Haûi quaân Heä trung hoïc trong Trung taâm Ñaøo taïo vaø Boài döôõng caùn boä Y teá Heä trung hoïc trong tröôøng Cao ñaúng Vaên hoùa Ngheä thuaät Heä trung hoïc trong tröôøng Cao ñaúng Baùn coâng Coâng ngheä vaø Quaûn trò Doanh nghieäp Heä trung hoïc trong tröôøng Caùn boä Thaønh phoá Trung hoïc Kyõ thuaät Nghieäp vuï Phuù Laâm Kyõ thuaät May vaø Thôøi trang II
Nguoàn: Sôû LÑ-TB&XH Tp.HCM