Luận văn tốt nghiệp: Lạm phát - Mối hiểm họa cho sự phát triển nền kinh tế phần 1

Chia sẻ: Szfasf Fadsfs | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

70
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'luận văn tốt nghiệp: lạm phát - mối hiểm họa cho sự phát triển nền kinh tế phần 1', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn tốt nghiệp: Lạm phát - Mối hiểm họa cho sự phát triển nền kinh tế phần 1

Lêi nãi ®Çu Lạm phát Mối hiểm họa cho sự phát triển nền kinh tế Trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam, l¹m ph¸t næi lªn lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m vÒ vai trß cña nã ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ. Nghiªn cøu l¹m ph¸t, kiÒm chÕ vµ chèng l¹m ph¸t ®îc thùc hiÖn ë nhiÒu c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Cµng ngµy cïng víi sù ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ phong phó cña nÒn kinh tÕ, vµ nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t còng ngµy cµng phøc t¹p. Trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc, viÖc nghiªn cøu vÒ l¹m ph¸t, t×m hiÓu nguyªn nh©n vµ c¸c biÖn ph¸p chèng l¹m ph¸t cã vai trß to lín gãp phÇn vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt níc. 1
ch¬ng I l¹m ph¸t vµ nh÷ng vÊn ®Ò chung I. c¸c lý thuyÕt vÒ l¹m ph¸t Khi ph©n tÝch lu th«ng tiÒn giÊy theo chÕ ®é b¶n vÞ vµng, M¸c ®· kh¼ng ®Þnh mét qui luËt:’’viÖc ph¸t hµnh tiÒn giÊy ph¶i ®îc giíi h¹n ë sè lîng vµng thùc sù lu th«ng nhê c¸c ®¹i diÖn tiÒn giÊy cña m×nh’’, víi qui luËt nµy, khi khèi lîng tiÒn giÊy do nhµ níc ph¸t hµnh vµ lu th«ng vît qu¸ møc giíi h¹n sè lîng vµng hoÆc b¹c mµ nã ®¹i diÖn th× gi¸ trÞ cña tiÒn giÊy sÏ gi¶m xuèng vµ t×nh tr¹ng l¹m ph¸t xuÊt hiªn. Cã thÓ xem ®©y nh lµ mét ®Þnh nghÜa cña M¸c vÒ l¹m ph¸t. Song cã nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph©n tÝch cô thÓ h¬n. TiÒn giÊy ë níc ta còng nh ë tÊt c¶ c¸c níc kh¸c hÞªn ®Òu kh«ng theo chÕ ®é b¶n vÞ vµng n÷a, do vËy ngêi ta cã thÓ ph¸t hµnh tiÒn theo nhu cÇu chi cña nhµ níc, chø kh«ng theo khèi lîng vµng mµ ®ång tiÒn ®¹i diÖn. §iÒu ®ã hoµn toµn kh¸c víi thêi M¸c. Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®· xuÊt hiÖn nhiÒu lý thuyÕt kh¸c nhau vÕ l¹m ph¸t. Trong sè c¸c dã cã c¸c lý thuyÕt chñ yÕu lµ: Lý thuyÕt cÇu do nhµ kinh tÕ Anh næi tiÕng John Keynes ®Ò xíng. ¤ng ®· qui nguyªn nh©n c¬ b¶n cña l¹m ph¸t vÒ sù biÕn ®éng cung cÇu. Khi møc cung ®· ®¹t ®Õn tét ®Ønh vît qu¸ møc cÇu, dÉn ®Õn ®×nh ®èn s¶n suÊt, th× nhµ níc cÇn ph¶i tung thªm tiÒn vµo lu th«ng, t¨ng c¸c kho¶n chi nhµ níc, t¨ng tÝn dông, nghÜa lµ t¨ng cÇu ®Ó ®¹t tíi møc c©n b»ng víi cung vµ vît cung. Khi ®ã ®· xuÊt hiªn l¹m ph¸t, vµ l¹m ph¸t ë ®©y cã t¸c dông thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. VËy lµ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶, tiÕn bé kü thuËt ®îc ¸p dông tÝch cùc, c¬ cÊu kinh tÕ ®îc ®æi míi nhanh vµ ®óng híng th× l¹m ph¸t ®· lµ mét c«ng cô ®Ó t¨ng trëng kinh tÕ, chèng suy tho¸i. Thùc tÕ cñat c¸c nÒn kinh tÕ thÞ trêng trong thêi kú sau 2
chiÒn tranh thÕ giíi thø hai ®· chøng tá ®iÒu ®ã. Nhng khi nÒn kinh tÕ ®· r¬i vµo thêi kú ph¸t triÓn kÐm hiÖu qu¶, tiÕn bé kü thuËt ®îc ¸p dông chËm ch¹p, c¬ cÊu kinh tÕ ®îc ®æi míi theo c¸c híng kh«ng ®óng hay tr× trÖ, thiÕt bÞ kü thuËt cò tån ®äng ®Çy ø. v. v... th× l¹m ph¸t theo lý thuyÕt cÇu ®· kh«ng cßn lµ c«ng cô t¨ng trëng kinh tÕ n÷a. Lý thuyÕt chi phÝ cho r»ng l¹m ph¸t n¶y sinh do møc t¨ng c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh ®· nhanh h¬n møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Møc t¨ng chi ph× nµy chñ yÕu lµ do tiÒn l¬ng ®îc t¨ng lªn, gi¸ c¸c nguyªn nhiªn vËt liÖu t¨ng, c«ng nghÖ cò kü kh«ng ®îc ®æi míi, thÓ chÕ qu¶n lý l¹c hËu kh«ng gi¶m ®îc chi phÝ... §Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m 70 do gi¸ dÇu má t¨ng cao, ®· lµm cho l¹m ph¸t gia t¨ng ë nhiÒu níc. VËy lµ chi phÝ t¨ng ®Õn møc mµ møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi ®· kh«ng bï ®¾p ®îc møc t¨ng chi phÝ khiÕn cho gi¸ c¶ t¨ng cao l¹m ph¸t xuÊt hiÖn. ë ®©y suy tho¸i kinh tÕ ®· ®i liÒn víi l¹m ph¸t. Do ®o, c¸c gi¶i ph¸p chèng l¹m ph¸t kh«ng thÓ kh«ng g¾n liÒn víi c¸c gi¶i ph¸p chèng suy tho¸i. KÓ tõ cuèi nh÷ng n¨m 60 nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· r¬i vµo thêi kú suy tho¸i víi nghÜa lµ tèc ®é t¨ng trëng bÞ chËm l¹i, kÓ tõ ®ã vai trß lµ c«ng cô t¨ng trëng cña l¹m ph¸t ®· kh«ng cßn n÷a. Lý thuyÕt c¬ cÊu ®îc phæ biÕn ë nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn. Theo lý thuyÕt nµy th× l¹m ph¸t n¶y sinh lµ do sù mÊt c©n ®èi s©u s¾c trong chÝnh c¬ cÊu c¬ cña nÒn kinh tÕ mÊt c©n ®èi gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng, gi÷a c«ng nghiÖp nÆng vµ c«ng nghiÖp nhÑ, gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp gi÷a s¶n xuÊt vµ dÞch vô... ChÝnh sù mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu kinh tÕ ®· lµm cho nÒn kinh tÐ ph¸t triÓn kh«ng cã hiÖu qu¶, khuyÕn khÝch c¸c lÜnh vùc ®ßi hái chi phÝ t¨ng cao ph¸t triÓn. Vµ xÐt vÒ mÆt nµy lý thuyÕt c¬ cÊu trïng hîp víi lý thuyÕt chi phÝ Còng cã thÓ kÓ ra c¸c lý thuyÕt kh¸c n÷a nh lý thuyÕt t¹o lç trèng l¹m ph¸t lý thuyÕt sè lîng tiÒn tÖ... song dï cã kh¸c nhau vÒ c¸ch lý gi¶i nhng 3
hÇu nh tÊt c¶ c¸c lý thuyÕt ®Òu thõa nhËn: l¹m ph¸t chØ xuÊt hiÖn khi møc gi¸ c¶ chung t¨ng lªn, do ®ã lµm cho gi¸ tri cña ®ång tiÒn gi¶m xuèng. §Þnh nghÜa nµy cã mét ®iÓn chung lµ hiÖn tîng gi¸ c¶ chung t¨ng lªn vµ gi¸ trÞ ®ång tiÒn gi¶m xuèng. Tèc ®é l¹m ph¸t ®îc x¸c ®Þnh bëi tèc ®é thay ®æi møc gi¸ c¶. II. C¸c lo¹i l¹m ph¸t C¨n cø vµo tèc ®é l¹m ph¸t ngêi ta chia ra lµm ba lo¹i l¹m ph¸t kh¸c nhau. 1. L¹m ph¸t võa ph¶i x¶y ra khi gi¸ c¶ t¨ng chËm ë møc mét con sè hay díi 10% mét n¨m. HiÖn ë phÇn lín c¸c níc TBCN ph¸t triÓn ®ang cã l¹m ph¸t võa ph¶i. Trong ®iÒu kiªn l¹m ph¸t võa ph¶i gi¸ c¶ t¨ng chËm thêng xÊp xØ b»ng møc t¨ng tiÒn l¬ng, hoÆc cao h¬n mét chót do vËy ®ång tiÒn bÞ mÊt gi¸ kh«ng lín, ®iÒu kiÖn kinh doanh t¬ng ®èi ë ®Þnh t¸c h¹i cña l¹m ph¸t ë ®©y lµ kh«ng ®¸ng kÓ. 2. L¹m ph¸t phi m· x¶y ra khi gi¶ c¶ b¾t ®Çu t¨ng víi tû lÖ hai hoÆc ba con sè nh 20%, 100% hoÆc 200%... mét n¨m. Khi l¹m ph¸t phi m· ®· h×nh thµnh v÷ng ch¾c, th× c¸c hîp ®ång kinh tÕ ®îc ký kÕt theo c¸c chØ sè gi¸ hoÆc theo hîp ®ång ngo¹i tÖ m¹nh nµo ®ã vµ do vËy ®· g©y phøc t¹p cho viÖc tÝnh to¸n hiÖu qu¶ cña c¸c nhµ kinh doanh, l·i suÊt thùc tÕ gi¶m tíi møc ©m, thÞ trêng tµi chÝnh tµn lôi, d©n chóng thi nhau tÝch tr÷ hµng ho¸ vµng b¹c bÊt ®éng s¶n... Dï cã nh÷ng t¸c h¹i nh vËy nhng vÉn cã nh÷ng nÒn kinh tÕ m¾c chøng l¹m ph¸t phi m· mµ tèc ®é t¨ng trëng vÉn tèt nh Brasin vµ Itxaraen. VÒ c¸c trêng hîp nµy cho ®Õn nay chóng ta cha ®ñ th«ng tin vµ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu gi¶i thÝch mét c¸ch cã khoa häc vµ cã c¨n cø. 3. Siªu l¹m ph¸t x¶y ra khi tèc ®é t¨ng gi¸ vît xa møc l¹m ph¸t phi m·, ®îc c¸c nhµ kinh tÕ xem nh lµ c¨n bÖnh chÕt ngêi vµ kh«ng hÒ cã mét chót t¸c ®éng gäi lµ tèt nµo. Ngêi ta ®· dÉn ra c¸c cuéc siªu l¹m ph¸t 4
næ ra ®iÓn h×nh ë §øc n¨m 1920-1923, hoÆc sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ë Trung quèc vµ Hunggari... Xem xÐt c¸c cuéc siªu l¹m ph¸t x¶y ra ngêi ta ®· rót ra mét nÐt chung lµ: thø nhÊt tèc ®é lu th«ng cña tiÒn tÖ t¨ng lªn ghª gím; thø hai gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ v« cïng kh«ng ë ®Þnh; thø ba tiÒn l¬ng thùc tÕ biÕn ®éng rÊt lín thêng bÞ gi¶m m¹nh; thø t cïng víi sù mÊt gi¸ cña tiÒn tÖ mäi ngêi cã tiÒn ®Òu bÞ tíc ®o¹t ai cã tiÒn cµng nhiÒu th× bÞ tíc ®o¹t cµng lín; thø n¨m hÇu hÕt c¸c yÕu tè cña thÞ trêng ®Òu bÞ biÕn d¹ng bãp mÐo hoÆc bÞ thæi phång do vËy c¸c ho¹t ®éng kinh doanh r¬i vµo t×nh tr¹ng rèi lo¹n. Siªu l¹m ph¸t thùc sù lµ mét tai ho¹, song ®iÒu may m¾n siªu l¹m ph¸t lµ hiÖn tîng cùc hiÕm. Nã ®· x¶y ra trong thêi kú chiÕn tranh, sau chiÕn tranh. Cã thÓ cã mét c¸ch ph©n lo¹i l¹m ph¸t tuú theo t¸c ®éng cña chóng ®èi víi nÒn kinh tÕ. Nhµ kinh tÕ häc ngêi Mü PaunA. Samuelson ®· ph©n biÖt l¹m ph¸t c©n b»ng vµ cã dù ®o¸n tríc víi l¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng vµ kh«ng ®îc dù ®o¸n tríc. Theo Samuelson trong trêng hîp l¹m ph¸t c©n b»ng vµ cã dù ®o¸n tríc, toµn bé gi¸ c¶ ®Òu t¨ng vµ t¨ng víi mét chØ sè æn ®Þnh ®îc dù b¸o, mäi thu nhËp còng t¨ng theo. Ch¼ng h¹n møc l¹m ph¸t lµ 10% vµ mäi ngêi sÏ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña m×nh theo thuíc do ®ã. NÕu l·i suÊt thùc tÕ lµ 6% mét n¨m th× nay nh÷ng ngêi cã tiÒn cho vay sÏ ®iÒu chØnh møc l·i suÊt nµy lªn tíi 16% mét n¨m. C«ng nh©n viªn chøc sÏ ®îc t¨ng l¬ng lªn 10% mét n¨m... VËy lµ mét cuéc l¹m ph¸t c©n b»ng vµ cã dù ®o¸n tríc ®· kh«ng g©y ra mét t¸c h¹i nµo ®èi víi s¶n lîng thùc tÕ, hiÖu qu¶ hoÆc ph©n phèi thu nhËp. Trªn thùc tÕ hiÕm cã thÓ x¶y ra mét cuéc l¹m ph¸t nh vËy, v× khi mét khèi lîng tiÒn tÖ ®îc nÐm thªm vµo lu th«ng, giµ c¶ mäi hµng ho¸ kh«ng v× thÕ mµ t¨ng ngay, vµ nÕu l¹m ph¸t cha sang giai ®o¹n phi mÉ thÝ møc gia t¨ng møc ®Çu thêng lµ thÊp h¬n møc t¨ng khåi lîng tiÒn tÖ, do vËy nhµ níc ®· cã lîi vÒ thu nhËp vµ ngay khi møc gi¸ c¶ t¨ng lªn ngang hoÆc cao 5
h¬n møc t¨ng cña khèi lîng tiÒn tÖ th× nhµ níc vÉn cã lîi v× gi¸ trÞ tiÒn tÖ cña nh÷ng ngêi cho nhµ níc vay tiÒn ®· gi¶m ®i. ChØ ®Õn khi toµn bé gi¸ c¶ kÓ c¶ l·i suÊt vµ tiÒn l¬ng ®Òu t¨ng theo møc l¹m ph¸t thu thu nhËp cña nhËp cña nhµ níc míi c©n b»ng trªn mét mÆt b»ng gi¸ c¶ míi. H¬n n÷a trong thùc tÕ rÊt khã dù b¸o ®îc mét chØ sè l¹m ph¸t æn ®Þnh, v× cã kh¸ nhiÒu yÕu tè lµm gi¸ c¶ t¨ng vät nh: gi¸ dÇu má ®· t¨ng trong nh÷ng n¨m70, hay trong sù kiÖn chiÕn tranh vïng vÞnh. Song cã thÓ thÊy mét lo¹i l¹m ph¸ võa ph¶i ®îc ®iÒu tiÕt ®· xuÊt hiÖn ë mét sè n¬c cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Lo¹i l¹m ph¸t nµy cã ®Æc trng lµ møc ®é l¹m ph¸t kh«ng lín vµ æn ®Þnh, kh«ng t¨ng ®ét biÕn vµ nhµ níc cã thÓ ®iÒu tiÕt nã, t¨ng, gi¶m tuú theo c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ sao cho nã kh«ng g©y ra c¸c t¸c h¹i ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ. Lo¹i l¹m ph¸t nµy chØ cã thÓ xuÊt hiÖn ë nh÷ng quèc gia mµ ë ®ã bé m¸y nhµ níc ®ñ m¹nh ®Ó kiÒm chÕ tèc ®é l¹m ph¸t khi cÇn. Søc m¹nh cu¶ nhµ thÓ hiÖn ë chç cã ®ñ hiÓu biÕt vÒ l¹m ph¸t vµ c¸c c«ng cô chèng l¹m ph¸t( mµ ngµy nay ®· cã kh¸ nhiÒu tµi liÖu nãi ®Õn), ®ång thêi ph¶i cã ®ñ ý chÝ vµ quyÕt t©m sö dông c¸c c«ng cô ®ã vµ gi¶i quyÕt c¸c hËu qu¶ cña nã. Trong nh÷ng n¨m 80 ta ®· thÊy kh«ng Ýt quèc gia TBCN ph¸t triÓn ë ph¬ng T©y ®· lµm ®îc ®iÒu ®ã. Møc l¹m ph¸t mµ hä duy tr× ®îc vµo kho¶ng tõ 3-6% mét n¨m. Møc l¹m ph¸t nµy ®îc xem nh mét chØ sè céng thªm vµo møc t¨ng l¬ng thùc tÕ, l·i suÊt thùc tÕ møc t¨ng tæng s¶n phÈm x· héi thùc tÕ. Paul A. Samuelson cßn nãi tíi mét lo¹i l¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng vµ kh«ng dù ®o¸n tríc. Sù kh«ng c©n b»ng s¶y ra lµ v× gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng kh«ng ®Òu nhau vµ t¨ng vît møc tiÒn l¬ng. Thø hai, tiÒn tÖ vµ thuÕ lµ hai c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó nhµ níc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ®· bÞ v« hiÖu ho¸, v× tiÒn mÊt gi¸ nªn kh«ng ai tin vµo ®ång tiÒn n÷a c¸c biÓu thuÕ kh«ng thÓ ®iÒu chØnh kÞp víi møc ®é t¨ng bÊt ngê cua l¹m ph¸t vµ do vËy t¸c dông ®ieu chØnh cña thuÕ bÞ h¹n chÕ ngay c¶ trong 6
trêng hîp nhµ níc cã thÓ “chØ sè ho¸” luËt thuÕ thÝch hîp møc l¹m ph¸t th× t¸c dông ®iÒu chØnh cña thuÕ còng bÞ h¹n chÕ. Thø ba, ph©n phèi l¹i thu nhËp lµm cho mét sè ngêi n¾m gi÷ c¸c hµng ho¸ cã gi¸ c¶ t¨ng ®ét biÕn giÇu lªn mét c¸ch nhanh chãng vµ nh÷ng ngêi cã c¸c hµng ho¸ mµ gi¸ cña chóng kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng chËm, vµ nh÷ng ngêi gi÷ tiÒn bÞ nghÌo ®i. Thø t, kÝch thÝch t©m lý ®Çu c¬ tÝch tr÷ hµng ho¸, bÊt ®éng s¶n vµ vµng b¹c... g©y ra t×nh tr¹ng khan hiÕm hµng ho¸ kh«ng b×nh thêng vµ l·ng phÝ. Thø n¨m, xuyªn t¹c, bãp mÐo c¸c yÕu tè cña thi trêng, lµm cho c¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ trêng bÞ biÕn d¹ng hÇu hÕt c¸c th«ng tin kinh tÕ ®Òu thÓ hiÖn trªn gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ c¶ tiÒn tÖ( l·i suÊt), gi¸ c¶ lao ®éng... mét khi nh÷ng gi¸ cÈ n¸y t¨ng hay gi¶m ®ét biÕn vµ liªn tôc th× nh÷ng yÕu tè cña thÞ trêng kh«ng thÓ tr¸nh khái bÞ thæi phång hoÆc bãp mÐo. Do nh÷ng t¸c h¹i nªu trªn, lo¹i l¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng vµ kh«ng dù ®o¸n tríc vÒ c¬ b¶n lµ cã h¹i cho ho¹t ®éng cña thi trêng. 7