Luận văn Thạc sỹ ‘Xác định thành phần bệnh trên hạt giống ngô nhập khẩu năm 2007 và thử nghiệm một số biện pháp xử lý hạt giống phòng bệnh’

Chia sẻ: Nguyễn Đức Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

195
lượt xem 82
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việt Nam là nước sử dụng nhiều giống ngô nhập khẩu, nên các loài bệnh tồn tại và lan truyền theo nguồn hạt giống là rất lớn. Bệnh lan truyền qua hạt giống ngô không những làm giảm chất lượng hạt giống còn là guy cơ tiềm ẩn làm giảm sản lượng ngô ở nước ta, trong đó có những bệnh đặc biệt nghiêm trọng nhu bệnh héo rũ ngô và rất nhiều loại bệnh khác. Để góp phần vào việc xác định thành phần nấm bệnh trên hạt ngô giống nhập khẩu để hạn chế sự gây hại cây...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sỹ ‘Xác định thành phần bệnh trên hạt giống ngô nhập khẩu năm 2007 và thử nghiệm một số biện pháp xử lý hạt giống phòng bệnh’

Luận văn Thạc sỹ ‘Xác định thành phần bệnh trên hạt giống ngô nhập khẩu năm 2007 và thử nghiệm một số biện pháp xử lý hạt giống phòng bệnh’
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I --------- --------- TRƯƠNG TH LÝ XÁC ð NH THÀNH PH N B NH TRÊN H T NGÔ GI NG NH P KH U NĂM 2007 VÀ TH NGHI M M T S BI N PHÁP X LÝ H T GI NG NGÔ PHÒNG TR B NH LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P Chuyên ngành : B O V TH C V T Mã s : 60.62.10 Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. NGÔ BÍCH H O Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i HÀ N I - 2008 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………1
L I CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a riêng tôi, các s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là trung th c và chưa t ng ñư c s d ng trong b t kỳ công trình nào khác. M i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này ñã ñư c c m ơn và các thông tin trích d n trong lu n văn ñ u ñã ñư c ch rõ ngu n g c. Tác gi lu n văn Trương Th Lý Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………2
L I C M ƠN Tôi xin chân thành c m ơn: PGS.TS. Ngô Bích H o- Trư ng b môn B nh cây- Nông dư c – khoa Nông h c – Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i, ngư i ñã t n tình giúp ñ tôi trong su t th i gian th c hi n ñ tài cũng như trong quá trình hoàn thi n lu n văn t t nghi p. S giúp ñ c a các th y cô giáo khoa Sau ð i h c, khoa Nông h c, ñ c bi t là các th y cô trong b môn B nh cây – Nông dư c – Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i. S giúp ñ c a Ban Giám ñ c, phòng Giám ñ nh sinh v t h i, nhóm B nh cây – Trung tâm Giám ñ nh ki m d ch th c v t – C c B o v th c v t. Tôi cũng xin chân thành c m ơn s giúp ñ nhi t tình c a các ñ ng nghi p và ngư i thân trong gia ñình ñã ñ ng viên, khích l tôi hoàn thành b n lu n văn này. Tác gi lu n văn Trương Th Lý Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………3
M CL C L i cam ñoan I L i c m ơn II M cl c III Danh m c các b ng V 1 M ñu 1 1.1 ð tv nñ 1 1.2 M c ñích và yêu c u c a ñ tài 3 2. T ng quan tài li u 5 2.1 Tình hình s n xu t ngô trên th gi i và Vi t Nam 5 2.2. Nh ng nghiên c u b nh h i ngô trên th gi i và Vi t Nam. 12 3. V t li u, n i dung và phương pháp nghiên c u 27 3.1 ð a ñi m 27 3.2. V t li u nghiên c u 27 3.3. N i dung nghiên c u 28 3.4. Phương pháp nghiên c u 29 3.5. Phương pháp ñánh giá 34 4. K t qu nghiên c u và th o lu n 36 4.1. Thành ph n b nh h i h t gi ng ngô nh p kh u 2007 36 4.2 K t qu giám ñ nh m t s b nh h i h t gi ng ngô nh p kh u 38 4.3. Tình hình d ch h i trên h t gi ng ngô nh p kh u 2007 45 4.4. Kh o sát nguy cơ d ch h i trên ngô gi ng nh p kh u 2007 46 4.5. Thành ph n b nh n m h i ngô v ðông Xuân 2007 - 2008 t i 51 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………4
m t s t nh phía B c Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………5
4.6. Tình hình b nh trên m t s gi ng ngô tr ng v ðông Xuân 55 2007-2008 t i 4 t nh (Ngh An, Thanh Hoá, B c Giang và Sơn La) 4.7. K t qu nghiên c u n m Fusarium h i cây ngô v xuân 2007 62 4.8. Tình hình nhi m b nh Fusarium các vùng tr ng ngô 65 4.9. M c ñ nhi m n m trên h t gi ng ngô nh p kh u 2007 66 4.10 S phát tri n c a n m Fusarium verticillioides trên m t s 68 môi trư ng nhân t o. 4.11. S phát tri n c a n m b nh Fusarium verticillioides các 69 ñi u ki n nhi t ñ . 4.12. K t qu kh o sát m t s bi n pháp x lý h t gi ng ngô 71 5. K t lu n và ñ ngh 82 Tài li u tham kh o 84 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………6
DANH M C B NG STT Tên b ng Trang 2.1 Tình hình s n xu t ngô Vi t Nam 2000- 2005 (Fao, CABI 9 2006) 2.2 Tình hình nh p kh u h t gi ng ngô t năm 2005-2007 10 2.3 T l m t s gi ng ngô tr ng trong v ðông Xuân 2007 - 2008 11 4.1 Thành ph n b nh h i trên h i ngô gi ng nh p kh u 2007 37 4.2. K t qu giám ñ nh m t s lo i n m h i h t gi ng ngô nh p kh u 39 2007 4.3 Tình hình b nh h i trên h t gi ng ngô nh p kh u 2007 (ñ t trên 45 gi y th m 4.4 K t qu ki m tra vi khu n Pantoea steawatii b ng phương pháp 48 PCR trên h t m t s gi ng ngô nh p n i năm 2007 4.5. K t qu ñi u tra ki u hình tri u ch ng b nh héo rũ ngô Pantoea 49 4 t nh ñi u tra stewartii 4.6 K t qu giám ñ nh b nh vi khu n héo rũ ngô Pantoea stewartii 50 b ng phương pháp PCR 4.7. Thành ph n b nh h i cây ngô v ðông Xuân t i 04 t nh phía B c 52 năm 2007 - 2008 4.8. Tình hình b nh h i chính trên m t s gi ng ngô nh p n i tr ng 55 v ðông Xuân 2007- 2008 4.9. Tình hình b nh h i chính trên m t s gi ng ngô tr ng v ðông 56 Xuân 2007- 2008 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………7
4.10. N m Fusarium h i các trên các b ph n c a cây ngô gi ng 63 nh p n i tr ng v ñông Xuân 2007- 2008 4.11. ð c ñi m sinh thái h c cơ b n c a các loài n m Fusarium phân 64 l p t các m u ngô ñã thu th p. 4.12. T l nhi m n m Fusarium các m t s vùng tr ng ngô (Ngh 65 An, Thanh Hoá, B c Giang và Sơn La) 4.13. T l nhi m b nh Fusarium trên các gi ng nh p kh u 2007 67 4.14. S phát tri n c a n m b nh Fusarium verticillioides 68 trên 1 s môi trư ng 4.15. S phát tri n c a n m b nh Fusarium verticillioides các 70 ngư ng ñi u ki n nhi t ñ trên môi trư ng PDA 4.16 nh hư ng c a 1 s lo i thu c hoá h c ñ n s phát tri n 72 c a n m Fusarium verticillioides. 4.17. nh hư ng c a thu c hoá h c ñ n s phát tri n 73 c a n m Fusarium verticillioides 4.18. K t qu x lý h t ngô gi ng b nhi m n m Fusarium 75 verticillioides b ng bi n pháp nư c nóng 4.19. K t qu x lý h t ngô gi ng b nhi m n m Fusarium 76 verticillioides b ng m t s bi n pháp v t lý, nhi t h c 4.20. T l n y m m c a h t ngô nhi m n m Fusarium verticillioides 78 sau khi x lý b ng m t s thu c hoá h c Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………8
1. M ðU 1.1. ð t v n ñ Ngô là cây lương th c quan tr ng ñ ng th 3 trên th gi i. Trong nh ng năm 1991-1993 di n tích tr ng ngô hàng năm c a th gi i ñ t kho ng 129 tri u ha v i t ng s n lư ng trên 525 tri u t n và năng su t bình quân là 3,7 t n/ha. M là nư c tr ng ngô nhi u nh t (27 tri u ha), sau ñó là Trung Qu c (20 tri u ha). Nh ng nư c ñ t năng su t ngô cao là Hyl p – 9,4 t n/ha, Italia- 7,6 t n/ha, M - 7,2 t n/ha và có di n tích thí nghi m ñ t 24 t n/ha (Trương ðích, 2002). V trí c a cây ngô ngày càng ñư c chú ý không ch là ngu n lương th c cung c p cho con ngư i, mà còn gi vai trò là cây th c ăn gia súc t o ra ngu n protein ñ ng v t. nh ng nư c phát tri n 50-85% s n lư ng ngô ñư c dùng cho chăn nuôi. Nhi u nư c, cây ngô là m t trong nh ng ñ i tư ng nghiên c u chính c a ngành nông nghi p nư c ta, ngô là cây lương th c ñ ng th 2 sau lúa v i di n tích hàng năm trên dư i 500.000 ha. Trư c năm 1981 h u h t di n tích tr ng ngô ñư c gieo tr ng b ng các gi ng ñ a phương như gi ng ngô n p, n p lù, … ph m ch t t t nhưng năng su t th p không ñ ph c v cho nhu c u làm th c ăn cho con ngư i và chăn nuôi. T 1981-1990 di n tích tr ng các ngô th ph n t do ñư c ch n l c như gi ng t ng h p, gi ng h n h p tăng d n nhưng năng su t cũng chưa cao, không ñ ñáp ng nhu c u s d ng trong chăn nuôi. Nh ng năm g n ñây nư c ta có chính sách m c a cho nh p n i r t nhi u gi ng ngô như: C919, NK4300, DK414, ngô ng t, ngô lai ñơn HK4,… Là nh ng gi ng ngô có năng su t cao ñ ñáp ng ñư c nhu c u s d ng c a con ngư i và làm ngu n th c ăn d i dào cho gia súc. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………9
Vi c nh p kh u gi ng ngô m i ñã mang l i nguy cơ v các b nh t n t i và lan truy n theo h t ngô gi ng vào nư c ta. Ngoài nh ng b nh h i thông thư ng mà còn nh ng b nh h i thu c danh m c ñ i tư ng ki m d ch th c v t c a nư c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam gây thi t h i cho s n xu t ngô trong nư c và nh hư ng ñ n n n kinh t c a nư c ta. B nh lan truy n qua h t ngô gi ng nh p kh u không nh ng làm gi m ch t lư ng h t gi ng còn là nguy cơ ti m n gây t n th t cho s n xu t ngô trong nư c, trong ñó có nh ng b nh h i ñ c bi t nghiêm tr ng thu c danh m c ñ i tư ng ki m d ch th c v t c a Vi t Nam như b nh héo rũ ngô (Pantoea stewartii). Các b nh do các loài n m h i thông thư ng gây ra trên h t như: Fusarium moniliforme, Acremonium strictum, Nigrospora oryzae, Bipolaris maydis, Bipolaris turcium, Diplodia maydis, Ustilago zeae, Gibberella fujikuroi, Gibberella zeae,….còn làm gi m ph m ch t h t gi ng ngô nh p kh u.Vi c nghiên c u các lo i b nh h i trên h t gi ng là ñi u h t s c c n thi t và là cơ s khoa h c cho vi c áp d ng các bi n pháp x lý h t gi ng phòng ch ng b nh trên h t góp ph n b o v s n xu t. ðây là m t ph n quan tr ng c a công tác Ki m d ch th c v t nh m ngăn ch n k p th i các lo i sinh v t gây h i nh t là b nh nguy hi m t nư c ngoài vào nư c ta qua con ñư ng nh p kh u h t gi ng. Cây ngô là cây tr ng b nhi u lo i sinh v t t n công và phá h i ñ c bi t là các loài b nh h i, chúng có th lây lan qua nhi u con ñư ng khác nhau như : gió, mưa, nư c, ñ t, các ký ch ph , c d i và tàn dư cây tr ng. ð c bi t ph n l n các tác nhân gây b nh ñ u có th truy n qua con ñư ng h t gi ng b nhi m b nh như n m, virus, vi khu n, tuy n trùng và các sinh v t gây h i khác. H t gi ng có mang ngu n b nh có th lây lan t nơi này sang nơi khác qua con ñư ng trao ñ i gi ng ho c truy n t v này qua v khác. B nh h i trên h t gi ng không nh ng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………10
làm gi m năng su t trên ñ ng ru ng mà còn gi m ch t lư ng h t gi ng và h t ngô thương ph m cũng như gây nh hư ng l n ñ n t l n y m m c a h t. Vì v y v n ñ ki m tra ngu n b nh t n t i trên h t gi ng trư c khi gieo tr ng là m t trong nh ng ch tiêu quan tr ng trong vi c ñánh giá ch t lư ng h t gi ng. Vi c ñánh giá m c ñ nhi m b nh c a h t gi ng góp ph n ngăn ng a ngu n b nh lan truy n t h t sang ñ ng ru ng, gi m b t nh ng thi t h i do b nh gây ra m t cách kinh t nh t, góp ph n phát tri n m t n n nông nhi p b n v ng, không nh hư ng môi trư ng. Xu t phát t nh ng yêu c u và th c tr ng trên, ñ góp ph n vào vi c xác ñ nh thành ph n n m b nh gây h i trên h t ngô gi ng nh p kh u làm cơ s cho vi c phòng ch ng b nh trên h t ñ có th ngăn ch n k p th i cũng như h n ch kh năng hình thành d ch h i, nh t là các loài d ch h i thu c ñ i tư ng ki m d ch, ñ i tư ng thu c di n ñi u ch nh c a Vi t Nam và có th ph c v t t hơn cho công tác Ki m d ch th c v t, chúng tôi ti n hành th c hi n ñ tài: “ Xác ñ nh thành ph n b nh trên h t gi ng ngô nh p kh u năm 2007 và th nghi m m t s bi n pháp x lý h t gi ng phòng tr b nh 1.2. M c ñích và yêu c u c a ñ tài 1.2.1. M c ñích - Xác ñ nh thành ph n b nh, bi n ñ ng các loài b nh h i h t gi ng nh p kh u năm 2007 so m t vài năm trư c và nghiên c u ñ c ñi m sinh trư ng, phát tri n c a m t s tác nhân gây b nh ch y u t n t i trên h t ngô gi ng nh p kh u và th nghi m m t s bi n pháp x lý h t gi ng phòng ch ng b nh. 1.2.2. Yêu c u - Xác ñ nh s bi n ñ ng v thành ph n b nh h i h t ngô gi ng nh p kh u năm 2007. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………11
- Giám ñ nh thành ph n b nh trên h t gi ng ngô nh p kh u năm 2007. - Mô t ñ c ñi m hình thái c a m t s tác nhân gây b nh ch y u trên các gi ng ngô nh p kh u. - Tìm hi u các ñ c ñi m sinh trư ng và phát tri n c a m t s tác nhân gây b nh chính trên ngô gi ng nh p kh u. - Nghiên c u m t s bi n pháp phòng tr b nh t n t i chính trên h t ngô gi ng nh p kh u. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………12
2. T NG QUAN TÀI LI U 2.1. Tình hình s n xu t ngô trên th gi i và Vi t Nam 2.1.1 Tình hình s n xu t ngô trên th gi i Ngô là m t lo i ngũ c c quan tr ng trên th gi i, ñ ng th ba v di n tích tr ng tr t sau lúa mì và lúa g o, ñ ng th 2 v s n lư ng và ñ ng th nh t v năng su t. Ngày nay cây ngô ñã ñư c tr ng t t c các châu l c, nó có th thích nghi v i t t c các ñi u ki n sinh thái khí h u, t vùng ôn ñ i ñ n nhi t ñ i. Ngoài m c ñích cung c p lương th c, hi n ngô còn là s n ph m quan tr ng trong nhi u ngành công nghi p ch bi n như; th c ăn chăn nuôi, rư u, c n, bánh k o,vv… ñ c bi t trong th i gian t i ngô là m t trong nh ng s n ph m ch l c ñ ch bi n xăng sinh h c thay th ngu n d u m ngày càng khan hi m hi n nay (Phan Duy H i). Trên toàn th gi i có x p x kho ng 100 nư c tr ng ngô bao g m c các nư c công nghi p và các nư c ñang phát tri n, m i nư c tr ng ít nh t 100.000 ha ngô; t ng s di n tích ñ t tr ng ngô là 140 tri u ha, ñem l i s n lư ng 600 tri u t n ngô ngũ c c m t năm, tr giá 65 t ñôla (d a trên giá bán qu c t năm 2003 là 108 ñôla/t n) (Clive James, 2003). Năng su t bình quân chung toàn th gi i 5 t n/ha, năng su t bình quân chung c a các nư c phát tri n > 8 t n/ha còn các nư c ñang phát tri n
Trung Qu c 124 tri u t n, Brazil 35,5 tri u t n, Mêxico 19 tri u t n và Pháp 16 tri u t n(Clive James, 2003). Trong ñó các nư c ñang phát tri n chi m hai ph n ba di n tích tr ng (96/140 tri u ha), các nư c công nghi p chi m m t ph n ba. (CIMMYT, 2000). Cây ngô d thích h p v i các ñi u ki n ngo i c nh khác nhau và ñư c tr ng trên kh p th gi i. Ngô có m t h u h t các châu l c, ngô m c ñư c dư i nhi u vùng khí h u, t vùng ôn ñ i ñén các vùng nhi t ñ i, xích ñ o nóng và mưa nhi u (Nguy n Tr n Tr ng). Hơn 90% di n tích tr ng ngô trong vùng có ñi u ki n khí h u ôn hoà các nư c phát tri n. các nư c ñang phát tri n, kho ng 25% di n tích tr ng ngô trong ñi u ki n khí h u ôn hoà, di n tích này h u h t là Trung Qu c và Argentina. Kho ng 70 tri u ha ngô ñư c tr ng trong ñi u ki n khí h u nhi t ñ i, trong ñó kho ng 65% di n tích ñư c tr ng vùng ñ t th p nhi t ñ i, 26% di n tích ñư c tr ng vùng c n nhi t ñ i và ñ t vàn nhi t ñ i và 9% tr ng trên vùng ñ t cao nhi t ñ i. Kho ng 60% di n tích tr ng ngô vùng ñ t cao thu c M La Tinh, 45% di n tích tr ng ngô vùng c n nhi t ñ i và ñ t vàn nhi t ñ i thu c g n Saharan châu Phi (CIMMYT, 2000). Nói chung vùng phân b c a ngô có th t vĩ tuy n Nam 380 ñ n ví tuy n B c -580 (Nguy n Tr n Tr ng). Các nư c trên th gi i ngày càng nh n th c v trí c a ngô trong vi c gi i quy t lương th c, ñ c bi t là s n ph m quan tr ng trong nhi u ngành công nghi p ch bi n. Do ñó ngô ñư c tr ng h u h t các nư c trên th gi i, ñ c bi t là n i b t lên là các nư c phát tri n. Năm 2003, năng su t bình quân toàn qu c ñ t k t qu khá cao như: Jordan 23,26 t n/ha, Kuwait 20 t n/ ha, Chile 12,27 t n/ha, Isarel 12,00 t n/ha, Tây Ban Nha 9,11 t n/ha, M 9,92 t n/ha (FAO, 2003) Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………14
CIMMYT (1999-2000) d ñoán, nhu c u v ngô các nư c ñang phát tri n s l n hơn nhu c u v lúa mỳ và lúa g o vào nh ng năm 2020. Toàn c u s tăng nhu c u v ngô kho ng 50% tính t năm 1995 ñ n 2020, n u năm 1995 th gi i có nhu c u v ngô 558 tri u t n thì ñ n năm 2020 lư ng này s tăng lên 837 tri u t n. Trong khi ñó các nư c ñang phát tri n có nhu c u v ngô tăng t 282 tri u t n vào năm 1995 ñ n 504 tri u t n vào năm 2020 (CIMMYT, 2000). V y ñ gi i quy t ñư c nhu c u l n v ngô trên toàn th gi i trong năm 2020, c n ph i nâng cao năng su t và bi n pháp thâm canh trong h th ng cây tr ng hàng năm (ðinh Th L c, 1997). 2.1.2 Tình hình s n xu t ngô Vi t Nam Vi t Nam, cây ngô ñư c tr ng khá ph bi n t lâu, cách ñây kho ng 300 năm, B c b ngô ñư c tr ng trên ru ng m t v mùa và trên các ñ t bãi ven sông; Trung b , tr các vùng cao nguyên, ngô ñư c tr ng hai v trong năm; Nam B ngô ñư c tr ng m t v trong năm. Di n tích tr ng ngô cũng tăng d n hàng năm nh t là vùng ñ ng b ng b c b ñã có quy ho ch vùng tr ng ngô t p trung và mi n núi ñang m ra nhi u tri n v ng cho vi c phát tri n và b trí ngành trông ngô theo hư ng s n xu t l n. Nhìn chung cây ngô luôn luôn ñư c t n t i và ngày càng chú ý trong n n nông nghi p phát tri n c a nư c ta (Nguy n Tr n Tr ng, 1982). M c dù là cây lương th c ñ ng th hai sau cây lúa nư c, nhưng do nư c ta có truy n th ng tr ng cây lúa nư c, do ñó cây ngô chưa ñư c chú tr ng nên chưa phát huy ñư c ti m năng c a nó Vi t Nam (Ngô H u Tình và Tr n H ng Uy, 1977). Trong nh ng năm g n ñây, di n tích tr ng ngô ngày m t tăng do chuy n ñ i cơ c y cây tr ng chân ru ng m t v không ch ñ ng nư c ho c nương r y, cây ngô ñã ñư c chú tr ng phát tri n c v di n tích, năng su t, ch t lư ng s n Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………15
ph m ñ hư ng cây ngô ñi vào s n xu t hàng hoá c a ñ ng bào các dân t c nư c ta. Di n tích tr ng ngô ñã ñư c m r ng và quy ho ch thành 8 vùng tr ng ngô chính như: ð ng b ng sông H ng, ðông B c, Tây B c, B c Trung B , vùng duyên h i mi n Trung, Tây Nguyên, ðông Nam B ñ ng b ng sông C u Long (Niên giám th ng kê, 1999). Do áp d ng nh ng ti n b k thu t m i, n n thâm canh cao, các gi ng ngô lai c a Vi n nghiên c u ngô, các gi ng ngô nh p kh u t các nư c nð, Mexico, Thái Lan, M , Philippin có ti m năng năng su t cao có m t s có ưu ñi m ch ng ch u ñi u ki n ngo i c nh t t hơn các gi ng ngô trong nư c. Trong nh ng năm t 1990 tr l i ñây di n tích, năng su t và t ng s n lư ng ngô ngày càng ñư c tăng lên rõ r t. Năm 1990, t ng s n lư ng ngô nư c ta ñ t 671,0 nghìn t n v i di n tích gieo tr ng là 431,8 nghìn ha, năng su t 1,55 t n/ha; ñ n năm 2000, t ng s n lư ng ngô nư c ta ñ t 2005,9 nghìn t n v i di n tích gieo tr ng là 730,2 nghìn ha, năng su t 2,75 t n/ha; năm 2005, t ng s n lư ng ngô nư c ta ñ t 3500,0 nghìn t n v i di n tích gieo tr ng là 955,0 nghìn ha, năng su t 3,52 t n/ha (FAO, 2006). Trong ñó các t nh có di n tích tr ng ngô l n là ð ng Nai 50,4 nghìn ha, Hà Giang 40,4 nghìn ha, Sơn La 35,4 nghìn ha, Ngh An 31,1 nghìn ha, Thanh hoá 40,8 nghìn ha, ð c L c 32,7 nghìn ha, Cao B ng 30,2 nghìn ha, Lai Châu 29,7 nghìn ha, Lào Cai 21,0 nghìn ha. Nhưng năng su t l i có ph n khác bi t, n i tr i lên là t nh ð ng Tháp (40,9 ta/ha), Lâm ð ng (40,6 t /ha), An Giang (39,5 t /ha), Thái bình (38,5 t /ha), Long An (35,0 t /ha), ð c L c (34,4 t /ha).. (Niên giám th ng kê, 1999). nư c ta hi n nay tuy ngô là cây lương th c ñ ng th hai sau lúa nư c nhưng nó ñư c tr ng t t c các vùng t ñ ng b ng, trung du ñ n mi n núi. M c ñích chính c a cây ngô cung c p lương th c cho con ngư i và làm th c ăn Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………16
cho gia súc. Bên c nh ñó ngô còn là s n ph m quan tr ng ñư c trong nhi u ngành công nghi p khác, ngô có m t v trí quan tr ng trong an ninh lương th c qu c gia. Chính vì th di n tích, năng su t và s n lư ng ngô nư c ta tăng m t cách rõ r t, t 2000 ñ n 2005 di n tích tr ng, năng su t và s n lư ng ngô Vi t Nam cũng tăng ñáng k . ði u này ñư c t ch c FAO công nh n th hi n b ng sau: B ng 2.1. Tình hình s n xu t ngô Vi t Nam 2000- 2005 (Fao, CABI 2006) Năm Di n tích Năng su t T ng s n lư ng (nghìn ha) (t /ha) (nghìn t n) 2000 730,2 27,471 2005,9 2001 729,5 29,633 2161,7 2002 816,4 30,759 2511,2 2003 912,7 34,363 3136,3 2004 990,4 34,871 3453,6 2005 995,0 35,176 3500,0 Nh ng năm g n ñây nư c ta có chính sách m c a, do ñó vi c lưu buôn bán hàng hoá nh t là các ngu n gi ng c a nh ng cây tr ng ch l c c a Vi t Nam như lúa và ngô ñư c nh p n i t v s lư ng cũng như ch ng lo i gi ng, ñ c bi t là các gi ng ngô có ti m năng năng su t cao. H u h t các gi ng ngô ñư c nh p n i là các gi ng ngô lai có th i gian sinh trư ng ng n và có năng su t cao, bên c nh ñó có nh p gi ng ngô ng t có giá tr kinh t cao. Các gi ng ngô ñư c nh p n i vào nư c ta có xu t x t nhi u nư c trên th gi i là như: Thái Lan, n ðô, Philippine, Trung Qu c… Hi n nay các nhà thương gia ñã có liên k t ñư c v i các nhà khoa h c ñ ñưa gi ng m i và s n xu t có hi u qu . Chình vì v y Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………17
vi c nh p n i h t gi ng ngô t năm 2005-2007 vào Vi t Nam tăng lên rõ r t. K t qu này ñư c chúng tôi thu th p t Trung tâm Ki m d ch th c v t Sau nh p kh u I. (K t qu ñư c trình bày b ng 2.2) B ng 2.2. Tình hình nh p kh u h t gi ng ngô t năm 2005-2007 Năm 2005 Năm 2006 Năm 2007 TT Gi ng Ngu n g c KL (T n) KL (T n) KL (T n) nh p 1 Ngô Philippine 80,60 55,49 72,45 2 Ngô ng t Thái Lan 0,012 11 1,7 3 Ngô ng t Trung Qu c 0,062 4 C919 Thái Lan 420,00 295,5 866 5 DK 414 Thái Lan 40 6 HK4 Thái Lan 5 7 Ngô lai nð 0,010 0,10 0,067 8 NK 4300 Thái Lan 31,38 176 410,84 9 Lai F1 Thái Lan 0,410 10 CP999 Thái Lan 150,0 118,63 11 Ngô rau Thái Lan 0,050 T ng c ng 682,002 538,50 1514,799 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………18
Nhìn vào b ng 2.2 cho th y tình hình nh p n i ngô gi ng t các ngu n khác nhau r t phong phú và ña d ng, ch y u là ngô lai như NK 4300, CP 999, C919 ñư c nh p v i kh i lư ng l n trong năm 2007; Trong ñó gi ng C919 nh p n i v i kh i lư ng l n nh t ñ t 866 t n, ti p theo là gi ng NK4300 kh i lư ng nh p 410.84 t n, gi ng CP999 kh i lư ng nh p có th p hơn ñ t 118,63 t n. Gi ng ngô rau, lai F1, ngô lai và ngô ng t kh i lư ng nh p th p nh t ñ t t 0,005 – 1,7 t n. Qua ñi u s li u thu ñư c t báo cáo c a các Chi c c B o v th c v t, vùng tr ng ñi m tr ng ngô mi n B c Vi t Nam Ngh An, Thanh Hoá, B c Giang và Sơn La cho th y các gi ng ngô tr ng t i các ñ a phương r t ña d ng và t nhi u ngu n g c khác nhau. Các gi ng ñư c tr ng trong v ðông Xuân 2005 – 2007 là gi ng ngô nh p n i, gi ng t lưu gi t v tr ng ngô trư c và gi ng ngô ñư c s n xu t trong nư c cung c p. (S li u ñư c trình bày b ng 2.3) B ng 2.3: T l m t s gi ng ngô tr ng trong v ðông Xuân 2005 - 2007 (S li u t báo cáo c a các chi C c B o v th c v t các t nh) T l di n tích (%) STT Gi ng ngô Ngh An Thanh Hoá B c Giang Sơn La 1 CP 919 31 29 32 30 2 NK 4300 23 29 33 30 3 Ngô lai n ð 18 15 8 9 4 CP 999 10 13 5 15 5 VN 10 9 8 11 8 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………19