LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ: Huy động và sử dụng vốn đầu tư của ngân hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn tỉnh Hưng yên

Chia sẻ: Phạm Kim Tiên | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:210

Thêm vào BST

Báo xấu

233
lượt xem 72
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn thạc sỹ kinh tế: huy động và sử dụng vốn đầu tư của ngân hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn tỉnh hưng yên', luận văn - báo cáo, thạc sĩ - tiến sĩ - cao học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ: Huy động và sử dụng vốn đầu tư của ngân hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn tỉnh Hưng yên

TRƯỜNG……………………… LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ Huy động và sử dụng vốn đầu tư của ngân hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn tỉnh Hưng Yên
L I CAM OAN Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, k t lu n trong lu n án là trung th c, có ngu n g c rõ ràng. Nghiên c u sinh Nguy n Huy Cư ng
M CL C TRANG PH BÌA M CL C L I CAM OAN DANH M C CÁC CH VI T T T DANH M C CÁC B NG DANH M C TH U.......................................................................................................... 1 M Chương 1: HUY NG VÀ S D NG V N U TƯ C A NGÂN HÀNG V I CHUY N D CH CƠ C U KINH T ..................................... 6 1.1. Chuy n d ch cơ c u kinh t và ngu n v n u tư cho chuy n d ch cơ c u kinh t ........................................................................................... 6 1.2. Huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng v i chuy n d ch cơ c u kinh t ......................................................................................... 28 1.3. Các nhân t nh hư ng n huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t ........................................ 49 1.4. Kinh nghi m t các nư c ông á trong huy ng và s d ng v n c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t ......................................... 57 Chương 2: TH C TR NG HUY NG VÀ S D NG V N U TƯ C A NGÂN HÀNG CHO CHUY N D CH CƠ C U KINH T TRÊN A BÀN T NH HƯNG YÊN ...................................................... 66 2.1. Cơ c u kinh t và v n u tư c a t nh hưng yên. ................................ 66 2.2. Các ngân hàng trên a bàn t nh hưng yên.......................................... 77 2.3. ánh giá huy ng và s d ng v n u tư c a các ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh hưng yên....................... 83 Chương 3: CÁC GI I PHÁP V HUY NG VÀ S D NG V N U TƯ C A NGÂN HÀNG CHO CHUY N D CH CƠ C U KINH T TRÊN A BÀN T NH HƯNG YÊN ...........................................136 3.1. nh hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t và nhu c u v n u tư cho chuy n d ch cơ c u kinh t hưng yên .............................................136 3.2. Gi i pháp huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh hưng yên......................145 3.3. Các ki n ngh ....................................................................................172 K T LU N.......................................................................................................... 180 DANH M C CÔNG TRÌNH KHOA H C LIÊN QUAN N LU N ÁN Ã CÔNG B C A TÁC GI ................................................................................. 182 DANH M C TÀI LI U THAM KH O ............................................................ 183 PH L C .....................................................................................................189
DANH M C CÁC CH VI T T T Vi t t t C m t ti ng Vi t C m t ti ng Anh ATM Máy rút ti n t ng Automatic Teller Machine CIC Trung tâm thông tin tín d ng Credit Information Center CN Công nghi p DNNN Doanh nghi p nhà nư c DNVVN Doanh nghi p v a và nh GDP T ng s n ph m qu c n i Gross domestic product ICOR H s gia tăng v n /s n lư ng Incremental Capital - Output Rate NHCSXH Ngân hàng chính sách xã h i NHNN Ngân hàng nhà nư c NHTM Ngân hàng thương m i NHTW Ngân hàng trung ương NSNN Ngân sách Nhà nư c ODA Vi n tr phát tri n chính th c Official Development Assistance TDCN Dư n tín d ng ngân hàng trong ngành công nghi p TDDTNN Dư n tín d ng ngân hàng c a thành ph n kinh t có v n u tư nư c ngoài TDDV Dư n tín d ng ngân hàng trong ngành d ch v TDNN Dư n tín d ng ngân hàng c a thành ph n kinh t nhà nư c TDNNN Dư n tín d ng ngân hàng c a thành ph n kinh t ngoài nhà nư c TDNO Dư n tín d ng ngân hàng trong ngành nông nghi p TGTCKT Ti n g i T ch c kinh t TGTK Ti n g i ti t ki m
DANH M C CÁC B NG B ng 1.1: Phân tích phương sai .................................................................... 46 B ng 1.2: T c tăng trư ng GDP và GDP/ngư i .......................................57 B ng 1.3: Cơ c u GDP theo ngành kinh t các nư c NIEs và khu v c(%)....58 B ng 2.1: Cơ c u GDP trên a bàn theo giá hi n hành phân theo ngành kinh t ...71 B ng 2.2: Cơ c u GDP trên a bàn theo giá hi n hành phân theo thành ph n kinh t ..........................................................................................74 B ng 2.3: V n u tư th c hi n c a Hưng Yên giai o n 1997-2007............76 B ng 2.4: Các ngân hàng trên a bàn t nh Hưng Yên ( n 30/08/2008).......78 B ng 2.5: Ngu n v n c a các ngân hàng trên a bàn t nh Hưng Yên...........80 B ng 2.6: Dư n tín d ng u tư c a các ngân hàng Hưng Yên .................82 B ng 2.7: K t c u ngu n v n c a h th ng ngân hàng trên a bàn Hưng Yên....84 B ng 2.8: Cân i huy ng v n t i ch và dư n cho vay c a các ngân hàng trên a bàn t nh Hưng Yên...........................................................87 B ng 2.9: Dư n ngân hàng Hưng Yên chia theo ngành kinh t .................89 B ng 2.10: K t c u ngu n v n doanh nghi p Hưng Yên chia theo ngành kinh t (Th i i m 31/12 hàng năm) .........................................96 B ng 2.11: T c tăng trư ng dư n tín d ng ngân hàng theo ngành kinh t .....97 B ng 2.12: Tín d ng c a NHPT Vi t Nam chi nhánh Hưng Yên ..................99 B ng 2.13: Dư n ngân hàng Hưng Yên chia theo thành ph n kinh t .....103 B ng 2.14: K t c u ngu n v n doanh nghi p Hưng Yên chia theo thành ph n kinh t ..............................................................................104 B ng 2.15: N x u th i i m 31/12 hàng năm .........................................106 B ng 2.16: K t qu ki m nh tính ng liên k t gi a các c p bi n s gi a tín d ng ngân hàng và GDP theo ngành kinh t .............................107 B ng 2.17: Các phương trình ng liên k t gi a tín d ng NH và GDP các ngành kinh t c a t nh ...............................................................108 B ng 2.18: Ki m nh quan h nhân qu cho các c p bi n s theo ngành kinh t ................................................................................109
B ng 2.19 Các ư c lư ng ng liên k t gi a tín d ng NH và GDP theo các ngành kinh t c a t nh ...............................................................109 B ng 2.20: Ki m nh ng liên k t cho các c p bi n s gi a tín d ng ngân hàng và GDP theo thành ph n kinh t ......................................111 B ng 2.21: Các ư c lư ng ng liên k t gi a tín d ng NH và GDP theo các thành ph n kinh t c a t nh.......................................................111 B ng 2.22: Ki m nh m i quan h nhân qu Granger cho các c p bi n s chia theo thành ph n kinh t .....................................................112 B ng 2.23: Phân tích phương sai mô hình Vec theo thành ph n kinh t ......113 B ng 2.24: T tr ng n ngân hàng trên n ph i tr c a doanh nghi p Hưng Yên (th i i m 31/12 hàng năm) .............................................115 B ng 2.25: Th i gian ti p c n tín d ng ngân hàng c a các doanh nghi p....118 B ng 2.26: Cơ c u dư n ngân hàng theo th i h n theo ngành kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên ...................................................................122 B ng 2.27: Cơ c u dư n theo th i h n theo thành ph n kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên ..........................................................................122 B ng 3.1: Cơ c u kinh t m c tiêu và t c tăng trư ng các ngành kinh t c a t nh theo k ho ch ................................................................137 B ng 3.2: D báo nhu c u v n u tư phát tri n các th i kỳ n năm 2020 c a t nh Hưng Yên ............................................................................141 B ng 3.3: D ki n các ngu n v n u tư phát tri n Hưng Yên giai o n 2006 - 2020 ....................................................................... 141 B ng 3.4: T ng h p các d án công nghi p u tư chính trên a bàn.........143 B ng 3.5: T ng h p d án u tư vào d ch v trên a bàn (t ng) ..........144 B ng 3.6: Nhu c u v n cho phát tri n làng ngh (t ng)..........................144 B ng 3.7: Phân tích SWOT v i m m nh, i m y u, cơ h i và thách th c c a các NHTM trên a bàn trong cung c p tín d ng cho n n kinh t t nh Hưng Yên............................................................................151
DANH M C TH th 2.1: Di n bi n ngu n v n c a h th ng ngân hàng Hưng Yên..........83 th 2.2: Dư n tín d ng ngân hàng theo ngành kinh t ..............................88 th 2.3: Cơ c u tín d ng ngân hàng Hưng Yên chia theo ngành kinh t .....90 th 2.4: Cơ c u dư n ngân hàng Hưng Yên theo thành ph n kinh t ...105 th 2.5: Kh năng ti p c n các ngu n tài chính chính th c......................117 th 2.6: Kh năng ti p c n tài chính không chính th c ............................117 th 2.7: T tr ng ti n g i/GDP Hưng Yên (%) ....................................127
1 M U 1. Tính c p thi t c a tài Tái l p năm 1997, t nh Hưng Yên n m trong vùng ng b ng sông H ng, lân c n v i th ô Hà N i, có nhi u ti m năng v t ai và l i th thương m i. Là m t t nh có v trí a lý l i th , trong giai o n hơn 10 năm th c hi n các k ho ch phát tri n kinh t , Hưng Yên ã t ư c nhi u thành t u n tư ng trong phát tri n kinh t . Cơ c u kinh t chuy n d ch theo hư ng gia tăng t tr ng công nghi p và d ch v óng góp vào GDP. Chuy n d ch cơ c u kinh t theo hư ng công nghi p hoá và hi n i hoá là n i dung tr ng y u trong k ho ch phát tri n kinh t n 2020 c a Hưng Yên. Trong bư c ư ng ó, n n kinh t Hưng Yên hi n ang còn g p ph i nhi u khó khăn và thách th c trong huy ng các ngu n l c th c nh ng m c tiêu kinh t t ư c cơ c u kinh t m c tiêu. Quá trình chuy n i n n kinh t t ch y u d a vào nông nghi p sang phát tri n công nghi p d ch v ã và ang t ra nhu c u v n u tư l n òi h i ph i ư c áp ng. Và ây là v n g p ph i khó khăn không nh . Trên bình di n chung, hai kênh d n v n u tư cho n n kinh t ư c ánh giá cao là th trư ng ch ng khoán và ngân hàng. V i i u ki n c th c a n n kinh t Vi t Nam khi mà th trư ng ch ng khoán chưa t ư c s phát tri n nh t nh thì các ngân hàng v n gi m t vai trò h t s c quan tr ng trong cung ng v n u tư cho n n kinh t Vi t Nam nói chung và t nh Hưng Yên nói riêng. Th c t , nh ng óng góp c a các ngân hàng trên a bàn t nh th i gian qua trong cung ng v n cho n n kinh t t nh ã cho th y t m quan tr ng c a các ngân hàng trong áp ng nhu c u v n u tư. Tuy nhiên vi c còn t n t i nhi u khó khăn và h n ch khách quan và ch quan là rào c n d n n các ngân hàng chưa phát huy h t năng l c c a mình trong ti p c n áp ng nhu c u v n u tư c a t nh ang ngày m t gia tăng trên c
2 phương di n tín d ng thương m i và tín d ng chính sách ã t ra yêu c u c p thi t ph i có gi i pháp tháo g . T nh ng lý do trên tôi ch n tài: “Huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên.” làm tài nghiên c u c a lu n án. 2. M c ích nghiên c u c a lu n án - Nghiên c u cơ s lý lu n và th c ti n v chuy n d ch cơ c u kinh t , tác ng c a huy ng và s d ng v n u tư c a h th ng ngân hàng iv i tăng trư ng kinh t c a các b ph n c u thành n n kinh t trong chuy n d ch cơ c u kinh t . - Phân tích, ánh giá th c tr ng huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng v i chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên. - xu t các gi i pháp và ki n ngh phát huy vai trò huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên nh m y nhanh quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh. 3. i tư ng và ph m vi nghiên c u c a lu n án - i tư ng nghiên c u: Chuy n d ch cơ c u kinh t ; huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên. - Ph m vi nghiên c u: + Lu n án nghiên c u quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t t nh Hưng Yên và ho t ng huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên trên giác cơ c u ngành kinh t và cơ c u thành ph n kinh t theo GDP trong giai o n t năm 1997(th i i m tái l p t nh Hưng Yên) n h t năm 2007 và n a u năm 2008. Lu n án t tr ng tâm vào phân tích trên giác cơ c u ngành kinh t .
3 4. Phương pháp nghiên c u Trên cơ s lý lu n c a l ch s các h c thuy t kinh t và các lý thuy t kinh t hi n i trong lĩnh v c ti n t tín d ng và tăng trư ng kinh t , trên cơ s phương pháp lu n c a phép duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s , lu n án s d ng các phương pháp: - Phân tích t ng h p, k t h p các k t qu phân tích nh tính và nh lư ng lu n gi i và k t lu n v v n nghiên c u. nh tính: thu th p và so sánh s li u - Th ng kê mô t và phân tích theo chu i th i gian gi a s li u v tín d ng ngân hàng, GDP các ngành th y ư c s bi n ng gi a các th i i m. nh lư ng: ti p c n b ng mô hình kinh t lư ng, bao g m: - Phân tích Mô hình cơ ch hi u ch nh sai s - ECM và mô hình t h i quy véc tơ (VAR và VEC). Các mô hình nh lư ng ư c th c hi n v i các ki m nh c n thi t ánh giá m c tác ng c a tín d ng ngân hàng lên tăng trư ng c a các b ph n kinh t trong quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t v i các s li u th ng kê c a Hưng Yên trong giai o n nghiên c u. 5. T ng quan v các nghiên c u trư c ây Liên quan nvn tín d ng ngân hàng hay ho t ng ngân hàng v i chuy n d ch cơ c u kinh t c a ã ư c nhi u tác gi i nghiên c u trong nư c và qu c t . Ngu n v n ngân hàng v i chuy n d ch cơ c u kinh t a phương Vi t Nam ã ư c nhi u tác gi i nghiên c u. M t s công trình nghiên c u quan tr ng g n ây nh t có liên quan như: Lu n án ti n sĩ kinh t “Các gi i pháp tín d ng ng t i quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Nam Hà”, tác tác gi Nguy n Văn Bính (1994) nghiên c u v tác ng c a tín d ng i v i quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Nam Hà cũ ; Lu n án ti n sĩ kinh t “Gi i pháp tín d ng ngân hàng góp ph n chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hà Tây” tác gi Lê Th Phương Mai (2003) nghiên c u v vai trò c a tín
4 d ng ngân hàng v i chuy n d ch cơ c u kinh t t nh Hà Tây giai o n 1998 -2001; Lu n án ti n sĩ kinh t : “Ho t ng ngân hàng thương m i góp ph n chuy n d ch a bàn t nh Thái Bình”, tác gi inh Ng c Th ch (2004) ã cơ c u kinh t trên t p trung vào ánh giá ho t ng c a các ngân hàng thương m i trên a bàn Thái Bình v i chuy n d ch cơ c u kinh t t nh Thái Bình; Lu n án ti n sĩ kinh t “ i m i ho t ng tín d ng ngân hàng góp ph n chuy n d ch cơ c u kinh t trên a i hoá” tác gi Hà Huy bàn t nh Ngh An theo hư ng công nghi p hoá hi n Hùng (2003) nghiên c u th c tr ng ho t ng tín d ng ngân hàng trên a bàn Ngh An và ra các gi i pháp i m i ho t ng tín d ng ngân hàng góp ph n chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn; Lu n án ti n sĩ kinh t “Gi i pháp tín t nh B c Ninh” tác gi d ng nh m thúc y quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t Trương Công ng (2006) nghiên c u tác ng c a tín d ng n chuy n d ch cơ c u kinh t c a B c Ninh. Trong các tài này các tác gi ch d ng l i các phân tích ánh giá theo phương pháp th ng kê mô t và phân tích nh tính v m i quan h gi a tín d ng ngân hàng v i quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên cơ s các quan sát v kh i lư ng tín d ng và s thay i v cơ c u kinh t . Các phân tích liên k t s li u và phân tích nh lư ng th y ư c nh hư ng c a v n ngân hàng t i tăng trư ng các ngành b ph n theo hư ng làm thay i v th và t tr ng c a các ngành trong cơ c u kinh t chưa ư c th c hi n. 6. Nh ng óng góp c a lu n án - Làm rõ ti n lý lu n v chuy n d ch cơ c u kinh t và nhân t tác ng n chuy n d ch cơ c u kinh t trong giai o n hi n i. Xác nh vai trò c a huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t . - T ng k t kinh nghi m c a các nư c ông Á và khu v c v kinh nghi m huy ng và s d ng ngu n v n c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t .
5 - Xây d ng phương pháp ánh giá m i quan h gi a tín d ng ngân hàng và m c GDP c a các ngành, thành ph n kinh t c v nh tính và nh lư ng và áp d ng vào phân tích và ánh giá th c tr ng huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t c a t nh Hưng Yên trong giai o n nghiên c u . - Ch ra các vư ng m c trong huy ng và s d ng v n c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên c n ư c c i thi n và i m i cho phù h p. - xu t nh ng gi i pháp v huy ng và s d ng v n c a ngân hàng cũng như các gi i pháp qu n tr i u hành c a các ngân hàng h th ng ngân hàng trên a bàn tr thành m t kênh huy ng v n h u hi u cho n n kinh t t nh góp ph n y nhanh quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t t nh Hưng Yên theo m c tiêu ã ư c ho ch nh. - Ki n ngh v i các cơ quan ch c năng v m t chính sách và nh ng v n c n th c hi n ngành ngân hàng Hưng Yên huy ng và s d ng t i a có hi u qu v n u tư góp ph n chuy n d ch cơ c u kinh t t nh. 7. Gi i thi u b c c c a lu n án Ngoài các ph n M u, K t lu n, M c l c, Danh m c các ch vi t t t, Danh m c tài li u tham kh o và các Ph l c, Lu n án ư c k t c u làm 3 chương: Chương 1: Huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t Chương 2: Th c tr ng huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên Chương 3: Các gi i pháp v huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên
6 Chương 1 HUY NG VÀ S D NG V N U TƯ C A NGÂN HÀNG V I CHUY N D CH CƠ C U KINH T 1.1. CHUY N D CH CƠ C U KINH T VÀ NGU N V N U TƯ CHO CHUY N D CH CƠ C U KINH T 1.1.1. Cơ c u kinh t S phát tri n c a l c lư ng s n xu t ã thúc y phân công lao ng xã h i. Các ngành, lĩnh v c ư c phân chia theo tính ch t s n ph m, chuyên môn k thu t. Khi các ngành, lĩnh v c kinh t hình thành, nó òi h i ph i gi i quy t m i quan h gi a chúng v i nhau. M i quan h ó v a th hi n s h p tác, h tr nhau song cũng c nh tranh nhau phát tri n. S phân công và m i quan h h p tác trong h th ng th ng nh t là ti n cho quá trình hình thành cơ c u kinh t [19]. Khi phân tích quá trình phân công lao ng xã h i trong cu n “Phê phán chính tr h c” [4.tr.7] C.Mác ã vi t: “Cơ c u kinh t c a xã h i là toàn b nh ng quan h s n xu t phù h p v i quá trình phát tri n nh t nh c a các l c lư ng s n xu t v t ch t”. C.Mác cũng còn nh n m nh, khi phân tích cơ c u kinh t ph i chú ý d n c hai khía c nh ch t lư ng và s lư ng. Theo ông cơ c u là s phân chia v ch t và m t t l v s lư ng c a nh ng quá trình s n xu t xã h i. T i n bách khoa Vi t Nam [49] vi t “Cơ c u kinh t là t ng th các ngành, lĩnh v c, b ph n kinh t có quan h h u cơ tương in nh h p thành” và li t kê các lo i cơ c u khác nhau: Cơ c u n n kinh t qu c dân, cơ c u theo ngành kinh t k thu t, cơ c u theo vùng, cơ c u theo ơn v hành chính - lãnh th , cơ c u thành ph n kinh t ; trong ó cơ c u theo ngành kinh t k thu t trư c h t là cơ c u công - nông nghi p - d ch v là quan tr ng nh t”.
7 K th a các quan ni m trên, có th nh nghĩa v cơ c u kinh t như sau: Cơ c u kinh t là t ng th các ngành, lĩnh v c, b ph n kinh t v i t tr ng nh h p thành. tương ng c a chúng và m i quan h h u cơ tương in Trong nghiên c u kinh t , cơ c u kinh t thư ng ư c xem xét trên các phương di n: - Cơ c u ngành kinh t : Là tương quan gi a các ngành trong t ng th kinh t , th hi n m i quan h h u cơ và s tác ng qua l i c v s lư ng và ch t lư ng gi a các ngành v i nhau [39]. Cơ c u theo ngành ngh , ph n ánh v trí t tr ng các ngành, c u thành n n kinh t , m t cách ph bi n bao g m: + Ngành công nghi p (thư ng bao g m c xây d ng cơ b n) + Ngành nông nghi p, theo nghĩa r ng bao g m nông-lâm-ngư nghi p. + Ngành d ch v (thương nghi p, v n t i, vi n thông,…) Cơ c u ngành kinh t còn ư c chia thành: Ngành s n xu t v t ch t và ngành s n xu t phi v t ch t ho c ư c chia thành: Ngành s n xu t nông nghi p và ngành s n xu t phi nông nghi p. - Cơ c u kinh t theo các thành ph n kinh t : Là cơ c u theo t tr ng tham gia vào c u trúc n n kinh t c a các thành ph n kinh t . Cơ c u thành ph n kinh t ph n ánh kh năng khai thác năng l c t ch c s n xu t kinh doanh c a các thành ph n kinh t trong n n kinh t . Theo cách phân chia th ng kê g m: Kinh t nhà nư c, kinh t ngoài nhà nư c và kinh t có v n u tư nư c ngoài. - Cơ c u kinh t theo vùng - lãnh th : Lo i cơ c u này ph n ánh nh ng m i liên h kinh t gi a các vùng lãnh th c a m t qu c gia trong ho t ng kinh t [43]. Cơ c u vùng - lãnh th ph n ánh kh năng k t h p, khai thác tài nguyên, ti m l c kinh t - xã h i c a các vùng ph c v cho m c tiêu phát tri n n n kinh t qu c dân th ng nh t.
8 Vi c phân chia các lo i cơ c u kinh t như trên không ph i là t t c các cách phân lo i cơ c u kinh t nhưng ó là các cách phân lo i ph bi n và ư c nghiên c u nhi u nh t trong các nghiên c u kinh t . Trong ó nghiên c u theo cơ c u ngành kinh t có ý nghĩa quan tr ng nh t vì nó ph n ánh s phát tri n c a l c lư ng s n xu t, s phát tri n c a phân công lao ng xã h i [43]. Tính ch t c a cơ c u kinh t . nh n th c úng n xu hư ng bi n i khách quan c a cơ c u kinh t và v n d ng vào i u ki n c th c a t ng qu c gia, t ng giai o n phát tri n nh t nh c n lưu ý m t s tính ch t sau c a cơ c u kinh t . - Tính ch t khách quan N n kinh t có s phân công lao ng, có các ngành, lĩnh v c, b ph n kinh t và s phát tri n c a l c lư ng s n xu t nh t nh s hình thành m t cơ c u kinh t v i t l cân i tương ng gi a các b ph n, t l ó ư c thay i thư ng xuyên và t giác theo quá trình di n bi n khách quan c a nhu c u xã h i và kh năng áp ng yêu c u ó[19]. Cơ c u kinh t là bi u hi n tóm t t k t qu phát tri n kinh t - xã h i c a t ng giai o n phát tri n nh t nh. Nhưng không vì th mà áp t ch quan, t t cho mình nh ng t l và nh ng v trí trái ngư c v i yêu c u và xu th phát tri n c a xã h i. M i s áp t ch quan nóng v i nh m t o ra m t cơ c u kinh t theo ý mu n, thư ng d n n tai h a không nh , b i vì sai l m v cơ c u kinh t là sai l m chi n lư c khó kh c ph c, h u qu lâu dài. - Tính ch t l ch s xã h i S bi n i c a cơ c u kinh t luôn g n li n v i s thay i không ng ng c a l c lư ng s n xu t, nhu c u tiêu dùng và c i m chính tr xã h i c a t ng th i kỳ. Cơ c u kinh t ư c hình thành khi quan h gi a các ngành, lĩnh v c b ph n kinh t ư c xác l p m t cách cân i và s phân công lao ng di n ra m t cách h p lý [19]; [43]. S vn ng và phát tri n c a l c lư ng s n xu t là xu hư ng ph bi n m i qu c gia. Song m i quan h gi a con ngư i v i con ngư i v i t nhiên
9 trong quá trình tái s n xu t m r ng m i giai o n l ch s , m i qu c gia, m i vùng mi n có s khác nhau. S khác nhau ó b chi ph i b i quan h s n xu t, b i các c trưng văn hoá xã h i; b i các y u t l ch s c a các dân t c… Các nư c có hình thái kinh t xã h i gi ng nhau song cũng có s khác nhau trong vi c hình thành cơ c u kinh t , b i vì i u ki n kinh t , xã h i và quan i m chi n lư c m i nư c khác nhau. Cơ c u kinh t h p lý Cơ c u kinh t h p lý là m t cơ c u kinh t có kh năng t o ra quá trình tái s n xu t m r ng [19]. Cơ c u kinh t h p lý ư c xem xét trên các i u ki n sau: - Cơ c u kinh t ph i phù h p v i các quy lu t khách quan. - Cơ c u kinh t ph i ph n ánh ư c kh năng khai thác và s d ng các ngu n l c kinh t trong nư c và áp ng ư c yêu c u h i nh p v i qu c t và khu v c, nh m t o ra s phát tri n cân i và b n v ng. - Cơ c u kinh t ph i phù h p v i xu th kinh t , chính tr c a khu v c và th gi i. Ngày nay ó là xu hư ng qu c t hoá, khu v c hoá, xu hư ng chuy n sang n n kinh t th trư ng năng ng [19]. Trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t và khu v c ngày càng phát tri n thì vi c l a ch n chuy n d ch cơ c u kinh t h p lý s khai thác ư c các l i th so sánh và nâng cao năng l c c nh tranh qu c gia trong n n kinh t toàn c u, là cơ s cho s ch ng tham gia và th c hi n h i nh p th ng l i. 1.1.2. Chuy n d ch cơ c u kinh t 1.1.2.1. Khái ni m v chuy n d ch cơ c u kinh t và nh ng m i liên h gi a chuy n d ch cơ c u kinh t v i tăng trư ng kinh t Cơ c u kinh t là m t ph m trù ng, nó luôn luôn thay i theo t ng th i kỳ phát tri n b i các y u t h p thành cơ c u không c nh. Xét trong m i liên h v i tăng trư ng kinh t có th th y: Tăng trư ng kinh t không ph i là quá trình làm ra cùng m t s n ph m nhi u hơn mà còn là quá trình thay i cơ c u s n xu t và tiêu dùng. Tăng trư ng kinh t và quá trình thay
10 i cơ c u kinh t song hành trong môi trư ng và i u ki n phát tri n kinh t , gi a chúng có m i quan h “ y kéo”. S thay i cơ c u ngành kinh t hay cơ c u thành ph n kinh t hay cơ c u vùng kinh t v th c ch t là quá trình phân b và s d ng các ngu n l c vào các ho t ng kinh t t o ra tăng trư ng. Khi n n kinh t tăng trư ng qua các th i kỳ, thu nh p bình quân u ngư i tăng lên thì cơ c u s n xu t, tiêu dùng thay i. i u ó giúp gi i thích vn th c ti n: N n kinh t có m c s n lư ng tính theo u ngư i càng cao thư ng có cơ c u khác v i các nư c có s n lư ng bình quân u ngư i th p. Các nư c kinh t phát tri n có c i m công vi c khác v i các nư c kém phát tri n và cơ c u tiêu dùng là khác nhau. M i liên h gi a chuy n d ch cơ c u kinh t và c bi t là cơ c u ngành kinh t v i tăng trư ng kinh t có ý nghĩa h t s c quan tr ng vì g n v i nó là c mt ng thái v phân b các ngu n l c c a m t qu c gia, m t a phương trong nh ng th i i m nh t nh vào nh ng ho t ng s n xu t riêng. T nh ng phân tích trên cùng v i khái ni m v cơ c u kinh t có th ưa ra khái ni m v chuy n d ch cơ c u kinh t như sau: Chuy n d ch cơ c u kinh t là s thay i các t l cân i gi a các b ph n trong cơ c u kinh t cũ sang các t l cân i m i thi t l p m t cơ c u kinh t m i theo yêu c u c a phát tri n kinh t . Chuy n d ch cơ c u kinh t bao hàm c s thay i v s lư ng các ngành, t tr ng c a m i ngành và c s thay i v v trí, tính ch t trong m i quan h n i b cơ c u b ph n c u thành cơ c u kinh t . S tăng trư ng c a các b ph n c u thành n n kinh t óng góp vào tăng trư ng chung c a n n kinh t nhưng t c tăng trư ng không ng u c a các b ph n c u thành n n kinh t l i làm thay i cơ c u kinh t . Như v y, cơ c u kinh t chuy n d ch n tr ng thái m i ư c mong i v i m c tiêu m t t c tăng trư ng chung, m i b ph n kinh t ph i t ư ct c tăng trư ng nh t nh. Qua
11 ó có th th y, chuy n d ch cơ c u kinh t là bài toán v tăng trư ng c a các b ph n c u thành n n kinh t (ngành kinh t ; thành ph n kinh t ). T ch c Phát tri n Công nghi p c a Liên hi p qu c - UNIDO ánh giá mc chuy n d ch cơ c u ngành kinh t c a m t n n kinh t chuy n d ch theo hư ng công nghi p hoá trên quan i m cơ c u kinh t ph i thay i nghiêng v t tr ng công nghi p và d ch v trong GDP. ánh giá m c chuy n d ch cơ c u kinh t gi a hai th i kỳ c a hai khu v c ngư i ta s d ng công th c sau [36] áp d ng cho cơ c u ngành kinh t : N u ký hi u β (t) là t tr ng cơ c u c a m t ngành th i kỳ (t) thì: - T tr ng c a ngành nông nghi p là: GDPNo(t) β No(t) = (1.1) GDP (t) - T tr ng c a ngành công nghi p là: GDPCN(t) β CN(t) = (1.2) GDP (t) - T tr ng c a ngành d ch v là: GDPDV (t) β DV(t) = (1.3) GDP (t) N u t tr ng c a ngành s n xu t phi nông nghi p là: β VC(t)= β CN(t) + β DV(t) (1.4) Thì h s chuy n d ch c a hai ngành nông nghi p và phi nông nghi p vào th i kỳ (t) và th i kỳ (t1) là: β No(t) x β No(t1) + β VC(t) x β VC(t1) cos θ 0 = (1.5) { β 2No(t) + β 2phiNo(t) } x{ β 2No(t) + β 2PhiNo(t1)} 0 0 0 θ = arcos θ . Góc này b ng 0 khi không có s chuy n d ch cơ c u kinh t và 900 khi s chuy n d ch cơ c u kinh t là l n nh t.
12 H s chuy n d ch cơ c u kinh t gi a hai ngành: θ k= (1.6) 90 Nguy n Quang Thái (2004) “Chuy n d ch cơ c u ngành kinh t th i kỳ i m i:Nh ng thành t u và y u kém” xác nh h s chuy n d ch cơ c u kinh t giai o n 1985 -2003 là 0,076. T Quang Phương (2005) “Tác ng c a vi c s d ng v n u tư n ch t lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam: Th c tr ng và gi i pháp” ã s d ng phương pháp này và cho k t qu h s chuy n d ch cơ c u kinh t theo hư ng công nghi p hoá hi n i hoá giai o n 1990- 1994 là 0,129, giai o n 1995-1999 là 0,018, giai o n 2000 - 2004 là 0,04. Khi ánh giá v s phát tri n kinh t , chuy n d ch cơ c u kinh t ưc xem như là tiêu th c ph n ánh s thay i v ch t, là cơ s ánh giá, so sánh các giai o n phát tri n c a n n kinh t . N u m c tăng trong t ng s n ph m (GDP) ph n ánh ng thái c a tăng trư ng thì chuy n d ch cơ c u kinh t ph n ánh ch t lư ng tăng trư ng (Theo ánh giá c a liên h p qu c thì m t qu c gia ư c g i là công nghi p hóa n u có t tr ng GDP công nghi p và d ch v t 80% trong t ng GDP tr lên). Như v y khi m c tiêu c a n n kinh t là công nghi p hoá và hi n i hóa thì chuy n d ch cơ c u kinh t ngành là m t n i dung quan tr ng c a quá trình công nghi p hoá hi n i hoá t nư c [43]. ó là c quá trình v n ng phát tri n c a n n kinh t trong vi c k t h p các y u t u vào theo các cách th c nh t nh t o ra các u ra (GDP ho c GNP) theo nhu c u c a xã h i. S phát tri n ó phá v cân i cũ, hình thành m t cơ c u kinh t v i v trí t tr ng các ngành và lĩnh v c phù h p hơn, thích ng ư c yêu c u c a xã h i [39]. Ngày nay, m i qu c gia u xây d ng cho mình chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i cho m t th i kỳ k ho ch. Chi n lư c ó là t ng h p các k
13 ho ch phát tri n c a các a phương c a qu c gia. Nhìn chung, các chi n lư c kinh t cp a phương hay qu c gia bao gi cũng t ra m c tiêu tăng trư ng kinh t chung cho c n n kinh t ng th i cũng xây d ng m t cơ c u kinh t m c tiêu hư ng n trên cơ s phân tích các ti m năng phát tri n kinh t có ư c. Và như v y: - Chuy n d ch cơ c u kinh t bao gi cũng ư c t trong m i quan h v i tăng trư ng kinh t . Chuy n d ch cơ c u luôn xu t phát t cơ c u kinh t cũ và m c tiêu tăng trư ng s t ra yêu c u v t c tăng trư ng kinh t c a t ng b ph n c u thành (ngành, thành ph n kinh t ) n n kinh t trong k ho ch phát tri n kinh t .. - hoàn thành m c tiêu tăng trư ng kinh t g n v i cơ c u kinh t m c tiêu c n thi t các ngành, thành ph n kinh t c u thành các b ph n c a n n kinh t ph i hoàn thành các m c tiêu tăng trư ng. M t cách khác,m c tiêu tăng trư ng chung và cơ c u kinh t m c tiêu s quy nh t c tăng trư ng ph i t ư c c a các b ph n c u thành n n kinh t . 1.1.2.2 Xu hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t Xu hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t th hi n ng thái s d ng và phân b các ngu n l c c a m t qu c gia hay m t a phương nh m t o ra s tăng trư ng c a các b ph n c u thành cơ c u kinh t . Nghiên c u các h c thuy t và th c ti n c a chuy n d ch cơ c u kinh t các nư c s ch ra cho chúng ta th y xu hư ng chung cho chuy n d ch cơ c u kinh t . a) Nh ng h c thuy t v xu hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t - Quy lu t tiêu dùng c a E.Engel ây là k t qu nghiên c u th c nghi m c a Engel (nhà kinh t h c ngư i c) v quy lu t tiêu dùng. Quy lu t này ph n ánh m i quan h gi a thu nh p và phân ph i thu nh p cho tiêu dùng cá nhân. ư ng Engel là m t ư ng bi u di n m i quan h gi a thu nh p và tiêu dùng cá nhân v m t lo i