Luận văn tốt nghiệp: Đánh giá công tác chăm sóc người bệnh ung thư vòm mũi họng được xạ trị đơn thuần tại Bệnh viện K năm 2007

ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Trên thế giới, ung thư vòm mũi họng (UTVMH) là bệnh hiếm gặp, tỷ lệ nhỏ<br /> hơn 1/100.000 dân. Tuy nhiên, bệnh có tỷ lệ cao ở vùng Nam Trung Quốc, khu vực<br /> Đông Nam Châu Á và Địa Trung Hải : 30-100/100.000 dân. Tỷ lệ mắc trung bình ở<br /> Bắc Phi, tỷ lệ mắc thấp ở những người da trắng và Nhật Bản. Tỷ lệ mắc cao ở nhóm<br /> tuổi từ 40-50, nam/nữ là 2/1-3/1[1].<br /> Ở Việt Nam, ung thư vòm họng có tỷ lệ mắc cao, là một trong mười loại ung<br /> thư phổ biến nhất . Theo ghi nhận ung thư Hà Nội, giai đoạn 2001-2004, ung thư vòm<br /> họng là bệnh đứng thứ tư trong các loại ung thư nói chung ở nam giới. Tỷ lệ mắc trên<br /> 100.000 dân ở nam là 7,8 và ở nữ là 3,3 [2],[4]. Năm 2011 có khoảng trên 500 người<br /> bệnh (NB) mới được chẩn đoán tại bệnh viện K và ước tính chiếm khoảng 50% tổng số<br /> người bệnh điều trị tại khoa xạ đầu cổ.<br /> Dù xu thế hiện nay là kết hợp hóa xạ trị cho người bệnh, nhưng xạ trị vẫn là<br /> phương pháp điều trị chính. Tuy nhiên, những người bệnh cao tuổi, toàn trạng yếu, có<br /> bệnh nội khoa kết hợp thì chỉ có chỉ định xạ đơn thuần. Ngoài tác dụng chính là triệt<br /> căn tế bào ung thư thì xạ trị đơn thuần gây cho NB những độc tính khó tránh khỏi như:<br /> Mệt mỏi, đau, tổn thương da vùng tia, tổn thương niêm mạc, thay đổi vị giác, thay đổi<br /> về nước bọt…Những độc tính này có thể giảm nếu như điều dưỡng chăm sóc và hướng<br /> dẫn tự chăm sóc cho người bệnh trước, trong điều trị đầy đủ.<br /> Theo ước tính dựa trên thực tế tại kho hồ sơ và sổ sách tại khoa xạ đầu cổ Bệnh viện K thì trong năm 2007, số người bệnh được xạ trị đơn thuần là 55,2%<br /> (170/308 NB) được điều trị, chiếm tỉ lệ cao nhất về số người bệnh ung thư vòm họng<br /> được xạ trị đơn thuần trong giai đoạn 2000-2011.<br /> Chăm sóc NB là một phần của chiến lược điều trị. Nghiên cứu công tác chăm<br /> sóc người bệnh UTVMH được xạ trị đơn thuần từ đó sẽ giúp nâng cao hiệu quả chăm<br /> sóc cho điều trị nhóm bệnh này đồng thời là tiền đề để chăm sóc tốt hơn cho nhóm NB<br /> hóa xạ trị kết hợp và nhóm người bệnh ung thư đầu cổ có chỉ định xạ trị. Tuy nhiên,<br /> 1<br /> <br /> cho đến nay, chưa có nghiên cứu nào đánh giá đầy đủ về hiệu quả chăm sóc của<br /> phương pháp này.<br /> Do vậy, chúng tôi tiến tiến hành nghiên cứu đề tài : " Đánh giá công tác chăm sóc<br /> người bệnh ung thư vòm mũi họng được xạ trị đơn thuần tại Bệnh viện K năm 2007"<br /> nhằm hai mục tiêu :<br /> 1. Mô tả đặc điểm đối tượng nghiên cứu và một số biểu hiện độc tính cấp khi<br /> xạ trị đơn thuần trên người bệnh ung thư vòm mũi họng tại bệnh viện K<br /> năm 2007.<br /> 2. Đánh giá công tác hướng dẫn tự chăm sóc của điều dưỡng viên trên<br /> những người bệnh được xạ trị đơn thuần.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Thang Long University Library<br /> <br /> Chương 1<br /> <br /> TỔNG QUAN<br /> 1. Khái niệm về bệnh ung thư vòm mũi họng<br /> Vòm họng là phần trên của hầu và sau mũi, nó như một khoang trống với kích thước<br /> 3,5cm mỗi chiều, nằm ngay trên khẩu cái mềm và ngay sau của mũi sau.<br /> <br /> Hình vẽ minh họa vị trí vòm mũi họng<br /> <br /> Ảnh ung thư vòm mũi họng trên nội soi<br /> <br /> Ảnh vòm họng bình thường trên nội soi<br /> <br /> Ảnh trên phim MRI cua một NB ung thư<br /> vòm mũi họng<br /> <br /> Hình 1: Vòm mũi họng bình thường và ung thư vòm mũi họng<br /> <br /> 3<br /> <br /> Ung thư vòm mũi họng (ung thư vòm, ung thư vòm họng) là thuật ngữ chỉ nhóm bệnh<br /> lý ác tính xuất phát từ tế bào biểu mô vùng vòm mũi họng.<br /> 2. Yếu tố liên quan.<br /> - Yếu tố môi trường: Khí hậu, bụi khói, tình trạng ô nhiễm và tập quán ăn uống (ăn cá<br /> muối, tương, cà và những chất mốc... do những thứ này chứa nitrosamine chất gây ung<br /> thư).<br /> - Do Virus Epstein Barr (EBV): đây là loại virus rất phổ biến ở dân chúng những vùng<br /> có tỷ lệ mắcUTVH cao.<br /> - Yếu tố gen di truyền: gần đây có một số tác giả cho rằng những người cùng huyết<br /> thống có khả năng cùng mắc bệnh UTVH.<br /> - Tuy nhiên nhiều tác giả cho rằng căn nguyên của ung thư vòm họng không phải là<br /> đơn độc mà do nhiều yếu tố cùng tác động gây nên. Vì vậy công tác phòng chống ung<br /> thư vòm họng phải làm ở nhiều khâu, nhiều lĩnh vực khác nhau mới mang lại kết quả<br /> [5]<br /> 3. Lâm sàng .<br /> 3.1. Các dấu hiệu sớm: Thường nghèo nàn, bệnh nhân thường không để ý, ngay cả<br /> khi đến khám ở các cơ sở y tế cũng bị nhầm lẫn và bị bỏ qua, hay nhầm nhất với viêm<br /> mũi, viêm xoang, suy nhược thần kinh. Các dấu hiệu sớm thường là đau đầu, ngạt mũi<br /> thoáng qua, có thể có ù tai [5].<br /> 3.2. Các dấu hiệu muộn:.<br /> Thường có sau 6 tháng kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên, do khối u phát triển tại<br /> chỗ và xâm lấn gây ra.<br /> - Triệu chứng thần kinh:<br /> Hay gặp nhất là đau đầu, đau nửa đầu hoặc đau sâu trong hốc mắt, vùng thái<br /> dương và xuất hiện tổn thương các dây thần kinh sọ não trong trường hợp bệnh nhân<br /> đến muộn như: có cảm giác tê bì ở miệng và vùng mặt cùng với bên đau đầu do dây<br /> thần kinh tam thoa bị chèn ép.<br /> 4<br /> <br /> Thang Long University Library<br /> <br /> - Triệu chứng mũi - xoang:<br /> Ngạt mũi một bên, cùng với bên đau đầu, lúc đầu ngạt không thường xuyên sau<br /> ngạt liên tục. Hay gặp nhất là chảy mũi nhầy, có thể chảy mũi mủ do viêm xoang phối<br /> hợp, thỉnh thoảng có xì ra nhầy lẫn máu.<br /> - Triệu chứng tai: (khối u xuất phát từ thành bên họng mũi, loa vòi):<br /> Có cảm giác tức như bị nút ráy tai cùng bên với đau đầu. Ù tai, nghe kém thể<br /> dẫn truyền đơn thuần (do bị tắc vòi Eustache). Có thể gặp viêm tai giữa cùng bên do<br /> bội nhiễm.<br /> - Triệu chứng hạch cổ và hạch dưới hàm:<br /> Phần lớn bệnh nhân đến khám vì xuất hiện hạch cổ, thường hạch cổ cùng bên<br /> với khối u. Dễ chẩn đoán nhầm là ung thư hạch tiên phát. Hạch điển hình hay nhìn thấy<br /> ở sau góc hàm, dãy hạch cảnh trên, hạch lúc đầu nhỏ sau to dần, hạch cứng, ấn không<br /> đau, không có viêm quanh hạch, di động hạn chế dần. Sau cố định dính vào cơ, da.<br /> 4. Chẩn đoán.<br /> Trước một bệnh nhân có những triệu chứng trên, phải nghi ngờ và được khám tỉ mỉ<br /> vòm họng đó là: soi vòm gián tiếp qua gương hoặc soi vòm bằng ống soi (cứng, mềm).<br /> Qua soi vòm có thể thấy một tổ chức sùi mủn nát, loét hoặc thâm nhiễm dễ chảy máu.<br /> <br /> Hình 1: Ung thư vòm mũi họng qua nội soi tai mũi họng<br /> 5<br /> <br />