BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp.HCM ---------------------

NGUYỄN DIỆU THƯ

PHÒNG, CHỐNG RỬA TIỀN QUA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG TH¦¥NG M¹I VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh-Năm 2013

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp.HCM ---------------------

NGUYỄN DIỆU THƯ

PHÒNG, CHỐNG RỬA TIỀN QUA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG TH¦¥NG M¹I VIỆT NAM Chuyên ngành:Tài chính-Ngân hàng Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRƯƠNG QUANG THÔNG TP. Hồ Chí Minh-Năm 2013

LêI CAM §OAN T«i xin cam ®oan luËn v¨n nµy lµ do chÝnh t«i nghiªn cøu vµ thùc hiÖn. C¸c sè liÖu

vµ th«ng tin sö dông trong luËn v¨n nµy ®Òu cã nguån gèc, trung thùc vµ ® îc

phÐp c«ng bè.

Ng êi cam ®oan

NguyÔn DiÖu Th

DANH MôC NH÷NG CH÷ VIÕT T¾T

APG: Nhãm ch©u ¸- Th¸i B×nh D ¬ng vÒ phßng chèng röa tiÒn.

BIDV: Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam.

CIC: Trung t©m th«ng tin tÝn dông.

FAFT: Lùc l îng ®Æc nhiÖm tµi chÝnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn.

H§QT: Héi ®ång qu¶n trÞ.

NHNN: Ng©n hµng nhµ n íc.

NHTM: Ng©n hµng th ¬ng m¹i.

PA17: Phßng an ninh kinh tÕ c«ng an.

SCB: Ng©n hµng th ¬ng m¹i cæ phÇn Sµi Gßn.

TNHH: Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n.

DANH MôC C¸C B¶NG, BIÓU

Trang BiÓu ®å 2.1: Tû träng tiÒn mÆt l u th«ng trªn tæng ph ¬ng tiÖn ..................30

thanh to¸n.

BiÓu ®å 2.2: C¬ chÕ qu¶n lý c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn t¹i ..................56

ng©n hµng TMCP Sµi Gßn.

B¶ng 2.1: Sè l îng c¸c vô ¸n ® îc ®em ra truy tè, xÐt xö theo ..................33

®iÒu 250 Bé luËt h×nh sù.

B¶ng 2.2: KÕt qu¶ viÖc tiÕp nhËn, ph©n tÝch b¸o c¸o ..................................48

giao dÞch ®¸ng ngê.

MôC LôC

Trang Trang phô b×a

Lêi cam ®oan

Môc lôc

Danh môc c¸c ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t

Danh môc c¸c b¶ng, biÓu

lêi më ®Çu

Ch ¬ng 1: Tæng quan vÒ röa tiÒn vµ phßng, chèng röa tiÒn qua

hÖ thèng ng©n hµng ............................................................................................................. 1

1.1. Tæng quan vÒ röa tiÒn. .................................................................................................................... 1

1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ röa tiÒn. .................................................................................................................. 1

1.1.2. Nguån gèc cña tiÒn cÇn röa ........................................................................................................ 2

1.1.3. C¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng röa tiÒn. .................................................................................. 2

1.1.4. Quy tr×nh vµ c¸c ph ¬ng thøc röa tiÒn. ...................................................................................... 3

1.1.4.1. Quy tr×nh röa tiÒn..................................................................................................................... 3

1.1.4.2. Ph ¬ng thøc röa tiÒn . .............................................................................................................. 4

1.1.5. T¸c ®éng cña röa tiÒn ®èi víi nÒn kinh tÕ. ................................................................................ 7

1.2 Ho¹t ®éng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. .............................................................................. 10

1.2.1. Kh¸i niÖm röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. .......................................................................... 10

1.2.2. C¸c chñ thÓ tham gia röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ......................................................... 10

1.2.3. §iÒu kiÖn ph¸t sinh röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. ........................................................... 10

1.3. HÖ thèng ng©n hµng vµ ph ¬ng thøc phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng. ......... 12

1.3.1. HÖ thèng ng©n hµng. ................................................................................................................. 12

1.3.2. T¸c ®éng cña röa tiÒn ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i vµ sù cÇn thiÕt ph¶i phßng,

chèng röa tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ViÖt Nam .................................................................. 14

1.3.3. Quy ®Þnh cña ViÖt Nam vÒ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ....................... 15

1.4. Phßng, chèng röa tiÒn ë mét sè n íc trªn thÕ giíi vµ bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam. . 18

1.4.1. Kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn t¹i Mü. ........................................................................... 18

1.4.2. Kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn t¹i Anh. ......................................................................... 19

1.4.3. Kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn t¹i Trung Quèc. ............................................................ 20

1.4.4. Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Singapore. ....................................................................................... 20

1.4.5. Bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam vÒ phßng, chèng röa tiÒn. ............................................ 22

Ch ¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ röa tiÒn vµ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ

thèng ng©n hµng ViÖt Nam ............................................................................................. 24

2.1 T×nh h×nh röa tiÒn t¹i ViÖt Nam .................................................................................................... 24

2.1.1 T×nh h×nh kinh tÕ x· héi cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam ......................... 24

2.1.2 T×nh h×nh chung vÒ ho¹t ®éng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam thêi gian qua ....................................... 28

2.1.3 Mét sè vô ¸n lín ®· bÞ ph¸t hiÖn trong thêi gian qua .............................................................. 29

2.1.4 Thùc tr¹ng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam .......................................................... 32

2.1.4.1 C¸c biÓu hiÖn röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam .................................................. 32

2.1.4.2 Nh÷ng ph ¬ng thøc röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ....................................... 34

2.1.4.3 Mét sè tr êng hîp röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng bÞ ph¸t hiÖn ...................................... 36

2.2 Thùc tr¹ng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng VN ............................................... 40

2.2.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i cã ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam .................................. 40

2.2.2 C¸c ph ¬ng thøc phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ....................... 42

2.2.2.1 X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn ...................................................... 42

2.2.2.2 Thµnh lËp c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ phßng, chèng röa tiÒn ................................................. 44

2.2.2.3 N©ng cao nhËn thøc cña ng©n hµng th ¬ng m¹i trong phßng,chèng röa tiÒn ................... 46

2.2.2.4 Hîp t¸c quèc tÕ trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn ........................................................ 46

2.2.3 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ë ViÖt Nam ....................................... 47

2.2.3.1 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Ng©n hµng TMCP Ngo¹i th ¬ng ViÖt Nam (Vietcombank). . 47

2.2.3.2 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Ng©n hµng §Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam (BIDV) .................. 50

2.2.3.3 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Ng©n hµng th ¬ng m¹i cæ phÇn Sµi Gßn (SCB)........................ 53

2.3 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng trong thêi gian

qua ......................................................................................................................................................... 55

2.3.1 Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ® îc ............................................................................................................. 55

2.3.2 Nh÷ng tån t¹i............................................................................................................................... 56

2.3.3 Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i ................................................................................................ 58

Ch ¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng

ng©n hµng ViÖt Nam............................................................................................................. 60

3.1 ChiÕn l îc ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ......................... 60

3.2.1 Dù b¸o t×nh h×nh röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ............................................... 61

3.2.2 §Þnh h íng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ............................... 62

3.3 C¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ................................ 63

3.3.1 Gi¶i ph¸p thuéc vÒ nhµ n íc ..................................................................................................... 63

3.3.1.1 VÒ luËt ph¸p ............................................................................................................................. 63

3.3.1.2 Ban hµnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ. .. 66

3.3.1.3 X©y dùng hÖ thèng thanh tra gi¸m s¸t ng©n hµng hiÖu qu¶ ................................................ 67

3.3.1.4 Thùc hiÖn phßng, chèng tham nhòng cã hiÖu qu¶ ............................................................... 70

3.3.1.5 Sù phèi hîp gi÷a c¸c ban ngµnh ............................................................................................ 72

3.3.2 Gi¶i ph¸p thuéc vÒ ng©n hµng nhµ n íc .................................................................................. 72

3.3.2.1 §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ phßng, chèng röa tiÒn. Th êng xuyªn tæ chøc c¸c

buæi täa ®µm vÒ phßng, chèng röa tiÒn víi c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i .......................................... 72

3.3.2.2Ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña trung t©m th«ng tin tÝn dông ................................. 73

3.3.2.3 C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi vÊn ®Ò tù do hãa c¸c giao dÞch tµi chÝnh quèc tÕ ............................. 75

3.3.2.4 Ban hµnh quy chÕ gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn ........... 75

3.3.2.5 T¨ng c êng hîp t¸c quèc tÕ .................................................................................................... 76

3.3.3 Gi¶i ph¸p thuéc vÒ ng©n hµng th ¬ng m¹i ............................................................................... 76

3.3.3.1 Thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ phßng, chèng röa tiÒn ................................................. 76

3.3.3.2 Thµnh lËp mét bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ ph©n tÝch th«ng tin kh¸ch hµng.......................... 77

3.3.3.3 N©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro t¹i c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ....................................... 78

3.3.3.4 Thùc hiÖn nghiªm chØnh quy ®Þnh néi bé vÒ phßng, chèng röa tiÒn .................................. 79

3.3.3.5 H¹n chÕ viÖc cÊp tÝn dông b»ng tiÒn mÆt .............................................................................. 80

3.3.3.6 Phèi hîp chÆt chÏ víi côc phßng, chèng röa tiÒn ................................................................. 81

KÕt luËn.

Tµi liÖu tham kh¶o.

LêI Më §ÇU

TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

Röa tiÒn kh«ng trùc tiÕp ¶nh h ëng ®Õn tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña con ng êi, röa

tiÒn kh«ng mang l¹i nh÷ng c¶nh t îng h·i hïng, röa tiÒn kh«ng mÊy liªn quan ®Õn ®êi

sèng cña mçi ng êi d©n nh ng röa tiÒn hµng ngµy ®ang ¶nh h ëng ®Õn tõng chñ thÓ

trong nÒn kinh tÕ vµ trë nªn mèi lo ng¹i cña hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Röa tiÒn

kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña c¸c thÞ tr êng tµi chÝnh hµng ®Çu thÕ giíi mµ ngay c¶ c¸c quèc

gia ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo hÖ thèng tµi chÝnh quèc tÕ còng kh«ng tr¸nh

khái. §Æc biÖt khi c¸c thÞ tr êng míi næi më cöa nÒn kinh tÕ vµ lÜnh vùc tµi chÝnh th× hä

dÓ dµng trë thµnh môc tiªu cña c¸c ho¹t ®éng röa tiÒn. Nãi c¸ch kh¸c röa tiÒn lµ hµnh

®éng g©y vÈn ®ôc nÒn kinh tÕ. Röa tiÒn cã thÓ tµn ph¸ thµnh qu¶ kinh tÕ cña mét quèc

gia. B»ng nh÷ng thñ ®o¹n tinh vi, c¸c b¨ng ®¶ng téi ph¹m t×m c¸ch hîp ph¸p hãa tiÒn

vµ tµi s¶n cã nguån gèc tõ téi ph¹m cña m×nh tõ nh÷ng ®ång tiÒn bÊt chÝnh cã nguån

gèc s¹ch sÏ. Nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®· g©y ra nh÷ng ¶nh h ëng tiªu cùc cho nÒn kinh tÕ

vÜ m« nãi chung vµ lÜnh vùc tµi chÝnh nãi riªng.

T¹i ViÖt Nam vÊn ®Ò phßng, chèng röa tiÒn vÉn cßn kh¸ míi mÎ. ViÖt Nam cã

nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn cïng víi sù gia t¨ng th ¬ng m¹i vµ ®Çu t quèc tÕ ®a d¹ng,

phong phó víi nhiÒu h×nh thøc kinh doanh kh¸c nhau. §ång thêi cã l îng tiÒn mÆt l u

th«ng trªn thÞ tr êng nhiÒu sÏ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho téi ph¹m röa tiÒn ho¹t ®éng.

H¬n n÷a, viÖc ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t n íc ngoµi

còng lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c¸ nh©n, tæ chøc téi ph¹m n íc ngoµi muèn röa

tiÒn t¹i ViÖt Nam. HiÖn nay, ViÖt Nam ch a hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vÒ kinh tÕ nªn

hiÖu qu¶ cña viÖc ng¨n chÆn röa tiÒn nãi chung vµ röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng nãi

riªng cßn rÊt h¹n chÕ. Trong thêi gian tíi nÕu chóng ta kh«ng cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng

®¾n th× ViÖt Nam sÏ trë thµnh ®iÓm ®Õn cña téi ph¹m röa tiÒn, mµ ng©n hµng ® îc xem

nh c«ng cô ®Ó thùc hiÖn hµnh vi ®ã. ChÝnh v× thÕ, vÊn ®Ò phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ

thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc trong c«ng t¸c qu¶n lý hiÖn nay. Do

®ã t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi “Phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam”

lµm luËn v¨n th¹c sü cña m×nh.

Môc tiªu nghiªn cøu:

Trªn c¬ së thùc tr¹ng ho¹t ®éng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i

ViÖt Nam cïng víi nh÷ng nguy c¬ röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i ViÖt

Nam khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, luËn v¨n tËp trung ® a ra c¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng

röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i ViÖt Nam.

§èi t îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu:

§èi t îng nghiªn cøu: ho¹t ®éng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng vµ c«ng t¸c

phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng.

Ph¹m vi nghiªn cøu: hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i ViÖt Nam trong nh÷ng

n¨m gÇn ®©y.

Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu:

Ph ¬ng ph¸p m« t¶ nh»m nªu tæng quan vÒ t×nh h×nh röa tiÒn t¹i c¸c n íc trªn

thÕ giíi vµ ViÖt Nam.

- Ph ¬ng ph¸p thèng kª nh»m tËp hîp c¸c sè liÖu vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng röa tiÒn.

Ph ¬ng ph¸p lÞch sö nh»m so s¸nh, ®èi chiÕu c¸c th«ng tin trong qu¸ khø ®Ó t×m

hiÓu nguyªn nh©n vµ cã c¸c kÕt luËn phï hîp.

Nguån d÷ liÖu:

- Nhãm ch©u ¸ Th¸i B×nh D ¬ng vÒ phßng, chèng röa tiÒn (APG).

- Tæng côc thèng kª.

- Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam.

- C¬ quan thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng.

KÕt qu¶ nghiªn cøu chñ yÕu nh»m ®¹t ® îc:

- Thø nhÊt: ph¶n ¸nh nh÷ng t¸c ®éng cña viÖc röa tiÒn.

Thø hai: nªu lªn thùc tr¹ng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam nãi chung, hÖ thèng ng©n hµng

ViÖt Nam nãi riªng vµ nh÷ng ¶nh h ëng cña nã ®Õn kinh tÕ x· héi.

Thø ba: tõ ®ã ® a ra mét sè ý kiÕn ®Ó gãp phÇn ®Èy lïi n¹n röa tiÒn ®ang ph¸t

triÓn t¹i ViÖt Nam.

KÕt cÊu cña luËn v¨n

Néi dung cña luËn v¨n ® îc tr×nh bµy theo 3 ch ¬ng

Ch ¬ng 1: Tæng quan vÒ röa tiÒn vµ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n

hµng.

Ch ¬ng 2: Thùc tr¹ng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam.

Ch ¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt

Nam.

1

Ch ¬ng 1: Tæng quan vÒ röa tiÒn vµ phßng, chèng röa tiÒn qua

hÖ thèng ng©n hµng

1.1. Tæng quan vÒ röa tiÒn.

1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ röa tiÒn.

Theo Liªn HiÖp Quèc, dùa vµo c«ng íc Vienna (1988) vµ c«ng íc Palermo

(2000), kh¸i niÖm röa tiÒn ® îc nhiÒu quèc gia ®ång thuËn lµ “viÖc sö dông (nghÜa lµ

víi bÊt cø h×nh thøc nµo cña c¸c hµnh ®éng cho vµ nhËn) bÊt cø tµi s¶n nµo mµ nã ® îc

cho lµ cã nguån gèc tõ ho¹t ®éng che ®Ëy, tr¸ h×nh nh»m gióp ®ì ng êi ph¹m téi ®·

tho¸t khái ph¸p luËt”.

ë ViÖt Nam, theo NghÞ ®Þnh sè 74/2005/N§-CP ngµy 07/06/2005 do ChÝnh

phñ ban hµnh th× kh¸i niÖm röa tiÒn ® îc ®Þnh nghÜa nh sau:

“Röa tiÒn” lµ hµnh vi cña c¸ nh©n, tæ chøc t×m c¸ch hîp ph¸p ho¸ tiÒn, tµi s¶n

do ph¹m téi mµ cã th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cô thÓ sau ®©y:

- Tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo mét giao dÞch liªn quan ®Õn tiÒn, tµi

s¶n do ph¹m téi mµ cã;

- Thu nhËn, chiÕm gi÷, chuyÓn dÞch, chuyÓn ®æi, chuyÓn nh îng, vËn

chuyÓn, sö dông, vËn chuyÓn qua biªn giíi tiÒn, tµi s¶n do ph¹m téi mµ cã;

- §Çu t vµo mét dù ¸n, mét c«ng tr×nh, gãp vèn vµo mét doanh nghiÖp

hoÆc t×m c¸ch kh¸c che ®Ëy, ngôy trang hoÆc c¶n trë viÖc x¸c minh nguån gèc, b¶n

chÊt thËt sù hoÆc vÞ trÝ, qu¸ tr×nh di chuyÓn hoÆc quyÒn së h÷u ®èi víi tiÒn, tµi s¶n do

ph¹m téi mµ cã.”

Theo luËt phßng, chèng röa tiÒn ngµy 18/06/2012 cña quèc héi th× : “röa tiÒn lµ

hµnh vi cña tæ chøc, c¸ nh©n nh»m hîp ph¸p hãa nguån gèc cña tµi s¶n ph¹m téi mµ cã,

bao gåm

- Hµnh vi ® îc quy ®Þnh trong bé luËt h×nh sù;

2

- Trî gióp cho tæ chøc, c¸ nh©n cã liªn quan ®Õn téi ph¹m nh»m trèn tr¸nh

tr¸ch nhiÖm ph¸p lý b»ng viÖc hîp ph¸p hãa nguån gèc tµi s¶n do ph¹m téi mµ cã;

- ChiÕm h÷u tµi s¶n nÕu t¹i thêi ®iÓm nhËn tµi s¶n ®· biÕt râ tµi s¶n ®ã do

ph¹m téi mµ cã, nh»m hîp ph¸p hãa nguån gèc tµi s¶n.

Theo t¸c gi¶ th× röa tiÒn lµ hµnh vi nh»m hîp ph¸p hãa tiÒn hoÆc tµi s¶n cã

nguån gèc tõ téi ph¹m

1.1.2. Nguån gèc cña tiÒn cÇn röa

Môc ®Ých cña ho¹t ®éng röa tiÒn lµ t¹o ra kho¶ng c¸ch xa nhÊt gi÷a tµi s¶n bÊt

hîp ph¸p vµ chñ së h÷u nh÷ng tµi s¶n ®ã. H×nh thøc biÓu hiÖn lîi nhuËn cã ® îc ban

®Çu th«ng th êng lµ tiÒn, gäi lµ tiÒn bÈn. Sau c¸c giai ®o¹n chuyÓn ®æi ®Ó hîp ph¸p hãa,

tiÒn bÈn sÏ cã c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn kh¸c nhau nh : thÎ tÝn dông, bÊt ®éng s¶n, c¸c

kho¶n ®Çu t hîp ph¸p,…

Nguån gèc cña tiÒn bÈn th êng tõ c¸c ho¹t ®éng sau:

- Bu«n lËu ma tóy, vò khÝ, m¹i d©m vµ c¸c lo¹i hµng hãa bÞ cÊm mua b¸n,

trao ®æi nh r îu, thuèc l¸, …

- TiÒn tham nhòng, nhËn hèi lé.

- TiÒn cã ® îc do mua b¸n néi gi¸n trªn thÞ tr êng chøng kho¸n, mua b¸n

lßng vßng.

- TiÒn cña c¸c tæ chøc téi ph¹m cã ® îc do lµm tiÒn gi¶, tèng tiÒn, tæ chøc

-

®¸nh b¹c.

TiÒn cã ® îc do ho¹t ®éng chuyÓn gi¸ gi÷a c¸c c«ng ty thuéc cïng mét

tËp ®oµn hoÆc c«ng ty mÑ- c«ng ty con hoÆc tiÒn cã ® îc do trèn thuÕ.

1.1.3. C¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng röa tiÒn.

§èi t îng tham gia vµo ho¹t ®éng röa tiÒn bao gåm nh÷ng c¸ nh©n vµ ph¸p

nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh röa tiÒn víi mong muèn hîp ph¸p hãa tiÒn vµ tµi s¶n cã

® îc tõ ho¹t ®éng téi ph¹m vµ sö dông tµi s¶n ®ã. Chñ së h÷u nh÷ng kho¶n tiÒn cÇn tÈy

3

röa bao gåm nh÷ng c¸ nh©n vµ tæ chøc ®· thùc hiÖn c¸c hµnh vi téi ph¹m vÒ ma tóy,

tham nhòng, lõa ®¶o, m¹i d©m, bu«n b¸n vò khÝ,….

Cã thÓ xÕp nh÷ng ng êi röa tiÒn lµm bèn nhãm:

Thø nhÊt: nh÷ng ng êi bu«n lËu (ma tóy, vò khÝ, lao ®éng bÊt hîp ph¸p,…)

Thø hai: nh÷ng ng êi tham nhòng.

Thø ba: nh÷ng ng êi muèn tr¸nh thuÕ.

Thø t : c¸c tæ chøc khñng bè.

C¸c nhãm trªn kh«ng hoµn toµn biÖt lËp, tham nhòng, téi ph¹m vµ kinh doanh

bÊt chÝnh cã nhiÒu chç gièng nhau, cÊu kÕt víi nhau vµ tiÕp søc cho nhau. ë mét sè

n íc cã hÖ thèng chèng röa tiÒn nghiªm kh¾c vµ hoµn chØnh nh Mü vµ céng ®ång

ch©u ¢u th× ®èi t îng ho¹t ®éng röa tiÒn kh¸ réng. Ngoµi nh÷ng c¸ nh©n, ph¸p nh©n cã

hµnh vi röa tiÒn mét c¸ch trùc tiÕp, nh©n viªn ng©n hµng cè ý hay v« ý tiÕp tay cho

hµnh vi röa tiÒn qua ng©n hµng ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr íc ph¸p luËt.

1.1.4. Quy tr×nh vµ c¸c ph ¬ng thøc röa tiÒn.

1.1.4.1. Quy tr×nh röa tiÒn.

C¸c thñ ®o¹n röa tiÒn ngµy cµng tinh vi vµ ®a d¹ng h¬n nh»m qua mÆt c¸c c¬

quan chøc n¨ng. ViÖc röa tiÒn rÊt phøc t¹p, th«ng qua nhiÒu b íc kh¸c nhau vµ nhiÒu

giao dÞch kh¸c nhau vµ liªn quan ®Õn nhiÒu tæ chøc kh¸c nhau ®Ó dÇn hîp ph¸p hãa

nguån tiÒn vµ tµi s¶n. Tuy nhiªn, tiÒn ® îc tÈy röa qua 3 giai ®o¹n chÝnh sau:

Giai ®o¹n 1: NhËp tiÒn bÈn vµo hÖ thèng kinh tÕ tµi chÝnh. §©y lµ b íc ®Çu

tiªn cña qu¸ tr×nh tÈy röa, nh»m chuyÓn tiÒn tõ thu lîi bÊt chÝnh sang n¬i kh¸c, che dÊu

nguån gèc xuÊt xø, thay ®æi h×nh th¸i tån t¹i cña tiÒn bÈn ®Ó ®i vµo hÖ thèng tµi chÝnh

ng©n hµng. Mét sè thñ ®o¹n chñ yÕu lµ chia nhá tiÒn bÊt chÝnh göi vµo ng©n hµng nhiÒu

lÇn ®Ó sè l îng mçi lÇn kh«ng ph¶i khai b¸o, mua hµng hãa ®¾t tiÒn, chuyÓn tiÒn ra

n íc ngoµi

Giai ®o¹n 2: Trén lÉn. §©y lµ giai ®o¹n b íc ®Çu c¾t ®øt mèi quan hÖ víi téi

ph¹m th«ng qua c¸c thao t¸c nghiÖp vô tµi chÝnh ®Ó che dÊu nguån gèc tµi s¶n. Giai

4

®o¹n nµy nh÷ng kÎ sö dông tiÒn bÈn thùc hiÖn cµng nhiÒu giao dÞch cµng tèt, ®Æc biÖt

lµ c¸c giao dÞch xuyªn quèc gia nh»m t¹o ra mét m¹ng l íi giao dÞch ch»ng chÞt phøc

t¹p vµ khã lÇn ra dÊu vÕt. Trong giai ®o¹n nµy vai trß cña c¸c chuyªn gia tµi chÝnh, tæ

chøc tµi chÝnh rÊt quan träng.

Giai ®o¹n 3: Héi nhËp tiÒn ®· röa vµo hÖ thèng kinh tÕ. Sau mét qu¸ tr×nh tÈy

röa, ®ång tiÒn trë vÒ víi bän téi ph¹m víi vá bäc hîp ph¸p, chóng cã thÓ ®Çu t vµo c¸c

ho¹t ®éng kinh doanh th ¬ng m¹i, trén lÉn tiÒn hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p vµ l¹i tiÕp tôc

chu tr×nh kh¸c. Mét sè thñ ®o¹n tiªu biÓu lµ ®Çu t vµo c¸c doanh nghiÖp, mua cæ

phiÕu, bÊt ®éng s¶n,....

1.1.4.2. Ph ¬ng thøc röa tiÒn .

Röa tiÒn th«ng qua c¸c giao dÞch b»ng tiÒn mÆt:

§©y lµ ph ¬ng thøc röa tiÒn truyÒn thèng vµ cã phÇn cæ ®iÓn, nh ng nã vÉn cã

nh÷ng hiÖu qu¶ ®èi víi tõng nÒn kinh tÕ. Röa tiÒn th«ng qua c¸c giao dÞch tiÒn mÆt víi

sè l îng lín rÊt dÔ bÞ nghi ngê vµ bÞ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®iÒu tra nguån gèc do dÔ bÞ

chó ý. Tuy nhiªn, víi nh÷ng kho¶n tiÒn bÈn kh«ng qu¸ lín, ph ¬ng thøc nµy vÉn ® îc

¸p dông b»ng c¸ch chia nhá kho¶n tiÒn thµnh nh÷ng phÇn nhá h¬n. Sau khi chia nhá

chóng sÏ pha trén víi nh÷ng kho¶n tiÒn s¹ch kh¸c nh»m c¾t ®øt nguån gèc bÈn cña

®ång tiÒn.

Röa tiÒn th«ng qua ®Çu t n íc ngoµi:

Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn t¨ng

c êng kªu gäi ®Çu t n íc ngoµi, t¹o hµnh lang ph¸p lÝ th«ng tho¸ng cho nhµ ®Çu t

n íc ngoµi ®Çu t vµo trong n íc. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng röa

tiÒn, ®èi víi bän chóng, hiÖu qu¶ ®Çu t kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých vµ l·i lç kh«ng quan

träng nªn ho¹t ®éng ®Çu t ® îc xem lµ c«ng cô röa tiÒn.Chóng mang tiÒn vµo thuª

quyÒn sö dông ®Êt, lËp nhµ x ëng, mua bÊt ®éng s¶n, thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp cã

vèn ®Çu t n íc ngoµi míi,…Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, lîi nhuËn ® îc chuyÓn ®Õn

5

mét sè ®Þa chØ theo mong muèn. Mét thêi gian sau chóng tuyªn bè ph¸ s¶n hoÆc biÕn

mÊt, nh÷ng ®ång tiÒn bÈn ®· cã vÎ bÒ ngoµi hîp ph¸p.

Röa tiÒn th«ng qua c¸c c«ng ty b¶o hiÓm:

Bän téi ph¹m dïng tiÒn cã nguån gèc bÊt hîp ph¸p yªu cÇu mua hîp ®ång b¶o

hiÓm cã gi¸ trÞ lín hoÆc yªu cÇu thanh to¸n trän gãi ®èi víi c¸c s¶n phÈm kh«ng yªu

cÇu thanh to¸n trän gãi hoÆc yªu cÇu ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm víi kho¶n phÝ b¶o hiÓm

®Þnh kú kh«ng t ¬ng xøng víi thu nhËp hiÖn t¹i cña chóng. Môc ®Ých cña chóng lµ

nh»m ® a tiÒn bÈn vµo n»m trong tµi kho¶n cña c«ng ty b¶o hiÓm mét thêi gian nhÊt

®Þnh, t¹o cho nã mét ®iÒu kiÖn an toµn. Sau ®ã chóng sÏ viÖn lý do nµo ®ã ®Ó yªu cÇu

thanh to¸n hîp ®ång tr íc h¹n sau ®ã l¹i dïng tiÒn nµy quay vßng nh»m lµm chóng

t¸ch xa h¼n khái nguån gèc bÈn cña chóng.

Röa tiÒn b»ng c¸ch sö dông hãa ®¬n, chøng tõ gi¶:

T¹i mét sè n íc viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp hÇu nh kh«ng

chÞu sù kiÓm so¸t nµo tõ phÝa nhµ n íc. Doanh nghiÖp sau khi ®¨ng ký thµnh lËp sÏ

® îc cÊp hãa ®¬n tõ côc thuÕ hoÆc hiÖn nay mét sè doanh nghiÖp ®· ® îc tù in hãa

®¬n. Nh÷ng c«ng ty nµy lµ nh÷ng c«ng ty ma, v× chñ së h÷u thùc sù kh«ng ph¶i lµ

ng êi ®øng tªn trªn giÊy tê, chóng thuª ng êi ®øng tªn, thuª trô së. Sau ®ã chóng dïng

nh÷ng c«ng ty nµy ®Ó ký kÕt c¸c hîp ®ång th ¬ng m¹i ¶o, cung cÊp c¸c dÞch vô ¶o vµ

xuÊt hãa ®¬n chøng tõ cho c¸c yªu cÇu cÇn röa tiÒn. HoÆc c¸ch kh¸c, chóng chuyÓn

tiÒn bÊt hîp ph¸p vµo c«ng ty ë n íc nµy, råi tõ ®ã mua tµi s¶n hoÆc dÞch vô víi gi¸ rÊt

cao so víi gi¸ trÞ thùc cña c«ng ty ë n íc kh¸c, nhê vËy chóng ®· hîp ph¸p hãa ® îc sè

tiÒn cña m×nh.

Röa tiÒn t¹i c¸c trung t©m gi¶i trÝ, xæ sè vµ c¸ c îc hîp ph¸p:

§©y lµ nh÷ng lÜnh vùc kinh doanh cã tØ lÖ thanh to¸n tiÒn mÆt cao.Lîi dông c¸c

casino, sßng b¹c nµy bän téi ph¹m tæ chøc ®¸nh b¹c, viÖc th¾ng thua kh«ng quan träng,

c¸i chÝnh lµ khi ra khái ®©y chóng cã giÊy chøng nhËn ®· th¾ng mét kho¶n tiÒn lín cña

6

c¸c casino. HoÆc chóng cã thÓ t×m mua nh÷ng vÐ sè, c¸ c îc tróng th ëng cã gi¸ trÞ lín

®Ó chøng minh cho nguån thu nhËp cña m×nh lµ hîp ph¸p.

Röa tiÒn th«ng qua ®Çu t chøng kho¸n:

ThÞ tr êng chøng kho¸n còng lµ n¬i bän téi ph¹m chó ý lîi dông ®Ó röa tiÒn

nhÊt lµ ë nh÷ng n íc ch a cã quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ kiÓm so¸t nguån gèc tµi chÝnh hoÆc

ë nh÷ng n íc míi h×nh thµnh thÞ tr êng chøng kho¸n còng lµ mét kªnh nh¾m tíi cña

bän téi ph¹m röa tiÒn.Nh÷ng ®ång tiÒn bÈn sÏ ® îc ®Çu t vµo cæ phiÕu, sau mét thêi

gian sÏ ® îc b¸n ra dï víi gi¸ thÊp h¬n. Nh÷ng ®ång tiÒn nµy ® îc nhËn qua hÖ thèng

tµi chÝnh nªn trë thµnh tiÒn s¹ch.

Röa tiÒn th«ng qua c¸c giao dÞch xuyªn quèc gia:

Lîi dông c¸c yÕu tè ®Þa lÝ vµ sù kh¸c nhau vÒ mÆt ph¸p luËt, bän téi ph¹m vËn

chuyÓn tiÒn qua biªn giíi, t¹o kho¶ng c¸ch víi nguån gèc cña nã. Tõ ®ã chóng t×m

c¸ch ® a vµo hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng ®Ó råi cã thÓ rót ra ë n íc thø ba, thø t . ë

mét sè quèc gia ho¹t ®éng röa tiÒn ch a ® îc quy ®Þnh lµ téi ph¹m h×nh sù nªn bän téi

ph¹m ho¹t ®éng ë ®ã cµng gÆp Ýt rñi ro.

Röa tiÒn th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng:

Röa tiÒn theo ph ¬ng thøc nµy lµ mét trong nh÷ng ph ¬ng thøc ® îc bän téi

ph¹m a sö dông. Röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ® îc thùc hiÖn nhê vµo viÖc lîi

dông nh÷ng kÏ hë trong quy ®Þnh giao dÞch, cho vay cña ng©n hµng ®Ó röa tiÒn. Nh÷ng

kho¶n tiÒn ® îc göi vµo nhiÒu ng©n hµng ë mét quèc gia hay nhiÒu quèc gia víi sè

l îng d íi møc kiÓm so¸t. Sau khi göi vµo chóng sÏ ®Ó nh÷ng kho¶n tiÒn nµy n»m im

mét thêi gian, sau ®ã chóng rót ra toµn bé hoÆc tõng phÇn råi ® a vµo l u th«ng, biÕn

nh÷ng kho¶n tiÒn nµy thµnh tiÒn s¹ch. §èi víi nh÷ng quèc gia cã hÖ thèng ng©n hµng

chÆt chÏ, quy ®Þnh h¹n møc göi vµo mçi lÇn, nÕu qu¸ sè ®ã sÏ ph¶i gi¶i tr×nh vÒ nguån

gèc nªn bän téi ph¹m sÏ gÆp mét sè khã kh¨n trong ho¹t ®éng ë nh÷ng quèc gia

nµy.Tuy nhiªn cã nhiÒu quèc gia nh c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn ch a cã quy ®Þnh vÒ

7

h¹n møc tiÒn göi bÞ gi¶i tr×nh vÒ nguån gèc, ®©y thùc sù lµ m¶nh ®Êt mµu mì cho bän

téi ph¹m röa tiÒn theo ph ¬ng thøc nµy.

Röa tiÒn cßn ® îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c hÖ thèng ng©n hµng ngÇm:

Mét sè n íc ch©u ¸ tån t¹i hÖ thèng ng©n hµng ngÇm chÊp nhËn göi tiÒn, rót

vµ chuyÓn tiÒn mµ kh«ng cÇn giÊy tê. §¸ng chó ý cã hÖ thèng hawala t¹i Pakistan vµ

Ê n §é, hÖ thèng fiechen ë Trung Quèc. Sù ho¹t ®éng cña ng©n hµng nµy chñ yÕu dùa

trªn niÒm tin gi÷a ng©n hµng vµ b¹n hµng nªn thñ tôc giÊy tê gän nhÑ. Bän téi ph¹m lîi

dông nguyªn t¾c gi÷ bÝ mËt cña nh÷ng ng©n hµng nµy ®· ®em tiÒn ®Õn göi vµ yªu cÇu

nhËn l¹i ë mét thµnh phè kh¸c. Nh÷ng ®Þa chØ cÇn nhËn tiÒn tÈy röa th êng lµ nh÷ng

quèc gia khao kh¸t ®Çu t tµi chÝnh nh ng Ýt quan t©m ®Õn nguån gèc ®ång tiÒn, viÖc

thanh to¸n qua ng©n hµng ch a ph¶i lµ yªu cÇu b¾t buéc vµ phæ biÕn, hÖ thèng ph¸p

luËt röa tiÒn ch a nghiªm.

Röa tiÒn th«ng qua ®Çu t vµo göi tiÕt kiÖm, mua tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu:

Bän téi ph¹m sÏ göi tiÕt kiÖm vµo ng©n hµng hoÆc mua tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu…

lµm cho ®ång tiÒn n»m im trong mét thêi gian phï hîp víi quy ®Þnh víi mçi n íc. Sau

®ã, ng êi göi tiÒn cã thÓ rót ra toµn bé gèc vµ l·i hoÆc rót mét phÇn, biÕn sè tiÒn ®ã

thµnh tiÒn hîp ph¸p.

1.1.5. T¸c ®éng cña röa tiÒn ®èi víi nÒn kinh tÕ.

VÒ mÆt ph¸t triÓn kinh tÕ, khèi l îng röa tiÒn sÏ cã ¶nh h ëng xÊu ®Õn nÒn

kinh tÕ qua ba kªnh chÝnh nh sau: thø nhÊt lµ lµm xãi mßn hÖ thèng tµi chÝnh; thø hao

lµ lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ chÝnh thøc vµ thø ba lµ t¸c ®éng ®Õn khu vùc

kinh tÕ n íc ngoµi b»ng c¸ch bãp mÐo gi¸ c¶ vµ lµm chÖch h íng c¸c dßng vèn quèc

tÕ.

Röa tiÒn sÏ lµm suy yÕu sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh b»ng hai lý do. Lý

do thø nhÊt, röa tiÒn lµm xãi mßn chÝnh b¶n th©n néi t¹i cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh. §iÒu

dÔ dµng nhËn thÊy mèi quan hÖ nguy hiÓm gi÷a hµnh vi röa tiÒn vµ c¸n bé phô tr¸ch

8

cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh. Mét sè l îng tiÒn cã nhu cÇu ® îc röa cµng cao th× tÝnh nguy

hiÓm cµng lín th«ng qua c¸c hµnh vi tham nhòng vµ c¸c t×m kiÕm ®Æc lîi kh¸c. §iÒu

nµy lµm thiªn lÖch c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t tµi chÝnh vµ dÉn ®Õn gi¶m hiÖu qu¶ cña hÖ

thèng tµi chÝnh ë cÊp vi m« lÉn vÜ m«. Lý do thø hai, ë c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn, lßng

tin cña kh¸ch hµng ®èi víi hÖ thèng tµi chÝnh lµ mét yªu cÇu quan träng ®Ó ph¸t triÓn

hÖ thèng nµy qua thêi gian, vµ nh vËy, bÊt cø mét tÝn hiÖu nµo mµ kh¸ch hµng cho

r»ng nh÷ng ®Þnh chÕ tµi chÝnh lµ gian lËn hoÆc tiÕp tay cho ho¹t ®éng gian lËn nµy ®Òu

cã thÓ lµm suy sôp niÒm tin vµ cã thÓ lµm tæn h¹i ®Õn c¶ hÖ thèng. Trong t×nh tr¹ng tåi

tÖ, khñng ho¶ng ng©n hµng cã thÓ x¶y ra v× c«ng chóng sÏ c xö theo hiÖu øng t©m lý

bÇy ®µn hoÆc rót vèn hµng lo¹t nÕu lßng tin nµy kh«ng cßn.

Bªn c¹nh t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn hÖ thèng tµi chÝnh, röa tiÒn cßn t¸c ®éng tiªu

cùc trùc tiÕp ®Õn t¨ng tr ëng cña khu vùc kinh tÕ chÝnh thøc. Röa tiÒn sÏ lµm chÖch

h íng vµ ph©n bæ nguån lùc trong khu vùc chÝnh thøc kÐm hiÖu qu¶. Theo c¸c b¸o c¸o

röa tiÒn, phÇn lín l­îng tiÒn nµy ®­îc ®em ®i ®Çu t­ ë nh÷ng khu vùc xem nh­ lµ “v«

trïng” ®Ó ®¶m b¶o tÝnh an toµn h¬n lµ suÊt sinh lêi. Nh÷ng kho¶n ®Çu t nµy kh«ng

nh÷ng chØ t¹o ra Ýt hiÖu suÊt cho nÒn kinh tÕ mµ nã chÖch h íng vµ cÇu tù nhiªn cña

khu vùc chÝnh thøc. Th êng th× trong khu vùc bÊt ®éng s¶n, c¸c ho¹t ®éng nghÖ thuËt,

®å cæ, n÷ trang vµ c¸c ngµnh «t« ®¾t tiÒn ® îc giíi röa tiÒn quan t©m. Nh÷ng dÊu hiÖu

bÊt th êng vÒ cung hoÆc cÇu trong x· héi th êng lµ do c¸c ho¹t ®éng bÊt chÝnh g©y ra,

vµ röa tiÒn lµ mét ho¹t ®éng quan träng t¹o nªn sù mÊt c©n ®èi trong x· héi nµy. ViÖt

Nam cã thÓ cho chóng ta mét dÊu hiÖu kh¸c th êng vÒ bÊt th êng cung cÇu trong lÜnh

vùc bÊt ®éng s¶n. Gi¸ bÊt ®éng s¶n cao xÊp xØ b»ng NhËt B¶n, trong khi ®ã thu nhËp chØ

b»ng 1/20, nghiªm träng h¬n lµ bÊt ®éng s¶n ®a sè ®· cã chñ nh ng l¹i Ýt sö dông thùc

sù.

Röa tiÒn còng cã t¸c ®éng lªn khu vùc n íc ngoµi. Cã hai t¸c ®éng kinh tÕ

chÝnh cña viÖc röa tiÒn lªn khu vùc n íc ngoµi ®èi víi mét nÒn kinh tÕ lµm gi¶m ®Çu t

n íc ngoµi vµ bãp mÐo gi¸ c¶ ngo¹i th ¬ng. ViÖc röa tiÒn phÇn lín dÝnh lÝu ®Õn c¸c

9

ho¹t ®éng tham nhòng vµ ®iÒu nµy dÉn ®Õn nh÷ng khuyÕn khÝch sai lÖch trong danh

môc ®Çu t hoÆc lùa chän ®Çu t n íc ngoµi. ChÝnh sù ph©n bè sai lÖch nµy trong ng¾n

h¹n lµm gi¶m c¸c dßng vèn ®Çu t chÝnh thøc vµ hiÖu qu¶. KÕt qu¶ nµy trong dµi h¹n

lµm nÒn kinh tÕ kh«ng tiÕp thu ® îc t¸c ®éng lan táa cña ®Çu t n íc ngoµi, ch¼ng h¹n

nh c«ng nghÖ, kü n¨ng lao ®éng, kiÕn thøc vµ c¶ c¸c kªnh ph©n phèi quèc tÕ… ®iÒu

mµ ®¸ng lý ra c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn rÊt cÇn ®Ó b¾t kÞp c¸c n íc ph¸t triÓn.

Ngoµi viÖc ph©n bæ sai lÖch danh môc ®Çu t , c¸c ho¹t ®éng röa tiÒn th«ng qua

ho¹t ®éng xuÊt vµ nhËp khÈu sÏ lµm bãp mÐo gi¸ c¶ ngo¹i th ¬ng. VÒ mÆt lý thuyÕt,

nÕu hiÖn t îng nµy lÆp ®i lÆp l¹i vµ víi sè l îng lín cã thÓ dÉn ®Õn lµm thay ®æi c¬ cÊu

kinh tÕ ®Êt n íc vµ t¹o ra sù c©n b»ng gi¶ t¹o. Mét lóc nµo ®ã, viÖc röa tiÒn hoµn tÊt

hoÆc rót ra khái mét n íc ®ét ngét víi sè l îng lín cã thÓ dÉn ®Õn khñng ho¶ng tiÒn tÖ

hoÆc khñng ho¶ng ng©n hµng, ch a kÓ ®Õn nh÷ng hÖ qu¶ nh thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i

thùc vµ lµm mÊt c©n b»ng gi÷a khu vùc hµng ngo¹i th ¬ng vµ phi ngo¹i th ¬ng.

Ngoµi nh÷ng ¶nh h ëng vÒ ph©n bè nguån lùc, ho¹t ®éng röa tiÒn sÏ lµ sai lÖch

c¸c thèng kª kinh tÕ vµ nh vËy sÏ lµm cho viÖc ® a ra c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, nhÊt lµ

chÝnh s¸ch tiÒn tÖ sÏ kh«ng thÓ ®óng liÒu l îng vµ h÷u hiÖu ® îc. Vµ ®iÒu quan träng

h¬n hÕt chÝnh lµ rñi ro vÒ danh tiÕng cho quèc gia nÕu kh«ng kiÓm so¸t ® îc vÊn n¹n

röa tiÒn t¹i quèc gia m×nh.

Nãi mét c¸ch v¾n t¾t, nh÷ng t¸c ®éng xÊu cña röa tiÒn ®Õn nÒn kinh tÕ lµ:

- Röa tiÒn lµm nguy h¹i ®Õn nÒn kinh tÕ vÜ m«.

- Röa tiÒn lµm ¶nh h ëng ®Õn ph©n phèi thu nhËp quèc d©n.

- Röa tiÒn lµm ¶nh h ëng xÊu ®Õn hiÖu qu¶ cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ.

Röa tiÒn lµm xãi mßn niÒm tin vµo c¸c thÞ tr êng tµi chÝnh. -

- Röa tiÒn lµm t¨ng téi ph¹m vµ tham nhòng.

- Röa tiÒn lµm suy yÕu c¸c tæ chøc tµi chÝnh.

- Röa tiÒn lµm ¶nh h ëng ®Õn ®Çu t n íc ngoµi.

10

- Röa tiÒn lµm nÒn kinh tÕ khu vùc t nh©n bÞ tæn th ¬ng.

- Röa tiÒn lµm nh÷ng nç lùc t nh©n hãa bÞ tæn h¹i.

1.2 Ho¹t ®éng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng.

1.2.1. Kh¸i niÖm röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng.

Röa tiÒn qua ng©n hµng lµ hµnh vi cña c¸ nh©n, tæ chøc t×m c¸ch hîp ph¸p ho¸

tiÒn, tµi s¶n do ph¹m téi mµ cã th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i.

1.2.2. C¸c chñ thÓ tham gia röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng

§èi t îng tham gia vµo ho¹t ®éng röa tiÒn qua ng©n hµng bao gåm nh÷ng c¸

nh©n vµ ph¸p nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh röa tiÒn víi mong muèn hîp ph¸p hãa tiÒn vµ

tµi s¶n cã ® îc tõ ho¹t ®éng téi ph¹m vµ sö dông tµi s¶n ®ã th«ng qua c¸c ph ¬ng thøc

röa tiÒn qua ng©n hµng nh : më tµi kho¶n ®Ó nép tiÒn bÈn råi rót tiÒn ra ngay, chuyÓn

kho¶n, tÝn dông chøng tõ, nhê thu, …

1.2.3. §iÒu kiÖn ph¸t sinh röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng.

 HÖ thèng ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn ch a ®Çy ®ñ:

Röa tiÒn lµ vÊn ®Ò cña toµn cÇu, trong ®ã téi ph¹m lîi dông nh÷ng s¬ hë trong

gi¸m s¸t cña ng©n hµng ®Ó thùc hiÖn hµnh vi röa tiÒn. Do ®ã, ®iÒu ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn

®ã lµ hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn víi nh÷ng quy ®Þnh láng

lÎo trong c¬ chÕ gi¸m s¸t tõ phÝa c¸c tæ chøc tµi chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n

t¹o c¬ héi thùc hiÖn röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng.

 Bé m¸y tæ chøc vÒ phßng, chèng röa tiÒn cßn h¹n chÕ:

Trong c«ng t¸c qu¶n lý, ng©n hµng trung ¬ng thiÕu mét c¬ quan ®Çu mèi vÒ

phßng, chèng röa tiÒn. C¬ quan nµy cã nhiÖm vô tiÕp nhËn th«ng tin vÒ c¸c giao dÞch

®¸ng ngê tõ c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i trong n íc, còng nh tËp hîp danh s¸ch c¸c

giao dÞch ®¸ng ngê tõ c¸c n íc trªn thÕ giíi.

C¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i l¹i thiÕu nh©n viªn, thªm vµo ®ã c«ng nghÖ cßn

nhiÒu l¹c hËu vµ ch a cã quy tr×nh vÒ phßng, chèng röa tiÒn.

11

Ho¹t ®éng kinh doanh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, ng©n hµng ®èi mÆt víi nhiÒu rñi

ro, nªn ph¶i x©y dùng quy tr×nh gi¸m s¸t, kiÓm to¸n néi bé chÆt chÏ. Nh ng thùc tÕ cho

thÊy ho¹t ®éng nµy cßn thiÕu hoÆc ch a ® îc quan t©m ®óng møc, c¸c ng©n hµng

kh«ng ¸p dông c¸c quy ®Þnh trong viÖc nhËn d¹ng vµ thùc hiÖn nguyªn t¾c hiÓu biÕt

kh¸ch hµng.

 Mét sè quy ®Þnh vÒ thanh to¸n t¹o thuËn lîi cho ho¹t ®éng röa tiÒn:

Th tÝn dông (LC) lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ® îc bän téi ph¹m röa tiÒn a

thÝch sö dông nhÊt, v× c¸c giao dÞch “ma” thanh to¸n b»ng ph­¬ng thøc nµy Ýt bÞ nghi

ngê vµ cã thÓ qua mÆt ng©n hµng vµ c¬ quan ph¸p luËt. Mét trong nh÷ng yÕu tè hÊp dÉn

cña LC lµ ng©n hµng giao dÞch trªn c¬ së chøng tõ chø kh«ng qua hµng hãa, dÞch vô

hoÆc c¸c thùc hiÖn kh¸c cã liªn quan ®Õn chøng tõ . Thªm vµo ®ã, mét sè ng©n hµng

kh«ng yªu cÇu nhµ nhËp khÈu bæ sung tê khai h¶i quan, t¹o ®iÒu kiÖn cho téi ph¹m më

LC khèng víi yªu cÇu vÒ chøng tõ ®¬n gi¶n ®Ó ng êi thô h ëng lµ ®ång bän cã thÓ dÔ

dµng xuÊt tr×nh chøng tõ yªu cÇu thanh to¸n.

Ph ¬ng thøc nhê thu chøng tõ còng ® îc bän téi ph¹m lîi dông ®Ó röa tiÒn.

Thñ thuËt cã thÓ ® îc thùc hiÖn nh sau: nhµ xuÊt khÈu còng lµ ®ång bän cña nhµ nhËp

khÈu th«ng qua ng©n hµng chuyÓn giao chøng tõ vµ chØ thÞ nhê thu. Bé chøng tõ ® îc

göi ®Õn ng©n hµng xuÊt tr×nh ®Ó nhê thu, ng©n hµng xuÊt tr×nh bé chøng tõ cho nhµ

nhËp khÈu vµ yªu cÇu thanh to¸n. NhËn biÕt bé chøng tõ lµ gi¶ m¹o nh ng nhµ nhËp

khÈu vÉn ®ång ý thanh to¸n cho nhµ xuÊt khÈu, nhµ nhËp khÈu kh«ng ®i nhËn hµng.

Nh÷ng giao dÞch kh«ng cã thËt nµy th êng ® îc bän téi ph¹m thanh to¸n b»ng vèn tù

cã ®Ó tr¸nh viÖc ng©n hµng kiÓm tra hµng hãa.

øng tr íc mét phÇn tiÒn hµng còng ® îc bän téi ph¹m lîi dông ®Ó röa tiÒn.

Trong ®ã bän téi ph¹m lîi dông viÖc chuyÓn tiÒn mua b¸n hµng qua ng©n hµng mµ ch a

cung cÊp ®ñ chøng tõ.

Lîi dông b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, nhµ nhËp khÈu B (trong n íc) ký hîp

®ång nhËp khÈu “ma” víi nhµ xuÊt khÈu A (n­íc ngoµi), trong ®ã quy ®Þnh nhµ nhËp

12

khÈu B ph¶i tr¶ tr íc 20% trÞ gi¸ hîp ®ång khi nhËn ® îc b¶o l·nh hoµn tr¶ tiÒn øng

tr íc do ng©n hµng cña nhµ xuÊt khÈu A ph¸t hµnh. Khi nhËn ® îc b¶o l·nh hoµn tr¶

tiÒn øng tr íc, nhµ nhËp khÈu B xuÊt tr×nh th b¶o l·nh vµ ®Ò nghÞ ng©n hµng cña m×nh

thùc hiÖn chuyÓn tiÒn cho nhµ xuÊt khÈu A b»ng vèn tù cã cña m×nh. TÊt nhiªn nhµ

nhËp khÈu B kh«ng yªu cÇu ng©n hµng ph¸t hµnh b¶o l·nh hoµn tr¶ tiÒn øng tr íc dï

nhµ xuÊt khÈu A kh«ng thùc hiÖn cam kÕt theo hîp ®ång.

1.3. HÖ thèng ng©n hµng vµ ph ¬ng thøc phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng

ng©n hµng.

1.3.1. HÖ thèng ng©n hµng.

HÖ thèng ng©n hµng ® îc chia thµnh hai cÊp: ng©n hµng trung ¬ng vµ ng©n

hµng trung gian.

 Ng©n hµng trung ¬ng:

§©y lµ mét ®Þnh chÕ qu¶n lý nhµ n íc vÒ tiÒn tÖ tÝn dông, thuéc bé m¸y quyÒn

lùc quèc gia. Víi t c¸ch lµ mét phÇn cña ChÝnh phñ, Ng©n hµng Trung ¬ng cã nhiÖm

vô vµ quyÒn h¹n nh mét c¬ quan cña chÝnh phñ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n íc

trong lÜnh vùc tiÒn tÖ ng©n hµng, bao gåm c¸c nhiÖm vô sau:

- Tham gia x©y dùng chiÕn l îc vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña

nhµ n íc.

- X©y dùng chiÕn l îc ph¸t triÓn ngµnh ng©n hµng tr×nh cÊp cã thÈm

quyÒn phª duyÖt vµ tæ chøc thùc hiÖn.

- X©y dùng c¸c dù ¸n, ph¸p lÖnh vµ c¸c dù ¸n kh¸c vÒ tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng

ng©n hµng theo sù ph©n c«ng cña chÝnh phñ.

- Chñ ®éng ®iÒu hµnh c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, c¸c biÖn ph¸p kh¸c

®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia.

- CÊp, thu håi giÊy phÐp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông

- Thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng, xö lÝ c¸c vi ph¹m ph¸p luËt trong lÜnh vùc

tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

13

- Chñ tr× phèi hîp víi c¸c c¬ quan h÷u quan x©y dùng chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch

phßng, chèng röa tiÒn vµ c¸c tæ chøc thùc hiÖn.

- Qu¶n lý ngo¹i hèi vµ ho¹t ®éng ngo¹i hèi.

- §µm ph¸n, kÝ kÕt, gia nhËp ®iÒu íc quèc tÕ vÒ tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n

hµng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

- Tæ chøc thùc hiÖn hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc tiÒn tÖ, ho¹t ®éng ng©n

hµng vµ thùc hiÖn nhiÖm vô quyÒn h¹n kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt tõng quèc gia.

 Ng©n hµng trung gian:

Ng©n hµng trung gian thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau:

- Lµ trung gian tÝn dông, lµ cÇu nèi gi÷a kh¸ch hµng göi tiÒn vµ vay tiÒn,

ng©n hµng chuyÓn kho¶n nh÷ng kho¶n tiÒn göi, tiÒn tiÕt kiÖm, tµi s¶n t¹m thêi ch a sö

dông cña mét sè chñ thÓ kinh tÕ nµy ®Õn tay chñ thÓ kinh tÕ kh¸c ®ang cÇn tiÒn ®Ó s¶n

xuÊt kinh doanh hoÆc tiªu dïng. Víi chøc n¨ng trung gian tÝn dông, ng©n hµng trung

gian lµ mét thiÕt kÕ kinh doanh chuyªn nghiÖp, gióp cho cung cÇu tÝn dông trong nÒn

kinh tÕ cã thÓ dÔ dµng gÆp nhau.

- Lµ trung gian thanh to¸n. Theo chøc n¨ng nµy, ng©n hµng trung gian thùc

hiÖn c¸c thanh to¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng nh trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña

hä ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng hãa, dÞch vô hoÆc nhËp vµo tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch

hµng tiÒn thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n thu kh¸c theo lÖnh cña hä. §Ó hç trî tèt chøc n¨ng

nµy, ng©n hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng nhiÒu ph ¬ng tiÖn thanh to¸n tiÖn lîi nh sÐc,

ñy nhiÖm chi, thÎ rót tiÒn, thÎ tÝn dông,…

- Lµ trung gian gi÷a ng©n hµng trung ¬ng vµ nÒn kinh tÕ. Th«ng qua ng©n

hµng trung gian, tiÒn mÆt tõ ng©n hµng trung ¬ng cung øng ra l u th«ng vµ viÖc ®iÒu

hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ng©n hµng trung ¬ng sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn nÒn kinh tÕ.

Th«ng qua ng©n hµng trung gian, t×nh h×nh nhu cÇu tiÒn, tæng cung tiÒn, l·i suÊt, tû gi¸,

gian lËn th ¬ng m¹i, röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ® îc ph¶n håi vÒ ng©n hµng

trung ¬ng.

14

1.3.2. T¸c ®éng cña röa tiÒn ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i vµ sù

cÇn thiÕt ph¶i phßng, chèng röa tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ViÖt Nam

ViÖc tÈy röa tiÒn rÊt phøc t¹p, th«ng qua nhiÒu b íc kh¸c nhau víi nhiÒu giao

dÞch vµ chñ thÓ kh¸c nhau ®ång thêi liªn quan ®Õn nhiÒu ng©n hµng, tæ chøc tµi chÝnh

®Ó lµm mÊt ®i nguån gèc téi ph¹m cña tiÒn, tµi s¶n cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc do ph¹m

téi mµ cã do ®ã viÖc ph¸t hiÖn vµ ®iÒu tra ra c¸c th ¬ng vô röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n

hµng rÊt khã kh¨n.

C¸c kho¶n tiÒn cã nguån gèc bÊt hîp ph¸p trong n íc hoÆc tõ n íc ngoµi khi

®Çu t vµo hÖ thèng ng©n hµng th«ng qua ho¹t ®éng göi tiÒn, mua chøng chØ tiÒn göi,

tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu, cæ phiÕu,… cã vÎ nh lµ nh÷ng kho¶n tiÕt kiªm, ®Çu t b×nh th êng

nh ng Ýt ai ngê r»ng chóng cã thÓ lµm xÊu ®i h×nh ¶nh cña c¸c ng©n hµng, t¸c ®éng xÊu

®Õn t×nh h×nh c¹nh tranh vµ gi¸ c¶ kinh doanh cña c¸c ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ ®Æc

biÖt khi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n sö dông c¸c nguån tiÒn cã nguån gèc téi ph¹m ®Ó khèng

chÕ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th«ng qua viÖc mua cæ phÇn cña c¸c ng©n hµng.

HËu qu¶ cña viÖc chÊp nhËn vµ ® a vµo l u th«ng c¸c kho¶n tiÒn bÊt hîp ph¸p

vµo hÖ thèng ng©n hµng vµ nhê ®ã biÕn nh÷ng kho¶n tiÒn bÊt hîp ph¸p cña c¸c téi

ph¹m trong vµ ngoµi n íc thµnh tiÒn, tµi s¶n hîp ph¸p sÏ tiÒm Èn nguy c¬ rñi ro lín cho

tõng ng©n hµng vµ c¶ hÖ thèng ng©n hµng quèc gia còng nh sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«.

Mét sè ¶nh h ëng cña viÖc röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng:

- Khi c¸c ng©n hµng nhËn nh÷ng kho¶n tiÒn göi cã nguån gèc bÊt hîp ph¸p

sÏ ¶nh h ëng ®Õn t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc

tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ do cã ® îc nh÷ng nguån vèn bÊt hîp ph¸p víi gi¸ rÎ.

- Th«ng qua viÖc röa tiÒn sÏ chuyÓn mét khèi l îng vèn lín cã nguån vèn

bÊt hîp ph¸p tõ n íc ngoµi vµo trong n íc sÏ cã nguy c¬ lµm khuynh ®¶o nÒn kinh tÕ,

g©y mÊt æn ®Þnh trong toµn bé nÒn kinh tÕ nhÊt lµ khi c¸c tæ chøc téi ph¹m sau khi tiÕn

hµnh ®Çu t tiÒn ®· ® îc s¹ch hãa t¹i ViÖt Nam sÏ rót ®i hµng lo¹t.

- Víi viÖc gióp röa s¹ch nh÷ng nguån tiÒn bÊt hîp ph¸p trong vµ ngoµi

n íc, c¸c ng©n hµng sÏ gióp c¸c tæ chøc téi ph¹m cã ®iÒu kiÖn th©u tãm mét c¸ch hîp

15

ph¸p c¸c c«ng ty kinh doanh trong n íc kÓ c¶ c¸c ng©n hµng vµ biÕn chóng thµnh

nh÷ng c«ng cô röa tiÒn.

Tr íc xu thÕ héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi, ho¹t ®éng ng©n hµng chÞu rÊt nhiÒu ¸p

lùc vÒ kinh tÕ vµ ¸p lùc ngµy cµng gia t¨ng cña c¸c téi ph¹m liªn quan ®Õn ho¹t ®éng

ng©n hµng vµ tr íc nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng mµ röa tiÒn ®em l¹i th× viÖc phßng,

chèng röa tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ViÖt Nam hiÖn nay lµ v« cïng cÇn thiÕt.

1.3.3. Quy ®Þnh cña ViÖt Nam vÒ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n

hµng

T¹i ViÖt Nam, c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng röa tiÒn ® îc thùc hiÖn theo nh÷ng

quy ®Þnh trong LuËt phßng, chèng röa tiÒn nh sau:

 Thø nhÊt: c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa chung buéc c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh

ph¶i tu©n thñ nh : x©y dùng quy tr×nh tõ lóc nhËn biÕt kh¸ch hµng, thùc hiÖn c¸c giao

dÞch, l u gi÷ c¸c sè liÖu, chøng tõ cho ®Õn kh©u kiÓm so¸t, kiÓm to¸n néi bé. Bªn c¹nh

®ã, c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ph¶i ®µo t¹o nh©n viªn, bè trÝ c«ng viÖc phï hîp ®Ó cã thÓ

thùc hiÖn quy tr×nh mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Vµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu khi thùc hiÖn

quy tr×nh nµy lµ ph¶i cã sù phèi hîp víi c¸c c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc kh¸c trong viÖc

phßng, chèng röa tiÒn.

 Thø hai, LuËt ® a ra c¸c tr êng hîp cÇn nhËn biÕt kh¸ch hµng, c¸c yªu

cÇu nhËn biÕt, c¸c th«ng tin cÇn thu nhËp vÒ kh¸ch hµng vµ mét sè biÖn ph¸p ®Ó nhËn

biÕt kh¸ch hµng. §©y lµ giai ®o¹n ®Çu nh ng hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh nhËn

diÖn téi ph¹m röa tiÒn.

 Thø ba lµ c¸c møc giao dÞch ph¶i b¸o c¸o theo quy ®Þnh, bao gåm:

- Mét hoÆc nhiÒu giao dÞch trong mét ngµy do c¸ nh©n hay tæ chøc thùc

hiÖn b»ng tiÒn mÆt cã tæng gi¸ trÞ tõ 200.000.000 ®ång trë lªn hoÆc b»ng ngo¹i tÖ, b»ng

vµng cã gi¸ trÞ t ¬ng ® ¬ng.

16

- §èi víi giao dÞch tiÒn göi tiÕt kiÖm th× møc tæng gi¸ trÞ cña mét hay nhiÒu

giao dÞch b»ng tiÒn mÆt trong mét ngµy do c¸ nh©n, tæ chøc thùc hiÖn lµ 500.000.000

®ång trë lªn hoÆc b»ng ngo¹i tÖ, b»ng vµng cã gi¸ trÞ t ¬ng ® ¬ng.

 Thø t , c¸c giao dÞch ®¸ng ngê ® îc x¸c lËp th«ng qua 13 dÊu hiÖu sau:

- C¸c bªn liªn quan ®Õn giao dÞch cung cÊp th«ng tin nhËn biÕt kh¸ch hµng

kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng nhÊt qu¸n hoÆc thuyÕt phôc c¸ nh©n, tæ chøc

cung øng dÞch vô kh«ng b¸o c¸o giao dÞch ®Õn c¬ quan nhµ n íc cã thÈm quyÒn theo

quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

- C¸c giao dÞch ® îc thùc hiÖn theo lÖnh hay ñy quyÒn cña c¸c c¸ nh©n, tæ

chøc cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng téi ph¹m n»m trong danh s¸ch thèng kª vµ c¶nh b¸o

do Bé C«ng An lËp ra nh»m phßng, ngõa ®Êu tranh chèng röa tiÒn vµ chèng sö dông

tiÒn hay tµi s¶n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn hay tµi trî cho ho¹t ®éng ph¹m téi hoÆc cã liªn quan

tíi c¸ nh©n, tæ chøc ;

- C¸c giao dÞch mµ th«ng qua nhËn d¹ng hoÆc qua xem xÐt vÒ c¬ së kinh tÕ

vµ ph¸p lý cña c¸c bªn tham gia giao dÞch cã thÓ x¸c ®Þnh ® îc mèi liªn hÖ gi÷a c¸c

bªn tham gia giao dÞch víi c¸c ho¹t ®éng ph¹m téi hoÆc cã liªn quan tíi c¸ nh©n, tæ

chøc ;

- C¸c c¸ nh©n, tæ chøc tham gia giao dÞch víi sè tiÒn cã gi¸ trÞ lín kh«ng

t ¬ng xøng hoÆc kh«ng liªn quan tíi ho¹t ®éng th êng ngµy hay bÊt cø ho¹t ®éng hîp

ph¸p nµo;

- Cã sù thay ®æi ®ét biÕn trong doanh sè giao dÞch trªn tµi kho¶n; tiÒn göi

vµo vµ rót ra nhanh khái tµi kho¶n; doanh sè giao dÞch lín trong ngµy, nh ng sè d tµi

kho¶n rÊt nhá hoÆc b»ng kh«ng;

- C¸c giao dÞch chuyÓn tiÒn cã gi¸ trÞ nhá tõ nhiÒu tµi kho¶n kh¸c nhau vÒ

mét kho¶n tiÒn lín hay chuyÓn qua nhiÒu tµi kho¶n kh¸c nhau vÒ mét tµi kho¶n trong

mét thêi gian ng¾n hoÆc ng îc l¹i, tiÒn ® îc chuyÓn lßng vßng qua nhiÒu tµi kho¶n;

c¸c bªn liªn quan kh«ng quan t©m ®Õn phÝ giao dÞch;

17

- Sö dông tÝn th vµ c¸c ph ¬ng thøc tµi trî th ¬ng m¹i kh¸c cã gi¸ trÞ lín,

chiÕt khÊu víi gi¸ trÞ cao nh»m chuyÓn tiÒn gi÷a c¸c quèc gia khi giao dÞch nµy kh«ng

liªn quan ®Õn ho¹t ®éng th êng xuyªn cña kh¸ch hµng;

- Ph¸p nh©n kh«ng thùc hiÖn giao dÞch trong mét thêi gian dµi trªn tµi

kho¶n cña m×nh kÓ tõ khi më; doanh nghiÖp trong n íc më vµ sö dông tµi kho¶n ë n íc

ngoµi d íi tªn ph¸p nh©n hoÆc thÓ nh©n n íc ngoµi;

- ChuyÓn l îng tiÒn lín tõ tµi kho¶n ngo¹i hèi cña doanh nghiÖp ra n íc

ngoµi sau khi nhËn ® îc nhiÒu kho¶n tiÒn nhá ® îc chuyÓn vµo b»ng chuyÓn tiÒn ®iÖn

tö, sÐc, hèi phiÕu;

- Doanh nghiÖp n íc ngoµi chuyÓn tiÒn ra n íc ngoµi ngay sau khi nhËn

® îc vèn ®Çu t hoÆc chi tr¶ tiÒn ra n íc ngoµi kh«ng phï hîp víi tÝnh chÊt hay nhu

cÇu cña ho¹t ®éng kinh doanh;

- C¸c c«ng ty b¶o hiÓm th êng xuyªn ®Òn bï hoÆc chi tr¶ b¶o hiÓm víi sè

tiÒn lín cho cïng mét kh¸ch hµng;

- C¸c tæ chøc chøng kho¸n chuyÓn tiÒn kh«ng phï hîp víi c¸c ho¹t ®éng

kinh doanh chøng kho¸n;

- BÊt cø giao dÞch nµo kh¸c mµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh thÊy cã biÓu hiÖn bÊt

th êng hoÆc c¬ së ph¸p lý kh«ng ®¸ng tin cËy.

 Thø n¨m, c¸c biÖn ph¸p t¹m thêi ® îc ¸p dông:

- Kh«ng thùc hiÖn giao dÞch;

- Phong táa tµi kho¶n;

- Niªm phong hoÆc t¹m gi÷ tµi s¶n;

- T¹m gi÷ ng êi vi ph¹m;

- C¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt;

 Thø s¸u: thµnh lËp Trung trung t©m th«ng tin phßng, chèng röa tiÒn cã

chøc n¨ng lµm ®Çu mèi tiÕp nhËn vµ xö lý th«ng tin.

18

1.4. Phßng, chèng röa tiÒn ë mét sè n íc trªn thÕ giíi vµ bµi häc kinh nghiÖm

cho ViÖt Nam.

1.4.1. Kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn t¹i Mü.

Mü lµ n íc cã hÖ thèng luËt ph¸p vÒ phßng, chèng röa tiÒn toµn diÖn vµ nghiªm

kh¾c nhÊt trªn thÕ giíi mµ tÊt c¶ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh vµ nh©n viªn cña hä ®Òu ph¶i

tu©n theo.

Mét trong nh÷ng ®¹o luËt quan träng nhÊt liªn quan ®Õn phßng, chèng röa tiÒn lµ

LuËt bÝ mËt ng©n hµng (BSA) n¨m 1970 vµ nh÷ng quy t¾c cña nã. Môc ®Ých cña BSA lµ

t¹o ra mét v¨n b¶n ph¸p lý t¹o ®iÒu kiÖn ®iÒu tra téi ph¹m röa tiÒn, trèn thuÕ,… b»ng

c¸ch yªu cÇu c¸c tæ chøc tµi chÝnh ph¶i l u gi÷ nh÷ng chøng tõ liªn quan ®Õn giao dÞch

trªn 10.000 USD. Sau ®ã luËt ® îc söa ®æi cho phÐp ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan chøc

n¨ng cã thÓ h¹ thÊp møc chuÈn 10.000 USD trong c¸c cuéc ®iÒu tra.

Mét sè luËt quan träng kh¸c trong viÖc phßng, chèng röa tiÒn t¹i Mü gåm LuËt

qu¶n lý toµn diÖn téi ph¹m n¨m 1984, LuËt qu¶n lý röa tiÒn n¨m 1986, LuËt chèng sö

dông ma tóy n¨m 1988, LuËt chèng röa tiÒn Annunzia-Wylie n¨m 1992. Nh÷ng luËt

quy ®Þnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn t¹i Mü lu«n ® îc bæ sung, söa ch÷a vµ phï hîp víi

nh÷ng thay ®æi cña téi ph¹m röa tiÒn.

LuËt chèng röa tiÒn quy ®Þnh nghÜa vô cña tÊt c¶ c¸c ®èi t îng, tõ c¸c c¸ nh©n

®Õn c¸c tæ chøc khi ph¸t hiÖn cã sù tham gia vµo bÊt cø ho¹t ®éng röa tiÒn nµo vµ lµ c¨n

cø ®Ó tÞch thu, sung quü tiÒn vµ tµi s¶n liªn quan ®Õn ho¹t ®éng röa tiÒn. ViÖc kh«ng

tu©n thñ nh÷ng quy t¾c vµ luËt lÖ liªn qua ®Õn ho¹t ®éng phßng, chèng röa tiÒn cña c¸c

nh©n viªn cña c¸c tæ chøc tÝn dông cã thÓ dÉn tíi bÞ ph¹t d©n sù vµ h×nh sù. VÒ mÆt d©n

sù, nh©n viªn ng©n hµng cã thÓ bÞ ph¹t tíi 10.000 USD cho viÖc cè t×nh vi ph¹m nh÷ng

quy ®Þnh vÒ b¸o c¸o vµ l u gi÷ chøng tõ cña BSA. VÒ mÆt h×nh sù, ng êi vi ph¹m cã

thÓ bÞ ph¹t tiÒn tíi 250.000 USD, 5 n¨m tï hoÆc c¶ hai.

19

1.4.2. Kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn t¹i Anh.

T¹i Anh, c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh còng ho¹t ®éng theo nh÷ng quy ®Þnh vÒ phßng,

chèng röa tiÒn t ¬ng tù nh t¹i Mü. Th¸ng 12/1990, n íc Anh ban hµnh mét lo¹t v¨n

b¶n h íng dÉn c¸c ng©n hµng trong viÖc ph¸t hiÖn vµ chÊm døt c¸c ho¹t ®éng röa tiÒn,

trong ®ã tËp trung chñ yÕu vµo c¸c nhiÖm vô cña ng©n hµng trong viÖc c¶nh b¸o cho

c¸c c¬ quan quyÒn lùc nh÷ng ho¹t ®éng vµ giao dÞch ®¸ng ngê. C¸c h íng dÉn nµy

® îc x©y dùng bëi Ng©n hµng Trung ¬ng Anh vµ c¸c Ng©n hµng Th ¬ng m¹i víi sù

phèi hîp, tham gia cña C¬ quan T×nh b¸o quèc gia, h¶i quan, c¶nh s¸t. Theo ®ã, ng©n

hµng ph¶i ®Ých th©n nhËn d¹ng tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng b»ng mäi c¸ch cã thÓ, kÓ c¶ b»ng

c¸ch gÆp mÆt trùc tiÕp. H íng dÉn còng chØ râ c¸c c¸ch thøc x¸c nhËn th«ng tin c¸

nh©n, trong ®ã hé chiÕu lµ h×nh thøc ® îc u tiªn, ngoµi ra c¸c h×nh thøc kh¸c còng

® îc chÊp nhËn nh thÎ nh©n viªn, b»ng l¸i xe,… H¬n n÷a, c¸c ng©n hµng ph¶i l u gi÷

tÊt c¶ c¸c chøng tõ giao dÞch trong 6 n¨m ®Ó phôc vô ®iÒu tra.

Còng gièng nh t¹i Mü, viÖc kh«ng tu©n theo nh÷ng h íng dÉn vµ luËt, quy ®Þnh

sÏ dÉn tíi nh÷ng tr¸ch nhiÖm ph¸p lý. Nh÷ng tr¸ch nhiÖm ph¸p lý d©n sù cã thÓ n¶y

sinh nÕu vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh vÒ sù b¶o mËt cña kh¸ch hµng. H íng dÉn t¹i Anh

chØ ra r»ng c¸c nh©n viªn cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ph¶i hîp t¸c mét c¸ch toµn diÖn víi

c¸c c¬ quan ph¸p luËt vµ ph¶i th«ng b¸o tr íc cho c¸c c¬ quan nµy c¸c giao dÞch ®¸ng

ngê. Trong khi c¸c ng©n hµng lµ chñ thÓ chÝnh, c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c nh c«ng ty

b¶o hiÓm, tæ chøc m«i giíi,… còng ph¶i thùc hiÖn theo nh÷ng h íng dÉn nµy.

HÖ thèng luËt lÖ ng©n hµng vµ c¸c h íng dÉn thùc hµnh gi¸m s¸t cña céng ®ång

ch©u ¢u yªu cÇu tÊt c¶ c¸c nh©n viªn ng©n hµng ®Òu ph¶i nhËn biÕt kh¸ch hµng cña hä;

®ång thêi c¶i thiÖn hÖ thèng l u gi÷ chøng tõ, ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng hµnh ®éng

®¸ng ngê vµ tËp huÊn c¸c nh©n viªn ®Ó hä tu©n theo c¸c luËt lÖ ng©n hµng mét c¸ch chñ

®éng vµ cã thÓ nhËn biÕt, b¸o c¸o c¸c hµnh ®éng röa tiÒn.

20

1.4.3. Kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn t¹i Trung Quèc.

Ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng chØ cÇn ®Õn mét hÖ thèng qu¶n lý th«ng tin vÒ

chèng röa tiÒn tèt mµ cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa vµ mét c¬ chÕ thÝch hîp.

Ng©n hµng trung ¬ng Trung Quèc ®· nç lùc ë nhiÒu cÊp ®é nh»m x©y dùng mét hÖ

thèng chèng röa tiÒn. Tr íc hÕt, d íi sù chØ ®¹o cña ñy ban Nhµ n íc, Héi nghÞ cÊp Bé

tr ëng vÒ chèng röa tiÒn do Ng©n hµng Trung ¬ng chñ tr× ®· ® îc tæ chøc. Víi sù

tham gia cña 23 c¬ quan ChÝnh phñ trong ®ã cã c¬ quan t ph¸p, an ninh, th ¬ng m¹i,

thuÕ, h¶i quan,… Héi nghÞ ®· nghiªn cøu vµ ®Ò ra chiÕn l îc, x©y dùng c¸c h íng dÉn

vµ chÝnh s¸ch vÒ chèng röa tiÒn ®ång thêi t¨ng c êng sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan

chÝnh phñ trong viÖc x©y dùng c¸c quy chÕ vµ kiÓm tra c¸c hµnh vi vi ph¹m.

CÊp ®é thø hai lµ hÖ thèng qu¶n lý chèng röa tiÒn. §©y lµ mét hÖ thèng quèc gia

do ng©n hµng trung ¬ng ®iÒu hµnh. HÖ thèng nµy bao gåm hÖ thèng kiÓm tra c¸c hµnh

vi vi ph¹m chèng röa tiÒn tËp trung vµo lÜnh vùc tµi chÝnh vµ mét hÖ thèng xö lý d÷ liÖu

lín gióp ph¸t hiÖn ra c¸c ho¹t ®éng röa tiÒn vµ c¸c manh mèi giao dÞch chuyÓn tiÒn

kh¸c liªn quan ®Õn ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p th«ng qua viÖc thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng

tin vÒ c¸c giao dÞch nghi ngê vµ cã gi¸ trÞ lín do c¸c NHTM b¸o c¸o.

Cuèi cïng lµ hîp t¸c víi tæ chøc chèng röa tiÒn quèc tÕ v× c¸c ho¹t ®éng röa tiÒn

lu«n ®i kÌm víi vËn chuyÓn ma tóy vµ khñng bè. HiÖn nay Trung Quèc ®ang nç lùc ®Ó

tham gia vµo Lùc l îng ®Æc nhiÖm tµi chÝnh (FATF) vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c.

1.4.4. Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Singapore.

Singapore ®· th«ng qua mét ph ¬ng ph¸p tiÕp cËn ®a ph ¬ng ®Ó ®èi phã víi

c¸c rñi ro röa tiÒn. C¸c nç lùc phßng, chèng röa tiÒn h íng vµo khung ph¸p lý, thÓ chÕ,

chÝnh s¸ch mét c¸ch toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ, tû lÖ téi ph¹m trong n íc ë møc thÊp, kh«ng

khoan dung cho tham nhòng trong n íc, mét bé m¸y t ph¸p hiÖu qu¶, mét nÒn v¨n

minh tu©n thñ ®· ® îc thiÕt lËp tõ l©u vµ c¸c biÖn ph¸p gi¸m s¸t ® îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ

vµ hiÖu qu¶.

21

Hä ®· ®i ®Çu viÖc theo dâi vµ lµm gi¸n ®o¹n hµnh vi röa tiÒn qua c¸c th«ng tin

t×nh b¸o vµ quyÒn lùc ph¸p lý kh¸c. C¸c yÕu tè chÝnh ® îc hä x¸c ®Þnh nh sau:

- X¸c ®Þnh c¸c khu vùc u tiªn cao cho hµnh ®éng dùa trªn ®¸nh gi¸ rñi ro

cña c¸c mèi ®e däa lín vµ c¸c lç hæng vÒ hµnh vi röa tiÒn vµ tµi trî khñng bè.

- Thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ mét c¸ch nghiªm chØnh, ®Æc biÖt lµ

khuyÕn nghÞ cña FATF.

- Duy tr× chÕ ®é h×nh ph¹t nghiªm kh¾c chèng l¹i n¹n bu«n b¸n ma tóy,

khñng bè vµ c¸c téi ph¹m nghiªm träng kh¸c.

- Thùc thi ph¸p luËt hiÖu qu¶ lµ biÖn ph¸p ng¨n chÆn m¹nh mÏ.

- ¸p ®Æt c¸c tiªu chÝ lùa chän chÆt chÏ ®èi víi c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh muèn

gia nhËp ngµnh tµi chÝnh cña Singapore.

- Thuª chuyªn gia ®Ó ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p

phßng, chèng röa tiÒn.

- Phèi hîp vµ hîp t¸c cao gi÷a c¸c c¬ quan chÝnh phñ.

ChÝnh phñ Singapore quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn lo¹i h×nh kinh doanh vµ nghÒ nghiÖp

phi tµi chÝnh nh¹y c¶m víi röa tiÒn. Hä ® a ra nhiÒu s¸ng kiÕn míi gåm:

- Ban hµnh quy ®Þnh phßng, chèng röa tiÒn ®èi víi c¸c ho¹t ®éng casino.

- Thùc hiÖn mét hÖ thèng khai b¸o cho du kh¸ch xuÊt nhËp c¶nh ®Ó kÞp

thêi ph¸t hiÖn vËn chuyÓn tiÒn hoÆc c«ng cô chuyÓn nh îng v« danh.

- Më réng yªu cÇu phßng, chèng röa tiÒn vµ tµi trî khñng bè trong m«i giíi

hµng hãa kú h¹n

- Më réng ch ¬ng tr×nh tiÕp cËn lÜnh vùc kinh doanh vµ ngµnh nghÒ phi tµi

chÝnh bao gåm luËt s , ®¹i lý bÊt ®éng s¶n, kim hoµn vµ c¸c doanh nghiÖp nãi chung.

- X©y dùng h íng dÉn thi hµnh LuËt x· héi.

- Nghiªn cøu mét khu«n khæ ph¸p lý phßng, chèng röa tiÒn chi tiÕt h¬n ®èi

víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô cho doanh nghiÖp.

22

- §¸nh gi¸ tham nhòng, bu«n b¸n ma tóy vµ c¸c téi ph¹m nghiªm träng

kh¸c ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quy ®Þnh cã liªn quan, vµ cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè ph¶n håi vÒ c¸c

vÊn ®Ò thùc hiÖn.

1.4.5. Bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam vÒ phßng, chèng röa tiÒn.

Mét sè kinh nghiÖm cã thÓ rót ra cho ViÖt Nam tõ c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng

röa tiÒn cña c¸c n íc trªn thÕ giíi:

- ViÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn

lµ v« cïng quan träng. Kinh nghiÖm tõ c¸c n íc trªn cho thÊy viÖc sím ban hµnh hÖ

thèng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn sÏ t¹o c¬ së ph¸p lý cho

c¸c c¬ quan thùc thi ®Çy ®ñ c¸c quyÒn vµ chøc n¨ng cña m×nh.

- X©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ

phßng, chèng röa tiÒn. Dï Mü ®· x©y dùng ® îc hÖ thèng luËt ph¸p vÒ phßng, chèng

röa tiÒn tõ nh÷ng n¨m 1970, nh ng do thiÕu mét hÖ thèng gi¸m s¸t hiÖu qu¶ nªn viÖc

ng©n hµng Boston cè t×nh vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ l u gi÷ chøng tõ, giao dÞch víi c¸c

téi ph¹m næi tiÕng qua nhiÒu n¨m míi ® îc ph¸t hiÖn. Do vËy, c«ng t¸c gi¸m s¸t ®ãng

mét vai trß quan träng trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn cña c¸c quèc gia.

- X©y dùng chÝnh s¸ch nhËn biÕt kh¸ch hµng lµ c¸ch gióp c¾t ®øt sù tiÕp

cËn hÖ thèng ng©n hµng cña bän téi ph¹m.

- § a ra c¸c biÖn ph¸p xö lý nghiªm kh¾c ®Ó tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc

cïng tham gia vµ tu©n theo trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn.

- Ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng chØ cÇn ®Õn mét hÖ thèng qu¶n lý th«ng tin

vÒ chèng röa tiÒn tèt mµ cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa vµ mét c¬ chÕ thÝch

hîp.

- Nghiªn cøu vµ ® a ra nh÷ng s¸ng kiÕn míi ®Ó c«ng t¸c phßng, chèng röa

tiÒn ® îc thùc hiÖn mét c¸ch hiÖu qu¶.

- Hîp t¸c víi tæ chøc phßng chèng röa tiÒn quèc tÕ.

23

- Phèi hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng x©y dùng c¬ chÕ, kiÓm tra hµnh vi vi

ph¹m.

KÕT LUËN CH ¥NG 1

Trong ch ¬ng nµy, t¸c gi¶ ®· giíi thiÖu c¸c kh¸i niÖm vÒ röa tiÒn, c¸c ph ¬ng

thøc vµ quy tr×nh röa tiÒn vµ nh÷ng ¶nh h ëng cña röa tiÒn ®Õn nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng

röa tiÒn ngµy nay ®· trë thµnh vÊn n¹n toµn cÇu víi khèi l îng tiÒn ® îc tÈy röa mçi

n¨m ngµy cµng gia t¨ng. HiÖn ho¹t ®éng röa tiÒn x¶y ra ë nhiÒu lÜnh lùc nh chøng

kho¸n, bÊt ®éng s¶n, ng©n hµng,…nh ng ë ViÖt Nam viÖc ph¸t hiÖn vµ xö lý hµnh vi röa

tiÒn chñ yÕu th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng. Thùc tr¹ng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ

thèng ng©n hµng ViÖt Nam ® îc tr×nh bµy ë Ch ¬ng 2.

24

Ch ¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ röa tiÒn vµ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ

thèng ng©n hµng ViÖt Nam

2.1 T×nh h×nh röa tiÒn t¹i ViÖt Nam

2.1.1 T×nh h×nh kinh tÕ x· héi cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng röa tiÒn t¹i ViÖt

Nam

ViÖt Nam cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn cïng víi sù gia t¨ng th ¬ng m¹i vµ

®Çu t quèc tÕ ®a d¹ng, phong phó víi nhiÒu h×nh thøc kinh doanh kh¸c nhau. §ång

thêi cã l îng tiÒn mÆt l u th«ng trªn thÞ tr êng nhiÒu sÏ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho téi

ph¹m röa tiÒn ho¹t ®éng. H¬n n÷a viÖc ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch thu hót c¸c

nguån vèn ®Çu t n íc ngoµi còng lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c¸ nh©n, tæ chøc

téi ph¹m n íc ngoµi muèn röa tiÒn t¹i ViÖt Nam. Song song víi toµn cÇu hãa, vÊn ®Ò

néi t¹i bªn trong nÒn kinh tÕ còng mang l¹i c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn hµnh vi röa

tiÒn nh : hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ cßn non kÐm, c«ng t¸c cæ phÇn hãa cßn láng lÎo,

t×nh h×nh bu«n lËu ma tóy, tham nhòng,téi ph¹m b¨ng nhãm cã tæ chøc ngµy cµng gia

t¨ng.

VÒ hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ

HÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ n íc ta bao gåm: tµi chÝnh c«ng, tµi chÝnh doanh

nghiÖp, hÖ thèng ng©n hµng, b¶o hiÓm vµ thÞ tr êng tµi chÝnh. Nh÷ng n¨m qua lµ nh÷ng

n¨m ®Çy khã kh¨n th¸ch thøc nh ng víi viÖc triÓn khai ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu

hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nªn hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ n íc ta ®· ®¹t ® îc nh÷ng kÕt qu¶

®¸ng khÝch lÖ, ®ãng gãp quan träng vµo t¨ng tr ëng vµ æn ®Þnh kinh tÕ: (i) c¸c chØ tiªu

tiÒn tÖ t¨ng tr ëng hîp lý (tæng ph ¬ng tiÖn thanh to¸n c¶ n¨m 2012 t¨ng kho¶ng 20%,

tÝn dông t¨ng kho¶ng 7%) phï hîp víi môc tiªu kiÓm so¸t l¹m ph¸t ë møc thÊp 6,81%,

æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, hç trî t¨ng tr ëng kinh tÕ ë møc 5,03%; (ii) mÆt b»ng l·i suÊt

huy ®éng vµ cho vay ®· gi¶m m¹nh vÒ møc ®Þnh h íng cña NHNN ®Ò ra ngay tõ ®Çu

n¨m, nh ng víi lé tr×nh gi¶m nhanh h¬n dù kiÕn, phï hîp víi diÔn biÕn kinh tª vÜ m«,

®Æc biÖt lµ diÔn biÕn cña l¹m ph¸t. L·i suÊt huy ®éng gi¶m tõ 3 - 6%/n¨m, l·i suÊt cho

25

vay gi¶m 5 - 9%/n¨m so víi cuèi n¨m 2011 vµ ®· trë vÒ víi møc l·i suÊt cuèi n¨m

2007; (iii) thÞ tr êng ngo¹i hèi vµ tû gi¸ æn ®Þnh, ®Õn ngµy 21/12/2012 tû gi¸ mua trung

b×nh cña c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i (NHTM) gi¶m 0,96% so víi cuèi n¨m 2011 t×nh

tr¹ng ®« la hãa gi¶m (tû lÖ tiÒn göi ngo¹i tÖ/tæng ph ¬ng tiÖn thanh to¸n lµ 13,2%, thÊp

h¬n møc 15,8% t¹i thêi ®iÓm cuèi n¨m 2011); (iv) HÖ thèng ng©n hµng th ¬ng m¹i

ngµy cµng ®¸p øng c¸c nhu cÇu nh : thanh to¸n, vay vèn, göi tiÒn, b¶o l·nh,…m¹ng l íi

c¸c ng©n hµng ngµy cµng ® îc më réng.

Bªn c¹nh nh÷ng tiÕn bé vµ nh÷ng thµnh tùu ®¹t ® îc, hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ

cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò t¹o c¬ héi cho bän téi ph¹m thùc hiÖn hµnh vi röa tiÒn nh

:c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cßn nhiÒu kÏ hë, c«ng nghÖ ng©n hµng cßn t ¬ng ®èi

l¹c hËu, c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ®Òu thµnh lËp bé phËn chèng röa tiÒn nh ng chØ

mang tÝnh h×nh thøc.

Tû lÖ sö dông tiÒn mÆt

ë ViÖt Nam tû lÖ tiÒn mÆt trªn tæng ph ¬ng tiÖn thanh to¸n mÆc dï ®· gi¶m

m¹nh tõ møc 23.7% n¨m 2001 xuèng cßn 13.5% n¨m 2011 nh ng vÉn cßn ë møc cao

so víi thÕ giíi khi c¸c n íc tiªn tiÕn nh Na Uy, Thôy §iÓn kho¶ng 1%, Trung Quèc

10%. Râ rµng tiÒn mÆt vÉn lµ ph ¬ng thøc thanh to¸n chñ yÕu t¹i ViÖt Nam, chiÕm tû

träng lín trong khu vùc c«ng, doanh nghiÖp vµ d©n c . ChÝnh v× vËy khã cã thÓ kiÓm

so¸t tèt viÖc ® a nh÷ng luång tiÒn bÈn vµo nÒn kinh tÕ.

26

BiÓu ®å 2.1 Tû träng tiÒn mÆt l u th«ng trªn tæng ph ¬ng tiÖn thanh to¸n

Nguån: Ng©n hµng nhµ n íc ViÖt Nam, 2012. Thèng kª tiÒn tÖ ng©n hµng- Tû

träng tiÒn mÆt l u th«ng trªn tæng ph ¬ng tiÖn thanh to¸n

.

ctrl-state=u69c2x7mq_129&_afrLoop=2654430519748100>

Nguån kiÒu hèi chuyÓn vÒ ViÖt Nam

Theo ñy ban nhµ n íc vÒ ng êi ViÖt Nam ë n íc ngoµi, kiÒu hèi n¨m 2012

t¨ng 10% so víi n¨m 2011. §ãng gãp rÊt lín vµo nguån kiÒu hèi n¨m nay lµ h¬n bèn

triÖu kiÒu bµo ®ang sinh sèng t¹i n íc ngoµi vµ ®Æc biÖt lµ 40.000 lao ®éng ViÖt Nam

®ang lµm viÖc t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc, Malaysia, §µi Loan vµ khu vùc Trung §«ng.

L îng kiÒu hèi t¨ng mét phÇn do nh÷ng c¶i tiÕn trong giao dÞch khiÕn thêi gian tiÕn

hµnh nhanh vµ thuËn tiÖn h¬n nhiÒu so víi tr íc mang l¹i tiÖn Ých tèt nhÊt cho kh¸ch

hµng.

KiÒu hèi lµ nguån thu ngo¹i tÖ æn ®Þnh, kh«ng hoµn l¹i vµ ®Æc biÖt kiÒu hèi t¹o

ra nguån vèn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, kh«ng t¹o g¸nh nÆng nî n íc ngoµi cho nÒn

27

kinh tÕ. KiÒu hèi ®ãng gãp xãa ®ãi gi¶m nghÌo, n©ng cao ®êi sèng ng êi lao ®éng do

kiÒu hèi lµ dßng vèn chñ yÕu chuyÓn th¼ng vµo khu vùc d©n c .

KiÒu hèi lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ® îc ng êi lao ®éng di c göi tõ n íc mµ hä lµm

viÖc vÒ cho ng êi th©n ë quª. B»ng lao ®éng ch©n chÝnh, ®©y cã thÓ nãi ®©y lµ nguån

thu nhËp cã nguån gèc s¹ch, cã thÓ chøng minh ® îc, do ®ã viÖc chuyÓn vÒ ®Ó sö dông

trong n íc lµ hîp ph¸p. Trong khi ®ã rÊt nhiÒu nguån tiÒn lµm ra mét c¸ch bÊt chÝnh,

nguån gèc kh«ng râ rµng, ® îc lµm s¹ch ®Ó biÕn thµnh c¸c ®ång tiÒn hîp ph¸p ®Ó sö

dông. §Ó thùc hiÖn trãt lät qu¸ tr×nh nµy, ®èi t îng röa tiÒn th êng chuyÓn tiÒn ®an xen

tiÒn bÈn víi c¸c nguån tiÒn hîp ph¸p vµ chuyÓn qua l¹i gi÷a c¸c ho¹t ®éng kinh doanh

b»ng nhiÒu tµi kho¶n kh¸c nhau, hoÆc gi÷a tµi kho¶n trong n íc vµ n íc ngoµi. Giíi téi

ph¹m cã thÓ nh©n danh hoÆc trµ trén vµo c¸c kho¶n kiÒu hèi th«ng th êng ®Ó chuyÓn

tiÒn vÒ trong n íc.Khi ®ã c¸c ng©n hµng th êng ® îc chän lùa kh«ng nh÷ng v× kh¶

n¨ng cã thÓ giao dÞch víi c¸c kho¶n tiÒn rÊt lín,mµ cßn v× mét khi ®ång tiÒn lät ® îc

vµo tµi kho¶n cña ng©n hµng sÏ lËp tøc trë thµnh mét ®ång tiÒn s¹ch.Quan s¸t quy tr×nh

röa tiÒn ta thÊy, hÖ thèng ng©n hµng rÊt cã thÓ sÏ ® îc nh¾m ®Õn ®Ó thùc hiÖn röa tiÒn

ngay ë giai ®o¹n ®Çu (ph©n phèi) vµ giai ®o¹n hai (dµn tr¶i) ®¬n gi¶n b»ng chÝnh con

® êng kiÒu hèi

VÒ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t

ViÖc kªu gäi vµ thu hót ®Çu t n íc ngoµi cña c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®Çu

t ra n íc ngoµi cña c¸c n íc ph¸t triÓn lµ xu h íng hîp t¸c kinh tÕ phæ biÕn hiÖn nay.

Ph¸p luËt ®Çu t n íc ngoµi cña ViÖt Nam ® îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn söa ®æi theo

h íng ngµy cµng th«ng tho¸ng, thuËn lîi cho ®Çu t . ChÝnh v× vËy nguån tiÒn bÈn dÔ bÞ

trµ trén lÉn tiÒn s¹ch th«ng qua kªnh nµy. §©y lµ m¶nh ®Êt mµu mì t¹o ®iÒu kiÖn cho

bon téi ph¹m thùc hiÖn hµnh vi röa tiÒn mét c¸ch dÔ dµng

VÒ t×nh h×nh an ninh trËt tù x· héi

28

HiÖn nay t×nh h×nh bu«n lËu ma tóy, tham nhòng, téi ph¹m b¨ng nhãm cã tæ

chøc ®ang ngµy cµng gia t¨ng. Téi ph¹m quèc tÕ ®· xuÊt hiÖn vµ sö dông nh÷ng thñ

®o¹n hÕt søc tinh vi, nhÊt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ ®ang len lái vµo nÒn kinh tÕ.

Nh÷ng téi ph¹m nµy t¹o ra nguån thu bÊt hîp ph¸p rÊt lín vµ chóng lu«n cã nhu cÇu

chuyÓn nh÷ng nguån thu bÊt hîp ph¸p nµy thµnh nh÷ng nguån thu cã bÒ ngoµi hîp

ph¸p

2.1.2 T×nh h×nh chung vÒ ho¹t ®éng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam thêi gian qua

HiÖn nay röa tiÒn kh«ng chØ dõng l¹i ë nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn mµ ®ang trµn

®Õn nh÷ng n íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng quèc gia cã hÖ thèng tµi chÝnh yÕu

kÐm. NÒn kinh tÕ n íc ta hiÖn nay ®ang tiÕn s©u vµo hÖ thèng tµi chÝnh thÕ giíi,mét

mÆt lµ c¬ héi gióp ViÖt Nam nhanh chãng ®uæi kÞp c¸c n íc tiªn tiÕn trong khu vùc vµ

trªn thÕ giíi,mÆt kh¸c sÏ lµm cho hÖ thèng ng©n hµng cña ViÖt Nam ®èi mÆt víi nhiÒu

hµnh vi röa tiÒn cã møc ®é tinh vi vµ mang tÇm vãc quèc tÕ

ë ViÖt Nam ch a cã mét c«ng bè thèng kª chÝnh thøc nµo vÒ ho¹t ®éng röa

tiÒn còng nh ®é lín cña nã trong nÒn kinh tÕ. Theo nghiªn cøu cña Stoyan vµ céng sù

vÒ ho¹t ®éng kh«ng chÝnh thøc cña kinh tÕ ViÖt Nam cho r»ng ho¹t ®éng kh«ng chÝnh

thøc cña ViÖt Nam vµo n¨m 2001 vµo kho¶ng 50% GDP vµ cã xu h íng t¨ng dÇn hµng

n¨m. ViÖt Nam lµ mét quèc gia víi nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, hÖ thèng t ph¸p vµ tµi

chÝnh ng©n hµng ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn, ®¹i ®a sè ng êi d©n cã thãi quen

thanh to¸n tiÒn mÆt, c¸c vÊn n¹n ch a ® îc kiÓm so¸t mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®ã lµ

nh÷ng ®iÓm rÊt dÔ bÞ lîi dông ®Ó téi ph¹m röa tiÒn ph¸t triÓn.

MÆc dï rÊt khã tÝnh to¸n chÝnh x¸c møc ®é röa tiÒn t¹i ViÖt Nam, nh ng con

sè nãi trªn kh«ng ph¶i lµ thiÕu hiÖn thùc, khi cã hµng tr¨m vô ¸n ® îc ®em ra xÐt xö

hµng n¨m theo ®iÒu 250 Bé luËt h×nh sù vÒ “téi chøa chÊp hoÆc tiªu thô tµi s¶n do ng êi

kh¸c ph¹m téi mµ cã” vµ cã ®Õn hµng triÖu USD cã nguån gèc téi ph¹m trªn l·nh thæ

ViÖt Nam, còng nh cã b»ng chøng vÒ hµng triÖu USD tiÒn mÆt bÊt hîp ph¸p ®ang ® îc

29

chuyÓn vµo ViÖt Nam tõ Mü, Canada, Anh, óc vµ c¸c n íc kh¸c nh mét h×nh thøc röa

tiÒn

B¶ng 2.1 Sè l îng c¸c vô ¸n ® îc ®em ra truy tè, xÐt xö theo ®iÒu 250 Bé luËt

h×nh sù

N¨m Sè tr êng hîp truy tè Sè tr êng hîp xÐt xö Sè bÞ c¸o bÞ tÞch

thu tiÒn, tµi s¶n

2006 243 240 566

2007 256 260 616

2008 101 103 248

Nguån: Nhãm Ch©u ¸ Th¸i B×nh D ¬ng, 2009. B¸o c¸o ®¸nh gi¸ vÒ chèng röa tiÒn vµ

chèng tµi trî khñng bè.

2.1.3 Mét sè vô ¸n lín ®· bÞ ph¸t hiÖn trong thêi gian qua

Trong thêi gian qua cã nhiÒu vô ¸n röa tiÒn ®· bÞ ph¸t hiÖn, ®iÓn h×nh lµ hai vô

¸n lín cña Lª ThÞ Ph ¬ng Mai vµ vô ¸n t¹i c«ng ty x¨ng dÇu hµng kh«ng.

2.1.3.1 Vô ¸n Lª ThÞ Ph ¬ng Mai

Lª ThÞ Ph ¬ng Mai n»m trong ® êng d©y téi ph¹m gèc ¸ ®Æc biÖt nguy hiÓm.

TËp ®oµn téi ph¹m Lª ThÞ Ph ¬ng Mai (38 tuæi) vµ Ze Wai Wong (51 tuæi) cã tæng

hµnh dinh ®Æt t¹i 2 thµnh phè Ottawa vµ Toronto (Canada) ®· cã mÆt t¹i 16 thµnh phè

kh¸c trªn n íc Mü. Thuèc "l¾c" vµ c¸c ma tóy kh¸c ® îc s¶n xuÊt trong c¸c nhµ kÝnh

t¹i Ottawa, Toronto, sau ®ã chuyÓn vµo c¸c tô ®iÓm ¨n ch¬i ë Mü. Chóng "®æ hµng"

nhiÒu nhÊt lµ ë San Francisco, California, Atlanta, Seattle, Los Angeles. Theo thèng

30

kª cña DEA, thuèc l¾c cña bän Mai vµ Ze Wai Wong chiÕm 15% sè thuèc l¾c ® îc

tiªu thô t¹i Mü h»ng n¨m. Mçi th¸ng tËp ®oµn téi ph¹m cña Ph ¬ng Mai vµ Ze Wai

Wong b¸n ra kho¶ng 1 triÖu viªn thuèc "l¾c" trªn ®Êt Mü, Canada vµ tõ kho¶n thu ma

qu¸i Êy chóng cã h¬n 5 triÖu USD.

Nh vËy, th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n chÊt cÊm, hµng th¸ng

chóng thu ® îc hµng triÖu USD tiÒn bÈn vµ cÇn hîp ph¸p hãa sè tiÒn nµy. Nh ng Mü lµ

n íc cã hÖ thèng luËt ph¸p vÒ phßng, chèng röa tiÒn nghiªm kh¾c nhÊt trªn thÕ giíi,

nh¾m thÊy khã cã thÓ thùc hiÖn röa tiÒn t¹i Mü, chóng t×m c¸ch ® a nguån tiÒn bÈn nµy

qua c¸c n íc kh¸c råi ® a tiÒn hîp ph¸p quay l¹i tói cña chóng. Mai vµ Ze sÏ th«ng qua

bµn tay phï thñy cña «ng Lý (anh vî cña Ng« TiÕn Dòng, tù Dòng "kiÒu" kÎ giÕt ng êi

ë Th¸i Nguyªn võa bÞ b¾t trong tªn gäi míi Lai Thµnh H÷u) ®Ó "tÈy röa", th«ng qua c¸c

tµi kho¶n t¹i c¸c ng©n hµng ë Hång K«ng, Ma Cao, Canada vµ c¸c dÞch vô chuyÓn tiÒn

cña ng êi ViÖt, më t¹i Mü. T¹i ViÖt Nam, ®Çu n¨m 2004, Mai lÊy danh nghÜa c«ng ty

Viet-Can Resorts & Plantation Inc. (Trô së 857 Unit 1, somerset St.West Ottawa,

Ontario, Canada) vÒ ViÖt Nam t×m "c¬ héi ®Çu t ".Sau ®ã, Mai vµ ®¹i diÖn c«ng ty

Viet-Can ®· lµm viÖc víi l·nh ®¹o tØnh Kh¸nh Hßa vµ c¸c ban ngµnh liªn quan ®Ó bµn

kÕ ho¹ch ®Çu t 25 triÖu USD vµo dù ¸n khu nghØ m¸t vµ c¨n hé cho thuª víi diÖn tÝch

kho¶ng 70 ha t¹i Dèc LÕch, thuéc huyÖn Ninh Hßa. C«ng ty Viet-Can Plantation Inc.

lµm tê tr×nh xin phÐp ®Çu t khu nghØ m¸t cao cÊp víi hµng tr¨m c¨n hé cao cÊp, c¬ së

h¹ tÇng, nhµ hµng, khu thÓ thao... ThÕ nh ng dù ¸n nµy ch a kÞp triÓn khai th× Lª ThÞ

Ph ¬ng Mai bÞ c¶nh s¸t quèc tÕ b¾t gi÷. Trong qu¸ tr×nh phèi hîp ®iÒu tra, c¸c c¬ quan

chøc n¨ng ViÖt Nam còng tiÕp nhËn mét nguån tin vÒ viÖc th«ng qua 8 doanh nghiÖp vµ

1 ng©n hµng, tæ chøc téi ph¹m do Lª ThÞ Ph ¬ng Mai cÇm ®Çu ®· chuyÓn kho¶ng 25

triÖu USD vÒ TP.HCM. Ngoµi ra, Mai cßn dù ®Þnh xin thµnh lËp mét ng©n hµng 100%

vèn n íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §ång thêi c¬ quan ®iÒu tra còng tiÕn hµnh x¸c minh vÒ

mét tæ chøc chuyÓn ng©n bÊt hîp ph¸p cã tªn lµ A.C Transfers cã chi nh¸nh t¹i

TP.HCM. KÕt qu¶ cho thÊy tõ n¨m 2000 ®Õn 2004, hµng triÖu USD ®· ® îc chuyÓn vÒ

ViÖt Nam. Vµo thêi gian cao ®iÓm, tæ chøc nµy ®· chuyÓn tíi 190 ngµn USD/ngµy. Vµo

31

thêi ®iÓm Mai bÞ c¶nh s¸t quèc tÕ b¾t gi÷, sè tiÒn 25 triÖu USD nµy ch a ®Çu t vµo dù

¸n Dèc LÕch t¹i tØnh Kh¸nh Hßa.

Nh vËy ph¹m vi ho¹t ®éng röa tiÒn cña Mai vµ ®ång bän rÊt lín, bän chóng

thùc hiÖn chñ yÕu ë c¸c n íc ch©u ¸, lµ n¬i tËp trung c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang

cÇn vèn ®Çu t . Lîi dông ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®ang

t¨ng c êng kªu gäi ®Çu t n íc ngoµi vµ t¹o hµnh lang th«ng tho¸ng cho nhµ ®Çu t

n íc ngoµi, Mai vµ tæ chøc còng nh¾m tíi ViÖt Nam ®Ó chóng thùc hiÖn röa tiÒn

nh ng rÊt may c¬ quan an ninh c¶nh s¸t ®· ph¸t hiÖn vµ xö lý kÞp thêi.

2.1.3.2 Ph¸t hiÖn röa tiÒn t¹i c«ng ty x¨ng dÇu hµng kh«ng

C¬ quan ®iÒu tra ®· ph¸t hiÖn dÊu vÕt cña téi ph¹m röa tiÒn trong vô ¸n t¹i

c«ng ty x¨ng dÇu hµng kh«ng. §èi t îng tham gia vô ¸n nµy lªn ®Õn 18 ®èi t îng, bao

gåm bµ Tõ ThÞ ChØ (gi¸m ®èc xÝ nghiÖp x¨ng dÇu dÇu khÝ Vòng Tµu) vµ NguyÔn Anh

Dòng (kÕ to¸n tr ëng xÝ nghiÖp th ¬ng m¹i dÇu khÝ thuéc hµng kh«ng ViÖt Nam) vµ

nh÷ng ®ång bän kh¸c.

§©y lµ vô ¸n röa tiÒn do c¸c ®èi t îng tham « lîi dông chøc vô vµ nh÷ng kÏ

hë trong quy ®Þnh cña nhµ n íc. Tõ n¨m 1996 ®Õn th¸ng 10/2004, C«ng ty ChÕ biÕn

kinh doanh c¸c s¶n phÈm dÇu má (®¬n vÞ chñ qu¶n cña XÝ nghiÖp x¨ng dÇu dÇu khÝ

Vòng Tµu) ®· lîi dông quy ®Þnh cña Bé KÕ ho¹ch - §Çu t (cho phÐp møc hao hôt do

chuyÓn t¶i toµn phÇn tõ GhÒnh R¸i, Vòng Tµu vµo kho lµ 1,195%). Qua viÖc chuyÓn t¶i

gÇn 2 tû lÝt dÇu D.O, c¸c ®èi t îng ®· thanh to¸n khèng hao hôt h¬n 1.750.000 lÝt dÇu

D.O; 34.600 kg dÇu F.O; 20.900 lÝt dÇu háa... Nhê vËy, hä tham « trãt lät kho¶ng 8,5 tû

®ång. Sè dÇu D.O ® îc c«ng ty thuª C«ng ty TNHH B¶o Anh (do Lª TuÊn Long lµm

gi¸m ®èc, ®· bÞ b¾t t¹m giam vµo th¸ng 10/2004) chuyÓn t¶i nh ng thùc chÊt kh«ng

® îc ® a vÒ kho mµ chuyÓn th¼ng ®Õn n¬i tiªu thô. Nh ng hµng l¹i vÉn cã phiÕu nhËp

kho (do bµ Tõ ThÞ ChØ ký) ®Ó thanh to¸n sè l îng dÇu hao hôt. Víi thñ ®o¹n lËp c¸c

chøng tõ thanh to¸n khèng tiÒn c íc phÝ vËn chuyÓn vµ hao hôt x¨ng dÇu, c¸c ®èi t îng

32

®· tham « kho¶ng 50 tû ®ång vµ dïng sè tiÒn nµy cïng nhau lËp C«ng ty cæ phÇn Nam

Vinh. N¨m 2001, bÞ can §ç SÜ HuÊn - khi Êy ®ang lµ Ch¸nh V¨n phßng Tæng C«ng ty

Hµng kh«ng ViÖt Nam, 51 tuæi - ®· xin nghØ h u sím ®Ó lµm Chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ

C«ng ty cæ phÇn Nam Vinh. TiÕp ®ã, c¸c ®èi t îng lËp thªm C«ng ty cæ phÇn DÇu khÝ

§«ng Xuyªn (trùc thuéc C«ng ty Nam Vinh) ®Ó x©y dùng kho chøa x¨ng dïng cho m¸y

bay vµ cho C«ng ty X¨ng dÇu hµng kh«ng... thuª l¹i. Nguån tiÒn cã ® îc tõ hµnh vi

tham « ®· chuyÓn sang “tiÒn s¹ch” vµ sinh lîi.

Nh vËy sau khi ® a tiÒn bÊt chÝnh do tham « vµo nÒn kinh tÕ, chóng t×m c¸ch

quay vßng ®ång tiÒn bÈn ®Ó xãa ®i dÊu vÕt téi ph¹m råi sö dông nh÷ng ®ång tiÒn ®· tÈy

röa ®Ó ®Çu t mét c¸ch hîp ph¸p vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng qua viÖc

thµnh lËp c¸c c«ng ty con, chÝnh viÖc lµm nµy ®· lµm gia t¨ng gi¸ trÞ ®ång tiÒn téi

ph¹m, trén lÉn ®ång tiÒn hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p. Vô ¸n röa tiÒn nµy ® îc thùc hiÖn

trong n íc, g©y thiÖt h¹i lªn ®Õn 50 tû ®ång. C¬ quan ®iÒu tra ®· yªu cÇu C«ng ty cæ

phÇn DÇu khÝ §«ng Xuyªn b¸n kho vµ thu håi tiÒn cho ng©n s¸ch ® îc gÇn 40 tû ®ång

(®¹t gÇn 80% so víi tæng sè 50 tû ®ång bÞ thiÖt h¹i). §©y lµ vô ¸n tham nhòng cã sè

tiÒn thu håi ® îc lín nhÊt tõ tr íc ®Õn nay.

2.1.4 Thùc tr¹ng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam

2.1.4.1 C¸c biÓu hiÖn röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam

T¹i ViÖt Nam ch a cã vô ¸n röa tiÒn nµo ® îc ® a ra xÐt xö, chØ dõng l¹i ë

møc xö ph¹t hµnh chÝnh. Thêi gian qua côc phßng, chèng röa tiÒn nhËn ® îc rÊt nhiÒu

b¸o c¸o giao dÞch ®¸ng ngê tõ tæ chøc tÝn dông víi c¸c hµnh vi röa tiÒn d íi nhiÒu biÓu

hiÖn kh¸c nhau.

C¸c dÊu hiÖu ®¸ng ngê trong lÜnh vùc ng©n hµng bao gåm:

Cã sù thay ®æi ®ét biÕn trong doanh sè giao dÞch trªn tµi kho¶n; tiÒn göi vµo

vµ rót ra nhanh khái tµi kho¶n; doanh sè giao dÞch lín trong ngµy nh ng sè d tµi

kho¶n rÊt nhá hoÆc b»ng kh«ng;

33

C¸c giao dÞch chuyÓn tiÒn cã gi¸ trÞ nhá tõ nhiÒu tµi kho¶n kh¸c nhau vÒ mét

tµi kho¶n hoÆc ng îc l¹i trong mét thêi gian ng¾n, tiÒn ® îc chuyÓn qua nhiÒu tµi

kho¶n, c¸c bªn liªn quan kh«ng quan t©m ®Õn phÝ giao dÞch, thùc hiÖn nhiÒu giao dÞch

Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t n íc ngoµi chuyÓn tiÒn ra n íc ngoµi ngay sau

khi nhËn ® îc vèn ®Çu t hoÆc chuyÓn tiÒn ra n íc ngoµi kh«ng phï hîp víi ho¹t ®éng

kinh doanh

 Kh¸ch hµng th êng xuyªn ®æi tiÒn cã mÖnh gi¸ nhá sang mÖnh gi¸ lín;

Giao dÞch göi tiÒn, rót tiÒn hay chuyÓn tiÒn ® îc thùc hiÖn bëi tæ chøc hoÆc

c¸ nh©n liªn quan ®Õn téi ph¹m t¹o ra tµi s¶n bÊt hîp ph¸p ®· ® îc ®¨ng t¶i trªn ph ¬ng

tiÖn th«ng tin ®¹i chóng

Th«ng tin vÒ nguån gèc tµi s¶n sö dông ®Ó tµi trî, ®Çu t , cho vay, cho thuª

tµi chÝnh hoÆc uû th¸c ®Çu t cña kh¸ch hµng kh«ng râ rµng, minh b¹ch; th«ng tin vÒ

nguån gèc tµi s¶n b¶o ®¶m cña kh¸ch hµng xin vay vèn kh«ng râ rµng, minh b¹ch

Theo b¸o c¸o cña Ng©n hµng Nhµ n íc, tæng sè giao dÞch ®¸ng ngê trong n¨m

2012 lµ h¬n 50.933 tû ®ång (bao gåm c¶ c¸c ®ång tiÒn kh¸c ®· ® îc quy ®æi). Ng©n

hµng Nhµ n íc ®· cung cÊp 165 b¸o c¸o ®Ó chuyÓn c¬ quan c«ng an vµ c¬ quan thanh

tra chuyªn ngµnh ®Ó xem xÐt, x¸c minh, trong ®ã sè b¸o c¸o göi cho c¬ quan c«ng an lµ

160 b¸o c¸o.

Qua sè liÖu b¸o c¸o trªn cho thÊy c¸c giao dÞch cã biÓu hiÖn nh c¸c giao dÞch

mµ kh¸ch hµng ®ang bÞ ®iÒu tra khëi kiÖn, hoÆc n»m trong danh s¸ch c¶nh b¸o röa tiÒn

quèc tÕ, c¸c giao dÞch liªn quan ®Õn chuyÓn tiÒn quèc tÕ lµ nh÷ng giao dÞch cã nguy c¬

röa tiÒn cao. §Ó ph¸t hiÖn nh÷ng giao dÞch ®¸ng ngê cã biÓu hiÖn lµ nh÷ng giao dÞch

kh«ng mang lîi Ých vÒ mÆt kinh tÕ, nh÷ng giao dÞch liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t th×

®ßi hái ViÖt Nam cã hÖ thèng kiÓm so¸t röa tiÒn hiÖu qu¶, c¸c tæ chøc tÝn dông ph¶i cã

34

chÝnh s¸ch nhËn biÕt kh¸ch hµng vµ trang bÞ c¸c phÇn mÒm phôc vô c«ng t¸c chèng röa

tiÒn

2.1.4.2 Nh÷ng ph ¬ng thøc röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam

Nghiªn cøu ph ¬ng thøc, thñ ®o¹n röa tiÒn rÊt h÷u Ých ®èi víi nhµ qu¶n lý

ng©n hµng, gióp ng©n hµng hiÓu ® îc kh¸ch hµng m×nh cã dÊu hiÖu nghi vÊn kh«ng ®Ó

® a ra biÖn ph¸p phßng ngõa kÞp thêi. Ph ¬ng thøc thñ ®o¹n röa tiÒn nghiªn cøu trªn

gãc ®é kh«ng gian, hµnh vi vµ thñ ®o¹n röa tiÒn.

VÒ mÆt kh«ng gian, ph ¬ng thøc thñ ®o¹n röa tiÒn thùc hiÖn d íi 5 c¸ch

 Ph ¬ng thøc thø nhÊt: C¸c nguån tiÒn ® îc tÈy röa vµ sö dông ngay trong

n íc, qua qu¸ tr×nh ®ã sè tiÒn bÊt hîp ph¸p ® îc thu vµ tÈy röa qua hÖ thèng tµi chÝnh

cña n íc ®ã.

 Ph ¬ng thøc thø hai: L îng tiÒn bÈn cã nguån gèc trong n íc sau ®ã

chuyÓn ra n íc ngoµi ®Ó röa trong hÖ thèng tµi chÝnh kh¸c vµ cuèi cïng ®em trë l¹i l u

th«ng trªn thÞ tr êng trong n íc

 Ph ¬ng thøc thø ba: TiÒn bÈn ® îc t¹o ra ë n íc ngoµi, ® îc tÈy röa ë ®ã

hay mét n íc kh¸c vµ cuèi cïng ® îc ®Çu t cho c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn

Ph ¬ng thøc thø t : Sè tiÒn ® îc röa vµ rót ra khái hÖ thèng tµi chÝnh cña

mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn ®Ó sö dông ë n¬i kh¸c, kh«ng quay l¹i ®Çu t cho quèc gia

®ã

 Ph ¬ng thøc thø n¨m: L îng tiÒn sau khi ® îc chuyÓn vµo mét quèc gia

®ang ph¸t triÓn nh ng kh«ng ph¶i ®Ó ®Çu t mµ ® îc l u th«ng t¶n m¹n, tiªu thô kh¾p

n¬i

35

VÒ hµnh vi, ph ¬ng thøc, thñ ®o¹n röa tiÒn rÊt phong phó ®a d¹ng, g¾n liÒn víi

khe hë trong hÖ thèng ph¸p luËt mçi n íc nhÊt lµ ph¸p luËt vÒ tµi chÝnh ng©n hµng,

 Ph ¬ng thøc thø nhÊt: röa tiÒn qua c¸c giao dÞch trùc tiÕp b»ng tiÒn mÆt. §©y

gåm nh÷ng ph ¬ng thøc sau:

lµ ph ¬ng thøc röa tiÒn truyÒn thèng vµ chñ yÕu cña bän téi ph¹m.

 Ph ¬ng thøc thø hai: röa tiÒn th«ng qua viÖc mua vµng, b¹c, kim c ¬ng…lµ

nh÷ng tµi s¶n gän nhÑ, cã gi¸ trÞ cao vµ cã thÓ mua ®i b¸n l¹i ë mäi n¬i vµ mäi thêi

®iÓm. §©y lµ ph ¬ng thøc röa tiÒn ® îc bän téi ph¹m sö dông nhiÒu nhÊt do c¸ch thøc

 Ph ¬ng thøc thø ba: röa tiÒn th«ng qua ®Çu t vµo göi tiÕt kiÖm, mua tÝn

®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn, nh ng dÔ bÞ ®iÒu tra ph¸t hiÖn

phiÕu, tr¸i phiÕu. Bän téi ph¹m sÏ göi tiÕt kiÖm vµo ng©n hµng hoÆc mua tÝn phiÕu, tr¸i

phiÕu.. lµm cho ®ång tiÒn n»m im trong mét thêi gian phï hîp víi quy ®Þnh. Sau ®ã,

ng êi göi tiÒn cã thÓ rót ra toµn bé gèc vµ l·i hoÆc rót mét phÇn, biÕn sè tiÒn ®ã thµnh

tiÒn hîp ph¸p

 Ph ¬ng thøc thø t : Mét sè ®èi t îng n íc ngoµi dïng c¸c chøng tõ gi¶ ®Ó

më tµi kho¶n t¹i c¸c ng©n hµng ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch chuyÓn tiÒn

 Ph ¬ng thøc thø n¨m: röa tiÒn th«ng qua nghiÖp vô chuyÓn tiÒn cña ng©n

hµng th ¬ng m¹i. Víi l îng kiÒu bµo rÊt lín ë h¬n 100 n íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ

giíi th× hµng n¨m cã mét l îng lín ngo¹i tÖ ® îc chuyÓn vÒ n íc ®Ó trî cÊp th©n nh©n

vµ ®Çu t . §©y lµ nguån c©n ®èi quan träng trong c¸n c©n ngo¹i hèi ViÖt Nam nh ng

còng lµ mét kªnh ®Ó bän téi ph¹m lîi dông chÝnh s¸ch níi láng kiÒu hèi cña nhµ n íc

®Ó chuyÓn tiÒn vÒ ViÖt Nam ®Ó phôc vô c¸c ho¹t ®éng ph¹m ph¸p còng nh thùc hiÖn

c¸c ho¹t ®éng röa tiÒn

Trong sè nh÷ng b¸o c¸o giao dÞch ®¸ng ngê mµ côc phßng, chèng röa tiÒn nhËn

® îc th× ph ¬ng thøc thùc hiÖn th«ng qua chuyÓn tiÒn gi÷a c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i

36

chiÕm tû träng lín. §iÒu nµy cho thÊy bän téi ph¹m t¹i ViÖt Nam a thÝch thùc hiÖn röa

tiÒn th«ng qua ph ¬ng thøc nµy, v× u ®iÓm cña ph ¬ng thøc nµy lµ chØ trong thêi gian

ng¾n bän téi ph¹m cã thÓ t¹o ra hµng tr¨m giao dÞch chuyÓn tiÒn ®Ó tiÕn hµnh tÈy röa.

2.1.4.3 Mét sè tr êng hîp röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng bÞ ph¸t hiÖn

 Röa tiÒn th«ng qua chuyÓn kho¶n vµo nhiÒu ng©n hµng kh¸c nhau

Ngµy 2/10/2008 phßng an ninh kinh tÕ c«ng an §µ N½ng (PA17) ®· ph¸ thµnh

c«ng vô röa tiÒn cña bän téi ph¹m quèc tÕ th«ng qua ng©n hµng ViÖt Nam. Theo PA17

§µ N½ng, kho¶ng 10h ngµy 20/9 cã mét ng êi mang quèc tÞch Mozambique ®Õn chi

nh¸nh cña mét ng©n hµng th ¬ng m¹i t¹i §µ N½ng më cïng lóc hai tµi kho¶n (mét tµi

kho¶n ngo¹i tÖ vµ mét tµi kho¶n tiÒn ViÖt). Ngay sau khi cã tµi kho¶n, lËp tøc cã h¬n

4,1 tû ®ång tõ mét ng©n hµng ë Bµ RÞa Vòng Tµu chuyÓn vµo vµ ®èi t îng nµy yªu cÇu

rót ngay sè tiÒn ®ã. ThÊy cã dÊu hiÖu nghi ngê, chi nh¸nh ng©n hµng th ¬ng m¹i t¹i §µ

N½ng ®· mËt b¸o cho PA17 §µ N½ng. NhËn thÊy ®©y cã thÓ lµ hµnh vi röa tiÒn, PA §µ

N½ng yªu cÇu ng©n hµng chØ cho ®èi t îng rót sè tiÒn nhá vµ t×m c¸ch tr× ho·n ®Ó cã

thêi gian trinh s¸t, ph¸ ¸n. Theo c«ng an §µ N½ng, ®©y lµ mét ho¹t ®éng téi ph¹m

ch«ng nghÖ cao, cã tÝnh quèc tÕ. PA17 §µ N½ng ®· phèi hîp víi A17 (Bé c«ng an),

PA17 c«ng an TPHCM, Bµ RÞa Vòng Tµu vµ Interpol tiÕn hµnh ®iÒu tra khÈn cÊp. Tõ

®©y ban chuyªn ¸n quyÕt ®Þnh b¾t gi÷ Baggio Carlitos Liuska t¹i s©n bay T©n S¬n nhÊt

ngµy 24/9. Cïng lóc PA17 §µ N½ng còng phèi hîp víi PA17 Bµ RÞa Vòng Tµu t¹m gi÷

khÈn cÊp Massamba Lendebe Vis (quèc tÞch Mozambique) t¹i Bµ RÞa Vòng tµu. §ång

thêi tiÕp tôc truy t×m Niaty Lokasso Djamba (quèc tÞch C«ng G«) lµ kÎ ®· më tµi kho¶n

vµ chuyÓn sè tiÒn trªn 3.34 tØ t¹i Bµ RÞa Vòng tµu vÉn ®ang ngoµi vßng ph¸p luËt. §©y

lµ mét vô röa tiÒn xuyªn quèc gia víi sè l îng lín ® îc chuyÓn vµo ViÖt Nam th«ng

qua nhiÒu ng©n hµng kh¸c nhau cho c¸c ®èi t îng ng êi n íc ngoµi ®ang chê s½n ®Ó

rót ®· bÞ ph¸ víi ®Çy ®ñ chøng cø.

 Röa tiÒn th«ng qua lõa ®¶o d÷ liÖu ®Ó chuyÓn tiÒn vµo ng©n hµng

37

§ êng d©y ho¹t ®éng d íi h×nh thøc nhiÒu ®èi t îng ng êi n íc ngoµi ®· x©m

nhËp vµo ®Þa chØ email cña mét s« doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn hîp ®ång

kinh tÕ víi ®èi t¸c n íc ngoµi. Chóng t¹o email kh¸c gÇn gièng víi email cña doanh

nghiÖp ViÖt Nam, råi göi cho ®èi t¸c n íc ngoµi, h íng dÉn chuyÓn tiÒn vµo tµi kho¶n

kh¸c do chóng më t¹i ViÖt Nam ®Ó chiÕm ®o¹t.

Ngµy 25/09/2012 c«ng ty cæ phÇn Hoa Sen ë TPHCM ký hîp ®ång b¸n 160

tÊn t«n l¹nh trÞ gi¸ 144.677 USD cho c«ng ty KHPRoofing ë Malaysia, sè tiÒn øng

tr íc lµ 29.140 USD. §Õn ngµy 29/10 nh©n viªn cña Hoa Sen göi mail cho ®èi t¸c vµ

göi kÌm theo hãa ®¬n b¸n hµng, yªu cÇu chuyÓn sè tiÒn cßn l¹i lµ 115.537 USD vµo tµi

kho¶n c«ng ty. Trong qu¸ tr×nh trao ®æi, email trªn ®· bÞ mét sè ng êi n íc ngoµi x©m

nhËp ®¸nh c¾p toµn bé d÷ liÖu giao dÞch. Tõ ®ã nhãm ng êi nµy ®· sö dông email cã

chi tiÕt gÇn gièng víi ®Þa chØ email cña nh©n viªn c«ng ty Hoa Sen ®Ó göi cho

KHPRoofing vµ yªu cÇu chuyÓn sè tiÒn 115.537 USD vµo tµi kho¶n c¸ nh©n cña D ¬ng

Anh Nhung (20 tuæi, Q8) t¹i ng©n hµng §«ng ¸, Q8. NhËn ® îc mail c«ng ty

KHPRoofing ®· chuyÓn sè tiÒn trªn vµo tµi kho¶n cña Nhung. C¬ quan c¶nh s¸t ®iÒu tra

ph¸t hiÖn nªn ®· phong táa tµi kho¶n nµy. Khi Nhung ®Õn ng©n hµng lµm thñ tôc rót

tiÒn th× bÞ c¬ quan ®iÒu tra mêi vÒ trô së lµm viÖc. Nhung ®· khai nhËn nh sau: n¨m

2010 ®· quen mét ng êi da ®ªn tªn lµ Ugo, Ugo viÖn cí ng êi n íc ngoµi kh«ng më tµi

kho¶n ng©n hµng t¹i ViÖt Nam ® îc nªn nhê Nhung ®øng tªn më tµi kho¶n giïm. Ugo

lµ ng êi Nigeria, Ugo khai cã quen víi Chima, ng êi Mü, ®ang ë Hµ Néi vµ ng êi nµy

nhê Ugo më tµi kho¶n, khi cã tiÒn chuyÓn vµo th× rót ra ® a cho Chima. Chima l¹i khai

cã ng êi b¹n tªn lµ Cris hiÖn ë Nigeria xin sè tµi kho¶n ®Ó chuyÓn tiÒn vµo vµ nhê nhËn

gióp. Theo tháa thuËn, sau khi rót ® îc tiÒn, Chima ® îc h ëng 10%,Ugo ® îc h ëng

20%

 Röa tiÒn th«ng qua chuyÓn tiÒn kiÒu hèi

38

Vô ¸n kinh doanh tiÒn tr¸i phÐp tiÒn ®iÖn tö Liberty Reserver (LR) lµ vô

¸n ®Çu tiªn ® îc xö lý t¹i ViÖt Nam. LR cã thÓ lµ ®iÓm cuèi cïng trong qu¸ tr×nh ho¹t

®éng ph¹m téi, tõ mua b¸n th«ng tin thÎ tÝn dông, trém c¾p hµng hãa, tèng tiÒn, lµm thÎ

tÝn dông gi¶, c¸ ®é bãng ®¸… ®Òu ® îc c¸c ®èi t îng thanh to¸n cho nhau b»ng LR, sau

®ã ® îc ®æi thµnh tiÒn ViÖt Nam ®ång hoÆc ngo¹i tÖ. § êng d©y nµy liªn quan bèn

ng êi ViÖt Nam cø tró t¹i H¶i Phßng ® îc b¸o nhËn tiÒn th«ng qua hÖ thèng chuyÓn

tiÒn cña Western Union. C¸c giao dÞch ® îc thùc hiÖn th«ng qua c«ng ty cæ phÇn ThÞnh

Vò (trô së t¹i quËn D ¬ng Kinh, H¶i Phßng, do Vò V¨n L¨ng lµm gi¸m ®èc), c«ng ty

TNHH Giao DÞch Nhanh ( quËn Lª Ch©n, H¶i Phßng, do NguyÔn ThÕ Dòng lµm gi¸m

®èc). Vò V¨n L¨ng lËp c«ng ty ThÞnh Vò tõ n¨m 2008, lµm ®¹i lý phô cho ng©n hµng

®Çu t vµ ph¸t triÓn chi nh¸nh H¶i Phßng ®Ó chi tr¶ kiÒu hèi th«ng qua hÖ thèng

Western Union. Tuy nhiªn môc ®Ých cña L¨ng kh«ng ph¶i ®Ó kinh doanh mµ ®Ó cã

quyÒn chi tr¶ ngo¹i tÖ phôc vô viÖc kinh doanh tiÒn ®iÖn tö LR. LR ® îc giao dÞch trùc

tuyÕn nh mét ngo¹i tÖ bëi viÖc mua b¸n ® îc tiÕn hµnh mét c¸ch dÔ dµng, nhanh

chãng vµ tr íc khi c¸c website nµy ®ãng cöa th× ®ång Liberty ® îc giao dÞch ë møc

21.000®. Sau khi vô viÖc x¶y ra tiÒn ¶o cña kh¸ch hµng ®· kh«ng cßn thanh kho¶n vµ

mÊt hoµn toµn gi¸ trÞ

Ng êi n íc ngoµi sö dông hé chiÕu gi¶ t¹i ViÖt Nam ®Ó më tµi kho¶n

Th¸ng 11.2005, C«ng an thµnh phè Hµ Néi phèi hîp víi Phßng An ninh kinh

tÕ vµ Phßng XuÊt nhËp c¶nh ph¸t hiÖn ®èi t îng quèc tÞch Zambia sö dông hé chiÕu gi¶

më tµi kho¶n c¸ nh©n ë nhiÒu ng©n hµng cña Hµ Néi ®Ó tiÕn hµnh c¸c giao dÞch rót tiÒn

Euro vµ USD víi sè l îng lín. §èi t îng trªn nhËp c¶nh vµo ViÖt Nam ngµy

07.08.2005 qua cöa khÈu s©n bay Néi Bµi b»ng hé chiÕu do Zambia cÊp, t¹m tró t¹i

kh¸ch s¹n ë Hµ Néi vµ sö dông 8 cuèn hé chiÕu do Nam Phi cÊp ®Ó më tµi kho¶n c¸

nh©n t¹i mét sè ng©n hµng ë Hµ Néi ®Ó rót tiÒn. ThÞ thùc nhËp c¶nh do §¹i sø qu¸n

ViÖt Nam t¹i Nam Phi cÊp vµ dÊu nhËp c¶nh t¹i cöa khÈu Néi Bµi liªn quan tíi 8 cuèn

hé chiÕu nµy ®Òu lµ gi¶ m¹o:

39

- Th¸ng 12/2004, chi nh¸nh cña ng©n hµng A t¹i Hµ Néi më tµi kho¶n cho

mét kh¸ch hµng víi tªn Beche Rudolf, hé chiÕu sè 425428547 do Nam Phi cÊp. Th¸ng

4.2005, mét kho¶n tiÒn trÞ gi¸ 25.800 euro tõ n íc ngoµi ®· ® îc göi vµo tµi kho¶n nµy.

Ngay sau ®ã, kh¸ch hµng Beche Rudolf ®· rót toµn bé sè tiÒn, t ¬ng ® ¬ng 30.000

USD vµ 51.200.000 ®ång. 10 ngµy sau, Ng©n hµng A nhËn ® îc yªu cÇu tõ ng©n hµng

chuyÓn, ®Ò nghÞ tho¸i hèi sè tiÒn trªn. Nh ng khi x¸c minh vÒ kh¸ch hµng th× kh«ng thÓ

t×m ® îc ®Ó ®ßi l¹i tiÒn. TiÕp theo, ngµy 9/8/2005, chi nh¸nh kh¸c cña Ng©n hµng A më

tµi kho¶n cho mét kh¸ch hµng Ch©u Phi cã sè hé chiÕu 446212285 do Nam Phi cÊp.

Ngµy 11.10, tµi kho¶n nµy ®· thùc hiÖn giao dÞch nhËn 35.000 euro tõ n íc ngoµi

chuyÓn vÒ. Sau ®ã, Chñ tµi kho¶n ®· rót toµn bé sè tiÒn nµy ra. 6 ngµy sau, Ng©n hµng

A còng nhËn ® îc yªu cÇu cña ng©n hµng chuyÓn, ®Ò nghÞ tho¸i hèi sè tiÒn trªn. Nh ng

Ng©n hµng A còng kh«ng t×m ® îc chñ tµi kho¶n ®· rót tiÒn.

- Th¸ng 10/2005, ®èi t îng cã hé chiÕu sè 446212285 do Nam Phi cÊp

(trïng víi sè hé chiÕu cña ®èi t îng rót sè tiÒn 35.000 euro t¹i Ng©n hµng A tr íc ®ã)

®Õn më tµi kho¶n t¹i chi nh¸nh cña Ng©n hµng B. T¹i ®©y, C«ng An TP Hµ Néi ®· t¹m

gi÷ ®èi t îng t×nh nghi ®Ó ®iÒu tra lµm râ. §èi t îng nµy, sau ®ã ®· khai nhËn sö dông

8 hé chiÕu mang tªn gi¶ ®Ó më tµi kho¶n c¸ nh©n t¹i c¸c ng©n hµng ë Hµ Néi vµ nhËn

c¸c kho¶n tiÒn bÊt hîp ph¸p tõ n íc ngoµi chuyÓn ®Õn.

Tæng kÕt vÒ nh÷ng tr êng hîp röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng th ¬ng

m¹i ViÖt Nam

Nh vËy, thêi gian qua ®· cã nhiÒu ®èi t îng thùc hiÖn röa tiÒn qua hÖ thèng

ng©n hµng th ¬ng m¹i ViÖt Nam. C¸c ®èi t îng nµy chñ yÕu lµ ng êi n íc ngoµi, tõ

nh÷ng quèc gia n»m trong diÖn cã nhiÒu téi ph¹m xuyªn quèc gia nh Mozambique,

Nigeria, C«ng G«, Zambia,…. C¸c ®èi t îng nµy th êng thùc hiÖn röa tiÒn th«ng qua

nh÷ng ph ¬ng thøc ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn nh më tµi kho¶n ®Ó nép tiÒn vµo råi rót ra

ngay, sö dông hé chiÕu gi¶ ®Ó më tµi kho¶n, chuyÓn tiÒn kiÒu hèi,.. Mét sè vô ¸n ®· bÞ

ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn kÞp thêi nh ng vÉn cßn mét sè vô ¸n ®ang cßn trong qu¸ tr×nh

40

theo dâi ®Ó thu håi. Nh÷ng vô ¸n nµy nh×n chung ch a ®Ó l¹i hËu qu¶ nghiªm träng tuy

nhiªn còng lµ bµi häc ®Ó c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ViÖt Nam thËn träng h¬n trong

c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn cña m×nh. CÇn nghiªm chØnh tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh

cña chÝnh phñ, Ng©n hµng Nhµ n íc vµ nh÷ng quy ®Þnh néi bé, th êng xuyªn kiÓm tra

gi¸m s¸t ho¹t ®éng phßng, chèng röa tiÒn t¹i ng©n hµng cña m×nh.

2.2 Thùc tr¹ng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng VN

2.2.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i cã ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam

Trong b¸o c¸o n¨m 2000, c¬ quan chèng c¸c chÊt g©y nghiÖn quèc tÕ ®· s¾p xÕp

nguy c¬ röa tiÒn ë c¸c n íc trªn thÕ giíi vµo mét hÖ thèng ph©n lo¹i gåm 3 møc: nhãm

møc ®é lo ng¹i cao, nhãm møc ®é lo ng¹i trung b×nh vµ c¸c nhãm ® îc theo dâi. ViÖt

Nam thuéc nhãm quèc gia cã møc ®é lo ng¹i trung b×nh.

Ho¹t ®éng röa tiÒn kh«ng ¶nh h ëng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña mçi ng êi d©n

nh ng ¶nh h ëng ®Õn tõng chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ vµ trë thµnh mèi lo ng¹i cña hÇu

hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ mét nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp

nh ViÖt Nam.Theo nhËn ®Þnh cña nhiÒu tæ chøc quèc tÕ còng nh c¬ quan chøc n¨ng

cña ViÖt Nam, víi thãi quen dïng tiÒn mÆt vµ ho¹t ®éng th ¬ng m¹i ®Çu t ngµy cµng

gia t¨ng, hÖ thèng thanh tra gi¸m s¸t, c¸c hÖ thèng kÕ to¸n vµ t×m hiÓu kh¸ch hµng cña

c¸c ng©n hµng cßn kÐm ph¸t triÓn th× ViÖt Nam dÔ bÞ téi ph¹m röa tiÒn t×m ®Õn.

ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp, c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ, ng©n hµng ph¸t

triÓn ch©u ¸ (ADB), quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) ®Òu ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i cã ph¸p luËt

vÒ phßng, chèng röa tiÒn, nÕu kh«ng cã th× ViÖt Nam kh«ng ®¹t ® îc c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó

nhËn c¸c kho¶n tµi trî. Mét sè n­íc trong khu vùc ®· bÞ FAFT ®­a vµo danh s¸ch “c¸c

quèc gia,vïng vµ l·nh thæ kh«ng hîp t¸c” do thiÕu ph¸p luËt vÒ chèng röa tiÒn, kh«ng

cã ®¬n vÞ t×nh b¸o tµi chÝnh…ViÖt Nam kh«ng hÒ muèn cã tªn trong ®ã v× sÏ ¶nh h ëng

xÊu tíi h×nh ¶nh ViÖt Nam vµ tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ

41

Mét ®iÒu lo ng¹i n÷a lµ tån t¹i nÒn kinh tÕ ngÇm trªn thÞ tr êng phi chÝnh thøc ë

ViÖt Nam. Kinh tÕ ngÇm lµ kh¸i niÖm kh«ng xa l¹ g× ®èi víi c¸c n íc ®ang ph¸t triÓn,

nh ng l¹i lµ hiÖn t îng míi ë c¸c n íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi tõ kÕ ho¹ch hãa tËp

trung sang kinh tÕ thÞ tr êng nh ë ViÖt Nam. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®· lµm bïng ph¸t

nhiÒu mèi quan hÖ thÞ tr êng phøc t¹p trªn c¬ së nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn, ®a së

h÷u,….®· t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh mét khu vùc kinh tÕ hoµn toµn n»m ngoµi sù qu¶n lý

cña nhµ n íc. Kinh tÕ ngÇm cã nhiÒu ¶nh h ëng kh«ng tèt ®Õn nÒn kinh tÕ nh kh«ng

thuÕ (¶nh h ëng ®Õn nguån thu cña chÝnh phñ), kh«ng ® îc tÝnh vµo tæng GDP(¶nh

h ëng ®Õn sè liÖu thèng kª), ®©y lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p ¶nh h ëng

®Õn kinh tÕ quèc gia. Kinh tÕ ngÇm sÏ kh«ng cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c ®Ó

ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« hîp lý, hiÖu lùc cña c¸c chÝnh s¸ch, hiÖu lùc qu¶n lý

nhµ n íc, hiÖu lùc luËt ph¸p còng hÕt søc h¹n chÕ, thËm chÝ bÞ chÖch h íng. ChÝnh v×

thÕ, ®©y lµ mét c¶nh b¸o nguy c¬ dÉn ®Õn c¸c hµnh vi röa tiÒn khã lÇn ra dÊu vÕt nÕu

nh c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kh«ng cã nh÷ng ®Þnh h íng hîp lý trong chÝnh s¸ch

tiÒn tÖ.

ë n íc ta, thêi gian qua n¹n tham nhòng diÔn ra trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi

sèng x· héi, g©y thiÖt h¹i lín ®Õn tµi s¶n cña nhµ n íc,tiÒn cña, thêi gian, c«ng søc cña

nh©n d©n. Gi¸ trÞ tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i, bÞ thÊt tho¸t liªn quan tíi tham nhòng cña mçi vô

lªn tíi hµng chôc, hµng tr¨m,thËm chÝ hµng ngµn tØ ®ång.T×nh tr¹ng trèn thuÕ, tiªu cùc

l·ng phÝ vµ thÊt tho¸t trong x©y dùng c¬ b¶n cïng víi c¸c d¹ng tæ chøc téi ph¹m ®ang

ngµy cµng ph¸t triÓn nh ng c¸c biÖn ph¸p ®Ó ng¨n chÆn vÉn ch a mang l¹i thµnh qu¶

cao vµ ®©y chÝnh lµ nguån gèc dÉn ®Õn ho¹t ®éng röa tiÒn.

ViÖc më v¨n phßng ®¹i diÖn hay chi nh¸nh t¹i n íc ngoµi cña c¸c ng©n hµng

ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ chuyÖn míi mÎ. Tr íc ®©y, ng©n hµng th ¬ng m¹i cæ phÇn

Ngo¹i Th ¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng ¸ Ch©u, Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt

Nam, ®· ® îc ng©n hµng nhµ n íc ViÖt Nam cho phÐp më v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Mü.

42

Tuy nhiªn côc dù tr÷ liªn bang Mü ch a chÊp thuËn, nguyªn nh©n v× ViÖt Nam ch a cã

luËt phßng, chèng röa tiÒn.Theo hiÖp ®Þnh th ¬ng m¹i ViÖt-Mü, ViÖt Nam cÇn ph¶I cã

khung ph¸p lý vÒ chèng röa tiÒn th× c¸c ng©n hµng ViÖt Nam míi cã thÓ më v¨n phßng

t¹i Mü vµ v¨n b¶n ph¸p lý cã gi¸ trÞ cao nhÊt chÝnh lµ luËt phßng, chèng röa tiÒn. LuËt

phßng, chèng röa tiÒn cña ViÖt Nam ® îc Quèc héi ban hµnh ngµy 18/06/2012 vµ cã

hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/2013, nhê vËy mµ ViÖt Nam míi cã 4 ng©n hµng ® îc

më ®¹i lý vµ v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i New York

Bªn c¹nh ®ã, Bé luËt h×nh sù vµ luËt c¸c tæ chøc tÝn dông còng ®· quy ®Þnh vÒ

nh÷ng téi liªn quan tíi viÖc sö dông, cÊt tr÷…tiÒn do ph¹m téi mµ cã, nh ng ch a cã

h íng dÉ thùc hiÖn.

Qua nh÷ng vÊn ®Ò trªn ta thÊy ® îc viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ

phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam lµ cÇn thiÕt trong tiÕn tr×nh hoµn thiÖn khu«n khæ

ph¸p lý cña lÜnh vùc tµi chÝnh còng nh phï hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt

Nam.

2.2.2 C¸c ph ¬ng thøc phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam

Thêi gian qua, ChÝnh phñ ®· nç lùc thùc hiÖn rÊt nhiÒu biÖn ph¸p lµm gi¶m

nguy c¬ lîi dông hÖ thèng ng©n hµng ®Ó thùc hiÖn c¸c hµnh vi röa tiÒn

2.2.2.1 X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn

C¸c v¨n b¶n ph¸p lý cã liªn quan ®Õn viÖc phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam:

- LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông n¨m 2010

- Bé luËt h×nh sù n¨m 1999

43

- QuyÕt ®Þnh sè 226/2002/Q§-NHNN ngµy 26/03/2002 vÒ viÖc ban hµnh

quy chÕ ho¹t ®éng thanh to¸n qua c¸c tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n do Ng©n

hµng Nhµ n íc ban hµnh

- NghÞ ®Þnh sè 74/2005/N§-CP ngµy 07/06/2005 do ChÝnh phñ ban hµnh

vÒ phßng, chèng röa tiÒn

- QuyÕt ®Þnh sè 1002/Q§-NHNN ngµy 08/07/2005 do Ng©n hµng Nhµ

n íc ban hµnh vÒ viÖc thµnh lËp Trung t©m Th«ng tin phßng, chèng röa tiÒn trùc thuéc

Ng©n hµng Nhµ n íc

- LuËt phßng, chèng röa tiÒn 07/2012/QH13do Quèc héi ban hµnh

18/06/2012 cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/01/2013

V¨n b¶n ph¸p lý quan träng hiÖn nay trong lÜnh vùc phßng,chèng röa tiÒn lµ

nghÞ ®Þnh sè 74/2005/N§-CP ngµy 07/06/2005 vµ luËt sè 07/2012/QH13.NghÞ ®Þnh vµ

LuËt ra ®êi ®· t¹o hµnh lang ph¸p lý còng nh thÓ hiÖn cam kÕt cña ViÖt Nam vÒ

phßng, chèng lo¹i téi ph¹m kinh tÕ nµy trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ

LuËt phßng, chèng röa tiÒn ® îc x©y dùng theo h íng quy ®Þnh, chi tiÕt cô thÓ,

c¬ chÕ phßng, chèng röa tiÒn ® îc thùc hiÖn chñ yÕu th«ng qua viÖc thiÕt lËp mét c¬

chÕ thu thËp, xö lý c¸c th«ng tin vÒ nhËn d¹ng kh¸ch hµng, th«ng tin vÒ giao dÞch bÊt

th êng, giao dÞch cã gi¸ trÞ lín ®Ó x©y dùng c¬ së d÷ liÖu thèng nhÊt, sµng läc, x¸c ®Þnh

c¸c giao dÞch t¹i c¸c tæ chøc tµi chÝnh, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kinh doanh ngµnh nghÒ phi

tµi chÝnh cã liªn quan.

NghÞ ®Þnh 74 vµ LuËt phßng, chèng röa tiÒn ra ®êi ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan

träng trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam nh : hoµn thiÖn thÓ chÕ vÒ

phßng, chèng röa tiÒn; gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc vÒ phßng, chèng röa tiÒn cña c¸c

®Þnh chÕ tµi chÝnh nãi riªng vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n nãi chung; t¹o c¬ së ph¸p lý cho

c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n íc ®èi víi ho¹t ®éng phßng, chèng röa tiÒn; lµ c¬ së ph¸p lý

44

quan träng cïng víi Bé luËt H×nh sù, LuËt phßng, chèng tham nhòng gãp phÇn lµm

minh b¹ch hãa nÒn tµi chÝnh quèc gia

Theo quy ®Þnh t¹i LuËt phßng, chèng röa tiÒn, víi tr¸ch nhiÖm qu¶n lý Nhµ

n íc vÒ phßng, chèng röa tiÒn, NHNN ®¶m nhËn viÖc nghiªn cøu, cã biÖn ph¸p xö lý

c¸c vÊn ®Ò nµy ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn nãi chung

vµ an toµn cho hÖ thèng ng©n hµng nãi riªng. T¹i thêi ®iÓm hiÖn nay, NHNN ®ang tËp

trung chØ ®¹o viÖc triÓn khai c¸c quy ®Þnh t¹i LuËt phßng, chèng röa tiÒn, phèi hîp víi

c¸c bé, ngµnh cã liªn quan tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh quy ®Þnh chi tiÕt thi

hµnh mét sè ®iÒu cña LuËt phßng, chèng röa tiÒn vµ ®ang khÈn tr ¬ng x©y dùng Th«ng

t h íng dÉn thùc hiÖn mét sè quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn. ViÖc

ban hµnh v¨n b¶n h íng dÉn, thanh tra, kiÓm tra thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh t¹i c¸c v¨n b¶n

nµy sÏ gióp cho viÖc kiÓm so¸t, ph¸t hiÖn c¸c giao dÞch röa tiÒn th«ng qua hÖ thèng c¸c

ng©n hµng mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n. Bªn c¹nh ®ã, c¸c c¬ quan chøc n¨ng còng ®ang ®Èy

m¹nh thùc hiÖn viÖc h íng dÉn, ®µo t¹o vµ thanh tra, gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ c¸c quy

®Þnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn. §èi víi nh÷ng hµnh vi vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ phßng,

chèng röa tiÒn, tïy theo tÝnh chÊt, møc ®é sÏ bÞ xö lý hµnh chÝnh theo LuËt xö lý vi

ph¹m hµnh chÝnh hoÆc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 251 Bé luËt

H×nh sù söa ®æi n¨m 2009. Nh vËy, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn cña

ViÖt Nam ®ang ngµy cµng ® îc hoµn thiÖn. ViÖt Nam ®· cã LuËt phßng, chèng röa

tiÒn, ®· h×nh sù hãa hµnh vi röa tiÒn vµ c¸c v¨n b¶n cho phÐp c¸c c¬ quan chøc n¨ng

cña ViÖt Nam ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö téi ph¹m röa tiÒn.

2.2.2.2 Thµnh lËp c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ phßng, chèng röa tiÒn

Trung t©m th«ng tin phßng, chèng röa tiÒn ® îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè

1002/2005/Q§-NHNN ngµy 08/07/2005 cña Ng©n hµng Nhµ n íc (nay lµ côc phßng,

chèng röa tiÒn) lµ ®¬n vÞ trùc thuéc Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam, ® îc thµnh lËp

víi môc tiªu lµ c¬ quan ®Çu mèi ®Ó tiÕp nhËn xö lý th«ng tin, cã quyÒn yªu cÇu c¸c c¬

45

quan, c¸ nh©n tæ chøc liªn quan cung cÊp tµi liÖu hå s¬ vµ th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c

giao dÞch b¸o c¸o,phæ biÕn c¸c v¨n b¶n vµ th«ng tin cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng, thu

thËp c¸c b¸o c¸o giao dÞch ®¸ng ngê tõ c¸c tæ chøc tÝn dông ®Ó chuyÓn giao th«ng tin

cho bé C«ng an

B¶ng2.2 KÕt qu¶ viÖc tiÕp nhËn,ph©n tÝch b¸o c¸o giao dÞch ®¸ng ngê

N¨m Sè b¸o c¸o giao dÞch ®¸ng ngê Sè b¸o c¸o chuyÓn c¬ quan C«ng an

2007 12 4 b¸o c¸o

2008 39 18 b¸o c¸o

2009 93 32 vô viÖc liªn quan tíi 32 b¸o c¸o

2010 326 17 vô viÖc liªn quan tíi 99 b¸o c¸o

2011 304 4 vô viÖc liªn quan tíi 7 b¸o c¸o

Nguån: Ng©n hµng nhµ n íc ViÖt Nam, 2011. B¸o c¸o tæng kÕt 6 n¨m thi hµnh nghÞ

®Þnh 74/2005/N§-CP vÒ phßng, chèng röa tiÒn (sè 109/BC-NHNN ngµy 07/09/2011).

Ban chØ ®¹o phßng, chèng röa tiÒn ® îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 470/Q§-

TTg ngµy 13/04/2009 cña thñ t íng chÝnh phñ, tæ chøc phèi hîp liªn ngµnh gióp Thñ

t íng ChÝnh phñ chØ ®¹o vµ ®iÒu phèi ho¹t ®éng gi÷a c¸c Bé, ngµnh trong c«ng t¸c

phßng, chèng röa tiÒn trªn l·nh thæ ViÖt Nam. Ban chØ ®¹o nµy cã nhiÖm vô gióp Thñ

t íng ChÝnh phñ chØ ®¹o x©y dùng chiÕn l îc, chñ tr ¬ng, chÝnh s¸ch, ch ¬ng tr×nh, kÕ

ho¹ch, c¬ chÕ vµ gi¶i ph¸p trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn; chØ ®¹o viÖc triÓn khai

thùc hiÖn nghÜa vô thµnh viªn cña ViÖt Nam trong nhãm ch©u ¸- Th¸i B×nh D ¬ng vÒ

chèng röa tiÒn (APG) vµ kÕ ho¹ch tiÕn tíi thùc hiÖn ®Çy ®ñ 40+9 khuyÕn nghÞ cña Lùc

l îng ®Æc nhiÖm tµi chÝnh vÒ chèng röa tiÒn.(FATF). Ban chØ ®¹o sÏ gióp Thñ t íng

ChÝnh phñ nghiªn cøu,ban hµnh chñ tr ¬ng, chÝnh s¸ch vÒ hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh

vùc phßng, chèng röa tiÒn phï hîp tõng thêi kú. §©y lµ thuËn lîi lín trong ®Êu tranh

phßng, chèng röa tiÒn ë ViÖt Nam nãi chung vµ trong lÜnh vùc ng©n hµng nãi riªng khi

46

nhËn ® îc sù chØ ®¹o thèng nhÊt cña ChÝnh phñ, sù vµo cuéc cña c¸c bé, ngµnh vµ sù

chung tay ñng hé cña céng ®ång quèc tÕ.

2.2.2.3 N©ng cao nhËn thøc cña ng©n hµng th ¬ng m¹i trong phßng,chèng

röa tiÒn

Bªn c¹nh viÖc ban hµnh c¸c quy ®Þnh yªu cÇu c¸c tæ chøc tÝn dông x©y dùng c¸c

quy tr×nh phßng, chèng röa tiÒn, Ng©n hµng Nhµ n íc cÇn tæ chøc c¸c buæi to¹n ®µm

cho c¸c l·nh ®¹o ng©n hµng th ¬ng m¹i ®Ó n©ng cao nhËn thøc phßng, chèng röa tiÒn.

T¹i c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®Òu cã c¸c ch ¬ng tr×nh ®µo t¹o

nh©n viªn vÒ phßng, chèng röa tiÒn, tæ chøc cho nh©n viªn tham gia tËp huÊn trong vµ

ngoµi n íc vÒ phßng, chèng röa tiÒn nh»m h¹n chÕ rñi ro cho ng©n hµng. Cßn c¸c ng©n

hµng th ¬ng m¹i trong n íc th× hÇu hÕt ®· cã quy tr×nh, quy ®Þnh néi bé vÒ phßng,

chèng röa tiÒn theo yªu cÇu t¹i nghÞ ®Þnh 74/2005/N§-CP vµ LuËt sè 07/2012/QH13.

ViÖc triÓn khai thi hµnh c¸c quy tr×nh, quy ®Þnh néi bé nµy ®· ® îc c¸c Ng©n hµng thùc

hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc. C¸c ng©n hµng ®· cã c¸c ch ¬ng tr×nh ®µo t¹o vÒ phßng,

chèng röa tiÒn cho l·nh ®¹o cÊp cao vµ l·nh ®¹o c¸c ®¬n vi, nh©n viªn c¸c phßng ban

chuyªn m«n nghiÖp vô.

2.2.2.4 Hîp t¸c quèc tÕ trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn

ViÖc hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc phßng, chèng röa tiÒn gãp phÇn ng¨n chÆn

kÞp thêi téi ph¹m quèc tÕ xuyªn quèc gia. §ång thêi qua viÖc hîp t¸c quèc tÕ, ViÖt

Nam còng häc hái ® îc nh÷ng kinh nghiÖm phßng, chèng röa tiÒn cña c¸c quèc gia, tæ

chøc quèc tÕ.

Ngµy 04/05/2007 ViÖt Nam ®· ® îc kÕt n¹p lµm thµnh viªn thø 34 cña nhãm

Ch©u ¸ Th¸i B×nh D ¬ng vÒ phßng, chèng röa tiÒn, tiÕn tíi thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c chuÈn

mùc quèc tÕ vÒ phßng, chèng röa tiÒn, ®ång thêi tham gia ®Çy ®ñ vµ nhËn ®¸nh gi¸ ®a

ph ¬ng cña APG vÒ ViÖt Nam. ViÖt Nam ®· ® îc APG ®¸nh gi¸ ®a ph ¬ng lÇn thø

47

nhÊt vµo n¨m 2009. Tõ ngµy 1-3/2/2012, §oµn cÊp cao Nhãm Ch©u ¸ - Th¸i B×nh

D ¬ng (APG) do Chñ tÞch APG, «ng Arun Mathur lµm Tr ëng ®oµn cïng c¸c thµnh

viªn ®· sang ViÖt Nam thùc hiÖn ch ¬ng tr×nh hç trî c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn vµ

chèng tµi trî khñng bè. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, ®oµn ®· xem xÐt, ®¸nh gi¸ vµ ® a ra

nh÷ng nhËn xÐt, gãp ý víi ViÖt Nam vÒ viÖc phßng, chèng röa tiÒn vµ tµi trî khñng bè;

xem l¹i vÊn ®Ò b¶o l u dÉn ®é trong viÖc phª chuÈn C«ng íc chèng téi ph¹m cã tæ

chøc xuyªn quèc gia (C«ng íc Palermo)... Bªn c¹nh ®ã, §oµn còng cam kÕt sÏ xem

xÐt nhu cÇu hç trî kü thuËt cña ViÖt Nam trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn vµ

chèng tµi trî khñng bè nh»m t×m kiÕm c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam trong vÊn ®Ò nµy.

Ngµy 14/08/2012, t¹i Hµ Néi, ®¹i diÖn Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t vµ C¬ quan phßng,

chèng ma tóy vµ téi ph¹m Liªn hiÖp quèc (UNODC) t¹i ViÖt Nam ®· ký v¨n kiÖn

“Ch­¬ng tr×nh quèc gia” giai ®o¹n 2012-2017 hîp t¸c gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ

UNODC. Víi nç lùc cña c¸c c¬ quan ViÖt Nam vµ UNODC, sù phèi hîp vµ ñng hé

m¹nh mÏ cña c¸c tæ chøc Liªn hiÖp quèc vµ céng ®ång tµi trî, ch ¬ng tr×nh quèc gia

nµy sÏ ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn c¸c chiÕn l îc vµ môc tiªu quèc gia vÒ

phßng, chèng ma tóy vµ téi ph¹m cña ViÖt Nam. "Ch ¬ng tr×nh quèc gia" hîp t¸c víi

UNODC giai ®o¹n 2012 - 2017 gåm n¨m tiÓu ch ¬ng tr×nh: Phßng, chèng téi ph¹m cã

tæ chøc xuyªn quèc gia vµ bu«n b¸n tr¸i phÐp; Phßng, chèng tham nhòng vµ röa tiÒn;

Phßng, chèng khñng bè; T ph¸p h×nh sù; Gi¶m cÇu ma tóy vµ HIV/AIDS. Tæng ng©n

s¸ch viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña ch ¬ng tr×nh nµy h¬n 14 triÖu USD, trong ®ã ng©n

s¸ch ®· ® îc b¶o ®¶m lµ h¬n hai triÖu USD.

2.2.3 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ë ViÖt Nam

2.2.3.1 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Ng©n hµng TMCP Ngo¹i th ¬ng ViÖt Nam

(Vietcombank).

Lµ ng©n hµng th ¬ng m¹i cã uy tÝn hµng ®Çu, Vietcombank chiÕm h¬n 20%

doanh sè thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu vµ chuyÓn tiÒn quèc tÕ cña toµn bé hÖ thèng ng©n

48

hµng. §Ó cã thÓ trë thµnh mét ng©n hµng cã th ¬ng hiÖu kh«ng chØ trong ph¹m vi quèc

gia mµ cã vÞ thÕ trªn th ¬ng tr êng quèc tÕ, n¨m 2004 Vietcombank dù ®Þnh ®Æt v¨n

phßng ®¹i diÖn t¹i Mü nh ng do c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam ch a

® îc triÓn khai nªn viÖc ®Æt v¨n phßng t¹i Mü ®· kh«ng thµnh c«ng. PhÝa Mü yªu cÇu

nh÷ng n íc ®· triÓn khai hiÖu qu¶ LuËt phßng, chèng röa tiÒn vµ ng©n hµng ®ã ph¶i cã

quy tr×nh phßng, chèng röa tiÒn th× míi cã thÓ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh t¹i

Mü. ChÝnh v× thÕ c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng víi

Vietcombank. Vietcombank ®· ban hµnh quy ®Þnh phßng chèng röa tiÒn theo LuËt

phßng, chèng röa tiÒn víi ®Çy ®ñ nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p nhËn biÕt kh¸ch

hµng, c¸c giao dÞch ®¸ng ngê, nguyªn t¾c giao tiÕp trong tr êng hîp cã giao dÞch ®¸ng

ngê, quy tr×nh thùc hiÖn b¸o c¸o vµ cung cÊp th«ng tin, x©y dùng ch ¬ng tr×nh tin häc

liªn quan ®Õn c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn,…

49

S¬ ®å 2.2: Quy tr×nh phßng, chèng röa tiÒn t¹i Vietcombank

Th«ng tin kh¸ch hµng

NhËn d¹ng

Kh¸ch hµng th«ng th êng

Cã dÊu hiÖu ®¸ng ngê

Thu thËp thªm th«ng tin

NhËn d¹ng

Cã dÊu hiÖu ®¸ng ngê

Kh¸ch hµng thuéc danh s¸ch 1627 B¸o c¸o côc phßng, chèng röa tiÒn

Nguån: phßng th«ng tin tÝn dông vµ chèng röa tiÒn- Vietcombank.

50

Vietcombank ® îc xem lµ ng©n hµng ®Çu tiªn cña ViÖt Nam øng dông c«ng

nghÖ core banking tõ n¨m 2003, nh ng ®Õn nay viÖc kiÓm so¸t c¸c giao dÞch liªn quan

®Õn röa tiÒn ®Òu ® îc nh©n viªn ng©n hµng theo dâi thñ c«ng, ch a cã sù hç trî cña

c«ng nghÖ th«ng tin nªn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. MÆc dï chñ tr ¬ng ®Çu t ch ¬ng tr×nh

tin häc vÒ qu¶n lý, thu thËp, l u gi÷, xö lý vµ lu©n chuyÓn th«ng tin phßng, chèng röa

tiÒn ®· cã tõ n¨m 2006 nh ng tiÕn ®é triÓn khai ®Çu t hiÖn còng míi chØ b¾t ®Çu ë giai

®o¹n thuª t vÊn lùa chän c«ng nghÖ, chi phÝ ®Çu t c«ng nghÖ íc tÝnh kho¶ng 2 triÖu

USD.

2.2.3.2 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Ng©n hµng §Çu t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam

(BIDV)

BIDV lµ ng©n hµng th ¬ng m¹i cã uy tÝn hµng ®Çu, lµ mét trong nh÷ng ng©n

hµng cã m¹ng l íi ph©n phèi lín nhÊt trong hÖ thèng c¸c ng©n hµng t¹i ViÖt Nam, cã

kinh nghiÖm hµng ®Çu cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng hiÖn ®¹i vµ

tiÖn Ých. BIDV lµ sù lùa chän, tÝn nhiÖm cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp vµ

c¸ nh©n trong viÖc tiÕp cËn c¸c dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng; ® îc céng ®ång trong n íc

vµ quèc tÕ biÕt ®Õn vµ ghi nhËn nh lµ mét trong nh÷ng th ¬ng hiÖu ng©n hµng lín nhÊt

ViÖt Nam. Tr íc ®©y, BIDV dù ®Þnh ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Mü nh ng do c«ng t¸c

phßng, chèng röa tiÒn ch a ® îc triÓn khai t¹i ViÖt Nam nªn viÖc ®Æt v¨n phßng ®¹i

diÖn ®· kh«ng thµnh c«ng. Cuèi n¨m 2012 Quèc héi ban hµnh LuËt phßng, chèng röa

tiÒn, nªn n¨m 2013 BIDV ®· ® îc më ®¹i lý vµ v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i New York.

ChÝnh v× vËy, c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng víi

BIDV. Ngµy 18/06/2013 Tæng gi¸m ®èc BIDV ®· ban hµnh quy ®Þnh sè 3246/Q§-

QLRRTT vÒ phßng, chèng röa tiÒn. Trong quy ®Þnh cã nªu râ c¸c biÖn ph¸p nhËn biÕt

kh¸ch hµng; c¸c giao dÞch ®¸ng ngê; nguyªn t¾c xö lý trong tr êng hîp cã giao dÞch

®¸ng ngê; quy tr×nh thùc hiÖn vµ cung cÊp th«ng tin, tr¸ch nhiÖm cña l·nh ®¹o vµ nh©n

viªn,….phï hîp víi LuËt phßng, chèng röa tiÒn cña quèc héi

51

Quy tr×nh phßng, chèng röa tiÒn t¹i BIDV

B íc 1: Khi nhËn ® îc th«ng tin hoÆc b¸o c¸o giao dÞch ®¸ng ngê, phßng qu¶n

lý rñi ro thÞ tr êng vµ t¸c nghiÖp thùc hiÖn:

- Ph©n tÝch th«ng tin b¸o c¸o nhËn ® îc

- Yªu cÇu ®¬n vÞ trùc tiÕp giao dÞch cung cÊp thªm th«ng tin, sè liÖu liªn

quan ®Õn b¸o c¸o nhËn ® îc (nÕu cÇn)

- C¶nh b¸o cho c¸c ®¬n vÞ trùc tiÕp giao dÞch cã liªn quan vÒ nh÷ng vÊn ®Ò

ph¸t sinh tõ nh÷ng giao dÞch ® îc b¸o c¸o (nÕu cã)

B íc 2: Tr êng hîp ph©n tÝch th«ng tin cho thÊy møc ®é rñi ro cao, cã thÓ ¶nh

h ëng lín ®Õn BIDV vµ/hoÆc kh¸ch hµng cña BIDV, ban Qu¶n lý rñi ro thÞ tr êng vµ

t¸c nghiÖp phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c bªn cã liªn quan ®Ó ®Ò xuÊt tr×nh Tæng gi¸m ®èc

cã quyÕt ®Þnh xö lý kÞp thêi

B íc 3: Ban Qu¶n lý rñi ro thÞ tr êng vµ t¸c nghiÖp thùc hiÖn b¸o c¸o vµ kÕt

hîp chÆt chÏ víi Côc phßng, chèng röa tiÒn, c¬ quan nhµ n íc cã thÈm quyÒn trong qu¸

tr×nh x¸c minh, cung cÊp th«ng tin, tµi liÖu liªn quan ®Õn vô viÖc khi ® îc yªu cÇu.

B íc 4: Khi cã c¸c ph¶n håi tõ Ng©n hµng Nhµ n íc, c¬ quan nhµ n íc cã

thÈm quyÒn, ban qu¶n lý rñi ro tiÒn tÖ vµ t¸c nghiÖp th«ng b¸o, c¶nh b¸o, h íng dÉn

c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c ®¬n vÞ trùc tiÕp giao dÞch.

BIDV ®· ph¸t hiÖn ra rÊt nhiÒu giao dÞch ®¸ng ngê ®iÓn h×nh nh :

 DÊu hiÖu ®¸ng ngê trªn tµi kho¶n hoÆc th«ng qua dÞch vô Western Union

Tõ cuèi n¨m 2012 ®Õn nay, t¹i mét sè chi nh¸nh BIDV ®· ph¸t sinh t×nh

huèng kh¸ch hµng thùc hiÖn c¸c giao dÞch nhËn tiÒn mÆt ngo¹i tÖ tõ n íc ngoµi chuyÓn

vÒ víi sè l îng lín. DÊu hiÖu giao dÞch ®¸ng ngê phæ biÕn:

52

- Mét kh¸ch hµng nhËn ® îc rÊt nhiÒu kho¶n tiÒn ngo¹i tÖ göi vÒ tõ c¸c

quèc gia kh¸c nhau trong vµi ngµy liªn tiÕp qua dÞch vô Western Union

- Kh¸ch hµng më tµi kho¶n thanh to¸n t¹i BIDV, ñy quyÒn toµn bé cho

ng êi kh¸c thùc hiÖn giao dÞch trªn tµi kho¶n ®· më. Tµi kho¶n cña kh¸ch hµng th êng

xuyªn nhËn ® îc nhiÒu ngo¹i tÖ xÊp xØ ng ìng ® îc phÐp giao dÞch tõ nhiÒu ng êi göi

kh¸c nhau t¹i cïng mét quèc gia göi. Sau ®ã ng êi ® îc ñy quyÒn sö dông tµi kho¶n ®Ó

rót tiÒn mÆt hoÆc tiÕp tôc chuyÓn ®i n¬i kh¸c. DÊu hiÖu giao dÞch ®¸ng ngê nµy ®· ® îc

ng©n hµng ®¹i lý Wells Fargo c¶nh b¸o, BIDV còng ®· cã c«ng v¨n c¶nh b¸o vÒ viÖc

phßng ngõa c¸c giao dÞch liªn quan ®Õn thÞ tr êng Ch©u Phi.

DÊu hiÖu rñi ro trong c¸c giao dÞch nµy lµ kh¸ch hµng cã thÓ ®ang lîi dông c¸c

ph ¬ng thøc chuyÓn tiÒn qua ng©n hµng ®Ó chuyÓn nh÷ng kho¶n tiÒn bÊt hîp ph¸p hoÆc

kh«ng râ nguån gèc tõ n íc ngoµi vÒ.

Thay ®æi th«ng tin ®èi t¸c vµ giao dÞch ®Ó gian lËn.

Kh¸ch hµng cña BIDV (kh¸ch hµng A) ký kÕt hîp ®ång th ¬ng m¹i víi ®èi t¸c

n íc ngoµi, nh ng khi trao ®æi th«ng tin ®Ó thanh to¸n th× ®èi t¸c n íc ngoµi l¹i nhËn

® îc th«ng tin cña kh¸ch hµng kh¸c (kh¸ch hµng B) nªn ®· chuyÓn tiÒn vµo tµi kho¶n

cña kh¸ch hµng B. Ngay sau ®ã BIDV nhËn ® îc yªu cÇu cña ng©n hµng chuyÓn tiÒn

yªu cÇu hoµn tr¶ sè tiÒn ®· chuyÓn víi lý do cã liªn quan ®Õn c¸c hµnh vi gian lËn.

 Kh¸ch hµng cã nh÷ng yªu cÇu bÊt th êng

Thêi gian gÇn ®©y, mét sè chi nh¸nh cña BIDV nhËn ® îc yªu cÇu cña kh¸ch

hµng vÒ viÖc t vÊn ®Ó nhËn tiÒn tõ n íc ngoµi chuyÓn vÒ ViÖt Nam. C¸c yªu cÇu nµy

th êng cã ®Æc ®iÓm:

- Sè tiÒn chuyÓn vÒ rÊt lín (hµng tr¨m triÖu USD, EUR, hµng ngh×n tû

VND)

53

- Môc ®Ých chuyÓn tiÒn kh«ng râ rµng (chØ nªu chung lµ tiÒn ®Çu t vµo

ViÖt Nam nh ng ch a cã dù ¸n cô thÓ)

- Thùc hiÖn chuyÓn vµ nhËn tiÒn b»ng c¸c ph ¬ng thøc bÊt th êng, kh«ng

theo th«ng lÖ quèc tÕ, kh«ng phæ biÕn.

- Khã x¸c thùc th«ng tin vÒ ®èi t îng chuyÓn tiÒn.

- C¸c chøng tõ ®èi t¸c n íc ngoµi cung cÊp kh«ng râ rµng, kh«ng x¸c thùc

® îc tÝnh hîp lÖ.

Qua kÕt qu¶ kiÓm tra thùc tÕ còng nh ®¸nh gi¸ néi bé, còng nh xö lý b¸o c¸o

giao dÞch ®¸ng ngê, cho thÊy c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn trªn toµn hÖ thèng ®· ®¹t

® îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã vÉn cßn mét sè vÊn ®Ò tån t¹i

cÇn ph¶i ® îc chÊn chØnh, kh¾c phôc, nh : Ch a chó träng kiÓm tra th«ng tin (ng êi

h ëng, hµng hãa…) cña giao dÞch thanh to¸n quèc tÕ ®èi víi danh s¸ch ®en, c¶nh b¸o,

chÝnh s¸ch cÊm vËn; ch a tæ chøc kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn quy ®Þnh phßng,

chèng röa tiÒn; giao dÞch viªn ch a thùc sù n¾m v÷ng quy ®Þnh vÒ phßng, chèng röa

tiÒn cña BIDV; thiÕu c¸c th«ng tin cÇn thiÕt trong B¸o c¸o giao dÞch ®¸ng ngê,…

§Ó n©ng cao tÝnh tu©n thñ c¸c quy ®Þnh nghiÖp vô còng nh quy ®Þnh vÒ

phßng, chèng röa tiÒn cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n íc vµ cña BIDV, ®ång thêi n©ng cao

chÊt l îng phôc vô kh¸ch hµng, ®¶m b¶o an toµn cho ng©n hµng, BIDV cÇn thùc hiÖn

nghiªm chØnh vµ qu¸n triÖt h¬n n÷a quy ®Þnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn.

2.2.3.3 Phßng, chèng röa tiÒn t¹i Ng©n hµng th ¬ng m¹i cæ phÇn Sµi Gßn (SCB)

Ng©n hµng th ¬ng m¹i cæ phÇn Sµi Gßn ® îc h×nh thµnh trªn c¬ së hîp nhÊt tù

nguyÖn 3 ng©n hµng: Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn (SCB), Ng©n hµng TMCP §Ö NhÊt

(Ficombank), Ng©n hµng TMCP ViÖt Nam TÝn NghÜa (TinNghiaBank). Ng©n hµng

TMCP Sµi Gßn (Ng©n hµng hîp nhÊt) chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy 01/01/2012.

§©y lµ b íc ngoÆt trong lÞch sö ph¸t triÓn cña c¶ ba ng©n hµng, ®¸nh dÊu sù thay ®æi vÒ

quy m« tæng tµi s¶n lín h¬n, ph¸t triÓn v ît bËc vÒ c«ng nghÖ, m¹ng l íi chi nh¸nh

54

ph¸t triÓn réng kh¾p c¶ n íc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n v ît bËc cña tËp thÓ c¸n bé, c«ng

nh©n viªn. Trªn c¬ së thõa kÕ nh÷ng thÕ m¹nh vèn cã cña 3 ng©n hµng, Ng©n hµng hîp

nhÊt ®· cã ngay lîi thÕ m¹nh trong lÜnh vùc ng©n hµng vµ n»m trong nhãm 5 ng©n hµng

cæ phÇn lín nhÊt t¹i ViÖt Nam.

ViÖc thùc hiÖn phßng, chèng röa tiÒn ®· ® îc c¸c chi nh¸nh cña SCB thùc hiÖn

theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ, cña Ng©n hµng Nhµ n íc vµ theo quy ®Þnh néi bé cña

SCB. Ngµy 18/06/2012 Héi ®ång qu¶n trÞ ®· ra quyÕt ®Þnh sè 393/2012/Q§-SCB-

HDQT vÒ viÖc ban hµnh quy ®Þnh phßng, chèng röa tiÒn cña Ng©n hµng TMCP Sµi

Gßn, ngµy 13/07/2012ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 144/Q§-H§QT.12 vÒ viÖc thµnh lËp ban

chØ ®¹o phßng, chèng röa tiÒn, ban chØ ®¹o gåm cã 1 tr ëng ban, 1 phã ban vµ 14 thµnh

viªn.

S¬ ®å 2.3 :C¬ chÕ qu¶n lý c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn t¹i SCB

Héi ®ång qu¶n trÞ

Ban ®iÒu hµnh/Ban chØ ®¹o phßng, chèng röa tiÒn

L·nh ®¹o phßng nghiÖp vô héi së/ L·nh ®¹o c¸c ®¬n vÞ

Thanh to¸n viªn/ Giao dÞch viªn

55

Nguån: QuyÕt ®Þnh sè 393/2012/Q§-SCB-HDQT vÒ viÖc ban hµnh quy ®Þnh

phßng, chèng röa tiÒn cña Ng©n hµng TMCP Sµi Gßn.

Hµng n¨m, SCB lu«n tæ chøc c¸c khãa ®µo t¹o vµ n©ng cao nhËn thøc vÒ c¸c

biÖn ph¸p phßng, chèng röa tiÒn cho tÊt c¶ c¸c c¸n bé vµ nh©n viªn cã liªn quan ®Õn

c¸c giao dÞch tiÒn tÖ vµ tµi s¶n trong toµn hµng.

C«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, theo chuÈn mùc vµ

th«ng lÖ quèc tÕ ®ang ® îc xem lµ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m n©ng cao n¨ng lùc phßng,

chèng röa tiÒn t¹i ng©n hµng, viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin chÝnh lµ mÊu chèt

trong phßng, chèng röa tiÒn hiÖn nay. Tuy nhiªn viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo

lÜnh vùc nµy ë SCB vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, c¸n bé c«ng nghÖ th«ng tin giái vÒ lÜnh vùc

c«ng nghÖ nh ng ch a hiÓu râ vÒ phßng, chèng röa tiÒn vµ lóng tóng trong viÖc lùa

chän phÇn mÒm hç trî phßng, chèng röa tiÒn. Do ®ã trong trêi gian tíi, hÖ thèng c«ng

nghÖ th«ng tin cña SCB cÇn n©ng cÊp h¬n ®Ó phôc vô c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn.

2.3 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n

hµng trong thêi gian qua

2.3.1 Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ® îc

Víi sù nç lùc kh«ng ngõng cña Ng©n hµng nhµ n íc, thêi gian qua c«ng t¸c

phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam ®· ®¹t ® îc mét sè kÕt qu¶:

Thø nhÊt, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 74/2005/N§-CP vµ Quèc héi ban

hµnh LuËt sè 07/2012/QH13 vÒ phßng, chèng röa tiÒn vµ thµnh lËp ban chØ ®¹o vÒ

phßng, chèng röa tiÒn.

Thø hai, Trung t©m th«ng tin phßng, chèng röa tiÒn (nay lµ Côc phßng, chèng

röa tiÒn) ®· ® îc thµnh lËp n¨m 2005 vµ trùc thuéc Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam.

56

Thø ba, hÇu hÕt c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ®Òu ban hµnh quy ®Þnh néi bé vÒ

phßng, chèng röa tiÒn vµ thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ phßng, chèng röa tiÒn.

Thø t , ViÖt Nam ® îc kÕt n¹p lµ thµnh viªn nhãm Ch©u ¸ Th¸i B×nh D ¬ng vÒ

phßng, chèng röa tiÒn

Thø n¨m, ho¹t ®éng phßng, chèng röa tiÒn ë ViÖt Nam ® îc sù hç trî cña nhiÒu

tæ chøc quèc tÕ nh WB, IMF, ADB.

2.3.2 Nh÷ng tån t¹i

2.3.2.1 NhËn thøc trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn.

Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt

Nam. Cã quan ®iÓm cho r»ng viÖc thùc hiÖn phßng, chèng röa tiÒn sÏ lµm ¶nh h ëng

®Õn nguån vèn huy ®éng tõ d©n c , do kh¸ch hµng sî sÏ bÞ truy cøu vÒ nguån gèc

nh÷ng kho¶n tiÒn lín trong giao dÞch. NhiÒu kh¸ch hµng c¶m thÊy hoang mang khi

® îc ng©n hµng hái ®Õn vÒ nguån gèc ®ång tiÒn cña m×nh, vµ t©m lý chung lµ muèn gi÷

bÝ mËt vÒ nh÷ng kho¶n tiÒn m×nh göi trong ng©n hµng. Theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 74

th× tæng gi¸ trÞ giao dÞch trong ngµy cña mét c¸ nh©n, tæ chøc tõ 200 triÖu ®ång trë lªn

®èi víi tiÒn mÆt hoÆc 500 triÖu ®ång ®èi víi kho¶n tiÕt kiÖm sÏ thuéc diÖn gi¸m s¸t vµ

b¸o c¸o. Thùc tÕ th× møc giao dÞch nµy h¬i thÊp, trong mét ngµy cã rÊt nhiÒu kho¶n göi

tiÕt kiÖm hµng tû ®ång, viÖc gi¸m s¸t vµ b¸o c¸o sÏ g©y phiÒn hµ cho kh¸ch hµng khiÕn

hä c¶m thÊy bÊt an vµ kh«ng tin t ëng ng©n hµng. Còng cã quan ®iÓm cho r»ng viÖc

phßng, chèng röa tiÒn ®· ® îc thÕ giíi ®Æt ra tõ rÊt l©u vµ nhiÒu tæ chøc ®· phèi hîp víi

nhau ®Ó hµnh ®éng, do ®ã viÖc triÓn khai phßng, chèng röa tiÒn lµ cÇn thiÕt vµ kh«ng

¶nh h ëng ®Õn ho¹t ®éng cña ng©n hµng nÕu t¨ng c êng tuyªn truyÒn, phæ biÕn ®Ó

n©ng cao nhËn thøc cña c«ng chóng vÒ phßng, chèng röa tiÒn.

57

Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn cho thÊy r»ng viÖc n©ng cao nhËn thøc trong c«ng t¸c

phßng, chèng röa tiÒn lµ v« cïng quan träng. Khi ch a thèng nhÊt ® îc gi÷a ng êi ban

hµnh vµ ng êi thùc hiÖn th× vÉn cßn khã kh¨n trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn.

2.3.2.2 C¬ së vËt chÊt cña c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i, ch a ®¸p øng ® îc

yªu cÇu trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn.

ViÖc øng dông c«ng nghÖ ®Ó ph¸t hiÖn, xö lý t×nh tr¹ng röa tiÒn d íi nh÷ng

chiªu thøc ngµy cµng tinh vi ë c¸c ng©n hµng cßn nhiÒu h¹n chÕ, dï ng©n hµng cã

kh«ng Ýt c¸n bé giái vÒ c«ng nghÖ. Thùc tr¹ng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c«ng

t¸c phßng, chèng röa tiÒn ë c¸c ng©n hµng ViÖt Nam cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ. LuËt

phßng, chèng röa tiÒn ®· ®i vµo ho¹t ®éng nh ng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo

phßng, chèng röa tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng ch a ®¸p øng ®ñ yªu cÇu. Ng©n s¸ch ®Çu t

cho c«ng nghÖ th«ng tin cßn rÊt h¹n chÕ, víi nh÷ng ng©n hµng ®· triÓn khai hÖ thèng

c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô phßng, chèng röa tiÒn chñ yÕu quan t©m tíi môc tiªu b¶o

®¶m an toµn giao dÞch hoÆc sö dông phÇn mÒm phßng, chèng röa tiÒn sai môc ®Ých. Do

®ã trong thêi gian tíi, hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c ng©n hµng cÇn ®ång bé hãa

vµ n©ng cÊp hÖ thèng theo h íng ®¸p øng ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ph©n tÝch giao

dÞch, hç trî sµng läc, nhËn biÕt kh¸ch hµng, b¸o c¸o, l u tr÷ th«ng tin…

2.3.2.3 §éi ngò c¸n bé cña Côc phßng, chèng röa tiÒn cßn thiÕu; ®éi ngò

nh©n viªn lµm c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn t¹i c¸c ng©n hµng ch a ® îc ®µo

t¹o ®óng møc.

Trung t©m th«ng tin phßng, chèng röa tiÒn (nay lµ Côc phßng, chèng röa tiÒn)

ngay tõ khi thµnh lËp chØ cã 3 c¸n bé, ®Õn nay sè l îng c¸n bé lµ h¬n 20 ng êi, kinh

nghiÖm vÒ c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn ch a nhiÒu. T¹i c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i

tuy ®· thµnh lËp c¸c bé phËn vÒ phßng, chèng röa tiÒn nh ng nh©n viªn lµm ë bé phËn

nµy chñ yÕu lµ kiªm nhiÖm. C¸c nh©n viªn giao dÞch víi kh¸ch hµng ch a ® îc ®µo t¹o

®Çy ®ñ, chuyªn s©u vÒ nghiÖp vô phßng, chèng röa tiÒn.

58

2.3.3 Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i

- Ch a cã sù tuyªn truyÒn cho c«ng chóng vÒ môc tiªu, biÖn ph¸p thùc hiÖn

phßng, chèng röa tiÒn.

ViÖc triÓn khai c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn kh«ng chØ g©y trë ng¹i cho

ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i, mµ cßn cã thÓ g©y ¶nh h ëng tiªu

cùc ®Õn nÒn kinh tÕ nÕu chóng ta kh«ng cã sù tuyªn truyÒn cho c«ng chóng vÒ môc tiªu

cña chÝnh s¸ch nµy.

Khi nghÞ ®Þnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn ® îc ban hµnh vµ cã hiÖu lùc th× viÖc

thùc hiÖn gi¸m s¸t vµ b¸o c¸o giao dÞch ®¸ng ngê lµm cho ng êi d©n vµ doanh nghiÖp

cã thu nhËp ch©n chÝnh lo ng¹i, thËm chÝ kh«ng muèn quan hÖ víi ng©n hµng vµ cã c¶m

gi¸c tµi s¶n cña m×nh lu«n bÞ theo dâi. Vµ hÖ qu¶ thÊy ngay ®ã lµ thay v× göi tiÒn vµo

ng©n hµng ®Ó h ëng l·i th× ng êi d©n sÏ ®Çu t vµo vµng, ®« la Mü hoÆc nhµ ®Êt ®Ó ®¶m

b¶o bÝ mËt. Do ®ã c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i còng rÊt miÔn c ìng khi nghÜ tíi chuyÖn

ph¶i tu©n thñ hoµn toµn c¸c ®iÒu kho¶n trong nghÞ ®Þnh.

- C¸c quy ph¹m ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn võa thiÕu, võa yÕu.

NghÞ ®Þnh sè 74/2005/N§-CP ® îc ban hµng ngµy 7/6/2005 nh ng m·i tíi

ngµy 17/11/2009 Ng©n hµng Nhµ n íc míi ban hµnh Th«ng t h íng dÉn c¸c biÖn

ph¸o phßng, chèng röa tiÒn. ViÖc chËm ban hµnh th«ng t g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n

trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn t¹i c¸c

ng©n hµng th ¬ng m¹i.

Møc xö ph¹t ®èi víi c¸ nh©n, tæ chøc cã tr¸ch nhiÖm phßng, chèng röa tiÒn

theo NghÞ ®Þnh sè 74/2005/ N§-CP lµ kh¸ thÊp ch a ®ñ r¨n ®e, víi møc ph¹t tèi ®a lµ

30.000.000 ®ång, thÊp so víi møc xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc chøng

kho¸n, ng©n hµng theo Ph¸p lÖnh xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh lµ 500.000.000 ®ång, thÊp

h¬n nhiÒu so víi c¸c chi phÝ ®Ó c¸c ng©n hµng thùc hiÖn nghiªm c¸c biÖn ph¸p phßng,

chèng röa tiÒn

59

- Chi phÝ ®Çu t phÇn mÒm chèng röa tiÒn kh¸ lín so víi quy m« cña c¸c

ng©n hµng th ¬ng m¹i.

§èi víi viÖc ®Çu t phÇn mÒm giao dÞch tiªn tiÕn, trÞ gi¸ tõ 2,5- 4 triÖu USD,

cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh thµnh c«ng ®èi víi c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i th× tíi nay míi chØ

cã mét sè ng©n hµng lín cã uy tÝn nh Vietcombank, Vietinbank, ACB,.. còng míi

triÓn khai ®Çu t phÇn mÒm giao dÞch tiªn tiÕn trong thêi gian gÇn ®©y. Do ®ã viÖc ®Çu

t phÇn mÒm chèng röa tiÒn trÞ gi¸ kho¶ng 2 triÖu USD ch a ® îc c¸c ng©n hµng

th ¬ng m¹i triÓn khai trong thêi gian qua.

KÕT LUËN CH ¥NG 2

Trong ch ¬ng nµy, t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch thùc tr¹ng röa tiÒn, c«ng t¸c phßng,

chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam, qua ®ã ® a ra nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t

® îc vµ nh÷ng tån t¹i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. ViÖt Nam cÇn hµnh ®éng chèng röa

tiÒn v× ®©y lµ vÊn ®Ò uy tÝn cña ®Êt n íc. Mèi nguy hiÓm cña téi ph¹m röa tiÒn x©m

nhËp lµ c¬ cÊu chÝnh trÞ, t¸c ®éng tíi tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng tµi chÝnh, tíi m«i

tr êng ®Çu t vµ lµm gi¶m lßng tin cña nhµ ®Çu t , ®e do¹ kh¸ch du lÞch. Bän téi ph¹m

th êng sö dông nhiÒu ng êi, nhiÒu ng©n hµng kh¸c nhau ngoµi giê, chia tiÒn bÊt hîp

ph¸p thµnh c¸c kho¶n nhá, bu«n tiÒn sang c¸c n íc cã hÖ thèng chèng röa tiÒn kÐm,

dïng tiÒn bÈn ®Ó cung cÊp dÞch vô quan träng rÎ vµ hiÖu qu¶, ®Çu t vµo doanh nghiÖp,

dïng ho¸ ®¬n gi¶, c¸c kho¶n vay gi¶ t¹o, hoµn tr¶ b¶o hiÓm, ®Çu t vµo c¸c c«ng ty ma

vµ c¸c ng©n hµng n íc ngoµi. §Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ® îc triÖt ®Ó vÊn ®Ò trªn ®ßi hái

chóng ta ph¶i cã hÖ thèng gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ ®Ó ®èi phã víi viÖc lîi dông hÖ thèng

ng©n hµng vµo môc ®Ých röa tiÒn. HÖ thèng gi¶i ph¸p nµy sÏ ® îc tr×nh bµy t¹i Ch ¬ng

3.

60

Ch ¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ

thèng ng©n hµng ViÖt Nam

3.1 ChiÕn l îc ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam

NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· vµ ®ang thùc sù trë thµnh mét nÒn kinh tÕ thÞ tr êng

vµ héi nhËp quèc tÕ, vÊn ®Ò ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ

chiÕn l îc ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng chÝnh lµ bé phËn chiÕn l îc ph¸t triÓn träng

t©m trong chiÕn l îc ph¸t triÓn tæng thÓ cña toµn ngµnh.

ViÖt Nam ®· duy tr× ® îc t¨ng tr ëng cao vµ c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m« æn

®Þnh trong mét kho¶ng thêi gian dµi. Do thu nhËp vµ ®êi sèng ng êi d©n ® îc c¶i thiÖn,

nhu cÇu ®èi víi dÞch vô ng©n hµng còng t¨ng lªn. C¸c nç lùc cña chÝnh phñ trong viÖc

c¶i thiÖn m«i tr êng cho ho¹t ®éng ng©n hµng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®a d¹ng hãa

vµ t¨ng chÊt l îng cña c¸c dÞch vô ng©n hµng. TÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy dÉn tíi sù t¨ng

tr ëng cña c¸c dÞch vô ng©n hµng truyÒn thèng vµ xuÊt hiÖn nhiÒu dÞch vô ng©n hµng

hiÖn ®¹i nh ng©n hµng ®iÖn tö, ng©n hµng internet, ng©n hµng di ®éng, ATM,…

Tr íc xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam ®· x©y dùng

chiÕn l îc ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020 vµ

®É ® îc thñ t íng phª chuÈn theo quyÕt ®Þnh sè 112/2006/QDTTg ngµy 24/05/2006.

§Þnh h íng chiÕn l îc ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng nh sau:

Ph¸t triÓn hÖ thèng dÞch vô ng©n hµng ®a d¹ng, ®a tiÖn Ých ® îc ®Þnh h íng

theo nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ trªn c¬ së tiÕp tôc n©ng cao chÊt l îng vµ hiÖu qu¶ c¸c

dÞch vô ng©n hµng truyÒn thèng, ®ång thêi tiÕp cËn nhanh ho¹t ®éng ng©n hµng hiÖn ®¹i

vµ dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng míi c«ng nghÖ cao. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh c¸c

dÞch vô ng©n hµng cña c¸c tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam theo nguyªn t¾c thÞ tr êng, minh

b¹ch, h¹n chÕ bao cÊp vµ chèng ®éc quyÒn cung cÊp dÞch vô ng©n hµng ®Ó tõng b íc

ph¸t triÓn thÞ tr êng dÞch vô ng©n hµng th«ng tho¸ng, c¹nh tranh lµnh m¹nh, an toµn vµ

hiÖu qu¶. T¹o ®iÒu kiÖn cho mäi tæ chøc, c¸ nh©n cã nhu cÇu vµ ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu

61

cÇu vÒ n¨ng lùc, thñ tôc, ®iÒu kiÖn giao dÞch ® îc tiÕp cËn c¸c dÞch vô ng©n hµng.

Tõng b íc tù do hãa gia nhËp thÞ tr êng vµ khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc tÝn dông c¹nh

tranh b»ng chÊt l îng dÞch vô, c«ng nghÖ, uy tÝn th ¬ng hiÖu thay v× dùa chñ yÕu vµo

gi¸ c¶ dÞch vô vµ më réng m¹ng l íi.

Víi chiÕn l îc ph¸t triÓn dÞch vô nh trªn ngµnh ng©n hµng ViÖt nam ®· dÇn

héi nhËp víi xu h íng ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. §iÒu nµy ® a ®Õn nhiÒu c¬ héi vµ còng

nhiÒu th¸ch thøc, mét trong nh÷ng th¸ch thøc ®ã lµ vÊn n¹n röa tiÒn. §Ó chèng l¹i n¹n

röa tiÒn mét c¸ch c¬ b¶n vµ hiÖu qu¶, tr íc m¾t ta cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thiÕt thùc ®Ó

chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng vµ vÒ l©u dµi h¬n n÷a, ®ã lµ nh÷ng gi¶i ph¸p

phßng ngõa nh»m ng¨n chÆn ngay tõ sù ph¸t sinh c¸c nguån tiÒn bÈn, thiÕt lËp hÖ thèng

kiÓm so¸t chÆt chÏ nh»m sím ph¸t hiÖn sù x©m nhËp cña c¸c kho¶n tiÒn bÊt hîp ph¸p

vµ hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng.

3.2 Dù b¸o t×nh h×nh röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam vµ ®Þnh

h íng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam.

3.2.1 Dù b¸o t×nh h×nh röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam

NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy cµng héi nhËp s©u réng víi c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ

giíi më ra nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc cho ngµnh ng©n hµng. Nh÷ng c¬ héi nh n©ng

cao tÝnh c¹nh tranh, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh nh ng th¸ch thøc ®Æt ra nh

c«ng nghÖ cßn t ¬ng ®èi l¹c hËu, n¨ng lùc c¹nh tranh ë c¸c ng©n hµng cßn yÕu kÐm,

hiÖu qu¶ ®iÒu hµnh ch a cao, t¹o nhiÒu kÏ hë cho bän téi ph¹m tÊn c«ng vµo hÖ thèng

tµi chÝnh ng©n hµng ®Ó thùc hiÖn hµnh vi röa tiÒn.

ViÖt Nam dÔ cã téi ph¹m röa tiÒn do nÒn kinh tÕ sö dông nhiÒu tiÒn mÆt, cïng

víi ho¹t ®éng th ¬ng m¹i vµ ®Çu t ngµy cµng gia t¨ng. NÕu kh«ng cã biÖn ph¸p nhanh

vµ hiÖu qu¶ ®Ó ®èi phã th× téi ph¹m röa tiÒn sÏ gia t¨ng vµ sù vËn hµnh hîp ph¸p cña

lÜnh vùc tµi chÝnh t¹i ViÖt Nam sÏ bÞ ¶nh h ëng.

62

Ho¹t ®éng röa tiÒn cã thÓ x¶y ra ë bÊt cø quèc gia nµo vµ bÊt kú lÜnh vùc nµo,

nh ng thùc tÕ ho¹t ®éng röa tiÒn th êng diÔn ra ë khu vùc kinh doanh ng©n hµng,

chøng kho¸n, b¶o hiÓm, bÊt ®éng s¶n,… Do ®Æc thï cña ngµnh ng©n hµng nªn ng êi ta

dÔ sö dông hÖ thèng nµy ®Ó chuyÓn dÞch nh÷ng ®ång tiÒn bÊt hîp ph¸p tõ quèc gia

ch©u lôc nµy ®Õn quèc gia ch©u lôc kh¸c. Bëi vËy ngµnh ng©n hµng dÔ cã kh¶ n¨ng bÞ

l¹m dông ®Ó röa tiÒn cao h¬n c¸c lÜnh vùc kh¸c.

ViÖc t¨ng vèn ®iÒu lÖ ®èi víi c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i cæ phÇn cïng víi xu

h íng cæ phÇn hãa t¹i c¸c ng©n hµng ngµy cµng t¨ng cao, t¹o nhiÒu c¬ héi còng nh kÏ

hë cho c¸c nhµ ®Çu t cã vèn bÊt hîp ph¸p. §iÒu nµy t¹o ra mét rñi ro rÊt lín cho c¸c

ng©n hµng ®èi víi nguy c¬ bÞ liªn lôy trong c¸c vô ¸n kinh tÕ.

HÖ thèng ph¸p luËt ch a ®Çy ®ñ còng lµ trë ng¹i cho hÖ thèng ng©n hµng x©y

dùng mét c¬ chÕ riªng cho m×nh trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn. Tham kh¶o c¸c

tæ chøc quèc tÕ nh : nhãm ch©u ¸- Th¸i B×nh D ¬ng vÒ chèng röa tiÒn vµ lùc l îng

®Æc nhiÖm tµi chÝnh (FAFT) th× hä ®¸nh gi¸ ViÖt Nam lµ quèc gia cßn thiÕu hôt trong

c¬ chÕ phßng, chèng röa tiÒn

Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, chóng ta cã mét bøc tranh tæng thÓ vÒ nguy c¬ röa tiÒn

x¶y ra trªn l·nh thæ ViÖt Nam trong thêi gian tíi, nguy c¬ nµy rÊt cao. §Ó cã thÓ ®Èy lïi

® îc nguy c¬ nµy th× cÇn cã mét hÖ thèng gi¶i ph¸p thÝch hîp dùa trªn chiÕn l îc ph¸t

triÓn dÞch vô ng©n hµng vµ dù b¸o t×nh h×nh röa tiÒn t¹i ViÖt Nam.

3.2.2 §Þnh h íng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam

ë ViÖt Nam, khi nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr êng, cïng víi xu thÕ

héi nhËp vÒ kinh tÕ th× téi ph¹m còng cã chiÒu h íng gia t¨ng, víi tÝnh chÊt, møc ®é

ngµy cµng tinh vi h¬n. C¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n ma tóy, bu«n lËu, tham nhòng ®ã mang

l¹i cho bän téi ph¹m mét l îng tiÒn bÊt chÝnh khæng lå. Ho¹t ®éng tÈy röa tiÒn th êng

® îc ph¸t hiÖn sau khi khëi tè vµ ®iÒu tra c¸c vô ¸n kh¸c, th«ng qua c¸c biÖn ph¸p ®iÒu

tra nghiÖp vô, c¸n bé ®iÒu tra ®ã ph¸t hiÖn ra ho¹t ®éng tÈy röa tiÒn cña bän téi ph¹m.

63

Thêi gian qua, nhµ n íc ta ®· cã nhiÒu nç lùc trong x©y dùng ph¸p luËt vÒ chèng röa

tiÒn vµ tõng b íc triÓn khai ho¹t ®éng chèng röa tiÒn. §Ó chèng l¹i n¹n röa tiÒn hiÖu

qu¶ th× ho¹t ®éng phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam cÇn ph¶i

h íng ®Õn c¸c môc tiªu sau:

Thø nhÊt, cã hiÖu qu¶ trong viÖc ng¨n ngõa téi ph¹m lîi dông hÖ thèng tµi chÝnh,

n©ng cao chÊt l îng qu¶n lÝ rñi ro cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh. T¨ng c êng sù ph¸t triÓn

hÖ thèng tµi chÝnh ViÖt Nam vµ héi nhËp víi toµn cÇu

Thø hai, ph¸t triÓn mét hÖ thèng gi¸m s¸t c¸c dßng vèn, c¶i thiÖn c¸c b¸o c¸o

v ît ng ìng vµ c¸c b¸o c¸o giao dÞch ®¸ng ngê, t¨ng c êng hîp t¸c vµ chia sÎ th«ng

tin gi÷a c¸c c¬ quan phßng, chèng röa tiÒn vµ n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan ®iÒu

tiÕt tµi chÝnh, lËp ph¸p, hµnh ph¸p trong viÖc ph¸t hiÖn, ®iÒu tra vµ chèng téi ph¹m.

Thø ba, ng¨n chÆn, chèng téi ph¹m röa tiÒn b»ng c¸ch tham gia hiÖu qu¶ h¬n

trong hîp t¸c quèc tÕ. Trong ho¹t ®éng phßng, chèng téi ph¹m röa tiÒn . Hîp t¸c quèc

tÕ ®ãng vai trß quan träng v× ®©y lµ lo¹i téi ph¹m th êng ® îc thùc hiÖn ë nhiÒu quèc

gia vµ liªn quan ®Õn téi ph¹m cã tæ chøc, xuyªn quèc gia. §Êu tranh phßng, chèng lo¹i

téi ph¹m nµy ph¶i cã sù hîp t¸c, phèi hîp gi÷a c¸c quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ

giíi.

Thø t , tham gia c¸c tæ chøc quèc tÕ vÒ phßng, chèng röa tiÒn mét c¸ch tÝch cùc

h¬n, nh»m ph¸t triÓn vµ c¶i thiÖn c¸c khu«n khæ phßng, chèng röa tiÒn quèc tÕ.

3.3 C¸c gi¶i ph¸p phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam

3.3.1 Gi¶i ph¸p thuéc vÒ nhµ n íc

3.3.1.1 VÒ luËt ph¸p

Phßng, chèng röa tiÒn lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu, ®Ó ®Êu tranh víi vÊn

n¹n nµy, hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu x©y dùng cho m×nh mét khu«n khæ ph¸p lý phï hîp.

64

Mét hÖ thèng ph¸p lý ®ång bé bao gåm hÖ thèng c¸c v¨n b¶n nh : luËt, ph¸p lÖnh, nghÞ

®Þnh vµ c¸c th«ng t h íng dÉn chi tiÕt, ®ång bé

NghÞ ®Þnh sè 74/2005/ N§-CP ® îc chÝnh phñ ban hµnh ngµy 7/6/2005 vÒ

phßng, chèng röa tiÒn cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/8/2005. NghÞ ®Þnh 74 ra ®êi ®· ®¸p øng

® îc yªu cÇu qu¶n lý vÒ phßng, chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam. NghÞ ®Þnh 74 lµ v¨n b¶n

ph¸p lý ®Çu tiªn ® a ra kh¸i niÖm röa tiÒn vµ lÇn ®Çu tiªn thµnh lËp Trung t©m th«ng tin

phßng, chèng röa tiÒn thuéc Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam víi vai trß lµ trung t©m

quèc gia trong viÖc tiÕp nhËn, ph©n tÝch vµ xö lÝ th«ng tin, b¸o c¸o vÒ phßng, chèng röa

tiÒn. NghÞ ®Þnh 74 lµ c¬ së ph¸p lý ®Çu tiªn cho viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p vÒ phßng,

chèng röa tiÒn t¹i ViÖt Nam ®¸p øng mét phÇn c¸c ®iÒu íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam lµ

thµnh viªn. NghÞ ®Þnh ® îc ban hµnh tõ n¨m 2005 nh ng n¨m 2009 Ng©n hµng nhµ

n íc míi ban hµnh th«ng t h íng dÉn vÒ c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng röa tiÒn; n¨m

2010 Bé tµi chÝnh míi ban hµnh th«ng t h íng dÉn c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng röa

tiÒn trong lÜnh vùc b¶o hiÓm, chøng kho¸n, trß ch¬i gi¶i trÝ cã th ëng theo quy ®Þnh cña

nghÞ ®Þnh 74. §iÒu nµy khiÕn cho viÖc thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n íc ngoµi cña

c¸c ng©n hµng lín cña ViÖt Nam gÆp khã kh¨n.

T¹i hÇu hÕt c¸c n íc, LuËt phßng, chèng röa tiÒn ® îc x©y dùng vµ cã hiÖu lùc

cao nhÊt. ë n íc ta LuËt phßng, chèng röa tiÒn ® îc Quèc héi ban hµnh ngµy

18/6/2012 vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/2013.

VÒ néi dung, LuËt ® îc so¹n th¶o kh¸ gÇn, kh¸ gièng víi c¸c chuÈn mùc quèc

tÕ, ch¾c ch¾n ®©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tham kh¶o c¸c chuÈn mùc nµy còng nh c¸c

chuyªn gia quèc tÕ. Ng©n hµng Nhµ n íc ® a ra 3 lý do t¹i sao ph¶i x©y dùng vµ ban

hµnh luËt phßng, chèng röa tiÒn: (i) kh¾c phôc bÊt cËp cña c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn

hµnh (bÊt cËp vÒ hiÖu lùc ph¸p lý cña v¨n b¶n luËt hiÖn hµnh, vÒ ®èi t îng b¸o c¸o vµ

c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng röa tiÒn; (ii) ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp (v×

c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh ch a ®¸p øng ® îc c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ, vµ do ®ã lµm ¶nh

65

h ëng ®Õn uy tÝn cña ViÖt Nam, t¹o t©m lý e ng¹i cho nhµ ®Çu t n íc ngoµi, g©y khã

kh¨n cho c¸ nh©n vµ tæ chøc ViÖt Nam kinh doanh t¹i n íc ngoµi…); (iii) ®¶m b¶o tu©n

thñ c¸c cam kÕt quèc tÕ (v× c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh ch a néi luËt hãa ® îc c¸c ®iÒu íc

quèc tÕ mµ ViÖt Nam lµ thµnh viªn…). Nh vËy v« h×nh trung Ng©n hµng Nhµ n íc coi

luËt phßng, chèng röa tiÒn chØ lµ mét hµnh ®éng ®¸p øng c¸c yªu cÇu vµ ®ßi hái tõ bªn

ngoµi mµ kh«ng x¸c ®Þnh ® îc r»ng, LuËt phßng, chèng röa tiÒn nÕu ® îc ban hµn vµ

thùc thi nghiªm tóc th× sÏ cßn mang l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc cho chÝnh phñ, c¸c tæ

chøc vµ c¸ nh©n ViÖt Nam.

Nh vËy ®Ó LuËt thùc sù cã hiÖu qu¶ th×: (i) ph¹m vi ®iÒu chØnh cña LuËt

kh«ng chØ tËp trung trong lÜnh vùc ng©n hµng, mµ cßn vµo c¸c lÜnh vùc cã nguy c¬ cao

nh : xæ sè, sßng b¹c, chøng kho¸n, bÊt ®éng s¶n. (ii) LuËt ph¶i ® a c¸c biÖn ph¸p xö

ph¹t cô thÓ ®èi víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thùc hiÖn hµnh vi röa tiÒn, ®ång thêi còng ® a

ra c¸c biÖn ph¸p chÕ tµi thùc sù nghiªm minh ®èi víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kh«ng thùc

hiÖn c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng röa tiÒn theo quy ®Þnh. (iii) Nhµ n íc ph¶i nç lùc

tuyªn truyÒn vµ cã c¸c chÕ tµi hîp lý cho viÖc ¸p dông vµ thùc thi cña LuËt, còng nh tù

b¶n th©n ph¶i nhËn ®Þnh ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ h¬n vÒ ý nghÜa vµ môc ®Ých cña phßng,

chèng röa tiÒn ë ph¹m vi quèc gia vµ trong c¸c nç lùc quèc tÕ. ChØ khi nµo phßng,

chèng röa tiÒn ® îc coi kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô mµ cßn ® îc hiÓu râ lµ

quyÒn lîi cña tõng c¸ nh©n, tæ chøc cã liªn quan th× lóc ®ã viÖc ra ®êi LuËt phßng,

chèng röa tiÒn míi cã ý ngÜa vµ míi mong ® îc thùc thi mét c¸ch nghiªm tóc, hiÖu

qu¶.

Bªn c¹nh ®ã c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Çu t , th ¬ng m¹i, h¶i quan… cÇn bæ

sung c¸c ®iÒu kho¶n vÒ phßng, chèng röa tiÒn ®Ó ®¶m b¶o c«ng t¸c phßng, chèng röa

tiÒn ® îc triÓn khai mét c¸ch ®ång bé vµ cã hiÖu qu¶

Ph¸p lÖnh ngo¹i hèi ® îc ban hµnh víi c¸c quy ®Þnh giao dÞch ngo¹i tÖ th«ng

tho¸ng h¬n tr íc gióp c¸c doanh nghiÖp dÔ dµng trong viÖc thanh to¸n, giao dÞch víi

c¸c ®èi t¸c n íc ngoµi. Nh ng còng t¹o ®iÒu kiÖn cho téi ph¹m röa tiÒn lîi dông

66

chuyÓn ngo¹i tÖ bÈn vµo n íc ta. Do ®ã thêi gian tíi nªn bæ sung thªm c¸c quy ®Þnh

trong Ph¸p lÖnh ngo¹i hèi h íng tíi c¸c môc tiªu vÒ phßng, chèng röa tiÒn.

3.3.1.2 Ban hµnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn

mÆt trong nÒn kinh tÕ.

Trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña bÊt k× quèc gia nµo th× tiÒn mÆt lµ ph ¬ng

tiÖn thanh to¸n kh«ng thÓ thiÕu. Tuy nhiªn tïy theo møc ®é ph¸t triÓn vÒ c«ng nghÖ, thÞ

tr êng, nhu cÇu mµ møc ®é sö dông tiÒn mÆt trong thanh to¸n ë c¸c n íc sÏ kh¸c nhau.

Xu h íng chung lµ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt sÏ ngµy cµng thu hÑp dÇn so víi thanh

to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. ë ViÖt Nam, theo ®¸nh gi¸ c¸c c¬ quan chøc n¨ng, møc ®é

thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt lµ rÊt phæ biÕn, tû lÖ tiÒn mÆt trong tæng ph ¬ng tiÖn thanh

to¸n cßn kh¸ cao so víi nhiÒu n íc trªn thÕ giíi, nªn ViÖt Nam ® îc xem lµ ®iÓm ®Õn

lý t ëng cña bän téi ph¹m röa tiÒn. V× vËy h¹n chÕ sö dông tiÒn mÆt trong thanh to¸n ë

n íc ta lµ mét yªu cÇu bøc thiÕt ®Æt ra ®Ó h¹n chÕ lo¹i téi ph¹m nµy. §Ó thùc hiÖn ® îc

®iÒu nµy, Ng©n hµng Nhµ n íc ®ang phèi hîp cïng víi c¸c bé, ngµnh chøc n¨ng liªn

quan tËp trung nghiªn cøu, triÓn khai c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé ®Ó thóc ®Êy ph¸t triÓn

nhanh dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong x· héi. Sau ®©y lµ mét sè ®Ò xuÊt

®èi víi chÝnh phñ trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kh«ng dïng tiÒn mÆt:

Thø nhÊt, ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch u ®·i vÒ thuÕ, phÝ ®èi víi c¸c tæ chøc cung

øng dÞch vô thanh to¸n. §Çu t cho toµn hÖ thèng ng©n hµng ph¸t triÓn c¸c ph ¬ng tiÖn

thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Nhµ n íc cÇn cã chÝnh s¸ch cô thÓ vµ cã dù ¸n ®Çu t

®Ó liªn kÕt c¸c ng©n hµng thèng nhÊt ph¸t triÓn c¸c ph ¬ng tiÖn thanh to¸n th× sÏ cã kÕt

quÈ tèt h¬n viÖc h¹n chÕ tiÒn mÆt b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh. Gi¶i ph¸p cho thÞ tr êng

thÎ b»ng viÖc kÕt nèi toµn hÖ thèng c¸c ng©n hµng lµ gi¶i ph¸p thùc thi nhÊt. Tr íc hÕt

cÇn hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lý cho thÞ tr êng thÎ nh t¹o hµnh lang ph¸p lý toµn diÖn vµ

®Çy ®ñ, c¸c quy ®Þnh ®iÒu chØnh ho¹t ®éng thÎ cÇn râ rµng vµ ®ång bé. CÇn ph¸t triÓn

trung t©m chuyÓn m¹ch thÎ thèng nhÊt cã kh¶ n¨ng kÕt nèi tÊt c¶ c¸c liªn minh thÎ hiÖn

nay.

67

Thø hai, ®Èy m¹nh thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong khu vùc c«ng. ChÝnh

phñ nªn thùc hiÖn tr¶ l ¬ng, thu nhËp, phóc lîi,… qua tµi kho¶n c¸n bé c«ng chøc, c¸c

c¬ quan nhµ n íc nªn sö dông thÎ mua hµng trong chi tiªu. ViÖc nµy sÏ kiÓm so¸t ® îc

chi tiªu vµ h¹n chÕ tham nhòng trong khu vùc c«ng

Thø ba, x©y dùng c¸c ph ¬ng ¸n miÔn gi¶m thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi c¸c

thanh to¸n qua ng©n hµng, x©y dùng c¬ chÕ tÝnh phÝ dÞch vô thanh to¸n hîp lý ®èi víi

c¸c giao dÞch thanh to¸n liªn ng©n hµng. Tõ ®ã t¸c ®éng tíi c¬ cÊu tÝnh phÝ cña c¸c

ng©n hµng nh»m t¹o mét møc phÝ hîp lÝ, nh»m khuyÕn khÝch sö dông c¸c dÞch vô thanh

to¸n qua ng©n hµng, t¹o thãi quen giao dÞch qua ng©n hµng trong nh©n d©n.

Thø t , hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn

mÆt. Hoµn thiÖn vµ ®ång bé hãa m«i tr êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng

dïng tiÒn mÆt, kÓ c¶ viÖc bæ sung, söa ®æi mét sè néi dung liªn quan ®Õn ho¹t ®éng

thanh to¸n trong hai Dù ¸n LuËt Ng©n hµng Nhµ n íc vµ Dù ¸n LuËt C¸c tæ chøc tÝn

dông, ®Õn viÖc söa ®æi, bæ sung, hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n d íi luËt liªn quan ®Õn c¸c

ph ¬ng thøc thanh to¸n hiÖn ®¹i nh thanh to¸n thÎ, thanh to¸n trùc tiÕp qua Internet,

®iÖn tho¹i di ®éng…

Thø n¨m, tuyÓn dông c¸c c¸n bé cã tr×nh ®é, kinh nghiÖm vµo lµm viÖc t¹i c¸c

bé phËn x©y dùng chiÕn l îc, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng

tiÒn mÆt. X©y dùng c¸c ch ¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u nh»m t¹o ra c¸c chuyªn gia

trong lÜnh vùc thanh to¸n.

3.3.1.3 X©y dùng hÖ thèng thanh tra gi¸m s¸t ng©n hµng hiÖu qu¶

Thùc tiÔn còng nh dù b¸o cho thÊy, c¸c ¸p lùc, khñng ho¶ng trong hÖ thèng

tµi chÝnh ng©n hµng cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng x¸o trén lín vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, thËm chÝ

chñ quyÒn quèc gia. Trong bèi c¶nh ®ã, vÊn ®Ò qu¶n lý tèt thanh tra, gi¸m s¸t ho¹t

®éng cña hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng cã ý nghÜa v« cïng quan träng.

68

Qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa víi sù kiÖn c¸c rµo ch¾n gi÷a c¸c thÞ tr êng tµi chÝnh

trªn thÕ giíi bÞ dì bá dÇn. C¸c luång vèn quèc tÕ di chuyÓn nhanh vµ dÔ dµng tõ thÞ

tr êng n íc nµy sang thÞ tr êng n íc kh¸c, tíi nh÷ng n¬i ®em l¹i lîi nhuËn cao nhÊt.

C¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ® îc tiÕp cËn thÞ tr êng dÔ dµng h¬n trong mét m«i tr êng c¹nh

tranh tù do h¬n hay qu¸ tr×nh tù do hãa thÞ tr êng diÔn ra ngµy cµng s©u s¾c. T¹i ViÖt

Nam trong nh÷ng n¨m qua hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng ®· cã nh÷ng b íc ph¸t triÓn

nhanh chãng, nh÷ng tËp ®oµn tµi chÝnh cã quy m« lín, ho¹t ®éng ®a d¹ng vµ phøc t¹p

h¬n. Xu h íng ®ã lµm cho ho¹t ®éng tµi chÝnh ng©n hµng dÔ bÞ tæn th ¬ng, c¸c ®Þnh

chÕ tµi chÝnh gÆp ph¶i rñi ro nhiÒu h¬n, møc ®é phøc t¹p h¬n. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã yªu cÇu

hÖ thèng thanh tra gi¸m s¸t ph¶i thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n c¶ vÒ cÊu tróc tæ chøc, c¸ch

thøc ho¹t ®éng,..

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng cña thanh tra ng©n hµng ë n íc ta ®· cã

nhiÒu ®æi míi vµ ®ang trong qu¸ tr×nh cñng cè, hoµn thiÖn. Tuy nhiªn tr íc thùc tr¹ng

sè l îng c¸c tæ chøc tÝn dông ngµy cµng t¨ng, ho¹t ®éng vµ dÞch vô ngµy cµng phong

phó vµ hiÖn ®¹i th× ho¹t ®éng thanh tra, gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam ®·

tá ra cßn bÊt cËp, ch a ®¸p øng kÞp yªu cÇu qu¶n lý hÖ thèng ng©n hµng hiÖn ®¹i

Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn hÖ thèng thanh tra gi¸m s¸t ng©n hµng:

Thø nhÊt, hoµn thiÖn bé m¸y tæ chøc thanh tra. HiÖn nay, c¬ quan thanh tra,

gi¸m s¸t ng©n hµng ® îc thµnh lËp trùc thuéc Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam, c¸c ®¬n

vÞ thanh tra ng©n hµng thuéc tæ chøc bé m¸y cña chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n íc vÉn

ph¶i chÞu sù h íng dÉn, chØ ®¹o vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô cña C¬ quan thanh tra, gi¸m

s¸t ng©n hµng vµ sù qu¶n lý cña Ng©n hµng Nhµ n íc chi nh¸nh. M« h×nh trªn hiÖn nay

lµ phï hîp, v× ViÖt Nam lµ n íc ®ang ph¸t triÓn, thÞ tr êng tµi chÝnh ch a s«i ®éng

Nh ng trong thêi gian tíi m«i tr êng ho¹t ®éng ng©n hµng sÏ thay ®æi nhanh chãng,

trong khi ®ã bé m¸y tæ chøc cña Ng©n hµng Nhµ n íc hiÖn t¹i ®ang thÓ hiÖn sù bÊt hîp

lý, ®ßi hái sù ®iÒu chØnh mét c¸ch t ¬ng øng bé m¸y tæ chøc Ng©n hµng Nhµ n íc. CÇn

t¨ng c êng tÝnh hÖ thèng, tËp trung thèng nhÊt cña bé m¸y Ng©n hµng Nhµ n íc b»ng

69

c¸ch tæ chøc s¾p xÕp l¹i m¹ng l íi chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n íc hiÖn cã. C¬ quan

thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng vµ m¹ng l íi chi nh¸nh gåm mét sè ®¬n vÞ thanh tra

ng©n hµng khu vùc trùc thuéc. C¸c ®¬n vÞ thanh tra ng©n hµng ®éc lËp víi Ng©n hµng

Nhµ n íc vµ chÞu sù qu¶n lý, chØ ®¹o vµ h íng dÉn vÒ c«ng t¸c tæ chøc, c¸n bé vµ

chuyªn m«n nghiÖp vô cña c¬ quan thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng.

Thø hai, t¨ng c êng sù phèi hîp ho¹t ®éng cña thanh tra Ng©n hµng Nhµ n íc

víi c¸c bé phËn cã liªn quan kh¸c vµ víi bé phËn kiÓm so¸t néi bé cña c¸c tæ chøc tÝn

dông

Thø ba, hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ an toµn phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, t¨ng

c êng phèi hîp víi B¶o hiÓm tiÒn göi vµ Trung t©m th«ng tin tÝn dông ®Ó ®¶m b¶o an

toµn hÖ thèng. VËn dông tèt h¬n n÷a chuÈn mùc quèc tÕ vÒ thanh tra ng©n hµng vµo

ViÖt Nam. HiÖn nay, hÖ thèng chuÈn mùc vÒ thanh tra gi¸m s¸t ng©n hµng do ñy ban

Basel ®Ò xuÊt ® îc nhiÒu quèc gia ¸p dông ®Ó nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thanh

tra, gi¸m s¸t ng©n hµng. §¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña c¬ quan thanh tra gi¸m s¸t theo

m« h×nh míi, mét yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông (®èi t îng cña c¬ quan

thanh tra gi¸m s¸t ng©n hµng) lµ viÖc ® a vµo ¸p dông c¸c chuÈn mùc vµ th«ng lÖ quèc

tÕ vÒ ho¹t ®éng ng©n hµng.

Thø t , thiÕt lËp mèi quan hÖ víi thanh tra, gi¸m s¸t ë c¸c n íc ®Ó b¶o ®¶m h÷u

hiÖu thanh tra gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc tÝn dông n íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ

®oµn kÕt phèi hîp víi phßng, chèng khñng ho¶ng tµi chÝnh.

Thø n¨m, th êng xuyªn duy tr× mèi liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c Vô, Côc, c¸c

phßng ban. C¸c phßng chøc n¨ng cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng thanh tra ®Òu ph¶i cã

tr¸ch nhiÖm vµ gãp phÇn thùc hiÖn nhiÖm vô nµy trªn c¬ së n¾m b¾t, trao ®æi th«ng tin

vµ phèi hîp víi phßng thanh tra ®Ó cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn, xö lý kÞp thêi.

70

3.3.1.4 Thùc hiÖn phßng, chèng tham nhòng cã hiÖu qu¶

Mét trong nh÷ng nguån gèc cña tiÒn “bÈn” chÝnh lµ tiÒn do tham nhòng. ViÖc

phßng vµ chèng röa tiÒn sÏ cã hiÖu qu¶ nÕu chóng ta t¨ng c êng phßng, chèng tham

nhòng. KÕt qu¶ nghiªn cøu thùc tr¹ng tham nhòng cho thÊy, trong nh÷ng n¨m qua t×nh

h×nh téi ph¹m tham nhòng x¶y ra ë hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi; tÝnh chÊt,

møc ®é nghiªm träng liªn quan ®Õn nhiÒu ®Þa ph ¬ng, nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp, nhiÒu

lÜnh vùc kinh tÕ träng ®iÓm vµ mét sè c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp. NhiÒu vô ¸n tham

nhòng ® îc ph¸t hiÖn, ®iÒu tra, xö lý cã quy m« lín thÓ hiÖn ë ®èi t îng ph¹m téi,

l îng tµi s¶n bÞ chiÕm ®o¹t, thÊt tho¸t cho Nhµ n íc. Trong c¸c vô ¸n tham nhòng ® îc

ph¸t hiÖn, xö lý ®· xuÊt hiÖn xu h íng liªn kÕt, h×nh thµnh tæ chøc ph¹m téi trong c¸c

khu vùc, lÜnh vùc kinh tÕ, téi ph¹m tham nhòng cã yÕu tè n íc ngoµi víi tÝnh chÊt ngµy

cµng tinh vi, phøc t¹p.

Mét sè gi¶i ph¸p phßng ngõa tham nhòng:

Thø nhÊt, t¨ng c êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng, sù qu¶n lý cña Nhµ n íc ®èi víi

c«ng t¸c phßng, chång tham nhòng. Huy ®éng sù tham gia ®ång bé cña c¶ hÖ thèng

chÝnh trÞ vµ toµn x· héi, t¹o søc m¹nh tæng hîp ®Êu tranh phßng, chèng tham nhòng.

HiÖn thùc hãa c¸c nghÞ quyÕt cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n íc b»ng quyÕt t©m vµ

hµnh ®éng thiÕt thùc, rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a nhËn thøc vµ trong hµnh ®éng cô thÓ

phßng, chèng tham nhòng, l·ng phÝ.

Thø hai, t¨ng c êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc, truyÒn th«ng vÒ c«ng t¸c

phßng, chèng tham nhòng. C¸c cÊp uû ®¶ng, chÝnh quyÒn cÇn dµnh sù quan t©m ®óng

møc l·nh ®¹o, chØ ®¹o c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ®Ó n©ng cao nhËn thøc trong

toµn x· héi vÒ t¸c h¹i cña tÖ tham nhòng vµ ®Ó tõng c¸n bé, ®¶ng viªn, c«ng chøc, viªn

chøc x¸c ®Þnh râ h¬n tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong phßng, chèng tham nhòng. Cã chÝnh

s¸ch truyÒn th«ng ®óng ®¾n, mét mÆt lªn ¸n m¹nh mÏ h×nh vi tham nhòng ®i ®«i víi

viÖc biÓu d ¬ng, nh©n réng nh÷ng tÊm g ¬ng ®iÓn h×nh, dòng c¶m ®Êu tranh chèng

tham nhòng; t¹o vµ ®Þnh h íng d luËn tÝch cùc ®Êu tranh phßng, chèng tham nhòng.

71

Thø ba, tiÕp tôc khÈn tr ¬ng bæ sung, hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý

kinh tÕ - x· héi; ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, kiªn quyÕt lo¹i bá nh÷ng c¶n trë vÒ thÓ

chÕ vµ thñ tôc hµnh chÝnh t¹o ®iÒu kiÖn cho s¸ch nhiÔu, tham nhòng. Nhanh chãng x©y

dùng quy ®Þnh cô thÓ ®Ó xö lý ® îc ngay viÖc miÔn nhiÖm, b·i nhiÖm, t¹m ®×nh chØ

chøc vô cña ng êi cã dÊu hiÖu tham nhòng vµ xö lý tr¸ch nhiÖm ng êi ®øng ®Çu khi ®Ó

x¶y ra tham nhòng trong c¬ quan, tæ chøc, ®¬n vÞ do m×nh qu¶n lý, phô tr¸ch.

Rµ so¸t c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh, kh¾c phôc nh÷ng s¬ hë, thiÕu sãt, tr íc hÕt lµ

trong nh÷ng lÜnh vùc dÔ x¶y ra tham nhòng nh : Qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai, tµi nguyªn

kho¸ng s¶n; ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n; qu¶n lý ng©n s¸ch, thu thuÕ, phÝ; qu¶n lý, sö dông

vèn, tµi s¶n trong doanh nghiÖp nhµ n íc; tÝn dông, ng©n hµng; c«ng t¸c tæ chøc, c¸n

bé; quan hÖ gi÷a c¬ quan nhµ n íc víi ng êi d©n vµ doanh nghiÖp. Sím hoµn thiÖn ®Ó

® a vµo thùc hiÖn §Ò ¸n kiÓm so¸t thu nhËp cña ng êi cã chøc vô, quyÒn h¹n ®Ó kiÓm

so¸t vµ phßng ngõa tham nhòng.

Tõng b íc thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l ¬ng, phô cÊp, phÊn ®Êu ®Ó c¸n bé, c«ng chøc,

viªn chøc chñ yÕu sèng b»ng l ¬ng vµ cã møc thu nhËp t ¬ng ® ¬ng møc thu nhËp kh¸

trong x· héi. Cã chÕ ®é ®·i ngé t ¬ng xøng, ®i kÌm tr¸ch nhiÖm râ rµng ®èi víi c¸n bé,

c«ng chøc trong c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ chuyªn tr¸ch phßng, chèng tham nhòng.

Thø t , tiÕp tôc hoµn thiÖn thÓ chÕ vµ t¨ng c êng n¨ng lùc thanh tra, kiÓm tra,

kiÓm to¸n, gi¸m s¸t, ®iÒu tra, truy tè xÐt xö trong ph¸t hiÖn, xö lý hµnh vi tham nhòng.

Tr íc m¾t cÇn tËp trung h¬n n÷a c«ng t¸c ph¸t hiÖn, xö lý hµnh vi tham nhòng ®Ó ®ñ

søc r¨n ®e,

Thø n¨m, ®Èy m¹nh vµ t¨ng c êng hîp t¸c quèc tÕ vÒ phßng, chèng tham

nhòng. Chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ trªn lÜnh vùc phßng, chèng tham nhòng. T¨ng c êng

t ¬ng trî t ph¸p, nhÊt lµ t ph¸p h×nh sù ®Ó xö lý hµnh vi tham nhòng cã yÕu tè n íc

ngoµi vµ thu håi tµi s¶n tham nhòng. TriÓn khai nghiªm tóc KÕ ho¹ch thùc hiÖn C«ng

íc vµ Quy chÕ phèi thùc hiÖn C«ng íc cña Liªn hîp quèc vÒ chèng tham nhòng. Tæ

72

chøc nghiªn cøu, häc tËp, trao ®æi ®Ó tiÕp thu cã chän läc kinh nghiÖm cña c¸c n íc vµ

c¸c tæ chøc quèc tÕ trong phßng, chèng tham nhòng. T¨ng c êng ®èi tho¹i ®Ó b¹n bÌ

quèc tÕ thÊy râ quyÕt t©m phßng, chèng tham nhòng cña §¶ng vµ Nhµ n íc ta.

3.3.1.5 Sù phèi hîp gi÷a c¸c ban ngµnh

Ho¹t ®éng röa tiÒn thùc chÊt lµ téi ph¹m ph¸t sinh cña c¸c lo¹i téi ph¹m kh¸c.

Do ®ã viÖc phßng, chèng téi ph¹m nµy cÇn ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c ban

ngµnh nh : ng©n hµng, c«ng an, chøng kho¸n, bÊt ®éng s¶n, b¶o hiÓm,… Nh ng ®Ó thiÕt

lËp ® îc c¬ chÕ phèi hîp ®ång bé hiÖu qu¶ gi÷a c¸c ban ngµnh lµ mét viÖc rÊt khã. Giai

®o¹n ®Çu cã thÓ cã c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c bé ngµnh cã kh¶ n¨ng, kinh nghiÖm tiÕp

xóc víi lo¹i téi ph¹m nµy nh : ng©n hµng, c«ng an.

Mét sè gi¶i ph¸p nh»m phèi hîp hiÖu qu¶ gi÷a ngµnh ng©n hµng vµ c«ng an

trong viÖc phßng, chèng röa tiÒn:

Thø nhÊt, Côc phßng, chèng röa tiÒn cÇn th êng xuyªn cËp nhËt danh

s¸ch ®en tõ Bé c«ng an ®Ó cung cÊp th«ng tin cho c¸c ng©n hµng.

Thø hai, c¸c giao dÞch ®¸ng ngê ® îc Côc phßng, chèng röa tiÒn chuyÓn

tíi Bé c«ng an ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra cÇn cã sù ph¶n håi vÒ kÕt qu¶ ®iÒu tra

Thø ba, Côc phßng, chèng röa tiÒn, c¬ quan c¶nh s¸t ®iÒu tra Bé c«ng an

vµ c¸c c¬ quan kh¸c cã liªn quan nªn céng t¸c nghiªn cøu c¸c lo¹i h×nh röa tiÒn, qua ®ã c¶i tiÕn vµ chia sÎ ph ¬ng ph¸p ®iÒu tra.

3.3.2 Gi¶i ph¸p thuéc vÒ ng©n hµng nhµ n íc

3.3.2.1 §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ phßng, chèng röa tiÒn. Th êng

xuyªn tæ chøc c¸c buæi täa ®µm vÒ phßng, chèng röa tiÒn víi c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i

MÆc dï ph¶i mÊt nhiÒu n¨m ®Ó chuÈn bÞ nh ng khi c¸c biÖn ph¸p ® îc nªu

trong nghÞ ®Þnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn võa ® îc c«ng bè ®· g©y bÊt ngê, lo l¾ng cho

73

nhiÒu ng êi d©n vµ doanh nghiÖp, v× th«ng tin nµy rÊt nh¹y c¶m trong giíi lµm ¨n, cã

thÓ sÏ ¶nh h ëng ®Õn c¸c giao dÞch t¹i ng©n hµng. Theo kh¶o s¸t th× nh÷ng ng êi giao

dÞch t¹i ng©n hµng bµn kh¸ nhiÒu vÒ h¹n møc giao dÞch bÞ ® a vµo kiÓm so¸t vµ c¸c hÖ

lôy cã thÓ cã mét khi giao dÞch cña hä ® îc ng©n hµng b¸o c¸o cho Trung t©m Th«ng

tin phßng, chèng röa tiÒn. Do kh«ng ® îc tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch khiÕn ng êi d©n vµ

doanh nghiÖp lo l¾ng nh chÝnh hä trë thµnh ®èi t îng cña ho¹t ®éng chèng röa tiÒn.

Do ®ã, Ng©n hµng Nhµ n íc cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch ®Ó ng êi

d©n hiÓu, t¹o sù an t©m cho ng êi d©n vµ doanh nghiÖp vÒ môc tiªu chèng röa tiÒn. Cô

thÓ, cÇn ph¶i tuyªn truyÒn cho ng êi d©n hiÓu vÒ giao dÞch ph¶i b¸o c¸o, ®ã lµ viÖc

ng©n hµng ghi l¹i vµ b¸o c¸o c¸c giao dÞch nh mét nghiÖp vô néi bé cña ng©n hµng,

kh«ng liªn quan ®Õn kh¸ch hµng vµ c¸c th«ng tin nµy lµ hoµn toµn bÝ mËt.

Ng©n hµng nhµ n íc cÇn phèi hîp víi hiÖp héi ng©n hµng më c¸c líp ®µo t¹o

vÒ kÜ n¨ng phßng, chèng röa tiÒn cho c¸c c¸n bé ng©n hµng th ¬ng m¹i lµm c«ng t¸c

giao dÞch víi kh¸ch hµng ®Ó cã nh÷ng gi¶i thÝch kÞp thêi cho kh¸ch hµng vÒ c«ng t¸c

phßng, chèng röa tiÒn mµ ng©n hµng ®ang thùc hiÖn.

ViÖc th êng xuyªn tæ chøc c¸c buæi täa ®µm vÒ phßng, chèng röa tiÒn víi c¸c

ng©n hµng th ¬ng m¹i ®em l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých: (i) t¹o c¬ héi ®Ó Côc phßng, chèng röa

tiÒn nhËn ® îc c¸c ý kiÕn ph¶n håi cña c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i trong viÖc thùc hiÖn

c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng röa tiÒn (ii) c¬ héi ®Ó c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i trao ®æi

kinh nghiÖm vÒ phßng, chèng röa tiÒn.

3.3.2.2Ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña trung t©m th«ng tin tÝn

dông

Ho¹t ®éng cña Trung t©m th«ng tin tÝn dông (CIC) c¸c n¨m qua ®· hç trî rÊt

nhiÒu trong viÖc cung cÊp th«ng tin cho c¸c tæ chøc tÝn dông. Trung t©m th«ng tin

phßng, chèng röa tiÒn ® îc Ng©n hµng Nhµ n íc thµnh lËp víi sù ra ®êi cña nghÞ ®Þnh

74. Tuy chøc n¨ng, nhiÖm vô cña hai trung t©m nµy kh¸c nhau nh ng nguån d÷ liÖu ®Ó

khai th¸c cã phÇn gièng nhau, ®ã chÝnh lµ c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng thùc hiÖn c¸c

74

giao dÞch qua ng©n hµng. Do ®ã nÕu cã sù phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a hai trung t©m nµy

th× hiÖu qu¶ ho¹t ®éng sÏ cao h¬n. Trung t©m th«ng tin phßng, chèng röa tiÒn sÏ sö

dông c¸c d÷ liÖu s½n cã cña CIC ®Ó gi¶m bít thêi gian, chi phÝ thu thËp th«ng tin ban

®Çu vµ ®ång thêi sÏ cung cÊp l¹i cho CIC nh÷ng th«ng tin ®· ® îc xö lý vÒ c¸c ho¹t

®éng röa tiÒn qua ng©n hµng nh»m gióp c¸c tæ chøc tÝn dông ng¨n chÆn hµnh vi röa tiÒn

th«ng qua ho¹t ®éng cÊp tÝn dông.

Mét sè biÖn ph¸p nh»m ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña CIC

Thø nhÊt, Ng©n hµng Nhµ n íc cÇn cã quy ®Þnh b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ c¸c tæ

chøc tÝn dông ph¶i tham gia trong viÖc cung cÊp, cËp nhËt th«ng tin, sè liÖu vÒ kh¸ch

hµng vµ viÖc sö dông th«ng tin tÝn dông ph¶i trë thµnh nguyªn t¾c b¾t buéc trong c«ng

t¸c xÐt duyÖt cÊp tÝn dông

Thø hai, ®Ó ®¸p øng ® îc nhu cÇu ph¸t triÓn, CIC cÇn ph¶i x©y dùng mét kho d÷

liÖu phong phó, ®a d¹ng vµ chÊt l îng h¬n; cÇn tÝch cùc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin,

truyÒn th«ng tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, n©ng cao chÊt l îng nguån nh©n lùc nh»m thu thËp ®Ó

n©ng cao kh¶ n¨ng vµ tèc ®é xö lý th«ng tin phôc vô c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ cung cÊp

cho c¸c kh¸ch hµng; ®a d¹ng c¸c kªnh cung cÊp vµ dÞch vô th«ng tin ®¶m b¶o an toµn,

b¶o mËt, c«ng khai; n©ng cao ®é chuÈn d÷ liÖu ®¹t chuÈn quèc tÕ ®Ó phôc vô tèt c«ng

t¸c qu¶n lý ®iÒu hµnh cña Ng©n hµng Nhµ n íc vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c tæ

chøc tÝn dông.

Thø ba, CIC cÇn chó träng h¬n ®Õn ®é chÝnh x¸c cña th«ng tin trong thu thËp vµ

xö lý; t¨ng tÝnh kiÓm so¸t vµ ®Èy m¹nh hîp t¸c c«ng - t ®Ó qu¶n lý toµn diÖn th«ng tin

vÒ kh¸ch hµng vay; chó träng ®Õn tÝnh ®Çy ®ñ khi bæ sung c¸c lo¹i th«ng tin cã ®ñ ph©n

tÝch x· héi, chÊm ®iÓm tÝn dông ®ñ c¬ së tin cËy cho c¸c tæ chøc cã thÓ quyÕt ®Þnh cÊp

tÝn dông,…

Thø t , CIC cÇn cã mèi quan hÖ th êng xuyªn víi c¸c c¬ quan th«ng tin, c¬

quan qu¶n lý nhµ n íc, c¬ quan ph¸p luËt ®Ó lµm phong phó thªm th«ng tin hiÖn t¹i.

TËp huÊn, ®µo t¹o nghiÖp vô chuyªn s©u cho ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn trong trung t©m.

75

3.3.2.3 C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi vÊn ®Ò tù do hãa c¸c giao dÞch tµi chÝnh quèc

Tù do ho¸ c¸c giao dÞch tµi chÝnh quèc tÕ sÏ ®em l¹i nh÷ng lîi Ých nh : (i)

cïng víi xu thÕ më cöa, giao l u quèc tÕ ngµy cµng t¨ng, nhu cÇu chi tr¶, thanh to¸n

cho c¸c giao dÞch v·ng lai ngµy cµng lín, nh ng ®©y chñ yÕu lµ nh÷ng kho¶n thanh

to¸n, chi tr¶ cho c¸c nhu cÇu th êng xuyªn cÇn thiÕt víi kim ng¹ch kh«ng lín. ViÖc tù

do ho¸ c¸c giao dÞch nµy tr íc hÕt sÏ gi¶m bít chi phÝ x· héi, gi¶m bít phiÒn hµ cho

ng êi d©n khi cã nhu cÇu mua ngo¹i tÖ chuyÓn ra n íc ngoµi v× nh÷ng môc ®Ých hîp

ph¸p; (ii) tù do di chuyÓn luång vèn quèc tÕ sÏ cho phÐp c¸c n íc cã nguån tiÕt kiÖm

h¹n chÕ sÏ thu hót ® îc nguån tµi chÝnh cña c¸c n íc kh¸c cho c¸c dù ¸n ®Çu t cã hiÖu

qu¶ trong n íc, cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t cña m×nh;

®ång thêi, ph©n t¸n rñi ro th«ng qua viÖc ®Çu t réng r·i h¬n. Tù do ho¸ viÖc chu

chuyÓn vèn còng cã vai trß lµm thóc ®Èy ho¹t ®éng th ¬ng m¹i gi÷a c¸c n íc.

Tuy nhiªn, viÖc tù do hãa c¸c giao dÞch v·ng lai cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c

ho¹t ®éng lîi dông chÝnh s¸ch qu¶n lý th«ng tho¸ng cña ChÝnh phñ vµ Ng©n hµng

Trung ¬ng ®Ó t×m c¸ch t¹o c¸c giÊy tê gi¶, môc ®Ých gi¶ nh»m chuyÓn tiÒn ra n íc

ngoµi víi kim ng¹ch nhá nh ng nhiÒu lÇn phôc vô cho ho¹t ®éng bu«n lËu, röa tiÒn

Mét sè nguyªn t¾c cÇn xem xÐt khi thùc hiÖn tù do hãa c¸c giao dÞch tµi chÝnh

quèc tÕ: (i) - Lµnh m¹nh ho¸ hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng tr íc khi tù do ho¸ c¸c

giao dÞch quèc tÕ; (ii) Tù do ho¸ c¸c giao dÞch vèn ph¶i g¾n liÒn víi viÖc t¨ng c êng kû

luËt tµi chÝnh; (iii) T¹o lËp h¹ tÇng c¬ së cho c¸c thÞ tr êng trong n íc tr íc khi tù do

ho¸ c¸c giao dÞch tµi chÝnh quèc tÕ; (iv) Tù do hãa c¸c giao dÞch vèn dµi h¹n tr íc khi

tù do hãa c¸c giao dÞch vèn ng¾n h¹n

3.3.2.4 Ban hµnh quy chÕ gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ phßng,

chèng röa tiÒn

ViÖc ban hµnh quy chÕ gi¸m s¸t sÏ gióp cho C¬ quan thanh tra cña Ng©n hµng

Nhµ n íc vµ Côc phßng, chèng röa tiÒn chñ ®éng trong viÖc thanh tra gi¸m s¸t c¸c

76

ng©n hµng th ¬ng m¹i. Qua ®ã ® a ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu yªu cÇu c¸c tæ chøc tÝn

dông thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn. §èi víi ng©n hµng

th ¬ng m¹i, bªn c¹nh viÖc ban hµnh quy chÕ gi¸m s¸t, Ng©n hµng nhµ n íc cÇn ® a

tiªu chÝ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ phßng, chèng röa tiÒn vµo trong bé tiªu chuÈn ®¸nh

gi¸ xÕp h¹ng c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i.

3.3.2.5 T¨ng c êng hîp t¸c quèc tÕ

Trong ho¹t ®éng phßng, chèng téi ph¹m röa tiÒn, hîp t¸c quèc tÕ ®ãng vai trß

quan träng v× ®©y lµ lo¹i téi ph¹m th êng ® îc thùc hiÖn ë nhiÒu quèc quèc gia vµ liªn

quan ®Õn téi ph¹m cã tæ chøc, xuyªn quèc gia. §Êu tranh phßng, chèng lo¹i téi ph¹m

nµy ph¶i cã sù hîp t¸c, phèi hîp gi÷a c¸c quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.

Hîp t¸c quèc tÕ vÒ phßng, chèng téi ph¹m röa tiÒn thÓ hiÖn tr íc hÕt ë viÖc

tham gia, kÝ kÕt c¸c ®iÒu íc quèc tÕ lµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lÝ cã hiÖu lùc chung gi÷a

c¸c quèc gia thµnh viªn. Tõ ®ã, hîp t¸c trªn nh÷ng lÜnh vùc cô thÓ nh trao ®æi th«ng

tin, dÉn ®é téi ph¹m, tÞch thu tµi s¶n, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c¬ së vËt chÊt… Th«ng

qua viÖc trao ®æi nµy, c¬ quan ®iÒu tra cña c¸c quèc gia liªn quan gióp nhau ph¸t hiÖn

vµ hßan thiÖn hå s¬ ®Ó xö lÝ c¸c b¨ng nhãm téi ph¹m xuyªn quèc gia.

3.3.3 Gi¶i ph¸p thuéc vÒ ng©n hµng th ¬ng m¹i

3.3.3.1 Thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ phßng, chèng röa tiÒn

HiÖn nay, t¹i hÇu hÕt c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ®Òu ch a cã bé phËn phßng,

chèng röa tiÒn, vµ nÕu cã còng chØ ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt kiªm nhiÖm nªn c«ng t¸c

phßng, chèng röa tiÒn ch a ® îc chó träng vµ hiÖu qu¶ cßn thÊp. Do ®ã cÇn ph¶i xóc

tiÕn thµnh lËp mét bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ phßng, chèng röa tiÒn ®Ó thu thËp, tæng hîp

mäi th«ng tin vÒ nh÷ng giao dÞch ®¸ng ngê b¸o c¸o Ban l·nh ®¹o ng©n hµng nghiªn cøu

xö lÝ; thµnh lËp bé phËn kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé ho¹t ®éng chuyªn tr¸ch trùc thuéc

Tæng gi¸m ®èc bao gåm Phßng KiÓm tra néi bé t¹i Héi së chÝnh vµ Phßng KiÓm tra néi

bé t¹i c¸c chi nh¸nh. Th«ng qua ho¹t ®éng cña bé m¸y kiÓm tra kiÓm to¸n néi bé, ng©n

77

hµng gi¸m s¸t viÖc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, quy ®Þnh cña NHNN vµ c¸c

c¬ quan thÈm quyÒn còng nh c¸c quy tr×nh nghiÖp vô, ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c

quy ®Þnh néi bé kh¸c cña c¸c bé phËn trong ng©n hµng nh»m phßng, chèng viÖc lîi

dông hÖ thèng ng©n hµng ®Ó röa tiÒn

3.3.3.2 Thµnh lËp mét bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ ph©n tÝch th«ng tin kh¸ch hµng

C¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i hiÖn nay víi khèi l îng kh¸ch hµng giao dÞch rÊt

lín, bän téi ph¹m röa tiÒn qua ng©n hµng th«ng qua rÊt nhiÒu h×nh thøc, nªn ®Ó ng©n

hµng cã thÓ nhËn diÖn ho¹t ®éng röa tiÒn th× tÊt c¶ c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng vµ c¸c

giao dÞch cña kh¸ch hµng cÇn ® îc tËp trung vÒ mét ®Çu mèi ®Ó ® îc xö lý vµ l u gi÷

mét c¸ch cã hÖ thèng. Do ®ã, viÖc c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i lËp mét bé phËn chuyªn

tr¸ch vÒ ph©n tÝch th«ng tin kh¸ch hµng lµ cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh

vµ qua ®ã sÏ kiÓm so¸t ® îc n¹n röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng

Bé phËn chuyªn tr¸ch cÇn thùc hiÖn nh÷ng viÖc nh :

Thø nhÊt, “hiÓu ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò mÊu chèt cña kh¸ch hµng” lµ nguyªn t¾c

hµng ®Çu trong kinh doanh cña ng©n hµng ®Ó võa phßng, chèng rñi ro còng nh ®Ó phôc

vô kh¸ch hµng tèt nhÊt. V× vËy, bé phËn chuyªn tr¸ch cÇn thu thËp th«ng tin vµ t×m hiÓu

kh¸ch hµng kü l ìng trªn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô then chèt cña ng©n hµng, tõ

nghiÖp vô tÝn dông, b¶o l·nh, nhËn tiÒn göi, thanh to¸n,...Bé phËn chuyªn tr¸ch trong

ng©n hµng cÇn liªn hÖ chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh : trung t©m th«ng tin tÝn

dông CIC cña NHNN, c¬ quan Interpol ®Ó chñ ®éng n¾m b¾t th«ng tin vÒ kh¸ch hµng.

HiÖn nay, mét sè NHTM ViÖt Nam ®· hoµn thiÖn Module CIF qu¶n lý hå s¬ kh¸ch

hµng ®Ó bÊt kú lóc nµo truy cËp vµo hÖ thèng sÏ cã bøc tranh toµn diÖn vÒ kh¸ch hµng

víi nh÷ng th«ng tin ®Çy ®ñ, chi tiÕt vµ th êng xuyªn ® îc cËp nhËt.

Thø hai, “hiÓu ® îc môc ®Ých cña kh¸ch hµng khi ®Õn ng©n hµng”, theo ®ã,

cã thÓ kiÓm tra chÆt chÏ môc ®Ých sö dông c¸c giao dÞch cña ng©n hµng. VÝ dô, ®èi víi

ho¹t ®éng tÝn dông, bé phËn chuyªn tr¸ch cÇn gi¸m s¸t c¸c kho¶n vay kh¸ch hµng

th«ng qua viÖc theo dâi s¸t sao ho¹t ®éng ®Çu t kinh tÕ cña doanh nghiÖp trong tõng

78

giai ®o¹n tr íc, trong vµ sau khi cho vay. Tõ ®ã, ng©n hµng cã thÓ kiÓm so¸t ® îc c¸c

kho¶n cho vay cña ng©n hµng, h¹n chÕ viÖc sö dông vèn vay vµo c¸c môc ®Ých bÊt hîp

ph¸p. §èi víi c¸c kho¶n tiÒn göi, trong qu¸ tr×nh t vÊn, ng©n hµng sÏ hiÓu râ ® îc

nguån gèc kho¶n tiÒn ®ã còng nh h×nh thøc ®Çu t cña kho¶n tiÒn ®Ó tiÖn theo dâi,

qu¶n lý.

Thø ba, bé phËn chuyªn tr¸ch lu«n theo dâi s¸t sao môc ®Ých cña c¸c kho¶n

chuyÓn tiÒn ®Ó ®Ò phßng sù lîi dông cña bän téi ph¹m, tr¸nh hiÖn t îng hîp thøc ho¸

c¸c kho¶n tiÒn bÊt hîp ph¸p vµo ng©n hµng.

3.3.3.3 N©ng cao n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro t¹i c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i

Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng n÷a lµ ph¶i t¨ng c êng n©ng cao n¨ng

lùc qu¶n trÞ rñi ro t¹i c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i, nh»m h¹n chÕ mét c¸ch tèi ®a nhÊt

hiÖn t îng röa tiÒn qua ng©n hµng.

§Ó n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh, n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro, c¸c ng©n hµng nªn

thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p :

Thø nhÊt, ph¶i x©y dùng vµ hoµn thiÖn chiÕn l îc chÝnh s¸ch qu¶n trÞ rñi ro

®óng ®¾n. Thùc hiÖn c¶i tæ toµn diÖn c¸c yÕu tè cã ¶nh h ëng t¸c ®éng ®Õn n¨ng lùc

qu¶n trÞ rñi ro, bao gåm ho¹ch ®Þnh vµ x©y dùng chiÕn l îc vµ chÝnh s¸ch qu¶n trÞ rñi

ro; t¸i c¬ cÊu bé m¸y tæ chøc; ®Èy m¹nh ¸p dông c¸c c«ng cô ®o l êng...

Thø hai, t¸i c¬ cÊu bé m¸y tæ chøc qu¶n trÞ rñi ro theo h íng bé phËn chuyªn

tr¸ch qu¶n lý, t¸ch b¹ch bé m¸y qu¶n trÞ rñi ro ®éc lËp víi kinh doanh; tiÕn tíi thùc

hiÖn qu¶n trÞ rñi ro theo ngµnh däc, gi¶m dÇn møc ®é ñy quyÒn ph©n cÊp theo hµng

ngang.

Thø ba, thùc hiÖn quy tr×nh, quy chÕ hãa mäi ho¹t ®éng trong ng©n hµng, thùc

hiÖn nguyªn t¾c "hai tay bèn m¾t" ë mäi kh©u trong ng©n hµng.

79

Thø t , n©ng cao chÊt l îng c¸c c«ng cô ®o l êng rñi ro vµ tiÕp tôc ¸p dông

c¸c c«ng cô ®o l êng rñi ro míi.

Thø n¨m, thùc hiÖn minh b¹ch vµ c«ng khai hãa th«ng tin. Chøc n¨ng nµy

chÝnh lµ c¬ së, ®éng lùc ®Ó n©ng cao chÊt l îng qu¶n trÞ rñi ro. ViÖc minh b¹ch vµ c«ng

khai th«ng tin kh«ng chØ ® îc thùc hiÖn gi÷a c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i víi Ng©n hµng

Nhµ n íc mµ cßn ph¶i thùc hiÖn ngay trong néi bé ng©n hµng th ¬ng m¹i".

Thø s¸u, c¸c ng©n hµng còng cÇn quan t©m ®Õn c«ng t¸c qu¶n trÞ néi bé. Qu¶n

trÞ néi bé tèt sÏ gióp ng©n hµng ho¹t ®éng tèt vµ chñ ®éng n¾m b¾t nh÷ng biÕn ®éng

trªn thÞ tr êng. §Ó qu¶n trÞ néi bé tèt, tõ c¸c cÊp cao nhÊt cña ng©n hµng ph¶i x©y dùng

® îc c¬ chÕ kiÓm so¸t nh»m ng¨n chÆn c¸c giao dÞch tiÒm Çn nhiÒu rñi ro, kh«ng phï

hîp víi quy ®Þnh, song hµnh víi viÖc ®æi míi c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t, qu¶n trÞ rñi

ro, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ xö lý nî xÊu vµ lµnh m¹nh ho¸ ho¹t ®éng ng©n hµng.

3.3.3.4 Thùc hiÖn nghiªm chØnh quy ®Þnh néi bé vÒ phßng, chèng röa tiÒn

HiÖn nay t¹i hÇu hÕt c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i ®Òu ban hµnh quy ®Þnh néi bé

vÒ phßng, chèng röa tiÒn. Néi dung cña quy ®Þnh néi bé vÒ phßng, chèng röa tiÒn gåm

nh÷ng néi dung chÝnh nh : chÝnh s¸ch chÊp nhËn kh¸ch hµng; quy tr×nh, thñ tôc nhËn

biÕt kh¸ch hµng, giao dÞch ph¶i b¸o c¸o; quy tr×nh rµ so¸t, ph¸t hiÖn, xö lý vµ b¸o c¸o

giao dÞch ®¸ng ngê; ¸p dông biÖn ph¸p t¹m thêi vµ nguyªn t¾c xö lý trong c¸c tr êng

hîp tr× ho·n thùc hiÖn giao dÞch; chÕ ®é b¸o c¸o cho Ng©n hµng nhµ n íc vµ c¸c c¬

quan cã thÓm quyÒn,… Néi dung quy ®Þnh néi bé ph¶i b¶o ®¶m phßng ngõa, ph¸t hiÖn,

ng¨n chÆn, xö lý cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng cã nghi ngê liªn quan tíi röa tiÒn; phï hîp

c¬ cÊu tæ chøc, quy m« ho¹t ®éng vµ møc ®é rñi ro vÒ röa tiÒn trong ho¹t ®éng cña ®èi

t îng b¸o c¸o vµ ph¶i ® îc phæ biÕn ®Õn tõng c¸ nh©n, bé phËn cã liªn quan cña ®èi

t îng b¸o c¸o

80

§Ó cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ phßng, chèng röa tiÒn th× c¸c ng©n hµng th ¬ng

m¹i cÇn ph¶i triÓn khai thùc hiÖn quy ®Þnh, quy tr×nh néi bé vÒ phßng, chèng röa tiÒn

mét c¸ch nghiªm chØnh.

3.3.3.5 H¹n chÕ viÖc cÊp tÝn dông b»ng tiÒn mÆt

C¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i hiÖn nay thùc hiÖn cho vay theo quy chÕ cho vay

cña Ng©n hµng Nhµ n íc, viÖc gi¶i ng©n c¸c kho¶n tÝn dông cho kh¸ch hµng cã thÓ

d íi h×nh thøc tiÒn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n. Trªn thùc tÕ th× c¸c ng©n hµng th êng c¨n

cø vµo môc ®Ých sö dông vèn vµ nhu cÇu cña kh¸ch hµng ®Ó gi¶i ng©n b»ng tiÒn mÆt

hay chuyÓn kho¶n. ViÖc gi¶i ng©n b»ng tiÒn mÆt sÏ cã nh÷ng ¶nh h ëng nhÊt ®Þnh ®Õn

viÖc phßng, chèng röa tiÒn mµ c¸c ng©n hµng ®ang ra søc thùc hiÖn. V× : (i) l îng tiÒn

mÆt ® îc gi¶i ng©n sÏ gãp phÇn lµm t¨ng l îng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ vµ t¹o ®iÒu

kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng röa tiÒn bëi nã dÔ dµng tiªu xµi, dÔ Èn danh, c¸c c¬ quan

chøc n¨ng khã kiÓm so¸t; (ii) nh©n viªn tÝn dông sÏ rÊt khã kiÓm tra viÖc sö dông vèn

vay cña kh¸ch hµng cã ®óng môc ®Ých hay kh«ng. §iÒu nµy ¶nh h ëng ®Õn chÊt l îng

tÝn dông vµ gãp phÇn hîp thøc hãa nh÷ng kho¶n tiÒn bÈn.

Do ®ã viÖc h¹n chÕ cÊp tÝn dông b»ng tiÒn mÆt cho kh¸ch hµng lµ ®iÒu c¸c

ng©n hµng th ¬ng m¹i cÇn ph¶i quan t©m vµ hoµn toµn cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ® îc.

Mét sè biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ viÖc gi¶i ng©n b»ng tiÒn mÆt: (i) Gi¶i ng©n ®Ó thanh

to¸n tiÒn l ¬ng cho ng êi lao ®éng th«ng qua thÎ ATM; (ii) gi¶i ng©n thanh to¸n tiÒn

hµng trong n íc ®Òu ph¶i thùc hiÖn chuyÓn kho¶n trùc tiÕp cho ng êi thô h ëng,….

HiÖn nay ë ViÖt Nam ®· cã Th«ng t sè sè 09/2012/TT – NHNN cña Ng©n

hµng Nhµ n íc, Th«ng t nµy cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 1/6/2012, theo ®ã c¸c tr êng

hîp gi¶i ng©n vèn b»ng tiÒn mÆt cho kh¸ch hµng vay (®Ó bï ®¾p phÇn vèn tù cã, tr¶

l ¬ng cho ng êi lao ®éng...) th× sè tiÒn ® îc chi lµ d íi 100 triÖu ®ång cho mét lÇn gi¶i

ng©n. Cïng víi viÖc h¹n chÕ c¸c tæ chøc tÝn dông gi¶i ng©n b»ng tiÒn mÆt, Th«ng t sè

09/2012/TT – NHNN nªu râ tr¸ch nhiÖm cña kh¸ch hµng vay vèn lµ ph¶i cung cÊp c¸c

th«ng tin, tµi liÖu, chøng tõ thanh to¸n theo quy ®Þnh cho tæ chøc tÝn dông xem xÐt viÖc

81

sö dông c¸c ph ¬ng tiÖn thanh to¸n ®Ó gi¶i ng©n vèn cho vay. Quy ®Þnh cña Th«ng t

sè 09/2012/TT-NHNN kh¸ chÆt chÏ, gióp cho c¸c TCTD n©ng cao c«ng t¸c qu¶n trÞ,

®iÒu hµnh trong ho¹t ®éng tÝn dông vµ phßng ngõa rñi ro, b¶o ®¶m nguån vèn vay ® îc

kh¸ch hµng sö dông ®óng môc ®Ých, gãp phÇn thùc hiÖn chñ tr ¬ng h¹n chÕ sö dông

tiÒn mÆt trong thanh to¸n... Tuy nhiªn, thanh tra NHNN vµ thanh tra néi bé cña mçi hÖ

thèng ng©n hµng cÇn t¨ng c êng c«ng t¸c thanh tra-gi¸m s¸t nh»m ng¨n ngõa, xö lý c¸c

tr êng hîp vi ph¹m.

3.3.3.6 Phèi hîp chÆt chÏ víi côc phßng, chèng röa tiÒn

Bªn c¹nh viÖc thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch vÒ phßng, chèng röa tiÒn, t¨ng

n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro, thùc hiÖn quy ®Þnh néi bé vÒ phßng, chèng röa tiÒn,….th× c¸c

ng©n hµng còng ph¶i quan t©m phèi hîp víi Côc phßng, chèng röa tiÒn. ViÖc phèi hîp

nµy nh»m gióp c¸c ng©n hµng th ¬ng m¹i nhËn ® îc sù t vÊn chÝnh x¸c trong viÖc x©y

dùng c¸c biÖn ph¸p phßng, chèng röa tiÒn vµ xö lý c¸c giao dÞch ®¸ng ngê; vµ lµ c¬ héi

®Ó Côc phßng, chèng röa tiÒn nhËn ® îc c¸c ph¶n håi chÝnh x¸c tõ phÝa c¸c ng©n hµng

th ¬ng m¹i trong viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ phßng, chèng röa tiÒn.

82

KÕT LUËN CH ¥NG 3

Tõ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ® îc, nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn vµ nh÷ng dù b¸o vÒ t×nh h×nh röa tiÒn t¹i ViÖt Nam thêi gian s¾p tíi, t¸c gi¶ ® a ra mét sè gi¶i ph¸p vÒ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. Ho¹t ®éng röa tiÒn qua ng©n hµng cña bän téi ph¹m rÊt ®a d¹ng, phøc t¹p, qua nhiÒu c«ng ®o¹n, ®Ó cã thÓ thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p trªn th× rÊt cÇn sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn. §Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m tÈy röa tiÒn kh«ng chØ gãp phÇn h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña c¸c téi ph¹m nghiªm träng, téi ph¹m cã tæ chøc, bu«n b¸n ma tóy vµ tham nhòng mµ cßn ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, hÖ thèng chÝnh trÞ v÷ng m¹nh, x· héi an toµn, t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam ngµy cµng s©u réng h¬n ®èi víi khu vùc vµ thÕ giíi.

83

KÕT LUËN

Phßng, chèng röa tiÒn lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸i thiÖn vµ c¸i ¸c, gi÷a chÝnh nghÜa vµ phi nghÜa, lµ mét c«ng viÖc hÕt søc phøc t¹p vµ l©u dµi, ®ßi hái sù quyÕt t©m chÝnh trÞ, sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan, tæ chøc cã liªn quan, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, ®¹o ®øc trong khi thi hµnh c«ng vô, ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn vµ xö lý kÞp thêi c¸c vô viÖc cã liªn quan ®Õn röa tiÒn vµ tµi trî khñng bè, nh»m ®ãng gãp cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, b¶o vÖ an ninh kinh tÕ vµ chñ quyÒn quèc gia

§Ó cã thÓ gi¶m bít hiÖn t îng nµy, luËn v¨n sö dông nhiÒu ph ¬ng ph¸p

nghiªn cøu ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ ®· hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu:

Thø nhÊt, luËn v¨n ®· ®Ò cËp mét c¸ch cã hÖ thèng c¬ së lý luËn vÒ röa tiÒn, t¸c ®éng cña röa tiÒn ®Õn nÒn kinh tÕ x· héi, quy tr×nh vµ ph ¬ng thøc röa tiÒn, nç lùc cña c¸c n íc trªn thÕ giíi trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn

Thø hai, luËn v¨n ®· ph©n tÝch thùc tr¹ng röa tiÒn vµ c«ng t¸c phßng, chèng röa

tiÒn t¹i ViÖt Nam tõ ®ã ® a ra nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c phßng, chèng röa tiÒn

Thø ba, luËn v¨n ®· ® a ra mét sè nh÷ng gi¶I ph¸p vÒ phßng, chèng röa tiÒn qua hÖ thèng ng©n hµng bao gåm c¸c nhãm gi¶I ph¸p thuéc vÒ nhµ n íc, ng©n hµng nhµ n íc, ng©n hµng th ¬ng m¹i

Trªn ®©y lµ néi dung chÝnh luËn v¨n cña t¸c gi¶. Do h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ tµi liÖu nghiªn cøu nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt, t¸c gi¶ rÊt mong nhËn ® îc sù ®ãng gãp quý b¸u cña quý thÇy c« vµ c¸c nhµ nghiªn cøu.

TµI LIÖU THAM KH¶O

Danh môc tµi liÖu tiÕng ViÖt

ChÝnh phñ, 2005. NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ phßng, chèng röa tiÒn sè 74/2005/N§-CP

ngµy 07/06/2005.

Liªn HiÖp Quèc, 1988. C«ng íc Viªn vÒ chèng bu«n lËu ma tóy tæng hîp vµ c¸c chÊt

h íng thÇn. Vienna.

Liªn HiÖp Quèc, 2000. C«ng íc Palermo vÒ chèng téi ph¹m cã tæ chøc. Palermo.

Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam, 2002. QuyÕt ®Þnh cña thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n íc vÒ

viÖc ban hµnh quy chÕ ho¹t ®éng thanh to¸n qua c¸c tæ chøc cung øng dÞch vô thanh to¸n

sè 226/2002/Q§-NHNN ngµy 26/03/2002.

Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam, 2005. QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp Trung t©m th«ng tin

phßng chèng röa tiÒn trùc thuéc Ng©n hµng Nhµ n íc sè 1002/2005/Q§-NHNN ngµy

08/07/2005.

Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam, 2011. B¸o c¸o tæng kÕt 6 n¨m thi hµnh nghÞ ®Þnh sè

74/2005/N§-CP vÒ phßng chèng röa tiÒn sè 109/BC-NHNN ngµy 07/09/2011.

Ng©n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam, 2012. Thèng kª tiÒn tÖ Ng©n hµng- Tû träng tiÒn mÆt l u

th«ng trªn tæng ph ¬ng tiÖn thanh to¸n

state=u69c2x7mq_129&_afrLoop=2654430519748100>.

NguyÔn H¶i B×nh, 2005. Phßng chèng röa tiÒn trªn thÕ giíi vµ mét sè l u ý khi ¸p dông

t¹i ViÖt Nam. T¹p chÝ ng©n hµng , sè 11.

NguyÔn ThÞ Minh QuÕ, 2005. Mét sè ý kiÕn vÒ röa tiÒn vµ phßng chèng röa tiÒn trong c¸c

giao dÞch tµi chÝnh gi÷a n íc ta vµ n íc ngoµi. T¹p chÝ ng©n hµng, sè 5.

NguyÔn Träng Hoµi vµ NguyÔn Hoµi B¶o, 2005. Röa tiÒn trë ng¹i cho ph¸t triÓn kinh tÕ.

T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn, sè 186.

Paul Allan Schott, 2007. H íng dÉn tham kh¶o vÒ chèng röa tiÒn vµ tµi trî khñng bè. Hµ

Néi: Nhµ xuÊt b¶n v¨n hãa th«ng tin.

Ph¹m Xu©n S¬n vµ Ph¹m ThÕ Lùc, 2008. NhËn diÖn tham nhòng vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng,

chèng tham nhòng ë ViÖt Nam hiÖn nay. Hµ Néi: Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia.

Quèc héi n íc CHXHCN ViÖt Nam, 1999. Bé luËt h×nh sù sè 15/1999/QH10 ngµy

21/12/1999.

Quèc héi n íc CHXHCN ViÖt Nam, 2010. LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông sè 47/2010/QH

ngµy 16/06/2010.

Quèc héi n íc CHXHCN ViÖt Nam, 2012. LuËt phßng, chèng röa tiÒn sè 07/2012/QH13

ngµy 18/06/2012.

Thñ t íng chÝnh phñ, 2009. QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp ban chØ ®¹o phßng, chèng röa

tiÒn sè 470/Q§-TTg ngµy 13/04/2009.

V¨n T¹o vµ Kim Anh, 2010. Phßng, chèng röa tiÒn kinh nghiÖm cña c¸c n íc vµ bµi häc

cho ViÖt Nam. T¹p chÝ ng©n hµng, sè 1.

Danh môc tµi liÖu tiÕng Anh

APG, 2009. Mutual evaluation report on anti-money laundering and combating the

financing of terrotirsm in Viet Nam. Australia: APG secretariat.