Luận văn tốt nghiệp: Cuộc chay đua kinh tế-Con đường để đẩy mạnh CNH và HĐH phần 2

Chia sẻ: Szfasf Fadsfs | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

49
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quá trình diễn ra không đồng đều ở các nước do nhiều nguyên nhân dễ dẫn đến sự chênh lệch về kinh tế. Trên thế giới hình thành 3 nhóm nước đó là các cường quốc về kinh tế, các nước phát triển và đang phát triển.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn tốt nghiệp: Cuộc chay đua kinh tế-Con đường để đẩy mạnh CNH và HĐH phần 2

§©y lµ giai ®o¹n biÕn ®æi h¼n vÒ chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt ë c¸c níc t b¶n chñ nghÜa th× ®©y còng lµ thêi kú m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lªn cao t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi. Qu¸ tr×nh diÔn ra kh«ng ®ång ®Òu ë c¸c níc do nhiÒu nguyªn nh©n dÔ dÉn ®Õn sù chªnh lÖch vÒ kinh tÕ. Trªn thÕ giíi h×nh thµnh 3 nhãm níc ®ã lµ c¸c cêng quèc vÒ kinh tÕ, c¸c níc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Sù ph©n chia nµy còng h×nh thµnh nªn c¸c m©u thuÉn c¬ b¶n cña x· héi, vÊn ®Ò c¬ b¶n cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ ®êng lèi ®Êu tranh hoµ b×nh gi¶i quyÕt m©u thuÉn th«ng qua lµm cuéc c¸ch m¹ng vÒ kinh tÕ. ViÖt Nam lµ mét níc cã nÒn kinh tÕ nhá, l¹c hËu vÒ khoa häc kü thuËt, lùc lîng s¶n xuÊt cßn non nít cha phï hîp víi quan hÖ s¶n xuÊt cña x· héi chñ nghÜa. §Ó cã c¬ së kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt lín, kh«ng cßn con ®êng nµo kh¸c lµ c«ng nghiÖp ho¸, c¬ khÝ ho¸ c©n ®èi vµ hiÖn ®¹i trªn tr×nh ®é khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn cao. 10
Muèn vËy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ ph¸t triÓn tuÇn tù vµ ph¸t triÓn nhÈy vät, cïng mét lóc thùc hiÖn hai cuéc c¸ch m¹ng ®ã lµ chuyÓn lao ®éng th« x¬ sang lao ®éng b»ng m¸y mãc vµ chuyÓn lao ®éng m¸y mãc sang lao ®éng tù ®éng ho¸ cã sù chØ ®¹o cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. II. Lý luËn chung vÒ CNH vµ kh¸i qu¸t lÞch sö qu¸ tr×nh CNH ë ViÖt Nam 1. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H) C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét kh¸i niÖm mµ ®îc nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ ®Ò cËp ®Õn, nhiÒu nghiªn cøu ®Þnh nghÜa vÒ vÊn ®Ò nµy. L«gic vµ lÞch sö ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i, CNH lµ bíc ®i tÊt yÕu mµ mçi d©n téc sím muén ®Òu ph¶i tr¶i qua. Trong thêi ®¹i ngµy nay c«ng nghiÖp ho¸ bao gåm c¶ hiÖn ®¹i hãa lµm xuÊt hiÖn côm tõ kÐp "c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸". Kh«ng nªn chØ hiÓu CNH, H§H theo nghÜa hÑp, theo nghÜa nã lµ mét qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸ch thøc s¶n xuÊt chØ tiªu kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i riªng trong lÜnh vùc tiÓu 11
c«ng nghiÖp mµ nªn hiÓu theo nghÜa réng: qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra trong tÊt c¶ c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Kinh nghiÖm CNH ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi cho thÊy "cèt lâi" cña CNH trong thêi ®¹i ngµy nay lµ sù ®æi míi trang bÞ kü thuËt (phÇn cøng: m¸y mãc thiÕt bÞ...) vµ c«ng nghÖ (phÇn mÒm: ph¬ng ph¸p, quy t¾c, quy tr×nh, ph¬ng thøc, kinh nghiÖm, kü n¨ng...), chuyÓn tõ kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu n¨ng suÊt thÊp lªn tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Theo t duy vµ quan ®iÓm míi hiÖn nay cã thÓ hiÓu néi dung chñ yÕu cña CNH ë c¸c níc còng nh níc ta lµ: trang bÞ kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ theo ®ã x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý trong tÊt c¶ c¸c ngµnh cña nÒn KTQD. Tãm l¹i cã thÓ hiÓu lµ: "C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ, x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, dùa trªn sù ph¸t triÓn cña 12
c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao. Theo ®Þnh nghÜa cña Liªn hiÖp quèc (1993) c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Trong qu¸ tr×nh nµy nguån cña c¶i quèc d©n ®îc ®éng viªn ®Ó ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu ngµnh trong níc víi kü thuËt hiÖn ®¹i. §Æc ®iÓm cña c¬ cÊu kinh tÕ nµy lµ cã mét bé phËn lu«n lu«n thay ®æi ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt vµ hµng ho¸ tiªu dïng cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cho toµn bé nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao, ®¶m b¶o ®¹t tíi sù tiÕn bé kinh tÕ x· héi. HiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ chç theo nh÷ng quy tr×nh c«ng nghÖ thñ c«ng lµ chÝnh sang chç sö dông mét c¸ch phæ biÕn nh÷ng quy tr×nh c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn, ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng hiÖu qu¶ vµ tr×nh ®é v¨n minh kinh tÕ x· héi cao. Trong v¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø VII Ban chÊp hµnh trung ¬ng kho¸ VII cã viÕt "Qu¸ tr×nh CNH-H§H lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng sang sö dông mét c¸ch phæ 13
biÕn søc lao ®éng cïng c«ng nghÖ vµ ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao. §èi víi níc ta ®ã lµ mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nh»m c¶i tiÕn mét x· héi n«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét x· héi c«ng nghiÖp g¾n víi viÖc h×nh thµnh tõng bíc quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé. Ngµy cµng thÓ hiÖn ®Çy ®ñ h¬n b¶n chÊt u viÖt cña chÕ ®é míi. Nh vËy CNH-H§H kh«ng chØ lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi níc ta mµ chóng ta cã s½n nh÷ng c¬ së lý luËn v÷ng ch¾c ®Ó ¸p dông vµo thùc tÕ nÒn kinh tÕ níc ta. 2. Kh¸i qu¸t lÞch sö qu¸ tr×nh CNH-H§H ë ViÖt Nam trong thêi gian qua Cã thÓ xem xÐt thùc tr¹ng CNH ë níc ta qua 2 khÝa c¹nh trang bÞ kü thuËt, c«ng nghÖ vµ viÖc x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. Trªn thùc tÕ c«ng cuéc CNH ®îc tiÕn hµnh ë níc ta tõ §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III (1960). Chñ tr¬ng CNH ®îc tiÕn hµnh qua c¸c kÕ ho¹ch dµi h¹n 5 n¨m song do nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¸ch quan g©y khã kh¨n nh nÒn kinh tÕ vèn nghÌo nµn l¹c hËu chÝnh s¸ch cÊm vËn g©y thï ®Þch cña Mü, tr×nh ®é d©n trÝ, nguån lao ®éng 14
cha cao v.v.. Thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh CNH cßn nhiÒu khã kh¨n. Tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt, tr×nh ®é kÕt cÊu h¹ tÇng vµ viÖc øng dông nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt vµ dÞch vô cßn thÊp kÐm, l¹c hËu. Qua mÊy thËp niªn CNH, chóng ta ®· x©y dùng ®îc mét sè c¬ së vËt chÊt - kü thuËt nhÊt ®Þnh. Cho ®Õn nay mét sè c«ng tr×nh lín vµ träng ®iÓm sau nhiÒu n¨m x©y dùng vµ b¾t ®Çu ®a vµo ho¹t ®éng trong c¶ c«ng nghiÖp lÉn n«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, bu ®iÖn v.v.. TÊt nhiªn so víi tr×nh ®é cña thÕ giíi vÉn ë trong t×nh tr¹ng cßn thÊp kÐm vµ l¹c hËu: Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc ®îc trang bÞ nhiÒu nhÊt, cao nhÊt cã tæng sè 27,8 ngh×n tû ®ång tµi s¶n cè ®Þnh chØ 26% gi¸ trÞ thiÕt bÞ m¸y mãc, phÇn lín thiÕt bÞ thuéc hÖ kü thuËt nh÷ng n¨m 1950-1960 chÞu ¶nh hëng lín cña hao mßn v« h×nh. ViÖc tiÕp cËn thµnh tùu khoa häc míi cña níc ta cßn chËm tr×nh ®é tù ®éng ho¸ c¸c c«ng cô s¶n xuÊt cßn thÊp: Trung ¬ng ®¹t tû lÖ 3%, ®Þa ph¬ng 1,7% vÒ møc ®é tù ®éng ho¸ c«ng cô. KÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt vµ x· héi cßn rÊt thÊp kÐm c¶ vÒ tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ lÉn m¹ng líi nhá hÑp. S¶n phÈm lµm ra kh«ng cã søc c¹nh tranh, gi¸ 15
thµnh cao, mÆt hµng kh«ng nhiÒu, cha cã kh¶ n¨ng v¬n ra thÞ trêng quèc tÕ réng lín. - G©y khã kh¨n cho qu¸ tr×nh ®Çu t cña níc ngoµi vµo níc ta, c¶n trë nÒn kinh tÕ níc ta héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Ng¨n trë viÖc x©y dùng thÞ trêng vµ sù h×nh thµnh chiÕn lîc thÞ trêng híng ngo¹i. - Khã tr¸nh khái vßng luÈn quÈn kü thuËt c«ng nghÖ vµ kÕt cÊu h¹ tÇng thÊp kÐm, l¹c hËu dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp vµ thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ngêi thÊp, tõ ®ã kh¶ n¨ng tÝch luü hÇu nh kh«ng cã vµ kÕt qu¶ lµ kh«ng cã vèn ®Çu t. Bªn c¹nh ®ã lµ sù cha phï hîp cña c¬ cÊu kinh tÕ ®îc h×nh thµnh trong thêi gian qua mµ viÖc ®iÒu chØnh l¹i lµ kh«ng dÔ dµng: Víi xuÊt ph¸t ®iÓm tõ 1 quèc gia n«ng nghiÖp l¹c hËu. Sau nhiÒu kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ lÇn lît c¸c m« h×nh c¬ cÊu kinh tÕ h×nh thµnh, sù tËp trung vèn th«ng qua nhiÒu ho¹t ®éng tÝch luü trong níc, vay vèn quèc tÕ, ®· ®a nÒn kinh tÕ cã tû träng c«ng nghiÖp t¨ng kh¸. Qua c¸c thêi kú kÕ ho¹ch 5 n¨m nÒn kinh tÕ cã sù t¨ng trëng nhÊt ®Þnh song cha cã sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®¸ng kÓ, 16
cha cã sù ph¸t triÓn theo chiÒu s©u n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶. NÒn kinh tÕ nghiªng vÒ x©y dùng nÒn c«ng nghiÖp nÆng, muèn hiÖn ®¹i ho¸ nhanh nhng do nÒn kinh tÕ cña ta cßn nhá bÐ, ph©n t¸n vµ l¹c hËu, nguån vèn tÝch luü kh«ng lín tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cha cao kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp. §iÒu nµy dÉn ®Õn thùc tÕ kinh tÕ níc ta mÊt c©n ®èi, s¶n xuÊt ph¸t triÓn chËm, thu nhËp quèc d©n vµ n¨ng suÊt thÊp, ®êi sèng nh©n d©n vÉn cha ®îc c¶i thiÖn... trong mét thêi gian. Sím nhËn thøc ®îc nh÷ng biÓu hiÖn cha phï hîp cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®a ra nh÷ng chñ tr¬ng míi nh»m kh¾c phôc khiÕm khuyÕt, tiÕp tôc thóc ®Èy sù nghiÖp CNH, H§H cña ®Êt níc. §¹i héi toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng ®¸nh dÊu mét mèc quan träng trong lÞch sö qu¸ tr×nh CNH ë níc ta. §¹i héi còng lµ ®¹i héi cña thêi kú ®æi míi cña ®Êt níc. §¹i héi nhËn ®Þnh ®Æc ®iÓm cña thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë níc ta lµ mét thêi kú l©u dµi vµ gian khæ tr¶i qua nhiÒu chÆng ®êng vµ chóng ta hiÖn ®ang ë chÆng ®êng ®Çu tiªn víi nhiÖm vô ®Ò ra lµ: "æn ®Þnh mäi mÆt t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi tiÕp tôc x©y dùng nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho viÖc ®Èy m¹nh CNH trong chÆng ®êng tiÕp theo". Trong 5 n¨m tríc m¾t (1986-1990) cÇn tËp trung 17
søc ngêi søc cña thùc hiÖn b»ng ®îc nh÷ng môc tiªu cña 3 ch¬ng tr×nh kinh tÕ: l¬ng thùc - thùc phÈm, hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu. Néi dung cña ch¬ng tr×nh kinh tÕ lµ sù cô thÓ ho¸ néi dung chÝnh cña CNH-H§H trong chÆng ®êng ®Çu tiªn. Bíc ®Çu ta ®· ®¹t ®îc thµnh tùu míi: x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. Ph¸t triÓn quan ®iÓm kinh tÕ cña ®¹i héi VI, Héi nghÞ ban chÊp hµnh Trung ¬ng ®· kh¼ng ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét chñ tr¬ng chiÕn lîc l©u dµi trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. Trong chÝnh s¸ch nµy chóng ta ®· chuyÓn tõ c«ng t¸c kÕ ho¹ch ph¸p lÖnh sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng lµ chñ yÕu. Trong thêi gian nµy ®êng lèi míi cña §¶ng ®Ò ra tõ §¹i héi VI ®· thu ®îc nh÷ng thµnh qu¶ bíc ®Çu rÊt quan träng. Tríc tiªn trong kinh tÕ - x· héi ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn dÇn dÇn, æn ®Þnh s¶n lîng l¬ng thùc t¨ng nhanh ®¸p øng nhu cÇu trong níc hµng ho¸ ®a d¹ng thÞ trêng më réng, c¸c c¬ së s¶n xuÊt g¾n liÒn víi nhu cÇu thÞ trêng. PhÇn bao cÊp cña nhµ níc vÒ vèn, gi¸, tiÒn l¬ng gi¶m ®¸ng kÓ, l¹m ph¸t ®îc kiÓm chÕ mét bíc. C¸c c¬ së kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn h¹ch to¸n kinh doanh, mäi mÆt cña ®êi sèng ®îc n©ng lªn. 18