Luận văn Thạc sĩ Khoa học báo chí: Thông tin kinh tế - xã hội trên báo trực tuyến các tỉnh miền núi phía Bắc

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG

HOÀNG CHUNG THẢO

th«ng tin kinh tÕ - x· héi

trªn b¸o trùc tuyÕn c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c

(Khảo sát Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang Trực tuyến

Thái Nguyên Trực tuyến năm 2005 - 2007)

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC BÁO CHÍ

Hà Nội - năm 2008

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG ----------------------o0o----------------------------

HOÀNG CHUNG THẢO th«ng tin kinh tÕ - x· héi

trªn b¸o trùc tuyÕn c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c

(Khảo sát Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang Trực tuyến,

Thái Nguyên Trực tuyến năm 2005 - 2007

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC BÁO CHÍ

Chuyên ngành: Báo chí học

Mã số: 60 32 01

Giảng viên hướng dẫn khoa học:

T.S THANG ĐỨC THẮNG

Hà Nội - năm 200

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU

Chương một: Cơ sở lí luận chung về loại hình báo trực tuyến

8 1.1 Khái niệm về báo trực tuyến

14 1.2 Đặc điểm của loại hình báo trực tuyến

1.2.1 Nội dung khái quát cao, cô đọng, thông tin thời sự cập nhật nhanh, 14 phong phú

18 1.2.2 Khả năng tích hợp đa phương tiện

1.2.3 Khả năng tìm kiếm, lưu giữ thông tin và là một cơ sở dữ liệu không cùng 20

22 1.2. 4 Tốc độ cực nhanh của thông tin

24 1.3 Xu hướng phát triển mới nhất của báo trực tuyến

1.3.1 Xu thế các báo trực tuyến copy bài của nhau, dẫn tới việc tin tức trên 24 các báo na ná giống nhau

1.3.2 Internet đã và đang trở thành một kho tài nguyên chung mà các báo 27 trực tuyến có thể sử dụng (từ các nguồn khác nhau)

30 1.3.3 Công chúng tham gia ngày càng nhiều vào nội dung tờ báo

32 1.3.4 Xu hướng liên minh giữa các báo để sử dụng tin tức

Chương 2: Sự ra đời của báo trực tuyến các tỉnh miền núi phía Bắc và vấn đề phát triển kinh tế - xã hội miền núi trong chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước

2.1 Báo trực tuyến các tỉnh miền núi phía Bắc - sự khởi đầu gian nan 36

2.1.1 Báo trực tuyến Thái Nguyên - tờ báo được xây dựng bằng ý chí tự lực, 36 tự cường.

2.1.2 Báo Trực tuyến Bắc Kạn - Sự khởi đầu gian nan 38

2.1.3 Báo trực tuyến tỉnh Hà Giang 40

2.1.4 Báo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang trước yêu cầu, nhiệm 41 vụ của hệ thống báo chí địa phương

2.2 Thành tựu phát triển kinh tế - xã hội của 3 tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn, 44 Hà Giang - đối tượng phản ánh chính của báo trực tuyến địa phương

2.3 Các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế - 47 xã hội miền núi phản ánh trên 3 tờ báo trực tuyến địa phương

Chương 3: Nội dung, hình thức thể hiện đề tài kinh tế - xã hội trên báo trực tuyến ba tỉnh miền núi phía Bắc

3.1 Nội dung thông tin kinh tế - xã hội trên báo trực tuyến ba tỉnh miền núi 54 phía Bắc

3.2 Hình thức thể hiện đề tài phát triển kinh tế - xã hội trên báo trực tuyến 65 ba tỉnh miền núi phía Bắc

3.2.1 Các thể loại báo chí thường dùng 65

3.2.2 Các yếu tố hình thức khác 69

3.3 Những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng trang báo trực tuyến 3 tỉnh 81 miền núi phía Bắc.

86 Phần kết luận

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài và lí do chọn đề tài

Bước sang những năm đầu tiên của thế kỷ XXI, lực lượng báo in bắt

đầu phát triển sang loại hình báo trực tuyến. Nhân dân là tờ báo Đảng đầu tiên

đi tiên phong trong việc ứng dụng những tiến bộ của khoa học, công nghệ

Internet thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền đối nội, đối ngoại, phục vụ nhiệm vụ

chính trị của Đảng và Nhà nước Việt Nam, tiếp sau đó, một loạt tờ báo Đảng

trực tuyến của các địa phương ra đời như: Báo trực tuyến Bà Rịa – Vũng tàu,

Quảng Ninh, Ninh Bình, Bình Thuận…

Tại 6 tỉnh miền núi phía Bắc, năm 2004, lần đầu tiên website Thái

Nguyên Trực tuyến víi ®Þa chØ http://www. baothainguyen.org.vn (thuộc tỉnh

Thái Nguyên) chính thức hòa mạng, tiếp đó là website Bắc Kạn Trực tuyến

(baobackan.org.vn (2005) và Hµ Giang Trực tuyến (baohagiang.vn) (2007).

Các tờ báo trực tuyến này đều có chung tôn chỉ và mục đích: Thông qua tờ

báo trực tuyến đưa tiếng nói của Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân các dân

tộc trong tỉnh đến với bạn bè trong nước và quốc tế, tạo lập kênh thông tin ®èi

néi, đối ngoại quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, b íc ®Çu 3 tê b¸o trùc tuyÕn ®· ®em l¹i

hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh cho sự ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph ¬ng. Th«ng

qua c¸c chuyªn môc nh : “Kinh tế”, “Kinh tế và phát triển”, “Kinh tế và hội

nhập”…mçi trang b¸o trùc tuyÕn ®· tù giíi thiÖu, qu¶ng b¸ vÒ t×nh h×nh kinh

tÕ - x· héi cña ®Þa ph ¬ng m×nh mét c¸ch réng r·i tíi c¸c nhµ ®Çu t , doanh

nghiÖp, kiÒu bào…vÒ c¸c chñ tr ¬ng, chÝnh s¸ch “më” cña ®Þa ph ¬ng nh»m

kªu gäi thu hót ®Çu t . Víi chuyªn môc “§Þa chØ tõ thiÖn”, “Tấm lòng vàng”,

nh÷ng bµi viÕt, ®o¹n b¨ng video clip ® a tin vÒ c¸c c¸ nh©n, b¶n lµng vïng s©u

vïng xa gÆp khã kh¨n vÒ ®êi sèng…®· nhËn ®îc sù ®ång c¶m vµ chia sÎ cña

b¹n bÌ, c¸c nhµ h¶o t©m vµ c¸c tæ chøc tõ thiÖn trong vµ ngoµi n íc...

Víi nh÷ng hiÖu qu¶ b íc ®Çu ®ã, c¸c cÊp ñy §¶ng, ChÝnh quyÒn t¹i 3

tØnh ®Òu coi viÖc ph¸t triÓn b¸o trùc tuyÕn t¹i miÒn nói lµ nhiÖm vô cÇn thiÕt

vµ cÊp b¸ch trong xu thÕ héi nhËp hiÖn nay, do vËy đều có sự đầu tư về cơ sở

vật chất, trang thiết bị kĩ thuật, tạo môi trường hoạt động cho tờ báo trực

tuyến của địa phương.

Mặc dù có được những thuận lợi ban đầu, nhưng đến nay, sau gần 3

năm hoạt động, các tờ báo trực tuyến 3 tỉnh miền núi phía Bắc vẫn gặp rất

nhiều khó khăn trong việc phát triển loại hình báo chí mới mẻ, hiện đại này.

Nguyên nhân một phần do trình độ chuyên môn thiếu và yếu, đội ngũ cán bộ,

phóng viên, biên tập viên chưa có kinh nghiệm trong việc làm báo trực

tuyến…nên chủ yếu các báo vừa phải tự mò mẫm làm, vừa tự học hỏi kinh

nghiệm (hoặc tờ báo đi trước hướng dẫn tờ báo đi sau như trường hợp của

Bắc Kạn Trực tuyến được thiết kế bởi Thái Nguyên Trực tuyến). Lµm sao ®Ó

tê b¸o trùc tuyÕn cã néi dung phong phó, hÊp dÉn vÒ h×nh thøc nh»m thu hót

® îc l îng truy cËp lín mµ tê b¸o vÉn thùc hiÖn ®óng t«n chØ, môc ®Ých cña

m×nh. §ã lµ c©u hái th êng trùc cña nh÷ng ng êi lµm b¸o trùc tuyÕn ®Þa

ph ¬ng. Víi nh÷ng lÝ do đó, rất cần thiết phải có những cơ sở lí luận chung và

riêng về báo chí trực tuyến khu vực miền núi phía Bắc.

Như vậy, tính cấp thiết của đề tài thể hiện qua nhu cầu của các tòa soạn

báo trực tuyến các tỉnh miền núi phía Bắc là cần được trang bị một cơ sở lí

luận cụ thể, sát thực về đặc trưng, phong cách tuyên truyền của báo trực tuyến

khu vực miền núi phía Bắc. Trên cơ sở đó có sự ứng dụng phù hợp ở từng địa

phương nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền về nội dung, hình thức, làm cho

tờ báo trực tuyến của địa phương thực sự là kªnh th«ng tin quan träng gãp

phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, tõng b íc đẩy lùi nạn đói nghèo của đồng bào

dân tộc vùng sâu vùng xa, nguy cơ tụt hậu về kinh tế - xã hội của các tỉnh

miền núi khu vực phía Bắc.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề:

Sự phát triển của loại hình báo trực tuyến là khá mới mẻ ở Việt Nam

cũng như trên thế giới, tuy nhiên các sách, tạp chí và luận văn tại Việt Nam,

về đề tài này cũng khá đa dạng và hết sức phong phú. Chẳng hạn như:

- “Bước đầu tiếp cận loại hình báo chí trực tuyến” Khóa luận cử nhân

của Nguyễn Sỹ Hoàng - khoa Báo chí, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân

Văn Hà Nội.

- “Ngôn ngữ báo chí Internet” Luận văn thạc sĩ của Phạm Thu An - khoa

Báo chí, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội.

- “ Phát thanh trên mạng Internet” Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Sơn

Minh - khoa Báo chí, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội

- “Đặc điểm công chúng độc giả báo chí Internet” Luận văn thạc sĩ của

Hà Thu Hương - Phân viện Báo chí tuyên truyền, Học viện Chính trị

Quốc gia TP. HCM.

- “Đặc thù công tác biên tập báo chí Internet” Khóa luận cử nhân của

Nguyễn Thị Ngọc Linh - khoa Báo chí, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân

văn Hà Nội.

- “Thực trạng và triển vọng hạch toán kinh doanh trong loại hình báo

chí Internet” Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Thu Hương - khoa Báo chí,

ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội.

- “Tổ chức diễn đàn trên báo mạng điện tử ở Việt Nam hiện nay” Luận

văn thạc sĩ của Nguyễn Thị Trường Giang - Phân viện Báo chí tuyên

truyền, Học viện Chính trị Quốc gia TP. HCM.

- Và một số công trình khoa học, bài viết đăng trên các sách, các báo và

tạp chí khác như:

- “Báo điện tử và những nguyên tắc khi làm báo điện tử" (Bài viết của Lê

Quốc Minh đăng trong cuốn: Báo chí những vấn đề lí luận và thực tiễn;

T6, khoa Báo chí, ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội)

- “Làm báo Internet - những quy tắc vàng trong thiết kế trang chủ” (Bài

dịch của Vũ Quang Hào trong cuốn: Báo chí và đào tạo báo chí Thụy

Điển)

- ….v…v

Như vậy, báo trực tuyến tại Việt Nam bước đầu đã có được những cơ

sở lí luận nhất định trong việc định hướng hoạt động. Tuy nhiên, cho đến nay

chưa có một đề tài nào ở nước ta đi sâu tìm hiểu về báo trực tuyến địa

phương, đặc biệt là báo trực tuyến khu vực miền núi phía Bắc. Trong khi đó

mỗi tờ báo trực tuyến có đặc thù riêng mà những đề tài luận văn, những công

trình nghiên cứu trước đó về báo trực tuyến chưa tính được hết những khó

khăn riêng, đặc thù về công chúng của báo trực tuyến khu vực miền núi. Vì

vậy, với đề tài “Thông tin kinh tế - xã hội trên báo trực tuyến các tỉnh miền

núi phía Bắc”, luận văn này sẽ có ý nghĩa như là công trình khảo cứu đầu tiên

và có tính bao quát nhất về quy luật, đặc thù, phong cách làm báo trực tuyến

địa phương nói chung khu vực miền núi phía Bắc nói riêng.

Thực hiện đề tài này, tác giả đã tham khảo, kế thừa những ý tưởng, sự

tìm tòi của các tác giả đi trước nhằm làm cơ sở lý luận cho luận văn, góp phần

làm phong phú nội dung của luận văn.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích của luận văn là nghiên cứu, đánh giá một cách khoa học về

thực trạng phát triển của báo trực tuyến các tỉnh miền núi phía Bắc; cách

tuyên truyền thông tin kinh tế - xã hội trên mặt báo, chứng minh báo trực

tuyến tại các địa phương này là kênh thông tin đối nội, đối ngoại quan trọng

để phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Trên cơ sở đó có thể đề xuất những

giải pháp góp phần làm cho tờ báo hấp dẫn về hình thức, phong phú về nội

dung…từ đó làm tốt nhiệm vụ tuyên truyền của mỗi tờ báo.

Những mục tiêu trên được cụ thể hóa bằng những nhiệm vụ sau:

- Tìm hiểu xu hướng phát triển hiện nay của báo trực tuyến ở thế giới và

Việt Nam

- Khảo sát thực tiễn về thông tin kinh tế - xã hội của báo trực tuyến 3

tỉnh miền núi phía Bắc trong khoảng thời gian từ năm 2005 –2007

- Đề xuất những biện pháp thích hợp để mỗi tờ báo trực tuyến tại mỗi

tỉnh áp dụng vào nội dung và hình thức, đem lại hiệu quả tuyên truyền

nhất định.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3 tờ báo trực tuyến thuộc các tỉnh miền núi phía Bắc: Bắc Kạn, Thái

Nguyên, Hµ Giang. Phạm vi nghiên cứu: 3 tờ báo: Thái Nguyên Trực tuyến,

Bắc Kạn Trực tuyến và Hµ Giang Trực tuyến, với khoảng thời gian khảo sát

là 3 năm (2005 - 2007)

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã nghiên cứu vấn đề trên quan

điểm duy vật biện chứng lịch sử, quan điểm của Đảng, Lênin, Hồ Chí Minh

về hệ thống báo chí tuyên truyền cách mạng và cơ sở lý luận báo chí truyền

thông. Những quan điểm này góp phần làm rõ những đặc trưng của báo chí

nói chung, báo trực tuyến nói riêng. Đồng thời cụ thể hoá các chủ trương,

đường lối chính sách của Đảng và nhà nước đối với việc phát triển kinh tế -

xã hội ở các tỉnh miền núi.

Trên cơ sở nền tảng lý luận đó, tác giả đã sử dụng phương pháp phân

tích văn bản, so sánh đối chiếu để xem xét các tác phẩm báo chí trên ba tờ báo

trực tuyến. Đồng thời tác giả cũng phỏng vấn sâu, lập bảng hỏi những người

trực tiếp tham gia làm báo trực tuyến tại các địa phương. Những phương pháp

nghiên cứu này giúp tác giả hiểu rõ quá trình hoạt động và sự cải tiến của tờ

báo nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu của người truy cập.

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn

Xét về ý nghĩa khoa học: Luận văn đóng góp vào phần lí luận về mô

hình báo trực tuyến, đặc biệt là mô hình báo trực tuyến tại khu vực miền núi

phía Bắc. Víi nh÷ng ®Ò xuÊt trong luËn v¨n, hy väng sÏ ®ãng gãp cho viÖc

nghiªn cøu, gi¶ng d¹y vÒ b¸o trùc tuyÕn ®Þa ph ¬ng.

Xét về ý nghĩa thực tiễn: Luận văn sẽ tổng hợp kinh nghiệm, rút ra

những kết luận mang tính quy luật về làm báo trực tuyến đối với các tỉnh

miền núi phía Bắc, giúp cho người trực tiếp làm báo trực tuyến tại các địa

phương có cơ sở tham khảo để định hướng hoạt động, tuyên truyền có hiệu

quả. Những phân tích, đề xuất của luận văn sẽ là cơ sở để người trực tiếp làm

báo, toà soạn báo trực tuyến địa phương tiếp nhận để có những cải tiến về nội

dung và hình thức.

7. Kết cấu luận văn

Luận văn bao gồm phần Mở đầu, ba chương và Kết luận

Phần mở đầu trình bày tính cấp thiết của đề tài, xác định rõ mục đích và

đối tượng nghiên cứu, những phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong

quá trình làm luận văn. Đồng thời chỉ rõ ý nghĩa khoa học và thực tiễn mà

luận văn đem lại.

Chương một: Tác giả trình bày các cơ sở lý luận chung liên quan đến

đề tài này. Bao gồm các khái niệm về thể loại báo trực tuyến, những đặc điểm

nổi trội của báo trực tuyến, các xu hướng phát triển mới nhất của báo trực

tuyến.

Chương hai: Ở chương này, tác giả nhấn mạnh tới tính ưu việt của

chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam nhìn từ góc độ kinh tế - xã hội

đối với đồng bào dân tộc các tỉnh miền núi phía Bắc - nơi chiến khu Việt Bắc

xưa. Sau đó, tác giả trình bày tóm tắt sự ra đời của các tờ báo trực tuyến: Thái

Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang với nhiệm vụ tuyên truyền về thông tin kinh tế -

xã hội của địa phương mình.

Chương ba: Tác giả tiến hành khảo sát tỉ mỉ nội dung và hình thức của

3 tờ báo trực tuyến: Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang.

Phần kết luận tóm tắt kết quả nghiên cứu chính và đưa ra những đề xuất

nâng cao chất lượng báo trực tuyến của ba tỉnh miền núi phía Bắc.

CHƢƠNG MỘT:

CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ BÁO TRỰC TUYẾN

Tác giả cuốn sách nổi tiếng "Thế giới phẳng" Thomas L.Friedman đã

đưa ra 10 nhân tố có vai trò quyết định trong việc làm phẳng thế giới. Một

trong 10 nhân tố đó, là sự ra đời của mạng toàn cầu www (World Wide Web).

Với địa chỉ trang web đầu tiên do Berners-Lee đưa vào hoạt động từ ngày

6.8.1991. Tiếp đó là việc Công ty Netscape đưa ra trình duyệt thương mại

rộng rãi, khiến từ em bé đến cụ già đều có thể dễ dàng sử dụng Internet. Dựa

trên những thành quả tối ưu trong các dịch vụ kỹ thuật của NET, loại hình

báo chí trực tuyến đã ra đời...

1.1 Khái niệm về báo trực tuyến

Mạng Internet cung cấp cho người sử dụng nhiều dịch vụ phong phú,

tiện lợi. Các dịch vụ này ngày càng được bổ sung, phát triển và hoàn thiện

không ngừng. Các dịch vụ chính của Internet hiện có là: thư điện tử (email);

thương mại điện tử (ecommerce); trao đổi các tệp dữ liệu (fỉe transfer); truy

nhập thông tin từ xa (remote login); Telnet (dịch vụ truy nhập tới các tài

nguyên thông tin ở các máy tính chủ kết nối trên Internet); Usenet hay

Internet Newsgroups (thảo luận thông qua việc gửi các bản tin, bài báo);

Internet Relay Chat IRC (trò chuyện trên Internet); các dịch vụ thông tin đa

phương tiện (World Wide Web) - dịch vụ cho phép người sử dụng kết hợp

văn bản, âm thanh, hình ảnh, hoạt hình, tạo nên các nguồn thông tin tư liệu…

Sự ra đời và phát triển của báo chí Internet như một trong các dịch vụ

tiện ích đã làm cho mạng Internet ngày càng hấp dẫn, nhất là với giới trẻ. Từ

đây, Internet tạo ra một môi trường báo chí mới với nội dung mới, hình thức

mới, thể loại báo chí mới, độc giả báo chí mới…

Loại hình báo chí mới này được gọi bằng nhiều tên khác nhau: báo

mạng, báo điện tử, báo trực tuyến, báo chí Internenet…

Nếu gọi là báo điện tử, thì phát thanh và truyền hình vốn được gọi là

báo điện tử. Cho nên việc dùng thuật ngữ “báo điện tử” để chỉ loại hình báo

chí mới trên mạng Internet này dễ gây cảm giác nhầm lẫn, không rõ ràng,

không có đặc trưng khu biệt.

“Báo mạng” là thuật ngữ gọi tắt của “báo chí mạng Internet”, dễ gây

cảm giác mơ hồ trong việc nắm bắt ý nghĩa của thuật ngữ.

Nhiều nhà nghiên cứu đã tìm đến một thuật ngữ khác vốn đã được sử

dụng khá phổ biến trong các tài liệu báo chí nước ngoài, đó là “online”. Từ

điển tin học định nghĩa, “online” dùng theo nghĩa thông dụng để chỉ trạng thái

của một máy tính khi đã kết nối với mạng Internet và sẵn sàng hoạt động,

“Online” dịch sang tiếng Việt là “trên mạng”, hoặc “trực tuyến”. Thuật ngữ

này phù hợp với việc tiếp nhận thông tin trên mạng, vì muốn đọc được báo

người đọc phải có một máy tính có khả năng kết nối vào mạng và ở tình trạng

trực tuyến

Tiến sỹ Thang Đức Thắng, Phó Giám đốc FPT Internet, Tổng biên tập

VNExpress, định nghĩa loại hình báo chí mới này là “tờ báo thực hiện các chức năng báo chí bằng phương tiện Internet”1. Nhưng cũng chính ông

Thắng: “Gọi tên loại hình báo chí này một cách chính xác nhất là báo chí

1Thang Đức Thắng, Bài giảng báo chí trực tuyến lớp Cao học báo chí khoá III, khoa Báo chí khoá luận tốt

nghiệp, khoá Báo chí – ĐH KHXH&NV, H, 2001.

Internet nhưng trong tiếng Việt gọi vậy hơi dài nên chúng ta gọi là báo trực

tuyến”.Ngoài ra, thuật ngữ “online newspaper” được sử dụng rộng rãi trong

các công trình nghiên cứu báo chí học, nhất là trong lĩnh vực truyền thông

mới (newmedia) để chỉ các khái niệm cùng đặc tính như: “online publishing”

(xuất bản trực trực tuyến), “onliene media” (phương tiện truyền thông trực

tuyến), “online Journalism” (báo chí học trực tuyến)…Do vậy, luận văn này

sẽ sử dụng thuật ngữ “báo trực tuyến” để chỉ loại hình báo chí này. Các loại

hình báo chí ra đời trước như báo in, phát thanh, truyền hình, luận văn tạm gọi

là báo chí truyền thống.

Hiện nay có nhiều cách hiểu về báo trực tuyến, nhưng viết ra thành văn

thì chưa có nhiều.

Thứ nhất, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật báo chí năm 1999

có một trong những điểm mới nổi bật là nhắc đến loại hình báo chí mới với

tên gọi báo điện tử: “Báo chí nói trong Luật này là báo chí Việt Nam, bao

gồm: báo in (báo, tạp chí, bản tin thời sự, bản tin thông tấn), báo nói (chương

trình phát thanh), báo hình (chương trình truyền hình, chương trình nghe –

nhìn thời sự được thực hiện bằng các phương tiện kỹ thuật khác nhau), báo

điện tử (được thực hiện trên mạng thông tin máy tính) bằng tiếng Việt, tiếng các dân tộc thiểu số Việt Nam, tiếng nước ngoài"2.

Như vậy, Luật báo chí cho rằng báo chí Internet là loại hình báo chí

được thực hiện trên mạng thông tin máy tính bằng tiếng Việt, tiếng các dân

tộc thiểu số Việt Nam, tiếng nước ngoài. Thứ hai, theo cách hiểu thông dụng

và đơn giản hiện nay, báo chí Internet là hình thức phát hành trên mạng

Internet của một tờ báo in có sẵn hay đưa phát thanh, truyền hình lên mạng.

2Dẫn theo Phạm Thu An, Ngôn ngữ báo chí Internet, luận văn thạc sỹ, Khoa Báo chí, ĐH KHXH&NV,

H,2001

Ví dụ như Lao động điện tử, Nhân dân điện tử, VTV online, VOV online....

Như vậy báo trực tuyến chỉ là một hình thức thích ứng của báo chí truyền

thông trong thời đại bùng nổ thông tin Internet.

Nghị định 55 của Chính phủ về việc quản lý, cung cấp và sử dụng dịch

vụ Internet ban hành ngày 23/8/2001 đề cập đến báo trực tuyến như là một

loại hình dịch vụ thông tin Internet nằm trong các loại hình dịch vụ ứng dụng

Internet. Báo trực tuyến là việc “phát hành báo chí (báo nói, báo hình, báo điện tử)” trên Internet3.

Thứ hai, có quan niệm cho rằng, báo trực tuyến thực chất là một trang

web (website) trên Internet. Website là cổng thông tin có chứa các siêu liên

kết dẫn đến nội dung thông tin và được đánh địa chỉ. Tuy nhiên, nếu hiểu theo

cách này thì quá rộng. Vì một tờ báo Internet đúng là một trang web nhưng

không phải trang web nào cũng là báo trực tuyến.

Thứ ba, có người quan niệm báo trực tuyến là một loại hình báo chí có

sự can thiệp của công nghệ cao, được chế tác, xuất bản và chạy trên môi trường điện tử4. Một chuyên gia trong lĩnh vực này định nghĩa: “Một tờ báo

trực tuyến là một tờ báo thực hiện các chức năng của báo chí bằng phương tiện Internet”5.

Vậy, căn cứ vào đâu để xác định đó là báo trực tuyến? Trong công trình

nghiên cứu “Newspaper publishing and the World Wide Web” công bố năm

1998, hai tác giả Michel H.Jackson và Nora Paul đã đưa ra những tiêu chí mà

những trang web phạm vào một trong những tiêu chí đó thì không được coi là

4Khoản 3, điều 12, Nghị định 55/2001/NĐ – CP, ngày 23/8/20015Theo ông Mai Linh – Trung tâm điều hành thông tin mạng Internet Việt Nam - Bộ Văn hoá Thông tin (nay là Bộ Thông tin và Truyền thông)

5Theo tiến sỹ Thang Đức Thắng

3Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật báo chí năm 1999, Điều 3: Các loại hình báo chí, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, năm 1999.

một tờ báo trực tuyến:

+ Trang web chỉ bao gồm một trang

+ Trang web của một công ty truyền thông hay tổ chức mà không cung

cấp một sản phẩm báo chí riêng biệt để làm báo.

+ Trang web chỉ cung cấp khung trang (đề mục) mà không có nội dung

đi kèm

+ Trang web chỉ cung cấp những thông tin rao vặt, quảng cáo

+ Trang web không có bản in tương ứng

+Trang web không được cập nhật thông tin trong vòng 15 ngày6.

Hiện nay, trên thế giới đã có nhiều báo trực tuyến xuất bản độc lập,

không phụ thuộc vào bản in tương ứng. Ở Việt Nam hiện nay, có một số trang

web được coi là những tờ báo trực tuyến thành công nhất như VnExpress,

VietnamNet, VDC Media…cũng không có bản in tương ứng. Cho nên, quan

điểm thứ năm của hai tác giả trên (trang web không có bản in tương ứng thì

không được coi là báo trực tuyến) không còn phù hợp. Các tiêu chí còn lại soi

vào thực tiễn báo trực tuyến trên thế giới và Việt Nam hiện vẫn còn giá trị.

Nếu căn cứ vào việc cấp phép của Bộ Thông tin và Truyền thông thì

hiện nay tại Việt Nam có 11 tờ báo trực tuyến là: VnExpress, VietnamNet,

VDC Media, Tổ quốc, Nhân dân, Lao động, Thời báo Kinh tế Việt Nam, Đầu tư, Tuổi trẻ, Đài Tiếng nói Việt Nam, website Đảng cộng sản Việt Nam7.

Phóng viên của những tờ báo này khi được cấp mới và làm lại thẻ nhà báo

6“Báo chí phát hành trên mạng – suy nghĩ về một cái tên”, tác giả Nguyễn Sỹ Hoàng, Tạp chí Người làm báo số tháng 3 – 2001

7Nguồn Bộ Thông tin và Truyền Thông (tính đến tháng 6/2008)

cũng đều được ghi là phóng viên báo trực tuyến.

Vậy, báo trực tuyến là gì?

Dựa vào những phân tích, chúng tôi xin đưa ra một quan niệm về báo

trực tuyến, như sau: “Báo trực tuyến làm một loại hình báo chí sử dụng công

nghệ, kỹ thuật mạng Internet để chuyển tải thông tin mang nội dung có ý

nghĩa chính trị - xã hội theo mục đích nhất định của toà soạn”

Trong khuôn khổ đề tài luận văn, đối tượng nghiên cứu của chúng tôi là

những website báo trực tuyến (Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang Trực tuyến,

Thái Nguyên Trực tuyến). Căn cứ trên những tiêu chí mà hai tác giả Michel

H.Jackson và Nora Paul đã đưa ra thì nó hoàn toàn đáp ứng đủ các yêu cầu để

trở thành một trang báo trực tuyến.

Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Đỗ Quý Doãn, hiện tại

nhiều báo giấy đã có báo trực tuyến, nhưng “chức danh” vẫn chỉ là trang tin

điện tử, chưa được gọi là báo trực tuyến.

Từ năm 2007, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ cấp phép cho các trang

tin điện tử này thành báo trực tuyến, theo đúng nghĩa của nó “mặc dù là phiên

bản của báo giấy, nhưng các báo điện tử này cũng thường xuyên cập nhật,

update thông tin mới lên mạng, theo từng giờ, nên rõ ràng, không thể gọi đó

là trang tin điện tử thông thường được”

Bởi vậy các website báo trực tuyến: Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang

Trực tuyến, Thái Nguyên Trực tuyến trong thời gian tới, trở thành một tờ báo

trực tuyến, bổ sung vào con số 11 tờ báo trực tuyến hiện nay tại Việt Nam.

1.2 Đặc điểm của loại hình báo trực tuyến

Báo trực tuyến có các đặc điểm nổi bật như sau:

1.2.1 Nội dung khái quát cao, cô đọng, thông tin thời sự cập nhật nhanh,

phong phú.

Đây là một đặc điểm lớn của thể loại báo trực tuyến. Tính thời sự của

sự kiện, thông tin đến tay người đọc còn nóng nguyên luôn là tiêu chí, sự

phấn đấu ráo riết của các cơ quan báo chí. Tuy nhiên, nhật báo hiện nay cũng

mới chỉ có thể đăng tải thông tin “nóng” từ chiều hôm trước, hoặc cùng lắm là

đêm hôm trước. Báo in còn mất thời gian in ấn, phát hành và không cho phép

bổ sung, cập nhật các tin mới nhất sau khi đã in ấn, phát hành và không cho

phép bổ sung, cập nhật các tin mới nhất sau khi đã in ấn, phát hành. Phát

thanh, truyền hình hiện nay có khả năng phát và truyền hình trực tiếp sự kiện,

nhưng nó cũng bị hạn chế bởi công việc này đòi hỏi sự chuẩn bị chu đáo về

nhân lực, nhiều trang thiết bị cồng kềnh và chi phí cao.

Báo trực tuyến với giao diện rộng, tốc độ đường truyền nhanh, số người

truy cập nhiều, các bài viết trên báo trực tuyến thường có “độ nén” thông tin

rất cao. Mặc nhiên, mỗi bài viết: từ xã luận, bình luận, chính luận, lý luận

chính trị, văn hoá xã hội, văn học nghệ thuật đến phóng sự, thông tin, quảng

cáo…đều toát lên tính khái quát cao, cô đọng, ngắn gọn, sáng rõ từ cách tiếp

cận đến văn phong, cách thể hiện, trình bày nội dung.

Công chúng đọc báo hiện nay ngày càng đòi hỏi thông tin đơn giản, dễ

hiểu, tiết kiệm được thời gian nhưng mang lại lượng thông tin cao. Ngôn ngữ

báo chí có ngắn gọn, cô đọng, sức khái quát cao hay không đóng một vai trò

rất quan trọng trong việc thành công hay thất bại của mục tiêu này.

Báo chí in, phát thanh, truyền hình cũng đang từng ngày đổi mới với

mục tiêu quan trọng này. Báo trực tuyến là một loại hình báo chí mới càng đòi

hỏi khắt khe hơn với yêu cầu này. Hơn nữa, người sử dụng báo trực tuyến

đọc, nghe, xem trên màn hình máy tính nên cũng có những yêu cầu riêng như

bị hạn chế bởi độ rộng của vùng hiển thị do đó người đọc chỉ có cơ hội xem

lướt một số tít, chuyên mục, tít dẫn (chapô) mà không có nhiều thuận lợi để

xem lướt qua nội dung từng bài, từng tin trước khi chọn một tin bài để đọc;

đọc trên màn hình máy tính, người đọc phải sử dụng công cụ riêng (chuột

máy tính) để định hướng khiến dòng đọc bị đứt đoạn và diễn ra chậm chạp;

màn hình là một nguồn phát sáng, có ảnh hưởng không tốt đến mắt. Đọc báo

trên màn hình máy tính lâu dễ gây mỏi mắt và mệt. Sự phát sáng của màn

hình khiến người đọc không thể chú ý lâu vào một điểm, do đó khó có thể

dừng lại đọc lâu ở từng từ một. Ngồi lâu trên máy tính ảnh hưởng đến sức

khoẻ, đồng thời tốn cước phí...

Chính bởi những đặc điểm này, mà yêu cầu báo trực tuyến phải có cách

thể hiện, cách trình bày nội dung phù hợp, ngắn gọn, súc tích nhằm làm cho

độc giả thu thập được nhiều thông tin nhất trong khoảng thời gian ít nhất và

hiểu được vấn đề ngay từ cái liếc nhanh. Điều này phù hợp với nhịp sống gấp

gáp, sôi động của cuộc sống hiện đại. Mỗi đơn vị thông tin nhỏ như tít, chapo,

ảnh hay một đoạn phim phóng sự trong một tác phẩm báo chí tự thân nó đã là

một đơn vị thông tin khá hoàn chỉnh. Nếu vì một lí do nào đó khiến người đọc

phải bỏ dở nửa chừng bài báo thì họ vẫn có thể hiểu được một số thông tin mà

tác giả thể hiện.

Để đáp ứng yêu cầu ngắn gọn, súc tích, cách viết mà các báo trực tuyến

ưa sử dụng là cấu trúc tin, bài theo hình tam giác ngược. Kiểu trình bày này

phụ thuộc vào tầm quan trọng của thông tin: cái gì quan trọng hơn cả thì đưa

lên đầu. Cách này đáp ứng được yêu cầu biết thông tin mới càng nhanh càng

tốt, làm cho độc giả tiếp nhận được ngay thông tin quan trọng nhất, ngay cả

khi họ bỏ dở bài báo giữa chừng. Điển hình cho lối viết này là những tờ báo

trực tuyến hàng đầu Việt Nam như VnExpress, VietnamNet…Các tờ báo này

luôn tổ chức biên tập tin, bài thu hút sự chú ý, làm cho người đọc bị hấp dẫn

ngay từ đoạn đầu. Ở câu đầu tiên, thường đi thẳng vào mục tiêu, dùng những

từ cụ thể. Câu ngắn, trực tiếp, sử dụng câu chủ động. Nhịp độ các câu trong

đoạn thường nhanh, khiến người đọc tiếp nhận ngay được thông tin quan

trọng nhất, hấp dẫn nhất.

Xét về phương diện ngữ pháp, để đảm bảo yêu cầu ngắn gọn, súc tích.

Các bài báo trực tuyến cần luôn chú ý đến việc viết bài với dung lượng vừa

phải (hạn chế tối đa việc sử dụng các bài viết có dung lượng trên 1.000 chữ).

Bởi khi đó, do phụ thuộc vào số lượng chữ, trang báo trực tuyến trình bày bài

viết đó sẽ bị kéo dài, gây khó chịu cho độc giả vì họ sẽ liên tục phải dùng con

trỏ máy tính để di chuyển trang đọc tiếp tin, bài. Sử dụng các câu ngắn, đoạn

ngắn: Một bài viết đăng trên báo in không được phân chia thành đoạn đã khó

đọc, nhưng đọc trên màn hình máy tính còn khó hơn. Thông thường một đoạn

trung bình có khoảng 75 từ, khoảng 4 câu là lý tưởng. Tránh những từ khó

hiểu, giải thích các từ chuyên ngành, các thuật ngữ…Sử dụng từ nhân xưng,

từ chỉ chức vụ phù hợp với bạn đọc trong nước và quốc tế. Ngôn ngữ báo trực

tuyến phải dễ tiếp nhận, dễ hiểu: Muốn cho độc giả đọc bài báo của mình,

người viết cho báo trực tuyến phải chau chuốt hình thức, làm mọi cách để

người đọc chú ý ngay tới bài báo của mình, thông qua các “cửa” như: tít, tít

dẫn (chapo), ảnh. Cho nên, ngôn ngữ báo trực tuyến không phải chỉ dễ hiểu,

dễ tiếp nhận ở phần nội dung bài chính, mà đầu tiên, phải dễ hiểu, dễ tiếp

nhận ngay từ tít, tít dẫn.

Nhưng rất tiếc, 3 tờ báo trực tuyến địa phương: Thái Nguyên, Bắc Kạn,

Hà Giang chưa phát huy được đặc thù này. So với thời điểm xảy ra sự kiện,

tốc độ đưa tin thường rất chậm. Tin "Hội thi văn hoá doanh nghiệp điện lực

tỉnh Hà Giang lần thứ I" diễn ra trong hai ngày 27, 28/9/2007. vậy mà phóng

viên đưa tin phải đợi tới tận khi hội thi kết thúc mới bắt đầu đưa cả tin khai

mạc lẫn bế mạc hội thi. Hay tin "Khai trương chi nhánh Ngân hàng Thương

mại cổ phần Quốc tế tại Thái Nguyên" cũng vậy. Một ngày sau khi sự kiện

diễn ra, thông tin mới được cập nhật trên mạng. Những thông tin thời sự được

cập nhật nhanh như "Bắc Kạn, mưa đá lớn nhất trong vòng 5 năm qua"

(BKTT, 19/11/2006) là một ví dụ về tốc độ cập nhật nhanh nhất mà chúng tôi

có thể đưa ra. Sự kiện mưa đá xảy ra từ 1giờ16phút, liên tục cho tới rạng sáng

ngày 19/11/2006, tới 8giờ ngày 19/11 đã được phóng viên đẩy lên mạng.

Những tin bài như vậy rất đáng khích lệ. Tuy vậy, những sự kiện được cập

nhật với tốc độ cực kỳ tốt như vậy ở 3 tờ báo này chiếm số lượng vô cùng ít.

Bởi vậy những người làm báo địa phương phải đầu tư hơn nữa về con người,

phương tiện để phát huy được ưu thế về tốc độ đưa tin của tờ báo trực tuyến.

Nội dung thông tin của báo trực tuyến không bị cố định trên mặt giấy,

cũng không bị hạn chế bởi thời lượng phát sóng nên có thể bổ sung, cập nhật

thông tin bất cứ lúc nào, bất kỳ số lượng bao nhiêu. Với sức mạnh công nghệ

của mạng Internet, các phóng viên chỉ cần có máy tính xách tay, có một địa

chỉ Internet, một đường truyền đơn giản như điện thoại cố định hoặc di động

là có thể kết nối vào mạng Internet, cập nhật tin, bài làm cho thông tin mang

tính thời sự cao. Và gần như ngay lập tức, bạn đọc báo trực tuyến đã có thể

biết tin tức mới này ở một nơi xa sự kiện vài chục mét cho đến hàng ngàn km.

Nhờ tính cập nhật nhanh, liên tục, tờ VnExpress đã giúp công chúng

toàn thế giới chứng kiến trọn vẹn diễn biến của vụ sập cầu Cần Thơ (Hãng

thông tấn AFP của Pháp bình chọn đây là một trong 10 thảm hoạ lớn của thế

giới năm 2007) trong khi báo in, truyền hình đã bó tay (vì những thông tin

dồn dập, ào ạt đã làm cho nội dung thông tin từ các loại hình báo chí này

không sao tập trung được, bị xé nhỏ) thì khi người đọc truy cập vào

VnExpress sẽ được cập nhật thông tin về vụ tai nạn từng giờ. 8 giờ sáng, ngay

sau khi sự cố sập cầu Cần Thơ xảy ra, phóng viên VnExpress đã có mặt và

liên tục đưa tin, ảnh, video clips về những thông tin xung quanh sự cố sập cầu

lên mạng. Liên tục cho tới 18 giờ 30 phút cùng ngày, con số người bị thương,

bị tử vong, sau khi được tìm kiếm mỗi giờ một tăng...

1.2.2 Khả năng tích hợp đa phương tiện

Truyền thông đa phương tiện giống như trình bày một bài báo hoàn

chỉnh trên một trang web, có sử dụng hai hoặc nhiều dạng truyền thông

(không giới hạn dạng truyền thông) như là các từ ngữ được dùng thường

xuyên trong ngôn ngữ nói và viết, âm nhạc, hình ảnh tĩnh và động, hình hoạ

đồ thị, yếu tố tương tác hoặc siêu văn bản.

Việc ứng dụng các phương tiện truyền thông trên trang báo trực tuyến

đã phá vỡ giới hạn chuyển tải và tiếp nhận thông tin (người xem có thể hoàn

toàn chủ động tái tạo thông tin theo ý muốn của mình, đồng thời có thể xem

đi xem lại thông tin nhiều lần); việc sử dụng các phương tiện truyền thông ở

báo trực tuyến đòi hỏi phải có một đội ngũ cán bộ có trình độ, am hiểu và sử

dụng thành thạo các phương tiện truyền thông như audio, video, có thiết bị

máy móc kỹ thuật, đồng thời đòi hỏi sự sáng tạo và hiểu biết của một tập thể

nhà báo, khả năng cá nhân hoá bài báo ở mức độ cao cũng như sự lựa chọn đề

tài để ứng dụng truyền thông đa phương tiện.

Trong một trang báo trực tuyến, việc ứng dụng truyền thông đa phương

:Văn bản, trình diễn hình ảnh (slideshows),

tiện, bao gồm các thành phần như8

ảnh tĩnh, audio, video, phỏng vấn trực tuyến (giao lưu trực tuyến), thi đố và

khảo sát, đồ thị và bản đồ, phim hoạt hình. Có thể nói, báo trực tuyến đã và

đang ứng dụng có hiệu quả các phương thức truyền thông đa phương tiện, đó

8Dẫn theo Trần Thị Thuý Bình, Ứng dụng truyền thông đa phương tiện trên các báo trực tuyến của các cơ

quan phát thanh truyền hình, luận văn thạc sỹ, Khoa Báo chí, ĐH KHXH&NV, H,2004

là sự kết hợp chặt chẽ, hài hoà các yếu tố như ngôn ngữ viết, âm thanh, màu

sắc, đồ hoạ, hình ảnh khối, hình ảnh động…Trên một bình diện nào đó, ta có

thể coi báo trực tuyến là sự kết hợp đầy đủ giữa hai thể loại truyền thông hàng

đầu hiện nay là báo in và truyền hình. Với các chương trình trực tuyến và hội

thảo, hội nghị từ xa còn có cả báo nói. Trên một trang báo trực tuyến, có thể

cung cấp cho người dùng một bài báo viết, một bức ảnh như trên báo in, một

seri ảnh động để trình diễn hình ảnh (slideshows - gồm nhiều hình ảnh khác

nhau, được sắp xếp theo một trật tự cố định, nhằm kể một bài báo với tốc độ

đổi hình ảnh định sẵn, tạo ra một bài trình bày hình ảnh.

Những hình ảnh có thể có các chú thích nhằm làm rõ nội dung của hình

ảnh). Càng ngày, hội tụ (convergence) truyền thông đa phương tiện, một xu

hướng phát triển tất yếu và vô cùng quan trọng càng diễn ra mạnh mẽ. Đây

cũng chính là điều độc đáo nhất của báo trực tuyến so với các loại hình báo

chí khác.

Việc ứng dụng truyền thông đa phương tiện ở 3 tờ báo trực tuyến Thái

Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang còn rất hạn chế. Ứng dụng truyền thông đa

phương tiện mới chỉ dừng lại ở các dạng: truyền hình trực tuyến, videoclip,

bài dạng text có ảnh. Những hình thức ứng dụng truyền thông đa phương tiện

khác như phát thanh trực tuyến, bài có đoạn băng audio, phỏng vấn trực

tuyến, trình diễn hình ảnh (Slideshow)...chưa được áp dụng.

Báo trực tuyến tích hợp sức mạnh riêng của các phương tiện thông tin

đại chúng truyền thống đồng thời vượt qua những “barie” ngáng trở lượng

thông tin đến với người đọc một cách nhiều nhất, hiệu quả nhất mà các

phương tiện thông tin đại chúng vấp phải. Khắc phục được sự khô khan của

những hình thức trình bày, trang trí “chết” trên báo in, không buộc người đọc

phải tưởng tượng ra diễn biến của sự kiện bằng những âm thanh “chay” của

phát thanh, cũng không biến khán giả thành thụ động trước hệ thống chương

trình cố định tuần tự như truyền hình, báo trực tuyến đem lại những thông tin

đặc biệt sống động, hấp dẫn. Thông tin của báo trực tuyến có sự bổ trợ của

các track âm thanh, các video clips sinh động, các seri ảnh, các đồ thị và bản

đồ…Với những ưu thế đó, khả năng đa phương tiện đã phát huy tối đa vai trò

của mình trong việc truyền tải thông tin sống động và hấp dẫn.

Tuy nhiên khả năng đa phương tiện cũng có mặt trái của nó. Việc một

bài báo ứng dụng càng nhiều tiện ích của truyền thông đa phương tiện càng có

dung lượng lớn hơn nhiều lần so với các bài báo không ứng dụng truyền

thông đa phương tiện

Một nghiên cứu khoa học cho hay, ngưỡng thất vọng của người đọc khi

“dowload” (tải xuống) một trang web là 10 giây. Nếu nội dung không xuất

hiện trong vòng 10 giây thì người đọc sẽ ấn nút stop của trình duyệt để ngưng

tải trang web đó. Như vậy, khi các audio, video được sử dụng không đúng chỗ

làm trang báo trở nên nặng nề và số luợng người truy cập bấm nút stop kết

thúc lệnh tải trang web sẽ gia tăng.

Trong điều kiện kỹ thuật mạng Internet và thiết bị máy tính còn hạn

chế, nếu báo trực tuyến chứa quá nhiều âm thanh, hình ảnh, phim… thì độ

hiển thị của trang báo sẽ chậm rất nhiều, việc độc giả tải một đoạn phim, một

tệp dữ liệu âm thanh chiếm khá nhiều thời gian của người sử dụng. Bởi vậy,

việc viết, biên tập và tổ chức một trang báo trực tuyến như thế nào cho phù

hợp với điều kiện kỹ thuật hiện thời rất quan trọng trong việc giữ “chân” độc

giả lại với tờ báo của mình.

1.2.3 Khả năng tìm kiếm, lưu giữ thông tin và là một cơ sở dữ liệu không

cùng.

Không thể đếm được cụ thể có bao nhiêu trang trên một tờ báo điện tử.

Gần như không giới hạn, nó có thể lưu trữ hàng vạn, hàng ngàn trang. Các

thông tin được lưu giữ dưới dạng đĩa từ với dung lượng cực lớn, có thể chứa

hàng trăm ngàn cuốn từ điển bách khoá toàn thư.

Không bị giới hạn bởi số trang, thời lượng phát sóng, không chiếm

nhiều diện tích, cũng như không phải trải qua quá nhiều công đoạn tác nghiệp,

các thông tin của báo trực tuyến vẫn được lưu giữ rất thuận tiện. Việc tra tìm

những bài viết của nhiều nguồn, cách nay từ nhiều năm, việc theo dõi thông

tin một cách có hệ thống…từ báo trực tuyến ngày càng trở nên dễ dàng.

Đặc biệt, báo trực tuyến còn có các siêu liên kết (link), liên kết giữa

đơn vị thông tin này đến đơn vị thông tin khác có liên quan. Siêu liên kết tạo

ra nhiều lớp thông tin. Chẳng hạn, ở trang chủ, từ tít và tít dẫn, siêu liên kết sẽ

dẫn người đọc đến nội dung chính của tác phẩm báo chí, hoặc từ kỳ này tới kỳ

kia (với các bài báo có nhiều kỳ). Trong phần nội dung chính này, lại chứa

một số các siêu liên kết dẫn tới các nội dung thông tin khác có liên quan trên

từng khía cạnh cụ thể, những thông tin này có thể được kết nối với một số từ

khoá nào đó trong bài viết hoặc có thể là một chùm thông tin được đặt ở cuối

bài viết dưới tiêu đề "thông tin liên quan" hoặc "theo dòng sự kiện"…Các siêu

liên kết thiết lập mối quan hệ giữa các nguồn thông tin, khiến báo trực tuyến

không phải đơn thuần là một số báo riêng lẻ mà thực sự nó là một kho dữ liệu

phong phú, đa dạng bổ sung, làm giàu thêm thông tin cho bạn đọc.

Ưu điểm chính của báo trực tuyến là cung cấp cho độc giả nhiều lớp

thông tin khác nhau, nhằm làm giàu thông tin chính, nhưng bản thân các siêu

liên kết cũng có tính hai mặt. Siêu liên kết có thể khiến độc giả “lạc” trong

biển thông tin của Internet, không dễ dàng gì quay trở lại nội dung thông tin

ban đầu.

Có được kho thông tin khổng lồ, nhưng báo trực tuyến cũng lại cung

cấp cho người sử dụng một công cụ tìm kiếm (search hoặc go) rất khoa học

và hiệu quả. Công cụ này giúp người dùng có thể tìm thông tin theo chủ đề,

tìm các thông tin cũ ở một số báo nào đó không biết rõ một cách nhanh

chóng. Ví dụ, muốn tìm các bài viết đã đăng trên VietnamNet về thảm hoạ

sóng thần ở các nước vùng Nam Á và Đông Nam Á, theo cả quá trình và diễn

biến gần nhất, bạn đọc chỉ cần gõ từ “sóng thần” hoặc cụ thể hơn nữa là “sóng

thần ở Đông Nam Á” thì các thông tin liên quan sẽ nhanh chóng xuất hiện chỉ

sau một cú nhấp chuột. Đây cũng là một thế mạnh của báo trực tuyến, trong

khi bạn đọc của báo in phải lật giở từng số báo để tìm kiếm, hay mượn lại

băng ghi tiếng, ghi hình của phát thanh, truyền hình để tìm kiếm thông tin

mình cần.

Đáng tiếc khả năng tìm kiếm, lưu giữ thông tin của 3 tờ báo trực tuyến

Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang còn thấp. Thái Nguyên Trực tuyến đã xây

dựng được công cụ tìm kiếm nhưng thường gặp lỗi, cho kết quả không như

tìm kiếm. Bắc Kạn Trực tuyến và Hà Giang Trực tuyến chưa xây dựng được

công cụ tìm kiếm. Khả năng lưu giữ thông tin của cả ba tờ báo này kém.

Thông tin lưu giữ trên Bắc Kạn Trực tuyến từ ngày 21/6/2006 đến thời điểm

hiện tại (tháng 10/2008), Thái Nguyên Trực tuyến lưu giữ thông tin từ ngày

7/5/2007 đến thời điểm hiện tại. Những thông tin trở về trước đã bị xoá bỏ.

1.2.4 Tốc độ cực nhanh của thông tin

Báo trực tuyến có một lợi thế rất lớn đó là đưa tin nhanh. Đưa tin nhanh

là tiêu chí hàng đầu của các báo trực tuyến. Những sự kiện thời sự nóng

(breaking news) là trận địa nóng bỏng nhất. Các toà soạn báo trực tuyến

thường huy động sức mạnh tổng lực cho những sự kiện này.

Để chạy đua đưa tin sớm nhất, ngay khi sự kiện diễn ra trong vòng vài

phút đầu, báo trực tuyến đã có thể chạy “tít” và viết một câu mở đầu thông

báo bản chất vấn đề để lôi cuốn bạn đọc (hay còn gọi là đặc thù "bài báo

mở"). Sau đó bổ sung dần thông tin, ảnh, tiếng động, băng hình để độc giả có

thể theo dõi dòng sự kiện liên tục, hấp dẫn không kém trên tivi. Tin tức những

ngày cuối tháng 9/2007 ghi nhận: Sự kiện sập cầu Cần Thơ xảy ra lúc 7h55

phút sáng ngày 26/9/2007, thì chỉ 1h30 phút sau, Tuổi trẻ online (TTO) vào

lúc 9h30 phút đã lên bài đầu tiên và thực hiện “tiếp tục cập nhật”. Thủ tướng

Nguyễn Tấn Dũng tham dự khoá họp 62 Đại hội đồng LHQ đến sân bay JKF

NewYork 9h30 phút địa phương, tức là 20h30 giờ Việt Nam ngày 25/9 thì chỉ

3 tiếng sau, cách đúng nửa vòng trái đất, lúc 23h31 cùng ngày VietNamnet đã

có bản tin đầu tiên. Với 3 tờ báo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang

do không phải chạy đua về tin tức với bất kỳ tờ báo nào, nên khả năng này

hầu như không được tận dụng. Một sự kiện nóng xảy ra, phóng viên của các

tờ báo này không sử dụng những thủ thuật như chạy "tít"... sau đó mới bổ

sung hình ảnh, thông tin ...mà thường đợi cho tới khi sự kiện kết thúc mới đưa

một thể. Điều này đã làm cho 3 trang báo này đánh mất khả năng hấp dẫn độc

giả rất nhiều.

Để tranh thủ độc giả, để thể hiện sự nhanh nhạy, báo trực tuyến không

đòi hỏi phóng viên phải viết bài hoàn chỉnh rồi mới “duyệt” cho xuất bản mà

sử dụng thủ pháp có đến đâu đưa ngay đến đấy. Hầu như tất cả các sự kiện

quan trọng, sự kiện nóng, bạn đọc thường thấy bốn chữ “tiếp tục cập nhật”

xuất hiện trên các báo trực tuyến. Đặc biệt, các toà soạn báo trực tuyến còn có

thể tường thuật trực tiếp sự kiện bằng hình ảnh (web TV) và bằng chữ để độc

giả có thể theo dõi liên tục sự kiện đang diễn ra.

Có thể khẳng định, về khả năng đưa tin cực nhanh của báo trực tuyến là

quán quân trong cuộc truy tìm nước rút. Độc giả không cần phải chờ đến giờ

ra báo, điểm phát hành, thời gian phát sóng…mà vẫn có thể sở hữu được

những thông tin cần thiết một cách nhanh nhất, cập nhật liên tục nhất. Sự kiện

cháy sân bay Tân Sơn Nhất xảy ra lúc 4h sáng ngày 27/10/2008, chỉ 2h sau

đó, vào lúc 6h các tờ báo trực tuyến như Vnexpress, Dân trí...đã đưa tin tức

lên mạng, trong khi báo in không thể đưa lên được trong ngày mà phải đợi tới

hôm sau mới đưa tin.

Tuy nhiên, do phải chạy đua với sự kiện với các tờ báo khác, nên báo

trực tuyến gặp không ít sai sót từ nội dung thông tin đến ngôn từ. Tuy nhiên,

với một hệ thống thu thập thông tin phản hồi nhanh nhạy, rộng khắp, báo trực

tuyến đã được bạn đọc và ngay cả những người trong cuộc chỉ ra những sai

sót, và ngay lập tức toà soạn chỉnh sửa, bổ sung, chuyển hướng thông tin,

chuyển hướng khai thác vấn đề…một cách nhanh chóng.

Để đảm bảo tôn trọng sự thật, Quy chế cải chính trên báo chí của Bộ văn hoá thông tin9 (nay là Bộ Thông tin Truyền thông) quy định rõ: “Thời hạn

cải chính là chậm nhất một ngày đối với báo điện tử trên mạng Internet, sau

năm ngày đối với báo in ra hàng ngày, cách ngày đối với báo nói, báo hình”.

Điều này cho thấy cơ quan quản lý báo chí của Việt Nam rất quan tâm tới tiến

độ xử lý những thông tin thiếu chuẩn xác, trong đó báo trực tuyến phải cải

chính ngay trong một ngày. Với quy định này, đòi hỏi người làm báo trực

tuyến, đi đôi với nhanh nhạy, phải coi trọng tính chính xác. Không thể vì dễ

dàng đính chính trong một ngày mà coi nhẹ tiêu chí quan trọng số một của

báo chí là tính chính xác, khách quan và trung thực.

1.3 Xu hướng phát triển mới nhất của báo trực tuyến

1.3.1 Thứ nhất là, xu thế các báo trực tuyến copy bài của nhau, dẫn tới việc

9Quy chế cải chính trên báo chí (ban hành kèm theo Quyết định số 03/2007/QĐ/BVHTT, ngày 7/02/2007 của

Bộ trưởng Bộ VH - TT

tin tức trên các báo na ná giống nhau.

Do phải chạy đua thông tin, chạy theo sự kiện, giảm chi phí, nên không

một tờ báo trực tuyến nào không sử dụng thông tin khai thác lại. Thông tin

khai thác lại chính là những thông tin đã được sử dụng trên các ấn phẩm khác,

sau đó lại được các báo trực tuyến sử dụng lại và đăng tải trên trang web của

báo mình.

Với những tờ báo trực tuyến là phiên bản, ấn phẩm của một tờ báo in,

của các đài phát thanh, truyền hình thì những thông tin khai thác lại, trước

tiên là những tác phẩm báo chí đã được đăng, phát trên chính các ấn phẩm

báo chí, trên sóng phát thanh, truyền hình của các cơ quan báo chí đó, tiếp đến

là những thông tin trên các ấn phẩm báo chí khác mà tờ báo trực tuyến của

các cơ quan báo chí đó lấy lại. Hơn 50% tin bài của Thái Nguyên Trực tuyến,

Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang Trực tuyến khai thác là tin bài khai thác lại

của báo khác. Mặc dù cả 3 tờ báo này đều ghi rất rõ nguồn đưa tin, nhưng

điều này cũng đồng nghĩa với việc làm cho xu hướng "copy", "paste" của các

tờ báo trực tuyến tại Việt Nam hiện nay thêm trầm trọng.

Với những tờ báo trực tuyến hoạt động độc lập, không phụ thuộc vào

cơ quan “mẹ” thì thông tin khai thác lại chính là những thông tin mà các tờ

báo này lấy lại từ các ấn phẩm báo chí của các cơ quan báo chí khác. Khi lấy

lại thông tin từ các nguồn khác, một yêu cầu bắt buộc về bản quyền đối với

các báo trực tuyến là phải ghi rõ nguồn gốc thông tin, nghĩa là nếu tờ báo trực

tuyến đó lấy bất cứ một thông tin nào từ một ấn phẩm báo chí khác không

phải do mình tự khai thác, thì phải chú thích rõ thông tin đó lấy từ nguồn nào.

Tuy nhiên, việc rất nhiều báo trực tuyến đưa lại thông tin của nhau

nhưng qua xử lý bằng những thủ thuật nghiệp vụ, hay còn gọi là “xào” bài,

chế biến nó theo cách của tác giả, là rất phổ biến. Đôi khi vì “xào” lại, nhất là

chạy theo các tin “hot” nên việc “tung” lên mạng cả những tin, ảnh chưa được

kiểm chứng.

Việc sử dụng quá nhiều tin bài của báo bạn, làm nảy sinh nhiều vấn đề.

Trước hết đó là vấn đề bản quyền. Ít có tờ báo nào sử dụng tin bài của báo

khác như một nguồn tin rồi kiểm tra thông tin qua một số nguồn khác để viết

lại thành một tin riêng của mình như báo chí các nước thường làm. Những tờ

báo nghiêm túc nhất thì dẫn nguồn đàng hoàng là theo báo này, báo khác và

tôn trọng bản thảo, không can thiệp sửa đổi. Một số báo thì tự tiện sửa tít,

biên tập, rút ngắn tin bài, bổ sung một vài thứ, minh hoạ thêm ảnh, và vẫn dẫn

nguồn là theo báo khác, trường hợp này có thể chấp nhận được. Có một số

trường hợp vi phạm thô bạo bản quyền. Đó là sử dụng tin bài của báo khác,

nhưng chế biến thành tin bài của mình mà không hề dẫn nguồn.

So với báo in, các báo trực tuyến ở Việt Nam rất dễ dãi trong việc đăng

lại tin, bài của nhau. Thống kê của “baomoi.com” trên 60 trang báo trực tuyến

ở Việt Nam từ ngày 8/3/2007 đến 12/6/2007 cho thấy: tổng số bài (cả bài gốc

và đăng lại) là 209.291; trong đó bài gốc bị (được) đăng là 22.739; tổng số bài

đưang lại là 64.032; tỷ lệ “nhân bản” trung bình của các bài báo là 2,81 lần,

bài có kỷ lục đăng lại nhiều nhất là 20 lần. Đó là chưa kể số tin bài ảnh dịch

khai thác từ các báo nước ngoài. Đặc biệt việc lạm dụng hình ảnh minh hoạ

của báo nước ngoài (và trong nước) là nghiêm trọng và khá phổ biến. Blog (website cá nhân) của một người nước ngoài10 đã viết: "Trên một trang báo

của một tờ báo trực tuyến lớn của Việt Nam đăng hơn 10 bài về tình yêu và

sinh lý, với đầu đề tiêu biểu như “dạy chàng yêu”, “mồ hôi và sinh lý”… “tất

cả những bài trong trang này có một điểm chung rất là - đó là được minh hoạ

10Theo blog của Joe Juelle – sinh viên Canada (Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội), “entry for April 12,2007 “chuyện “ấy” và người da trắng”.

bởi những tấm ảnh của người da trắng”. Và tác giả tỏ rõ sự bất bình bởi

người da trắng lại được (phải) đại diện cho văn hoá tình dục của các bài báo

trực tuyến của Việt Nam.

Khi hai website tại Việt Nam(www.vietbao.vn và www.thoibao.vn) vi

phạm bản quyền nội dung của liên minh 5 tờ báo, ngay lập tức đã bị Bộ

Thông tin - truyền thông đề nghị. Sơ bộ qua công cụ tìm kiếm Google, với 10

trang kết quả tìm kiếm đầu tiên trên khoảng 20 nghìn kết quả, trang

vietbao.vn đã lấy ít nhất 942 tin, bài của Báo Lao động, 920 tin, bài của

Thanh niên, 933 tin, bài của Tuổi trẻ…

Một tín hiệu đáng mừng, từ đầu năm 2008, lãnh đạo một số tờ báo trực

tuyến hàng đầu Việt Nam như Vnexpress, VietNamnet, Dân trí...đã khởi

xướng và cam kết không sử dụng tin bài của báo khác nếu không có sự thoả

thuận trước. Trên thực tế hiện nay, một số tờ báo trực tuyến lớn đang nỗ lực

tự làm hầu hết tin tức thời sự. Đây là một xu hướng mới rất đáng khích lệ bởi

các tin tức thời sự khẳng định ưu thế về tốc độ đưa tin tạo nên uy tín của tờ

báo, đưa tờ báo đến gần với công chúng hơn.

1.3.2 Internet đã và đang trở thành một kho tài nguyên chung mà các báo

trực tuyến có thể sử dụng (từ các nguồn khác nhau)

Internet là một tập hợp vĩ đại nhiều hệ thống điện toán computer khác

nhau trên toàn cầu. Các hệ thống này kết hợp với nhau bằng đường dây điện

thoại, dây cáp và vệ tinh viễn thông. Qua mạng Internet, chúng ta có thể tìm

được các tin tức chứa đựng trong các máy computer ở cách xa chúng ta.

Những số liệu, báo cáo thống kê cho thấy, cho đến cuối thế kỷ XX,

Internet đã trở thành kho thông tin khổng lồ và phong phú nhất trong lịch sử

nhân loại với hàng trăm triệu websites liên quan đến mọi lĩnh vực, ngõ ngách

của đời sống xã hội. Có nhà nghiên cứu đã từng khẳng định rằng xét về khối

lượng, thông tin trên Internet đã vượt qua rất xa so với tổng khối lượng thông

tin được in thành sách của loài người kể từ khi phát minh ra chữ viết cho đến

năm 1990. Khối lượng đó lại được tăng lên với tốc độ chóng mặt hàng năm.

Thông tin trên mạng Internet được coi là một vũ khí lợi hại mà rất

nhiều phóng viên các nước trên thế giới, phóng viên 3 báo Thái Nguyên Trực

tuyến, Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang Trực tuyến khai thác hầu như hàng

ngày. Mạng Internet giúp cho người phóng viên nhiều trong công tác nghiên

cứu tìm hiểu bằng cách cung cấp cho họ cách thức tìm vào các kho tư liệu và

tin tức qua máy vi tính. Mạng Internet chứa đựng rất nhiều địa chỉ của các cơ

quan, các trường đại học, công ty, ngân hàng, các nhóm chuyên môn, bác sỹ,

luật sư, khách sạn, các câu lạc bộ của những người có chung sở thích…Ví dụ

như địa chỉ của Tổ chức Y tế Thế giới (http://www. Who.int/home – page),

Vietnam Airlines (http://www.vietnamair.com.vn)...Nhiều cơ quan thông tin

có các địa chỉ riêng chứa đựng các bản tin và bài vở của họ. Internet chứa

đựng địa chỉ của hàng ngàn tờ báo trên thế giới.

Sau khi có một con chó thuộc loại chó dữ gọi là Rottweiler cắn chết

một em bé ba tuổi tại Bangkok một phóng viên của tờ The Nation đã vào

mạng Internet để thêm đoạn sau đây vào bài viết, giúp độc giả hiểu vì sao con

chó đó có thể cắn chết người: “Chó đực loại Rottweiler có thể cao từ 60cm

đến 65cm đo từ vai xuống và nặng từ 43 đến 61kg. Loại chó này rất khoẻ so

với vóc dáng của nó và có thể xô ngã một người lớn. Địa chỉ trên mạng của

Club Rottweiler tại Hoa Kỳ nói đó là lý do tại sao họ đề nghị không nên nuôi

loại chó này ở nơi có người già hay những người thể chất không được khoẻ”.

Phóng viên của Bắc Kạn Trực tuyến khi viết bài "Chợ Mới: Chủ động phòng

chống dịch bệnh cho gia súc" đã vào mạng Internet để tìm hiểu về dịch lở

mồm long móng, cung cấp cho độc giả một cái nhìn tổng quan về loại dịch

bệnh này để có cách phòng tránh kịp thời. "Bệnh lở mồm long móng là một

loại bệnh truyền nhiễm rất nguy hiểm do virus gây ra trên động vật móng

guốc chẵn như lợn, bò, trâu...bệnh này rất nguy hiểm vì bệnh lây lan rất

nhanh qua nhiều con đường khác nhau như tiếp xúc trực tiếp giữa động vật

với nhau, truyền qua không khí... "

Cũng vậy, nhiều cơ quan như là các cơ quan chính phủ và doanh

nghiệp đã đưa các tin nổi bật vào trong các địa chỉ trên mạng của họ. Khi một

chiếc trực thăng lâm nạn tại Việt Nam, khiến cho 7 quân nhân Mỹ bị thiệt hại,

các phóng viên thường trú tại Hà Nội đã vào mạng Internet để lấy các tin cập

nhật trên địa chỉ của Bộ Tư lệnh Mỹ tại Thái Bình Dương đặt tại Honolulu,

Hoa Kỳ.

Chìa khoá cho việc lấy được tin tức trên hệ thống Internet là rút ngắn

con đường tìm kiếm tư liệu. So với cách tìm tư liệu cũ trên các tờ báo in, tạp

chí, hoặc khai thác trong sách vở… trước đây, thì việc tìm trên Internet nhanh

chóng và dễ dàng hơn rất nhiều lần. Ví dụ, một phóng viên vừa tham dự một

cuộc họp báo, cần phải viết bài cho kịp kỳ hạn và cần tìm hiểu nhanh chóng

xem Việt Nam và Myanmar gia nhập ASEAN năm nào. Phóng viên đó có thể

vào Google để bắt đầu tìm. Một lần dò tìm gần đây cho thấy, nếu dùng riêng

chữ “Asean”, nhận được kết quả là 368.000 câu trả lời. Lúc đó, không rõ ngay

là địa điểm nào trong số đó sẽ trả lời đúng vào câu hỏi, tìm tiếp, dùng ba chữ:

“Asean”, “Myanmar”, “Vietnam”, sẽ nhận được 25.600 câu trả lời. Cũng

giống như các công cụ dò tìm khác, Google cho phép người tìm kiếm xác

định rõ ràng hơn điều người tìm cần qua những từ ngữ, ngày tháng, địa chỉ

trên mạng…

Người dùng có thể tìm thấy bất kỳ câu trả lời nào trên các trang web

mang chức năng của các công cụ tìm kiếm khổng lồ như Google, Yahoo,

MSN, TiVo...đó là một xu thế mới của Internet - xu thế tự phục vụ. Tuy

nhiên, khi sử dụng kho tàng thông tin trên Internet, các phóng viên báo trực

tuyến cần đảm bảo tính chính xác của thông tin. Cần chắc chắn rằng địa chỉ

trên mạng có thể tin được và đó là nguồn tin hoàn toàn chính thống.

1.3.3 Công chúng tham gia ngày càng nhiều vào nội dung tờ báo.

Trong rất nhiều trường hợp, bạn đọc không chỉ thông báo sự kiện cho

báo mà họ còn ghi hình, chụp ảnh và tường thuật sự kiện. Nhiều tờ báo trực

tuyến hiện nay còn dành riêng những chuyên mục cho bạn đọc viết như

VnExpress với chuyên mục: “Bạn đọc viết”, những lĩnh vực mà bạn đọc tham

gia rất rộng, giống như hình ảnh thu nhỏ của tờ báo, với đầy đủ các phần như:

Thế giới, Văn hoá, Thể thao, Kinh doanh, Xã hội, Đời sống. Công chúng tham

gia vào nội dung tờ báo của Vnexpress còn được thể hiện dưới các hình thức

như: phỏng vấn trực tuyến, các survey điều tra xã hội học để thu hút công

chúng tham gia vào những vấn đề thời sự do toà soạn đưa ra.

Trong thảm hoạ sóng thần ở Châu Á tháng 12/2004, nhiều khách du

lịch Châu Âu đã viết nhật ký trực tuyến (blog) tường thuật sự kiện và chụp

ảnh, quay camera. “Không điện, không nước, hệ thống thông tin bị tắc nghẽn,

không thể liên lạc với thế giới bên ngoài…” (trích blog của M.Barnett) - với

đa phần dân chúng ở New Orleans lúc đó, truyền hình hay Internet đều là một

thứ gì rất xa xỉ. Trên lầu 10 của công ty DirectNIC, nhà quản trị mạng Michel

Barnett cùng các đồng nghiệp tìm đủ mọi cách để đưa thông tin nóng nhất về

tình hình bão lụt trên blog của mình tại địa chỉ: http//mgno.com. Ròng rã một

tuần, New Orleans liên tục được biết đến, với những dòng tin, băng, ảnh theo

từng phút, từng giờ: Thành phố trong bão lửa, kêu gọi tình nguyện viên….

Dưới mỗi mẩu tin là đường link dẫn tới hàng trăm ý kiến bình luận của độc

giả. Nhờ những bloger nhiệt tình và chuyên nghiệp như thế, công chúng toàn

thế giới đã được chứng kiến thảm hoạ xảy ra tại New Orleans một cách tường

tận và chi tiết, trong khi đó các tờ báo trực tuyến chỉ còn cách sử dụng lại tin

bài của các bloger.

Ngày 7/7/2005 xảy ra vụ đánh bom tàu điện ngầm tại London, theo đề

nghị trên trang web của BBC, chỉ sau 24 giờ đã có tới 2 vạn bài viết, 1.000

bức ảnh, 20 đoạn phim video mà quần chúng gửi về nhằm góp sức cho công

cuộc điều tra.

Đối với báo chí truyền thống, việc xây dựng đội ngũ cộng tác viên cho

tờ báo là một nhiệm vụ rất quan trọng, bởi lực lượng cộng tác viên là yếu tố

quyết định sự đa dạng, phong phú, đổi mới về nội dung, hình thức của tờ báo,

góp phần thiết thực có hiệu quả thúc đẩy tờ báo ngày càng phát triển.

Với báo trực tuyến, việc thu hút sự tham gia của công chúng vào nội

dung tờ báo còn dễ dàng hơn, không phải mất thời gian gửi tem thư, hoặc gọi

điện thoại qua đường dây nóng, chỉ sau một cú nhấp chuột, nội dung các bài

viết của công chúng đã được gửi đến một toà soạn một cách chính xác, nhanh

chóng, và lượng công chúng này không chỉ giới hạn trong tỉnh, thành phố,

trong nước mà cả trên thế giới vì số lượng kiều bào Việt Nam tại các nước rất

nhiều, toà soạn có thể ghi nhận những tâm tư, nguyện vọng, mong muốn của

họ, sau đó có sự phản hồi nhanh chóng.

Công chúng tham gia vào nội dung tờ báo làm tờ báo thêm phần đa

dạng, phong phú về nội dung và hình thức, nhưng tại 3 tờ báo trực tuyến địa

phương: Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang công chúng hầu như không tham

gia vào nội dung của tờ báo trực tuyến. Công chúng không tham gia vào nội

dung tờ báo vì hai lí do: chất lượng tin bài cộng tác viên không đáp ứng yêu

cầu hoặc toà soạn không chú trọng đến việc thu hút sự quan tâm của công

chúng vào tờ báo của mình. Bởi vậy, yếu tố công chúng ở 3 tờ báo này hầu

như không được quan tâm.

1.3.4 Xu hướng liên minh giữa các báo trực tuyến để sử dụng tin tức

Tháng 9/1999, 11 tờ báo Châu Á như: Straits Times của Singapore, Beijing’China Daily của Trung Quốc, Philippine Daily Inquirer của Philippine

và Korea Herald… đã liên minh, cùng cho ra đời một website tin tức trực

tuyến, có tên là AsiaNewsNetwork (http://www. Asianewsnet.net) nhằm cung

cấp cho độc giả cái nhìn toàn cảnh và chân thực về Châu Á, thay cho nguồn

thông tin của các hãng thông tấn phương Tây. Thông tin của Asianewsnet

cũng như các tờ báo lớn khác, bao gồm cả thời tiết, thông tin thị trường và các

cơ hội nghề nghiệp trong khu vực. Đây được coi là một trong những cách

thức nhằm thoát khỏi sự phụ thuộc vào nguồn thông tin của các hãng thông

tấn lớn như AFP (Agence France – Presse…

Tại Việt Nam, xu hướng này thể hiện ở việc 5 tờ báo trực tuyến Việt

Nam, gồm: Tuổi trẻ, Thanh niên, Tiền phong, Lao động, Sài Gòn giải phóng

đã ký kết "Bản thỏa thuận chung về trao đổi và bảo vệ bản quyền tác phẩm

báo chí". Thỏa thuận nêu rõ: Yêu cầu các báo điện tử hoặc trang tin điện tử

khác không tham gia thỏa thuận tôn trọng bản quyền tác phẩm báo chí của

những báo tham gia thỏa thuận, chỉ đăng lại tác phẩm báo chí của báo nào

tham gia thỏa thuận khi có sự thỏa thuận với báo đó.

Các báo tham gia bản thỏa thuận chung này đã thống nhất:

- Tôn trọng bản quyền tác phẩm báo chí theo quy định của Bộ luật Dân

sự, Luật Sở hữu trí tuệ và các văn bản pháp luật khác, đặc biệt liên quan đến

loại hình báo điện tử.

- Mỗi báo tham gia thỏa thuận này được đăng lại trên trang điện tử, phụ

bản báo in tiếng nước ngoài của các tác phẩm báo chí thuộc quyền sở hữu của

báo khác tham gia thỏa thuận mà không phải xin phép và trả nhuận bút.

- Yêu cầu các báo điện tử hoặc trang tin điện tử khác không tham gia

thỏa thuận này tôn trọng bản quyền tác phẩm báo chí của những báo tham gia

thỏa thuận này, chỉ đăng lại tác phẩm báo chí của báo nào tham gia thỏa thuận

khi có sự thỏa thuận với báo đó.

Kể từ ngày 1/1/2008, thoả thuận chung này sẽ có hiệu lực pháp lý.

Theo đó, khi phóng viên của một tờ báo trực tuyến có tin “độc”, tin “nóng”,

sẽ "bán" lại cho 4 tờ báo trực tuyến còn lại, và ngược lại. Điều này thể hiện

việc các báo tôn trọng bản quyền của nhau, đồng thời tránh được tình trạng

copy bài của nhau và điều quan trọng hơn là độc giả sẽ được hưởng thụ những

sản phẩm báo chí tốt nhất.

Tiểu kết

Khi một loại hình báo chí mới ra đời thường bị xã hội nghi ngờ, phản

bác, sau một thời gian mới khẳng định được độ tin cậy, với báo trực tuyến

cũng vậy. Với hơn 10 năm hình thành và phát triển tại Việt Nam, đến nay báo

trực tuyến đã có một vị thế quan trọng trong công nghệ làm báo.

Báo trực tuyến là một loại hình báo chí sử dụng công nghệ, kỹ thuật

mạng Internet để chuyển tải thông tin mang nội dung có ý nghĩa chính trị - xã

hội theo mục đích nhất định của toà soạn

Báo trực tuyến tiêu biểu cho một loại hình báo chí hiện đại tích hợp

những công nghệ thông tin mới nhất với công nghệ cao. Báo trực tuyến với

những đặc điểm nổi trội như:

Có nội dung khái quát cao, cô đọng, thông tin thời sự cập nhật nhanh,

phong phú. Đây là một đặc điểm lớn của thể loại báo trực tuyến. Với giao

diện đường truyền rộng, tốc độ đường truyền nhanh, các bài viết trên báo trực

tuyến thường có "độ nén" thông tin rất cao. Cùng với các đặc điểm riêng biệt

của người đọc báo trực tuyến như: bị hạn chế bởi độ rộng của vùng hiển thị;

đọc trên màn hình máy tính, người đọc phải sử dụng công cụ riêng (chuột

máy tính) để định hướng khiến dòng đọc bị đứt đoạn và diễn ra chậm chạp;

màn hình là một nguồn phát sáng, có ảnh hưởng không tốt đến mắt. Đọc báo

trên màn hình máy tính lâu dễ gây mỏi mắt và mệt; ngồi lâu trên máy tính ảnh

hưởng đến sức khoẻ...nên yêu cầu lối viết cho báo trực tuyến phải có tính khái

quát cao, cô đọng, ngắn gọn, sáng rõ từ cách tiếp cận văn phong, cách thể

hiện đến cách trình bày nội dung.

Khả năng tích hợp đa phương tiện trên báo trực tuyến cùng lúc cung

cấp thông tin cho người đọc dưới dạng văn bản, hình ảnh, video, phỏng

vấn...vô cùng sinh động. Có thể nói, báo trực tuyến là sự kết hợp đầy đủ nhất

Khả năng tìm kiếm, lưu giữ thông tin và là một cơ sở dữ liệu không

giữa hai thể loại truyền thông hàng đầu hiện nay là báo viết và truyền hình.

cùng của báo trực tuyến cho phép các thông tin trên báo trực tuyến được lưu

giữ với dung lượng cực lớn lại không bị giới hạn bởi số trang, thời lượng phát

sóng như với các loại hình báo chí khác. Có được khả năng lưu giữ vô tận

nhưng đồng thời báo trực tuyến cũng cung cấp cho bạn đọc một phương tiện

tìm kiếm cực kỳ nhanh chóng và tiện lợi.

Tốc độ đưa thông tin cực nhanh của báo trực tuyến xác định tính phi

định kỳ của nó và làm cho độc giả bị cuốn hút vào trang báo. Tính thời sự của

sự kiện, thông tin đến tay người đọc còn nóng nguyên luôn là tiêu chí, là sự

phấn đấu ráo riết của các tờ báo trực tuyến lớn.

Báo trực tuyến đang phát triển ngày một lớn mạnh, phù hợp với cuộc

sống hiện đại ngày nay, đồng thời hình thành nên những xu hướng phát triển

mới mẻ, trong đó có cả những xu hướng tích cực lẫn tiêu cực.

Báo trực tuyến có những xu hướng phát triển mới sau:

Xu thế các báo copy bài của nhau, dẫn tới việc tin tức trên các báo na

ná giống nhau thông qua việc sử dụng các tin bài khai thác lại của các tờ báo

trực tuyến. Việc sử dụng tin bài của nhau dẫn tới nhiều vấn đề cần phải xem

xét như vấn đề bản quyền, vấn đề kiểm chứng thông tin...Tuy nhiên, một tín

hiệu đáng mừng nhằm chống lại nạn "copy" tin bài đang phổ biến hiện nay, từ

đầu năm 2008 lãnh đạo một số tờ báo trực tuyến hàng đầu tại Việt Nam như

Vnexpress, VietNamnet, Dân trí...đã đưa ra cam kết không sử dụng tin bài của

nhau nếu không có sự thoả thuận từ trước, đồng thời tạo nên một cuộc chạy

đua trong việc sản xuất những tin tức thời sự nhằm khẳng định uy tín của tờ

báo của mình.

Internet đã và đang trở thành một kho tài nguyên chung mà các báo

trực tuyến có thể sử dụng (từ các nguồn khác nhau). Càng ngày, thông tin trên

mạng Internet càng đuợc coi là một thứ vũ khí lợi hại mà rất nhiều phóng viên

các nước trên thế giới khai thác hầu như hàng ngày. Mạng Internet cung cấp

cho phóng viên cách thức tìm vào các kho tư liệu và tin tức qua máy vi tính,

cung cấp các địa chỉ của hầu hết các cơ quan, ban, ngành, các tin nổi bật mà

các cơ quan chính phủ và doanh nghiệp... đưa vào các trang web của họ.

Công chúng tham gia ngày càng nhiều vào nội dung tờ báo thông qua

các cách thức khác nhau: thông báo sự kiện cho toà soạn, ghi hình, chụp ảnh

và tường thuật các sự kiện mà họ trực tiếp tham gia...Ý kiến công chúng ngày

càng được các tờ báo trực tuyến lớn trên thế giới và Việt Nam quan tâm và

dành một diện tích "đất" nhất định để đăng tải tin, bài của công chúng nhằm

làm phong phú, đa dạng hơn nội dung, hình thức tờ báo trực tuyến.

Xu hướng liên minh giữa các báo trực tuyến để sử dụng tin tức nhằm

chống lại xu hướng copy bài lẫn nhau của các báo trực tuyến, đồng thời thể

hiện việc các báo tôn trọng bản quyền của nhau. Và điều quan trọng hơn là

độc giả sẽ được hưởng thụ những sản phẩm báo chí tốt nhất.

CHƢƠNG HAI

SỰ RA ĐỜI CỦA BÁO TRỰC TUYẾN CÁC TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC VÀ

VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI MIỀN NÚI TRONG CHỦ TRƢƠNG,

CHÍNH SÁCH CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƢỚC

Bắt nhịp với xu thế phát triển báo trực tuyến của các tờ báo in trong

nước - như một kênh thông tin nối dài của tờ báo "mẹ", hệ thống báo Đảng

các tỉnh miền núi phía Bắc cũng lần lượt cho ra đời tờ báo trực tuyến của

mình, trong đó có Thái Nguyên Trực tuyến, Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang

Trực tuyến. Với chủ trương, báo trực tuyến ra đời phục vụ cho nhiệm vụ

thông tin truyền truyền phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà, nên thông tin

về lĩnh vực kinh tế - xã hội được Ban biên tập các tờ báo này đặc biệt coi

trọng, đồng thời xác định đây là mảng thông tin chiếm vị trí chủ đạo ( 60 -

80%) trên trang báo trực tuyến của mỗi tỉnh. Điều này hoàn toàn phù hợp với

chủ trương, đường lối phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh miền núi mà Đảng

và Nhà nước Việt Nam đã đề ra.

2.1 Báo trực tuyến các tỉnh miền núi phía Bắc - sự khởi đầu gian nan

2.1.1 Báo trực tuyến tỉnh Thái Nguyên - tờ báo đƣợc xây dựng bằng ý chí

tự lực, tự cƣờng.

Trong kháng chiến chống Pháp, Thái Nguyên - mảnh đất ATK cách

mạng đã gắn bó với sự nghiệp báo chí cách mạng của Đảng; Lớp báo chí cách

mạng đầu tiên mang tên Huỳnh Thúc Kháng được Trung ương tổ chức tại

Xóm Bờ Rạ (xã Tân Thái, huyện Đại Từ); Hội nhà báo Việt Nam ra đời tại

Bản Ná (xã Điềm Mặc, huyện Định Hoá); Báo Nhân dân ra đời số đầu tiên tại

xã Quy Kỳ (huyện Định Hoá)…Đến tháng 6/1965, hai tỉnh Thái Nguyên và

Bắc Kạn hợp nhất thành tỉnh Bắc Thái, Báo Bắc Thái ra đời. Sau ngày thống

nhất đất nước, Quốc hội quyết định giải tán khu tự trị Việt Bắc, Báo Bắc Thái

đã tiếp nhận đội ngũ cán bộ, phóng viên từ Báo Việt Nam độc lập khi tờ báo

này ngừng xuất bản. Và đến năm 1997, khi tỉnh Thái Nguyên và tỉnh Bắc Kạn

tách tỉnh, Báo Bắc Thái cũng được chia tách thành Báo Thái Nguyên và Báo

Bắc Kạn.

Hiện tại báo Thái Nguyên có số lượng phát hành ổn định ở mức 6.000

tờ/kỳ với nội dung tuyên truyền được xây dựng cho từng số báo, tính thời sự,

chuyên nghiệp của báo không ngừng được nâng lên. Đội ngũ cán bộ, phóng

viên, công nhân viên lên tới trên 50 người, có phẩm chất chính trị vững vàng,

trình độ chuyên môn cao và tiếp cận công nghệ làm báo hiện đại. Cán bộ,

phóng viên đã được đầu tư thiết bị tác nghiệp hiện đại, máy tính xách tay,

máy ảnh kỹ thuật số, khả năng xử lý thông tin trên mạng thành thạo. Đây

chính là các điều kiện cần thiết để xây dựng báo Thái Nguyên trực tuyến.

Nhanh chóng bắt nhịp với xu thế phát triển loại hình báo trực tuyến.

Với cơ sở hạ tầng sẵn có, sau một thời gian chuẩn bị về công tác cán bộ, tiếp

cận công nghệ, xây dựng website, tổ chức đường truyền, ngày 12/12/2001,

báo Thái Nguyên trực tuyến chính thức ra đời. Thời gian đầu, do điều kiện

hạ tầng công nghệ của tỉnh chưa phát triển, Thái Nguyên Trực tuyến chỉ được

truyền tải trên mạng Intranet phục vụ bạn đọc trong tỉnh. Từ tháng 3/2004, khi

các điều kiện kỹ thuật đã phát triển, đồng thời được phép của Bộ Văn hoá -

Thông tin, Thái Nguyên Trực tuyến chính thức hoà mạng toàn cầu tại địa chỉ:

http://www.baothainguyen.org.vn. BáoThái Nguyên trở thành một trong

những báo Đảng địa phương đầu tiên của cả nước nói chung, của khu vực

miền núi phía Bắc, xuất bản báo trực tuyến, cập nhật thông tin của Thái

Nguyên đến với đông đảo bạn đọc trong nước và toàn thế giới bằng hai ngôn

ngữ chính: Tiếng Việt và tiếng Anh. Giao diện của báo không ngừng đổi mới

cả về nội dung và hình thức. Hiện tại, Thái Nguyên Trực tuyến có hơn 30

chuyên mục, chuyên đề. Số lượng truy cập đạt trung bình 8.000lượt/ngày.

2.1.2 Báo trực tuyến tỉnh Bắc Kạn - sự khởi đầu gian nan

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Bắc Kạn là một trong những

tỉnh, xuất hiện nhiều tờ báo, tờ tin của các cơ quan Trung ương, xã Khang

Ninh (Ba Bể) từng là nơi làm việc của Đài Tiếng nói Việt Nam. Các tờ báo, tờ

tin của Trung ương và của tỉnh trong thời kỳ này góp phần quan trọng vào

việc động viên, tổ chức phát động, tập hợp mọi lực lượng quần chúng tham

gia cách mạng, đưa cuộc kháng chiến đi đến thắng lợi. Hoà bình lập lại, tỉnh

Bắc Kạn vẫn xác định báo chí là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng

và văn hoá, là phương tiện của Đảng để thường xuyên tiếp xúc với dân, giải

đáp những vấn đề đang đặt ra, là nhịp cầu nối giữa dân với Đảng.

Tháng 5/1962 tờ tin Bắc Kạn ra đời, do Tỉnh uỷ Bắc Kạn lãnh đạo. Do

vậy, đây chính là tiền thân của báo Bắc Kạn. Ba năm sau (tháng 5/1965), tỉnh

Bắc Kạn sáp nhập tỉnh Thái Nguyên thành Bắc Thái. Số báo Bắc Thái đầu

tiên được phát hành 4/6/1965. Tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khoá IX đã ra Nghị

quyết về việc chia tách tỉnh Bắc Thái thành hai tỉnh: Bắc Kạn và Thái

Nguyên. Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, 1/1/1997 tỉnh Bắc Kạn tái

thành lập. Báo Bắc Thái được tách thành báo Bắc Kạn và báo Thái Nguyên.

Hiện nay, báo Bắc Kạn xuất bản ổn định 4 kỳ/tuần. mỗi tháng xuất bản thêm

một tờ báo ảnh phục vụ đồng bào vùng cao. Với tổng số lượng cả năm 192

kỳ, phát hành trên 80 vạn bản xuống các chi bộ, trưởng thôn.

Cùng với tiến trình hội nhập khu vực và quốc tế, việc áp dụng các

thành tựu mới nhất của công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền là xu

thế tất yếu của các cơ quan báo chí, và đã được nhiều địa phương, nhiều cơ

quan báo chí trong nước thực hiện. Tại 6 tỉnh miền núi phía Bắc, sau sự ra đời

của Thái Nguyên Trực tuyến (baothainguyen.org.vn), Bắc Kạn Trực tuyến

(baobackan.org.vn) cũng chính thức hoà mạng toàn cầu ngày 17/12/2005.

Đây là thời điểm đánh dấu sự ra đời của một loại hình báo chí mới của tỉnh

Bắc Kạn. Bắc Kạn Trực tuyến hoạt động với tôn chỉ và mục đích: "Tuyên

truyền đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật cấp uỷ Đảng, chính

quyền địa phương. Phản ánh tâm tư nguyện vọng, phong trào hành động cách

mạng của nhân dân địa phương, cổ vũ tinh thần thi đua yêu nước vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa"11. Nội dung thông tin

cung cấp trên mạng, phản ánh những sự kiện nổi bật trong tỉnh, trong nước và

quốc tế; sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; tiềm năng và khả năng

hợp tác đầu tư của tỉnh Bắc Kạn…Từ khi ra đời đến nay, Bắc Kạn Trực tuyến

đã cung cấp hơn 11.000 tin bài trải đều trong 21 chuyên mục thông tin và đã

phục vụ cho gần 900.000 lượt truy cập của bạn đọc trong và ngoài tỉnh. Với

sự nỗ lực cải tiến thường xuyên, tờ báo đã bước đầu đáp ứng yêu cầu cập nhật

thông tin liên tục, đa dạng, sinh động của bạn đọc về các vấn đề thời sự, chính

trị, kinh tế, văn hóa - xã hội của tỉnh, trong nước, quốc tế, góp phần đẩy mạnh

công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh nhà

Tuy nhiên trong quá trình hoạt động, Bắc Kạn Trực tuyến còn gặp rất

nhiều khó khăn, rất nhiều hạn chế. Việc đầu tư cơ sở hạ tầng mạng còn ít,

thiết bị lạc hậu, chưa có cán bộ được đào tạo cơ bản về tin học để làm tốt việc

quản trị mạng. Phòng báo trực tuyến chỉ có 5 cán bộ (kể cả quản lý phòng).

Đội ngũ nhân lực vừa thiếu về trình độ chuyên môn làm báo trực tuyến, vừa

yếu vì số lượng con người không đủ đáp ứng công việc biên tập, viết tin

bài…Trong khi đó, địa bàn hoạt động rộng, địa hình phức tạp…nên hầu hết

các tin bài đều phải lấy từ báo in.

11Giấy phép hoạt động báo chí, số 235/GP - BC Bộ Văn hoá – Thông tin cấp ngày 14/12/2005 (nay là Bộ Thông tin - Truyền thông).

Tuy vậy, được sự quan tâm của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh, sự cố gắng của

cán bộ phóng viên và sự giúp đỡ nhiệt tình của báo Thái Nguyên Trực tuyến

(trong việc thiết kế website, truyền thụ kinh nghiệm làm báo trực tuyến), Bắc

Kạn Trực tuyến đã từng bước vượt qua khó khăn, sau mét thêi gian ho¹t

®éng, b íc ®Çu ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi

cña ®Þa ph ¬ng. Th«ng qua c¸c chuyªn môc nh : “Kinh tế”, “ĐÇu t”, “Quê

hương Bắc Kạn”… tờ b¸o trùc tuyÕn ®· tù giíi thiÖu, qu¶ng b¸ vÒ t×nh h×nh

kinh tÕ, x· héi cña ®Þa ph ¬ng mét c¸ch réng r·i tíi c¸c nhµ ®Çu t , doanh

nghiÖp. ®ång bµo viÖt kiÒu…vÒ c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch “më” cña ®Þa

ph ¬ng nh»m kªu gäi thu hót ®Çu t ...từng bước đưa kinh tế - xã hội tỉnh nhà

phát triển vững mạnh.

2.1.3 Báo trực tuyến tỉnh Hà Giang:

Trong bối cảnh báo điện tử hình thành, phát triển và được sự thừa nhận

rộng rãi của bạn đọc đồng thời chứng minh được tính ưu việt so với các loại

hình báo chí truyền thống, ngày 22/7/2005, Ban bí thư TW Đảng đã ban hành

chỉ thị số 52/CT – TW về việc xây dựng và phát triển báo trực tuyến. Nội

dung chỉ thị nhấn mạnh về tầm quan trọng và lợi ích của Báo điện tử: “Báo

điện tử có tác dụng và tiện ích hơn hẳn các loại hình báo chí truyền thống,

dung lượng thông tin rất lớn, tương tác thông tin nhanh, phát hành không bị

trở ngại về không gian, thời gian, biên giới quốc gia. Từ khi ra đời, báo điện

tử nước ta đã góp phần quan trọng vào việc phổ biến, tuyên truyền chủ

trương , đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; mở rộng

hiệu quả thông tin đối ngoại; nâng cao dân trí và thoả mãn nhu cầu thông tin,

hưởng thụ văn hoá của nhân dân…”.

Nắm bắt xu thế phát triển chung của báo trực tuyến trong khu vực và

toàn cầu, Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Giang (nhiệm kỳ 2005

- 2010) đã chỉ rõ cần phải: "Đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động của

báo chí, văn học nghệ thuật, phát triển báo điện tử...". Sau một thời gian

chuẩn bị về con người, tiếp cận công nghệ, xây dựng website, xây dựng

đường truyền, ngày 3/2/2007 báo Hà Giang Trực tuyến chính thức ra đời,

với địa chỉ truy cập: http://www.baohagiang.vn. Hà Giang Trực tuyến ra đời

với tôn chỉ mục đích "...phải giữ vững định hướng chính trị, trở thành kênh

thông tin đối nội, đối ngoại quan trọng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của

tỉnh". Với hơn 20 chuyên mục, chuyên đề, hiện tại số lượng bạn đọc truy cập

Hà Giang Trực tuyến đặt trên 2.000lượt/ngày.

2.1.4 Báo Thái Nguyên Trực tuyến, Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang Trực

tuyến trƣớc yêu cầu, nhiệm vụ của hệ thống báo chí địa phƣơng.

Cùng với sự nghiệp đổi mới đất nước, trong vài năm trở lại đây, Hệ

thống báo chí có những khởi sắc. Tình hình hiện nay đang đặt cho chúng ta

nhiều bức xúc về nhiệm vụ của báo chí đối với công cuộc đổi mới đất nước

theo hướng ổn định chính trị, phát triển kinh tế xã hội.

Khắp 64 tỉnh thành trong cả nước đều có các cơ quan ngôn luận của địa

phương. Đặc biệt là sự ra đời của hệ thống báo trực tuyến của các tỉnh đã thực

sự trở thành một kênh thông tin đối nội, đối ngoại quan trọng, góp phần tích

cực quảng bá mảnh đất, con người địa phương và sự nghiệp đổi mới, phát

triển của quê hương.

Một loại hình báo chí mới mẻ được ra đời, là điều đáng mừng cho nền

báo chí Việt Nam, song cũng là thách thức đối với các nhà quản lý báo chí địa

phương. Trong khi đó báo trực tuyến địa phương còn rất nhiều vấn đề cần

phải tháo gỡ như: Đầu tư về máy móc trang thiết bị ít do phải phụ thuộc vào

ngân sách tỉnh, tư duy làm báo in vẫn áp một cách máy móc vào làm báo trực

tuyến, thiếu và yếu về đội ngũ cán bộ, phóng viên được đào tạo chuyên môn

làm báo trực tuyến...Làm thế nào để tăng số lượng truy cập, hấp dẫn bạn đọc,

Hấp dẫn mà vẫn đúng đường lối của Đảng, mà không dùng đến những thủ

thuật giật gân...Đó là những nỗi trăn trở chung của các nhà lãnh đạo báo chí

địa phương.

Để giải quyết những khó khăn đó thì cần phải nắm vững đặc điểm,

chức năng, nhiệm vụ của tờ báo trực tuyến và mỗi địa phương. Trước khi tìm

hiểu chung về đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ của báo chí trực tuyến địa

phương, chúng tôi xin đưa ra một khái niệm về báo chí trực tuyến địa phương

như sau: Báo trực tuyến địa phương là loại hình báo chí trực tuyến sử dụng

công nghệ, kỹ thuật mạng Internet để truyền tải nội dung thông tin kinh tế,

chính trị, xã hội... của địa phương đó. Báo trực tuyến địa phương thực hiện

nhiệm vụ tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương,

làm cầu nối giữa địa phương với bạn bè trong nước và quốc tế.

Báo trực tuyến địa phương cũng có những mặt mạnh, mặt yếu rõ ràng

so với báo trực tuyến trung ương. Mặt mạnh của báo trực tuyến địa phương là

một kênh tuyên truyền thông tin đối ngoại và thông tin các sự kiện lớn trong

tỉnh; là tờ báo có lợi thế trong việc quảng bá tiềm năng, thế mạnh của địa

phương; giới thiệu kịp thời các chủ trương, chính sách, việc cải cách thủ tục

hành chính của địa phương đến với bạn đọc để thu hút đầu tư; là một cơ sở dữ

liệu đa dạng, phong phú về địa phương, về tiềm năng phát triển kinh tế xã hội

của địa phương...Tuy nhiên, báo trực tuyến địa phương cũng phải đối mặt với

những khó khăn như: Nguồn lực ít, thông tin hạn chế, đội ngũ cán bộ, phóng

viên thiếu và yếu về chuyên môn, nghiệp vụ làm báo trực tuyến...Tận dụng

những mặt mạnh, khắc phục những hạn chế, tóm lại, báo chí trực tuyến địa

phương phải thoả mãn yêu cầu - đặc điểm sau:

1. Mỗi địa phương chỉ có một tờ báo trực tuyến. Do vậy về mặt chính

trị, báo phải thể hiện lập trường, quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam,

tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của cấp uỷ Đảng,

chính quyền tại địa phương, phản ánh tâm tư nguyện vọng, phong trào hành

động cách mạng của nhân dân tại địa phương đó. Cổ vũ tinh thần yêu nước vì

sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

2. Đọc tờ báo trực tuyến địa phương, bạn đọc phải thấy rõ đặc điểm của

địa phương đó thể hiện trên trang báo. Chính yếu tố địa phương (các tin tức

về địa phương) được phản ánh trên tờ báo trực tuyến tạo nên sự khác biệt giữa

tờ báo trực tuyến địa phương và các tờ báo trực tuyến trung ương. Do vậy mỗi

tờ báo trực tuyến địa phương cần tăng cường chọn lọc, cập nhật các tin bài địa

phương với số lượng lớn trên tờ báo trực tuyến của mình. Đặc điểm của địa

phương rất quan trọng đối với sự thành bại của báo chí địa phương. Người

làm báo trực tuyến tại địa phương phải nắm rõ đặc điểm về địa lý, truyền

thống văn hoá, dân cư, các chủ trương, chính sách quan trọng về kinh tế, xã

hội của địa phương...nếu không nắm được những điều cơ bản đó, nhất định tờ

báo trực tuyến sẽ đi sai đường lối tuyên truyền của địa phương. Các tỉnh Thái

Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang là tỉnh trung du miền núi thì công tác tuyên

truyền về dân tộc miền núi cần phải chú trọng hơn.

3. Xác định đối tượng bạn đọc: trước hết, những người làm báo trực

tuyến địa phương phải biết phân loại bạn đọc. Vì tờ báo trực tuyến địa

phương làm nhiệm vụ đối ngoại là chủ yếu, ngay cả sự ra đời của nó đã tạo cơ

hội quảng bá về mảnh đất, con người, kinh tế - xã hội, văn hoá...của địa

phương đến với bạn bè trong nước và quốc tế. Bạn đọc khi truy cập vào tờ

báo trực tuyến mong muốn có được những thông tin đầy đủ nhất về mọi mặt

của tỉnh nhà, bởi vậy nên tăng cường đưa tin bài tự khai thác trong tỉnh nhà.

Nhưng đồng thời, với một số lượng bạn đọc trong tỉnh cũng thường xuyên

truy cập vào tờ báo trực tuyến của địa phương, họ cũng có nhu cầu được

thông tin về mọi mặt trong nước và quốc tế, bởi vậy cần cân nhắc, lựa chọn

tin bài nổi bật để đưa lại - nhưng với số lượng rất hạn chế.

Đồng chí Lê Khả Phiêu - nguyên Tổng Bí thư của Đảng cộng sản Việt

Nam đã từng nói: "Làm báo là làm chính trị" và "Phải đảm bảo cho báo chí

đi vào lòng người; không phải ép buộc mà bằng sự thuyết phục, không phải

bằng một cách mà bằng nhiều cách". Như vậy, để thấy rõ rằng báo trực tuyến

địa phương cần có những cải tiến về nội dung và hình thức để thể hiện hấp

dẫn bạn đọc.

2.2 Thành tựu phát triển kinh tế - xã hội của 3 tỉnh Thái Nguyên, Bắc

Kạn, Hà Giang - đối tƣợng phản ánh chính của báo trực tuyến địa

phƣơng.

Tỉnh Thái Nguyên là trung tâm chính trị, kinh tế của khu Việt Bắc vùng

trung du miền núi Đông Bắc nói chung, là cửa ngõ giao lưu kinh tế xã hội

trung du miền núi với vùng đồng bằng Bắc bộ. Khẳng định vị trí chiến lược

quan trọng của Thái Nguyên, ngày 1 tháng 07 năm 2004, Thủ tướng Chính

phủ đã ra quyết định số 278/2005/QĐ-TTg; Nghị quyết 37/NQ/TW của Bộ

Chính trị xác định quan điểm "Phát triển tỉnh Thái Nguyên tương xứng là

một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học kỹ thuật, y tế, du

lịch của vùng Trung du miền núi Bắc bộ; là một trong những trung tâm

công nghiệp và giáo dục - đào tạo của các nước".

Từng bước cụ thể hoá quan điểm trên, trong những năm qua tình hình

kinh tế - xã hội của tỉnh Thái Nguyên đã có nhiều khởi sắc trên mọi lĩnh vực.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm sau cao hơn năm trước, bình quân hàng năm

đạt 9,05%. Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tăng dần tỷ trọng

công nghiệp và xây dựng trong tổng GDP của tỉnh. Lĩnh vực văn hoá - xã hội

có những tiến bộ đáng kể, đến nay, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm xuống còn

26,85%, bình quân mỗi năm trên 1,2 vạn lao động có việc làm mới. Sau nhiều

năm phát triển, đến nay bộ mặt nông thôn và thành thị của Thái Nguyên đã có

những thay đổi rõ nét. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân các dân

tộc trong tỉnh được cải thiện đáng kể. Năng lực sản xuất, kết cấu hạ tầng kinh

tế - xã hội phát triển mạnh... Đó chính là tiền đề để Đảng bộ, nhân dân tỉnh

Thái Nguyên đưa ra mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong những năm tới:

phấn đấu đến trước năm 2020, Thái Nguyên trở thành tỉnh công nghiệp. Đến

năm 2010 vượt các tiêu chí của đô thị loại II, tạo tiền đề vững chắc để đến

năm 2020 trở thành một đô thị loại I văn minh, hiện đại.

Ngày 6/11/1996, Quốc Hội khoá IX, kỳ họp thứ 10 nước CHXHCN

Việt Nam đã quyết định thành lập tỉnh Bắc Kạn trên cơ sở tách ra từ hai

tỉnh Bắc Thái và Cao Bằng.

Mặc dầu có sự thay đổi về địa lý hành chính nhưng từ khi tái lập tỉnh

đến nay, tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Kạn dần được ổn định, có

nhiều biến chuyển tích cực, tạo đà cho những bước phát triển tiếp theo. Từ

ngày đầu thành lập tỉnh, ngành sản xuất nông lâm nghiệp được Đảng bộ xác

định là quan trọng hàng đầu, là điểm xuất phát để Bắc Kạn vươn lên thoát

khỏi đói nghèo, tạo sự ổn định về đời sống, từng bước thực hiện CNH. HĐH.

Đó là sự xác định đúng đắn để kinh tế xã hội tỉnh nhà có bước phát triển như

hôm nay. Lâm nghiệp chuyển biến mạnh, toàn tỉnh đã trồng mới được 15

nghìn ha rừng, nâng độ che phủ từ 50,6% năm 2000 lên 53,8% năm 2005.

Công nghiệp cũng tăng trưởng rõ rệt. Bắc Kạn hiện có 42 điểm khoáng sản do

tỉnh trực tiếp quản lý và hàng chục điểm khai thác khác do Bộ TN&MT quản

lý. Trong 5 năm qua, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân của tỉnh đạt

12,42%/năm. Hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội toàn tỉnh có những thay đổi

lớn. Sau 5 năm, đầu tư xã hội trên địa bàn đạt trên 2.000 tỉ đồng. Về tình hình

xã hội, trong 4 năm (1996 - 2000), Bắc Kạn đã dành 43,6% số vốn xây dựng

cơ bản tập trung đầu tư cho giao thông, điện lưới và bưu điện nhằm đáp ứng

tết hơn nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và cải thiện đời sống các dân tộc.

Bên cạnh những kết quả đạt được, tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Bắc

Kạn còn có những yếu kém, khó khăn như công tác quy hoạch phát triển kinh

tế - xã hội còn chậm, lúng túng và chắp vá, cơ cấu sản xuất cây trồng vật nuôi

chậm, khai thác thế mạnh tiềm năng của địa phương chưa được nhiều... Đại

hội IX của tỉnh xác định, trong nhiệm kỳ 2005 – 2010, phải phấn đấu tạo

bước ngoặt về ổn định và cải thiện đời sống đồng bào các dân tộc, với những

Mục tiêu cụ thể như: tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân 20%/năm. Phấn

đấu tăng tỷ trọng ngành công nghiệp, giảm tỷ trọng ngành nông, lâm nghiệp,

đưa thu nhập bình quân đạt 9 triệu đồng/người/năm...

Hà Giang là tỉnh miền núi biên giới địa đầu của tổ quốc; là địa bàn

chiến lược có vị trí quan trọng về quốc phòng - an ninh, kinh tế - xã hội, đối

ngoại và bảo vệ môi trường. Theo Nghị quyết số 37-NQ/TW ngày 1 tháng 07

năm 2004 của Bộ Chính trị: "Hà Giang là một trong những tỉnh thuộc vùng

trung du, miền núi Bắc bộ đóng một vai trò quan trọng trong việc thực hiện

nhiệm vụ chiến lược của Đảng và Nhà nước".

Trong những năm qua, kinh tế - xã hội của Hà Giang đã có bước tăng

trưởng và phát triển nhất định; kết cấu hạ tầng đã được đầu tư một cách cơ

bản, làm cơ sở, nền tảng phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Trong 5 năm

(2001 - 2005), tốc độ tăng trưởng GDP của Hà Giang đạt 10,58%, cao hơn

tốc độ tăng trưởng thời kỳ 1996 - 2000 là 0,28%. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch

theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp, thương mại dịch vụ, giảm tỷ nông

nghiệp. Về phát triển văn hoá - xã hội: Văn hoá - xã hội tỉnh Hà Giang phát

triển ổn định, đa dạng, phong phú, lành mạnh. Sự nghiệp giáo dục - đào tạo,

chăm sóc sức khoẻ nhân dân, phát thanh truyền hình, xây dựng đời sống văn

hoá có nhiều tiến bộ. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải

thiện, tỷ lệ hộ khá và giàu ngày càng tăng...

Tuy nhiên, Hà Giang vẫn là một tỉnh biên giới nghèo, có nhiều khó

khăn, điều kiện tự nhiên không thuận lợi, còn chênh lệch lớn về trình độ phát

triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ so với các vùng trong cả nuớc,

lợi thế để thu hút đầu tư không có nhiều...Từ tình hình thực tiễn về kinh tế -

xã hội của địa phương, trước yêu cầu phát triển trong tình hình mới. Đại hội

Đảng bộ tỉnh Hà Giang lần thứ XIV đã đồng tâm: "Đoàn kết - Đổi mới - Đột

phá - Phát triển". Trong đó đặt ra mục tiêu tổng quát của toàn Đảng bộ tỉnh

đến năm 2010: Quyết tâm vượt ra khỏi tình trạng một tỉnh đặc biệt khó khăn,

rút ngắn khoảng cách phát triển so với các tỉnh trong khu vực để sớm thoát

khỏi tình trạng tỉnh nghèo.

2.3 Chủ trƣơng, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc về phát triển kinh tế -

xã hội miền núi đƣợc phản ánh trên trang báo trực tuyến địa phƣơng.

Trải qua những bước thăng trầm lịch sử - Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị

lãnh tụ vĩ đại của chúng ta cũng chỉ có một ước nguyện cao cả, đó là "Tôi chỉ

có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn

độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo

mặc, ai cũng được học hành" [24,155].

Lấy chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc

làm nền tảng lý luận, Đảng và Nhà nước ta đã soi rọi vào thực tiễn hành động

của mình. Trong cương lĩnh dân tộc của Lênin, gắn liền với dân tộc tự quyết

là việc đấu tranh thực hiện quyền bình đẳng giữa các dân tộc. Trong sự

nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, Bác Hồ cũng nói "Đồng bào các dân

tộc phải đoàn kết chặt chẽ, thương yêu giúp đỡ nhau như anh em một nhà" [6,

7]. Kế tục những chân lý quý báu đó, Đảng và Nhà nước ta luôn đặt vấn đề

dân tộc ở vị trí chiến lược, có tầm quan trọng sống còn đối với quốc gia, và là

một nội dung lớn của cách mạng Việt Nam.

Đường lối của Đảng về vấn đề dân tộc được thể hiện rất rõ trong 3

nguyên tắc có tính xuyên suốt như sau: Thực hiện chính sách bình đẳng, đoàn

kết tương trợ, tạo mọi điều kiện để các dân tộc phát triển đi lên con đường văn

minh, tiến bộ, gắn bó với các dân tộc Việt Nam; tôn trọng lợi ích, truyền

thống văn hoá, ngôn ngữ, tập quán tín ngưỡng của các dân tộc; các chính sách

phát triển kinh tế xã hội phải phù hợp với đặc thù của các vùng và các dân

tộc, nhất là các dân tộc thiểu số.

Những quan điểm này đã được thể chế hoá bằng luật pháp. Hiến pháp

năm 1946, năm 1980 và đặc biệt là Hiến pháp năm 1992. Vấn đề dân tộc

được thể chế hoá bằng luật pháp và có tầm quan trọng sống còn với quốc gia.

Cũng nhờ có đường lối, chính sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước mà các dân

tộc Việt Nam từ thân phận nô lệ, bị phân biệt đối xử, trở thành chủ nhân của

đất nước, gắn bó bền chặt cùng đấu tranh, lao động bảo vệ tổ quốc. Đến thời

kỳ đổi mới, chính sách dân tộc của Đảng ta cũng được cụ thể hơn, phù hợp

với sự phát triển kinh tế xã hội của từng vùng dân tộc thiểu số, vì để đẩy

nhanh nhịp độ phát triển kinh tế xã hội khu vực vùng cao, vùng các dân tộc ít

người cần tập trung khai thác mọi nguồn lực trên cơ sở tiềm năng đất đai, tài

nguyên, lao động và mọi nguồn vốn để đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng, từng

bước nâng cao mức sống người dân, kết hợp hài hoà giữa mục tiêu tăng

trưởng kinh tế xã hội... Trên cơ sở đúng đắn về lý luận của chính sách dân tộc,

Đảng, Nhà nứơc ta lấy đó làm nền tảng để xây dựng đường lối nhằm phát

triển kinh tế xã hội miền núi. Các chủ trương, dự án lớn, các chương trình

mục tiêu Quốc gia, chính sách hỗ trợ ưu tiên...không chỉ là nguồn lực cho sự

phát triển mà còn là cơ sở để củng cố lòng tin của đồng bào các dân tộc thiểu

số với Đảng, Nhà nước, tăng cường hơn nữa sự đoàn kết trong đại gia đình

các dân tộc Việt Nam.

Trong Đại hội đầu tiên của thời kỳ đổi mới (Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ VI), Đảng ta đã nhận định: "Trong việc phát triển kinh tế xã hội ở

những nơi có đồng bào dân tộc thiểu số cần thể hiện đầy đủ các chính sách

dân tộc, tăng cường mối quan hệ tốt đẹp, gắn bó giữa các dân tộc trên tinh

thần đoàn kết, bình đẳng giúp đỡ lẫn nhau...Kết hợp phát triển kinh tế - xã

hội đẩy mạnh sản xuất và chăm lo đời sống con người" [25, 97].

Để cụ thể hoá và sâu sát hơn nữa về chủ trương, chính sách kinh tế, xã

hội, ngày 27/11/1989, Bộ Chính trị Ban chấp hành trung ương Đảng đã ra

Nghị quyết số 22, NQ/TW về một số chủ trương, chính sách lớn phát triển

kinh tế, xã hội miền núi. Tiến trình CNH.HĐH mà mục tiêu là biến nước ta cơ

bản thành nước công nghiệp có thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào

khu vực miền núi. Điều đó càng thúc đẩy nước ta nhanh chóng tìm ra những

biện pháp thích hợp để giúp đỡ miền núi.

Song song với những chương trình lớn nhằm tạo động lực phát triển

kinh tế - xã hội cho đồng bào miền núi thì Nhà nước ta còn chỉ đạo thực hiện

nhiều mảng thuộc các chương trình thích hợp với nhiều vùng, địa phương. Đó

là "Chương trình hỗ trợ dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn", góp phần đáng

kể trong việc ổn định đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào. Nhân dân

tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang cũng có được sự quan tâm cụ thể của

Nhà nước để tạo đà đi lên thông qua Quyết định số 960/TTg ngày

24/12/1996 về phát triển kinh tế xã hội miền núi phía Bắc.

Đặc biệt từ năm 1998 đến nay, nhân dân cả nước cùng đồng bào dân

tộc miền núi phấn khởi trước Quyết định 135/TTg của Chính phủ về chuơng

trình phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn ở miền núi, vùng sâu,

vùng xa. Tiếp sau chương trình 135, Chính phủ tiếp tục đưa chƣơng trình

134, Chương trình hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà ở và nước sinh hoạt nhằm

đẩy nhanh tiến độ xoá nghèo cho các hộ dân tộc thiểu số. Chương trình

134CP và 135CP mặc dù là 02 chương trình khác nhau nhưng cùng chung

một mục đích giúp cho đời sống kinh tế - xã hội của đồng bào miền núi, vùng

sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn từng bước thoát khỏi khó khăn do xuất

phát điểm thấp.

Trong báo cáo tại Đại hội Đảng IX về "Chiến lược phát triển kinh tế xã

hội 2001 - 2010" Đảng ta vạch ra phương hướng, nhiệm vụ kế hoạch phát

triển kinh tế cho từng vùng. Đối với khu vực trung du và miền núi thì "Phát

triển mạnh cây dài ngày, chăn nuôi đại gia súc, công nghiệp chế biến. Bảo vệ

và phát triển cây rừng. Hoàn thành và ổn định vững chắc định canh, định

cư....". Có thể khẳng định rằng những chủ trương, chính sách kịp thời của nhà

nước sở dĩ đi vào thực tiễn và lòng người, phát huy hiệu quả, tác dụng tích

cực đối với miền núi là bởi: Khi xây dựng một chính sách dành cho miền núi,

Chính phủ luôn đặt trong sự xem xét toàn diện. Không chỉ khái quát được vị

trí, tiềm năng cùng những khó khăn, thử thách mà còn khẳng định được năng

lực nội tại của đồng bào. Khẳng định sự cần thiết được ưu tiên và đề ra các

biện pháp cụ thể, thích hợp nhằm giúp đỡ miền núi. Đi đôi với phát triển về

mọi mặt trong công tác tuyên truyền, vận động.

Trên đây là những chủ trương, chính sách cơ bản và tiêu biểu nhất liên

quan đến việc phát triển kinh tế - xã hội miền núi. Để cho các chủ trương,

chính sách này thành công và có hiệu quả trong thực tế cần có sự phối hợp

chặt chẽ của các cấp ngành - trong đó báo trực tuyến địa phương là một kênh

không thể thiếu.

Tiểu kết

Nếu như trước đây bạn đọc trong nước và quốc tế chỉ có thể tiếp cận

với các thông tin về địa phương thông qua việc phát ngôn của các cơ quan

thông tấn trung ương đóng trên địa bàn tỉnh, thì với sự ra đời của tờ báo trực

tuyến địa phương, những thông tin về tỉnh nhà đã đến được với đông đảo bạn

đọc trong nước và thế giới.

Báo trực tuyến địa phương là loại hình báo chí trực tuyến sử dụng

công nghệ, kỹ thuật mạng Internet để truyền tải nội dung thông tin kinh tế,

chính trị, xã hội... của địa phương đó. Báo trực tuyến địa phương thực hiện

nhiệm vụ là tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương,

làm cầu nối giữa địa phương với bạn bè trong nước và quốc tế.

Báo trực tuyến địa phương cũng có những mặt mạnh, mặt yếu rõ ràng

so với báo trực tuyến trung ương. Mặt mạnh của báo trực tuyến địa phương là

một kênh tuyên truyền thông tin đối ngoại và thông tin các sự kiện lớn trong

tỉnh; là tờ báo có lợi thế trong việc quảng bá tiềm năng, thế mạnh của địa

phương; giới thiệu kịp thời các chủ trương, chính sách, việc cải cách thủ tục

hành chính của địa phương đến với bạn đọc để thu hút đầu tư...Tuy nhiên, báo

trực tuyến địa phương cũng phải đối mặt với những khó khăn như: Nguồn lực

ít, thông tin hạn chế, đội ngũ cán bộ, phóng viên thiếu và yếu về chuyên môn,

nghiệp vụ làm báo trực tuyến...Tận dụng những mặt mạnh, khắc phục những

hạn chế, tóm lại, báo chí trực tuyến địa phương phải thoả mãn yêu cầu - đặc

điểm:

1. Mỗi địa phương chỉ có một tờ báo trực tuyến. Do vậy về mặt chính

trị, tờ báo trực tuyến địa phương phải tuyên truyền rõ nét về đường lối, chủ

trương, chính sách, pháp luật của cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương, phản

ánh tâm tư nguyện vọng, phong trào hành động cách mạng của nhân dân tại

địa phương đó. Cổ vũ tinh thần yêu nước vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ

quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

2. Đọc tờ báo trực tuyến địa phương, bạn đọc phải thấy rõ đặc điểm của

địa phương thể hiện trên trang báo. Tin tức địa phương là yếu tố làm nên sự

khác biệt giữa tờ báo trực tuyến địa phương và tờ báo trực tuyến trung ương.

Bạn đọc không thể tìm kiếm được một cách đầy đủ, đa dạng và phong phú

những vấn đề về địa phương nếu không truy cập vào tờ báo trực tuyến của địa

phương đó. Do vậy mỗi tờ báo trực tuyến địa phương cần tăng cường chọn

lọc, cập nhật các tin bài địa phương với số lượng lớn trên tờ báo trực tuyến

của mình.

3. Xác định đối tượng bạn đọc: Vì tờ báo trực tuyến địa phương làm

nhiệm vụ đối ngoại là chủ yếu, ngay cả sự ra đời của nó đã tạo cơ hội quảng

bá về mảnh đất, con người, kinh tế - xã hội, văn hoá...của địa phương đến với

bạn bè trong nước và quốc tế. Bạn đọc khi truy cập vào tờ báo trực tuyến

mong muốn có được những thông tin đầy đủ nhất về mọi mặt của tỉnh nhà -

nên mỗi tờ báo trực tuyến địa phương phải tạo dựng được một kho thông tin

lưu trữ lớn về tình hình mọi mặt của địa phương mình. Đồng thời với một số

lượng bạn đọc trong tỉnh cũng thường xuyên truy cập vào tờ báo trực tuyến

của địa phương, họ cũng có nhu cầu được thông tin về mọi mặt trong nước và

quốc tế, bởi vậy cần cân nhắc, lựa chọn tin bài nổi bật để đưa lại - nhưng với

số lượng rất hạn chế.

Tóm lại, thông tin về kinh tế - xã hội của địa phương được đăng tải trên

báo trực tuyến các tỉnh đã thực sự đem lại cho bạn đọc một cái nhìn đa diện

hơn về tình hình phát triển kinh tế - xã hội địa phương, mở ra những cơ hội

mới về đầu tư, hợp tác...Chính điều này đã khiến cho thông tin về lĩnh vực

kinh tế - xã hội của địa phương trở thành mảng thông tin chủ công của báo

trực tuyến 3 tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang. Cùng với những điều

kiện thuận lợi về các chính sách phát triển kinh tế - xã hội mà Đảng, Nhà

nước đặc biệt quan tâm dành cho các tỉnh miền núi đã từng bước đưa các tỉnh:

Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang vươn lên phát triển kinh tế - xã hội nói

chung, phát triển các phương tiện truyền thông đại chúng nói riêng, góp phần

đưa tiếng nói của địa phương đến với bạn đọc trong nước và quốc tế một cách

chân thực và nhanh chóng thông qua tờ báo trực tuyến địa phương.

CHƢƠNG BA:

NỘI DUNG, HÌNH THỨC THỂ HIỆN ĐỀ TÀI KINH TẾ - XÃ HỘI

TRÊN BÁO TRỰC TUYẾN BA TỈNH MIỀN NÚI PHÍA BẮC

Xét về tổng thể, tờ báo trực tuyến của các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn,

Hà Giang đã có những cố gắng nhất định để tiếp cận cách làm báo hiện đại.

Điều đó dễ nhận thấy ở cách trình bày giao diện khá thân thiện và bắt mắt,

màu sắc khá hài hoà, cố gắng sử dụng các yếu tố của truyền thông đa phương

tiện... Thông tin tương đối toàn diện, bao quát về các lĩnh vực của đời sống xã

hội, phát triển kinh tế địa phương, nhằm phản ánh trung thực những thành

tựu kinh tế, xã hội của tỉnh nhà..

Tuy nhiên, cả 3 tờ báo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang, hệ

thống báo trực tuyến vẫn đang được vận hành bên cạnh báo giấy đang phát

hành, nội dung thông tin chủ yếu được kết xuất từ nội dung thông tin của báo

giấy đa phần chưa được biên tập lại cho phù hợp với văn phong của báo trực

tuyến. Đại đa số các phóng viên báo trực tuyến đều chuyển từ báo in sang do

vậy còn thiếu về chuyên môn, nghiệp vụ làm báo trực tuyến...Đó là những

thách thức với việc nâng cao chất lượng nội dung, hình thức của báo trực

tuyến các tỉnh miền núi phía Bắc.

3.1 Nội dung thông tin kinh tế - xã hội trên báo trực tuyến ba tỉnh miền

núi phía Bắc

Từ tờ báo trực tuyến đầu tiên của các tỉnh miền phía Bắc, Thái Nguyên

Trực tuyến chính thức hoà mạng toàn cầu tháng 3/2004 đến sự ra đời tiếp theo

của báo trực tuyến Bắc Kạn, Hà Giang. Những tờ báo trực tuyến này đã có

những đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của Đảng bộ và nhân dân các dân

tộc trong tỉnh. Là cơ quan ngôn luận của Đảng bộ, các tờ báo trực tuyến đã

chuyển tải nhanh chóng những chủ trương, đường lối chính sách về kinh tế -

xã hội của tỉnh đến với bạn bè trong nước và quốc tế một cách rộng rãi, góp

phần đưa hình ảnh, nét đẹp văn hoá các tộc người đến với đông đảo bạn

đọc...Đồng thời, những chuyển biến về kinh tế - xã hội ở mỗi địa phương đều

được tờ báo trực tuyến đề cập, phản ánh. Đó chính là những nhiệm vụ, kế

hoạch trước mắt và cấp bách như:"Bắc Kạn - tiềm năng và triển vọng hợp tác

đầu tư" (BKTT, 20/3/2006); "Tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế tư

nhân" (BKTT,1/8/2006); "Phát triển làng nghề tiểu thủ công nghiệp ở Bắc

Kạn" (BKTT, 9/11/2007); "Hà Giang phát huy nội lực, đẩy nhanh nhịp độ

phát triển kinh tế - xã hội" (HGĐT, 30/7/2006); "Đẩy mạnh phát triển công

nghiệp, nâng cao năng lực sản xuất" (TNTT, 15/10/2007)...

Đối với đồng bào miền núi, khó khăn về vật chất còn là nỗi ám ảnh

triền miên. Làm sao để đồng bào có đủ "Cơm ăn, áo mặc", mới là điều quan

trọng. Mục tiêu xoá đói giảm nghèo (XĐGN) vì người nghèo, từng bước ổn

định cuộc sống bao giờ cũng được đặt lên hàng đầu và trở thành chương trình

rộng khắp ở Bắc Kạn, Hà Giang (tỉ lệ hộ nghèo ở hai tỉnh này còn cao, chiếm

trên 50%) Bởi vậy, mục tiêu XĐGN là nhiệm vụ của toàn tỉnh. Đề cập đến

vấn đề chăm lo cho đồng bào vùng sâu vùng xa, tác giả Liêu Bảy đã có tin

"Xoá thêm 23 nhà tạm cho hộ nghèo không thuộc đối tượng được hưởng

chính sách" (BKTT, 26/12/2005). Các cấp, các ngành cùng chung tay, góp

sức để từng bước xoá được đói, giảm được nghèo cho các hội viên của mình.

Bài "Vai trò của Hội nông dân các cấp trong công tác xoá đói giảm nghèo"

(BKĐT, 16/10/2006) cho thấy vai trò chỉ đạo, hướng dẫn của Hội nông dân

các cấp trong công tác XĐGN cho hội viên của mình là rất quan trọng. Cùng

với Hội nông dân, Hội Phụ nữ, Đoàn thanh niên tìm mọi giải pháp giúp hội

viên, đoàn viên của mình phát triển kinh tế, vươn lên làm giàu một cách chính

đáng. Đó là "Đẩy mạnh chương trình giúp phụ nữ nghèo ở Pác Nặm phát

triển kinh tế" (BKĐT, 18/10/2006); "Điểm tựa cho phụ nữ vùng cao Hà

Giang vươn lên" (HGĐT, 19/10/2007); "Bạch Thông: Hiệu quả từ nguồn vốn

cho thanh niên vay phát triển kinh tế" (BKĐT, 17/10/2006)...

Với lợi thế về diện tích đất đồi rộng, nguồn thức ăn xanh tự nhiên và

sản phẩm phụ của sản xuất nông nghiệp, phát triển chăn nuôi đại gia súc là

một trong những đề án lớn đang được hai tỉnh Bắc Kạn và Hà Giang thực

hiện. Tính đến thời điểm này, đề án phát triển chăn nuôi trâu, bò giai đoạn

2006 - 2010 của tỉnh Bắc Kạn đang được nhân dân ủng hộ và đã hình thành

các chợ buôn bán gia súc. Bài "Ghi ở chợ bò Nghiên Loan" (BKĐT,

24/1/2007) là một trong những ví dụ minh chứng. Bài báo đã khẳng định lại

chủ trương đúng đắn của tỉnh Bắc Kạn về phát triển chăn nuôi đại gia súc

"...Đối với một tỉnh nghèo như Bắc Kạn thì trồng trọt và chăn nuôi được xác

định là ngành kinh tế chủ lực. Trong đó, phát triển chăn nuôi đại gia súc

không những giúp các hộ đồng bào dân tộc thiểu số thoát đói giảm nghèo mà

còn có thể vươn lên làm giàu". Với huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang đến thời

điểm này đã "Thực hiện tốt chương trình trồng cỏ, phát triển chăn nuôi"

(HGĐT, 2/11/2007), tác giả bài báo cũng khẳng định hiệu quả của chủ trương,

chính sách đúng đắn, phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh nói chung và Xín

Mần nói riêng, đang được đông đảo bà con nhiệt tình hưởng ứng "Việc thực

hiện tốt chương trình trồng cỏ, phát triển chăn nuôi và cho vay hộ nghèo

không những góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo của huyện xuống 6,5-8%/năm,

đồng thời nâng tỷ lệ hộ khá, giàu lên đáng kể".

Nếu ở Bắc Kạn, Hà Giang đang khởi động những đề án lớn về nông

nghiệp nhằm tận dụng lợi thế về đồi cỏ, nguồn thức ăn dồi dào cho gia súc...

thì tại thành phố Thái Nguyên, việc tuyên truyền về những dự án lớn về sản

xuất công nghiệp là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Thái Nguyên

Trực tuyến, đó là "Công ty Gang thép Thái Nguyên: Dự án đầu tư mở rộng

giai đoạn 2 đánh dấu bước phát triển nâng cao năng lực sản xuất".(TNTT,

26/9/2007). Tiếp tục khẳng định những thành công trong ngành công nghiệp,

tác giả Ngọc Sơn đưa tin "Nhà máy cán thép Lưu Xá: Giá trị tổng sản lượng

vượt 17% kế hoạch" (TNTT, 18/12/2007)...

Tiếp sau chương trình 135 về phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt

khó khăn miền núi vùng sâu vùng xa, trong những năm trở lại đây, đồng bào

miền núi còn cảm thấy Đảng, Nhà nước trở nên gần gũi hơn nhờ chương trình

134 về hỗ trợ cho hộ đồng dân tộc thiểu số khó khăn. Chương trình 134

không chỉ thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng mà còn chứa đựng tính

nhân dân sâu sắc, phát huy được bản sắc tốt đẹp của dân tộc "Lá lành đùm lá

rách", góp phần đưa đời sống của các hộ đồng bào dân tộc thiểu số thoát khỏi

khó khăn. Vậy thực tế, chương trình được áp dụng ở địa phương ra sao: " Sau

hơn một năm thực hiện Chương trình 134 (CT 134) hỗ trợ cho hộ đồng bào

dân tộc thiểu số khó khăn, Bắc Kạn đã có trên 3000 hộ (55,2%) thoát cảnh

nhà tạm bợ tre nứa dột nát; hơn 2000 hộ (17%) được dùng nước sạch; hỗ trợ

48,6 ha (36,7%) đất sản xuất cho 678 hộ." ( BKTT, 8/6/2006) Còn ở Hà

Giang, chương trình 134 được đánh giá là "Chương trình của sức mạnh từ

cộng đồng" (HGTT, 17/4/2007). Ngoài ra các bài: "Chương trình 134 tại Ba

Bể: Niềm vui đến với hộ nghèo" (BKTT, 22/6/2006); "Nhờ 134, người dân có

nhà mới, có bể nước lại biết thêm nghề xây" (HGTT, 26/12/2007); "Đề nghị

chính sách hỗ trợ già làng, trưởng bản tham gia Chương trình 134" (TNTT,

14/12/2007)...Đều là những tin, bài phản ánh thông tin về thành tựu đạt được

đối với chương trình 134. Sở dĩ chương trình này mang nhiều hiệu quả thiết

thực cho các hộ nghèo dân tộc thiểu số là do sự đầu tư đúng chỗ và hợp lý,

hơn nữa đây là chương trình "Do dân và vì dân" nhất là đối với những hộ dân

nghèo, nên xã và nhân dân được cùng tham gia, giám sát, thực hiện. Thông

qua một kênh thông tin "Giám sát","Tuyên truyền" nữa là báo trực tuyến nên

càng tăng động lực, thúc đẩy thành công cho chương trình.

Khi bàn về báo chí kiểu mới, Lênin cũng cho rằng nên thường xuyên

"Dùng những tấm gương cụ thể, sinh động lấy trong mọi lĩnh vực để giáo dục

quần chúng". Thực tiễn cách mạng và hoạt động báo chí ở nước ta và nhiều

nước khác đã chứng tỏ tác dụng tích cực của mảng báo chí cách mạng khi viết

về điển hình. Cùng với tờ báo in, những gương điển hình tiên tiến trong việc

thực hiện các chính sách dân tộc và miền núi ở địa phương xuất hiện ngày

một nhiều trên các trang báo trực tuyến ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Một số

bài như: "Bắc Kạn: giàu lên từ con nhím" (BKTT, 21/4/2007); "Ông trưởng

thôn Lũng Tao làm kinh tế giỏi" (HGTT, 20/2/2007); "Gia đình ông Phàn

Giào Châu làm kinh tế giỏi", "Tẩn Phù Phúc làm giàu trên quê đá" (HGTT,

28/5/2007)....đều mang nội dung thông tin thiết thực, phản ánh kịp thời những

thành tựu mà một số gia đình miền núi đã làm được. Bài phản ánh: "Sư phụ

của nghề ươm, chiết, trồng cây ăn quả" (TNTT, 27/8/2007) đã khẳng định:

"Đó là ông Vũ Ngọc Nhân, xóm Đá Gân, xã Đồng Liên (Phú Bình). Mỗi năm

ông bán ra thị trường trong và ngoài tỉnh khoảng 1 vạn cây giống các loại,

riêng táo là 5.000 cây. Từ nguồn này, mỗi năm cho thu nhập khoảng 30 triệu

đồng". Đó là những con người bình dị, nhưng luôn sống hết mình cho sự

nghiệp phát triển miền núi, vươn lên làm giàu từ chính mảnh đất mà bao đời

nay họ đã sống và gắn bó cùng cái đói, cái nghèo. Báo chí lại càng không thể

quên họ, những con người, những điển hình tiên tiến, những người lao động

thật thà, chất phác nhưng cũng rất dũng cảm và đáng biểu dương khi họ thoát

đói nghèo vì sự tiến bộ của miền núi và các dân tộc.

Thực hiện tốt chủ trương của Đảng và Nhà nước về an sinh xã hội,

những năm qua đi đôi với sự tăng trưởng và phát triển kinh tế, đời sống mọi

mặt của nhân dân các tỉnh miền núi phía Bắc nói chung, của người dân các

tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang nói riêng, bước đầu đã được cải thiện

nâng cao một cách toàn diện. Đói nghèo từng bước được thu hẹp, người già,

trẻ nhỏ, người có bệnh, và người neo đơn có hoàn cảnh khó khăn được chăm

sóc. Nhân dân các dân tộc trong tỉnh luôn luôn đề cao và phát huy nghĩa cử

nhân đạo “Lá lành đùm lá rách” giúp nhau vượt qua các cơn hoạn nạn…Hệ

thống giáo dục được mở rộng bảo đảm cho tất cả mọi người đều được học tập

nâng cao và mở mang trí tuệ…Đời sống văn hoá, tinh thần phát triển không

ngừng đem lại cho người dân nhiều giá trị mới…

Những thành tựu về đời sống xã hội của nhân dân các dân tộc miền núi

đã được các tờ báo trực tuyến của các tỉnh thông tin một cách khá toàn diện

và chính xác. Đó là: "Ngành y tế Bắc Kạn với sự nghiệp chăm sóc sức khoẻ

nhân dân " (BKTT, 21/12/2006), "Chợ Mới: Điển hình trong phong trào

không sinh con thứ ba" (BKTT, 20/7/2006); "Điện về bản vùng cao" (HGTT,

26/11/2007), "Biểu dương già làng, trưởng bản người dân tộc thiểu số, người

công giáo tiêu biểu" (TNTT, 6/11/2007), "Huyện Xín Mần đạt chuẩn quốc gia

về Phổ cập Giáo dục THCS" (HGTT, 22/11/2007)...

Với Bắc Kạn, một tỉnh miền núi còn khó khăn thì việc hưởng thụ

những thành quả của xã hội hoá công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân vẫn

còn nhiều hạn chế. Tỉnh Bắc Kạn có số dân 300.000 người, trong khi đó số

người đến khám chữa bệnh một năm chỉ có trên 12.000 người (trên 3%). Lí

do người dân đến các dịch vụ y tế khám bệnh thấp là vì đường sá xa xôi,

người dân thì ít tiền, cơ sở vật chất kỹ thuật cho khám, chữa bệnh ở bệnh viện

tỉnh cũng còn khó khăn. Khắc phục điều đó đội ngũ các cán bộ y tế các cấp,

các ngành trong toàn tỉnh đang từng bước vượt khó đi lên, nâng cao dần chất

lượng khám chữa bệnh nhân dân. Phản ánh nỗ lực này, tác giả Hải Đăng có

bài viết ""Ngành y tế Bắc Kạn với sự nghiệp chăm sóc sức khoẻ nhân dân "

(BKTT, 21/12/2006). Tại 8 huyện, thị trong tỉnh, công tác chăm sóc sức khoẻ

nhân dân từng bước được nâng cao. Bài "Ghi nhận công tác chăm sóc sức

khoẻ nhân dân ở huyện Chợ Mới" (BKTT, 28/8/2007) đã phản ánh khá rõ nét

điều này. Với những điều kiện thuận lợi như: "Trung tâm Y tế huyện Chợ Mới

có điều kiện cơ sở vật chất tốt hơn hầu hết các trung tâm Y tế huyện khác

trong tỉnh. Hiện trung tâm có 6 khoa, với hơn 30 y, bác sĩ, 50 giường bệnh và

các loại máy móc được Bộ Y tế và Bệnh viện 108 hỗ trợ..." Nhờ đó "mạng

lưới cộng tác viên y tế thôn bản đã phát tốt vai trò của mình, vận động nhân

dân thường xuyên bảo đảm vệ sinh môi trường, ăn chín uống sôi, ngủ màn, tổ

chức tiêm vắc xin phòng bệnh cho 16/16 xã, thị trấn ..." .

Thái Nguyên - thành phố núi, đang chuyển mình đi theo con đường

công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên

lần thứ XVI đã khẳng định, tỉnh Thái Nguyên đang "Phát huy cao độ mọi

nguồn lực, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong sự nghiệp đổi mới và phát triển"12. Cùng với mục tiêu tăng trưởng

nhanh về kinh tế "...công tác xã hội được quan tâm đầu tư, từng bước phù hợp với phát triển kinh tế"13 của tỉnh nhà. Đặc biệt trong những năm qua, công

tác giáo dục, đào tạo của Thái Nguyên đã và đang phát triển nhanh mạnh cả

về loại hình và quy mô, nâng cao dần chất lượng. Tiếp tục nâng cao chất

lượng giáo dục, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII đã đề ra mục

tiêu: "Đổi mới, phát triển giáo dục đào tạo". Để góp phần đưa Nghị quyết của

Đảng bộ tỉnh vào cuộc sống, Thái Nguyên Trực tuyến đã có nhiều bài viết

phản ánh về thành tựu của sự nghiệp giáo dục - đào tạo tỉnh nhà. Bài "Từ

2, 13Văn kiện Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên lần thứ XVII, tháng 1/2006

phong trào diệt giặc dốt đến sự học hôm nay" (TNTT, 22/8/2007) của tác giả

Thuý Hằng, đã khẳng định sự nghiệp giáo dục của tỉnh nhà là "Quốc sách"

đóng góp vào sự nghiệp nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài cho tỉnh và đất

nước. Việc xây dựng “Cả nước trở thành một xã hội học tập” đã trở thành

khẩu hiệu chiến lược trong tình hình mới, tỉnh Thái Nguyên chỉ đạo ngành

GD-ĐT đẩy mạnh việc phổ cập giáo dục tiểu học, xoá mù chữ. Đến nay

"...sau nhiều năm triển khai, năm 2002, tỉnh Thái Nguyên đã được Bộ GD-ĐT

công nhận hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học và xoá mù chữ. Thái Nguyên

là tỉnh thứ 21 trong toàn quốc đạt chuẩn”. Nhiệm vụ mới của ngành Giáo dục

- đào tạo Thái Nguyên trong năm học 2007 - 2008 này là, kết thúc năm học,

mỗi huyện xây dựng 2 - 3 trường tiểu học đạt chuẩn Quốc gia, trong đó 2

trường ở mức độ 1 và 1 trường ở mức độ 2, qua tin "Mỗi huyện phấn đấu xây

dựng 2 - 3 trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia" (TNTT, 23/8/2007).

Mặc dù là một trong những tỉnh miền núi, biên giới khó khăn, xuất phát

điểm thấp, điều kiện tự nhiên kém thuận lợi...nhưng trong những năm qua,

Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Hà Giang luôn nỗ lực cải

thiện đời sống kinh tế, xã hội. Báo cáo Chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ

tỉnh Hà Giang, lần thứ XIV đã khẳng định "Lao động xã hội việc làm và xoá

đói giảm nghèo có nhiều tiến bộ, gắn kết tốt hơn giữa phát triển kinh tế với giải quyết các vấn đề xã hội"14. Phát huy tinh thần "Tương thần tương ái",

trong những năm qua, những đối tượng thuộc hộ nghèo và gia đình chính sách

đã được các cấp, ngành và toàn xã hội chăm lo. Phản ánh công tác này, Hà

Giang Trực tuyến có những bài: "Tặng chăn ấm cho nhân dân xã Sơn Vĩ"

(HGTT, 31/12/2007); "Tiếp tục quan tâm, chăm sóc thương, bệnh binh, gia

đình liệt sỹ, người có công" (HGTT, 25/7/2007); "Đồn biên phòng Săm Pun

giúp dân xoá đói giảm nghèo" (HGTT, 24/9/2007)...Bài "Phát huy truyền

14Văn kiện Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Giang, lần thứ XIV

thống uống nước nhớ nguồn" (HGTT, 18/7/2007) đã cho bạn đọc thấy một cái

nhìn toàn diện về công tác chăm sóc các thương binh, gia đình liệt sỹ, gia

đình chính sách của tỉnh Hà Giang. "Trong gần 10 năm (1999 - 2007) tỉnh Hà

Giang đã mua hơn 1.000 cuốn sổ tiết kiệm để tặng cho các gia đình chính

sách với tổng số tiền là 181 triệu đồng, xây mới và tu sửa đuợc trên 500 ngôi

nhà tình nghĩa và các vật dụng sinh hoạt khác với tổng kinh phí trên 1 tỷ

đồng...". Hà Giang - tỉnh biên giới nơi có rất nhiều đơn vị bộ đội, chiến sỹ

biên phòng đang ngày đêm canh giữ mảnh đất địa đầu của tổ quốc. Họ không

chỉ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ giữ vững từng tấc đất, khoảng trời thiêng

liêng của Tổ quốc, mà còn hàng ngày, hàng giờ góp sức mình xây dựng Hà

Giang phát triển toàn diện. Trong những năm qua, cán bộ chiến sỹ đồn biên

phòng 219 đã và đang phát huy tinh thần "Quân với dân cùng làm việc

nghĩa". (HGTT, 3/12/2007). Hay bài "Đồn biên phòng Săm Pun giúp dân xoá

đói giảm nghèo" (HGTT, 24/9/2007) Với tinh thần "Đồn là nhà, biên giới là

quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”. Ban ngày bộ đội xuống

ruộng cấy lúa, lên nương trồng ngô, làm mẫu hướng dẫn bà con, giúp đồng

bào lồng ghép xây dựng các mô hình phát triển kinh tế hộ gia đình. Buổi tối,

những người lính mang quân hàm xanh lại vượt qua bao con đường mòn để

vận động con em đồng bào đến trường, bám lớp. Đêm đêm, tiếng chân tuần

tra của các anh lặng lẽ in dài trên mỗi đường biên, mốc giới để giữ yên giấc

ngủ cho nhân dân và sự thanh bình cho vùng biên cương...

Tóm lại, điểm qua các bài báo thuộc về mục tiêu nhằm phát triển kinh

tế - xã hội, ổn định đời sống đồng bào chúng ta có thể thấy rằng, thông tin

phản ánh nội dung kinh tế - xã hội ở các tỉnh miền núi khá đa dạng và phong

phú. Nội dung thông tin vừa có tác dụng tuyên truyền, vừa có tác dụng giới

thiệu quảng bá rộng rãi tới đông đảo bạn đọc trong nước và quốc tế về thành

tựu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tuy nhiên trên mặt báo còn

xuất hiện nhiều tin bài có chất lượng thấp, tốc độ đưa tin bài rất chậm...

Thông tin mà tin bài báo trực tuyến đem đến cho bạn đọc, phải là

những thông tin đắt giá, có ý nghĩa đối với người đọc và có ý nghĩa xã hội.

Trên mặt báo trực tuyến Thái Nguyên, Hà Giang, Bắc Kạn dễ nhận thấy có

rất nhiều những thông tin không cần thiết. Chẳng hạn tin "Hội cựu chiến

binh xã Nguyên Phúc giúp nhau phát triển kinh tế" (BKTT, 1/10/2007), tác

giả đưa thông tin chưa tiêu biểu. Có thể thấy ở đây Hội cựu chiến binh ở đâu

mà không phải giúp nhau phát triển kinh tế. Hơn thế, Hội cựu chiến binh xã

Nguyên Phúc không phải là một tổ chức điển hình tiên tiến, vì vậy không cần

thiết phải đưa tin. Hoặc bài "Công ty Gang thép Thái Nguyên: Tập trung thực

hiện nhiệm vụ sản xuất kinh doanh" (TNTT, 27/11/2007) cũng không có gì

mới. Tin này có thể không cần đưa vì nguyên tắc công ty nào cũng phải tập

trung thực hiện nhiệm vụ chính là sản xuất kinh doanh. Tin "Hội nông dân

tỉnh: Tỷ lệ hội viên chiếm 84,24%" (HGTT, 11/5/2007) có nội dung thông tin

sáo rỗng, không rõ ràng với những chi tiết đề cập trong tin không có gì mới

"Từ đầu năm đến nay, các cấp Hội nông dân đã kết nạp được 597 hộ viên

mới, nâng tổng số hội viên lên 40.000 hội viên, đưa tỷ lệ hội viên hội Nông

dân lên tới 84,24%...".

Một trong những đặc thù rất cơ bản của báo trực tuyến là tốc độ cập

nhật. Báo trực tuyến xác định tính phi định kỳ của nó và tốc độ làm cho độc giả bị cuốn hút vào trang báo15. Tính thời sự của sự kiện, thông tin đến tay

người đọc còn nóng nguyên luôn là tiêu chí, là sự phấn đấu ráo riết của các tờ

báo trực tuyến lớn. Tuy nhiên, so với thời điểm xảy ra sự kiện, tốc độ đưa tin

của 3 tờ báo Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang trực tuyến là quá chậm.

Trong tin "Tưng bừng hội xuân Ba Bể" (BKTT, 14/2/2007) cập nhật ngày

14/2/2006, sự kiện của tin diễn ra ngày 10/2 mà mãi đến ngày 14/2/2007 mới

15Xin xem thêm Đặc điểm của báo trực tuyến, trang 22

được cập nhật trên trang báo. Hay tin "Kiểm tra tình hình khắc phục hậu quả

mưa lũ ở Bạch Thông" (BKTT, 18/8/2006), đưa tin các đồng chí lãnh đạo tỉnh

đi kiểm tra, chỉ đạo công tác khắc phục thiệt hại do mưa lũ gây ra vào ngày

16/8/2006, nhưng tới ngày 18/8/2006 (tức là 2 ngày sau đó) thông tin này mới

được cập nhật trên mạng. Tin "Hội thi văn hoá doanh nghiệp điện lực tỉnh lần

thứ I" (HGTT, 01/10/2007) diễn ra trong hai ngày 27, 28/9/2007. vậy mà

phóng viên đưa tin phải đợi tới tận khi hội thi kết thúc mới bắt đầu đưa cả tin

lễ khai mạc lẫn lễ bế mạc hội thi. Hay tin "Khai trương chi nhánh Ngân hàng

Thương mại cổ phần Quốc tế tại Thái Nguyên" (TNTT, 17/10/2007) cũng

vậy. Một ngày sau khi sự kiện diễn ra, thông tin mới được cập nhật trên mạng.

Việc sử dụng những đại từ chỉ tính nóng của sự kiện như: Sáng nay, Vào lúc

này, 20 phút trước đây...hầu như không được tận dụng. Ngược lại những

trạng từ chỉ thời gian phản lại như: Thời gian qua, 6 tháng đầu năm, vừa

qua...thường được các báo này dùng một cách rất thông dụng. Các tin "Cảnh

báo thiếu nước phục vụ sản xuất vụ Đông - Xuân" (TNTT, 13/11/2007),

"Huyện Đồng Văn tổ chức cuộc thi "Kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí

Chức năng của báo trực tuyến địa phương là "...phương tiện hướng dẫn

Minh" (HGTT, 01/10/2007)...đều mắc những lỗi trên.

dư luận và chỉ đạo công tác của Đảng bộ và chính quyền địa phương...là diễn

đàn của nhân dân, phản ánh nguyện vọng, ý kiến của nhân dân về tất cả các

lĩnh vực của đời sống, xã hội trong địa phương...", nên việc tuyên truyền về

những vấn đề trọng tâm của địa phương là rất quan trọng. Tuy nhiên, cùng với xu hướng cắt, dán của các tờ báo trực tuyến hiện nay16., 3 tờ báo trực tuyến

Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang cũng không tránh khỏi việc copy tin bài

của các báo khác, dẫn tới tỉ lệ tin bài tự sản xuất ít hơn tỉ lệ tin bài khai

tháclại rất nhiều. Trên 50% tin bài của Thái Nguyên Trực tuyến, Bắc Kạn

16Xin xem thêm Xu hướng phát triển mới nhất của báo trực tuyến, trang 24

Trực tuyến, Hà Giang Trực tuyến khai thác lại của báo khác. Theo khảo sát tại

chuyên mục Kinh tế, Xã hội, số lượng tin bài khai thác lại từ Thái Nguyên

Trực tuyến là 70%, Bắc Kạn Trực tuyến 90%, Hà Giang Trực tuyến 50%.

Theo thứ tự, bài viết từ "Nhân dân" được đăng lại nhiều nhất, sau đó là các

nguồn "TT0", "Vnexpress"...Như vậy có thể thấy, việc dẫn nguồn từ tờ báo

Đảng luôn là sự lựa chọn an toàn cho việc đưa lại thông tin của 3 tờ báo địa

phương này, tiếp sau đó là những tờ báo trực tuyến có uy tín hàng đầu tại Việt

Nam cũng là những nguồn trích dẫn tin đáng tin cậy.

Với xu hướng các tờ báo trực tuyến hàng đầu ở Việt Nam hiện nay

đang liên minh lại để bảo vệ bản quyền tác phẩm báo chí, hoặc có sự cam kết

không sử dụng tin bài của nhau nếu không thoả thuận trước, thì việc sử dụng

tin bài của các tờ báo khác để đăng lại trên 3 tờ báo trực tuyến Thái Nguyên,

Bắc Kạn, Hà Giang nhằm làm phong phú nội dung tin bài, không phải là giải

pháp lâu dài. Xu hướng tự sản xuất tin bài hoặc tham gia vào các liên minh để

sử dụng tin tức là điều mà 3 tờ báo trực tuyến địa phương này phải tính đến.

3.2 Hình thức thể hiện đề tài phát triển kinh tế - xã hội trên báo trực

tuyến ba tỉnh miền núi phía Bắc

3.2.1 Các thể loại báo chí thƣờng dùng

Để đáp ứng yêu cầu thời sự của báo trực tuyến, thể loại báo chí được sử

dụng nhiều nhất, chiếm vị trí áp đảo trên tất cả các chuyên mục của báo trực tuyến bao giờ cũng là tin, với mô hình phổ biến là hình tháp ngược17. Các bài

viết chỉ xếp hàng thứ hai. Tuy nhiên qua quá trình khảo sát tại hai chuyên

mục: Kinh tế - Xã hội, chúng tôi thấy thấy thể loại thông dụng nhất của ba

tờbáo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang là bài phản ánh sau đó

17Xin xem thêm Đặc điểm của loại hình báo trực tuyến, trang 13

mới tới thể loại tin. Với Bắc Kạn Trực tuyến và Hà Giang Trực tuyến, tỉ lệ bài

phản ánh nhiều hơn tin rất nhiều. Với Thái Nguyên Trực tuyến thể loại tin,

bài phản ánh đã được chú ý cân bằng hơn.

Nguyên nhân này bắt nguồn từ quan niệm của Ban Biên tập, đội ngũ

phóng viên - những người trực tiếp sản xuất ra tin, bài còn đánh giá thấp vai

trò của tin. Tác giả luận văn đã có cuộc điều tra, thăm dò ý kiến 15 phóng

viên trong toà soạn Báo Thái Nguyên về quan niệm, đối xử với thể loại tin

trên báo trực tuyến kết quả thu được như sau: Trong 15 phóng viên được trả

lời phiếu thăm dò có 10 nam chiếm 66,6%; 5 nữ chiếm 33,4%. Trong số này

có 5 phóng viên coi tin là một thể loại rất quan trọng, chiếm 33,3%; 7 phóng

viên cho rằng tin không quan trọng và họ ít chú trọng đến thể loại này, chiếm

46,6%; 3 phóng viên cho rằng tin quan trọng ngang bằng với các thể loại báo

chí khác, chiếm 20%.

Trong cuộc điều tra, thăm dò ý kiến 18 phóng viên trong toà soạn báo

Hà Giang, kết quả thu được: Trong 18 phóng viên được trả lời phiếu thăm dò

có 12 nam, chiếm 66,6%; 6 nữ chiếm 33,3%. Trong số này có 5 phóng viên

coi tin là một thể loại rất quan trọng, chiếm 27,7%; 10 phóng viên cho tin kém

quan trọng, chiếm 55,5%; 3 phóng viên xếp tin ngang bằng các thể loại khác,

con số này chiếm 16,6%.

Đa số các phóng viên của các báo Thái Nguyên Trực tuyến, Bắc Kạn

Trực tuyến, Hà Giang Trực tuyến thừa nhận họ ưa sử dụng bài phản ánh để

thể hiện bài viết (cho cả tờ báo in và báo trực tuyến) bởi đây là thể loại dễ

khai thác tư liệu cũng như dễ viết nhất.

Như vậy, qua lập bảng hỏi, phỏng vấn có thể thấy rằng quan điểm của

những người làm báo về thể loại tin khác nhau. Ngoài một số lãnh đạo, Ban

biên tập coi trọng thể loại tin, thì bên cạnh đó vẫn còn nhiều phóng viên

không đánh giá đúng vai trò của thể loại này. Họ cho rằng tin không quan

trọng và nhuận bút chi trả cho một tin ít ỏi (chỉ bằng 1/10 của bài phản ánh)

nên họ ít viết, ít đầu tư công sức cho thể loại tin. Cụ thể 17 phóng viên. Điều

này ít nhiều ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng tin trên các tờ báo trực

tuyến của các tỉnh.

Qua việc khảo sát thể loại tin, bài phản ánh, thuộc chuyên mục Kinh tế

- Xã hội được cập nhật trên 3 tờ: Thái Nguyên Trực tuyến, Bắc Kạn Trực

tuyến, Hà Giang Trực tuyến (2005 - 2007) người viết luận văn này đã tiến

Biểu đồ 1: Tỷ lệ tin, bài phản ánh trên Thái Nguyên Trực tuyến

hành thống kê được như sau:

Biểu đồ 2: Tỷ lệ tin, bài phản ánh trên Bắc Kạn Trực tuyến

Biểu đồ 3: Tỷ lệ tin, bài phản ánh trên Hà Giang Trực tuyến

Ngoài hai thể loại tin và bài phản ánh, thể loại phỏng vấn cũng được

dùng trên 2 tờ báo: Thái Nguyên Trực tuyến và Bắc Kạn Trực tuyến, nhưng

với số lượng không đáng kể. Như vậy có thể thấy sự nghèo nàn về thể loại

trong việc thể hiện thông tin trên hai chuyên mục Kinh tế và Xã hội của 3 tờ

báo Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang Trực tuyến. Điều này đã làm cho mỗi

tờ báo trực tuyến của các tỉnh trở nên nhàm chán và khô khan đi rất nhiều.

3.2.2 Các yếu tố hình thức báo chí khác

Để chuyển tải tin tức, tuyên truyền các chủ trương, chính sách của

Đảng, Nhà nước cũng như những thành tựu kinh tế - xã hội miền núi, thì

ngoài yếu tố chính về nội dung và hình thức làm nên sự thành công của tác

phẩm báo trực tuyến không thể không kể đến sự góp mặt của các yếu tố khác

như: các phương tiện truyền thông, các liên kết (link), ngôn ngữ thiết kế

trang, phương diện ngữ pháp thể hiện (từ, câu, đoạn, tít...).

Trước hết phải kể đến sự đóng góp của các phương tiện truyền thông

hiện đang được sử dụng trên 3 tờ báo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà

Giang. So với báo chí truyền thống, báo trực tuyến có thế mạnh về khả năng

tích hợp các phương tiện truyền thông, đó là việc trình diễn thông tin dưới

những dạng truyền thông khác nhau (audio, video, tranh ảnh, đồ hoạ, văn bản...)18. Trên cơ sở khai thác thế mạnh của từng dạng truyền thông, nếu như

báo in chỉ có đồ hoạ, chữ viết, hình ảnh; phát thanh chỉ có âm thanh, tiếng

động; truyền hình chỉ có hình ảnh (động và tĩnh) thì truyền thông đa phương

tiện trên báo trực tuyến hội tụ mọi ưu điểm của báo in, phát thanh và truyền

hình.

Việc ứng dụng truyền thông đa phương tiện là một trong ba thế mạnh

chính của báo trực tuyến, và việc ứng dụng truyền thông đa phương tiện đang

là xu thế tất yếu trong quá trình phát triển báo trực tuyến trung ương và địa

phương. Ngay từ những ngày đầu mới thành lập báo trực tuyến, những người

18Xin xem thêm mục Đặc điểm của loại hình báo trực tuyến, trang 14,15

quản lý và điều hành các tờ báo trực tuyến của Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà

Giang đều có ý thức tận dụng thế mạnh của truyền thông đa phương tiện, dù

việc ứng dụng còn ở mức hạn chế. Ứng dụng truyền thông đa phương tiện của

tờ báo trực tuyến này thể hiện ở việc kết hợp ba dạng truyền thông: văn bản,

ảnh tĩnh và video (Bài có đoạn băng video).

*Truyền hình trực tuyến

Ngày 31/3/2004, Thái Nguyên Trực tuyến hoà mạng Internet bản tin

tiếng Việt. Từ năm 2004 đến nay, tờ báo trải qua hai lần thay đổi giao diện.

Ngày 20/10/2006, phát trực tuyến 7 kênh truyền hình: Thái Nguyên

trực tuyến (điểm báo các mục: Thời sự, chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội,

pháp luật, thể thao trong tỉnh, trong nước và quốc tế), VTV1, VTV2, VTV3,

Hình 3.1: Giao diện truyền hình Internet của Thái Nguyên trực tuyến

VTVC, HNITV, HTV9 trong chuyên trang "Truyền hình Internet".

Sau khi phát thử nghiệm kênh truyền hình Internet, đặc biệt kênh điểm

tin của Thái Nguyên Trực tuyến đã nhận được sự hưởng ứng từ phía người

truy cập, theo đánh giá của báo, đây là chuyên mục có số lượng người truy

cập lớn nhất.

Theo ông Nguyễn Ngọc Cường - Trưởng phòng báo Thái Nguyên Trực

tuyến, quan điểm của Ban lãnh đạo báo, sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc ứng dụng

truyền thông đa phương tiện trong tương lai. Mục tiêu này đang từng bước

được cụ thể hoá bằng việc đưa các video có giá trị về thời sự, có chất lượng

tốt; tiếp tục duy trì mục điểm tin. Đặc biệt từ đầu năm 2005 với phương tiện

máy móc hiện đại, với đội ngũ nhân lực vững mạnh, Thái Nguyên Trực tuyến

đã liên tục sản xuất được 3 bộ phim tài liệu có ý nghĩa chính trị và giá trị lịch

sử được đánh giá cao, đó là các bộ phim "Bác Hồ với chiến khu Việt Bắc", 8

tập phim "Hành trình theo nhật ký Vũ Xuân", "Thành phố trung tâm vùng Việt

Bắc".

*Videoclip (Bài có đoạn băng video)

Ngay khi hoà mạng toàn cầu, Thái Nguyên Trực tuyến, Bắc Kạn và Hà

Giang Trực tuyến đã đưa các videoclip lên mạng. Videoclip (hay còn gọi là

bài có đoạn băng video) chủ yếu phản ánh về các cuộc hội nghị, hội thảo

trong tỉnh với độ dài dao động từ 30 giây đến 4 phút. Thông thường mỗi bài

dạng này có một tiêu đề, một bài (một đoạn) giới thiệu, một ảnh tĩnh và một

đoạn băng video. Đây là hình thức sản xuất videoclip chính của cả 3 tờ báo

Thái Nguyên, Bắc Kạn và Hà Giang Trực tuyến.

Kỷ niệm 60 năm ngày truyền thống lực lượng An ninh nhân dân

Sáng 10/7,

Công an tỉnh

Bắc Kạn đã

long trọng tổ

chức kỷ niệm

60 năm ngày

truyền thống

lực lượng An

ninh nhân

dân

(12/7/1946 –

12/7/2006).

Xem video tại

đây

Hình 3.2: Một bài có đoạn băng video trên Hình 3.3: Bài có đoạn băng video trên Hà Giang

Bắc Kạn Trực tuyến ngày 12/7/2006 Trực tuyến ngày 6/10/2007

*Bài dạng text có ảnh

Dạng bài này chiếm đa số trên Thái Nguyên Trực tuyến, Bắc Kạn Trực

tuyến, Hà Giang Trực tuyến. Thông thường dạng bài này gồm một bài viết và

một ảnh tĩnh trở lên.

Tối nay 26-12, tại TP. Thái Nguyên

Khai mạc Chợ Công nghệ và Thiết bị (Techmart) vùng núi phía

Bắc - Thái Nguyên

Cập nhật: 8 : 29' : 30'' (GMT+7) - 26 / 12 / 2007

Các gian hàng tại hội chợ đã được lắp ghép xong.

H.3.6: Bài trên Thái Nguyên trực H.3.7: Bài trên Bắc Kạn trực

Đây là một hoạt động do Bộ khoa học và Công nghệ, UBND tỉnh,

UBND thành phố Hà Nội phối hợp tổ chức với sự tham gia của 14

tỉnh, nhiều Bộ ngành T.W; các trường đại học, các tổ chức dịch

vụ khoa học...

H.3.4: Bài trên Hà Giang Trực H.3.5: Bài trên Thái Nguyên Trực H.3.6: Bài trên Bắc Kạn Trực

tuyến ngày 20/12/2007 tuyến ngày 4/10/2006 tuyến ngày 8/6/2007

Việc sản xuất các tin bài mới cho báo trực tuyến vẫn là dạng bài text có

ảnh, bài có đoạn băng video thường được thực hiện theo sự phân công của

Ban biên tập chủ yếu phản ánh các tin hội nghị, hội thảo, các buổi sơ kết, tổng

kết của các ban, ngành trong tỉnh, các hình thức ứng dụng truyền thông đa

phương tiện khác như: phát thanh trực tuyến, bài có đoạn băng audio, phỏng

vấn trực tuyến... các tờ báo này vẫn chưa áp dụng. Hơn nữa các dạng truyền

thông trên 3 tờ báo trực tuyến này không căn cứ vào việc thông tin ở dạng

truyền thông đó có thực sự gây hứng thú và cần thiết cho người truy cập hay

không. Bài có đoạn băng video "Phó thủ tướng Trương Vĩnh Trọng làm việc

với lãnh đạo tỉnh Bắc Kạn" (BKTT, 20/7/2006), chỉ có lời dẫn về bối cảnh

cuộc gặp mà không có nội dung chính của cuộc họp báo cũng như ảnh của

Phó thủ tướng Trương Vĩnh Trọng. Thực ra đối với thông tin dạng này, đoạn

băng video không thực sự quan trọng. Điều người truy cập cần đó là thông tin

chính của buổi làm việc, và nếu cần có thêm ảnh của Phó thủ tướng để khẳng

định tính chính xác của người phát ngôn thông tin. Hoặc với những dạng tin

như: Hội nghị BCH Đảng bộ tỉnh lần thứ 12, Khai mạc Hội khoẻ Phù đổng

toàn tỉnh...chỉ cần đưa dưới dạng bài text có ảnh mà không cần thiết phải

dựng thành videoclip.

Một thực tế hiện nay ở các tờ báo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn,

Hà Giang, những người quản lý và thực hiện vẫn đang lúng túng trong việc

dựa vào các tiêu chí nào để làm videoclip. Ông Nguyễn Trọng Lập, Tổng biên

tập Báo Hà Giang cho biết việc chọn các vấn đề làm videoclip thường căn cứ

vào các cuộc họp, hội nghị quan trọng của tỉnh, hoặc do phóng viên tự định

hướng vấn đề, lựa chọn phương tiện truyền thông phù hợp... sau đó báo cáo

lên Ban biên tập xét duyệt.

Vậy tiêu chí nào được chọn để dựng các videoclip? Theo quan điểm

của Tiến sỹ Thang Đức Thắng, Tổng biên tập báo trực tuyến VnExpress "Tiêu

chí để chọn làm videoclip cần phải đáp ứng được các giá trị của thông tin

như thông tin phải mới, nóng, có giá trị cho người truy cập... Việc dựng một

videoclip phải phù hợp cho những sự kiện mà từ ngữ không thể diễn đạt tốt

bằng hình ảnh...".

Tạo lập các siêu liên kết (link) để thiết lập mối liên hệ giữa các nguồn

tin, khiến báo trực tuyến không đơn thuần là một số báo riêng lẻ mà thực sự là

một kho dữ liệu phong phú, đa dạng mà các loại hình báo chí khác không có được19. Trong mỗi bài viết của Tờ The Newyork time đều sử dụng triệt để khả

19Xin xem thêm đặc điểm của loại hình báo trực tuyến, trang 21

năng liên kết để làm giàu thông tin. Thông thường một bài viết của Newyork -

time có từ 3 liên kết ngoài trở lên. Ở những bài có "vấn đề", số liên kết tới các

thông tin có liên quan lên tới 20 liên kết. Bài viết cảnh báo về tình trạng ô

nhiễm môi trường đang diễn ra tại Trung Quốc, sử dụng 4 liên kết ngoài tới

các thông tin như: Liên minh Châu Âu, Báo động toàn cầu về nạn ô nhiễm

môi trường, Deng Xiao Xing, Wen Jiahao (tên các nhân vật được đề cập trong

bài viết). Ngoài ra ở mỗi bài viết đều có phần liên kết tới những bài báo khác

do cùng một tác giả viết

Các tờ báo trực tuyến tại Việt Nam ít khi chú ý đến tạo lập liên kết,

ngoại trừ một số tờ báo trực tuyến hàng đầu như Vnexpress, VietNamnet...Tờ

Vnexpress là tờ báo trực tuyến thực hiện liên kết này tốt nhất. Thông qua việc

tạo lập các đường link cung cấp cho bạn đọc các thông tin liên quan và có

mục "Theo dòng sự kiện", trình bày ngay phía dưới bài viết, để cung cấp cho

bạn đọc những bài viết trước đó liên quan đến cùng một sự kiện. Để tạo lập

liên kết, Vnexpress thường chọn cụm từ tiêu biểu, nêu được chủ đề của phần

nội dung liên kết và được đặt ngay sau phần sapo của bài. Khi bạn đọc di

chuột đến cụm từ này, sẽ xuất hiện hình bàn tay (biểu tượng của sự liên kết),

nhấp chuột vào đó, nội dung liên kết sẽ xuất hiện trên một trang màn hình

khác để bạn đọc theo dõi.

Trong bài "Nhật ký vượt ngục của ông trùm xã hội đen", ngay ở phần

lời dẫn "Khi đã cưa gần đứt song sắt của phòng giam số 1, nhà tạm giữ của

Công an Diên Khánh (Khánh Hoà), Hạnh Nhật đã điện thoại nhờ vợ và mẹ

giúp trốn thoát" là phần thông tin liên kết: "Bị cáo náo loạn toà, chủ toạ ôm

hồ sơ bỏ chạy/Trùm xã hội đen vượt ngục đầu thú"(Vnexpress, 8/10/2007).

Bài "Hàng trăm nghìn dân phải sống cảnh màn trời chiếu đất" (Vnexpress,

10/10/2006), ngay phía dưới bài viết có mục Theo dòng sự kiện:

Uỷ ban Châu Âu hỗ trợ nạn nhân bão Xangsane (31/11)

Học sinh vùng bị bão phải học tạm ở nhà dân (14/10)

Nhiều doanh nghiệp có nguy cơ phá sản vì bão số 6 (13/10)

Doanh nghiệp Việt kiều cứu trợ bão số 6 (10/10)

Hiện tại ở Thái Nguyên Trực tuyến, Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang

Trực tuyến mới chỉ dừng lại ở phần liên kết đơn (dẫn người đọc từ tít bài báo

tới nội dung của tác phẩm báo chí, hoặc từ kỳ 1 tới kỳ 2, với bài báo có nhiều

kỳ). Phần siêu liên kết giữa nội dung bài báo đến các thông tin khác có liên

quan chưa được khai thác. Bài "Cần có biện pháp để khôi phục lại diện tích

dong riềng" (BKTT, 15/8/2006) đề cập tới việc cây dong riềng ở một số địa

phương trong tỉnh bị sâu bệnh làm chết hại nhiều khiến người dân sợ hãi mà

chặt bỏ hàng loạt để lấy diện tích trồng các loại cây lương thực khác. Để làm

giàu thông tin cho bài viết này, nếu có thêm phần liên kết dẫn tới những nội

dung khác viết về lợi ích kinh tế của cây dong riềng, về đặc sản miến dong

của các địa phương trên...sẽ làm bài viết trở nên phong phú hơn rất nhiều. Bài

"Tỉnh ta triển khai một số giải pháp cấp bách nhằm kiềm chế tai nạn giao

thông và ùn tắc giao thông" (HGTT, 24/8/2007), mới chỉ nêu lên được những

giải pháp để giảm thiểu tai nạn giao thông tại tỉnh Hà Giang, nếu có thêm sự

liên kết dẫn tới những thông tin liên quan tới tai nạn giao thông, ùn tắc giao

thông đã xảy ra tại tỉnh Hà Giang...sẽ làm người đọc hiểu rõ tại sao phải có

ngay những "giải pháp cấp bách" như vậy.

Ngôn ngữ thiết kế trang: Hình thức của tờ báo, nếu được thiết kế tốt

về giao diện, xây dựng các chuyên mục phù hợp, thiết lập chức năng tìm

kiếm, thiết kế đồ hoạ hợp lý...sẽ làm sao cho tờ báo dễ đọc hơn đồng thời gây

được thiện cảm cho người truy cập. Hai tờ báo trực tuyến lớn của Mỹ là The

Newyork time (Newyorktime.com) , Washington post (Washingtonpost. com)

là hai tờ báo có giao diện thiết kế đẹp. Với giao diện tĩnh, sử dụng hai màu

xanh, đen làm màu chủ đạo, măng-sec báo được thể hiện theo phông chữ cách

điệu tạo nét mềm mại, độc đáo. Sử dụng ảnh lớn, thu hút ngay sự chú ý của

độc giả. Nếu The Newyork time và Washington post sử dụng giao diện tĩnh

tạo độ sâu, trầm, thì The Sun (Thesun.co.uk) hoàn toàn đối lập với giao diện

động. Măng-sec báo màu đỏ tươi, đồng thời sử dụng nhất quán một màu đỏ

đó trong toàn bộ giao diện của The Sun, ngay lập tức thu hút sự chú ý của

người đọc khi nhấp chuột vào. 14 chuyên mục được thiết kế dọc chiếm một vị

trí rất rất nhỏ, đã dành diện tích "đất" trang chủ làm nổi bật phần tin, bài

chính...

H3.7: Giao diện trang chủ The Newyork times H3.8: Giao diện trang chủ Washington post

H3.9: Giao diện trang chủ báo trực tuyến The Sun

Tại Việt Nam, Vnexpress là tờ báo trực tuyến thiết kế đẹp nhất, vừa

giản dị, vừa hiện đại và quan trọng nhất vẫn là nổi bật thông tin cần chuyển

tải. Nhìn tổng thể, giao diện của Vnexpress được thiết kế gần giống giao diện

của tờ Washington post. Bố cục trang chủ của Vnexpress, ngoài măng-sec và

những quảng cáo, giới thiệu sinh động chiếm một vị trí vừa phải trên đầu

trang, gồm 3 cột: cột thứ nhất từ trái sang rộng nhất dùng để chuyển tải tít

chính và tít dẫn các tin bài chính. Vị trí góc trên cùng bên trái dành để đăng

những tin, bài nổi bật nhất; cột thứ thứ hai chứa các dịch vụ gia tăng như dự

báo thời tiết, tỉ giá chứng khoán, giá vàng, các video, diễn đàn thăm dò ý kiến

và một phần nhỏ cho quảng cáo; cột thứ ba dành cho chức năng tìm kiếm và

quảng cáo. Với cách trình bày kết hợp hài hoà giữa các cột dọc và ngang, màu

sắc đồng nhất, Vnexpress đã khiến cho bạn đọc dễ đọc, dễ tìm, được đánh giá

H3.10:Giao diện trang chủ báo Trực tuyến Vnexpress

là tờ thiết kế đẹp nhất.

Giao diện của Thái Nguyên Trực tuyến được thiết kế với 3 cột. Cột thứ

nhất một ảnh khổ lớn, tin hoặc bài nổi bật được đặt ở vị trí góc trên cùng bên

trái, sau đó là tin tiêu điểm và các dịch vụ gia tăng như: dự báo thời tiết, tỉ giá

vàng, liên kết website; cột thứ hai rộng nhất dành để chuyển tải tít chính và tít

dẫn các tin bài chính mới cập nhật ngoài ra còn có các mục như Phóng sự

ảnh, Cuộc sống đời thường, Bảng giá đất...ngay dưới các menu chứa trang,

mục đó ; cột thứ ba là truyền hình Internet, chức năng tìm kiếm và các mục

nhỏ như: Phim tài liệu, Công báo, Văn bản pháp luật, Cuộc sống qua ảnh,

Quảng cáo. Nhìn chung giao diện của Thái Nguyên Trực tuyến khá lộn xộn,

với quá nhiều chuyên mục, mục đưa lên trang chủ, lạm dụng màu sắc trong

việc trình bày với 5 màu: xanh, đen, đỏ ( sử dụng màu đỏ ở những mục cần

nhấn mạnh), vàng, trắng cùng với việc sử dụng ảnh động liên tục ở những

mục không cần thiết như: Bảng giá đất, 45 năm truyền thống gang thép Thái

H3.11: Giao diện trang chủ Thái Nguyên Trực tuyến

Nguyên, Dự báo thời tiết... Gây tức mắt, tạo sự khó chịu cho người truy cập.

Giao diện Bắc Kạn Trực tuyến nhìn tổng thể chưa hợp lý và gần gũi với

người dùng. Màu sử dụng ở măng séc (tên báo) các chuyên mục quá đậm.

Thanh menu chứa măng - sec, lôgô thiết kế dày, cùng với 20 chuyên mục nằm

dọc chiếm rất nhiều diện tích của trang chủ. Các chuyên mục nhiều và thừa.

Tuy vậy lại thiếu các dịch vụ gia tăng, những mục phụ... dẫn tới việc không

có nhiều thông tin để đọc.

H3.12: Giao diện Bắc Kạn Trực tuyến

Hà Giang Trực tuyến cũng lấy màu xanh làm màu nền chủ đạo, với 16

chuyên mục nằm dọc được thiết kế khá gọn, tạo thêm "đất" cho các chuyên

mục khác. Cỡ chữ và màu sắc tương đối đồng nhất, tạo cảm giác thân thiện và

gần gũi với người dùng. Tuy nhiên, việc đưa quá nhiều mục như: Văn bản

mới, Diễn đàn Hà Giang online, Phóng sự-ghi chép, Thông tin sự kiện, Thông

tin quảng cáo, Lao động việc làm...làm thông tin bị loãng, không có độ nhấn

cho những mục, chuyên mục, tin bài quan trọng, đồng thời gây rối mắt cho

người đọc. Thanh menu chứa măng - sec và lôgô dày, chiếm diện tích của

trang chủ.

H3.13: Giao diện trang chủ Hà Giang Trực tuyến

Đánh giá độ thuận tiện của một tờ báo trực tuyến, không thể thiếu công

cụ tìm kiếm (search hoặc go) cho phép người sử dụng tìm kiếm nhanh chóng

thông tin trên báo trực tuyến thông qua từ khoá. Mặc dù đã xây dựng được

hộp tìm kiếm, nhưng bạn đọc truy cập Thái Nguyên Trực tuyến khi sử dụng

chức năng này thường gặp lỗi gửi phản hồi, không cho kết quả như tìm kiếm.

Hà Giang Trực tuyến, Bắc Kạn Trực tuyến chưa xây dựng được công cụ tìm

kiếm này.

Về phương diện ngữ pháp thể hiện (từ, câu, đoạn, tít bài...): Trong quá

trình khảo sát 3 tờ báo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang, chúng tôi nhận thấy những lỗi cơ bản về ngữ pháp20: Văn phong viết chưa phù hợp với 20Xin xem thêm phần đặc điểm của loại hình báo trực tuyến, trang 21, 22

báo trực tuyến. Bài viết chưa được quan tâm về hình thức, hầu hết các bài báo

đều có độ dài lớn, dung lượng trên 1.000 chữ. Chưa "mở" được nhiều cửa đi

vào bài báo (ít sử dụng các tít phụ, chapo, bài phụ trong khung..). Những dạng

bài thường đưa chỉ bao gồm một tít, một lời dẫn, sau đó là một bài viết với

dung lượng rất dài. Bài: "Phụ nữ tỉnh Bắc Kạn tích cực lao động sáng tạo

thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương" (BKTT, 1/8/2006). Với độ

dài 800 từ mà bài viết không có ảnh minh hoạ, không có tít phụ, tít chính quá

dài và sáo rỗng, chung chung, gây cảm giác nhàm chán cho người đọc. Bài

"Hương Nê chuyển dịch cơ cấu cây trồng" (BKTT 12/9/2006) có độ dài gần

1.000 từ nhưng tác giả lại không có ảnh kèm bài, không giật tít phụ, không

ngắt đoạn (đoạn dài 30 dòng). Hoặc bài "Phụ nữ Hà Vị giúp nhau phát triển

kinh tế" (BKTT, 31/8/2006) cũng không sử dụng ảnh, không có tít phụ, tít

chính tẻ nhạt, không có thông tin. Bài "Đoàn thanh niên Hà Giang đẩy mạnh

công tác tư tưởng - văn hoá trong tình hình mới" (HGTT, 28/5/2007) tít chính

đặt quá dài, với dung lượng trên 1.000 từ mà không hề có một tít phụ nào, 20

dòng mới ngắt đoạn một lần, những bài như: "Xã hội hoá công tác đền ơn đáp

nghĩa" (HGTT, 5/7/2007), "Đẩy mạnh phát triển nông nghiệp ở Xín Mần"

(HGTT, 10/10/2007).... cũng mắc những lỗi tương tự như vậy.

Cách rút tít với đoạn đầu bài (lead) đưa lên trang nhất có vai trò quan

trọng trong tin, bài của báo trực tuyến. Bạn đọc khi vào một trang chủ báo

trực tuyến, sau khi lướt qua tít bài, đọc phần lead trên trang chủ sẽ quyết định

đọc nội dung nào của tờ báo đó... Vì vậy, cách rút tít và viết lead sao cho "bắt

mắt" người đọc thường được các tờ báo trực tuyến lớn chú trọng. Một số bài

đã đăng trên VietNamNet có cách rút tít khá hấp dẫn như: “Dệt may Gia định

đồng ý "cứu" Bông Bạch Tuyết", "Hiệu trưởng không phải là "quản gia",

"Hòn vọng phu sống và cuốn nhật ký cuộc đời"...Tít và lead của Vnexpress

hấp dẫn bạn đọc với lead là thông tin hay nhất của bài được đưa ra trang chủ.

Bài "Ballack xin lỗi HLV trưởng Joachim Loew" trong đó phần lead được viết

"Siêu sao của Chelsea tỏ vẻ hối tiếc vì đã chỉ trích HLV trưởng đội tuyển

quốc gia". Bài "Đường sắt bồi thường 1,2 tỷ vì chậm tàu hàng", phần lead đã

nêu ra được thông tin quan trọng mà bạn đọc quan tâm nhất "Công ty vận tải

hàng hoá đường sắt (Tổng công ty Đường sắt VN) cho biết, năm 2006, công

ty đã phải bồi thường hơn 1,2 tỷ đồng cho đối tác do tình trạng tàu hàng

chậm giờ diễn ra phổ biến"....

Ở 3 tờ báo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang, các tít bài

thường dài, đặt theo công thức, lối mòn, nhất là lối đặt tít cho các dạng bài

phản ánh thông tin về kinh tế ở các địa phương như: "Đổi thay", " Ghi nhận",

"Chuyển đổi cơ cấu cây trồng", "Vươn lên"...ở một huyện, một xã nào đó,

xuất hiện với một tần suất cao, tính ra phải có hàng trăm tít có nội dung như

vậy. Phần lead thường cắt một đoạn của phần mở đầu bài viết, sau đó bôi đen

đưa lên trang chủ. Do không chú trọng viết lead dẫn tới việc lead không có

thông tin hoặc vô cùng nhàm chán, không có tác dụng bổ sung thông tin cho

tít. Nhiều bài viết chưa giải thích những từ ngữ khó hiểu, thuật ngữ chuyên

ngành, sử dụng các từ nhân xưng, từ chỉ chức vụ chưa phù hợp với bạn đọc

trong nước và quốc tế, chẳng hạn bài "Chợ Đồn với công tác xuất khẩu lao

động còn những băn khoăn" (BKTT, 25/6/2007) sử dụng thuật ngữ AIC,

nhưng lại không giải thích đó là thuật ngữ gì; bài "Đại hội liên đoàn lao động

tỉnh ta" (HGTT, 7/8/2006) sử dụng từ "tỉnh ta", chưa phù hợp với bạn đọc

trong nước và quốc tế...

3.3 Những yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng 3 tờ báo trực tuyến: Thái

Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang.

* Đội ngũ phóng viên, biên tập viên

Hầu hết không được đào tạo bài bản về báo trực tuyến. Họ đều là

phóng viên, biên tập viên chuyển từ tờ báo in sang theo sự phân công công tác

của Ban biên tập, có tuổi đời tương đối trẻ (trung bình từ 26 tuổi đến 35 tuổi).

Kiến thức về báo trực tuyến đến với họ thông qua con đường tự học hỏi và

tham gia một số khoá đào tạo ngắn hạn về báo trực tuyến. Do kiến thức không

được trang bị chuyên sâu nên những phóng viên, biên tập viên này chưa chú ý

viết, biên tập tin, bài cho phù hợp với loại hình báo trực tuyến. Đa số phóng

viên của các báo trực tuyến (cũng đồng thời là phóng viên của tờ báo in) thừa

nhận họ mới chỉ viết bài cho tờ báo in, sau đó giữ nguyên xi bài đăng trên báo

in chuyển sang để đăng trên báo trực tuyến, mà chưa có ý thức chỉnh sửa về

cách đặt tít, viết lead, cách ngắt đoạn, thêm tít phụ...

Hơn nữa, do hạn chế về nhân lực (mỗi phòng báo trực tuyến chỉ có từ 6

đến 8 người) do vậy tin bài chủ yếu chuyển từ báo in sang, với những sự kiện

thời sự, một phóng viên được cử bám theo dõi sự kiện phải kiêm luôn việc

viết tin, bài cho cả tờ báo in và báo trực tuyến. Như vậy, rõ ràng chất lượng

tin bài cho báo trực tuyến không thể cao được. Khi đội ngũ phóng viên, biên

tập viên không được đào tạo bài bản và không có kiến thức về báo trực tuyến,

nhân lực mỏng, thì việc nâng cao chất lượng tin, bài rất khó được thực hiện

tốt tại các tờ báo trực tuyến này.

* Cơ sở hạ tầng

Trong số 3 tờ báo trực tuyến, ngoại trừ Thái Nguyên Trực tuyến đã có

thể chủ động về dung lượng, đáp ứng số lượng truy cập lớn với giải pháp lựa

chọn là lưu ký máy chủ tại nhà cung cấp dịch vụ truy nhập Internet, thì 2 tờ

báo trực tuyến: Bắc Kạn, Hà Giang vẫn đang sử dụng giải pháp thuê chỗ trên

máy chủ của nhà cung cấp dịch vụ Internet (web hosting) nên dung lượng

máy chủ không phải là vô hạn. Để tránh tình trạng quá tải, 2 tờ báo trực tuyến

này thường huỷ bỏ các tin, bài, video cập nhật quá lâu như là một giải pháp để

giảm diện tích chứa trong bộ nhớ máy chủ, hoặc trước khi làm video phải cân

nhắc thật kỹ về thời lượng sẽ làm để đảm bảo không vượt quá 5 - 7 phút/

H.3.14: Giải pháp thuê chỗ trên máy chủ của nhà cung cấp dịch vụ Internet (web hosting) giới hạn về dung

lượng lưu trữ nhưng thường được báo trực tuyến của các tỉnh lựa chọn do chi phí phải trả thấp.

1video.

Nếu như báo trực tuyến nổi trội ở khả năng lưu giữ, tích hợp thông tin

làm cho mỗi tờ báo trực tuyến thực sự là một kho dữ liệu phong phú, đa dạng mà các loại hình báo chí khác không thể có được21, thì việc giới hạn về dung

lượng lưu trữ dẫn tới giải pháp phải xoá bỏ các tin, bài, video đã cập nhật

trước đó của 2 tờ báo Bắc Kạn Trực tuyến, Hà Giang Trực tuyến sẽ làm giảm

bớt sức mạnh thông tin của trang báo trực tuyến.

Thái Nguyên Trực tuyến sử dụng đường truyền của Công ty Điện toán

và Truyền số liệu (VDC) và đường truyền này không được ổn định. Anh Lê

Hân (Kỹ thuật viên) cho biết: "cho đến nay, bạn truy cập chủ yếu phàn nàn do

không xem được một số kênh truyền hình trực tuyến, hoặc thời gian tải về rất

chậm...".

21Xin xem thêm đặc điểm của loại hình báo trực tuyến, trang 23

* Chưa nhận thức rõ vị trí, tầm quan trọng của báo trực tuyến

Các tờ báo trực tuyến địa phương ra đời là một xu thế tất yếu. Tuy

nhiên do lấy báo in là trọng, một số cơ quan báo chí chỉ coi báo trực tuyến là

một ấn phẩm phụ, được lập ra để theo kịp với xu thế phát triển chung của báo

chí, khuyếch trương thanh thế của tờ báo in cũng như thu hút thêm một bộ

phận độc giả, đặc biệt là độc giả ở nước ngoài biết đến tờ báo in. Chính vì

vậy, họ chỉ chú trọng cập nhật các thông tin từ báo in, ngoài ra có khai thác

được các thông tin mới để cạnh tranh với các tờ báo trực tuyến khác hay

không chưa phải là quan trọng.

Việc chưa nhận thức hết vị trí, tầm quan trọng của báo trực tuyến của

báo trực tuyến nên dẫn đến việc "tổ chức bộ máy, quản lý toà soạn chưa được

quan tâm đúng mức; việc bảo vệ an toàn và an ninh mạng còn bất cập; trình độ kỹ thuật, cơ sở vật chất và trang thiết bị còn hạn chế"22. Nhận xét trên

hoàn toàn chính xác. Trong khi các báo trực tuyến lớn như: Vnexpress,

VietNamnet...hoạt động theo quy chế của Ban biên tập, có tài khoản và con

dấu riêng, thì các báo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang đều là một

phòng nằm trong Ban biên tập tờ báo in. Các phòng báo trực tuyến các tỉnh

này đều thiếu và yếu về nhân lực, cơ sở vật chất kỹ thuật để hoạt động.

Tiểu kết

Cùng với các loại hình báo chí truyền thông trong tỉnh, tờ báo trực

tuyến của các địa phương đã có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển

kinh tế - xã hội của tỉnh nhà. Điểm qua các bài báo thuộc về mục tiêu nhằm

phát triển kinh tế - xã hội, ổn định đời sống đồng bào chúng ta có thể thấy

rằng, thông tin phản ánh nội dung kinh tế - xã hội ở các tỉnh miền núi khá đa

dạng và phong phú. Nội dung thông tin vừa có tác dụng tuyên truyền, vừa có

tác dụng giới thiệu quảng bá rộng rãi tới đông đảo bạn đọc trong nước và

22Trích Chỉ thị số 52-CT/TW về phát triển và quản lý báo điện tử ra ngày 22/7/2005.

quốc tế về thành tựu phát triển kinh tế - xã hội giúp các chính sách dành cho

miền núi trở nên gần gũi, đạt hiệu quả cao hơn trong công tác tuyên truyền xây dựng kinh tế - xã hội của mỗi tỉnh.

Tuy nhiên, do chủ trương không phát triển mạnh tờ báo trực tuyến và

không định hướng phát triển trên cơ sở tận dụng những thế mạnh của báo trực

tuyến địa phương, nên xét về tổng thể nội dung và hình thức thể hiện thông

tin kinh tế - xã hội trên 3 tờ báo trực tuyến Thái Nguyên, Bắc Kạn, Hà Giang

chưa thực sự phong phú, hấp dẫn người đọc.

Về nội dung thông tin trên mặt báo còn xuất hiện nhiều tin bài có chất

lượng thấp, tốc độ đưa tin bài rất chậm, tỉ lệ khai thác lại tin bài của báo khác

còn lớn (trên 50%)...

Về mặt hình thức: Chưa phong phú về thể loại, ứng dụng các hình thức

của truyền thông đa phương tiện chưa triệt để; các liên kết (link) nhằm làm

phong phú tin bài chưa được sử dụng; ngôn ngữ thiết kế trang chưa thật sự

hấp dẫn, màn hình cơ sở thiếu thông tin liên hệ với toà soạn (đường dây nóng,

email...) để bạn đọc có thể dễ dàng liên hệ, cung cấp tin bài cho toà soạn,

thanh menu chứa măng - sec và lôgô báo thiết kế dày, chiếm diện tích "đất"

của trang chủ; màu sắc chưa hài hoà; mắc các lỗi về phương diện ngữ pháp...

Điều này có thể lý giải bởi những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng 3

tờ báo trực tuyến: đội ngũ phóng viên, biên tập viên thiếu kinh nghiệm về

báo trực tuyến; cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng tốt cho việc ứng dụng, phụ thuộc

ngân sách của tỉnh; chưa có "chỗ đứng" trong nhận thức của một số nhà quản

lý.

KẾT LUẬN

So với lịch sử hình thành và phát triển của các loại hình báo chí khác,

báo trực tuyến có tuổi đời khá non trẻ. Tuy nhiên báo trực tuyến với những

đặc thù ưu việt của mình, như: nội dung khái quát cao cô đọng, thông tin thời

sự cập nhật nhanh, xuất bản phi định kỳ; nổi trội nhờ khả năng tích hợp đa

phương tiện; khả năng tìm kiếm, lưu giữ thông tin và là một cơ sở dữ liệu

không cùng; tốc độ đưa thông tin cực nhanh... báo trực tuyến đã và đang phát

triển ngày một lớn mạnh, phù hợp với cuộc sống hiện đại ngày nay. Đồng thời

trong quá trình hoạt động, báo trực tuyến dần hình thành nên những xu hướng

phát triển mới mẻ, trong đó có cả những xu hướng tích cực lẫn tiêu cực: xu

thế các báo trực tuyến copy bài của nhau, dẫn tới việc tin tức trên các báo na

ná giống nhau; Internet đã và đang trở thành một kho tài nguyên chung mà

các báo trực tuyến có thể sử dụng (từ các nguồn khác nhau); Công chúng

tham gia ngày càng nhiều vào nội dung tờ báo; Xu hướng liên minh giữa các

báo trực tuyến để sử dụng tin tức.

Hoà nhập với xu thế phát triển của báo chí thế giới và cả nước. Kể từ

thời điểm Nhân dân - tờ báo Đảng đầu tiên cho ra đời tờ báo trực tuyến,

những năm gần đây báo trực tuyến địa phương (tỉnh, thành phố) đã có bước

phát triển nhanh, hầu hết 64 tờ báo Đảng bộ tỉnh, thành phố trong cả nước đã

có báo trực tuyến. Báo trực tuyến địa phương ra đời đã có bước phát triển

mạnh mẽ cả về số lượng, quy mô và chất lượng; cả về nội dung và hình thức.

Ðã bám sát tôn chỉ, mục đích, định hướng của Đảng và Nhà nước, tập trung

tuyên truyền đường lối chủ trương của Ðảng, chính sách pháp luật của Nhà

nước; tuyên truyền cho nhiệm vụ chính trị, phản ánh hiện thực phong phú,

sinh động; phản ánh kịp thời ý kiến, tâm tư nguyện vọng của các tầng lớp

nhân dân; chú trọng nêu gương “Người tốt, việc tốt”; tham gia tổng kết thực

tiễn, phổ biến kinh nghiệm về các lĩnh vực hoạt động của địa phương ; giáo

dục các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc…

Tuy nhiên sự ra đời của báo trực tuyến địa phương cũng là thách thức

lớn đối với các nhà quản lý báo chí ở địa phương đó. Trong khi đó báo trực

tuyến địa phương còn rất nhiều vấn đề cần phải tháo gỡ như: Đầu tư về máy

móc trang thiết bị ít do phải phụ thuộc vào ngân sách tỉnh, tư duy làm báo in

vẫn áp một cách máy móc vào làm báo trực tuyến, thiếu và yếu về đội ngũ

cán bộ, phóng viên được đào tạo chuyên môn làm báo trực tuyến...Làm thế

nào để phát huy triệt để các đặc thù ưu việt của báo trực tuyến nhằm tăng số

lượng truy cập, hấp dẫn bạn đọc, hấp dẫn mà vẫn đúng đường lối của Đảng,

mà không dùng đến những thủ thuật giật gân, không sa vào những xu hướng

tiêu cực...Đó là những trăn trở chung của các nhà lãnh đạo báo chí địa

phương.

Về mặt lý thuyết, có thể định nghĩa báo trực tuyến địa phương như sau:

Báo trực tuyến địa phương là loại hình báo chí trực tuyến sử dụng công

nghệ, kỹ thuật mạng Internet để truyền tải nội dung thông tin kinh tế,

chính trị, xã hội... của địa phương đó. Báo trực tuyến địa phương thực hiện

nhiệm vụ liếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương,

làm cầu nối giữa địa phương với bạn bè trong nước và quốc tế.

Báo trực tuyến địa phương có những yêu cầu - đặc điểm: