Luận văn : Thực trạng, nguyên nhân và giải pháp phòng chống tôi giết người tại địa phương

Chia sẻ: Bích Phượng Bích Phượng | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

381
lượt xem 107
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng từ năm 1986 đến nay, gần 20 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước.Chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn và quan trọng trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội .Cùng với sự đổi mới và đi lên chung của đất nước, thành phố Hà Nội sau gần 20 năm tiến hành công cuộc đổi mới đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, đã ngày càng khẳng định vị trí hàng đầu của mình trong nền kinh tê cả nước – Với...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn : Thực trạng, nguyên nhân và giải pháp phòng chống tôi giết người tại địa phương

TRƯỜNG …………………. KHOA………………………. ----- ----- Báo cáo tốt nghiệp Đề tài: Thực trạng, nguyên nhân và giải pháp phòng chống tội giết người ở địa phương
1 MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU ......................................................................... 2 U CHƯƠNG 1 ............................................................................. 3 TÌNH HÌNH TỘI PHẠM VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM GIẾT NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỪ 2005 – 2006 .......... 3 1.1.TÌNH HÌNH TỘI PHẠM GIẾT NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỪ 2005 – 2006 ......................................................................................... 3 CHƯƠNG 2 ........................................................................... 15 NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG CÓ HIỆU QUẢ TỘI GIẾT NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI . .............................................. 15 KẾT LUẬN............................................................................ 23 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................... 24
2 LỜI NÓI ĐẦU Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng từ năm 1986 đến nay, gần 20 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước.Chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn và quan trọng trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội .Cùng với sự đổi mới và đi lên chung của đất nước, thành phố Hà Nội sau gần 20 năm tiến hành công cuộc đổi mới đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, đã ngày càng khẳng định vị trí hàng đầu của mình trong nền kinh tê cả nước – Với tốc độ phát triển kinh tế nhanh, đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện, tình hình an ninh xã hội được bảo đảm.Song nền kinh tế này cũng nảy sinh và tồn tại những mạt trái của nó, có ảnh hưởng tiêu cực làm nảy sinh nhiều vấn đề trong đó có các vấn đề về dân số, việc làm, các tệ nạn xã hội, tình hình tội phạm nói chung trong đó có tội phạm giết người. Ở Việt Nam hiện nay tội phạm giết người nói chung ngày một gia tăng, với số lượng ,nhiều thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, tội phạm giết người có chuẩn bị trước, nhiều tổ chức phạm tội giết người diễn ra đã gây nhỉều hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Có thể nói rằng trên địa bàn thành phố Hà Nội, trong những năm gần đây tình trạng sử dụng bạo lực diễn ra trầm trọng, trong đó có nhiều vụ án giết người xảy ra một cách tàn ác, dã man, hành vi giết người chủ yếu do mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân.Tội phạm giết người diễn ra với tính chất côn đồ, hung hãn, trắng trợn, xem thường tính mạng của con người không những gây nên đau thương tang tóc cho gia đình nạn nhân mà còn gây mất trật tự trị an ở địa phương, gây tâm lý hoang mang, lo lắng trong quần chúng nhân dân. Nhiều vụ án, hung thủ đã sử dụng cụ, phương tiện cực kỳ dã man, nguy hiểm như súng, lựu đạn, kiếm, mã tấu, axit ... gây ra cái chết của nhiều người một cách đau thương. Trước tình hình đó, ngày 24/08/2005 “Bộ Chính trị ra Nghị quyết số 48/NQ/ TW về chiến lược và hoàn thiện pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020”. Vì vậy, tìm ra giải pháp chiến lược để đấu tranh phòng chống tội phạm trên phạm vi cả nước cũng như ở địa phương là vô cùng cần thiết . Nhận thấy vai trò và tầm quan trọng của đề tài trong thực tiễn, với kiến thức được trang bị ở trường và kiến thức tìm hiểu được trong đợt thực tập cuối khóa tại Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội ,em đã mạnh dạn chọn đề tài “Thực trạng, nguyên nhân và giải pháp phòng chống tội giết người ở địa phương” để làm bài viết chuyên đề cuối khóa cho mình. Do trình độ và kinh nghiệm thực tế còn hạn chế nên chuyên đề không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong thầy ,cô giáo và các bạn đóng góp ý kiến để chuyên đề của em được hoàn thiện hơn, em xin chân thành cảm ơn.
3 CHƯƠNG 1 TÌNH HÌNH TỘI PHẠM VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM GIẾT NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỪ 2005 – 2006 . 1.1.TÌNH HÌNH TỘI PHẠM GIẾT NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỪ 2005 – 2006 . 1.1.1.Thực trạng và diễn biến của tình hình tội phạm giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian từ 2005 – 2006 . Là thủ đô của cả nước, Hà Nội có địa bàn hành chính được chia làm 14 quận huyện (gồm 9 quận ,5 huyện) ,với tổng diện tích là 92097 km2 và dân số khoảng 2,8 triệu người(số liệu năm 2005). Hà Nội còn là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của Việt Nam, là đầu mối giao lưu chính với các vùng trong nước cũng như quốc tế. Trong khi đó, khu vực ngoại thành của thành phố có tốc độ đô thị hóa diễn ra khá cao, khu vực nội thành được mở rộng. Đây chính là những điều kiện thuận lợi thúc đẩy sự phát triển mọi mặt từ kinh tế đến chính trị, văn hóa, xã hội của Hà Nội. Bên cạnh những mặt thuận lợi thì địa bàn Hà Nội cũng gặp không ít khó khăn. Đó là ,dân cư của thành phố có thành phần khá phức tạp – với nhiều người ở các địa phương khác nhau đến học tập, làm ăn, sinh sống. Hơn nữa số dân này lại bao gồm nhiều hạng người với các tầng lớp khac nhau dẫn đến dễ sảy ra mâu thuân . Mặt khác, số dân này lại phân bố không đều, có mật độ tập trung lớn ở khu vực nội thành(trong khi diện tích khu vực này chỉ có 8287 km2, tức là chiếm khoảng 8.9% diện tích toàn thành phố) . Hơn thế nữa, do đặc điểm về địa lý cùng với mặt trái của cơ chế thị trường đã làm nảy sinh những vấn đề phức tạp như :Sự phân tầng xã hội diễn ra nhanh và ở diện rộng, chênh lệch mức sống giữa thành thị và nông thôn.Tình trạng thiếu việc làm kéo dài chưa có giải pháp hữu hiệu. Hiện đang còn hàng chục vạn người thiếu việc làm, để tồn tại họ phải làm nhiều việc để kiếm sống và bằng nhiều cách khác nhau.Phần lớn số lao động này là ở các tỉnh khác đến và họ không có chỗ ở ổn định ,thường kiếm sống hoặc lang thang ở các khu vực công cộng như ga tàu, bến xe, chợ và các trục đường giao thông, số người này dễ bị bọn tội phạm lôi kéo phạm tội. Trong những năm gần đây, trên địa bàn thành phố Hà Nội tình hình tội phạm diễn ra khá nghiêm trọng và phức tạp .Trung bình mỗi năm trên địa bàn thành phố Hà Nội xảy ra trên 590 vụ phạm tội. Cụ thể là năm 2005 Tòa án thành phố
4 Hà Nội mới thụ lý 591 vu và năm 2006 mới thụ lý 592 vụ . Như vậy tình hình tội phạm trên địa bàn thành phố có chiều hướng tăng lên . Theo số liệu của Tòa án thành phố Hà Nội thì năm 2005 mới thụ lý 65 và năm 2006 mới thụ lý 70 vụ giết người như vậy số vụ án đã tăng lên đáng kể . Nhưng ngược lại với số vụ án mới thụ lý thì số bị cáo lại giam đi năm 2005 là 175 bị cáo phạm tội thì năm 2006 chỉ có 164 bị cáo phạm tội . Điều đó cho chúng ta thấy hiệu quả của nền pháp luật nước ta đã có bước tiến bộ ,trình độ hiểu biết pháp luật đã được nâng cao . Do đó chúng ta cần nâng cao công tác tuyên tryền phổ biến pháp luật chho nhân dân . So sánh vơi số vụ giết người ở các tỉnh khác và toàn quốc năm 2005 và năm 2006 ta thấy: Năm 2005 số vụ giết người ở Hà Nội là 65, năm 2006 là 70 . Năm 2005 số vụ giết người ở Hà Tây là 20 ,năm 2006 là 28 . Năm 2005 số vụ giết người ở Nam Định là 17, năm 2006 là 14 . Năm 2005 số vụ giết người trên cả nước là 1.271, năm 2006 là 1.485 . Như vậy Hà Nội vẫn là nơi có số vụ giết người cao nhất so với hai tỉnh còn lại . Năm 2005 số vụ giết người ở Hà Nội gấp 3,25 lần so với ở Hà Tây và gấp hơn 3,8 lần so với Nam Định . Qua đó cho chúng ta thấy mặc dù Hà Nội có diện tích không lớn nhưng số vụ giết người lại sẩy ra khá lớn so với các tỉnh khác chính vì vậy cần phải nghiên cứu và có những giải pháp phù hợp để ngăn ngừa và phòng chống . 1.1.2. CƠ CẤU CỦA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM GIẾT NGƯỜI THỰC HIỆN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TỪ NĂM 2005 ĐẾN NĂM 2006 . Những con số về các hành vi phạm tội và người phạm tội giết người ở trên địa bàn thành phố Hà Nội mới chỉ phản ánh các đặc điểm về lượng, về quy mô hay nói cách khác là những dấu hiệu bên ngoài mà chưa cho chúng ta biết những đặc trưng về của bên trong và tính chất của nó. Vì vậy, để nhận biết các đặc điểm về chất của tình hình tội phạm giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội, trước hết cần phải xác định những thông số về cơ cấu của tình hinh tội phạm giết người. Cơ cấu tội phạm giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội có những đặc thù riêngvà có những tiêu chí riêng để xác định cơ cấu của tình hình tội phạm đó. - Theo mối tương quan giữa tội giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội với tội phạm nói chung trên địa bàn thành phố Hà Nội. Năm 2005 có 65 vụ chiếm tỷ lệ 1,09% trong tổng số 591 vụ phạm tội. Năm 2006 có 70 vụ chiếm tỷ lệ 1,18% trong tổng số 592 vụ phạm tội. Qua đó cho chúng ta thấy so với số vụ phạm tội nói chung trên địa bàn thành phố Hà Nội thì số vụ phạm tội giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội cũng tăng, từ 1,09% đến 1,18% .Như vậy, nhìn chung có xu hướng tăng nhưng tăng không đáng kể chỉ 0,09%, không có sự đột biến . - Xác định theo tiêu chí địa bàn phạm tội. Nhìn chung số vụ án thường xẩy ra ở trung tâm thành phố, đặc biệt là ở các thị trấn, thị xã mới thành lập, ở các vùng nông thôn cách xa thành phố.
5 - Theo loại hình phạt Tòa án áp dụng cho tội phạm giết người. Theo số liệu kết quả xét xử các vụ án sơ thẩm của Tòa án thành phố Hà Nội thì số người phạm tội mà Tòa áp dụng án treo chiếm tỷ lệ khoảng 18%; tù có thời hạn chiếm tỷ lệ khoảng 68% trong đó tù dưới 7 năm chiếm tỷ lệ khoảng 18%, từ 7năm đến 15năm chiếm tỷ lệ khoảng 38%, từ 15 đến 20 năm chiếm tỷ lệ khoảng 13%; tù chung thân chiếm khoảng 7% ;tử hình chiếm khoảng 6% ;tù trên 20 năm chiếm 1%. Điều đó cho thấy số người phạm tội giết người bị áp dụng hình phạt tù có thời hạn chiếm tỷ lệ cao, trong đó tù từ 7 năm đến 15 năm chiếm tỷ lệ cao nhất 38% đã thể hiện mức độ nguy hiểm cho xã hội cao do hành vi phạm tội gây ra; bị áp dụng hình phạt chung tân 7%, tử hình 6% cho thấy mức độ phạm tội đặc biệt nguy hiểm . - Xác định theo đặc điểm nhân thân của tội phạm giết người . + Giới tính của chủ thể phạm tội giết người : Theo số liệu thống kê thì tỷ lệ nam giới phạm tội nhiều hơn nữ giới chiếm tỷ lệ khoảng 95% trong tổng số bị cáo phạm tội giết người, còn nữ giới chỉ chiếm 5%.Sở dĩ nam giới phạm tội giết người nhiều hơn nữ giới chủ yếu vì đặc điểm tâm sinh lý của nam giới . Họ thường nóng tính khả năng kiên nhẫn không giống như nữ giới, đặc biệt số nam giới hay sa đà vào rượu, bia làm cho họ cũng dễ bị kích động ,thiếu kiềm chế .Thêm vào đó, nam giới cũng thường muốn thể hiện sức mạnh của mình hoặc thích dùng vũ lựckhuất phục người khác nên họ dễ phạm tội giết người hơn nữ giới . Tuy vậy, vấn đề đặt ra là số vụ phạm tội giết người mà nữ giới thực hiện chủ yếu là trong những trường hợp do người chồng thường xuyên rượu chè, cờ bạc, đánh đập vợ dẫn đến “ tức nước vỡ bờ” hoặc do vợ chồng nghen tuông nhau dẫn đến hành vi giết chồng . +Theo độ tuổi chủ thể của tội giết người : Theo số liệu năm 2005 ,chúng ta thấy độ tuổi từ 16 đến dưới 18 phạm tội giết người là 13 người còn độ tuổi từ 18 đến 30 phạm tội giết người là 52 người gấp đến 4 lần so với độ tuổi từ 16 đến dưới 18 tuổi phạm tội giết người. Như vậy, thực tế độ tuổi dưới 18 do cuộc sống đang phụ thuộc vào gia đình, có sự quản lý giáo dục của nhà trường và cũng ít phát sinh mâu thuẫn hơn so với độ tuổi khác. Sở dĩ, họ vẫn thực hiện hành vi phạm tội giết người ở lứa tuổi này là do bị ảnh hưởng lôi kéo của các phần tử sấu, các tệ nạn xã hội thu hút, cũng có khi do hoàn cảnh gia đình của họ tạo nên . Còn tỷ lệ phạm tội nhiều nhất rơi vào độ tuổi từ 18 đến dưới 30 gấp tới 4 lần so với độ tuổi dưới 18 tuổi . Đây là lứa tuổi phải tự lập bước vào cuộc sống, trong quá trình đó có nhiều vấn đề phát sinh, mâu thuẫn và ở độ tuổi này vừa sung sức, vừa bốc đồng và hơn nữa sự kìm nén, chịu đựng cũng kém hơn so với độ tuổi khác . Mặt khác, bên cạnh đó còn có sự tác động của luồng văn hóa kích động bạo lực, sự quản lý lỏng lẻo của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, cho nên tỷ lệ phạm tội ở lứa tuổi này chiếm tỷ lệ cao . + Theo nghề nghiệp của chủ thể tội giết người cho thấy số bị cáo là công nhân, cán bộ công chức, học sinh sinh viên chiếm tỷ lệ ít hơn so với các chủ thể tội giết người là nhân dân lao động . Như vậy thành phần phạm tội giết người chiếm tỷ lệ cao nhất vẫn là nhân dân lao động . Bởi thực tiễn cho thấy phần lớn dân số
6 của Hà Nội có suất thân từ nông dân, do hiểu biết pháp luật còn hạn chế nên khi mâu thuẫn không được giải quyết kịp thời thì đối tượng và nạn nhân tự giải quyết với nhau bằng bạo lực mà cụ thể là thực hiện hành vi giết người là phổ biến . + Theo trình độ học vấn của người phạm tội giết người cho thấy số người phạm tội chưa biết chữ và có trình độ đại học, cao đẳng chiếm tỷ lệ ít hơn so với số người phạm tội có trình độ tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông . Như vậy, những đối tượng chưa biết chữ chủ yếu thuộc vào các gia đình không có cha, mẹ hoặc cha, mẹ đã chết hoặc đã ly hôn . Buộc họ phải sống lang thang, bụi đời không được học hành nên trở thành người phạm tội . Còn số người có trình độ tiểu học chủ yếu do điều kiện kinh tế gia đình khó khăn phải nghỉ học đi làm để kiếm sống giúp gia đình hoặc là đối tượng ham chơi bỏ học . Thường những đối tượng này cũng không có sự nhận thức được các vấn đề về chuẩn mực xã hội đòi hỏi, mặt khác gia đình vì khó khăn về kinh tế nên không có thời gian quan tâm chăm sóc con cái nên những đối tượng này dẫn đến con đường phạm tội . Tuy nhiên những đối tượng có trình độ trung học cơ sở lại chiếm tỷ lệ khá cao, tiếp đó là những đối rtượng có trình độ trung học phổ thông cũng chiếm tỷ lệ cao . Đó là những đối tượng đang ở lứa tuổi cố trình độ nhận thức chưa chín chắn đối với những sử sự của mình, cũng như nhận thức và hiểu biết pháp luật còn thấp kém nên dẫn đến hành vi phạm tội . Đây thật sự là điều đáng báo động trong tầng lớp thanh, thiếu niên đối với sự giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội, cho thấy sự xuống cấp trầm trọng về phẩm chất đạo đức của thế hệ trẻ . - Về nhân cách của đối tượng trước khi phạm tội . Theo số liệu mà em thu thập được thì số đối tượng có nhân cách tốt trước khi phạm tội luôn chiếm tỷ lệ cao nhất, tiếp đó là đến các đối tượng cờ bạc rượu che và các đối tượng côn đồ, hung hãn cũng chiếm tỷ lệ cao . Nhưng ngựoc lại thì số đối tượng có tiền án tiền sự và nghiện hút ma túy thì lại phạm tội ít hơn . Như vậy, số đối tượng trước khi phạm tội có nhân cách tốt, chưa có tiền án, tiền sự, không thuộc đối tượng côn đồ, hung hãn hay nghiện ma túy lại chiếm tỷ lệ cao nhất . Đó là do những người này có khả năng kiềm chế kém, khi phát sinh mâu thuẫn tức thời tự phát và hành động tấn công nạn nhân tức thì xảy ra . Tiếp theo, là các đối tượng liên quan đến rượu chè, cờ bạc và các đối tượng côn đồ hung hãn phạm tội cũng chiếm tỷ lệ cao . Riêng đối tượng nghiện ma túy có tiền án, tiền sự thì một mặt vừa bị quản lý và thực tế số này thường hoạt động phạm tội xâm phạm sở hữu, nếu thực hiện hành vi giết người thì chủ yếu là để cướp tài sản . . . Mặt khác, khi tiếp xúc với người có tiền án, tiền sự hoặc nghiện ma túy thì ý thức cảnh giác, ý thức nhường nhịn của họ cũng cao hơn . Do vậy, các đối tượng này phạm tội giết người có tỷ lệ thấp hơn, mặc dù nguy cơ tiềm ẩn tội phạm giết người lại là rất lớn vì thực tế số người nghiện ma túy trên địa bàn thành phố Hà Nội là khá cao .
7 1.2. NGUYÊN NHÂN CỦA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM GIẾT NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỪ NĂM 2005 ĐẾN NĂM 2006 . Khi nghiên cứu tình hình tội phạm giết người, chúng ta thấy nó được coi là một hiện tượng xã hội và cũng như các hiện tượng xã hội khác đều có quy luật vận động riêng của nó và thường xuyên bị chi phối bởi hoàn cảnh xã hội khách quan tác động đến . Do vậy, việc tìm ra những nguyên nhân của tình hình tội phạm giết người sẽ giúp chúng ta tìm ra được những giải pháp hữu hiệu trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm . Tội giết người chịu sự tác động của các nguyên nhân sau : Những nguyên nhân về kinh tế, xã hội ; Những nguyên nhân về văn hóa, giáo dục , tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật ; Những nguyên nhân về hoạt động quản lý trật tự xã hội . 1.2.1. Những nguyên nhân về kinh tế, xã hội . Trước hết, những tiêu cực của mặt trái nền kinh tế thị trường đã tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội, từ cơ chế quan liêu bao cấp, chuyển sang cơ chế thị trường dưới sự quản lý của Nhà Nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa đã tạo bước đột phá mới phát triển toàn diện trên các lĩnh vực . Nói chung trên địa bàn thành phố đời sống của nhân dân đã từng bước được nâng lên, cơ sở vật chất, giáo dục y tế . . . cũng ngày càng hoàn thiện hơn . Song, bên cạnh đó cũng như cả nước do thiếu sự chuẩn bị đầy đủ cho bước đổi mới này, chưa chú ý đến giáo dục rèn luyện phẩm chất đối với cán bộ nhân . Dẫn đến một số bộ phận cán bộ đảng viên, quần chúng thiếu tu dưỡng, phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ý thức tổ chức kỷ luật kém, sa sút đạo đức lối sống . Tình trạng này đã tác động trực tiếp vào tâm lý, lối sống ích kỷ, hẹp hòi của một số người, làm cho họ tha hóa biến chất, coi thường mạng sống của người khác . Đây là nguồn gốc làm phát sinh tội phạm, trong đó có tội phạm giết người . Đồng thời, mặt trái của cơ chế thị trường làm phát sinh nhiều mâu thuẫn gay gắt giữa con người với con người, nhất là trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, cạnh tranh địa bàn, cạnh tranh bảo kê, bao tiêu sản phẩm hàng hóa . Trong đó, có nhiều công ty, doanh nghiệp bị cạnh tranh không đứng vững dẫn đến phá sản, kéo theo nó là hàng loạt người rơi vào tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm trầm trọng . Trong số đó có nhiều người đã trở thành đối tượng hoặc nạn nhân trong các vụ giết người . Mặt khác, cơ chế thị trường cũng mở đường cho nhiều doanh nghiệp, nhiều người làm giàu, thu được lợi nhuận một cách chính đáng . Nhưng ngược lại cũng có nhiều người muốn làm giàu nhanh chóng nên đã bất chấp các quy định của pháp luật, phạm trù đạo đức, tình cảm của con người, thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt vốn gây ra mâu thuẫn gay gắt trong làm ăn buôn bán, dẫn đến mâu thuẫn và giải quyết mâu thuẫn bằng hành vi giết người . Có trường hợp dùng tiền để thuê bọn lưu manh chuyên nghiệp, côn đồ hung hãn, đâm thuê chém mướn người khác nhằm mục đích cạnh tranh, đe dọa hoặc chém giết với động cơ trả thù .
8 Sự phát triển và phân tầng xã hội diễn ra nhanh chóng, đó là sự phân hóa giàu nghèo . Bên cạnh những người giàu xuất hiện ngày càng nhiều, thì có bộ phận dân cư nhất là tầng lớp nông dân lao động và những người từ các nơi đổ về để kiếm sống mà không có nghề nghiệp ổn định phần lớn họ cũng có xuất thân từ nông nghiệp . Bởi vậy để tránh khỏi đói nghèo và duy trì cuộc sống nên nhìn chung các tầng lớp này rất cần cù và đặc biệt tôn trọng thành quả lao động . Vì vậy trong cơ chế thị trường sự cạnh tranh trong lao đọng, sản xuất kinh doanh người dân thường coi thành quả lao động là mồ hôi, nước mắt, thậm chí là cả xương máu của họ . Cho nên, họ sẵn sàng bảo vệ thành quả lao động của mình bằng bạo lực đối với hành vi xâm phạm quyền lợi chính đáng của họ . . . đây là nguyên nhân chính trong các vụ giết người do mâu thuẫn mà nạn nhân là người có lỗi như do nợ nần dây dưa, do nạn nhân lừa đảo chiếm đoạt tài sản . Thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước với nền kinh tế mở cho nên Hà Nội đã có nhiều khu công nghiệp lớn và nhiều dự án mọc lên làm cho đất nông nghiệp ngày càng bị thu hep dẫn đến nhiều vấn đề bức súc, nan giải như việc giải quyết việc làm cho nhân dân sau khi thu hồi đất , định hướng phát triển cho khu vực bị thu hồi . . . Nếu giải quyết không tốt sẽ gây ra nhiều vấn đề đó là làm cho nhân dân xuất hiện tình trạng giàu sổi, thất nghiệp sau một thời gian khi hết tiền, tệ nạn xã hội nảy sinh khi giàu đột ngột, sự chênh lệch giàu nghèo quá lớn giữa các vùng trong thành phố .Đặc biiệt phải kể đến ở đây là các tệ nạn ma túy, mại dâm phát triển đã cướp đi nhân cách đối tượng, khiến họ đến con đường phạm tội bằng hành vi giết người . Cùng với tệ nạn ma túy, mại dâm thì tệ nạn cờ bạc đã làm cho nhiều gia đình tan nát và kéo theo là hành vi phạm tội giết người kể cả người thân, những người quen biết của mình để có tiền đánh bạc hay để bù vào khoản tiền mà mình đã đánh bạc bị thua hoặc giết người do mâu thuẫn giữa các bên đánh bạc với nhau . Tóm lại, yếu tố kinh tế xã hội – yếu tố cơ sở hạ tầng quyết định pháp luật – yếu tố của kiến trúc thượng tầng . Nói cách khác, chế độ kinh tế xã hội là cơ sở của pháp luật . Vì vậy, để công tác đấu tranh phòng chống tội phạm nói chung và giết người nói riêng đạt được những thành tựu nhất định chúng ta khôg thể coi nhẹ giải pháp trong lĩnh vực kinh tế xã hội . 1..2.2. Những nguyên nhân về văn hóa, giáo dục và tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật . Mặt trái của cơ chế thị trường không những tác động ảnh hưởng tiêu cực đối với kinh tế xã hội mà còn trên lĩnh vực văn hóa, đã gây nên mối quan tâm, lo lắng cho gia đình, nhà trường và xã hội . Đó là sự xuống cấp nghiêm trọng của đạo đức dẫn đến thay đổi về nhận thức, suy nghĩ thực dụng là sự khủng hoảng giữa các thế hệ ông bà, cha mẹ, con cháu . Những năm gần đây, số vụ phạm tội giết người gia tăng, điều đáng báo động là giữa người phạm tội và nạn nhân có mối quan hệ thân thích ruột thịt với nhau : con giết cha mẹ, cha giết con, cháu giết ông bà, anh chị em giết nhau .Rồi các vụ giết người xảy ra do mâu thuẫn giữa những người hàng xóm láng riềng với nhau, giữa một bộ phận dân cư xóm
9 này với xóm khác gây mất đoàn kết trong nội bộ, tình làng nghĩa xóm ngày càng bị mai một dần di . Nguyên nhân sâu xa là do sự xuống cấp về văn hóa, hầu hết đối tượng phạm tội cũng như nạn nhân trong các vụ án giết người này do sự hiểu biết về pháp luật, có trình độ văn hóa thấp kém chua biết chữ chiếm tỷ lệ khá cao hay mới chỉ học đến bậc tiểu học, trung học cơ sở chiến tỷ lệ cao nhất, trung học phổ thông cũng chiếm tỷ lệ không nhỏ, còn chiếm tỷ lệ ít nhất là những người có trình độ đại học và cao đẳng . Ngoài ra trong lĩnh vực dịch vụ văn hóa hiện nay trên địa bàn thành phố Hà nội vẫn còn nhiều loại hình dịch vụ chưa chấp hành đúng quy định của pháp luật. Nhiều cử hàng dịch vụ không có đăng ký kinh doanh mà vẫn ngang nhiên hoạt động như :dịch vụ băng, đĩa hình; dịch vụ Internet . . . Đối với dịch vụ băng, đĩa hình không có tem quản lý, nhiều băng đĩa hình có nội dung lồng ghép các hình ảnh bạo lực, có nội dung kích dục . Ngoài ra trnog lĩnh vực Internet hầu hết vi phạm chủ yếu là thiếu quy định cụ thể của chủ sở hữu cơ sở đối với phòng máy vẫn còn lưu hành hoặc để cho khách hàng truy cập nội dung thông tin xấu mang tính bạo lực, kích dục qua mạng . Điều đó đã tác động ảnh hưởng đến lối sống, đạo đức của một số bộ phận quần chúng, nhất là tầng lớp trẻ học sinh, sinh viên . Từ động cơ tò mò, thích chuyện lạ, thích cảm giác mạnh đã dẫn tới nhiều trường hợp phạm tội giết người bằng bạo lực; giết người hiếp dâm, giết người cướp tài sản . . . Mặt khác cho thấy sự xuống cấp về văn hóa hiện nay là:Tư tưởng của đa số người dân đều “đèn nhà ai nhà nấy rạng” , “tinh thần tương thân tương ái” giúp đỡ nhau khi “tối lửa tắt đèn” đã bị mai một dần đi . Nhiều người có thái độ bàng quang, thờ ơ khi thấy tính mạng, sức khỏe của người khác đang bị xâm phạm nhưng không can thiệp . Như vậy, cách sử lý đó đã tạo điều kiện cho tội phạm thực hiện hành vi phạm tội ngày một nhiều hơn, trắng trợn hơn . Bên cạnh nguyên nhân về văn hóa thì nguyên nhân về giáo dục cũng là một vấn đề cần phải quan tâm . Thực tế trên địa bàn thành phố Hà Nội những năm gần đây, vấn đề giáo dục con cái trong nhiều gia đình chưa được chú trọng, phần lớn các bậc phụ huynh hiện nay, do làm ăn kinh tế nên ít quan tâm đến con cái, còn có ý “khoán trắng” việc giáo dục con cái cho nhà trường . Mặt khác, do điều kiện kinh tế của gia đình còn gặp khó khăn cũng như nghề nghiệp của cha, mẹ có ảnh hưởng tới sự quan tâm, chăm sóc, giáo dục con cái . Hầu hết các em học sinh hư hỏng phạm tội đều rơi vào hoàn cảnh gia đình cha mẹ có nghề nghiệp không ổn định hoặc làm nghề tự do buôn bán, nông dân . Các bậc cha, mẹ phải bươn trải với cuộc sống đầu tắt mặt tối không có đủ thời gian, điêù kiện chăm sóc, giáo dục con cái . Nên khi con cái có những biểu hiện xấu, cha mẹ không kịp thời phát hiện để uốn nắn, giáo dục . Ngoài ra, sự ảnh hưởng không tốt đến nhân cách của các con trong gia đình là do sự không gương mẫu của cha mẹ hoặc những người lớn trong gia đình . Như có lối sống không lành mạnh về đạo đức, bố hoặc mẹ hoặc cả hai có hành vi
10 ngoại tình bỏ bê gia đình, đánh chửi nhau . Những biểu hiện đó đã gây cho con cái những mặc cảm tội lỗi hoặc chúng có thể học những lối sống xấu, sự gian trá, lừa lọc . . . Hoặc đó là sự đối xử thô bạo, quá khắt khe tàn ác, thậm chí mang tính chất hành hạ của những người trong gia đình cũng có thể làm ảnh hưởng đến hành vi phạm tội . Xã hội hóa là một quá trình liên tục, sau gia đình thì nhà trườnhg là môi trường xã hội thứ hai giữ vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện và phát triển nhân cách . Trên địa bàn thành phố Hà Nội trong những năm gần đây trong bối cảnh chung của nền giáo dục Việt Nam – một nền giáo dục đang có nguy cơ xuống cấp trầm trọng . Những yếu tố được coi là quyết định đến chất lượng giáo dục gồm điều kiện vật chất, tổ chức quản lý , phương pháp giảng dậy, sách giáo khoa . . . Thế nhưng các hiện tượng trong giáo dục đang trở nên bức xúc, gây nên lo lắng trong xã hội hiện nay lại có mối quan hệ chặt chẽ với những yếu tố này, đó là : Việc học thêm, dạy thêm tràn lan, hiện tượng “học giả bằng thật” đang xảy ra tương đối phổ biến, tuyển sinh nặng nề, căng thẳng, các chương trình học tập quá nặng đối với học sinh, thành tích trong giáo dục đang trở thành căn bệnh . Những bất cập của hệ thống giáo dục hiện nay đã làm hạn chế vai trò của nhà trường trong việc phòng chống tội phạm nói chung, tội giết người nói riêng . Một số chế độ học tập buộc phải học thêm ngoài giờ rất nhiều, phải đóng một số khoản tốn kém ngoài quy định khiến cho rất nhiều gia đình gặp nhiều hoàn cảnh khó khăn, không có điều kiện cho con cái đến trường hoặc bắt buộc phải bỏ học giữa chừng . Các em không được đến trường, không có kiến thức, một số phải tham gia lao động phụ giúp cha mẹ, nhưng số khác lại lang thang chơi bời lêu lổng rất dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tiêu cực dẫn đến hư hỏng và phạm tội . Nguyên nhân khác từ phía nhà trường ảnh hưởng không tốt đến đời sống học sinh, sinh viên đó là hiện nay một số giáo viên có lối sống, thái độ nghề nghiệp không đúng, chạy theo thành tích, vật chất . Điều này, khiến cho học sinh, sinh viên chán nản không muốn học tập vì thấy có sự mâu thuẫn giữa nhũng điều học trên lớp với nhân cách thầy, cô . Bởi thực tế, có nhiều thầy cô có liên quan đến tệ nạn xã hội như nghiện ma túy, cờ bạc, rượu chè . . . Thêm vào đó phải kể đến là nội dung môn học giáo dục công dân trong các trường hiện nay không phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý ở độ tuổi nhân cách thì môn học này chỉ trang bị kiến thức về tính vật chất của thế giới, sự phát triển của tự nhiên . . . Còn các kiến thức về pháp luật chỉ được đưa vào chương trình lớp 12 với các kiến thức nội dung dàn trải của cả 4 năm đại học như : Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, luật nhà nước và hiến pháp 1992 ... Vấn đề giáo viên giảng dạy cũng có nhiều bất cập, hiện nay chủ yếu là kiêm nhiệm, chưa được đào tạo về pháp luật mà chỉ được đào tạo qua các khóa chính trị ở các trường sư phạm . Nguyên nhân tiếp theo phải kể đến là biện pháp thắt chặt mối liên hệ giữa nhà trường và gia đình chưa được quan tâm chú trọng còng lỏng lẻo, hình thức . Thực tế có nhiều em bỏ học giao du với bạn bè xấu trong thời gian dài mà gia
11 đình không hề hay biết dẫn đến nhiều hành vi lệch lạc và rất dễ đi vào con đường phạm tội . Ngoài ra, hiện nay cơ sở vật chất kỹ thuật trường lớp ở ngoại thành thành phố đang xuống cấp trầm trọng đe dọa đến tính mạng các em . Môi trường thứ ba có ảnh hưởng tới sự phát triển và nhân cách con người đó là môi trường xã hội, là sự tác động của các tổ chức đoàn thể đến cá nhân . Trong những năm gần đây, vai trò giáo dục của các tổ chức xã hội đặc biệt là đoàn thanh niên, đội thiếu niên còn nhiều hạn chế, chưa thu hút được đông đảo thanh thiếu niên tham gia vào các hoạt động của tổ chức mình, chưa quan tâm đến các em có khuyết điểm hoặc vi phạm pháp luật, không kịp thời uốn nắn, nhắc nhở các em sửa chữa sai lầm nên đã hình thành trong các em “thói quen” phạm pháp . Một thực tế cho thấy là đa số thanh thiếu niên phạm tội thường không tham gia một tổ chức xã hội nào, ảnh hưởng của tổ chức đoàn đội đối với họ là mờ nhạt và không thường xuyên . Chính vì họ không được giáo dục đạo đức và lối sống, pháp luật, không được thu hút vào các sân chơi lành mạnh nên đã sử dụng thời gian dỗi một cách vô ích, đễ bị kích động, lôi kéo và dẫn đến phạm tội . Hiện nay, công tác giáo dục cảm hóa thanh thiếu niên chậm tiến phạm pháp của các tổ chức đoàn, hội, đội tuy được quan tâm song hiệu quả chưa cao vì đối tượng có quá khứ lầm lỗi là đối tượng đặc thù nhất, nhạy cảm nhất và cũng dễ mắc sai xót nhất, không chỉ đòi hỏi sự nhiệt tình , tâm huyết của các tổ chức mà quan trọng hơn là phương pháp giáo dục phù hợp để từng cá nhân tự thay đổi những thiếu sót sai lệch trong suy nghĩ và hành động của mình . Ngoài nguyên nhân điều kiện về văn hóa , giáo dục thì công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cũng còn nhiều hạn chế, chưa thường xuyên, sâu rộng, không có hiệu quả đối với từng địa bàn cụ thể và đối với từng loại đối tượng . Vì vậy chưa chuyển biến và chưa nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của một số bộ phận quần chúng nhân dân . Đối với từng địa phương trong năm qua công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật chưa thực sự chú trọng nhất là ở các vùng ngoại thành, ven đô cách xa trung tâm thành phố . Trong những năm gần đây việc phủ sóng các kênh thông tin chưa đáp ứng, chưa phát huy được tác dụng . Vẫn còn nhiều xã chưa có loa truyền thanh, truyền hình huyện chưa thể phủ sóng hết toàn bộ . Do vậy, hình thức phổ biến pháp luật trên các thông tin còn nhiều hạn chế . Đối với công tác hoạt động trợ giúp pháp lý :Việc trợ giúp pháp lý cho nhân dân các huyện ngoại thành chủ yếu do cộng tác viên thường trực trợ giúp pháp lý của tổ chức trợ giúp lưu động tại các quận huyện, còn ở các xã số lượng cộng tác viên còn ít nên, tỉ lệ người dân được trợ giúp pháp lý vẫn còn thấp . Hình thức tuyên truyền phổ biến pháp luật qua việc tổ chức hội nghị cho cán bộ chủ chốt các cấp : Không được thường xuyên vì do hoàn cảnh điều kiện sinh sống, chế độ đãi ngộ cán bộ chưa hợp lý, trình độ của cán bộ tuyên truyền còn hạn chế . . .
12 Việc phát hành bản tin và các tài liệu pháp luật chưa phát huy hết hiệu quả chủ yếu mới chỉ đến ủy ban nhân dân xã còn ở các thôn có nhiều nơi vẫn chưa có điều kiện tiếp cận, hoặc có được tiếp cận nhưng với số lượng ít ỏi . Về việc xây dựng tủ sách pháp luật : Tuy hiện nay 100% các xã có tủ sách pháp luật, nhưng việc khai thác hiệu quả tủ sách còn kém . Mục tiêu của Bộ Tư pháp là tủ sách của mỗi xã có từ 150 – 250 đầu sách với 4 loại sách . Nhưng hiện nay tủ sách ở các xã ngoại thành mới có tối thiểu trên 20 đầu sách/ tủ; còn tối đa vẫn chưa quá 150 đầu sách / tủ, việc đọc sách, báo pháp luật chưa thành ý thức, nề nếp trong nhân dân . Ngoài ra ở nhiều thôn, xã thuộc huyện ngoại thành đã có tổ hòa giải gồm từ 3 – 5 thành viên . Nhưng trình độ chuyên môn cũng như kỹ thuật nghiệp vụ của đội ngũ này còn nhiều hạn chế . Mặt khác công tác hòa giải tuy được chú trọng song hoạt động hòa giải nhiều khi chưa được kịp thời, thiếu tính kiên trì trong thuyết phục vận động . Nên việc hòa giải không thành, các mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân không được giải quyết một cách triệt để, hòa giải không thấu tình đạt lý dẫn đến mâu thuẫn ngày càng gay gắt, dễ xảy ra hành vi giết nguười . Thêm vào đó, là đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên hiện nay các huyện ngoại thành còn thiếu về số lượng và kém về chất lượng . Đội ngũ cán bộ tư pháp vẫn còn thiếu đặc biệt là những người có trình độ chuyên môn . Bên cạnh đó, việc tuyên truyền phổ biến, giáo dục đối với từng đối tượng cũng còn nhiều hạn chế . Đối tượng tuyên truyền phần lớn là tập trung vào cán bộ cơ sở và nhân dân mà chưa tập trung nhiều vào các đối tượng có nguy cơ phạm tội cao như học sinh, sinh viên, thanh niên; nhóm đối tượng có tiền án, tiền sự, nhóm đối tượng có liên quan tới các tệ nạn xã hội như cờ bạc, rượu chè, mại dâm, ma tuy cũng chưa triển khai việc tuyền phổ biến; giáo dục pháp luật đến tận từng người dân nhất là các xã ngoại thành cách xa thành phố . 1.2.3. Những nguyên nhân về hoạt động quản lý trật tự xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội . Có thể nói rằng cơ chế tập trung quan liêu bao cấp đã làm cho hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước mang tính hành chính tập trung hóa cao độ, bộ máy này quản lý quan liêu nặng nề . Do vậy, khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, với cơ chế thị trường thì các sơ hở, thiếu sót trong quản lý nhà nước đã được bộc lộ . Nhiều lĩnh vực quản lý nhà nước bị buông lỏng, chính vì vậy mà việc kỷ cương đang là nguyên nhân cho tội phạm nói chung, tội giết người nói riêng phát sinh và tồn tại . Trên địa bàn thành phố Hà Nội, do sự tác động về kinh tế xã hội trong đó có vấn đề lao động việc làm là vấn đề nan giải . Trong những năm gần đây hiện tượng di dân tự do ngày một gia tăng, số dân chủ yếu từ nông thôn ra thành phố hoặc ỏ một số tỉnh khác đến Hà Nội tạm thời làm ăn sinh sống . . . nên các công tác quản lý nhân khẩu, hộ khẩu gặp không ít khó khăn . Trường hợp đăng ký hộ khẩu nơi này nhưng lại ở nơi khác hoặc không đăng ký hộ khẩu xảy ra rất nhiều. Tình trạng thanh thiếu niên bỏ nhà đi thuê nhà để ở và hoạt động phạm tội gia
13 tăng gây khó khăn cho công tác phòng chống tội phạm giết người đặc biệt là ở khu vục trung tâm thành phố . Ngoài ra, sự quản lý, giám sát những đối tượng xấu nhất là những đối tượng đã có tiền án, tiền sự, số đối tượng mãn hạn tù, số được đặc xá, số côn đồ hung hãn ở địa bàn dân cư chưa thường xuyên vẫn còn thiếu sót, sơ hở . Một số là số đối tượng nằm trong diện quản lý cũng chưa được điểm danh, kiểm diện một cách thường xuyên, chưa có nội dung giáo dục một cách cụ thể, chủ yếu mới hô hào chung . Vì vậy, nhiều lúc chúng ngang nhiên hoạt động mọi lúc, mọi nơi trong cộng đồng dân cư từ sinh hoạt bê tha và nhân cách xấu xa làm phát sinh mâu thuẫn, dẫn đến gây rối trật tự công cộng hoặc thực hiện hành vi giết người . Cùng với số này, đối tượng truy nã đang lẩn trốn cũng còn đang ở ngoài xã hội, trong đó có loại đối tượng truy nã đặc biệt nguy hiểm, nguy hiểm, phạm tội giết người đang sống chui lủi, trốn tránh pháp luật, không có việc làm và các điều kiện để duy trì cuộc sống . Vì vậy, phần lớn là vừa trốn tránh, vừa tiếp tục phạm tội kể cả đâm thuê chém mướn gây án mạng, nhưng chưa kịp bắt giữ, số lượng đầu vào đối tượng truy nã chưa giảm bởi lẽ lực lượng chuyên trách còn mỏng, thiếu những phương tiện và điều kiện cần thiết thu thập thông tin về tội phạm giết người từ quần chúng nhân dân . Bên cạnh đó, các hoạt động tuần tra kiểm soát ở các tuyến, địa bàn trọng điểm nhất là những nơi công cộng, các khu tập thể là những nơi thường phát sinh mâu thẫn trong sinh hoạt không thường xuyên . Sự quản lý các đối tượng rượu chè, cờ bạc, ma túy, số thanh niên tụ tập, số đối tượng có nguy cơ cao phạm tội giết người do mâu thuẫn vẫn còn yếu kém, nhiều nơi hoạt động của tổ bảo vệ dân phố, tổ an ninh nhân dân, tổ tự quản chỉ hoạt động hình thức . Thêm vào đó lực lượng cảnh sát khu vực, công an phụ trách xã về an ninh trật tự, cảnh sát điều tra, cảnh sát cơ động chưa chú trọng đến công tác tuần tra kiểm soát để phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực ở địa bàn công cộng . Mặt khác, công tác quản lý thu hồi vũ khí, vật liệu nổ còn nhiều yếu kém . Sau những năm chiến tranh vũ khí, vật liệu nổ vẫn còn một số nằm lại ở trong nhân dân, việc quản lý vũ khí, vật liệu nổ trong một số cán bộ nhân viên nhà nước, cơ quan doanh nghiệp, đơn vị lực lượng vũ trang còn lỏng lẻo, thiếu chặt chẽ, tùy tiện cho nên vũ khí, vật liệu nổ bị mất mát, thất lạc dẫn đến việc mua bán , tàng trữ trái phép còn xảy ra phổ biến . Đây là nguồn cung cấp phương tiện, vũ khí cho tội phạm hoạt động gây án nói chung, tội pham giết người nói riêng . Tình trạng sản xuất súng săn, súng kíp, mìn, lựu đạn, thuốc nổ và các loại vũ khí thô sơ khác như kiếm, côn, cung, nỏ . . . để phục vụ cho hoạt động săn bắn, bảo vệ cuộc sống nhất là các xã gần rừng, sông . Những thiếu sót này thường tạo điều kiện cho tội phạm lợi dụng để lấy làm công cụ gây án . Những năm gần đây trên địa bàn thành phố hà nội vẫn chưa có sự kết hợp chặt chẽ giữa công tác đấu tranh phòng chống tội phạm hình sự với đấu tranh bài
14 trừ tệ nạn xã hội . Đặc biệt là chưa giải quyết kịp thời, dứt điểm các tranh chấp, mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân dẫn đến xảy ra những hành vi giết người. Từ những nguyên nhân trên vấn đề đặt ra hết sức cấp bách là cần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an ninh trật tự . Đó là nhiệm vụ của tất cả các ngành, các cấp cần phải phối hợp chặt chẽ hơn và có tinh thần trách nhiệm cao hơn nữa mới có thể dần dần hạn chế và tiến tới đẩy lùi những nguyên nhân làm phát sinh tội giết người .
15 CHƯƠNG 2 NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG CÓ HIỆU QUẢ TỘI GIẾT NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI . 2.1.Những giải pháp về kinh tế, xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội . Trong những năm qua, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, chúng ta đã chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường . Ngoài những thành tựu đạt được, nền kinh tế thị trường cũng làm nảy sinh nhiều vấn đề xã hội phức tạp . Trong khi đó quan hệ kinh tế lại đóng vai trò quýêt định để giải quyết các vấn đề khác trong xã hội . Tội giết người cũng là một vấn đề xã hội nên cần phải được giải quyết bằng giải pháp kinh tế – xã hội . Để giải quyết tốt vấn đề này, nhằm loại bỏ những nguyên nhân về kinh tế, xã hội dẫn đến hành vi phạm tội giết người, chúng ta cần phải chú trọng các nhiệm vụ sau : Tăng cường ổn định và phát triển kinh tế : với vị trí địa lý thuận lợi vừa là thủ đô của cả nước vừa là nơi có truyền thống lâu đời của nền văn hóa lúa nước nên người dân rất cần cù, chịu khó . Đó là những điều kiện hết sức thuận lợi để phát triển kinh tế . Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, nền kinh tế Hà Nội vẫn chưa phát huy được hết những tiềm năng sẵn có của mình để sứng đáng là thủ đô của cả nước . Để có thể đưa nền kinh tế ổn định và phát triển cao hơn, cần phải đổi mới triệt để cơ chế quản lý nền kinh tế, tăng cường mở rộng hợp tác kinh tế với các tỉnh trong nước cũng như với các nước trong khu vực và kêu gọi đầu tư nước ngoài .Cần cải tiến, cắt bớt các thủ tục hành chính rườm rà, tạo điều kiện để các thành phần kinh tế yên tâm đầu tư ổn định, lâu dài, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho các doanh nghiệp, các thành phần kinh tế . Đối với những đối tượng vi phạm cạnh tranh không lành mạnh, lừa đảo chiếm đoạt tài sản ... cần phải có biện pháp sử lý nghiêm minh, đồng thời khuyến khích nhân dân làm giàu hợp pháp . Đặc biệt, trong những năm qua, tình trạng “chảy máu chất sám” đang là vấn đề nhức nhối đối với đất nước và cũng như ở Hà Nội . Rất nhiều con em của Hà Nôi sau khi được học tập, đào tạo tại các trường Đại học, cao đẳng . . . ở trong và ngoài nước nhưng vì nhiều lý do mà không trở về phục vụ quê hương . Vì vậy, Uỷ ban nhân dân thành phố cần có chế độ khuyến khích cụ thể để thu hút nhân tài, tạo điều kiện thuận lợi để họ có thể cống hiến được nhiều nhất cho sự phát triển kinh tế của thành phố cũng như của đất nước mình . Đây cũng là
16 một nhân tố khá quan trọng để đưa thành phố nhanh chóng thực hiện được công nghiệp hóa – hiện đai hóa và tạo tiền đề cho công tác đấu tranh phòng chống tội phạm nói chung, tội giết người nói riêng đạt hiệu quả tốt hơn . Giải quyết tốt việc làm cho người lao động : chúng ta không thể khẳng định rằng con người cứ thất nghiệp, không có việc làm sẽ dẫn đến con đường phạm tội . Nhưng thực tế đã chứng minh một số bộ phận tội phạm không có việc làm, thất nghiệp, nghèo đói là nguyên nhân cơ bản đẩy người lao động đến các hành vi phạm tội . Do vậy, vấn đề đưa ra các giải pháp để đấu tranh phòng chống tội phạm đạt hiệu quả không thể không nói tới vấn đề giải quyết tốt việc làm cho người lao động . Hà Nội là thành phố có điều kiện tự nhiên và xã hội rất thuận lợi để phát triển kinh tế . Tuy nhiên, trong nhiều năm qua do chưa được đầu tư đúng mức nên chúng ta chưa khai thác hết được những tiềm năng sẵn có của mình . Với số dân gần 3 triệu người và tỷ lệ tăng dân số còn cao, tình trạng thừa nhân lực lao động đang trở thành vấn đề bức súc . Do thiếu việc làm, rất nhiều người phải rời bỏ quê hương ra thành phố, đi các tỉnh khác, ra nước ngoài, lang thang ở các trục đường giao thông, ga tàu, bến chợ cũng nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp . Do vậy, ở Hà Nội để giảm thiểu đối tượng thất nghiệp cần mở thêm các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố để tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập nhất lá các vùng nông thôn, các nông dân từ nơi khác đến đây để kiếm sống . Ngoài ra, để tạo công ăn việc làm cho người lao động, các cấp, các nghành trong tỉnh cần tập trung đến việc đào tạo, nâng cao tay nghề cho người lao động, cần phải mở thêm nhiều trường dạy nghề, tạo công ăn việc làm tại chỗ bằng hình thức vừa học vừa làm, đi đôi với việc xuất khẩu lao động sang làm việc tại nước ngoài khi tay nghề đã đạt tiêu chuẩn . Đầu tư và quản lý tốt hơn nữa hoạt động của các trung tâm hướng nghiệp và giới thiệu việc làm, các trung tâm này cần phải phù hợp với mọi đối tượng lao động trong xã hội . Đồng thời, phải tập trung phát triển sản xuất kinh doanh, khai thác những tiềm năng sẵn có ở địa phương . Bên cạnh đó cần tổ chức thực hiện các chủ trương khuyến nông, khuyến ngư, tạo việc làm tại chỗ . Cũng như mở rộng các khu du lịch, nghỉ mát và khôi phục lại các khu di tích lịch sử, lễ hội truyền thống nhằm thu hút khách du lịch vào Hà Nội, từ đó tạo việc làm cho người lao động trong thành phố . Cùng với việc duy trì, phát triển các doanh nghiệp nhà nước, cần có chính sách ưu đãi hơn cho các doanh nghiệp tư nhân, cơ sở sản xuất vừa và nhỏ nhằm thu hút và điều hòa lực lượng lao động giữa các địa phương, tạo điều kiện thụân lợi cho học sinh , sinh viên mới ra trường được phục vụ địa phương được tốt hơn Bên cạnh đó, cũng cần tập hợp, lôi cuốn những cá nhân sống buông thả, lười lao động bằng thu nhập của những người tham gia lao động và có biện pháp phù hợp làm cho họ hiểu và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ lao động của mình . Đối với những đối tượng liên quan đến tệ nạn xã hội như ma túy, rượu chè, cờ bạc, mại dâm trước hết cần sử dụng các biện pháp trấn áp, giáo dục tích cực tuyên truyền phổ biến để mỗi cá nhân, gia đình và xã hội thấy rõ được trách
17 nhiệm của mình trong công tác phòng, chống những tệ nạn này . Tạo điều kiện vật chất để xây dựng cơ sở hạ tầng, các cơ sở cai nghiện, các khu kinh doanh giải trí ,tạo điều kiện để nhân dân có thể quản lý , phê bình hoặc tố giác đối tượng tham gia các tệ nạn này . Mặt khác, những đối tượng sau khi mãn hạn tù hoặc đã cai nghiện ,chúng ta cần ưu tiên tạo điều kiện về việc làm để họ có cơ hội tái hòa nhập với cộng đồng . Đó là một trong những biện pháp hữu hiệu nhằm ngăn chặn từ xa tội phạm giết người.Ngoài ra,cần tăng cường và củng cố cơ chế hòa giải ở cơ sở,trong cộng đồng dân cư .Cần đi sâu đi sát từng đối tượng cụ thể để từ đó nắm rõ tình hình mâu thuẫn phát sinh và có phương pháp hòa giải kịp thơì ,nhanh chóng . Cần đầu tư hơn nữa về kinh phí ,số lượng ,chất lượng, có cơ chế khen thưởng và kỷ luật phù hợp ,tạo nên sự nhiệt huyết trong công việc của hòa giải viên ở cơ sở, góp phần tích cực vào công tác hòa giải, đảm bảo hoạt động của tổ hòa giải đạt hiệu quả thiết thực. 2.2.Những giải pháp về văn hóa ,giáo dục và tuyên truyền ,phổ biến ,giáo dục pháp luật. Trong những năm qua, nghiên cứu về tình hình tội phạm giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội cho thấy sự xuống cấp trầm trọng về đạo đức, truyền thống của các gia đình, dòng họ, làng xóm, quê hương . Sự xâm nhập của các tệ nạn xã hội, ảnh hưởng du nhập của lối sống phương tây đã dẫn tới sự xuống cấp về văn hóa giáo dục trên địa bàn thành phố . Do vậy, việc làm trước mắt cần phải có giải pháp trên lĩnh vực văn hoá, đó là đẩy mạnh phong trào xây dựng gia đình văn hóa ,nếp sống văn hóa ở cộng đồng dân cư và để đẩy lùi tệ nạn xã hội . Xây dựng gia đình văn hóa, thực hiện nếp sống văn hóa là hành lang bảo vệ hạnh phúc bền vững cho gia đình . Nhiều gia đình văn hóa sẽ hình thành khối, xóm, làng, xã văn hóa sẽ tạo môi trường lành mạnh đảm bảo cuộc sống bình yên cho mọi người . Xây dựng gia đình văn hóa là trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi công dân và các cấp chính quyền đặc biệt là cấp xã, thôn ,xóm, làng, khối phố . Muốn vậy, trước hết mỗi gia đình phải tạo điều kiện và quan tâm tới sự phát triển, trưởng thành của các thành viên trong gia đình , nhất là con cái phải quản lý chặt chẽ với tinh thần “tiên học lễ, hậu học văn”, giáo dục con em về đạo đức, lễ phép, tác phong, phẩm hạnh sau đó mới học để nâng cao trình độ văn hóa . Bên cạnh đó cần phải hướng gia đình về truyền thống đạo lý ,tình cảm, đoàn kết yêu thương đùm bọc lẫn nhau và ý thức tuân thủ pháp luật, các qui ước, hương ước của làng xã, quê hương . Tôn trọng tình làng nghĩa xóm thấm nhuầm sâu sắc châm ngôn “bán anh em xa, mua láng giềng gần”, xây dựng mối quan hệ làng xóm láng giềng gắn bó, tránh xích mích, mâu thuẫn không đáng có dẫn đến mâu thuẫn xung đột gay gắt dễ phát sinh các hành vi phạm tội giết người . Đồng thời ,nâng cao ý thức tự quản, tự phòng tránh các va chạm nhỏ và các hành vi liên quan đến tội phạm, tệ nạn xã hội để chúng không xâm nhập vào bản thân , gia đình và dòng họ . Đối với cộng đồng phải thường xuyên phát động tốt các phong trào như “ ông bà ,cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền”, phong trào “nuôi con khỏe , dạy con ngoan”, phong trào “quản lý ,giáo dục, giúp đỡ những người lầm lỗi tại cộng đồng ,dân cư” mà điểm đến là đạt tiêu chuẩn khối , xóm ,
18 làng, bản , gia đình văn hóa . Xây dựng khối đoàn kết toàn dân và phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc . Vấn đề đấu tranh phòng chống tội phạm giết người chủ yếu là giết người do mâu thuẫn thì vấn đề văn hóa ứng xử có ý nghĩa vô cùng quan trọng . Hãy xử sự với nhau bằng tình cảm giữa con người với con người , loại bỏ tư tưởng “lấy thân đè người”, , hành động xử sự thô bạo , tục tĩu , gây bức xúc cho người khác hoặc cố tình gây thiệt hại cho tính mạng , sức khỏe người khác đều là những xử sự thiếu văn hóa . Văn hóa ứng sử của con người phải đặt trong mối quan hệ “ mình vì mọi người ” và “ mọi người vì mình” để xử sự một cách bình tĩnh sáng suốt với truyền thống “ thương người như thể thương thân” mới có thể hạn chế được những phát sinh mâu thuẫn không cần thiết dẫn đến hành vi phạm tội . Bên cạnh đó, các cấp chính quyền cần xây dựng những gương mặt tiêu biểu để động viên khen thưởng hay phê bình , kỷ luật những cá nhân tập thể không thực hiện hay có sự vi phạm . Thường xuyên , kiểm tra, hướng dẫn, thẩm định các tiêu chuẩn tránh chạy theo thành tích sẽ phản tác dụng trong xây dựng phong trào . Mặt khác, không phải người người nào cũng có thể dễ dàng thực hiện hành vi giết người một cách trái pháp luật, mà chủ yếu là những đối tượng có trình độ học vấn thấp, hiểu biết pháp luật kém . Do vậy, cần phải nâng cao trình độ học vấn , nâng cao sự hiểu biết pháp luật cho họ nhất là những vùng nông thôn cách xa thành phố . Ngoài ra, sự ảnh hưởng tiêu cực của các sản phẩm văn hóa độc hại nhất là các loại có nội dung kích động bạo lực, kích dục như băng đĩa hình , dịch vụ Internet đã tác động đến các đối tượng đặc biệt là tầng lớp thanh thiếu niên làm suy thoái đạo đức lối sống dẫn đến các hành vi phạm tội giết người . Do đó ,để ngăn chặn các sản phẩm văn hóa tiêu cực này cần phải kiểm soát chặt chẽ , phát hiện kịp thời và có biện pháp xử lý đúng đắn , nghiêm khắc đảm bảo tính giáo dục ,răn đe đối với các trường hợ vi phạm pháp luật , nhất là các hành vi nhân sao, phát tán trái phép tài liệu văn hóa phẩm có nội dung trái pháp luật, đường lối chính sách của Đảng , quan điểm của nhà nước . Cần duy trì và đổi mới phương pháp phối hợp với các nghành văn hóa thông tin, quản lý thị trường, công an . . . như vậy mới nâng cao được hiệu quả xử lý ,nhằm chấn chỉnh các vi phạm và ổn định tình hình được tốt hơn . Đặc biệt, lĩnh vực Internet là một lĩnh vực mới về khoa học công nghệ, nên các cơ quan chuyên nghành cần nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật ngăn ngừa từ xa, hạn chế những thông tin xấu trên mạng, hướng dẫn ,chỉ đạo, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng đơn vị liên quan trong hoạt động quản lý ,cung cấp ,sử dụng dịch vụ Internet . Mặt khác, như Bác Hồ đã từng nói “ sự nghiệp cách mạng là sự nghiệp của quần chúng” bởi quần chúng nhân dân là lực lượng trực tiếp sống ở cộng đồng dân cư, hàng ngày hàng giờ gặp gỡ , tiếp xúc hoặc nắm được các thông tin hoạt động của các đối tượng, trong đó có tội phạm giết người và suy cho cùng thì đối tượng phạm tội cũng là con em của quần chúng nhân dân . Do vậy vận động quần chúng tự quản tốt sẽ là biện pháp đạt hiệu quả cao trong đấu tranh phòng chống tội phạm . Tiến tới xóa bỏ tư tưởng “ đèn nhà ai, nhà nấy rạng” trong một
19 số bộ phận nhân dân hay tình trạng khi thấy con người bị xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe thì có thái độ thờ ơ ,bỏ mặc, sợ bị liên lụy . . . Muốn vậy, cần tập trung nâng cao trình độ nhận thức , ý thức giác ngộ, cảnh giác để quần chúng thấy rõ được trách nhiệm, nghĩa vụ của mình . Vận động quần chúng tích cực tham gia phát hiện , tố giác tội phạm hoặc xử phạt nghiêm minh đối với hành vi né tránh hay không tố giác tội phạm . Song song với giải pháp về lĩnh vực văn hóa, cần đề ra các giải pháp về lĩnh vực giáo dục . Trước hết là các giải pháp đối với gia đình : Thứ nhất, giáo dục bằng cách nêu gương sáng của cha mẹ ,các anh chị em trong gia đình cũng phải như lối sống ,ứng xử đúng đắn của những gia đình xunh quanh để từ đó con cái học tập, noi theo . Thứ hai, giáo dục bằng đời thường : Bởi tình yêu thương của gia đình cha mẹ là nguồn nuôi dưỡng lòng nhân ái của con cái sau này . Bởi một tâm hồn nhân ái không thể gây tội ác, một trái tim được trưởng thành trong tình thương không thể làm tổn thương đến đồng loại . Thứ ba, giáo dục bằng truyền thống gia đình : đây là cách giáo dục có hiệu quả tạo nên nhiều gia đình ,dòng họ có nhiều người thành đạt, tạo nên một gia đình có truyền thống , có nề nếp gia phong, gia giáo để con cháu phấn đấu xứng đáng với truyền thống của gia đình, dòng họ mình . Thứ tư là giáo dục ,thuyết phục phải đi đôi với cổ vũ động viên cho nên cha mẹ cần phải hiểu về sự phát triển của con cái cũng như đặc điểm về tâm lý để có hình thức giáo dục con cái đúng đắn tránh việc áp đặt ý chí chủ quan hay việc đối xử thô bạo, tàn nhẫn với con cái . Giáo dục con cái bằng điều hay, lẽ phải, xây dựng cho chúng những tình cảm đạo đức trong sáng . Mặt khác, khuyến khích ,cổ vũ động viên con cái phát huy những ưu điểm, thành tích đạt được . Đồng thời nghiêm khắc với những khuyết điểm mà con cái mắc phải, trên cơ sở tình yêu thương và niềm tin đối với con cái, cần quan tâm chăm sóc đúng mức . Giải pháp đối với nhà trường : Thứ nhất là vấn đề giáo dục pháp luật trong nhà trường, cần biên soạn lại chương trình giáo dục pháp luật trong nhà trường phổ thông cần tập trung vào vấn đề cần thiết, cập nhật những kiến thức pháp luật mới với những sự kiện diễn ra trong đời sống hàng ngày mà các em đã tiếp thu . Cũng như phải nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ giáo viên dạy môn giáo dục công dân ở trường phổ thông . Để có thể truyền đạt hấp dẫn nhũng thông tin hiểu biết đúng đắn ,những kiến thức pháp luật cụ thể phù hợp với lứa tuổi của các em. Tạo điều kiện cho các em chủ động tham gia thảo luận thật thoải mái và bổ ích. Mặt khác, cần đảm bảo điều kiện vật chất phục vụ cho việc giảng dạy pháp luật trong trường phổ thông như sách giáo khoa phải cập nhật thường xuyên kiến thức pháp luật, cần quan tâm hơn nữa việc trang bị các thiết bị dạy học, xây dựng cơ sở vật chất , trưòng ,lớp tốt hơn đặc biiệt là ở các vùng nông thôn cách xa thành phố cần được ưu tiên hàng đầu . Bên cạnh đó, phải tăng cường các biện pháp tổ chức, quản lý học sinh trong nhà trường . Bởi thực tế cho thấy tình trạng học sinh bỏ học, gây gổ xảy ra