Luận Văn: Tình hình sản xuất kinh doanh tại chi nhánh hoá dầu Hải Phòng

Chia sẻ: Pt Pt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

85
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn: tình hình sản xuất kinh doanh tại chi nhánh hoá dầu hải phòng', luận văn - báo cáo, quản trị kinh doanh phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận Văn: Tình hình sản xuất kinh doanh tại chi nhánh hoá dầu Hải Phòng

  Luận Văn Tìnhhình sản xuất kinh doanh tại chi nhánh hoá dầu Hải Phòng
LỜI NÓI ĐẦU Từ khi đảng và nhà nước ta chủ trương chuyển từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường với nhiều thành phần kinh tế cùng tham gia sản xuất kinh doanh, đã có nhiều doanh nghiệp bắt kịp với cơ chế mới làm ăn phát đạt và khẳng định được vị trí của mình trên thương trường. Tuy nhiên, cũng có nhiều doanh nghiệp do không thích ứng với cơ chế này dẫn đến tình trạng sản xuất kinh doanh thua lỗ, gặp nhiều khó khăn và dẫn đến đào thải. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và một trong những nguyên nhân quan trọng nhất là họ không tìm được cho mình một con đường đi đúng đó là họ chưa phân tích được hiệu quả kinh tế đã đạt đ ược, để từ đó có sự đầu tư quản lý đúng đắn để đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn trong tương lai. H iệu quả kinh tế đạt đ ược sau mỗi kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh là thước đo phản ánh trình độ tổ chức, trình độ quản lý và sử dụng các nguồn lực (lao động, vốn, máy móc thiết bị, quy trình công nghệ ...) của doanh nghiệp. Đ iều này đ ã giải thích lý do một số doanh nghiệp mặc dù có đội ngũ lao động lành nghề, máy móc thiết bị hiện đại, nguồn vốn lớn nhưng vẫn không sản xuất kinh doanh có lãi. Do đó, việc sử dụng các nguồn lực phải được xem là công tác quan trọng trong công tác hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, nhất là trong cơ chế thị trường hiện nay đầu vào và đầu ra thường xuyên biến động, việc sử dụng thường xuyên các nguồn lực tổ chức sản xuất kinh doanh chính xác hợp lý mới bảo đảm sản xuất kinh doanh có hiệu quả. N hư vậy, có thể xem trình độ tổ chức, quản lý và sử dụng các nguồn lực là m ột trong các yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Cũng như nhiều doanh nghiệp khác, Chi nhánh hoá dầu Hải Phòng ra đời trong cơ chế bao cấp, bước sang cơ chế thị trường trong những năm đầu 1
chi nhánh tưởng chừng như không thể đứng vững lâm vào tình trạng khó khăn. Song trong quá trình đổi mới chi nhánh dần thay đổi bộ mặt ổn định dần và đến nay đã tạo được chỗ đứng trên thị trường, quy mô của chi nhánh ngày càng được mở rộng hơn, hiệu quả sản xuất kinh doanh ngày càng cao, chi nhánh đã tạo được chỗ đứng trên thị trường. V ì vậy, việc nghiên cứu tình trạng sản xuất kinh doanh của chi nhánh để tìm ra biện pháp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh tế là vấn đề quan trọng hiện nay. Xuất phát từ quan điểm này và quá trình thực tập tại Chi nhánh hoá dầu Hải Phòng với sự giúp đỡ của thầy giáo hướng dẫn và với sự chỉ bảo nhiệt tình của đơn vị thực tập em đã chọn đề tài “Một số vấn đề về nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của Chi nhánh hoá dầu Hải Phòng “ làm khoá luận tốt nghiệp của mình. K ết cấu của đề tài ngoài lời nói đầu được trình bày ở 3 chương chính: C hương 1: Một số vấn đề chung về hiệu quả sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp. C hương 2: Tình hình sản xuất kinh doanh tại chi nhánh hoá dầu Hải Phòng . C hương 3: Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh ở C hi nhánh hoá dầu Hải Phòng . Với thời gian thực tế chưa nhiều và với khả năng và trình độ có hạn những thiếu xót trong bài viết này là không thể tránh khỏi, em mong nhận được sự góp ý của thầy cô và các bạn để bài viết đ ược tốt hơn. Q ua đây em xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới thầy giáo Hoàng Thị Thanh Vân cũng như các cô chú, anh chị trong Chi nhánh hoá dầu H ải Phòng đ ã giúp đỡ em hoàn thành đề tài này. 2
C HƯƠNG 1 M Ộ T SỐ VẤN Đ Ề CHUN G VỀ H IỆU QUẢ SẢN XUẤ T K IN H DOANH TRO N G D OAN H N GH I Ệ P 1.1 - Sự cần thiết của việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh đối với doanh nghiệp : 1.1.1- Khái niệm về hiệu quả sản xuất kinh doanh : Các nhà kinh tế đã đ ưa ra nhiều khái niệm khác nhau về hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp . Một số cách hiểu được diễn đạt như sau : - Hiệu quả kinh tế sản xuất kinh doanh là một mức độ đạt được lợi ích từ sản phẩm sản x uất ra tức là giá trị sử dụng cửa nó (Hoặc là doanh thu và nhất là lợi nhuận thu được sau quá trình kinh doanh ). Quan điểm này lẫn lộn giữa hiệu quả và mục tiêu kinh doanh . - Hiệu quả sản xuất kinh doanh thể hiện sự tăng trưởng kinh tế phản ánh qua nhịp độ tăng của chỉ tiêu kinh tế ,cách hiểu này còn phiến diện vì chỉ đứng trên mức độ biến động của các chỉ tiêu này theo thời gian . - Hiệu quả sản xuất kinh doanh là mức độ tiết kiệm chi phí so với mức tăng kết quả . Đây là biểu hiện của các số đo chứ không phải là khái niệm về hiệu quả sản xuất kinh doanh . - Hiệu quả sản xuất kinh doanh là chỉ tiêu được xác định bằng tỷ lệ so sánh giữa kết quả với chi phí. Định nghĩa như vậy là chỉ muốn nói về cách xác lập các chỉ tiêu chứ không toát nên ý niệm của vấn đ ề . - Hiệu quả sản xuất kinh doanh là mức tăng của kết quả sản xuất kinh doanh trên mỗi lao đông hay mức danh lợi của vốn sản xuất kinh doanh .Quan điểm 3
này muốn quy hiệu quả về một số chỉ tiêu tổng hiệu quả sản xuất kinh doanh cụ thể nào đó . Bởi vậy cần có một số khái niệm cần bao quát hơn : H iệu quả sản xuất kinh doanh là một phạm trù kinh tế biểu hiện tập trung của sự phát triển kinh tế theo chiều sâu , phản ánh trình độ khai thác các nguồn lực trong quá trình tái sản xuất nhằm thực hiện mục tiêu kinh doanh . Nó là thước đo ngày càng quan trọng để đánh giá việc thực hiện mục tiêu kinh tế của doanh nghiệp . Bản chất của hiệu quả sản xuất kinh doanh : Thực chất là nâng cao năng suất lao động xã hội và tiết kiệm lao động xã hội . Đ ây là hai mặt có mối quan hệ mật thiết của vấn đề hiệu quả sản xuất kinh doanh . Chính việc khan hiếm nguồn lực và việc sử dụng chúng có tính cạnh tranh nhằm thoả mãn nhu cầu ngày càng tăng của x ã hội đặt ra yêu cầu phải khai thác , tận dụng triệt để và tiết kiệm các nguồn lực . Để đạt được mục tiêu kinh doanh các doanh nghiệp buộc phải chú trọng các điều kiện nội tại , phát huy năng lực , hiệu năng của các yếu tố sản xuất và tiết kiệm mọi chi phí . Vì vậy, yêu cầu của việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh là phải đạt kết quả tối đa với chi phí tối thiểu , hay chính xác hơn là đạt hiệu quả tối đa với chi phí nhất định hoặc ngược lại đạt hiệu quả nhất định vơí chi phí tối thiểu. Chi phí ở đây được hiểu theo nghĩa rộng là chi phí tạo ra nguồn lực và chi phí sử dụng nguồn lực, đồng thời phải bao gồm cả chi phí cơ hội. Chi phí cơ hội là giá trị của việc lựa chọn tốt nhất đã bị bỏ qua hay là giá trị của việc hy sinh công việc kinh doanh khác để thực hiện công việc kinh doanh này. chi phí cơ hội phải được bổ sung vào chi phí kế toán thực sự. Cách hiều như vậy sẽ khuyến khích các nhà kinh doanh lựa chọn phương án kinh doanh tốt nhất, các mặt hàng có hiệu quả. 1.1.2- Ý nghĩa : 4
Đ ối với doanh nghiệp ,hiệu quả sản xuất kinh doanh không những là thước đo chất lượng phản ánh trình độ tổ chức, quản lý kinh doanh mà còn là vấn đề sống còn, quyết định sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp. Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp đã thực sự chủ động trong kinh doanh , nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh là cơ sở để doanh nghiệp phát triển và m ở rộng thị trường, qua đó tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường , thúc đẩy tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ , giảm được các chi phí về nhân lực và tài lực. Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh đồng nghĩa với phát triển doanh nghiệp theo chiều sâu , nâng cao đời sống người lao động , góp phần vào sự phát triển của xã hội và đất nước . Tóm lại cơ chế thị trường và đặc trưng của nó đã khiến việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh trở thành điều kiện tồn tại và phát triển của doanh nghiệp nếu không doanh nghiệp sẽ bị đào thải . Do vậy nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với bản thân doanh nghiệp và nền kinh tế. 1.2- Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh : Trong điều kiện kinh tế thị trường với cơ chế lấy thu bù chi , cạnh tranh trong kinh doanh ngày càng tăng , các doanh nghiệp phải chịu sức ép từ nhiều phía . Đ ặc biệt đối với doanh nghiệp của nước ta khi bước vào cơ chế thị trường đã gặp không ít những khó khăn , sản xuất kinh doanh bị đ ình trệ , hoạt động kém hiệu quả là do chịu tác động của nhiều nhân tố . Song nhìn m ột cách tổng quát có 2 nhân tố chính tác động đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp : 1.2.1- N hóm nhân tố chủ quan: Mỗi biến động của một nhân tố thuộc về nội tai doanh nghiệp đều có thể ảnh hưởng đến kết quả sản xuất kinh doanh , làm cho m ức độ hiệu qủa của quá trình sản xuất của doanh nghiệp thay đổi theo cùng xu hướng của nhân tố đó . 5
Trong quá trình sản xuất kinh doanh của mỗi doanh nghiệp ta thấy nổi lên tám nhân tố cơ b ản ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh , mức độ hoạt động hiệu quả kinh doanh cao hay thấp là tuỳ thuộc vào sự tác động của tám nhân tố này . Để thấy rõ được mức độ ảnh hưởng của các nhân tố chủ quan ta đi phân tích chi tiết từng nhân tố . 1.2.1.1 - Nguồn nhân lực và cơ cấu tổ chức lao động : Lao động là một trong những nguồn lực quan trọng cho qúa trình sản xuất kinh doanh . Nó là tổng hợp các kỹ năng, mức độ đào tạo, trình độ giáo dục có sẵn tạo cho một cá nhân có khả năng làm việc và đảm bảo năng suất lao động. Như vậy, nguồn vốn nhân lực của Doanh nghiệp là lượng lao động hiện có, cùng với nó là kỹ năng, tay nghề, trình độ đ ào tạo, tính sáng tạo và khả năng khai thác của người lao động. Nguồn nhân lực không phải là cái sẽ có mà là đã có sẵn tại Doanh nghiệp, thuộc sự quản lý và sử dụng của Doanh nghiệp. Do đó, để đảm bảo hiệu quả kinh tế trong sản xuất kinh doanh thì Doanh nghiệp phải hết sức lưu tâm tới nhân tố này. Vì nó làm chất xám, là yếu tố trực tiếp tác động lên đối tượng lao động và tạo ra sản phẩm và kết quả sản xuất kinh doanh , có ảnh hưởng mang tính quyết định đối với sự tồn tại v à hưng thịnh của Doanh nghiệp. Trong đó, trình độ tay nghề của người lao động trực tiếp ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm, do đó với trình độ tay nghề của người lao động và ý thức trách nhiệm trong công việc sẽ nâng cao được năng suất lao động. Đồng thời tiết kiệm và giảm được định mức tiêu hao nguyên vật liệu, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất kinh doanh . Trình đ ộ tổ chức quản lý của cán bộ lãnh đạo, nghiệp vụ, tại đây yêu cầu mỗi cán bộ lãnh đạo, nghiệp vụ phải có kiến thưc, có năng lực và năng động trong cơ chế thị trường. Cần tổ chức phân công lao động hợp lý giữa các bộ phận, cá nhân trong Doanh nghiệp; sử dụng đúng người, đúng việc sao cho tận dụng được năng lực, sở trường, tính sáng tạo của đội ngũ cán bộ, nhân viên. 6
N hằm tạo ra sự thống nhất hợp lý trong tiến trình thực hiện nhiệm vụ chung của Doanh nghiệp. Tuy nhiên, Doanh nghiệp cũng cần áp dụng các hình thức trách nhiệm vật chất, sử dụng các đòn bẩy kinh tế thưởng phạt nghiêm minh để tạo động lực thúc đẩy người lao động nỗ lực hơn trong phạm vi trách nhiệm của mình, tạo ra được sức mạnh tổng hợp nhằm thực hiện một cách tốt nhất kế hoạch đã đề ra từ đó góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất kinh doanh . 1.2.1.2 - Công tác tổ chức quản lý: Đ ây là nhân tố liên quan tới việc tổ chức, sắp xếp các bộ phận, đơn vị thành viên trong Doanh nghiệp. Để đạt hiệu quả kinh tế cao trong sản xuất kinh doanh thì nhất thiếu yêu cầu mỗi Doanh nghiệp phải có một cơ cấu tổ chức quản lý phù hợp với chức năng cũng như quy mô của Doanh nghiệp trong từng thời kỳ. Qua đó nhằm phát huy tính năng động tự chủ trong sản xuất kinh doanh và nâng cao chế độ trách niệm đối với nhiệm vụ được giao của từng bộ phận, từng đơn vị thành viên trong Doanh nghiệp. Công tác quản lý phải đi sát thực tế sản xuất kinh doanh , nhằm tránh tình trạng “khập khiễng”, không nhất quán giữa quản lý (kế hoạch) và thực hiện. Hơn nữa, sự gọn nhẹ và tinh giảm của cơ cấu tổ chức quản lý có ảnh hưởng quyết định đến hiệu quả của qúa trình sản xuất kinh doanh . 1.2.1.3 - Quản lý và sử dụng nguyên liệu : N ếu dự trữ nguyên liệu, hàng hoá quá nhiều hay quá ít đều có ảnh hưởng không tốt tới hoạt động sản xuất kinh doanh . V ấn đề đặt ra là phải dự trữ một lượng nguyên liệu hợp lý sao cho quá trình sản xuất kinh doanh không bị gián đo ạn. Bởi vì, khi thu mua hay dự trữ quá nhiều nguyên liệu, hàng hoá sẽ gây ứ đọng vốn và thủ tiêu tính năng động của vốn lưu động trong kinh doanh. Còn dự trữ quá ít thì không đảm bảo sự liên tục của qúa trình sản xuất và thích ứng với nhu cầu của thị trường. Điều này dĩ nhiên ảnh hưởng không tốt đến qúa trình sản xuất cũng như công tác tiêu thụ sản phẩm của Doanh nghiệp. 7
H ơn nữa, về bản chất thì nguyên liệu là một bộ phận của tài sản lưu động, vậy nên tính năng động và tính linh hoạt trong sản xuất kinh doanh là rất cao. Do vậy tính hợp lý khi sử dụng nguyên liệu ở đây đ ược thể hiện qua: K hối lượng dự trữ phải nằm trong mức dự trữ cao nhất và thấp nhấp nhằm đảm bảo cho qúa trình sản xuất cũng như lưu thông hàng hoá được thông suốt ; cơ cấu dự trữ hàng hoá phải phù hợp với cơ cấu lưu chuyển hàng hoá, tốc độ tăng của sản xuất phải gắn liền với tốc độ tăng của mức lưu chuyển hàng hoá. N goài ra, yêu cầu về tiết kiệm chi phí nguyên liệu trong sản xuất kinh doanh cũng cần được đặt ra đối với mỗi Doanh nghiệp. Qua đó nhằm giảm bớt chi phí cung trong giá thành sản phẩm, mà chi phí về nguyên liệu thường rất lớn chiếm 60 - 70% (đối với các Doanh nghiệp sản x uất). Như vậy ta thấy, việc tiết kiệm nguyên liệu trong qúa trình sản xuất là hết sức cần thiết và có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh tế của sản xuất kinh doanh . 1.2.1.4 - Nguồn vốn và trình độ quản lý , sử dụng vốn : N guồn vốn là một nhân tố biểu thị tiềm năng, khả năng tài chính hiện có của Doanh nghiệp. Do vậy, việc huy động vốn, sử dụng và bảo toàn vốn có một vai trò quan trọng đối với mỗi Doanh nghiệp. Đây là m ột nhân tố hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của Doanh nghiệp vì vậy Doanh nghiệp cần phải chú trọng ngay từ việc hoạch định nhu cầu về vốn làm cơ sở cho việc lựa chọn phương án kinh doanh, huy động các nguồn vốn hợp lý trên cơ sở khai thác tối đa mọi nguồn lực sẵn có của mình. Từ đó tổ chức chu chuyển, tái tạo nguồn vốn ban đầu, đảm toàn và phát triển nguồn vốn hiện có tại Doanh nghiệp. N gày nay trong nền kinh tế thị trường với sự quản lý vĩ mô của Nhà nước thì việc bảo toàn và phát triển vốn trong các Doanh nghiệp là hết sức quan trọng. Đây là yêu cầu tơ thân của mỗi Doanh nghiệp, vì đó là điều kiện cần thiết cho việc duy trì, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản 8
xuất kinh doanh . Bởi vì, muốn đạt hiệu quả kinh tế và phát triển nguồn vốn hiện có thì trước hết các Doanh nghiệp phải bảo toàn được vốn của mình. X ét về mặt tài chính thì b ảo to àn vốn của Doanh nghiệp là bảo toàn sức mua của vốn vào thời điểm đánh giá, mức độ bảo toàn vốn so với thời điêm cơ sở (thời điểm gốc) được chọn. Còn khi ta xét về mặt kinh tế, tức là bảo đảm khả năng hoạt động của Doanh nghiệp so với thời điểm cơ sở, về khía cạnh pháp lý thì là bảo đam tư cách kinh doanh của Doanh nghiệp. Từ việc huy động sử dụng, bảo toàn và phát triển vốn được thực hiện có hiệu quả sẽ góp phần tăng khả năng và sức mạnh tài chính của Doanh nghiệp, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển và đảm bảo hiệu quả kinh tế của Doanh nghiệp. 1.2.1.5 - Nhân tố cơ sở vật chất kỹ thuật: Thực tế cơ sở vật chất kỹ thuật thể hiện quy mô và là yếu tố cơ bản đảm bảo cho sự hoạt động của Doanh nghiệp. Đó là toàn bộ nhà xưởng, kho tàng, phương tiện vật chất kỹ thuật và máy móc thiết bị... nhằm phục cụ cho qúa trình sản xuất kinh doanh tại Doanh nghiệp. Nhân tố này cũng có ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế trong sản xuất kinh doanh , vì nó là yếu tố vật chất ban đầu của qúa trình sản xuất kinh doanh . Tại đây, yêu cầu đặt ra là ngoài việc khai thác triệt để cơ sở vật chất đã có, còn phải không ngừng tiến hành nâng cấp, tu bổ, sữa chữa và tiến tới hiện đại hoá, đổi mới công nghệ của máy móc thiết bị. Từ đó nâng cao sản lượng, năng suất lao động và đảm bảo hiệu quả kinh tế ngày càng được nâng cao. 1.2.1.6 - Hiểu biết về thị trường: Trong nền kinh tế thị trường, các Doanh nghiệp chỉ có thể kinh doanh hàng hoá của mình thông qua thị trường. Thị trường thừa nhận hàng hoá đó chính là người mua chấp nhận nó phù hợp với nhu cầu của xã hội. Còn nếu người mua không chấp nhận tức là sản phẩm của Doanh nghiệp chưa đáp ứng đúng nhu cầu của người mua về chất lượng, thị hiếu, giá cả... và như vậy tất nhiên Doanh nghiệp sẽ bị lỗ. Bởi vậy để hoạt động tốt hơn, tiêu thụ được 9
nhiều hàng hoá, tăng lợi nhuận thì các Doanh nghiệp hoạt động kinh doanh hàng hoá bắt buộc phải nghiên cứu thị trường, nghiên cứu khả năng cung của thị trường, cầu của thị trường về hàng hoá bao gồm cơ cấu, chất lượng, chủng loại. Tác dụng của việc nghiên cứu thị trường là cơ sở để dự đoán, cho phép Doanh nghiệp đề ra hướng phát triển, cạnh tranh đối với các đối thủ, sử dụng tốt các nguồn lực của Doanh nghiệp, giúp Doanh nghiệp lựa chọn phương án tối ưu của mình và biết đ ược thế đứng trong xã hội, tìm ra và khắc phục những nhược điểm còn tồn tại nhằm nâng cao hiệu quả trong sản xuất kinh doanh . 1.2.1.7 - Văn minh phục vụ khách hàng: V iệc nâng cao văn minh phục vụ khách hàng là yêu cầu cần khách quan của môi trường cạnh tranh, cũng như sự phát triển nền kinh tế thị trường. N hưng chính nhu cầu khách quan này thể hiện quan điêm và văn hoá riêng của mỗi Doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh , cũng như nét đặc trưng của nền kinh tế thị trường. Văn minh phục vụ khách hàng được biểu hiện thô ng qua việc thoả mãn tối đa nhu cầu của khách hàng với những phương tiện phục vụ hiện đại và với thái độ nhiệt tình, lịch sự... Từ đó góp phần thu hút khách hàng, tăng nhanh doanh số tiêu thụ và nâng cao hiệu quả kinh tế của sản xuất kinh doanh . 1.2.1.8 Trình độ phát triển của kỹ thuật công nghệ: N gày nay, mọi người, mọi ngành, mọi cấp đều thấy ảnh hưởng của khoa học kỹ thuật đối với tất cả các lĩnh vực (nhất là lĩnh vực kinh tế). Trước thực trạng đó để tránh tụt hậu, một trong sự quan tâm hàng đầu của Doanh nghiệp là nhanh chóng nắm bắt được và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm đạt hiệu quả chính trị - xã hội cao. Trong cơ chế thị trường, Doanh nghiệp muốn thắng thế trong cạnh tranh thì một yếu tố cơ b ản là phải có tính trình đ ộ khoa học công nghệ cao, thỏa mãn nhu cầu của thị trường cả về số lượng, chất lượng, thời gian. Để đạt được mục tiêu này yêu cầu cần đặt ra là ngoài việc khai thác triệt để cơ sở vật chất đ ã có (toàn bộ nhà xưởng, kho 10
tàng, phương tiện vật chất kỹ thuật máy móc thiết bị) còn phải không ngừng tiến hành nâng cấp, tu sửa, sữa chữa và tiến tới hiện đại hoá công nghệ máy móc, thiết bị từ đó nâng cao sản lượng, năng suất lao động và đ ảm bảo hiệu quả ngày càng cao. 1.2.2- Nhóm nhân tố khách quan: 1.2.2.1 - Sự phát triển và tăng trưởng của nền kinh tế, của ngành: Đ ây là một nhân tố có những ảnh hưởng nhất định đến hiệu quả kinh tế. Mỗi Doanh nghiệp là một tế bào của nền kinh tế. Do vậy doanh nghiệp muốn tồn tại, phát triển và đạt hiệu quả kinh tế cao thì nhất thiết phải có một môi trường kinh doanh lành mạnh . Tuy nhiên, trong một nền sản xuất công nghiệp có trình độ phân công và hiệp tác lao động cao thì mỗi ngành, mỗi Doanh nghiệp chỉ là một mắt xích trong một hệ thống nhất. N ên khi chỉ có sự thay đổi về lượng và chất ở bất kỳ mắt xích nào trong hệ thống cũng đòi hỏi và kéo theo sự thay đổi của các mắt xích khác, đó là sự ảnh hưởng giữa các ngành, các Doanh nghiệp có liên quan đến hiệu quả kinh tế chung. Thực chất một Doanh nghiệp, một ngành muốn phát triển và đạt hiệu quả kinh tế đơn lẻ một mình là một điều không tưởng. Bởi vì, quá trình sản xuất kinh doanh từ việc đầu tư - sản xuất - tiêu thụ là liên tục và có mối quan hệ tương ứng giữa các ngành cung cấp tư liệu lao động, đối tượng lao động và các ngành tiêu thụ sản phẩm. Do vậy để đạt hiệu quả cao cần gắn với sự phát triển của nền kinh tế, của các ngành và các ngành có liên quan. 1.2.2.2 - Mức sống và thu nhập của dân cư, khách hàng. Thực chất, nhân tố này xét về một khía cạnh nào đó cũng thể hiện sự phát triển và tăng trưởng của nền kinh tế. Tuy nhiên do mức độ quan trọng và tính đặc thù của nhân tố này nên ta có thể tách ra và xem xét kỹ hơn. Đó là, sản phẩm hay dịch vụ tạo ra phải được tiêu thụ, từ đó Doanh nghiệp mới có thu nhập và tịch luỹ. Nếu như thu nhập tình hình tài chính của khách hàng cao 11
thì có thể tốc độ tiêu thụ sản phẩm hay thực hiện dịch vụ của Doanh nghiệp là cao và ngược lại. Đ ây là một mối quan hệ tỉ lệ thuận, tuy nhiên mối quan hệ này lại phụ thuộc vào ý muốn tự thân của khách hàng, hay giá cả cũng như chính sách tiêu thụ cụ thể của Doanh nghiệp. Hơn nữa, việc tiêu thụ sản phẩm và thực hiện dịch vụ là công đoạn cuối cùng của qúa trình sản xuất kinh doanh nó mang lại thu nhập cho các Doanh nghiệp và trực tiếp tác động lên hiệu quả sản xuất kinh doanh . Do vậy, khi phân tích và quản lý kinh tế, các Doanh nghiệp phải hết sức lưu ý đến nhân tố này. 1.2.2.3 - Cơ chế quản lý và các chính sách của Nhà nước: Tại mỗi một quốc gia đều có một cơ chế chính trị nhất định, gắn với nó là cơ chế quản lý và các chính sách của Bộ máy Nhà nước áp đặt lên quốc gia đó. Sự ảnh hưởng của nhân tố này rất rộng, mang tính bao quát không những tác động đến sự phát triển của nền kinh tế quốc dân mà nó còn ảnh hưởng (thông qua sự quản lý gián tiếp của Nhà nước) tới hiệu quả kinh tế của sản xuất kinh doanh tại các Doanh nghiệp. Trong cơ chế thị trường, các Doanh nghiệp được tự chủ trong sản xuất kinh doanh dưới sự quản lý vĩ mô của Nhà nước thì hiệu quả kinh tế được đánh giá thông qua mối tương quan giữa kết quả thu được và chi phí bỏ ra, với mục tiêu là cực đại các khoản thu nhập và giảm tổi thiểu mức chi phí đầu tư, chứ không chỉ đơn thuần là hoàn thành hay vượt mức kế hoạch đã đề ra. G ắn với từng cơ chế quản lý thì có từng chính sách kinh tế vĩ mô nhất định. Các chính sách kinh tế của Nhà nước có tác động trực tiếp tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các Doanh nghiệp, qua đó nó cũng ảnh hưởng nhất định đến hiệu quả kinh tế sản xuất kinh doanh . Ngoài ra, Nhà nước còn tác động tới hoạt động sản xuất kinh doanh của Doanh nghiệp thông qua một loại các công cụ quản lý kinh tế. 1.2.2.4 - Nguồn cung ứng và giá cả của nguyên vật liệu: 12
N guyên liệu có vai trò tham gia cấu thành nên thực thể của sản phẩm, do đó nguyên vật liệu trong SXKD thường chiếm tỉ trọng lớn, mà hầu hết nguyên liệu chính đều có nguồn gốc do mua ngoài. Trong khi tính sẵn có của nguồn cung ứng nguyên vật liệu thường ảnh hưởng phần nào lên kế hoạch và tiến độ sản xuất của Doanh nghiệp, giá cả nguyên liệu chính có tác động rất lớn đến giá thành sản phẩm. V ì vậy, sự quan tâm tới giá cả và nguồn cung ứng nguyên vật liệu có vai trò và ý nghĩa rất quan trọng trong việc đánh giá và phân tích hậu quả kinh tế. Đây là một nhân tố khách quan và nằm ngoài tầm kiểm soát của Doanh nghiệp. 1.2.2.5 - Môi trường cạnh tranh và quan hệ cung cầu. N gày nay, trong cơ chế thị trường thì sự cạnh tranh là rất gay gắt và quyết liệt. Nó mang tích chắt lọc và đào thải cao. Do vậy nó đòi hỏi mỗi Doanh nghiệp phải không ngừng nỗ lực nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất kinh doanh , qua đó nhằm tăng khả năng cạnh tranh của Doanh nghiệp mình và đứng vững trên thương trường. Điều này buộc các Doanh nghiệp phải tìm mọi phương án nhằm giảm bớt chi phí, nâng cao chất lượng của sản phẩm nếu không muốn đi đến bờ vực của sự phá sản và giải thể. Dù muốn hay không, mỗi Doanh nghiệp đều bị cuốn vào sự vận động của môi trường kinh doanh. Do vậy, để không bị cuốn trôi thì nhất định các Doanh nghiệp phải nâng cao hiệu quả kinh tế của sản xuất kinh doanh . Bên cạnh đó mối quan hệ cung cầu trên thị trường cũng có ảnh hưởng không nhỏ đối với cả “đầu vào” và “đ ầu ra” của qúa trình sản xuất kinh doanh tại Doanh nghiệp, mà cụ thể là giá cả trên thị trường. Nếu sự lên xuống của giá cả nguyên liệu đầu vào không đồng nhất với sản phẩm bán ra sẽ gây lên nhiều bất lợi cho Doanh nghiệp. Khi đó thu nhập của Doanh nghiệp không được đảm bảo, tương ứng sẽ làm giảm sút hiệu quả sản xuất kinh doanh . Dù đây là những nhân tố khách quan nhưng Doanh nghiệp cũng cần phải theo dõi và nghiên cứu kỹ lưỡng để có những sách lược phù hợp. 13
1.3- Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.3.1- Yêu cầu cơ bản trong phân tích và đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh. Đ ể phân tích và đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp một cách cụ thể và có hiệu quả thì ta phải: X ây dựng hệ thống chỉ tiêu về hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tính toán tổng hợp các chỉ tiêu. Đ ánh giá chung và phân tích tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thu nhập đầy đủ: chính xác các thông tin về giá trị sản xuất, giá trị gia tăng, chi phí trung gian, doanh thu, lợi nhuận, lao động bình quân, vốn đầu tư, vốn sản xuất kinh doanh.... D ự báo xu hướng sản xuất kinh doanh trong thời gian tới và đ ề ra những giải pháp pháp kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. 1.3.2- Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp : Đ ể phân tích hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp một cách tổng thể ta dựa trên các chỉ tiêu sau : 1.3.2.1 - Các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp : Q uá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là quá trình kết hợp sử dụng nhiều yếu tố như : nguyên vật liệu , tư liệu lao động ,sức lao động , tiền vốn . Hiệu quả kinh tế của sản xuất kinh doanh đạt được khi sử dụng các yếu tố đó có hiệu quả . V ì vậy , để phản ánh hiệu quả kinh tế cần sử dụng hệ thống chỉ tiêu: khi tính toán (từng chỉ tiêu cụ thể ) người ta dựa vào công thức : K H= (1) Trong đó: C H : Là hiệu quả kinh tế. 14
K : Là kết quả sản xuất đạt được. C: Là chi phí sản xuất bỏ ra. V ề kết quả sản xuất đạt được hiện nay người ta thường dùng chỉ tiêu về doanh thu hoặc lợi nhuận. V ề chi phí sản xuất có thể sử dụng toàn bộ chi phí lao động sống và lao động vật hoá hoặc lao động sống ( thường tính theo số lượng lao động bình quân năm) hoặc vốn sản xuất b ình quân năm. Từ công thức (1) ta có thể vận dụng và tính toán hiệu quả kinh tế của doanh nghiệp theo chỉ tiêu sau: Doanh thu, doanh thu thuần, lợi nhuận H= Vốn sản xuất bình quân năm Trong đó: Vốn sản xuất bao gồm vốn cố định và vốn lưu động. Đây là chỉ tiêu phán ánh hiệu quả sử dụng vốn sản xuất. Thông qua các chỉ tiêu này thấy được một đồng vốn bỏ vào sản xuất tạo ra đ ược bao nhiêu đồng tổng thu nhập, thu nhập thuần tuỳ. Nó cho ta thấy được hiệu quả kinh tế không chỉ đối với lao động vật hoá mà còn cả lao động sống. Nó còn phản ánh trình đ ộ tổ chức sản xuất và quản lý của ngành cũng như của các doanh nghiệp. Mục tiêu sản xuất của ngành cũng như của doanh nghiệp và toàn xã hội không phải chỉ quan tâm tạo ra nhiều sản phẩm bằng mọi chi phí mà điều quan trọng hơn là sản phẩm được tạo ra trên mỗi đồng vốn bỏ ra nhiều hay ít. Chỉ tiêu doanh thu, doanh thu thuần, lợi nhuận, tiền vốn là các chỉ tiêu phản ánh trình độ phát triển sản xuất, trình độ sử dụng nguồn vốn vật tư, lao động, tài chính. Khối lượng sản phẩm tạo ra trên từng đồng vốn cũng lớn cũng tạo điều kiện thoả m ãn nhu cầu tiêu dùng của nhân dân và mở rộng hơn nữa qui mô sản xuất. 1.3.2.2 - Các chỉ tiêu về doanh lợi: Doanh lợi là phạm trù kinh tế quan trọng nhất vốn có của tất cả các đơn vị, hoạt động trên cơ sở hạch toán kinh tế. Nó phản ánh hiệu quả của việc sử dụng yếu tố sản xuất, phản ánh chất lượng sản phẩm tiêu thụ. a) Mức doanh lợi theo vốn: Đ ây là chỉ tiêu thông dụng và quan trọng nhất phản ánh hiệu quả của các hoạt động kinh doanh một cách tổng quát, thể hiện đúng mục đích của các doanh nghiệp. 15
Làm thế nào đ ể đồng vốn khi được huy động vào kinh doanh mang lại lợi nhuận cao? Đây cũng chính là vấn đề các nhà quản lý kinh doanh luôn trăn trở tìm kiếm câu trả lời nó chi phối mọi hành động và quyết định sự nghiệp của nhà kinh doanh. Có 2 khái niệm: Mức doanh lợi tổng vốn và mức doanh lợi vốn sử dụng, mà các doanh gia cần phân biệt để đánh giá hiểu quả trong 1 kỳ hạn ho ạt động và dùng làm cơ sở để xây dựng kế hoạch kinh doanh trong kỳ tới. + Mức doanh lợi tổng vốn: Chỉ tiêu này cho biết khả năng sinh lợi của một đơn vị tiền vốn nói chúng khi được đầu tư vào kinh doanh, không phụ thuộc vào việc thực hiện nó có được huy động trong năm hiện tại hay không. TTDN ròng (2) DL = TV Tổng vốn kinh doanh Trong đó: D LTV: Doanh lợi tổng vốn. TTDN ròng: Lợi nhuận dau thuế Ý nghĩa chỉ tiêu: 1 đồng vốn kinh doanh trong kỳ thì làm ra bao nhiều đồng lợi nhuận. Một cơ số vốn cho 1 năm có thể tham gia nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh, nghĩa là 1 cơ số vốn trong năm có thể chịu hiện nhiều vòng quay gọi là tốc đi chu chuyển vốn. Tốc độ chu chuyển vốn (SV) là số vòng tính bình quân cho cả kỳ kinh doanh của tổng vốn. Công thức tính của nó như sau: Doanh thu (3) SV = Tổng vốn kinh doanh Trong đó: SV - Tốc độ chịu chuyển vốn. Ý nghĩa chỉ tiêu: Bình quân trong kỳ vốn kinh doanh quay được mấy vòng. b). Mức doanh lợi chi phí: Mức doanh lợi chi phí phản ánh các hoạt động kinh doanh trên 2 phạm vi toàn doanh nghiệp và cho 1 chủng loại sản phẩm. Mức doanh lợi tính cho tổng chi phí của doanh nghiệp được xác định theo công thức sau: 16
rong TTDN DLCF  x100% (4) Z Trong đó: D L: Doanh lợi theo giá thành sản phẩm. Z: Giá thành sản phẩm tiêu thụ. TTròngDN: Lợi nhuận sau thuế. 1.3.2.3 - Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh bộ phận: a) Hiệu quả sử dụng vốn cố định. Vốn cố định là bộ phận lớn nhất, chủ yếu nhất trong tư liệu lao động và quyết định năng lực sản xuất của doanh nghiệp. H iệu quả sử dụng vốn cố định được xác định bằng cách so sánh kết quả kinh doanh với giá trị của tài sản cố định bình quân, tính theo nguyên giá hoặc tính theo giá trị khôi phục trong kỳ được xét, thường gọi là hiệu suất vốn cố định. Gọi tổng giá trị của vốn cố định bình quân trong kỳ là tài sản cố định ( TSCĐ ) và chỉ tiêu hiệu suất TSCĐ là H TSCĐ thì: Kết quả H TSCĐ = (6). TSCĐ Trong đó: K ết quả được xác định theo chỉ tiêu tổng doanh thu hoặc lợi nhuận. Chỉ tiêu hiệu suất sử dụng TSCĐ biểu hiện 1 đồng TSCĐ trong kỳ sản xuất ra bình quân bao nhiêu đồng của chỉ tiêu kết quả kinh doanh tương ứng. H iệu quả sử dụng TSCĐ có thể biểu hiện theo cách ngược lại, tức là là nghịch đảo của công thức ( 6 ), gọi là suất TSCĐ (STSCĐ). TSCĐ STSCĐ = (7) Kết qu ả Nó cho biết 1 đồng kết quả kinh doanh cần phải có bao nhiêu đồng TSCĐ. b) Hiệu quả sử dụng vốn lưu đ ộng. Vốn lưu động là vốn đầu tư vào TSLĐ của doanh nghiệp. Nó là số tiền ứng trước về TSLĐ nhằm đảm bảo quá trình sản xuất kinh doanh được liên tục. Đặc điểm của loại vốn này là luân chuyển không ngừng, luôn luôn thay đổi hình thái biểu hiện giá trị toàn b ộ ngay 1 lần và hoàn thành 1 vòng tuần hoàn trong 1 chu kỳ sản xuất kinh doanh. Vốn lưu động thường bao gồm vốn 17
dự trữ sản xuất (nguyên vật liệu chính, bán thành phẩm mua ngoài, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, công cụ lao động thuộc TCLĐ), vốn trong quá trình trực tiếp sản xuất (sản phẩm đang chế tạo, phí tổn đợi phân bổ và vốn trong quá trình thông tin), vốn thành phầm, vốn thanh toán. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động (ký hiệu là HVLĐ) cũng được xác định bằng cách lấy kết quả kinh doanh (KQ) chia cho vốn lưu động bình quân trong năm (ký hiệu là V LĐ). KQ HVLĐ = (8) VLĐ N ếu kết quả kinh doanh tính bằng lợi nhuận, thì ta có: LN HVLĐ = (9) VLĐ Chỉ tiêu này cho biết 1 đồng vốn lưu đ ộng làm ra bao nhiêu đồng lợi nhuận trong kỳ. H iệu quả sử dụng VLĐ còn được phản ánh gián tiếp qua chỉ tiêu số vòng luân chuyển của VLĐ trong năm (kỳ hiệu là SVLC) ho ặc số ngày bình quân 1 vòng luân chuyển VLĐ (ký hiệu là SN LC) trong năm: Doanh thu (10) SVLC = Vốn lưu động 365 SNLC = (11) SV LC V LĐ bình quân trong năm được tính bằng cách cộng mức VLĐ cho 365 ngày trong năm rồi chia cho 365 (năm nhuận, tất nhiên là cộng mức vốn của 366 ngày rồi chia cho 366). Để đơn phân, trong thực tế thường tính như sau: Vốn lưu động bình Vốn lưu động bình quân đầu tháng + quân cuối tháng VLĐ = bq tháng 2 Cộng 12 mức VL Đ bq của 12 tháng VLĐ = bq n ăm 12 18
c). Hiệu quả sử dụng lao động: Số lượng và chất lượng lao động là yếu tố cơ bản của sản xuất, góp phần quan trọng trong năng lực sản xuất của doanh nghiệp. Hiệu quả sử dụng lao động được biểu hiện ở năng suất lao động hoặc hiệu suất tiền lương. N ăng suất lao động được xác định bằng cách chia kết quả kinh doanh trong kỳ cho số lựơng lao động bình quân trong kỳ. Do kết quả kinh doanh được phản ánh bằng 3 chỉ tiêu: Tổng giá trị kinh doanh, giá trị gia tăng và lợi nhuận nên có 3 cách biểu hiệu của NSLĐ tính bình quân cho 1 người (lao động). Trong kỳ (thường tính theo năm). Gọi số lượng lao động bình quân trong năm là lao động và năng suất lao động bình quân năm là NSLĐ, ta có: KQ N SLĐ = LĐ N ăng suất lao động tính theo năm chịu ảnh hưởng rất lớn của việc sử dụng thời gian cụ thể là nó phụ thuộc vào số ngày bình quân làm việc trong năm, số giờ b ình quân làm việc mỗi ngày của 1 lao động trong doanh nghiệp và NSLĐ bình quân mỗi giờ điều đó được thể trong công thức sau: N SLD = n x g x NSg Trong đó: n - Số ngày làm việc b ình quân trong năm. g - số giờ làm việc bình quân mỗi lao động. N Sg - Năng suất lao động bình quân mỗi giờ làm việc của một lao động. KQ N Sg = n x g x LĐ Trong khi đó KQ là kết quả kinh doanh tính theo tổng giá trị kinh doanh, giá trị gia tăng. N goài chỉ tiêu về NSLĐ dùng để đánh giá về hiệu quả sử dụng lao động của xí nghiệp, còn có các chỉ tiêu khác như chỉ tiêu về hiệu suất tiền lương… 19