intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận văn tốt nghiệp: Nghiên cứu hoạch định quỹ tiền công cho Công ty xăng dầu khu vực III Hải Phòng

Chia sẻ: Ma Ma | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST
Báo xấu
68
lượt xem 25
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay đối với bất kỳ lý do nào, việc khuyến khích tư duy sáng tạo hay đóng góp "chất xám" vào quá trình sản xuất hàng hóa, sản phẩm luôn được đặt lên hàng đầu. Một quốc gia phát triển về kinh tế, hùng mạnh về quân sự, khoa học kỹ thuật, khoa học xã hội và nhân văn, thì ắt phải có đội ngũ tri thức- trí tuệ hùng hậu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn tốt nghiệp: Nghiên cứu hoạch định quỹ tiền công cho Công ty xăng dầu khu vực III Hải Phòng

  1. u ------ Nghiên cứu hoạch định quỹ tiền công cho Công ty xăng dầu khu vực III Hải Phòng
  2. phÇn më ®Çu I-TÝnh cÊp b¸ch cña ®Ò tµi: M−êi n¨m lµ mét kho¶ng thêi gian kh«ng dµi so víi lÞch sö ngµn n¨m cña d©n téc ViÖt Nam dùng n−íc- gi÷ n−íc vµ ph¸t triÓn toµn diÖn, nh−ng m−êi n¨m ®æi míi ®· lµ mét b−íc ngoÆt quan träng trong lÞch sö n−íc nhµ. Nhê cã ®æi míi, ViÖt Nam ®· v−ît qua ®−îc khñng ho¶ng kinh tÕ, kiÒm chÕ ®−îc l¹m ph¸t, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, ®¹t ®−îc tèc ®é cao vµ l©u bÒn nhÊt tõ n¨m 1975 ®Õn nay. C¬ cÊu kinh tÕ ®· cã b−íc chuyÓn dÞch ®¸ng kÓ theo h−íng t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, c¬ së vËt chÊt cña nÒn kinh tÕ ®−îc t¨ng c−êng vµ c¶i thiÖn mét b−íc, ®êi sèng cña ®¹i bé phËn nh©n d©n, nhÊt lµ nh÷ng ng−êi ¨n l−¬ng lµm c«ng ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt. C¬ chÕ míi nh»m ph¸t huy cao nhÊt c¸c nguån lùc trong n−íc thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi khu«n khæ ph¸p lý míi, phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr−êng ®· ®−îc h×nh thµnh trªn nh÷ng nÐt c¬ b¶n. C¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc ®· ®−îc trao quyÒn chñ ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn trªn c¬ së luËt ph¸pvµ quy ®Þnh cña ChÝnh phñ, nh»m ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh trong c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý, ®iÒu tiÕt cña Nhµ n−íc theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. §Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ thµnh c«ng cÇn cã quy chÕ qu¶n lý cã c¨n cø khoa häc vµ thùc tÕ. C¸c t¸c ®éng, biÖn ph¸p qu¶n lý ph¶i nh»m vµ gãp phÇn kh¬i dËy, sö dông tèt nhÊt tÝnh tÝch cùc, n¨ng lùc s¸ng t¹o cña tõng ng−êi lao ®éng. Do vËy, t«i ®· nghiªn cøu ®Ò tµi "Nghiªn cøu ho¹ch ®Þnh quü tiÒn c«ng cho C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III H¶i Phßng".
  3. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü II- §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi. §èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ doanh nghiÖp Nhµ n−íc. Ph¹m vi cña ®Ò tµi lµ phÇn t¹o lËp quü tiÒn c«ng vµ c¬ cÊu tiÒn c«ng cña vÊn ®Ò tr¶ c«ng lao ®éng ë doanh nghiÖp. III- Môc tiªu cña ®Ò tµi. Nghiªn cøu ®Ò xuÊt qui tr×nh vµ c¨n cø x©y dùng quü tiÒn c«ng vµ tiÒn c«ng hîp lý cho C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc III H¶i Phßng. 2
  4. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü PhÇn thø nhÊt C¬ së lý luËn cña tr¶ c«ng lao ®éng trong kinh tÕ thÞ tr−êng 1.1-TiÒn c«ng lao ®éng. KÓ tõ khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n−íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho ng−êi lao ®éng chñ ®éng lùa chän c«ng viÖc, ngµnh nghÒ theo ý muèn th«ng qua c¸c hîp ®ång tho¶ thuËn víi ng−êi qu¶n lý ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong c¬ chÕ thÞ tr−êng, mäi ng−êi cïng lao ®éng, tõ lao ®éng gi¶n ®¬n ®Õn lao ®éng phøc t¹p, nÆng nhäc vµ ®éc h¹i, tõ ng−êi lao ®éng ®Õn ng−êi qu¶n lý lµ ng−êi gi¸m ®èc ®Òu lµ ng−êi lµm thuª cho «ng chñ ë cÊp cao h¬n, vµ «ng chñ cÊp cao nhÊt chÝnh lµ Nhµ n−íc. Ng−êi lao ®éng giê ®©y ®−îc h−ëng tiÒn c«ng theo n¨ng lùc vµ c«ng søc ®· bá ra. Cã thÓ nãi, tiÒn c«ng lµ gi¸ c¶ cña mét thø hµng ho¸: lao ®éng. Thø hµng ho¸ nµy lu«n lu«n tu©n theo c¸c qui luËt vÒ gi¸ trÞ vµ yªu cÇu ph¶i ®−îc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ. NÕu xÐt vÒ mÆt c¬ së khoa häc cña lý luËn, th× ta cã thÓ nghiªn cøu tiÒn c«ng víi nhiÒu qui luËt vµ c¸c ph¹m trï kh¸c nhau n÷a. Nh−ng ë ®©y, ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ tÇm quan träng cña tiÒn c«ng, xin ®¬n cö mét ph©n tÝch cña C¸c M¸c vÒ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña nÒn x· héi nh− sau: BÊt kú mét s¶n xuÊt x· héi nµo còng ®Òu cÇn ba yÕu tè nh− sau: -Lao ®éng -§èi t−îng lao ®éng -T− liÖu lao ®éng 3
  5. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü (Kinh tÕ chÝnh trÞ häc -NXB Gi¸o dôc 1996). Theo ph©n tÝch cña C¸c M¸c, th× thiÕu mét trong ba yÕu tè trªn sÏ kh«ng thÓ tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®−îc. Vµ trong ba yÕu tè ®ã th× C¸c M¸c ®· ®¸nh gi¸: yÕu tè lao ®éng lµ yÕu tè quan träng nhÊt. M¸c ®Þnh nghÜa: "Lao ®éng lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých, cã ý thøc cña con ng−êi nh»m thay ®æi vËt thÓ tù nhiªn phï hîp víi nhu cÇu cña m×nh". ChÝnh lao ®éng míi s¸ng t¹o ra ®−îc t− liÖu s¶n xuÊt. Lao ®éng kÕt hîp víi t− liÖu s¶n xuÊt t¸c ®éng vµo ®èi t−îng lao ®éng ®Ó h×nh thµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Do ®ã, viÖc ®¸nh gi¸ vai trß con ng−êi trong lao ®éng lµ cùc kú quan träng. Chñ nghÜa t− b¶n, trong nhiÒu n¨m qua ®· biÕt khai th¸c triÖt ®Ó tiÒm n¨ng cña yÕu tè con ng−êi trong lao ®éng s¶n xuÊt. Hä ®· ®−a ra ®−îc c¸c chÝnh s¸ch hîp lý, ®óng ®¾n vÒ l−¬ng, th−ëng vµ phô cÊp, ®em l¹i cho ng−êi lao ®éng kho¶n thu nhËp hîp lý ®Ó khuyÕn khÝch ng−êi lao ®éng lµm viÖc cã n¨ng suÊt, chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ cao. Vµ còng chÝnh tõ ®©y, hä ®· ®em l¹i lîi nhuËn ngµy mét cao h¬n cho c¸c «ng chñ, c¸c nhµ t− b¶n. V× vËy, tiÒn l−¬ng (tiÒn c«ng) kh«ng ph¶i lµ c¸i g× kh¸c, mµ chÝnh lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, chÝnh lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra, biÓu hiÖn d−íi h×nh th¸i tiÒn tÖ mµ ng−êi chñ, hoÆc ng−êi sö dông lao ®éng tr¶ cho ng−êi b¸n søc lao ®éng c¨n cø vµo sè l−îng, chÊt l−îng lao ®éng cña hä.Tuy vËy, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, cïng mét n¨ng suÊt lao ®éng, cïng mét hiÖu qu¶, cïng mét sè l−îng s¶n phÈm ®−îc lµm ra, nh−ng tiÒn c«ng tr¶ cho ng−êi lao ®éng ë doanh nghiÖp nµy cã thÓ cã chªnh lÖch so víi doanh nghiÖp kh¸c, tïy thuéc vµo møc ®é thµnh c«ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ®ã. Cho nªn, Nhµ n−íc vÉn n¾m vai trß trung gian ®iÒu tiÕt, gi¸m s¸t t×nh h×nh ph©n bæ søc lao ®éng còng nh− møc l−¬ng mét c¸ch hîp lý gi÷a c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c khèi kinh tÕ. + Quan niÖm vÒ tiÒn c«ng lao ®éng ë n−íc ta. Trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, ®· t¹o nªn nhu cÇu lao ®éng trong x· héi, v× ng−êi cã søc lao ®éng, cã 4
  6. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü nghÒ, cã chuyªn m«n nghiÖp vô mµ ch−a cã viÖc lµm, hoÆc ch−a cã viÖc lµm ®Çy ®ñ, hä ®Õn víi nh÷ng ng−êi, nh÷ng doanh nghiÖp cã nhu cÇu lao ®éng vµ c«ng viÖc hîp ®ång lao ®éng tháa thuËn víi nhau trªn c¬ së "thuËn mua võa b¸n", hai bªn cïng cã lîi. C¸c quan hÖ thuª m−ín ®ã lµ biÓu hiÖn cô thÓ cña thÞ tr−êng søc lao ®éng, tÊt yÕu thÞ tr−êng søc lao ®éng ®−îc h×nh thµnh. Søc lao ®éng kh«ng chØ lµ c«ng cô ®Ó tån t¹i mµ cßn lµ tiªu chuÈn ®Ó tr¶ c«ng lao ®éng. §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n, søc lao ®éng râ rµng ®· trë thµnh hµng hãa, v× ng−êi lao ®éng sö dông t− liÖu s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ chñ t− liÖu s¶n xuÊt. Hä lµ ng−êi lµm thuª, ng−êi b¸n søc lao ®éng cho ng−êi cã t− liÖu s¶n xuÊt. §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n−íc, t− liÖu s¶n xuÊt lµ së h÷u cña Nhµ n−íc. TËp thÓ lao ®éng tõ gi¸m ®èc ®Õn c«ng nh©n lµ ng−êi b¸n søc lao ®éng, lµm thuª cho Nhµ n−íc vµ ®−îc Nhµ n−íc tr¶ c«ng. ë ®©y, Nhµ n−íc chuyÓn giao quyÒn sö dông, chø kh«ng chuyÓn giao quyÒn së h÷u t− liÖu s¶n xuÊt cho tËp thÓ lao ®éng. Gi¸m ®èc, c«ng nh©n lµ nh÷ng ng−êi lµm chñ ®−îc uû quyÒn ch−a ®Çy ®ñ, chø kh«ng ph¶i lµ lµm chñ hoµn toµn c¸c t− liÖu s¶n xuÊt ®ã. Khi søc lao ®éng trë thµnh hµng hãa, th× còng gièng nh− hµng hãa, gi¸ c¶ ph¶i th«ng qua thÞ tr−êng, gi¸ c¶ hµng hãa søc lao ®éng chÝnh lµ tiÒn c«ng lao ®éng. TiÒn l−¬ng cã mét vai trß rÊt lín kh«ng chØ ®èi víi riªng b¶n th©n ng−êi lao ®éng mµ cßn ®èi víi c¶ nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc, vai trß ®ã ®−îc thÓ hiÖn nh÷ng ®iÓm sau: -TiÒn c«ng lu«n g¾n liÒn víi ng−êi lao ®éng, lµ nguån sèng chñ yÕu cña b¶n th©n ng−êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. TiÒn l−¬ng kÝch thÝch ng−êi lao ®éng n©ng cao n¨ng lùc lµm viÖc cña m×nh, ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng ®Ó t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao, chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶. -TiÒn l−¬ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¶n lý tµi chÝnh, qu¶n lý lao ®éng, kÝch thÝch s¶n xuÊt. Trong bé luËt lao ®éng cña n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· dµnh riªng ch−¬ng 6 nãi vÒ tiÒn l−¬ng víi 12 ®iÒu (tõ 55-67). ë ngay ®iÒu 55 ®· viÕt: TiÒn l−¬ng cña ng−êi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn trong 5
  7. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü hîp ®ång lao ®éng vµ ®−îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Møc l−¬ng cña ng−êi lao ®éng kh«ng ®−îc thÊp h¬n møc l−¬ng tèi thiÓu do Nhµ n−íc qui ®Þnh. VËy tiÒn l−¬ng lao ®éng lµ g×? TiÒn c«ng lao ®éng lµ l−îng tiÒn mµ ng−êi chñ doanh nghiÖp thuËn tr¶ vµ ng−êi lao ®éng võa ý chÊp nhËn trong mèi quan hÖ víi viÖc ®em kh¶ n¨ng lao ®éng cña m×nh ra hoµn thµnh c¸c c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. CÇn ph©n biÖt kh¸c nhau vÒ mèi quan hÖ kh¸c nhau gi÷a tiÒn c«ng danh nghÜa vµ tiÒn c«ng thùc tÕ còng nh− thuËt ng÷ tiÒn l−¬ng vµ thu nhËp. TiÒn c«ng danh nghÜa lµ sè tiÒn mµ ng−êi sö dông søc lao ®éng tr¶ cho ng−êi b¸n søc lao ®éng. TiÒn c«ng thùc tÕ biÓu hiÖn qua sè l−îng hµng hãa tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô mµ hä mua ®−îc th«ng qua tiÒn c«ng danh nghÜa. Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn c«ng thùc tÕ vµ tiÒn c«ng danh nghÜa víi gi¸ c¶ hµng hãa dÞch vô cã thÓ biÓu hiÖn qua c«ng thøc sau: ChØ sè tiÒn danh nghÜa ChØ sè tiÒn c«ng thùc tÕ = ------------------------------- ChØ sè gi¸ c¶ Qua c«ng thøc trªn, ta thÊy chØ sè tiÒn c«ng thùc tÕ thay ®æi tû lÖ thuËn víi tiÒn c«ng danh nghÜa vµ tû lÖ nghÞch víi chØ sè gi¸ c¶. + TiÒn c«ng lao ®éng ph¶i thùc hiÖn hai chøc n¨ng: hoµn tr¶ vµ kÝch thÝch. - §¶m b¶o ®−îc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng (bao gåm c¶ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n - nghÜa lµ võa kh«i phôc ®−îc søc lao ®éng võa ph¶i båi d−ìng sè l−îng, chÊt l−îng lao ®éng). §iÒu nµy cã nghÜa lµ, so víi tiÒn c«ng, ng−êi lao ®éng kh«ng chØ ®ñ sèng, ®ñ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t mµ cßn ®Ó n©ng cao hiÓu biÕt vÒ nhiÒu mÆt, tay nghÒ, chuyªn m«n nghiÖp vô cña chÝnh b¶n th©n 6
  8. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü ng−êi lao ®éng, vµ ®Çu t− cho con c¸i häc tËp, nu«i d−ìng, kh¸m ch÷a bÖnh, tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi, thËm chÝ cßn cã mét phÇn ®Ó tÝch luü. TiÒn c«ng cã chøc n¨ng kÝch thÝch ng−êi lao ®éng. L−¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp, th−ëng ph¶i ®¶m b¶o vµ gãp phÇn t¸c ®éng ®Ó t¹o ra c¬ cÊu lao ®éng hîp lý trong toµn bé nÒn kinh tÕ, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ ngµnh vµ l·nh thæ. Nã lµ ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó thu hót ng−êi lao ®éng lµm viÖc mét c¸ch h¨ng say, lµ ®éng lùc thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, khuyÕn khÝch n©ng cao tay nghÒ, tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, phÇn tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n ®èi víi tËp thÓ vµ c«ng viÖc. Trong tiÒn c«ng cã tiÒn l−îng. Nã cã chøc n¨ng thanh to¸n. Dïng tiÒn l−¬ng ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n chi tiªu ph¸t sinh trong ®êi sèng sinh ho¹t hµng ngµy. Chøc n¨ng nµy gióp cho ng−êi lao ®éng cã quyÒn tù tÝnh to¸n c¸c kho¶n chi tiªu vµ hä cã thÓ tù ®iÒu chØnh, c©n ®èi sao cho hîp lý víi tiÒn l−¬ng mµ hä nhËn ®−îc khi kÕt thóc mét qu¸ tr×nh lao ®éng. TiÒn l−¬ng, ®ã lµ th−íc ®o cèng hiÕn cña ng−êi lao ®éng. §iÒu nµy chÝnh lµ sù biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh ph©n phèi theo thµnh qu¶ lao ®éng. Ngµy nay, ®èi víi bÊt kú quèc gia nµo, viÖc khuyÕn khÝch t− duy s¸ng t¹o hay ®ãng gãp "chÊt x¸m" vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng hãa, s¶n phÈm lu«n ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Mét quèc gia ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ, hïng m¹nh vÒ qu©n sù, khoa häc kü thuËt, khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n, th× ¾t h¼n ph¶i cã ®éi ngò trÝ thøc-trÝ tuÖ hïng hËu. Cã thÓ thÊy râ, mét quèc gia hïng m¹nh, hä ®· biÕt dïng lîi Ých kinh tÕ vµ nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu hót c¸c nhµ khoa häc hµng ®Çu trªn thÕ giíi vÒ ®Ó phôc vô cho quèc gia m×nh. VËy th× ®éng c¬ nµo, nhu cÇu lîi Ých nµo, ®· khuyÕn khÝch ng−êi lao ®éng ph¸t huy trÝ tuÖ vµ sù s¸ng t¹o? Thùc chÊt ®éng c¬ chÝnh lµ tiÒn c«ng. TiÒn c«ng cao hay thÊp cã thÓ tr¶ lêi ®−îc phÇn lín c©u hái: t¹i sao mäi ng−êi l¹i h¨ng say lµm viÖc? Anh ta lµm v× c¸i g×? T¹i sao anh ta l¹i chän c«ng viÖc ë doanh nghiÖp nµy mµ kh«ng chän c«ng viÖc ë mét doanh nghiÖp kh¸c? ThËt vËy, vÊn ®Ò lµ ë chç, bªn c¹nh c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc, th× vÊn ®Ò quyÒn lîi lu«n ®−îc anh ta quan t©m hµng ®Çu. Ng−êi lao ®éng 7
  9. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü lu«n suy nghÜ, m×nh ®−îc g× vµ cã quyÒn lîi nh− thÕ nµo khi tham gia lao ®éng? Cã thÓ ®i ®Õn kÕt luËn: lîi Ých cµng c«ng b»ng vµ cµng nhiÒu th× cµng kÝch thÝch con ng−êi lµm viÖc tèt h¬n vµ ng−îc l¹i (nÕu kh«ng xÐt ®Õn mÆt lý t−ëng cña mçi c¸ nh©n). Do ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ, trong c¬ chÕ thÞ tr−êng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®−îc chÕ ®é ®·i ngé thu nhËp hîp lý ®èi víi ng−êi lao ®éng, tr¸nh nh÷ng biÓu hiÖn chung chung nh− khen th−ëng b»ng nh÷ng l¸ cê, b»ng khen ®¬n gi¶n. V× vËy mµ §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø 6, sau khi xem xÐt l¹i nh÷ng thiÕu sãt, sai lÇm trong l·nh ®¹o kinh tÕ ®· kh¼ng ®Þnh "Ph¶i kÕt hîp hµi hßa c¸c lîi Ých theo nguyªn t¾c lÊy lîi Ých cña ng−êi lao ®éng lµm c¬ së vµ mçi chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n−íc (trong ®ã cã chÝnh s¸ch tiÒn l−¬ng) ph¶i xuÊt ph¸t tõ l¬Þ Ých nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng cña tõng ng−êi lao ®éng". H¬n m−êi n¨m qua tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, trong ®ã cã viÖc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr−êng, tøc lµ ®· x¸c ®Þnh t− b¶n mét phÇn nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. Mäi yÕu tè trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng lµ lu«n lu«n thay ®æi, phô thuéc vµ ®èi nghÞch c¹nh tranh víi nhau. Trong c¬ chÕ míi, nhiÒu vÊn ®Ò thuéc vÒ quan ®iÓm mµ tr−íc kia, thêi kú kÕ ho¹ch hãa tËp trung kh«ng chÊp nhËn, th× giê ®©y ®ang tõng b−íc s¸ng tá vµ ®óng, ®−îc mäi ng−êi s½n sµng chÊp nhËn. B¶n chÊt tiÒn c«ng ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang ®−îc thay ®æi vµ tõng b−íc ®i ®Õn hoµn thiÖn so víi tr−íc ®©y. Tr−íc ®©y quan niÖm, cã chÕ ®é së h÷u toµn d©n vµ cã chÕ ®é lµm chñ tËp thÓ vÒ t− liÖu s¶n xuÊt, lµ tù nhiªn ng−êi lao ®éng trë thµnh nh÷ng ng−êi chñ t− liÖu s¶n xuÊt, nh÷ng ng−êi cïng së h÷u t− liÖu s¶n xuÊt. ChÝnh quan niÖm nµy ®· t¹o ra nhiÒu thµnh phÇn víi t− t−ëng d©n chñ th¸i qu¸, lµm tr× trÖ tinh thÇn h¨ng say lµm viÖc, lµm s¶n xuÊt ph¸t triÓn chËm ch¹p, thËm chÝ tr× trÖ. Bªn c¹nh ®ã, l¹i cã quan niÖm cho r»ng, kinh tÕ thÞ tr−êng lµ cã së h÷u t− nh©n, tÝch luü t− b¶n, v× thÕ mét nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa kh«ng thÓ lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, mµ ph¶i lµ nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng 8
  10. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü trªn c¬ së kÕ ho¹ch hãa tËp trung. Cho nªn, vÒ b¶n chÊt tiÒn c«ng kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng, mµ lµ mét phÇn thu nhËp quèc doanh ®−îc Nhµ n−íc ph©n phèi mét c¸ch cã kÕ ho¹ch cho ng−êi lao ®éng, theo sè l−îng vµ chÊt l−îng lao ®éng. Nh− thÕ, tiÒn c«ng chÞu sù t¸c ®éng cña qui luËt ph¸t triÓn c©n ®èi, bÞ gß bã trong kÕ ho¹ch vµ chÞu sù chi phèi cña nhiÒu cÊp. ChÝnh s¸ch tiÒn l−¬ng lóc ®ã thiÕu tÝnh c«ng b»ng, kh«ng ph¶n ¸nh thùc chÊt kÕt qu¶ cña ng−êi lao ®éng, do mçi ng−êi lao ®éng. BÊt kú häc tËp c«ng t¸c ë ®©u, ë khu vùc nµo, trong ngµnh nghÒ nµo, møc ®é nÆng nhäc, ®éc h¹i, phøc t¹p ra sao, ®Òu h−ëng mét th¸ng l−¬ng chung do Nhµ n−íc ban hµnh tõ trªn xuèng. ChÕ ®é tiÒn l−¬ng trong c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp tr−íc ®©y bao gåm hai phÇn: - PhÇn b»ng tiÒn, ®−îc Nhµ n−íc ph©n phèi cho c¸n bé c«ng nh©n theo c¸c thang bËc, b¶ng l−¬ng. - PhÇn b»ng hiÖn vËt. §iÒu ®¸ng chó ý lµ, phÇn b»ng hiÖn vËt l¹i chiÕm tØ träng lín h¬n so víi møc l−¬ng c¬ b¶n b»ng tiÒn. PhÇn b»ng tiÒn, víi møc l−¬ng c¬ b¶n thÊp, b×nh qu©n, kh«ng ph©n biÖt sù kh¸c biÖt chÊt l−îng lao ®éng. PhÇn b»ng hiÖn vËt th× tïy tiÖn, ch¾p v¸, kh«ng c«ng b»ng. Cã thÓ nãi, chÝnh s¸ch nµy ®· thñ tiªu ®éng lùc cña ng−êi lao ®éng, ng¨n chÆn ph¸t triÓn trÝ tuÖ vµ kh¶ n¨ng ®ãng gãp sù s¸ng t¹o cña ng−êi lao ®éng. Chóng ta cã thÓ nh×n râ tõ nh÷ng n¨m 1986 trë vÒ tr−íc, nhiÒu xÝ nghiÖp quèc doanh, do kh«ng tiªu thô ®−îc s¶n phÈm, nªn ph¶i tr¶ l−¬ng ng−êi lao ®éng b»ng s¶n phÈm do chÝnh hä lµm ra ®Ó "trao ®æi" lÊy l−¬ng thùc, thùc phÈm ®Ó bï vµo l−¬ng, hoÆc lµ ph¶i nî l−¬ng CBCNV vµi ba th¸ng. Trªn thÞ tr−êng xuÊt hiÖn kiÓu "b¸n nh− cho, mua nh− c−íp". Trong c¸c ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp, trong y tÕ liªn quan ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i chê Nhµ n−íc chØ thÞ vµ cÊp tõ trªn xuèng, quyÒn chñ ®éng cña doanh nghiÖp kh«ng cã. Ng−êi lao ®éng th× Ø l¹i, th¬ ¬ víi viÖc lao ®éng cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng, bëi v×, kÎ ch¨m, ng−êi l−êi ®Òu h−ëng mét møc l−¬ng cè ®Þnh. §iÒu 9
  11. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü nµy thùc chÊt lµ sù t¸c ®éng cã h¹i tíi s¶n xuÊt kinh doanh, nh−ng c¸c doanh nghiÖp vÉn lu«n hoµn thµnh kÕ ho¹ch, l·i ®−îc khen th−ëng, lç nhµ n−íc bï. Thêi bÊy giê, viÖc s¶n xuÊt kinh doanh tuy dËm ch©n t¹i chç nh−ng ai còng vui vÎ, tho¶i m¸i, v« t−, nghÌo th× cïng nghÌo, cuèi cïng chØ cã Nhµ n−íc lµ ph¶i ®au ®Çu ®Ó tÝnh to¸n. Thêi kú quan liªu bao cÊp, víi chÝnh s¸ch tiÒn l−¬ng nh− vËy ®· lµm triÖt tiªu tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña ng−êi lao ®éng, kh«ng khuyÕn khÝch hä n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ trong c«ng viÖc. Nh−ng còng nãi thªm lµ, ¶nh h−ëng cña nã béc lé râ rµng nhÊt lµ giai ®o¹n cuèi, giai ®o¹n nh÷ng n¨m 1980-1986 (ë nh÷ng thêi kú ®Çu, khi c¶ d©n téc tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü x©m l−îc, th× ng−êi lao ®éng lóc ®ã lµm viÖc víi tinh thÇn h¨ng say, kh«ng qu¶n ng¹i khã kh¨n gian khæ, tÊt c¶ v× gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc, v× lý t−ëng c¸ch m¹ng cao c¶). Ph¶i nãi r»ng trong bèi c¶nh cña nÒn kinh tÕ-x· héi ViÖt Nam vµ thÕ giíi nh÷ng n¨m cuèi thËp niªn 80 vµ ®Çu 90, viÖc NghÞ quyÕt §¹i héi VI cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµ mét lo¹t c¸c quyÕt ®Þnh cña Nhµ n−íc vÒ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n−íc theo ®Þnh h−íng XHCN cho thÊy sù m¹nh d¹n vµ s¸ng suèt cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh sù kiªn tr× x©y dùng ®Êt n−íc tiÕn lªn CNXH. Theo c¬ chÕ míi nµy, th× ng−êi chñ së h÷u t− liÖu s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp Nhµ n−íc lµ Nhµ n−íc chø kh«ng ph¶i lµ cña tËp thÓ ng−êi lao ®éng. Ng−êi lao ®éng chØ lµ ng−êi sö dông t− liÖu Êy mµ th«i. C¬ së lý luËn vµ b¶n chÊt vÒ tiÒn c«ng cña ng−êi lao ®éng trong c¬ chÕ míi hiÖn nay ®−îc x©y dùng theo quan ®iÓm vµ xu h−íng c¬ b¶n sau: Thø nhÊt: X©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l−¬ng dùa trªn sù thõa nhËn tÝnh kh¸ch quan cña ph¹m trï hµng hãa søc lao ®éng. Nã ph¶i tu©n theo quy luËt gi¸ trÞ vµ ph¶i lµ nguån thu nhËp, nguån sèng chñ yÕu cña b¶n th©n ng−êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. 10
  12. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü CÇn xãa bá nh÷ng bÊt hîp lý trong chÝnh s¸ch, chÕ ®é tiÒn l−¬ng hiÖn hµnh, ®Ó khuyÕn khÝch nh÷ng ng−êi cã tiÒm n¨ng, nh÷ng ng−êi lµm viÖc thùc sù cã n¨ng suÊt, chÊt l−îng hiÖu qu¶. Kiªn quyÕt lo¹i bá chÕ ®é b×nh qu©n chñ nghÜa, cÇn ph¶i tr¶ l−¬ng theo kÕt qu¶ c«ng viÖc chø kh«ng ph¶i theo con ng−êi thùc hiÖn. Thø hai: CÇn ph¶i tiÒn tÖ hãa tiÒn l−¬ng, thay ®æi c¬ b¶n trong kÕt cÊu tiÒn l−¬ng, lo¹i bá nh÷ng h×nh thøc tr¶ l−¬ng b»ng hiÖn vËt. Theo quan ®iÓm nµy, th× cÇn thiÕt ph¶i lµm râ c¸c mèi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch tiÒn l−¬ng víi c¸c chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi, y tÕ, gi¸o dôc vµ phÇn tiÒn vÒ nhµ ë, ®iÖn n−íc, ph−¬ng tiÖn ®i l¹i... Ph¶i triÖt ®Ó hãa c¸c chÝnh s¸ch ®ã, chÕ ®é ®ã, ®ång thêi l¹i ph¶i c¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ ®iÒu kiÖn cña tõng chÝnh s¸ch ®Ó cã b−íc ®i thÝch hîp. Thø ba: TiÒn l−¬ng ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt ®−îc søc lao ®éng (bao gåm c¶ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n) tøc lµ kh«i phôc l¹i søc lao ®éng vµ t¸i s¶n xuÊt më réng, tøc lµ võa kh«i phôc l¹i søc lao ®éng võa ph¶i båi d−ìng vÒ sè l−îng, chÊt l−îng lao ®éng. §iÒu nµy cã nghÜa lµ, víi tiÒn l−¬ng, ng−êi lao ®éng cã thÓ ®ñ sèng, ®ñ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t, tõng b−íc n©ng cao tr×nh ®é, tay nghÒ vÒ mäi mÆt ®Ó phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. Do ®ã, cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l−¬ng tèi thiÓu thËt hîp lý, chÆt chÏ ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu: ¨n, mÆt, ë, ®i l¹i, ch÷a bÖnh, häc hµnh, sinh ho¹t v¨n hãa, giao tiÕp x· héi vµ mét phÇn nu«i con. Møc l−¬ng tèi thiÓu nµy lµ møc l−¬ng tr¶ thÊp nhÊt trong x· héi, b¾t buéc ng−êi sö dông lao ®éng kh«ng ®−îc tr¶ thÊp h¬n møc ®ã. V× nÕu ph¶i nhËn møc l−¬ng thÊp h¬n møc l−¬ng tèi thiÓu, th× ng−êi lao ®éng sÏ kh«ng ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, vµ do ®ã mµ còng kh«ng thÓ ®¶m b¶o nh©n c¸ch con ng−êi. H¬n n÷a, tiÒn l−¬ng tèi thiÓu cÇn phï hîp víi tõng vïng vµ chØ sè gi¸ sinh ho¹t trong thêi kú. TiÒn l−¬ng tèi thiÓu ph¶i ®−îc luËt ph¸p hãa, lµ c«ng cô chñ yÕu rÊt quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l−¬ng. 11
  13. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü D−íi ®©y lµ s¬ ®å vÒ c¸c nguån thu nhËp cña ng−êi lao ®éng, trong ®ã cã ph¶n ¸nh kh¸ râ c¸c nguån thu nhËp cña ng−êi lao ®éng tõ c¸c phóc lîi vµ trî cÊp gi¸ cña Nhµ n−íc. Thø t−: ChÕ ®é tiÒn c«ng míi ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng chÊt l−îng lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c, gi¶m dÇn tÝnh b×nh qu©n më réng béi sè thang l−¬ng vµ ph¶i tÝnh ®Õn ®Æc thï riªng cña tõng khu vùc, ®ã lµ: hÖ thèng tiÒn l−¬ng cho khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh, hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ cho lùc l−îng vò trang, cho nh÷ng ngµnh nghÒ ®Æc biÖt, nÆng nhäc, ®éc h¹i. §èi víi khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh, ng−êi lao ®éng ®−îc tr¶ l−¬ng phï hîp víi n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ cña tõng ng−êi vµ toµn xÝ nghiÖp. Quü l−¬ng ®Ó tr¶ cho ng−êi lao ®éng ®−îc lÊy tõ mét phÇn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra. Cßn ë khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, quü l−¬ng ®−îc cÊp tõ ng©n s¸ch Nhµ n−íc vµ quy ®Þnh chÆt chÏ trªn c¬ së chøc n¨ng nhiÖm vô vµ biªn chÕ cña tõng c¬ quan ë c¸c cÊp, c¸c ngµnh. ChÕ ®é tiÒn l−¬ng ®−îc thùc hiÖn theo tõng b¶ng l−¬ng, tr¶ l−¬ng theo chøc danh vµ tiªu chuÈn nghiÖp vô cho tõng chøc danh, quü l−¬ng cho c¸c chøc vô d©n cö do ng©n s¸ch Nhµ n−íc cÊp, tiÒn l−¬ng ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ cho tõng vÞ trÝ c«ng t¸c. Quý l−¬ng cña hÖ thèng qu©n ®éi còng do ng©n s¸ch Nhµ n−íc cÊp, vµ ®−îc tr¶ cao h¬n so víi chøc vô c«ng t¸c trong tõng khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, v× ®©y lµ lo¹i lao ®éng ®Æc biÖt. Thø n¨m: ViÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l−¬ng ph¶i ®Æt trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ph¶i thùc hiÖn ®ång bé víi c¸c chÝnh s¸ch kh¸c nh−: chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh s¸ch d©n sè vµ viÖc lµm, chÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ tuyÓn dông lao ®éng, chÝnh s¸ch thuÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch x· héi nh− b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ... Trªn ®©y lµ nh÷ng vÊ ®Ò c¬ së lý luËn vµ b¶n chÊt cña tiÒn c«ng. Ngoµi b¶n chÊt kinh tÕ, tiÒn c«ng-tiÒn l−¬ng cßn mang b¶n chÊt x· héi v× nã g¾n liÒn ng−êi lao ®éng víi cuéc sèng cña chÝnh hä. Qua ®ã cho ta thÊy, mét c¬ chÕ tiÒn l−¬ng míi thÝch hîp cÇn ph¶i tÝnh to¸n ®Çy ®ñ kh«ng chØ mÆt kinh tÕ, mµ cßn ph¶i tÝnh to¸n ®Çy ®ñ vÒ mÆt x· héi cña tiÒn c«ng. 12
  14. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü * C¸c kho¶n phô cÊp l−¬ng. Phô cÊp lµ phÇn tiÒn bæ sung mµ khi x¸c ®Þnh l−¬ng cÊp bËc, chøc vô, cÊp hµm ch−a tÝnh hÕt nh÷ng yÕu tè kh«ng æn ®Þnh so víi ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t b×nh th−êng. C¨n cø vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng, møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc, th©m niªm c«ng t¸c, gi¸ c¶ thÞ tr−êng... phô cÊp tiÒn l−¬ng bao gåm c¸c kho¶n sau: + Phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o bæ nhiÖm. + Phô cÊp l−¬ng. Phô cÊp l−¬ng ®−îc ¸p dông chung víi c¸c ®èi t−îng h−ëng l−¬ng trong khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, §¶ng, ®oµn thÓ, c«ng nh©n viªn quèc phßng vµ c«ng nh©n viªn chøc trong c¸c doanh nghiÖp gåm: -Phô cÊp khu vùc: Bï ®¾p mét phÇn l−¬ng cho nh÷ng ng−êi h−ëng l−¬ng lµm viÖc ë nh÷ng vïng xa x«i hÎo l¸nh, nh÷ng vïng kinh tÕ míi. -Phô cÊp tr¸ch nhiÖm: Bï ®¾p cho nh÷ng ng−êi võa trùc tiÕp s¶n xuÊt hoÆc lµm c«ng viÖc nghiÖp vô, võa kiªm l·nh ®¹o bæ nhiÖm, hoÆc nh÷ng ng−êi lµm c«ng viÖc ®ßi hái tr¸ch nhiÖm cao ch−a x¸c ®Þnh trong møc l−¬ng. -Phô cÊp lµm ®em, phô cÊp lµm thªm giê. -Phô cÊp l−u ®éng: bï ®¾p cho nh÷ng ng−êi lµm mét sè nghÒ hoÆc c«ng viÖc ph¶i th−êng xuyªn thay ®æi chç ë, n¬i lµm viÖc, ®iÒu kiÖn sinh ho¹t kh«ng æn ®Þnh. -Phô cÊp ®¾t ®á. -Phô cÊp ®éc hai, nguy hiÓm. + C¸c chÕ ®é phô cÊp ®Æc thï ¸p dông trong c¸c lùc l−îng vò trang: -Phô cÊp th©m niªn. 13
  15. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü -Phô cÊp phôc vô quèc phßng an ninh. -ChÕ ®é ¨n thªm ®−îc ¸p dông ®èi víi qu©n binh chñng ®Æc biÖt. -§èi víi h¹ sü quan, chiÕn sü kh«ng h−ëng l−¬ng quy ®Þnh phô cÊp theo qu©n hµm. * TiÒn th−ëng vµ c¸c h×nh thøc tiÒn th−ëng. TiÒn th−ëng thùc chÊt lµ kho¶n tiÒn bæ sung cho tiÒn l−¬ng nh»m khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi ng−êi lao ®éng. Nã cã t¸c dông kÝch thÝch ng−êi lao ®éng lµm viÖc tèt h¬n, hiÖu qu¶ h¬n, ë mçi ngµnh nghÒ ®¬n vÞ s¶n xuÊt ¸p dông nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau, nh−ng cã thÓ tãm l¹i mét sè h×nh thøc nh− sau: + Th−ëng cña doanh nghiÖp (hay cña toµn tæng c«ng ty): H×nh thøc nµy ¸p dông khi lîi nhuËn cña c«ng ty t¨ng, lóc ®ã c«ng ty sÏ quyÕt ®Þnh trÝch mét phÇn ®Ó th−ëng cho ng−êi lao ®éng. Th«ng th−êng th−ëng cña c«ng ty bao gåm: -TrÝch mét phÇn ®Ó th−ëng chung. -PhÇn cßn l¹i th−ëng riªng cho nh÷ng ai ®ãng gãp tèt h¬n. + Th−ëng hoµn thµnh v−ît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. Nguån tiÒn th−ëng vµ th−ëng lµ phÇn tiÕt kiÖm ®−îc tõ chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè ®Þnh. Trªn ®©y lµ hai h×nh thøc th−ëng lín vµo cuèi kú ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ ng−êi lao ®éng, ngoµi ra cßn mét sè h×nh thøc th−ëng nh− sau: -Th−ëng tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, vËt liÖu: nguån tiÒn th−ëng nµy lÊy tõ phÇn tiÕt kiÖm ®−îc khi s¶n xuÊt. -Th−ëng n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, th−ëng gi¶m tû lÖ hµng háng. 14
  16. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü -Th−ëng ®ét xuÊt: phÇn tiÒn th−ëng nµy kh«ng n»m trong kÕ ho¹ch khen th−ëng cña doanh nghiÖp. H×nh thøc nµy ®−îc ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t trong thùc hiÖn, nh− th−ëng cho ph¸t minh s¸ng kiÕn, th−ëng khi ng−êi lao ®éng hoµn thµnh c«ng viÖc mét c¸ch xuÊt s¾c... Nh− vËy, ngoµi l−¬ng, phô cÊp, th−ëng thùc chÊt lµ mét kho¶n tµi chÝnh bæ sung cho l−¬ng víi c¸c môc ®Ých nh− thùc hiÖn phóc lîi x· héi, trë cÊp x· héi còng nh− c¸c kho¶n kh¸c nh»m n©ng cao ®êi sèng vµ tinh thÇn cña ng−êi lao ®éng. Nã cã t¸c dông kÝch thÝch ng−êi lao ®éng tÝch cùc n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l−îng, hiÖu qu¶ s¶n suÊt kinh doanh, ®ång thêi khuyÕn khÝch hä häc tËp, ph¸t huy s¸ng kiÕn, n©ng cao tay nghÒ cho chÝnh hä. §Æc biÖt, trong c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc, tiÒn c«ng cña ng−êi lao ®éng cßn cã mét phÇn ®iÒu tiÕt cña Nhµ n−íc khi gi¸ c¶ thÞ tr−êng biÕn ®éng lín, ®ång tiÒn kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thùc chÊt søc mua, ®ång l−¬ng cña ng−êi lao ®éng bÞ mÊt gi¸. Ch¼ng h¹n nh− mÊy n¨m võa qua, khi møc l−¬ng c¬ b¶n cña ng−êi lao ®éng ®−îc nhµ n−íc bï ®¾p mét phÇn (tõ 120.000®/th¸ng lªn 144.000® /th¸ng). Sù bï ®¾p nµy ®−îc tÝnh mét phÇn tõ thuÕ thu nhËp cña ng−êi lao ®éng ë nh÷ng doanh nghiÖp cã thu nhËp tõ 1.000.000® trë lªn. 1.2- C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng vµ ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh quü tiÒn c«ng cña doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng quü tiÒn c«ng cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh vµ qu¶n lý quü tiÒn l−¬ng trªn c¬ së lÊy thang l−¬ng, ®Þnh møc lao ®éng lµm c¨n cø tÝnh to¸n vµ tr¶ l−¬ng cho ng−êi lao ®éng. Møc tiÒn l−¬ng cao hay thÊp phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nghiÖp vµ tho¶ thuËn gi÷a chñ doanh nghiÖp vµ ng−êi lao ®éng. Nguån tiÒn c«ng ph¶i lÊy thu nhËp cña doanh nghiÖp, Nhµ n−íc kh«ng cÊp bï ng©n s¸ch cho nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n thu lç. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi tiÒn c«ng qua hµm sè d−íi ®©y: 15
  17. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü Y = F (x1, x2, x3, x4, x5). Trong ®ã: x1: møc ®é sinh lîi cña doanh nghiÖp. (L−îng gi¸ trÞ gia t¨ng). x2: Tû lÖ tham gia ®ãng gãp cña doanh nghiÖp trong viÖc t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng. x3: MÆt b»ng gi¸ c¶ lao ®éng. x4: ChÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thu nhËp cña Nhµ n−íc. x5: ý ®å cña l·nh ®¹o qu¶n lý * TiÒn c«ng lao ®éng phô thuéc vµo møc ®é sinh lîi cña doanh nghiÖp (L−îng gi¸ trÞ gia t¨ng). Con ng−êi tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh víi ®éng c¬ kiÕm lîi, lîi Ých ë ®©y cã thÓ hiÓu gåm vinh quang, gi¸ trÞ gia t¨ng, ... th«ng qua viÖc cung cÊp hµng hãa, dÞch vô cho nhu cÇu cña thÞ tr−êng. Tuy nhiªn ®éng c¬ lîi nhuËn lµ môc tiªu cao nhÊt cña doanh nghiÖp, ®Ó cung cÊp hµng hãa, dÞch vô cho nhu cÇu cña thÞ tr−êng, nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng, c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i bá ra chi phÝ nhÊt ®Þnh. Hä ph¶i thuª ®Êt ®ai, lao ®éng vµ tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng hãa dÞch vô, nÕu kh«ng thÓ t¹o ra lîi nhuËn th× kh«ng ai s½n sµng cung cÊp hµng hãa, dÞch vô cho nhu cÇu tiªu dïng cña con ng−êi nh÷ng hµng hãa vµ dÞch vô mong muèn. Do ®ã ®éng c¬ lîi nhuËn lµ mét bé phËn hîp thµnh quyÕt ®Þnh t¹o ra sù ho¹t ®éng th¾ng lîi cña thÞ tr−êng s¶n phÈm. Lîi nhuËn cña qu¸ tr×nh kinh doanh ®−îc hiÓu lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a tiªu thô hµng hãa vµ dÞch vô vµ chi phÝ ®· chi ra ®Ó ®¹t ®−îc thu nhËp ®ã. ViÖc tÝnh to¸n thu nhËp vµ chi phÝ ®−îc tiÕn hµnh theo gi¸ c¶ thÞ tr−êng. Nh− vËy, b¾t ®Çu b»ng tæng sè tiÒn b¸n ®−îc hµng hãa, dÞch vô, trõ ®i toµn bé chi phÝ nh− tiÒn c«ng, tiÒn thuª nhµ cöa, nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu, ®éng lùc, tiÒn l·i, thuÕ hµng hãa vµ c¸c chi phÝ kh¸c, c¸i cßn l¹i ®−îc gäi 16
  18. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü lµ lîi nhuËn, ®©y lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh toµn bé kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh kinh doanh kÓ tõ lóc b¾t ®Çu t×m kiÕm nhu cÇu cña thÞ tr−êng chuÈn bÞ s¶n xuÊt kinh doanh, tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc b¸n hµng theo gi¸ c¶ cña thÞ tr−êng. Nã ph¶n ¸nh c¶ vÒ l−îng vµ chÊt cña qu¸ tr×nh kinh doanh. Nh− chóng ta ®· biÕt, lîi nhuËn chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña c¸c nh©n tè: YÕu tè nµy l¹i chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh kinh doanh, nãi c¸ch kh¸c lîi nhuËn doanh nghiÖp chÞu sù t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè, ®Ó ®¬n gi¶n hãa chóng ta cã thÓ biÓu diÔn qua ®¼ng thøc sau: Lîi nhuËn = gi¸ b¸n - gi¸ thµnh. VÒ gi¸ b¸n, trong thÞ tr−êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, ®−îc x¸c ®Þnh chñ yÕu trªn c¬ së cung- cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô, nã diÔn ra kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña bÊt cø mét ng−êi nµo. Gi¸ thµnh phô thuéc chñ yÕu vµo chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ n¨ng suÊt lao ®éng, mÆt kh¸c chi phÝ s¶n xuÊt còng tu©n theo quan hÖ cung - cÇu trªn thÞ tr−êng, chóng ta kh«ng thÓ t¸c ®éng trùc tiÕp ®−îc. ChÝnh v× vËy, muèn ®¹t ®−îc lîi nhuËn cao th× kh«ng cßn c¸ch nµo h¬n lµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ph¶i chØ lµ mét hiÖn t−îng kinh tÕ th«ng th−êng mµ lµ mét quy luËt kinh tÕ chung cho mäi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, nh−ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ sù vËn ®éng cña quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong tÊt c¶ mäi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®Òu gièng nhau, ®iÒu nµy lµ do tr×nh ®é cña lùc l−îng s¶n xuÊt kh¸c nhau. Ngµy nay nhê cã nhiÒu thµnh tùu khoa häc, kü thuËt, loµi ng−êi cã c¶ mét hÖ thèng c«ng cô lao ®éng hiÖn ®¹i nªn ®· ®¹t tíi møc n¨ng suÊt lao ®éng x· héi rÊt cao, kh¶ n¨ng nµy kh«ng dõng l¹i mµ ®ang ngµy cµng tiÕn xa h¬n. Tuy nhiªn, ph¶i ®Æc biÖt chó träng ®Õn yÕu tè con ng−êi v× r»ng con ng−êi lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong c¸c yÕu tè ®Çu vµo, quyÕt ®Þnh nhÊt ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng, cÇn cã tr×nh ®é qu¶n 17
  19. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü lý con ng−êi trong lao ®éng s¶n xuÊt ®Ó khai th¸c ®−îc mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña lao ®éng sèng. NÕu quan niÖm, t¸i s¶n xuÊt l¹i søc lao ®éng lµ n»m trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt liªn tôc, kh«ng ng¾t qu·ng cña t¸i s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ søc lao ®éng th× viÖc ¨n uèng, nghØ ng¬i, vui ch¬i gi¶i trÝ, häc tËp ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa, chuyªn m«n v.v... ®Òu ph¶i ®−îc tÝnh ®Õn, ph¶i ®−îc tæ chøc tèt ®Ó phôc vô con ng−êi vµ gi¶i ph¸p quyÕt ®Þnh nhÊt lµ tr¶ c«ng lao ®éng tháa ®¸ng. TÊt c¶ nh÷ng dÞch vô nµy, sÏ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Mét khi n¨ng suÊt lao ®éng ®−îc n©ng lªn th× nã cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi b¶n th©n ng−êi lao ®éng vµ x· héi nãi chung. - Thø nhÊt: N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm gi¶m v× tiÕt kiÖm ®−îc chi phÝ vÒ tiÒn c«ng trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. -Thø hai: T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cho phÐp gi¶m ®−îc sè ng−êi lµm viÖc, do ®ã còng tiÕt kiÖm ®−îc quü tiÒn c«ng, ®ång thêi t¨ng tiÒn c«ng cho tõng c«ng nh©n do hoµn thµnh v−ît møc s¶n l−îng. - Thø ba: N¨ng suÊt lao ®éng cao vµ t¨ng nhanh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng quy m« vµ tèc ®é cña tæng s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n, cho phÐp gi¶i quyÕt thuËn lîi c¸c vÊn ®Ò vÒ tÝch luü, tiªu dïng. ChÝnh v× vËy, tiÒn c«ng - n¨ng suÊt lao ®éng - lîi nhuËn cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, cã thÓ nãi viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµm t¨ng lîi nhuËn vµ kÐo theo tiÒn c«ng còng t¨ng, vµ b¶n th©n tiÒn c«ng còng lµ mét ph¹m trï cña chi phÝ nªn chóng ta kh«ng thÓ sö dông gi¶i ph¸p t¨ng lîi nhuËn b»ng c¸ch gi¶m tiÒn c«ng mµ kh«ng c¸ch nµo tèt h¬n lµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, cã nh− vËy chóng ta míi gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ t¨ng tiÒn c«ng ®ång thêi víi t¨ng lîi nhuËn, cã thÓ h×nh dung sù vËn ®éng ®ã nh− sau: (Doanh thu-Chi phÝ lao ®éng vËt hãa) t¨ng, khi lao ®éng sèng ≤ lao ®éng sèng tr−íc ®ã → lîi nhuËn t¨ng → tiÒn c«ng t¨ng. * TiÒn c«ng lao ®éng phô thuéc vµo tû lÖ ®ãng gãp cña DN: 18
  20. Lª Hång V©n LuËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sü D−íi chÕ ®é XHCN, ¸p dông nguyªn t¾c tr¶ l−îng ngang nhau cho lao ®éng nh− nhau trong cïng mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, ®iÒu ®ã trùc tiÕp b¾t nguån tõ nguyªn t¾c ph©n phèi theo sè l−îng vµ chÊt l−îng lao ®éng, sè l−îng vµ chÊt l−îng lao ®éng cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau vµ lµ hai mÆt cña mét thÓ thèng nhÊt, nh−ng c¸ch biÓu hiÖn l¹i kh¸c nhau. Sè l−îng lao ®éng thÓ hiÖn ë møc thêi gian hao phÝ lao ®éng dïng ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. ChÊt l−îng lao ®éng thÓ hiÖn ë tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n. Sù kh¸c nhau gi÷a lao ®éng phøc t¹p vµ lao ®éng gi¶n ®¬n lµ ë mÆt chÊt l−îng. Muèn quy ®Þnh tiÒn c«ng mét c¸ch chÝnh x¸c, tr−íc hÕt ph¶i tÝnh ®æi lao ®éng phøc t¹p thµnh lao ®éng gi¶n ®¬n, nãi c¸ch kh¸c lao ®éng phøc t¹p chØ lµ béi sè cña lao ®éng gi¶n ®¬n, chØ sau khi biÕt ®−îc chÊt l−îng lao ®éng míi cã thÓ tÝnh ®−îc tiÒn c«ng cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cho mét ®¬n vÞ thêi gian. ë n−íc ta, ®Ó x¸c ®Þnh sè l−îng vµ chÊt l−îng lao ®éng ng−êi ta ®Þnh ra c¸c yÕu tè: thang l−¬ng, møc l−¬ng vµ tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt. Ba yÕu tè nµy liªn quan chÆt chÏ víi nhau vµ mçi yÕu tè cã t¸c dông riªng ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh chÊt l−îng lao ®éng. Nã lµ c¬ së quan träng ®Ó vËn dông tr¶ l−¬ng cho c¸c lo¹i lao ®éng kh¸c nhau trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ, dï lµ doanh nghiÖp t− nh©n hay doanh nghiÖp Nhµ n−íc. Tuy nhiªn, ®©y còng chØ lµ nh÷ng h−íng dÉn chung cã tÝnh chÊt ®Þnh h−íng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt, sè l−îng vµ chÊt l−îng lao ®éng cña tõng ng−êi ®Ó tr¶ l−¬ng cã hiÖu qu¶ nhÊt ®èi víi c«ng nh©n. - Thang l−¬ng: lµ b¶ng x¸c ®Þnh quan hÖ vÒ tiÒn c«ng gi÷a c¸c c«ng nh©n cã cïng nghÒ hoÆc nhãm gièng nhau theo tr×nh ®é cÊp bËc cña hä. Mçi thang l−¬ng cã mét sè c¸c bËc l−¬ng vµ c¸c hÖ sè phï hîp víi c¸c bËc ®ã. HÖ sè chØ râ lao ®éng cña c«ng nh©n ë bËc nµo ®ã ®−îc tr¶ l−¬ng c«ng nh©n bËc I (Lao ®éng thÊp nhÊt trong cïng nghÒ) bao nhiªu lÇn. 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1470 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2