Luận văn " Thực trạng sản xuất và một số giải pháp kỹ thuật nhằm phát triển đậu tương đông tại Thái Nguyên "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

257
lượt xem 85
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đậu tương là cây công nghiệp ngắn ngày, chiếm vị trí quan trọng trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng và đa dạng hóa các sản phẩm nông nghiệp theo hướng sản xuất nông nghiệp hàng hóa và nông nghiệp phát triển bền vững. Nông nghiệp là một ngành sản xuất lớn, bao gồm nhiều chuyên ngành: trồng trọt, chăn nuôi, sơ chế nông sản; theo nghĩa rộng, còn bao gồm cả lâm nghiệp, thuỷ sản.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn " Thực trạng sản xuất và một số giải pháp kỹ thuật nhằm phát triển đậu tương đông tại Thái Nguyên "

Luận văn " Thực trạng sản xuất và một số giải pháp kỹ thuật nhằm phát triển đậu tương đông tại Thái Nguyên "
i L[I CAM OAN Tôi xin cam oan, ây là công trình nghiên cPu cNa tôi. Các sB li=u, k8t qu' nêu trong lu.n án là trung thTc và cha ai công bB trong b)t k công trình nào khác. M@i trích d-n trong lu.n án ã Lc ch> rõ nguCn gBc. Tác gi0 DNG TRUNG DNG
iii M`C L`C L[I CAM OAN ............................................................................................ i L[I C/M N ................................................................................................. ii M`C L`C ......................................................................................................iii DANH M`C CÁC KÍ HIHU, CÁC CHg VIAT T;T ............................... ix DANH M`C CÁC B/NG.............................................................................. x M] 3U.......................................................................................................... 1 1.1. Tính c)p thi8t 9 tài ................................................................................... 1 1.2. MMc ích cNa 9 tài .................................................................................... 3 1.3. ngha khoa h@c và thTc ti;n cNa 9 tài ................................................... 3 1.3.1. ngha khoa h4c ................................................................................. 3 1.3.2. ngha thFc ti0n .................................................................................. 3 1.4. Bi tLng, ph%m vi, thHi gian và ?a i:m nghiên cPu ............................. 4 1.5. NhSng óng góp mGi cNa lu.n án .............................................................. 4 Chng 1: TTNG QUAN TÀI LIHU .......................................................... 6 1.1. Tình hình nghiên cPu và s'n xu)t .u tng trên th8 giGi ........................ 6 1.1.1. Tình hình nghiên cBu )u tng trên th- gi;i ..................................... 6 1.1.1.1. K-t qu$ nghiên cBu v. gi6ng )u tng....................................... 6 1.1.1.2. K-t qu$ nghiên cBu v. th
iv 1.2.1.3. K-t qu$ nghiên cBu phân bón cho )u tng ............................ 27 1.2.1.4. K-t qu$ nghiên cBu m)t : gieo tr7ng )u tng ...................... 31 1.2.1.5. K-t qu$ nghiên cBu t;i n;c và giE (m cho )u tng ........... 32 1.2.1.6. K-t qu$ nghiên cBu sâu, b1nh h"i )u tng ............................. 33 1.2.1.7. M:t s6 k-t qu$ nghiên cBu tr7ng )u tng v? ông ................. 33 1.2.2. Tình hình s$n xu%t )u tng = Vi1t Nam ......................................... 35 1.3. T ình hình s ' n xu ) t . u t ng J m F t s B t >nh trung du mi9 n núi p hía B / c .................................................................................................. 36 1.4. Tình hình s'n xu)t .u tng J t>nh Thái Nguyên .................................. 38 1.5. Tng tác ki:u gen vGi môi trHng và sT Dn ?nh cNa các ch> tiêu trong thí nghi=m ...................................................................................... 40 1.6. NhSng k8t lu.n rút ra tQ tDng quan nghiên cPu tài li=u ........................... 42 Chng 2: NWI DUNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CcU ................ 45 2.1. V.t li=u nghiên cPu .................................................................................. 45 2.2. NFi dung nghiên cPu ............................................................................... 47 2.2.1. i.u tra i.u ki1n tF nhiên và tình hình s$n xu%t )u tng = Thái Nguyên ..................................................................................... 47 2.2.2. ánh giá kh$ nng sinh tr=ng và phát tri/n c@a m:t s6 gi6ng )u tng trong v? ông = t2nh Thái Nguyên .................................. 47 2.2.3. Nghiên cBu m:t s6 bi1n pháp kH thu)t ch@ y-u cho cây )u tng v? ông = t2nh Thái Nguyên ............................................................. 47 2.2.4. Xây dFng mô hình và phát tri/n )u tng v? ông = t2nh Thái Nguyên ..................................................................................... 47 2.2.5. Xây dFng quy trình kH thu)t tr7ng )u tng v? ông cho t2nh Thái Nguyên ..................................................................................... 47 2.3. Phng pháp nghiên cPu ......................................................................... 47 2.3.1. i.u tra i.u ki1n tF nhiên, tình hình s$n xu%t )u tng = Thái Nguyên ..................................................................................... 47
v 2.3.2. Thí nghi1m 7ng ru:ng ..................................................................... 49 2.3.3. Xây dFng mô hình và phát tri/n )u tng v? ông = t2nh Thái Nguyên ..................................................................................... 61 2.3.3.1. Mô hình sD d?ng gi6ng VX93 và áp d?ng kH thu)t m;i ............. 61 2.3.3.2 Mô hình so sánh giEa tr7ng )u tng v;i khoai lang và ngô trong v? ông .............................................................................. 62 2.3.4. Hoàn thi1n quy trình tr7ng )u tng v? ông = t2nh Thái Nguyên .... 62 2.4. Phng pháp xR l sB li=u: ...................................................................... 62 Chng 3: KAT QU/ NGHIÊN CcU VÀ TH/O LU9N ....................... 63 3.1. i9u ki=n tT nhiên và tình hình s'n xu)t .u tng J Thái Nguyên ....... 63 3.1.1. i.u ki1n thi / phát tri/n )u tng v? ông = Thái Nguyên ... 75 3.1.4.3. M:t s6 gi$i pháp phát tri/n )u tng v? ông ......................... 75 3.2. Nghiên cPu kh' nng sinh trJng, phát tri:n cNa mFt sB giBng .u tng vM ông J t>nh Thái Nguyên ......................................................... 77 3.2.1. Nghiên cBu ,c i/m nông sinh h4c c@a m:t s6 gi6ng )u tng trong v? ông = t2nh Thái Nguyên .................................................... 77 3.2.2. Các y-u t6 c%u thành nng su%t và nng su%t c@a các gi6ng )u tng v? ông = t2nh Thái Nguyên ................................................... 82 3.3.1. Nghiên cBu $nh h=ng c@a th
vi 3.3.1.1. #nh h=ng c@a th
vii 3.3.4.1. #nh h=ng c@a phân bón vi sinh -n m:t s6 ch2 tiêu nông sinh h4c gi6ng )u tng VX93 ................................................ 102 3.3.4.2. #nh h=ng c@a phân bón vi sinh -n ch2 s6 di1n tích lá, tích luH ch%t khô, s6 l>ng n6t s&n và mBc : sâu h"i c@a gi6ng )u tng VX93 ......................................................................... 103 3.3.4.3. #nh h=ng c@a phân bón vi sinh -n các y-u t6 c%u thành nng su%t và nng su%t c@a gi6ng )u tng VX93 .................. 106 3.3.5. Nghiên cBu $nh h=ng c@a m:t s6 bi1n pháp giE (m -n sinh tr=ng, phát tri/n và nng su%t c@a gi6ng )u tng VX93 trong v? ông = Thái Nguyên.................................................................. 107 3.3.5.1. #nh h=ng c@a bi1n pháp giE (m -n m:t s6 ch2 tiêu nông sinh h4c c@a gi6ng )u tng VX93 trong v? ông .................. 107 3.3.5.2. #nh h=ng c@a bi1n pháp giE (m -n các y-u t6 c%u thành nng su%t và nng su%t )u tng VX93 trong v? ông ........... 109 3.3.5.3. #nh h=ng c@a bi1n pháp giE (m -n hi1u qu$ tr7ng )u tng VX93 trong v? ông ........................................................ 111 3.3.6. Nghiên cBu $nh h=ng c@a t;i n;c -n kh$ nng sinh tr=ng, phát tri/n m:t s6 gi6ng )u tng trong v? ông = t2nh Thái Nguyên ............................................................................ 113 3.3.6.1. ,c i/m nông sinh h4c c@a các gi6ng )u tng trong i.u ki1n t;i n;c và không t;i n;c v? ông = t2nh Thái Nguyên .............................................................................. 113 3.3.6.2. Ch2 s6 di1n tích lá, ch%t khô tích luH, s6 l>ng n6t s&n và mBc : sâu h"i c@a các gi6ng )u tng thí nghi1m trong i.u ki1n t;i n;c và không t;i n;c v? ông ..................... 115 3.3.6.3. Các y-u t6 c%u thành nng su%t và nng su%t c@a các gi6ng )u tng thí nghi1m trong i.u ki1n có t;i n;c và không t;i n;c v? ông ...................................................................... 119
viii 3.3.7. Nghiên cBu $nh h=ng c@a thng - huy1n 7ng HG - t2nh Thái Nguyên ................ 133 3.4.2. Mô hình so sánh hi1u qu$ kinh t- giEa cây )u tng v;i ngô và khoai lang = t2nh Thái Nguyên ....................................................... 135 3.5. Quy trình kV thu.t trCng .u tng vM ông J t>nh Thái Nguyên ......... 136 QUY TRÌNH GIEO TRRNG 9U TNG V` ÔNG....................... 136 KAT LU9N VÀ C NGHK ........................................................................ 138 1. K8t lu.n..................................................................................................... 138 2. 9 ngh? ..................................................................................................... 139 CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN AN C TÀI Ã CÔNG BP .................. 140 TÀI LIHU THAM KH/O ......................................................................... 141 TÀI LI
ix DANH M`C CÁC KÍ HIHU, CÁC CHg VIAT T;T AVRDC Asia Vegetable Research Development Center (Trung tâm nghiên cPu phát tri:n rau Châu Á) CCC Chi9u cao cây CT Công thPc CSDTL Ch> sB di=n tích lá C Bi chPng KT Hng kính thân FAO Food and Agriculture Organization (TD chPc nông lng thTc) GEI Genotype x Environment Interaction M1,2... M.t F thí nghi=m MH Mô hình NN&PTNT Nông nghi=p và phát tri:n nông thôn N,P,K %m, lân, Kali NSLT Nng su)t l thuy8t NSTT Nng su)t thTc thu PC Phân chuCng Pi Giá tr? ki:m ?nh F Dn ?nh cNa giBng Po Tham sB Dn ?nh PRA Participatory Rural Appraisal (ánh giá nông thôn có sT tham gia) QEI Quantitative trait locus x Environment Interaction RCBD Randomized Completed Block Design (Ki:u khBi *y N ng-u nhiên) S2 D Phng sai m-u STPT Sinh trJng phát tri:n TB Trung bình TCN Tiêu chu,n ngành TGST ThHi gian sinh trJng TLCK Tích luV ch)t khô TPTN Thành phB Thái Nguyên TT Trung tâm TV ThHi vM VKHKTNNV Vi=n khoa h@c kV thu.t nông nghi=p Vi=t Nam VS Vi sinh
x DANH M`C CÁC B/NG B'ng 1.1. Tình hình s'n xu)t .u tng trên th8 giGi .................................... 18 B'ng 1.2. Di=n tích, nng su)t và s'n lLng .u tng cNa mFt sB quBc gia trên th8 giGi ................................................................................. 19 B'ng 1.3: Di=n tích, nng su)t, s'n lLng .u tng cNa Vi=t Nam 2008 .... 35 B'ng 1.4. Di=n tích và s'n lLng .u tng J mFt sB t>nh trung du mi9n núi phía B/c ...................................................................................... 37 B'ng 1.5. Di=n tích và s'n lLng .u tng các huy=n cNa Thái Nguyên tQ nm 2000 8n 2007 ........................................................................... 39 B'ng 2.6. Các tiêu chí ánh giá mPc F các y8u tB h%n ch8 s'n xu)t .u tng.... 49 B'ng 2.7. Tiêu chí ánh giá mPc F *u t phân cho .u tng và m.t F trCng . 49 B'ng 3.8. MFt sB 3c i:m hoá tính )t J các huy=n i9u tra ........................ 65 B'ng 3.9. Tình hình s'n xu)t .u tng J mFt sB huy=n i9u tra .................. 68 B'ng 3.10. Tình hình sR dMng giBng và kV thu.t trCng .u tng J các ?a i:m i9u tra ..................................................................................... 69 B'ng 3.11. MPc F *u t phân bón cho .u tong J mFt sB i:m i9u tra....... 71 B'ng 3.12. Y8u tB h%n ch8 s'n xu)t .u tng vM ông J t>nh Thái Nguyên.... 73 B'ng 3.13. ThHi gian sinh trJng và 3c i:m hình thái cNa mFt sB giBng .u tng trong vM ông J t>nh Thái Nguyên .................................. 78 B'ng 3.14. Ch> sB di=n tích lá, kh' nng tích luV ch)t khô và mPc F sâu h%i cNa các giBng .u tng thí nghi=m vM ông ............................ 80 B'ng 3.15. Các y8u tB c)u thành nng su)t và nng su)t cNa các giBng .u tng trong vM ông ......................................................................... 83 B'ng 3.16. &nh hJng cNa thHi vM 8n mFt sB ch> tiêu nông sinh h@c giBng .u tng VX93 trong vM ông J t>nh Thái Nguyên ............. 86 B'ng 3.17. &nh hJng cNa thHi vM 8n kh' nng tích luV ch)t khô, sB lLng nBt s*n và mPc F sâu h%i cNa giBng VX93 trong vM ông ... 88
xi B'ng 3.18. &nh hJng cNa thHi vM 8n nng su)t và các y8u tB c)u thành nng su)t giBng .u tng VX93 trong vM ông J t>nh Thái Nguyên... 89 B'ng 3.19. Tính Dn ?nh ch> tiêu qu' ch/c/cây, h%t ch/c/ qu', nng su)t thTc thu trong thí nghi=m thHi vM ..................................................... 91 B'ng 3.20. &nh hJng cNa m.t F trCng 8n mFt sB ch> tiêu nông sinh h@c giBng .u tng VX93 trong vM ông J t>nh Thái Nguyên ............. 92 B'ng 3.21. &nh hJng cNa m.t F trCng 8n tích luV ch)t khô, sB lLng nBt s*n, Hng kính thân và mPc F sâu h%i cNa giBng VX93. ....... 94 B'ng 3.22. &nh hJng cNa m.t F 8n các y8u tB c)u thành nng su)t và nng su)t cNa giBng .u tng VX93 trong vM ông ....................... 95 B'ng 3.23. Tính Dn ?nh ch> tiêu qu' ch/c/cây, h%t ch/c/ qu', nng su)t thTc thu trong thí nghi=m m.t F ..................................................... 96 B'ng 3.24. &nh hJng cNa phng thPc gieo trCng 8n mFt sB ch> tiêu nông sinh h@c giBng .u tng VX93 .............................................. 97 B'ng 3.25. &nh hJng cNa phng thPc gieo trCng 8n tích luV ch)t khô, sB lLng nBt s*n, Hng kính thân và mPc F sâu h%i cNa giBng VX93 ... 98 B'ng 3.26. &nh hJng cNa phng thPc gieo trCng 8n các y8u tB c)u thành nng su)t và nng su)t cNa giBng .u tng VX93 trong vM ông ..... 100 B'ng 3.27. Tính Dn ?nh ch> tiêu qu' ch/c/cây, h%t ch/c/qu', nng su)t thTc thu trong các phng thPc gieo trCng ..................................... 101 B'ng 3.28. &nh hJng cNa phân bón vi sinh 8n mFt sB ch> tiêu nông sinh h@c giBng .u tng VX93 ............................................................ 102 B'ng 3.29. Ch> sB di=n tích lá, tích luV ch)t khô, sB lLng nBt s*n và mPc F sâu h%i cNa các giBng .u tng VX93 trong vM ông ............. 104 B'ng 3.30. &nh hJng cNa phân bón vi sinh 8n các y8u tB c)u thành nng su)t và nng su)t cNa giBng .u tng VX93 ................................ 106 B'ng 3.31: &nh hJng cNa bi=n pháp giS ,m 8n mFt sB ch> tiêu nông sinh h@c cNa giBng .u tng VX93 .............................................. 108
xii B'ng 3.32. &nh hJng cNa bi=n pháp giS ,m 8n các y8u tB c)u thành nng su)t và nng su)t cNa giBng .u tng VX93 trong vM ông 110 B'ng 3.33: Hi=u qu' kinh t8 tQ các bi=n pháp giS ,m.................................. 111 B'ng 3.34. 3c i:m nông sinh h@c cNa các giBng .u tng thí nghi=m trong i9u ki=n có tGi nGc và không tGi nGc vM ông............ 113 B'ng 3.35: Ch> sB di=n tích lá, ch)t khô tích luV, sB lLng nBt s*n và mPc F sâu h%i cNa các giBng .u tng thí nghi=m trong i9u ki=n tGi nGc và không tGi nGc vM ông.......................................... 116 B'ng 3.36. Các y8u tB c)u thành nng su)t và nng su)t cNa các giBng .u tng trong i9u ki=n tGi nGc và không tGi nGc vM ông ...... 120 B'ng 3.37. Di;n bi8n F ,m )t và lLng nGc thi8u hMt qua các thHi k sinh trJng và phát tri:n chính cNa cây .u tng VX93 trong vM ông.... 123 B'ng 3.38. LLng nGc tGi J mEi thHi k tGi và tDng lLng nGc tGi J các công thPc .................................................................................. 125 B'ng 3.39. &nh hJng cNa thHi k tGi 8n các giai o%n sinh trJng giBng VX93 .................................................................................... 126 B'ng 3.40. &nh hJng cNa thHi k tGi 8n chi9u cao cây, sB cành c)p 1, sB Bt/ thân chính, Hng kính thân cNa giBng VX93 .................... 128 B'ng 3.41. &nh hJng cNa thHi k tGi 8n ch> sB di=n tích lá, tích luV ch)t khô, sB lLng nBt s*n và mPc F sâu h%i cNa giBng .u tng VX93 trong vM ông ............................................................. 130 B'ng 3.42. &nh hJng cNa thHi k tGi 8n các y8u tB c)u thành nng su)t và nng su)t giBng .u tng VX93 trong vM ông ....................... 131 B'ng 3.43. Nng su)t và hi=u qu' kinh t8 tQ các mô hình ........................... 134 B'ng 3.44. So sánh hi=u qu' kinh t8 giSa mô hình .u tng vGi ngô và khoai lang trong vM ông J xã Hoá ThLng, huy=n Cng HU. ...... 135
xiii DANH M`C CÁC HÌNH V@ R THK Hình 3.1: MFt sB 3c i:m chính v9 thHi ti8t khí h.u J t>nh Thái Nguyên .... 64 Hình 3.2: Các công thPc luân canh chính J t>nh Thái Nguyên ...................... 66 Hình 3.3: &nh hJng cNa mFt sB bi=n pháp giS ,m 8n nng su)t cNa giBng .u tng VX93 trong vM ông ............................................ 110 Hình 3.4: &nh hJng cNa thHi k tGi 8n nng su)t giBng .u tng VX93 trong vM ông 2006 - 2007 ................................................... 132 Hình 3.5. Nng su)t cNa các mô hình thí nghi=m trong vM ông 2008 - 2009 ................................................................................................ 134
1 M] 3U 1.1. Tính c2p thiBt D tài .u tng (Glycine max (L.) Merrill) là cây công nghi=p ng/n ngày, chi8m v? trí quan tr@ng trong vi=c chuy:n Di c c)u cây trCng và a d%ng hóa các s'n ph,m nông nghi=p theo hGng s'n xu)t nông nghi=p hàng hoá và phát tri:n nông nghi=p b9n vSng. Cây .u tng là lo%i cây trCng có kh' nng c'i t%o )t, làm tng F phì cNa )t và là nguCn cung c)p nhi9u ch)t dinh dKng có giá tr? cho ngHi và v.t nuôi. H%t .u tng có chPa *y N các ch)t dinh dKng quan tr@ng nh: protein (40-50%), lipit (12-24%), hydratcacbon và các ch)t khoáng, trong ó protein và lipit là 2 thành ph*n quan tr@ng nh)t. Protein .u tng có giá tr? không nhSng v9 hàm lLng lGn mà còn có *y N và cân Bi các lo%i axit amin c*n thi8t, 3c bi=t là giàu Lizin và Triptophan, ây là 2 lo%i axit amin không thay th8 có vai trò quan tr@ng Bi vGi sT phát tri:n cNa c th: (V Th? Th và Nguy;n Ng@c Tâm, 1998) [56]. S'n xu)t nông nghi=p J vùng trung du mi9n núi phía B/c có mFt v? trí 3c bi=t quan tr@ng là phát tri:n kinh t8 - xã hFi, an toàn sinh thái và an ninh quBc phòng. NhSng nm g*n ây 'ng và Nhà nGc r)t quan tâm thúc ,y phát tri:n kinh t8 - xã hFi mi9n núi. Song cho 8n nay vùng trung du, mi9n núi phía B/c v-n còn g3p r)t nhi9u khó khn. )t ai b? thoái hoá do xói mòn rRa trôi, ói nghèo còn phD bi8n Bi vGi ngHi dân trong vùng. Phát tri:n nông nghi=p Png trGc nhi=m vM là duy trì và nâng cao F phì nhiêu cNa )t trên c sJ phát tri:n mFt n9n nông nghi=p a canh b9n vSng, 'm b'o an toàn lng thTc và tQng bGc nâng cao ch)t lLng dinh dKng trong bSa n hàng ngày cNa ngHi dân, vì th8 s'n xu)t .u E thTc ph,m có mFt ngha quan tr@ng và trJ nên c)p thi8t trong vùng.
2 .u tng là cây trCng ng/n ngày nên có th: a vào nhi9u h= thBng luân canh vGi cây ng cBc : tng h= sB sR dMng )t và tng hi=u qu' kinh t8. Các t>nh Trung du và Mi9n núi thHng có các công thPc luân canh sau: lúa xuân - lúa mùa sGm - .u tng ông, .u tng xuân - lúa mùa sGm - cây vM ông, ho3c ngô xuân - .u tng hè thu [71]. .u tng cng Lc a vào trCng xen vGi ngô, s/n và các cây công nghi=p dài ngày nh chè, cây n qu'. Thái Nguyên có tDng di=n tích tT nhiên 354.110 ha, )t nông nghi=p là 94.563,47 ha chi8m 26,7% di=n tích tT nhiên. Di=n tích trCng cây lúa, ngô, .u tng và mFt sB cây màu khác là 56.387,24 ha [48]. Nm 2004 di=n tích trCng .u tng cNa t>nh Thái Nguyên %t 3.572 ha, nng su)t 12,09 t%/ha, tDng s'n lLng %t 4.317 t)n. Cn cP mJ rFng di=n tích trCng .u tng vM ông là di=n tích trCng lúa c' nm là 69.927 ha, di=n tích lúa mùa là 41.941 ha. NguCn )t trCng .u tng vM ông còn r)t lGn nhng mGi ch> trCng 165,4 ha chi8m 0,39% di=n tích )t trCng .u tng, mFt sB huy=n có th: mJ rFng di=n tích trCng .u tng vM ông nh Phú Lng, Cng HU, Phú Bình, PhD Yên, Sông Công và thành phB Thái Nguyên. ChN trng chuy:n d?ch c c)u cây trCng theo hGng hàng hoá là mFt trong nhSng mMc tiêu tr@ng i:m cNa T>nh, trong ó nDi b.t là mFt sB cây công nghi=p ng/n ngày nh trCng cây .u tng nh0m gi'i quy8t lao Fng t%i chE, tng nguCn thu nh.p và nâng cao Hi sBng nhân dân. Tuy nhiên, vi=c s'n xu)t .u tng cNa Thái Nguyên cha áp Png Lc yêu c*u. Nguyên nhân là do trình F thâm canh và áp dMng các ti8n bF khoa h@c vào s'n xu)t còn th)p, cha mJ rFng Lc di=n tích, thHi vM còn nhi9u h%n ch8, 3c bi=t vào vM ông do thHi ti8t phPc t%p, khô, l%nh, thi8u nGc tGi, thi8u các bi=n pháp kV thu.t trCng .u tng vM ông. : góp ph*n gi'i quy8t nhu c*u cNa thTc ti;n s'n xu)t, chúng tôi nghiên cPu 9 tài: “Th:c trng sn xu t và m.t s, gii pháp k< thu"t nh#m phát tri'n "u tng ông ti Thái Nguyên”.
3 1.2. Mac ích cba D tài - ánh giá Lc thTc tr%ng y8u tB h%n ch8 và thu.n lLi trong s'n xu)t .u tng vM ông. Xác ?nh các giBng và kV thu.t trCng .u tng vM ông t%i Thái Nguyên. - Xây dTng quy trình tDng hLp thâm canh .u tng ông J Thái Nguyên. 1.3. ngha khoa hNc và thjc tiGn cba D tài 1.3.1. ngha khoa h+c - 9 tài là công trình nghiên cPu có h= thBng : phát tri:n .u tng vM ông J t>nh Thái Nguyên. K8t qu' nghiên cPu góp ph*n bD sung c sJ l lu.n khoa h@c cho vi=c phát tri:n .u tng vM ông J Thái Nguyên. - K8t qu' nghiên cPu v9 kV thu.t trCng .u tng vM ông J t>nh Thái Nguyên là tài li=u khoa h@c phMc vM cho nghiên cPu và gi'ng d%y. 1.3.2. ngha th:c ti(n - Xác ?nh các y8u tB h%n ch8 và thu.n lLi Bi vGi s'n xu)t .u tng, tQ ó a ra các bi=n pháp : phát tri:n s'n xu)t .u tng vM ông J t>nh Thái Nguyên. - Xác ?nh các giBng .u tng có kh' nng sinh trJng phát tri:n tBt, cho nng su)t cao phù hLp vGi i9u ki=n vM ông J t>nh Thái Nguyên. - TQ k8t qu' nghiên cPu bi=n pháp kV thu.t trCng .u tng, góp ph*n hoàn thi=n quy trình thâm canh .u tng vM ông J Thái Nguyên. - Phát tri:n .u tng vM ông ã em l%i lLi ích nhi9u m3t nh: Góp ph*n chuy:n d?ch h= thBng c c)u cây trCng J t>nh Thái Nguyên, em l%i hi=u qu' kinh t8 cao. Tng hi=u qu' kinh t8 trên mFt n v? di=n tích )t, t%o ra nhi9u vi=c làm, tng thu nh.p cho nông dân. 'm b'o N giBng và ch)t lLng giBng tBt cho vM xuân. BD sung vào nguCn thTc ph,m có giá tr? dinh dKng cao cho ngHi dân. Cng thHi, trCng .u tng vM ông chính là bi=n pháp b'o v=, c'i t%o F phì )t mFt cách tBt nh)t.
4 1.4. Qi t_ng, ph.m vi, th\i gian và La iFm nghiên cdu - Bi tLng nghiên cPu là: .u tng (Glycine max (L.) Merrill) - Ph%m vi nghiên cPu là: Nghiên cPu phát tri:n .u tng vM ông trong i9u ki=n sinh thái cNa t>nh Thái Nguyên. 9 tài nghiên cPu chN y8u t.p trung vào các v)n 9 sau: + Xác ?nh các y8u tB h%n ch8 và thu.n lLi 8n s'n xu)t .u tng J t>nh Thái Nguyên. + Nghiên cPu lTa ch@n nhSng giBng .u tng tBt, cho nng su)t cao phù hLp vGi i9u ki=n tT nhiên và kinh t8 xã hFi t>nh Thái Nguyên. + Nghiên cPu các bi=n pháp kV thu.t trCng .u tng tQ ó xây dTng quy trình kV thu.t trCng .u tng vM ông phù hLp vGi i9u ki=n t>nh Thái Nguyên. - Xây dTng mô hình, phát tri:n s'n xu)t .u tng vM ông J t>nh Thái Nguyên. - ThHi gian và ?a i:m nghiên cPu: Các thí nghi=m, xây dTng mô hình Lc thTc hi=n t%i Trung tâm ThTc hành ThTc nghi=m TrHng %i h@c Nông Lâm Thái Nguyên và xã Hoá ThLng - Huy=n Cng HU tQ nm 2005 8n nm 2009. 1.5. Nhhng óng góp mZi cba lu:n án + Trên c sJ ánh giá, phân tích nhSng khó khn, thu.n lLi 'nh hJng 8n s'n xu)t, k8t qu' nghiên cPu v9 giBng và kV thu.t ã kh1ng ?nh Lc c sJ khoa h@c có th: phát tri:n trCng .u tng vM ông J Thái Nguyên. + ã xác ?nh kh' nng sinh trJng phát tri:n và tính Dn ?nh v9 nng su)t cNa mFt sB giBng .u tng trong i9u ki=n vM ông J Thái Nguyên là VX93, VX92, T22, T26 cho nng su)t bình quân tQ 16,3 8n 17,9 t%/ha vLt so vGi giBng Bi chPng tQ 1,5 8n 3,1 t%/ha (giBng Bi chPng DT84 %t 14,8 t%/ha).
5 + ã bD sung mFt sB bi=n pháp kV thu.t : hoàn thi=n quy trình tDng hLp trCng .u tng vM ông J Thái Nguyên nh giBng mGi (VX93, T26), khung thHi vM thích hLp tQ 15 8n 25 tháng 9 theo phng thPc cày bQa )t gieo vãi có t>a cây, phN )t b0ng rm r%, trên n9n 10 t)n phân chuCng và tU l= NPK là 40; 60; 40 kg/ha, tGi nGc vào thHi k V3,V4., R1., R3 và R6. + ã xây dTng và thTc hi=n thành công mô hình trình di;n trCng .u tng ông J Thái Nguyên vGi giBng VX93 và kV thu.t mGi ã %t nng su)t 22,1 t%/ha tng 142% so vGi Bi chPng, lãi thu*n %t 10,35 tri=u ./ha.
6 Chng 1 TTNG QUAN TÀI LIHU 1.1. Tình hình nghiên cdu và s0n xu2t :u tng trên thB giZi 1.1.1. Tình hình nghiên c6u "u tng trên th% gi/i 1.1.1.1. K-t qu$ nghiên cBu v. gi6ng )u tng Hi=n nay nguCn gen .u tng trên th8 giGi Lc lu giS chN y8u J các nGc; Úc, Nh.t B'n, Trung QuBc, Hàn quBc, Thái Lan, ài Loan, MV, Canada vGi tDng sB 45.038 m-u giBng (Tr*n ình Long, 1991) [37]. Châu Á Lc coi là khu vTc s'n xu)t .u tng quan tr@ng trên th8 giGi, J ây có các khu thí nghi=m ch@n t%o giBng hi=n %i vGi sT tài trL cNa nhi9u c quan và tD chPc quBc t8, nh: Vi=n Nông nghi=p nhi=t Gi quBc t8 (IITA), Trung tâm nghiên cPu và phát tri:n rau màu châu Á (AVRDC), Vi=n nghiên cPu lúa quBc t8 (IRRI), Trung tâm ào t%o và nghiên cPu nông nghi=p vùng ông Nam Á, Chng trình .u tng quBc t8 (INSOY và ISVES). Các c quan, tD chPc này Lc thành l.p vGi mMc tiêu là t.p hLp, phân phBi các bF giBng .u tng ti8n bF cho các i:m tham gia thí nghi=m nh0m xác ?nh và phD bi8n các giBng có kh' nng thích Png rFng rãi vGi i9u ki=n các nGc trong khu vTc (Hartwig E. E và Ewards, 1970) [90]. Trung tâm phát tri:n rau màu châu Á (AVRDC) ã thi8t l.p h= thBng ánh giá (Soybean- Evaluation trial- Aset). Giai o%n 1 ã phân bB Lc trên 20.000 giBng 8n 546 nhà khoa h@c cNa 164 nGc Nhi=t Gi và Á Nhi=t Gi. 3c bi=t tQ nm 1970 8n nay, Trung tâm nghiên cPu và phát tri:n rau màu châu Á ã thành công trong vi=c t%o ra giBng .u tng G2120 bán hSu h%n, h%t nhA, ánh d)u mFt bGc mGi trong vi=c t%o giBng có ti9m nng nng su)t cao (70 t%/ha). GiBng .u tng có nng su)t cao nh)t th8 giGi th.p kU 70 là giBng Miyakishrome J Nh.t vGi nng su)t ti9m nng là 78 t%/ha. MV và
7 Canada là nhSng nGc chú 8n vi=c ch@n t%o giBng .u tng, J 2 nGc này có kho'ng 10.000 m-u giBng, a vào s'n xu)t trên 100 dòng có kh' nng c h B ng ch ?u t B t v G i b = nh P hytophthora v à thích P ng r F ng nh A msoy 71, L ec 36… HGng chN y8u trong công tác nghiên cPu cNa các nhà di truy9n, ch@n giBng MV là sR dMng các tD hLp lai phPc t%p, cng nh nh.p nFi thu*n hoá trJ thành giBng thích nghi vGi vùng sinh thái, 3c bi=t nh.p nFi : bD sung vào quV gen. Cng thHi công tác ch@n giBng J MV là hGng mMc tiêu vào vi=c ch@n ra nhSng giBng có kh' nng thâm canh cao, ph'n Png y8u vGi quang chu k, chBng ch?u tBt vGi i9u ki=n b)t thu.n, hàm lLng protein cao, d; b'o qu'n và ch8 bi8n (Johnson H. W., Robinson H. F 1976) [94]. T%i Brazil, nm 1976 g*n 1.500 dòng .u tng ã Lc trung tâm nghiên cPu quBc gia ch@n và t%o ra các giBng Doko, Numbaira, IAC- 8, Cristalina là nhSng giBng thích hLp cho vùng )t th)p J trung tâm Brazil. Nng su)t cao nh)t là giBng Cristalina %t 3,8 t)n/ha. HGng nghiên cPu trong thHi gian tGi cNa Brazil cho vùng )t này là ch@n ra nhSng giBng .u tng có thHi gian tQ trCng 8n ra hoa là 40- 50 ngày, 8n chín là 107- 120 ngày, có nng su)t cao, ch)t lLng h%t tBt và kháng sâu b=nh nh BR79-1098, BR- 10 (Deloyche J. C 1983) [81]. I châu Á, Trung QuBc là quBc gia có nhi9u thành tTu trong vi=c ch@n t%o giBng, s'n xu)t .u tng. M)y nm g*n ây, Trung QuBc ã thu th.p Lc tQ nhi9u quBc gia, các vùng sinh thái khác nhau v9 nguCn v.t li=u di truy9n và v.t li=u khá phong phú, Cng thHi không ngQng Png dMng các công ngh=, các ti8n bF khoa h@c kV thu.t : c'i ti8n các giBng c. Do ó, h@ ã ch@n t%o ra các giBng mGi có nng su)t, ch)t lLng, chBng ch?u tBt d?ch h%i, thích hLp trong i9u ki=n sinh thái. Các giBng i:n hình là CN001, CN002, … 9u cho nng su)t trung bình 34- 42 t%/ha trên nhi9u vùng s'n xu)t.