BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………/………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
NGUYỄN HỒNG HIỆP
TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI
VỀ ĐẤT ĐAI CỦA QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 9 34 04 03
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI – NĂM 2018
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHẠM HỒNG THÁI
Phản biện 1:……………………………………………………
………………………………………………………………….
Phản biện 2:……………………………………………………
…………………………………………………………………..
Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Học viện Hành chính
Quốc gia
Địa điểm: Phòng ………., Nhà D - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học
viện Hành chính Quốc gia
Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh- Quận Đống Đa – TP Hà Nội
Thời gian: vào hồi …… giờ …… tháng …… năm 2018
Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại về đất đai là một trong
những nội dung của hoạt động của nhà nước. Việc tổ chức thực hiện pháp luật về giải
quyết khiếu nại đất đai do các cơ quan có thẩm quyền giải quyết trên cơ sở pháp luật
để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người dân, tránh thất thoát tài sản nhà nước
và truy cứu trách nhiệm với các hành vi vi phạm. Thông qua việc tổ chức thực hiện
pháp luật về giải quyết khiếu nạiđất đai, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân được
khôi phục; hiệu lực, hiệu quả, tính dân chủ, kỷ cương trong hoạt động của Nhà nước
được đảm bảo.Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội là một trong những quận trung tâm
của Thủ đô Hà Nội. Vì thế đất đai có giá trị kinh tế rất lớn, chủ yếu là xây dựng các
công trình đô thị. ì vậy, việc tổ chức thực hiện giải quyết khiếu nại về đất đai chưa đạt
được kết quả như yêu cầu đặt ra.
Nhận thức những vướng mắc cần được tháo gỡ cũng như tầm quan trọng của
việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai nói chung, của quận
Đống Đa, thành phố Hà Nội nói riêng, tác giả luận văn đã lựa chọn đề tài “Tổ chức
thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai của Uỷ ban nhân dân quận
Đống Đa, thành phố Hà Nội” để triển khai Luận văn thạc sỹ Quản lý công.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài:
Nhóm công trình về giải quyết khiếu nại, giải quyết khiếu nại về đất đai có thể
xem xét như:PGS.TS Phạm Hồng Thái (chủ biên): “Pháp luật về khiếu nại, tố cáo”,
Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh; Luận văn thạc sỹ Quản lý hành chính công của Phan
Văn Châu với đề tài: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại
đảm bảo quyền công dân (qua thực tiễn tỉnh Đồng Nai); Luận văn Thạc sỹ Luật học
của Nguyễn Thị Thu Hằng (2011), về đề tài: “Giải quyết khiếu nại về đất đai tại các
khu công nghiệp của các cơ quan hành chính nhà nước ở tỉnh Bắc Giang hiện nay”;
Luận văn Thạc sỹ Hành chính công của Nguyễn Thị Lệ Hằng (2010), với đề tài:
“Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực quản lý đất đai của Ủy ban nhân dân cấp quận
thuộc tỉnh Khánh Hòa”; Luận văn Thạc sỹ Luật học của Phạm Anh Tuấn (2011), với
1
đề tài: “Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam hiện nay và vấn đề hoàn
thiện”; Luận văn Thạc sỹ Hành chính công của Đỗ Văn Tuấn (2013), với đề tài:
“Thẩm quyền giải quyết khiếu nại đất đai ở cơ quan hành chính nhà nước, thực tiễn
tại tỉnh Hưng Yên”; Luận văn Thạc sỹ Quản lý hành chính công của Nguyễn Thị
Thúy Hằng (2013), với đè tài: “Giải quyết khiếu nại đất đai trên địa bàn tỉnh Vĩnh
Phúc hiện nay”
Nhóm công trình nghiên cứu về tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu
nại đất đai cũng như tổ chức thực hiện pháp luật một số lĩnh vực nhất định có thể kể
đến như: Nguyễn Hữu Tiến (2017), Tổ chức thực hiện pháp luật về tiếp công dân và
xử lý đơn thư khiếu nại tố cáo, kiến nghị phản ánh – từ thực tiễn thành phố Đà Nẵng,
Luận văn thạc sỹ Luật học, Học viện Khoa học xã hội.Nguyễn Văn Quảng (2018), Tổ
chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị - từ
thực tiễn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sỹ Luật Hiến pháp –
Luật Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia.Phạm Thị Liên (2018), Tổ chức
thực hiên pháp luật về hộ tịch từ thực tiễn huyên Kim Động tỉnh Hưng Yên, Luận văn
thạc sỹ Luật Hiến pháp – Luật Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia.
Song đến nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu chuyên sâu về tổ chức
thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn ở quận Đống Đa,
thành phố Hà Nội. Vì vậy đề tài vẫn đảm bảo tính mới, tính thời sự của công trình
nghiên cứu.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích của luận văn
Làm rõ những vấn đề về lý luận và thực tiễn tổ chức thực hiện pháp luật giải
quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội nhằm hướng
tới việc đề xuất các giải pháp để bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu
nại về đất đai của Ủy ban Nhân dân quận Đống Đa, thành phố Hà Nội .
3.2. Nhiệm vụ luận văn
Thứ nhất, xây dựng cơ sở lý luận tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu
nại về đất đai. Thứ hai, phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật giải
quyết khiếu nại về đất đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội, chỉ ra những kết quả
2
đạt được, những hạn chế, yếu kém và nguyên nhân những hạn chế, yếu kém trong
việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai ở quận Đống Đa,
thành phố Hà Nội.Thứ ba, đề xuất quan điểm và giải pháp bảo đảm tổ chức thực hiện
pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai ở
quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Về không gian: quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.
Về thời gian: từ thời điểm có Luật Đất đai 2013 đến nay.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy
vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; các quan điểm của Đảng và pháp luật
của Nhà nước về đất đai, giải quyết khiếu nại về đất đai và tổ chức thực hiện pháp
luật giải quyết khiếu nại về đất đai.
5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu truyền thống như: Phương
pháp thu thập, xử lý thông tin, phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so
sánh…và đánh giá các dữ kiện của vấn đề đặt ra.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận:
Luận văn là công trình khoa học nghiên cứu tổng thể việc tổ chức thực hiện
pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai của Ủy ban nhân dân quận Đống Đa, thành
phố Hà Nội. Luận văn nghiên cứu, hệ thống hóa cơ sở lý luận thông qua việc: Phân
tích khái niệm tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai của Ủy ban
Nhân dân cấp huyện; xác định hình thức, vai trò và thẩm quyền tổ chức thực hiện
pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai của Ủy ban Nhân dân cấp huyện; từ đó luận
văn chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai của
3
Ủy ban Nhân dân cấp huyện. Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là những bổ sung
quan trọng về lý luận và thực tiễn trong việc thực pháp luật nói chung và tổ chức thực
hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai của Ủy ban Nhân dân cấp quận nói
riêng.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn có ý nghĩa góp phần làm phong phú thêm lý luận về tổ chức thực
hiện pháp luật trong lĩnh vực cụ thể với những đối tượng cụ thể. Kết quả nghiên cứu
của luận văn trực tiếp góp phần nâng cao nhận thức của nhân dân, của cán bộ quản lý
về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của giải quyết khiếu nại và tổ chức thực hiện pháp
luật giải quyết khiếu nại về đất đai.
Luận văn là có thể được dùng làm tài liệu tham khảo trong việc nghiên cứu,
giảng dạy cao học quản lý công, luật học cũng như cung cấp những luận cứ khoa học
cho các nhà quản lý khi triển khai các chính sách.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn
được chia làm 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về
đất đai;
Chương 2: Thực trạng việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về
đất đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội;
Chương 3: Quan điểm và giải pháp bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật giải
quyết khiếu nại về đất đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.
4
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI
1.1. Nhận thức chung về khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm khiếu nại về đất đai
Hiện nay, trong hệ thống các văn bản pháp luật chưa có một quy định chung
mang tính thống nhất về thuật ngữ khiếu nại đất đai. Tuy nhiên căn cứ Luật Khiếu nại
năm 2011, Luật Đất đai năm 2013 thì khái niệm khiếu nại đất được hiểu là: quyền
của cá nhân, tổ chức đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại
quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của
người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước trong quản lý đất đai khi
có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền,
lợi ích hợp pháp của mình.
Từ khái niệm trên có thể xác định các đặc điểm khiếu nại về đất đai như sau:
Thứ nhất, chủ thể khiếu nại về đất đai là người sử dụng đất. Thứ hai, đối tượng
khiếu nại về đất đai là các quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan
hành chính nhà nước, cán bộ, công chức nhà nước khi thực hiện nhiệm vụ về quản lý
hành chính nhà nước trong lĩnh vực đất đai.Thứ ba, mục đích khiếu nại về đất đai là
để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại – chủ thể chịu sự tác động
trực tiếp bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước. Thứ
tư, Nội dung khiếu nại về đất đai của các tổ chức, cá nhân rất đa dạng, phức tạp,
nhưng chủ yếu tập trung vào các vấn đề sau: Khiếu nại về thu hồi đất, bồi thường giải
phóng mặt bằng, bố trí tái định cư. Khiếu nại về việc cấp, thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất. Khiếu nại quyết định xử vi phạm hành chính về vi phạm chế độ
quản lý, sử dụng đất đai. Khiếu nại đòi lại đất cũ.
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm giải quyết khiếu nại về đất đai
giải quyết khiếu nại về đất đai là việc cơ quan hành chính nhà nước, người
đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước tiến hành xem xét, đánh giá tính hợp pháp
của quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai bị khiếu nại thuộc
5
thẩm quyền giải quyết của mình để kết luận và ra quyết định giải quyết đối với khiếu
nại, trên cơ sở tôn trọng và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại.
Giải quyết khiếu nại được hiểu là hoạt động thực thi pháp luật của cơ quan có
thẩm quyền nhà nước giải quyết các yêu cầu về quyền khiếu nại của công dân liên
quan tới các quyết định hành chính, hành vi hành chính có liên quan tới đất đai.
Từ những lý giải nêu trên, giải quyết khiếu nại đất đai có đặc điểm sau:
Thứ nhất: không phải tất cả các quyết định hành chính, hành vi hành chính
trong quản lý và sử dụng đất đai đều là đối tượng của giải quyết khiếu nại đất đai. Chỉ
các quyết định hành chính, hành vi hành chính đặc thù khi có căn cứu cho rằng các
quyết định này trái pháp luật liên quan tới hoạt động giao đất, cho thuê đất, thu hồi
đất, trưng dụng đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; bồi thường, hỗ trợ, giải
phóng mặt bằng, tái định cư; cấp hoặc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất;
quyết định gia hạn thời hạn sử dụng đất cho cá nhân, tổ chức, cộng đồng dân cư, cơ
sở tôn giáo mới là đối tượng của giải quyết khiếu nại đất đai.
Thứ hai: theo quy định của pháp luật đất đai, giải quyết khiếu nại đất đai liên
quan đến thẩm quyền của nhiều cấp khác nhau, nhiều cơ quan và nhiều cán bộ, công
chức được trao quyền. Theo đó thẩm quyền giải quyết khiếu nại đất đai bao gồm:
Chính phủ, bộ ngành liên quan (Bộ Tài nguyên và Môi trường); UBND các cấp thực
hiện nhiệm vụ giải quyết tranh chấp đất đai.
Thứ ba: Việc giải quyết khiếu nại về đất đai có tính chất phức tạp, phải theo
đúng trình tự, thủ tục, hình thức và đúng thời hạn luật định.
1.1.3. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về đất đai
Căn cứ Luật khiếu nại năm 2011 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2012) và
khoản 1 Điều 204 Luật Đất đai 2013, thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực
đất đai là việc giải quyết các khiếu nại của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với
các quyết định hành chính hành vi hành chính khi có căn cứ cho rằng các quyết định
hành chính hành vi hành chính đó trái pháp luật gây ảnh hưởng tới quyền và lợi ích
của người chịu tác dộng bởi quyết định hành chính hành vi hành chính đó.
1.2.4. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai
Thứ nhất, thụ lý, chuẩn bị xác minh nội dung khiếu nại
6
Thứ hai, tiến hành xác minh nội dung khiếu nại
Thứ ba, ban hành và thực hiện quyết định giải quyết khiếu nại
1.2. Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất
đai
Từ những phân tích trên có thể hiểu: tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết
khiếu nại đất đai là là hoạt động có mục đích của cơ quan hành chính và người có
thẩm quyền nhằm hiện thực hóa các quy định của pháp luật về giải quyết khiếu nại
đất đai, làm cho các quy định vận hành trong đời sống xã hội.
Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có những đặc điểm
mang tính đặc thù sau:
Thứ nhất, tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai là hoạt
động mang tính quyền lực nhà nước. Điều này thể hiện ở chỗ: Hoạt động thực thi pháp
luật do cơ quan Nhà nước tiến hành thông qua việc tiếp nhận đơn thư khiếu nại về đất
đai và giải quyết theo thẩm quyền các quyết định bị khiếu nại hoặc hành vi bị khiếu nại
liên quan tới đất đai. Trong quá trình tổ chức thực hiện pháp luật mọi khía cạnh, mọi
tình tiết đều phải được xem xét cẩn trọng, dựa trên cơ sở các quy định, yêu cầu của quy
phạm pháp luật được xác định để ra các yêu cầu cụ thể. Như vậy pháp luật là cơ sở
xuất phát điểm để các cơ quan Nhà nước có quyền lực thực hiện chức năng của mình.
Thứ hai, tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai, trong đó
các bên có quyền và nghĩa vụ liên quan đều phải tuân theo những hình thức và thủ tục
chặt chẽ do pháp luật quy định. Pháp luật đất đai (Điều 203-204 Luật Đất đai, Điều 8-
9, Điều 11…Luật khiếu nại) quy định về cơ sở, hình thức, điều kiện, trình tự thủ tục,
quyền và nghĩa vụ của các bên trong quy trình thực hiện pháp luật.
Thứ ba, tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai là hoạt động
mang tính cá biệt, cụ thể. Tính cụ thể và tính cá biệt thể hiện ở chỗ việc tổ chức thực
hiện pháp luậtcó hiệu lực với từng chủ thể sử dụng và quản lý đất đai, từng tình
huống cụ thể (tranh cấp hành chính về bồi thường, về giao đất, cho thuế đất, chuyển
mục đích sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất…) và chỉ có giá trị
7
pháp lý đối với chủ thể xác định được nêu trong văn bản, với các chủ thể khác nó
không làm nảy sinh các quyền và nghĩa vụ pháp lý.
Thứ tư, tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai đòi hỏi tính
sáng tạo. Bởi vì đó là quá trình vận dụng cái chung (các quy phạm pháp luật khiếu
nại) để giải quyết các việc riêng lẻ, cụ thể (tranh chấp đất đai). Điều này đòi hỏi
người có thẩm quyền thực thi pháp luật phải vận dụng cái chung phù hợp với cái
riêng rất phong phú, đa dạng và phức tạp. Tuy nhiên, xã hội luôn vận động, biến đổi
và phát triển nên không phải lúc nào pháp luật cũng dự liệu hết được mọi tình huống
trong thực tế nảy sinh. Trong trường hợp pháp luật chưa quy định hoặc quy định còn
chồng chéo, chưa đồng bộ, chưa rõ ràng thì yêu cầu chủ thể tổ chức thực hiện pháp
luật phải biết vận dụng một cách sáng tạo linh hoạt, không dập khuôn máy móc. Để
đạt tới điều đó đòi hỏi người tổ chức thực hiện pháp luật phải có ý thức pháp luật cao,
có tri thức tổng hợp, có kinh nghiệm phong phú, có đạo đức trong sáng và có trình độ
chuyên môn cao.
1.2.2. Nội dung tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai
Một là, lập kế hoạch, ban hành văn bản, chính sách để triển khai văn bản pháp
luật về giải quyết khiếu nại đất đai. Để đưa các quy định pháp luật về giải quyết khiếu
nại đất đai do cơ quan lập pháp ban hành, đòi hỏi hệ thống cơ quan hành chính phải
thực hiện quyền lập quy và quyền hành chính. Cụ thể, trong thẩm quyền do pháp luật
quy định ban hành văn bản, chính sách để hướng dẫn triển khai Luật Khiếu nại, Luật
Đất đai. Đồng thời lên kế hoạch để triển khai thực hiện. Đây là hoạt động đầu tiên
trong nội dung tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai.
Hai là, xây dựng tổ chức bộ máy thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại
đất đai
Ba là, tuyên truyền phổ biến pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai.để nâng
cao nhận thức của các chủ thể và đối tượng chịu sự điều chỉnh của pháp luật về giải
quyết khiếu nại đất đai. Đây là hình thức quan trọng trong việc tổ chức thực hiện
pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai, thể hiện bản chất Nhà nước của nhân dân,
do nhân dân và vì nhân dân; thể hiện hình thức quản lý thuyết phục giáo dục trong
quản lý hành chính nhà nước.
8
Bốn là, tiến hành giải quyết khiếu nại về đất đai, hay nói cách khác là các chủ
thể theo thẩm quyền tuân theo trình tự, thủ tục tiến hành thụ lý, xác minh, ra kết luận
giải quyết khiếu nại về đất đai.
Năm là, giám sát, kiểm tra đôn đốc việc thực hiện pháp luật giải quyết khiếu
nại đất đai.
1.2.3. Thẩm quyền tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
Chính phủ thống nhất tổ chức thực pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
trong phạm vi cả nước.
Thủ tướng Chính phủ: lãnh đạo công tác tổ chức thực pháp luật giải quyết khiếu
nại về đất đai của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban Nhân
dân các cấp.
Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm tổ chức thực pháp luật giải quyết khiếu
nại về đất đai tại địa phương.
Giúp việc cho Chính phủ và Uỷ ban nhân dân các cấp là cơ quan chuyên môn
bao gồm hệ thống cơ quan thanh tra và tài nguyên môi trường.
1.2.4. Vai trò của việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
Thứ nhất, là một phương thức góp phần bảo đảm pháp chế, kỷ luật trong quản lý
hành chính nhà nước.
Thứ hai, tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có vai trò
quan trọng trong việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất nói
riêng và cá nhân, tổ chức trong xã hội nói chung.
Thứ ba, tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có vai trò
quan trọng trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động quản lý Nhà nước
9
CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT KHIẾU
NẠI VỀ ĐẤT ĐAI CỦA QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
2.1. Khái quát chung về quận Đống Đa, thành phố Hà Nội và tình hình quản lý
và sử dụng đất đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
2.1.1. Khái quát chung về quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Tính đến nay, qua hơn 57 năm từ ngày thành lập, với vị trí là trung tâm trên
bản đồ địa giới của Thủ đô Hà Nội sau khi điều chỉnh địa giới hành chính (năm
1996), Quận Đống Đa có diện tích 9,95km2 với 419.600 nhân khẩu (năm 2017) với
mật độ dân số đạt 42.171 người/km2 cao nhất trong các quận huyện thuộc thành phố
Hà Nội, là quận có tốc độ đô thị hóa nhanh, có nhiều dự án xây dựng nhà ở, trung tâm
thương mại; giai đoạn 2013-2016 trên địa bàn quận thực hiện nhiều dự án giải phóng
mặt bằng, nhiều hệ thống đường giao thông quan trọng được triển khai thực hiện do
đó công tác quản lý nhà nước về đất đai, trật tự xây dựng, giải phóng mặt bằng trên
địa bàn quận cũng phát sinh những vấn đề phức tạp, tình hình đơn khiếu nại, tố cáo
của nhân dân cũng phát sinh từ đây. Chính vì vậy, trong 4 năm qua, Thường trực
Quận ủy, HĐND, lãnh đạo UBND quận đã lãnh đạo, chỉ đạo các phòng, ban, ngành,
các đơn vị tập trung rà soát, giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại, tố cáo theo
đúng quy định của Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo nhằm đảm bảo ổn định tình hình an
ninh trật tự, trật tự an toàn xã hội cũng như đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của tổ
chức, công dân.
2.1.2. Tình hình quản lý và sử dụng đất đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Thực hiện quy định của pháp luật đất đai năm 2013, những năm qua quận
Đống Đa, thành phố Hà Nội thường xuyên quan tâm chỉ đạo làm tốt công tác quản lý
Nhà nước về đất đai, như: lập kế hoạch sử dụng đất hàng năm trình Ủy ban Nhân dân
tỉnh phê duyệt theo quy định, đảm bảo phù hợp với chỉ tiêu sử dụng đất và đáp ứng
yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Kết quả bước đầu đã đưa công tác quản lý Nhà
nước về đất đai bằng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đi vào nề nếp; tạo hành lang
pháp lý cho công tác thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, phân bổ đất đai một cách hợp
lý và có cơ sở khoa học cho các đối tượng sử dụng đất phù hợp với chiến lược tổng
10
thể phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, người sử dụng đất có giải pháp chủ
động đầu tư sản xuất kinh doanh, hoặc chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất cho phù hợp
với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được xét duyệt và công bố công khai theo
quy định.
Theo quyết định số 93/QĐ-UBND về việc phê duyệt kế hoạch sử dụng đất
năm 2017 quận Đống Đa của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, Phê duyệt Kế
hoạch sử dụng đất năm 2017 quận Đống Đa (Kèm theo Bản đồ Kế hoạch sử dụng đất
năm 2017 tỷ lệ 1/5.000 và Báo cáo thuyết minh tổng hợp Kế hoạch sử dụng đất năm
2017 của quận Đống Đa, được Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường xác nhận
ngày 12 tháng 12 năm 2016), với các nội dung chủ yếu như sau:với tổng số 994,71
ha đất bao gồm đất phi nông nghiệp (là quận đô thị, không còn đất nông nghiệp)
trong đó số lượng đất dành cho phát triển hạ tầng quận rất lớn (359,18). Tổng quan
tình hình quản lý đất trên địa bàn quận sẽ liên quan đến một loạt vấn đề như: bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư, cho thuê đất...;
Việc quản lý, sử dụng đất đai được chính quyền quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
quan tâm chỉ đạo sát sao, chặt chẽ từ lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, xác định,
quản lý địa giới hành chính, hồ sơ địa chính, đăng ký thống kê, chỉnh lý biến động đất
đai đến công tác giao đất, thu hồi đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thanh tra,
giải quyết đơn thư liên quan đến đất đai, bồi thường giải phóng mặt bằng.
Thực tế cho thấy, việc thu hồi đất đai do cơ quan Nhà nước các cấp sử dụng
lãng phí hoặc sử dụng không đúng mục đích chưa được đề cập một cách đầy đủ, kiên
quyết và chưa có hiệu quả. Cho đến nay việc thu hồi đất là lý do phổ biến và quan
trọng nhất dẫn đến khiếu nại và khiếu nại đông người mà cơ quan chính quyền các
cấp vẫn chưa giải quyết ổn thoả được. Nguyên nhân chủ yếu do thu hồi đất đai, bồi
thường thiệt hại chưa thoả đáng hoặc doanh nghiệp chưa thực hiện đúng cam kết
trong thoả thuận...., tình hình đó làm giảm sút niềm tin trong nhân dân và từ đó có sự
gia tăng số lượng các vụ khiếu nại, tính chất khiếu nại, phạm vi khiếu nại....
11
2.2. Thực trạng khiếu nại và tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về
đất đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
2.2.1. Tình hình khiếu nại về đất đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Tình hình đơn thư khiếu nại và khiếu nại trên lĩnh vực đất đai (xem
bảng 2.2)
Bảng 2.2: Số liệu thống kê đơn thư khiếu nại về đất đai
ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Kết luận nội dung khiếu nại
Năm Số vụ Không có cơ Có đúng, có sai sở
2012 04 04
2013 08 08
2014 28 21 07
2015 88 87 01
2016 08 08
Cộng 136
(Nguồn: Báo cáo Tổng kết đánh giá 4 năm thi hành
Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo – Quận Đống Đa, TP. Hà Nội).
Như vậy qua số liệu thống kê, mặc dù số lượng đơn thư có biến động qua các
năm nhưng rõ ràng khiếu nại về đất đai vẫn là một điểm nóng trong hoạt động giải
quyết khiếu nại ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.
2.2.2. Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai ở quận Đống
Đa, thành phố Hà Nội
Thứ nhất, Ban hành kế hoạch, chính sách, pháp luật để tổ chức thực hiện pháp
luật về giải quyết khiếu nại đất đai
Một là, lập kế hoạch, ban hành văn bản, chính sách để triển khai văn bản pháp
luật về giải quyết khiếu nại đất đai.
12
Hàng năm, Thanh tra quận tham mưu UBND quận xây dựng, phê duyệt, triển
khai kế hoạch thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống
tham nhũng theo quy định.
Định kỳ hàng quý, Thanh tra quận chủ trì phối hợp với UBKT Quận ủy, Văn
phòng Quận ủy, Văn phòng HĐND và UBN, Ban tiếp công dân quận đã tham mưu
lịch tiếp công dân của Thường trực Quận ủy, HĐND, lãnh đạo UBND quận; Rà soát,
kiểm tra, đôn đốc, đề xuất Ban chỉ đạo giải quyết khiếu nại, tố cáo xem xét, chỉ đạo,
tăng cường thanh tra, kiểm tra đối với các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài;
chấn chỉnh, khắc phục các tồn tại, hạn chế của các đơn vị.
Hai là, tổ chức bộ máy để tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về
đất đai
Căn cứ các quy định của pháp luật, Ủy ban Nhân dân quận giao cho các cơ quan,
như: Thanh tra, phòng Tư pháp, phòng Tài nguyên và môi trường, Ban tiếp công dân
trực thuộc Văn phòng Ủy ban Nhân dân quận, Ban Giải phóng mặt bằng phối hợp tham
gia giải quyết khiếu nại về đất đai. Với đội ngũ cán bộ, công chức thuộc các phòng, ban
như vậy, công tác giải quyết khiếu nại về đất đai của quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
trong những năm qua đạt được một số kết quả đáng ghi nhận.
Ba là, tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại đất đai.
Tính từ 01/7/2012 đến 01/7/2016, UBND quận Đống Đa đã thực hiện 12/12
quyết định giải quyết khiếu nại, quyết định xử lý tố cáo, trong đó có 08 quyết định
giải quyết khiếu nại đạt tỷ lệ 100%. Ví dụ:
- Quyết định số 5668/QĐ-CTUBND ngày 04/11/2014 của Chủ tịch UBND
quận về việc giải quyết khiếu nại của ông X (phường Ngã Tư Sở) khiếu nại quyết
định phê duyệt phương án số 2651/QĐ-UBND ngày 03/6/2014 của UBND quận.
Ngày 08/5/2015, UBND quận Đống Đa có Quyết định số 1650/QĐ-UBND v/v
phê duyệt bổ sung phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với chủ sử dụng
đất bị thu hồi là ông X. Ông X được bổ sung thêm 818.056.969 đồng và 01 căn hộ tái
định cư.
- Quyết định số 877,878/QĐ-CTUBND ngày 03/3/2015 của Chủ tịch UBND
quận về việc giải quyết khiếu nại của bà Y và A (phường Phương Mai) khiếu nại
13
phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư không đúng pháp luật, không ban hành
quyết định thu hồi đất, không được xét mua nhà tái định cư.
Ngày 13/10/2015, UBND quận Đống Đa đã có Quyết định số 4750, 4748/QĐ-
UBND về việc phê duyệt điều chỉnh, bổ sung phương án bồi thường, hỗ trợ đối với
chủ sử dụng đất là bà Y và A. Tại phương án điều chỉnh bổ sung, bà Y được bổ sung
thêm 10.889.000 đồng và được xét mua 01 căn hộ tái định cư, bàA được bổ sung
thêm 22.453.000 đồng.
- Quyết định số 5664,5665,5666,5667/QĐ-CTUBND ngày 04/11/2014 của Chủ
tịch UBND quận về việc giải quyết khiếu nại của ông, bà A,B, C,D, khiếu nại việc áp
dụng chính sách bồi thường, hỗ trợ về đất và tài sản trên đất.
Ngày 09/6/2015, UBND quận có 04 Quyết định phê duyệt điều chỉnh nội dung
xác nhận nguồn gốc đất của chủ sử dụng đất nằm trong phạm vi giải phóng mặt bằng
Dự án thoát nước nhằm cải thiện môi trường Hà Nội-Dự án II đối với các chủ sử
dụng đất tại các địa chỉ N (phường Phương Mai). Nội dung bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư vẫn giữ nguyên theo phương án đã được phê duyệt tại quyết định ngày
18/12/2013 của UBND quận.
- Quyết định số 992/QĐ-CTUBND ngày 19/4/2016 của Chủ tịch UBND quận về
việc giải quyết khiếu nại của bà A, khiếu nại phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư, tài sản bồi thường, quyết định cưỡng chế thu hồi đất.
Ngày 21/3/2016, Chủ tịch UBND quận đã có Quyết định số 756/QĐ-CTUBND
về việc đính chính Quyết định số 5254/QĐ-CTUBND ngày 11/11/2015.
Qua giải quyết khiếu nại bổ sung số tiền bồi thường hỗ trợ cho công dân là
884.970.969 đồng và 02 căn hộ tái định cư, chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm 04 tập thể
và 07 cá nhân để xảy ra sai phạm.
Bốn là, tuyên truyền phổ biến pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại về
đất đai
Các cấp chính quyền và các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể trên địa bàn quận đã
đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục chính sách pháp luật của Nhà
nước đối với cơ sở, nhằm tạo chuyển biến căn bản trong nhận thức pháp luật của cán
bộ và Nhân dân. Quận cũng đã tổ chức triển khai nhiều hình thức tuyên truyền, phổ
14
biến pháp luật khiếu nại phong phú, đa dạng và gắn liền với công việc chuyên môn của
đơn vị như: Tuyên truyền, hướng dẫn trực tiếp thông qua việc tiếp công dân, giải quyết
khiếu nại, tổ chức các lớp tập huấn, trao đổi, toạ đàm, phát hành các tờ rơi, tuyên
truyền trên phương tiện thông tin đại chúng như đài truyền thanh, truyền hình địa
phương.
2.2.3. Đánh giá chung việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất
đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Thứ nhất, kết quả đạt đƣợc
Nhìn chung, các đơn vị thuộc UBND quận đã nghiêm túc triển khai thực hiện
Kế hoạch số 167/KH-UBND ngày 15/9/2014 của UBND Thành phố, Kế hoạch số
2100/KH-TTCP ngày 19/9/2003 của Thanh tra Chính phủ về rà soát các vụ khiếu nại
tố cáo tồn đọng, Chỉ thị số 04/CT-UBND ngày 08/3/2012 của UBND Thành phố. Công
tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo được quan tâm, chỉ đạo thực hiện, tổ
chức bộ máy thường xuyên được củng cố, kiện toàn. UBND quận Đống Đa đã triển
khai thực hiện chỉ đạo của UBND Thành phố, xác định đây không chỉ là nhiệm vụ
chuyên môn mà còn là nhiệm vụ chính trị quan trọng; đã huy động được sức mạnh, sự
vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ Quận đến cơ sở, nhất là việc xử lý, giải quyết các
vụ khiếu nại phức tạp nhằm giữ vững an ninh trật tự, góp phần thực hiện thắng lợi các
mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn Quận Đống Đa.
Lãnh đạo UBND quận Đống Đa duy trì nghiêm túc lịch tiếp công dân định kỳ
vào ngày thứ Năm hàng tuần để tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện quyền
khiếu nại tố cáo, đồng thời giúp lãnh đạo UBND Quận tiếp thu ý kiến của công dân,
chỉ đạo xem xét, kết luận, quyết định giải quyết chính xác các vụ việc, yêu cầu các
đơn vị tăng cường phối hợp trao đổi thông tin, nhất là trong việc phối hợp giải quyết
các vụ khiếu nại phức tạp.
Thứ hai, những hạn chế, bất cập trong việc tổ chức thực hiện pháp luật
giải quyết khiếu nại
- Trong công tác tiếp công dân, tại một số đơn vị người đứng đầu chưa thực sự
quan tâm chỉ đạo xử lý, giải quyết, nhất là đối với vụ việc khiếu kiện phức tạp.
15
- Một số vụ việc khiếu nại tố cáo giải quyết còn chậm; một số đơn vị chưa tập trung
giải quyết dứt điểm vụ việc, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong giải quyết
(đối với vụ việc phức tạp), để cho người dân gửi đơn khiếu nại tố cáo vượt cấp.
- Việc tổ chức thực hiện các quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực
pháp luật, các kết luận, quyết định xử lý về tố cáo ở một số đơn vị còn chậm. Từ đó
dẫn đến người khiếu nại tố cáo bức xúc, tiếp tục gửi đơn hoặc tố cóa, làm giảm lòng
tin của người dân vào bộ máy chính quyền.
- Một số phường chưa thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo về công tác tiếp
công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo.
Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập
Lãnh đạo của một số phòng ban cấp quận, Ủy ban Nhân dân các phường chưa
thấy hết tầm quan trọng, tính chất phức tạp của việc giải quyết khiếu nại nói chung
và khiếu nại về đất đai nói riêng, chưa coi đây là công việc trọng tâm, thường xuyên
nên chưa tập trung chỉ đạo giải quyết dứt điểm các vụ việc phức tạp; chưa coi trọng
tổ chức thực hiện việc đối thoại, chưa chỉ đạo sát sao và làm tốt công tác hoà giải cơ
sở. Chưa phát huy tốt vai trò của các tổ chức Đảng; sự phối kết hợp của chính quyền
với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể quần chúng còn hạn chế trong việc phát hiện,
giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp trong Nhân dân; chưa làm tốt công tác dân vận
thuyết phục, đối thoại, hoà giải để người khiếu nại hiểu đúng chính sách pháp luật, tự
giác chấp hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức của một số cán bộ, công chức ở địa
phương còn nhiều hạn chế. Cán bộ chuyên môn của các phòng ban thụ lý các vụ việc
khiếu nại nhất là khiếu nại về đất đai còn mỏng, trình độ am hiểu pháp luật về đất đai
và luật khiếu nại còn hạn chế, chưa chuyên tâm trong việc tham mưu cho lãnh đạo
khi đưa ra các quyết định giải quyết khiếu nại. Nhiều cán bộ công chức có trình độ
chuyên môn không phù hợp với nhiệm vụ tham mưu trong công tác quản lý Nhà
nước được giao.
16
CHƢƠNG 3
QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM TỔ CHỨC THỰC HIỆN
PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI ĐẤT ĐAI CỦA
QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
3.1. Quan điểm bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất
đai
3.1.1. Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai phải tuân thủ
đường lối, chủ trương lãnh đạo của Đảng
Đảng lãnh đạo, chỉ đạo công tác giải quyết khiếu nại về đất đai thông qua công
tác cán bộ. Đảng phân công những đảng viên có trình độ lý luận, trình độ chuyên
môn và phẩm chất đạo đức trực tiếp tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của
các cơ quan hành chính Nhà nước. Vai trò, trách nhiệm trong giải quyết khiếu nại về
đất đai của người đứng đầu các cơ quan hành chính Nhà nước là trách nhiệm của
người cán bộ, công chức và nhiệm vụ của người đảng viên do Đảng tín nhiệm giao
nhiệm vụ, thay mặt Đảng lãnh đạo, chỉ đạo trong từng bộ phận, cơ quan thuộc bộ
máy hành chính Nhà nước. Đãng lãnh đạo hệ thống chính trị phát huy chức năng
giám sát, phản biệt xã hội trong giải quyết khiếu kiện về đất đai, qua đó bảo vệ
quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất và nâng cao trách nhiệm, ý thức của
cá nhân, tổ chức có nhiệm vụ, thẩm quyền giải quyết khiếu nại về đất đai cũng như
góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật và đưa pháp luật vào cuộc sống.
Bên cạnh đó, phát huy vai trò của các đoàn thể, các tổ chức chính trị trong
công tác hoà giải, tham gia làm người đại diện cho quyền, lợi ích hợp pháp của người
dân để cùng kiến nghị, xem xét, giải quyết. Tạo điều kiện cho các đại biểu Hội đồng
nhân dân, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị- xã hội ở quậnvà xã thực hiện
chức năng giám sát, đôn đốc, chất vấn trong hoạt động tiếp dân, giải quyết khiếu nại
về đất đai của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong thực thi quyền hành pháp ở địa
phương như: Mời tham gia giám sát ngay tại các buổi tiếp công dân định kỳ của Ủy
ban Nhân dân quận, Ủy ban Nhân dân phường để trực tiếp lắng nghe kiến nghị, khiếu
nại của Nhân dân cũng như giám sát quá trình giải quyết của cơ quan hành chính Nhà
nước; cung cấp nhanh chóng, đầy đủ các tài liệu hồ sơ khi được yêu cầu phục vụ
17
chức năng giám sát; phân công cán bộ giải trình các vấn đề được chất vấn; tổ chức
tiếp dân ngay tại cơ sở đối với các xã có nhiều đơn, thư và giải quyết khiếu nại về đất
đai tại chỗ trong một số trường hợp nhằm tăng cường giải thích pháp luật tại chỗ và
cán bộ xã, thôn cũng học tập phương pháp tiếp dân cũng như giải quyết khiếu nại của
huyện. Trên cơ sở đó sẽ tạo ra được sự chuyển biến trong nhận thức về tầm quan
trọng của công tác giải quyết khiếu nại đối với việc ổn định an ninh chính trị ở địa
phương làm tiền đề cho sự phát triển kinh tế xã hội.
3.1.2. Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai phải trên cơ sở
bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức sử dụng đất
Quan điểm bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất xuất phát từ
thực hiện nguyên tắc đảm bảo quyền con người, quyền sử dụng đất quy định tại Điều
14, Điều 54 Hiến pháp năm 2013 "Ở nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các
quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hoá, xã hội được
công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật" và "Quyền sử
dụng đất được pháp luật bảo hộ". Theo đó, Nhà nước có nghĩa vụ bảo đảm an toàn
pháp lý cho người sử dụng đất, thông qua các quy định pháp luật để trao cho người
sử dụng đất những quyền cơ bản, những cơ sở pháp lý để người sử dụng đất tự bảo
vệ lợi ích của mình và chống lại sự tuỳ tiện, quan liêu, các hành vi vi phạm pháp luật
của cá nhân, tổ chức trong cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Các cơ quan Nhà nước
phải hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật, luôn thể hiện ý chí của Nhà
nước nhưng phải phản ánh, thể hiện được lợi ích của người sử dụng đất, bảo đảm
được lợi ích của Nhà nước và lợi ích chính đáng của người sử dụng đất, coi Nhà
nước và pháp luật là phương tiện hữu hiệu nhất để thực hiện, bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của người sử dụng đất.
3.1.3. Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai phải phát huy
dân chủ, đảm bảo công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động
bộ máy Nhà nước
Việc thực hiện quy chế dân chủ nhằm phát huy quyền làm chủ, sức sáng tạo
của Nhân dân, động viên sức mạnh vật chất và tinh thần to lớn của Nhân dân trong
phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, ổn định chính trị, tăng
18
cường đoàn kết, xây dựng Đảng bộ, chính quyền và các đoàn thể trong sạch, vững
mạnh. Thực hiện quy chế dân chủ giúp ngăn chặn và khắc phục tình trạng suy thoái
về đạo đức, góp phần thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công
bằng, văn minh, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
3.1.4. Tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai phải đáp ứng
yêu cầu, mục tiêu cải cách hành chính
Thực hiện yêu cầu cải cách hành chính mà trọng tâm là cải cách thủ tục hành
chính, để xác lập thủ tục hành chính công khai, thuận tiện cho tổ chức, cá nhân sử
dụng. Nội dung này chi phối nhiều đến việc nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện
quyền khiếu nại của công dân. Thủ tục khiếu nại và giải quyết khiếu nại cần tiếp tục
được rà soát để tiếp tục đổi mới theo xu hướng đơn giản, hiệu quả và thuận tiện khi
sử dụng. Trình tự và thời hạn giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính Nhà nước
phải công khai, minh bạch, bảo đảm cho công dân dễ tiếp cận, dễ thực hiện khi tham
gia vào quan hệ pháp luật khiếu nại, đồng thời cũng bảo đảm cho công dân dễ dàng
giám sát, phản ánh việc thực hiện trình tự, thủ tục này của cơ quan hành chính Nhà
nước. Nếu các quy định về trình tự, thủ tục khiếu nại và giải quyết khiếu nại phức
tạp, khó thực hiện và tiếp cận, thiếu minh bạch, công khai thì rất dễ dẫn đến những vi
phạm của công dân trong việc thực hiện trình tự thủ tục như: khiếu nại vượt cấp,
khiếu nại đông người, khiếu nại không đến đúng cơ quan có thẩm quyền, khiếu nại
nhiều lần.
3.2. Giải pháp đảm bảo tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất
đai ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
3.2.1. Hoàn thiện quy định pháp luật về đất đai và giải quyết khiếu nại về đất đai
Để đảm bảo tốt tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
trước hết phải trên nền tảng hệ thống văn bản pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi
mà cụ thể là hệ thống pháp luật về đất đai và hệ thống pháp luật về giải quyết khiếu
nại. Có thể nói pháp luật khiếu nại là pháp luật hình thức, pháp luật đất đai là pháp
luật nội dung. Vì vậy việc tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai
trên cơ sở hai hệ thống pháp luật trên.
19
Thứ nhất, để đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới đất nước,
trên cơ sở kế thừa và tiếp tục thực hiện những quan điểm về chính sách, việc hoàn thiện
pháp luật về đất đai có thể tập trung vào những vấn đề sau:
Thứ hai, hoàn thiện quy định pháp luật giải khiếu nại về đất đai
Quy định thống nhất trình tự, thủ tục tiếp công dân, thụ lý giải quyết đơn thư
trên địa bàn quận
3.2.2. Nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ, công chức tổ chức thực
hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
- Rà soát, đánh giá lại chất lượng cán bộ hiện tại của Thanh tra, phòng Tài
nguyên và Môi trường quận, kiên quyết chuyển công tác những cán bộ không đáp
ứng được yêu cầu công việc.
- Tạo điều kiện cho cán bộ, công chức học tập nâng cao trình độ thông qua việc
tuyên truyền, động viên, phát động các phong trào trong cơ quan, trong ngành, thông
qua các hoạt động hỗ trợ về thời gian, kinh phí cho người đi học...
- Làm tốt công tác đánh giá, sử dụng, đề bạt, thi đua khen thưởng,… đối với
cán bộ, công chức nói chung, cán bộ công chức làm công tác tổ chức thực hiện pháp
luật giải quyết khiếu nại đất đai nói riêng.
- Bổ sung các nguồn lực vật chất cho các cơ quan, đơn vị và công chức làm
nhiệm vụ xác minh, tham mưu giải quyết đơn thư về đất đai, tập trung theo hướng
đảm bảo kinh phí thường xuyên cho các cơ quan này trong các hoạt động đo đạc,
giám định, … đảm bảo các trang thiết bị kỹ thuật cần thiết phục vụ công tác chuyên
môn như máy ghi âm, ghi hình, máy tính xách tay, GPS hoặc phương tiện đo nhanh.
Bên cạnh đó, việc sắp xếp, bố trí cán bộ phải phù hợp với trình độ chuyên môn,
đối với người lãnh đạo quản lý phải thường xuyên kiểm tra công chức chuyên môn
của mình để chấn chỉnh kịp thời những thiếu sót và kiên quyết xử lý nghiêm những
hành vi sai phạm; hàng năm phải tập huấn nghiệp vụ cho công chức địa chính cấp xã,
những người được giao nhiệm vụ tham mưu giải quyết khiếu nại về đất đai.
20
3.2.3. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến ý thức pháp luật về khiếu nại và giải
quyết khiếu nại đất đai
- Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai sửa đổi năm 2013, với
cách thức tuyên truyền có trọng tâm, trọng điểm: Căn cứ vào quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất, dự án đã đăng ký đầu tư hoặc ưu tiên đăng ký đầu tư tại địa bàn dân cư
nào, thì tập trung tuyên truyền những vấn đề có liên quan trực tiếp đến việc triển khai
kế hoạch sử dụng đất đó, ví dụ như về chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng
hiện hành, quyền chuyển nhượng, quyền góp vốn bằng quyền sử dụng đất vào dự án,
chính sách chuyển đổi cơ cấu ngành nghề, hỗ trợ việc làm.… Đẩy mạnh việc tuyên
truyền phổ biến pháp luật đất đai và pháp luật khiếu nại với nhiều hình thức đa dạng,
phong phú như phát tờ rơi, tờ gấp, phát những bảng tin ngắn tuyên truyền dưới dạng
hỏi đáp pháp luật, xây dựng các tiểu phẩm nêu lên các tình huống cụ thể trong lĩnh
vực quản lý đất đai, lĩnh vực khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai.
- Nâng cao nhận thức của người làm chính sách về đất đai, chính sách về giải
quyết khiếu nại. Việc xây dựng chính sách pháp luật làm định hướng cho công tác
quản lý xã hội là vô cùng quan trọng, nhưng vấn đề quan trọng không kém là xây
dựng chính sách thế nào để khi áp dụng vào thực tiễn không vướng mắc, không mâu
thuẫn, chồng chéo, không gây bức xúc trong xã hội và dễ thực hiện. Trong điều kiện
phát triển kinh tế, xã hội và thông tin liên lạc như hiện nay, một văn bản quy phạm
pháp luật được ban hành, có hiệu lực thi hành sẽ tác động ảnh hưởng rất nhanh đến
nhóm đối tượng mà nó điều chỉnh. Với tính nhạy cảm cao như vậy, đòi hỏi người
làm chính sách phải nhận thức đầy đủ về trách nhiệm cũng như tầm quan trọng trong
việc làm của mình. Khi xây dựng hay sửa đổi một văn bản quy phạm pháp luật,
người làm chính sách cần thấm nhuần tinh thần xây dựng, mục đích, yêu cầu, tính
cần thiết, tính hợp pháp của văn bản đó; các điều khoản phải rõ ràng dễ hiểu và bao
hàm trong đó các quy phạm pháp luật để điều chỉnh phạm vi đối tượng cụ thể với
không gian và thời gian rõ ràng. Đảm bảo các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thể hiểu
và thực hiện một cách dễ dàng, thuận tiện, tránh trường hợp cùng một nội dung
nhưng lại quy định bởi nhiều văn bản khác nhau, thậm chí hàm chứa những quy
21
phạm không đồng nhất, làm mất nhiều thời gian tra cứu và khó khăn trong triển khai
thực hiện.
3.2.4. Nâng cao trách nhiệm thanh tra, kiểm tra của các cơ quan chức năng, phát
huy vai trò giám sát cảu xã hội đối với việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết
khiếu nại về đất đai
- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan
trong công tác giải quyết khiếu nại, thường xuyên rà soát và tập trung chỉ đạo kiên
quyết đối với những vụ khiếu nại tồn đọng.
- Tiến hành thanh tra, kiểm tra theo thẩm quyền của các cơ quan thanh tra, các
cơ quan cấp trên đối với cấp dưới;
- Tăng cường trách nhiệm giám sát của Hội đồng Nhân dân: Hội đồng Nhân
dân xem xét báo cáo của Ủy ban Nhân dân trong việc tổ chức thực hiện pháp luật
giải quyết khiếu nại về đất đai. Thường trực Hội đồng Nhân dân, tổ chức Đoàn giám
sát hoặc giao cho các Ban của Hội đồng Nhân dân giám sát việc giải quyết khiếu nại
về đất đai tại địa phương;
- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận cũng phải
tăng cường trách nhiệm giám sát của mình trong việc thi hành pháp luật đối với các
cơ quan, cá nhân được giao thực hiện nhiệm vụ giải quyết khiếu nại về đất đai;
- Ban Thanh tra Nhân dân cần phát huy tốt vai trò giám sát việc thực hiện việc
giải quyết khiếu nại về đất đai đối với Ủy ban Nhân dân và Chủ tịch Ủy ban Nhân
dân phường. Tuy thiết chế thực hiện quyền giám sát không mang tính quyền lực Nhà
nước, nhưng trong hoạt động giám sát có tính chất nhân dân thì vai trò của các Ban
Thanh tra Nhân dân hết sức quan trọng và quan trọng là cụ thể hóa phương
châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
3.3. Một số kiến nghị
Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả việc tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết
khiếu nại về đất đai trên địa bàn quận Đống Đa, thành phố Hà Nội, thành phố Hà Nội
trong thời gian đến, xin kiến nghị một số nội dung sau:
- Quậncần quan tâm đầu tư thiết bị ứng dụng công nghệ thông tin trong tiếp
nhận, xử lý, giải quyết khiếu nại, tạo cơ sở dữ liệu thống nhất.
22
- Tăng cường chỉ đạo quyết liệt trong việc chấn chỉnh, nâng cao hiệu quả công tác
hòa giải cơ sở, tránh hình thức, chiếu lệ (giải quyết những vướng mắc ngay từ cơ sở);
- Các đơn thư khiếu nại phát sinh chủ yếu ở những địa bàn triển khai các dự án đầu
tư. Vì vậy, khi phát sinh các dự án đầu tư trên địa bàn quận, Ủy ban Nhân dân quận cần
chủ động làm tốt công tác công khai chủ trương thực hiện dự án; các ngành đoàn thẻ tích
cực trong việc tuyên truyền, giải thích để tạo sự đồng thuận trong nhân dân.
- Tiếp tục quan tâm chỉ đạo công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, tập huấn,
hướng dẫn nghiệp vụ công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, công tác hòa giải ở
cơ sở.
- Xử lý nghiêm theo quy định đối với những cơ quan, người có thẩm quyền thiếu
tinh thần trách nhiệm trong công tác tiếp công dân, xử lý, giải quyết khiếu nại về đất đai;
- Tăng cường công tác tiếp công dân, đối thoại trực tiếp với người dân trước khi
triển khai chương trình dự án trên địa bàn nhằm lắng nghe, giải thích, giải quyết kịp thời
bức xúc của người dân trong vùng dự án, tạo sự đồng thuận cao của người dân, hạn chế
phát sinh khiếu nại, tố cáo, nhất là các vụ khiếu nại đông người, vượt cấp.
- Rà soát, tập trung xử lý, giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại còn tồn đọng,
phức tạp. Chỉ đạo rà soát, củng cố hồ sơ quản lý đất đai, làm cơ sở pháp lý cho công tác
giải quyết khiếu nại về đất đai;
- Quan tâm củng cố cơ sở vật chất, sắp xếp, củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ,
công chức làm công tác tiếp công dân (từ quận đến phường), đảm bảo về số lượng và
nâng cao trình độ, chất lượng tham mưu giải quyết khiếu nại có đủ trình độ, năng lực
chuyên môn, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ;
- Tăng cường thanh tra trách nhiệm trong công tác giải quyết đơn thư khiếu
nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân đối với thủ trưởng các phòng, ban và
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân các phường; tập trung thanh tra trách nhiệm đối với một
số xã có nhiều vụ việc khiếu nại về đất đai kéo dài, vượt cấp, đông người, phức tạp;
23
KẾT LUẬN
Tổ chức thực hiện pháp luật là việc Nhà nước thông qua các cơ quan Nhà nước
hoặc nhà chức trách có thẩm quyền tổ chức cho các chủ thể pháp luật thực hiện
những quy định của pháp luật, hoặc tự mình căn cứ vào các quy định của pháp luật
để ra các quyết định làm phát sinh, thay đổi, đình chỉ hay chấm dứt một quan hệ pháp
luật cụ thể. Điều này cho thấy tổ chức thực hiện pháp luật là hoạt động mang tính cá
biệt của cơ quan Nhà nước nói chung và của cơ quan hành chính Nhà nước nói riêng,
mà biểu hiện rõ nhất là các chủ thể pháp luật khi thực hiện các quy định của pháp
luật luôn có sự can thiệp của Nhà nước hay nhà chức trách có thẩm quyền, đảm bảo
cho các quy phạm pháp luật được thực hiện triệt để, hiệu lực và hiệu quả khi tác
động vào các quan hệ của đời sống xã hội. Trên cơ sở đó, tổ chức thực hiện pháp luật
giải quyết khiếu nại về đất đai của Ủy ban Nhân dân cấp quận là việc người có chức
trách, thẩm quyền của Ủy ban Nhân dân cấp quận bằng quyền hạn của mình, căn cứ
vào quy định của pháp luật ban hành một quyết định hành chính giải quyết các khiếu
nại về đất đai nhằm để xác minh tính chất đúng, sai của nội dung khiếu nại, yêu cầu
giữ nguyên, sửa đổi hoặc huỷ bỏ một phần hay toàn bộ quyết định hành chính, chấm
dứt hành vi hành chính bị khiếu nại; buộc bồi thường thiệt hại (nếu có); khẳng định
người khiếu nại có quyền khiếu nại, quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án hay
không; khôi phục uy tín, danh dự đã bị xâm hại, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của người khiếu nại.
24
