LUẬN VĂN:Việc làm trong ngành thuỷ sản ở tỉnh Cà Mau

Chia sẻ: Nguyenn Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

79
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chúng ta biết rằng việc làm không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề xã hội có tính chất toàn cầu, là mối quan tâm hàng đầu của toàn nhân loại nói chung, của mỗi quốc gia, dân tộc nói riêng. Cho nên có thể nói hiệu quả của việc giải quyết việc làm cho người lao động gắn liền với sự tồn tại và phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Đối với Việt Nam, vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động cũng không nằm ngoài quỹ đạo đó, đã...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN:Việc làm trong ngành thuỷ sản ở tỉnh Cà Mau

LUẬN VĂN: Việc làm trong ngành thuỷ sản ở tỉnh Cà Mau
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chúng ta biết rằng việc làm không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề xã hội có tính chất toàn cầu, là mối quan tâm hàng đầu của toàn nhân loại nói chung, của mỗi quốc gia, dân tộc nói riêng. Cho nên có thể nói hiệu quả của việc giải quyết việc làm cho người lao động gắn liền với sự tồn tại và phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Đối với Việt Nam, vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động cũng không nằm ngoài quỹ đạo đó, đã được Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã nhấn mạnh: “Giải quyết việc làm là nhân tố quyết định để phát huy nhân tố con người, ổn định và phát triển kinh tế, làm lành mạnh xã hội, đáp ứng nguyện vọng chính đáng và yêu cầu bức xúc của nhân dân”. Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã làm rõ thêm một bước đó là: “Khuyến khích người lao động tự tạo việc làm, phát triển nhanh các loại hình doanh nghiệp để thu hút nhiều lao động chú trọng đào tạo nghề, tạo việc làm cho nông dân, nhất là những nơi đất nông nghiệp bị chuyển đổi do công nghiệp hoá và đô thị hoá”. Tỉnh Cà Mau nằm ở cực Nam Tổ quốc, nằm ở điểm cuối Quốc lộ 1A, gần các nước Đông Nam Á, Cà Mau có điều kiện mở rộng giao lưu kinh tế, tiếp thu tiến bộ khoa học - công nghệ, chuyển giao công nghệ không chỉ với các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ, mà còn rất thuận lợi trong việc giao lưu với các nước khu vực Đông Nam Á và thế giới. Với tài nguyên khoáng sản của Cà Mau, ba mặt giáp biển, lại tiếp giáp với thềm lục địa rộng lớn, Cà Mau có tiềm n ăng về dầu hoả và khí đốt, nguồn thuỷ sản dồi dào… nó có ý nghĩa to lớn đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Từ đó, tỉnh đã định hướng phát triển ngành thuỷ sản là ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh , như N ghị quyết 04/NQ-TU ngày 26/04/1999 c ủa Tỉnh uỷ Cà Mau đã xác định “Là tỉnh có điều kiện tự nhiên thuận lợi và tiềm n ăng thuỷ sản to lớn, đa dạng để phát triển thành ngành kinh tế mũi nhọn góp phần đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đưa kinh tế Cà
Mau từng b ước hội nhập với kinh tế khu vực và thế giới”. Trong quá trình tổ chức thực hiện ngành thuỷ sản đã góp phần có hiệu quả vào công cuộc xoá đói giảm nghèo, nếu năm 2000 thu nhập bình quân đạt 350 USD/người thì đến năm 2005 là 582 USD/người. Trong 9 đơn vị hành chính của tỉnh (trừ thành phố Cà Mau) thì kinh tế của các huyện như Ngọc Hiển, Năm Căn, Đầm Dơi, Phú Tân, Trần Văn Thời phát triển mạnh hơn các huyện khác nhờ có thế mạnh thuỷ sản. Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh có nhiều thuận l ợi. Song cũng đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết như: về việc làm cho người lao động, kết cấu hạ tầng, y tế, giáo dục... Trong đó, vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động để họ có cuộc sống ổn định là vấn đề nổi cộm bởi bộ phận lao động này khi tách khỏi môi trường sống quen thuộc trước đây như một hiện tượng vừa mang tính khách quan phổ biến của quá trình chuyển dịch c ơ cấu sản xuất, do mang tính đặt thù của tỉnh Cà Mau. Hiện nay số lượng lao động chuyển đổi ngành nghề khá lớn như từ nông nghiệp là phổ biến sang lĩnh vực khai thác nuôi trồng, chế biến. Nhiều hộ không đủ vốn để sản xuất kinh doanh mở rộng dịch vụ; trình độ học vấn và trình độ chuyên môn kỹ thuật thấp, không có tiền đi học nghề để hoà nhập vào môi trường mới. Vì vậy tình trạng người lao động sau khi chuyển dịch cơ cấu kinh tế thì đời sống của họ cũng gặp không ít khó khăn. Xuất phát từ những vấn đề trên khi mà quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, mở rộng qui mô sản xuất thực hiện ngành kinh tế mũi nhọn thì cần phải có chiến lược đồng bộ và cụ thể, trong đó vấn đề tạo việc làm trong ngành thuỷ sản cần được chú trọng. Từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Việc làm trong ngành thuỷ sản ở tỉnh Cà Mau” làm luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Những nội dung liên quan đến đề tài giải quyết việc làm cho người lao động trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã có một số công trình nghiên cứu đó là: - Nolwen.HenaffJean-Yves (Biên tập khoa học): Lao động, việc làm và nguồn nhân lực ở Việt Nam 15 năm đổi mới (Nxb Thế giới Hà Nội năm 2001). Trong các bài viết này, các tác giả đã trình bày tổng quát về các giải pháp để giải quyết việc làm như: chính sách
giáo dục - đào tạo, tổ chức lại nền kinh tế chiến lược của cá nhân, gia đình và của các doanh nghiệp. - GS.TS Phạm Đức Thành: Vấn đề giải quyết việc làm ở Việt Nam (Tạp chí Kinh tế và phát triển, số 64). Phạm vi của bài viết này, tác giả đã đánh giá hiện trạng việc làm và thất nghiệp, trên cơ sở đó đề ra hướng giải quyết việc làm cho người lao động. - TS Nguyễn Hữu Dũng: Giải quyết vấn đề lao động và việc làm trong quá trình đô thị hoá, công nghiệp hoá nông nghiệp, nông thôn (Tạp chí Lao động - xã hội số 246, từ ngày 1-15/9/2004). Nội dung bài viết, tác giả nêu lên thực trạng về lao động và việc làm ở nông thôn trong quá trình đô thị hoá và đưa ra các giải pháp cơ bản để giải quyết vấn đề lao động và việc làm. - Đào Mai Phước: Việc làm cho người lao động ngoại thành Hà Nội trong quá trình đô thị hoá, Luận văn thạc sĩ kinh tế, Hà Nội, 2006, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Các công trình nêu trên chủ yếu nghiên cứu tiếp cận vấn đề việc làm ở góc độ chung khác nhau. Song chưa có công trình nào nghiên cứu vấn đề việc làm trong ngành thủy sản tỉnh Cà Mau. 3. Mục đích, nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích Phân tích việc làm trong ngành thuỷ sản ở tỉnh Cà Mau trong giai đoạn 2000 - 2007. Từ đó thấy được những thành công, hạn chế và đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm tạo việc làm trong ngành thuỷ sản tỉnh Cà Mau, cho những bước tiếp theo trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn sẽ hướng tới giải quyết các nhiệm vụ sau: + Hệ thống hoá các vấn đề lý luận về việc làm và tạo việc làm trong ngành thủy sản tỉnh Cà Mau. + Phân tích và đánh giá thực trạng tạo việc làm trong ngành thuỷ sản tỉnh Cà Mau thời gian qua. + Đề xuất giải pháp tạo việc làm trong ngành thuỷ sản tỉnh Cà Mau thời gian tới.
3.3. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu vấn đề tạo việc làm cho người lao động trong ngành thuỷ sản tỉnh Cà Mau sau khi chuyển dịch cơ cấu kinh tế và mở rộng qui mô sản xuất của ngành thuỷ sản, chủ yếu ở lĩnh vực chế biến, nuôi trồng và khai thác (đánh bắt) thủy sản từ năm 2000 - 2007. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 4.1. Cơ sở lý luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, lý thuyết lao động và việc làm hiện đại. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Để phục vụ cho việc nghiên cứu và thực hiện những nhiệm vụ đã đề ra, luận văn sẽ sử dụng những phương pháp sau: Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; phương pháp phân tích tổng hợp; phương pháp điều tra, khảo sát, thống kê, so sánh. 5. Những đóng góp về khoa học của luận văn - Luận văn làm rõ một số vấn đề lý luận chung về việc làm, tạo việc làm trong ngành thuỷ sản tỉnh Cà Mau. - Đánh giá thực trạng tạo việc làm trong ngành thuỷ sản tỉnh Cà Mau khi mở rộng qui mô sản xuất và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Đề xuất những giải pháp khả thi để tạo thêm việc làm trong ngành thuỷ sản những năm tới. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Luận văn nhằm cung cấp những vấn đề lý luận và thực tiễn về việc làm trong ngành thuỷ sản của tỉnh Cà Mau. Để nâng cao khả năng nhận thức, nghiên cứu và tham mưu cho tỉnh nâng cao nguồn nhân lực phục vụ cho việc phát triển kinh tế-xã hội, mà mũi nhọn là ngành thuỷ sản. - Luận văn góp phần cung cấp thêm những cơ sở khoa học cho các cơ quan, ban ngành của tỉnh đặc biệt là ngành thuỷ sản có thể tham khảo để thực hiện tốt chính sách giải quyết việc làm trong ngành thủy sản những năm tới.
7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương, 8 tiết.
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VIỆC LÀM TRONG NGÀNH THUỶ SẢN 1.1. VIỆC LÀM VÀ NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI VIỆC LÀM TRONG NGÀNH THỦY SẢN 1.1.1. Quan niệm về việc làm Chúng ta biết rằng lao động là hoạt động có mục đích, có ý thức của con người nhằm tạo ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu đời sống của con người, là tiêu thức để phân biệt hoạt động của con người với hoạt động theo bản năng của con vật. Trong lao động không chỉ tạo ra của cải mà còn cải tạo bản thân con người, phát triển con người về mặt thể lực và trí lực. Vấn đề này C.Mác khẳng định đó là: Lao động trước hết đó là quá trình diễn ra sự tác động giữa con người với con người và giữa con người với tự nhiên, một quá trình trong đó, bằng sự hoạt động của chính mình, con người làn trung gian điều tiết và kiểm tra sự trao đổi giữa họ và tự nhiên. Trong khi tác động vào tự nhiên ở bên ngoài thông qua sự vận động đó và làm thay đổi tự nhiên, con người cũng đồng thời cũng làm thay đổi bản tính của chính nó [29, tr.230]. Như vậy lao động là hoạt động có mục đích, có ý thức của con người tác động vào thế giới tự nhiên, nhằm biến tự nhiên thành các sản phẩm phục vụ cho nhu cầu của đời sống con người. Do đó, lao động là hoạt động đặc thù của con người, nó ra đời, tồn tại, phát triển cùng với sự xuất hiện tồn tại và phát triển của con người. Trong quá trình lao động con người không chỉ tạo ra của cải vật chất mà còn sáng tạo ra những giá trị tinh thần cho xã hội. Lịch sử phát triển của xã hội loài người đã chứng minh vai trò quyết định của lao động đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, ngày nay khi khoa học - công nghệ trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp, trình độ khoa học - công nghệ phát triển cao chi phối mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội, nhưng cũng không thể thay thế nguồn lực lao động. Bởi nguồn lực lao động là nhân tố, phát minh ra những thành tựu khoa học - công nghệ, sáng tạo ra thiết bị và sử dụng chúng vào trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời nguồn lực lao động là nhân tố quyết định việc tổ chức và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực khác. Hơn
nữa, trong các yếu tố “đầu vào” của quá trình sản xuất, lao động được coi là yếu tố cơ bản nhất. Do tiền công lao động là một trong những chi phí hình thành nên giá thành sản phẩm hàng hoá và dịch vụ, cho nên tiết kiệm lao động để hạ giá thành sản phẩm và hàng hoá, tăng lợi nhuận là mục tiêu của các doanh nghiệp trong cơ chế thị trường. Cho đến ngày nay, khoa học và thực tiễn kinh tế đều khẳng định các nguồn lực chủ yếu để phát triển kinh tế đó là: lao động, tài nguyên thiên nhiên, vốn và khoa học - công nghệ. Trong đó, nguồn lực lao động là nhân tố quyết định nhất. Các nguồn lực khác có thể khai thác cạn kiệt nhưng nguồn lực con người là vô cùng, vô tận nếu các quốc gia có chính sách đào tạo và sử dụng một cách hợp lý. Lênin nói: “Lực lượng sản xuất hàng đầu nhân loại là người công nhân, là người lao động” [26, tr.430]. Nguồn lao động là một trong những yếu tố hình thành tiềm năng của mỗi quốc gia, nói đến nguồn lao động là nói đến một bộ phận dân số trong đó có tuổi quy định tham gia vào quá trình lao động và những người không có việc làm đang tích cực tìm kiếm việc làm. Khi nói đến nguồn lao động không chỉ nói đến người lao động mà còn đề cập đến cả chất lượng lao động. Chất lượng nguồn lao động là khả năng lao động có hiệu quả của người lao động. Trong điều kiện đang hướng tới phát triển kinh tế tri thức có đông đảo lực lượng lao động tham gia vào phát triển kinh tế là rất cần thiết, nhưng chưa đủ, chỉ khi lực lượng lao động bao gồm những con người có thể lực, có trí tuệ, giỏi về tay nghề, ham học hỏi, tích luỹ được kinh nghiệm mới có khả năng sử dụng có hiệu quả các nguồn lực khác vào tăng trưởng và phát triển kinh tế. Nguồn lao động được hình thành trên cơ sở dân số. Vì vậy giữa dân số và lao động có mối quan hệ mật thiết với nhau, tốc độ tăng dân số sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng tự nhiên của nguồn lao động, chất lượng dân số tốt thì chất lượng lao động sẽ tốt và ngược lại. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng lao động bao gồm: tình trạng sức khoẻ của người lao động; chính sách giáo dục - đào tạo, chính sách tiền lương, tiền thưởng và các chính sách ưu đãi của Nhà nước. Ở nước ta còn có nhiều trình độ phát triển khác nhau, thì tình trạng thiếu việc làm, thất nhiệp cũng có nhiều nguyên nhân khác nhau. Đối với các nước nghèo, các nước đang phát triển, dân số tăng nhanh và trình độ phát triển kinh tế thấp dẫn đến tình trạng thiếu
việc làm và thất nghiệp ngày càng cao. Vì thế, tạo ra nhiều chỗ làm việc mới, giảm tỷ lệ thất nghiệp là mục tiêu quan trọng của các quốc gia trên thế giới. Như phân tích trên cho ta thấy rằng, lao động là quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi con người trong mỗi quốc gia. Thực hiện quyền và nghĩa vụ đó thì người lao động có việc làm hợp pháp, nên việc làm là điều kiện để quá trình lao động được diễn ra và cũng là cơ sở để người lao động có thu nhập, đảm bảo ổn định đời sống của bản thân con người và của toàn xã hội. Việc làm là một phạm trù tổng hợp liên kết các quá trình kinh tế, xã hội và nhân khẩu, là một trong những vấn đề chủ yếu nhất của toàn bộ đời sống xã hội. Trong khái niệm việc làm và khái niệm lao động nó không giống nhau nh ưng lại liên quan chặt chẽ với nhau. Việc làm thể hiện mối quan hệ của con người với những chỗ làm việc cụ thể, là những giới hạn xã hội cần thiết trong đó có lao động diễn ra, đồng thời nó là điều kiện cần thiết thoả mãn nhu cầu xã hội về lao động, là nội dung chính của hoạt động con người. Về gốc độ kinh tế, việc làm thể hiện mối t ương quan giữa sức lao động và tư liệu sản xuất, giữa yếu tố con người và yếu tố vật chất trong quá trình sản xuất. Việc làm là vấn đề quan trọng được quan tâm hàng đầu đối với mỗi cá nhân, gia đình và Chính phủ trong mỗi quốc gia. Cho nên quan niệm về việc làm không cố định mà nó được xét trên nền tảng của một chế độ chính trị, gắn với trình độ phát triển kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội của mỗi quốc gia, mỗi thời đại. Khi trình độ phát triển mọi mặt, đặt biệt là định hướng chính trị của mỗi quốc gia thay đổi. Vấn đề này được nhà kinh tế học nổi tiếng John Mayad Keyner (1883 - 1946) viết “Một nền kinh tế tiền tệ, như chúng ta sẽ thấy thực chất là nền kinh tế trong đó những quan điểm luôn thay đổi về tương lai, có khả năng ảnh hưởng tới số lượng việc làm chứ không chỉ định hướng việc làm mà thôi”. Nhà kinh tế thuộc Viện Hải quân Luân-đôn ông Shi-han-tơ cho rằng: việc làm theo nghĩa rộng là toàn bộ các hoạt động kinh tế của một xã hội nghĩa là tất cả những gì quan hệ đến cách kiếm sống của con người, kể cả quan hệ xã hội và các tiêu chuẩn hành vi tạo thành khuôn khổ của quá trình kinh tế. Theo quan điểm này của ông Shi-han-tơ, thì tất cả các hoạt động, hành vi mang lại nguồn thu nhập để đảm bảo cuộc sống cho mọi người đều gọi là việc làm. Như vậy đã đồng nhất việc làm hợp pháp và bất hợp pháp. Trong điều kiện nền kinh tế nước ta hiện nay thì không thể chấp nhận quan niệm trên, bởi các quan hệ nền
kinh tế hiện nay càng phát sinh cả những mặt tích cực và tiêu cực, đó là xuất hiện nhiều nguồn thu nhập không chính đáng, nó đã làm gia tăng các tệ nạn xã hội, kiềm hãm sự tăng trưởng, phát triển của nền kinh tế đất nước. Ông tiến sĩ Sơn-hin và phó tiến sĩ Crin-xốp người Nga cho rằng: việc làm là sự tham gia của người có khả năng lao động vào một hoạt động xã hội có ích trong công việc nội trợ hay trong kinh tế phụ của các nông trang viên. Với quan niệm này của hai ông cho rằng tất cả những người có công việc ổn định trong guồng máy hoạt động kinh tế - xã hội, kể cả những người làm công việc nội trợ, làm kinh tế phụ của nông trang viên, người đi học đều gọi là có việc làm. Theo quan điểm này thì có ưu điểm đó là xác định lao động của người nội trợ và người làm kinh tế phụ đều là việc làm, bởi vì nó đã góp phần tạo ra thu nhập để trực tiếp hay gián tiếp nuôi sống bản thân. Nhưng quan niệm này chưa xác định mà lại cho rằng những người đi học là có việc làm. Bởi vì những người đi học như học sinh, sinh viên, người học nghề, các trường chuyên nghiệp đều chưa có khả năng tạo ra thu nhập để nuôi sống bản thân, các khoản chi tiêu của họ đều phụ thuộc vào thu nhập của người khác, của xã hội. Đa số những người đi học trong độ tuổi lao động nhưng không thuộc người lao động. Ông Giăng-mu-li là phó cố vấn kinh tế của văn phòng lao động quốc tế cho rằng: việc làm có thể được định nghĩa như một tình trạng trong đó có sự trả công bằng tiền hoặc hiện vật, do có một sự tham gia tích cực có tính chất cá nhân và trực tiếp vào nổ lực sản xuất. Theo quan niệm này thì có phát triển hơn, tuy nhiên nếu chỉ có những hoạt động được trả công bằng tiền hoặc hiện vật thì mới được coi là việc làm thì chưa thoả đáng. Những người nằm trong lực lượng lao động nhưng làm công việc nội trợ, bản thân họ không nhận được tiền công, tiền lương bằng tiền hay hiện vật từ xã hội, từ người sử dụng lao động mà chỉ nhận sự phân phối lại trực tiếp từ các thành viên trong gia đình. Họ không trực tiếp mà gián tiếp tạo ra thu nhập và gián tiếp tạo ra thu nhập từ các thành viên trong gia đình có việc làm hưởng tiền lương từ xã hội. Như vậy, họ là những người có việc làm, đảm nhận một chức năng trong guồng máy chỉ đạo xã hội - đó là nghề nội trợ. Như vậy quan niệm về việc làm như thế nào là hợp pháp, hợp lý ? Xuất phát từ thực tiễn trong đời sống kinh tế - xã hội, có việc làm được coi là hợp pháp chính đáng song lại có việc làm tạo ra thu nhập nhưng được coi là bất chính. Chính sự phân biệt này dựa trên
cơ sở luật pháp và ý thức hệ của mỗi quốc gia trong mỗi thời kỳ, giai đoạn của trình độ phát triển. Quan niệm về việc làm hợp pháp là phải việc l àm mang lại thu nhập chính đáng cho con người, nghề nghiệp hợp pháp phải tương ứng với pháp luật của mỗi nước cho phép. Tại Hội nghị của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đã đưa ra quan niệm về người có việc làm như sau: “người có việc làm là những người làm một việc gì đó, có được trả tiền công, lợi nhuận hoặc được thanh toán bằng hiện vật hoặc những người tham gia vào hoạt động mang tính chất tự tạo việc làm vì lợi ích hay thu nhập gia đình, không nhận được tiền công hay hiện vật” [3, tr.47]. Nói như vậy có nghĩa là, người có việc làm bao gồm những người lao động ở tất cả các khu vực (công và tư) có thu nhập đem lại nguồn sống cho bản thân gia đình và xã hội. Nói như thế đây là một khái niệm mềm dẻo phù hợp với nền kinh tế thị trường, phù hợp với nền kinh tế nhiều thành phần. Cho nên khái niệm này được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới. Qua nghiên cứu theo chúng tôi, nếu lao động là quá trình tiêu dùng sức lao động, quá trình đó chỉ có diễn ra khi đã được dựa trên giả định những tiền đề vật chất cho quá trình đó là đã đầy đủ. Trên bình diện một nước cụ thể thì quá trình lao động sản xuất (việc làm) của một bộ phận dân cư có sức lao động lại được giả định trên cơ sở số lượng việc làm. Bởi vậy, cho nên việc làm không chỉ diễn ra trên mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, mà cả quan hệ giữa con người với con người, trong đó liên quan đến các lợi ích kinh tế và luật pháp khi đã tạo lập đầy đủ các yếu tố vật chất cho quá trình đó có thể diễn ra. Như vậy, việc làm là một phạm trù tổng hợp liên kết các quá trình kinh tế, xã hội và nhân khẩu thuộc loại vấn đề chủ yếu của toàn bộ đời sống xã hội. Nước ta, sau khi giành được độc lập dân tộc, chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Chúng ta phải ra sức đấu tranh làm cho nhân dân ai cũng được ăn no mặc ấm, có việc làm, có giờ nghỉ, được học tập. Đồng thời Người cũng chỉ rõ đó là trách nhiệm của Đảng và Chính phủ. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định; "Chủ nghĩa xã hội trước hết nhằm làm cho nhân dân lao động thoát nạn bần cùng, làm cho mọi người có công ăn việc làm, được ấm no và sống một đời hạnh phúc" [31, tr.17].
Đất nước ta trong một thời kỳ dài, chúng ta đã quan niệm chưa đúng trong cơ chế kế hoạch hoá tập chung quan liêu bao cấp, người lao động được coi là có việc làm và được xã hội thừa nhận, trân trọng là người làm việc trong thành phần kinh tế quốc doanh, kinh tế tập thể, còn làm nội trợ, kinh tế gia đình, kinh doanh, hành nghề cá thể thì chưa được xem là có việc làm chính đáng. Chính quan niệm này đã dẫn đến tình trạng mọi người chen chân nhau tìm việc làm trong khu vực kinh tế quốc doanh và tập thể. Đây cũng chính là một trong những nguyên nhân làm cho số người làm việc trong khu vực kinh tế quốc doanh tăng lên quá mức cao so với khối lượng sản xuất, công tác đảm nhận; kinh tế tập thể phát triển nhanh về số lượng nhưng lại thiếu đi tính vững chắc; còn kinh tế gia đình teo đi; kinh tế tư nhân, cá thể không phát triển được. Từ đó đã gây tác hại không nhỏ đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, làm mai một khá nhiều nguồn công việc làm trong xã hội, đưa vấn đề giải quyết việc làm đến chỗ khó khăn. Vấn đề này có rất nhiều công trình nghiên cứu trước đây thường bó hẹp trong các chức danh như viên chức, công chức, công nhân các lao động được hưởng lương và hưởng chế độ bao cấp của nhà nước. Từ đó mà tạo ra việc làm, thu hút lao động là trách nhiệm chủ yếu của nhà nước. Khi đất nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường, quan niệm về việc làm đã được thay đổi một cách căn bản. Trên cơ sở học tập tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng khái niệm việc làm của ILO và nghiên cứu điều kiện cụ thể của Việt Nam. Ngày nay các quan niệm về việc làm cũng được hiểu rộng hơn, đó là hoạt động của con người nhằm tạo ra thu nhập, mà không bị pháp luật ngăn cấm. Chúng ta đã có khái niệm thống nhất về việc làm được khẳng định trong Bộ luật Lao động của nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ở Điều 13, Chương II (việc làm) Bộ luật Lao động nước ta qui định “mọi hoạt động lao động tạo ra nguồn thu nhập không bị pháp luật cấm đều được thừa nhận là việc làm” [33, tr.42]. Theo khái niệm trên một hoạt động được coi là việc làm cần thoả mãn các điều kiện sau: Một là, hoạt động đó phải có ích và tạo ra thu nhập cho người lao động và các thành viên trong gia đình, chỉ có hữu ích và nhấn mạnh tiêu thức tạo ra thu nhập. Hai là, hoạt động đó không bị pháp luật cấm, điều này chỉ rõ tính pháp lý của việc làm. Hoạt động có ích không giới hạn về phạm vi và ngành nghề và hoàn toàn phù hợp
với sự phát triển của thị tr ường lao động ở nước ta trong quá trình phát triển nền kinh tế nhiều thành phần. Chính vì vậy, ngày nay người lao động hợp pháp được đặt vào vị trí chủ thể có quyền tự do tìm kiếm việc là m, hoặc tạo ra việc làm cho người khác trong khuôn khổ pháp luật, không bị phân biệt đối xử cả trong hay ngoài khu vực kinh tế nhà nước, mức cụ thể ở đây là công dân có thể làm tất cả những gì mà pháp luật không cấm. Với những điều kiện trên cho ta thấy nó có quan hệ chặt chẽ với nhau, là điều kiện cần và đủ của một hoạt động được thừa nhận là việc làm. Nếu như một hoạt động chỉ tạo ra thu nhập nhưng vi phạm pháp luật như buôn lậu, buôn bán những mặt hàng mà pháp luật nghiêm cấm thì không công nhận là việc làm. Bên cạnh đó, một hoạt động dù là hợp pháp và có ích nhưng không tạo ra thu nhập thì cũng không được thừa nhận là việc làm. Như công việc nội trợ hàng ngày cho chính gia đình mình thì không được coi là việc làm, nhưng nếu người đó cũng thực hiện các công việc nội trợ tương tự cho gia đình người khác và được trả tiền công thì hoạt động đó được thừa nhận là việc làm. Như vậy với quan niệm mới về việc làm như trên đã khuyến khích việc mở rộng thị trường lao động, đa dạng hoá các hình thức lao động và xác định chuẩn mực mới về giá trị xã hội. Vấn đề việc làm và giải quyết việc làm là vấn đề có ý nghĩa to lớn đối với mỗi quốc gia. Trong Bộ luật Lao động của nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã có quy định rõ ràng và đầy đủ về trách nhiệm của nhà nước, trách nhiệm của từng thành viên trong xã hội đối với vấn đề việc làm: “giải quyết việc làm, đảm bảo cho mọi người có khả năng lao động đều có cơ hội có việc làm, là trách nhiệm của Nhà nước, của các doanh nghiệp và của toàn xã hội” [33, tr.142]. Cụ thể qui định trách nhiệm của nhà nước đó là: - Nhà nước định ra các chỉ tiêu kế hoạch giải quyết việc làm mới trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. - Có chính sách ưu đãi, khuyến khích giải quyết việc làm như: hỗ trợ về tài chính vay vốn, miễn giảm thuế. - Chính phủ lập chương trình quốc gia về việc làm, phát triển hệ thống dịch vụ việc làm, hệ thống các cơ sở dạy nghề. Các qui định trách nhiệm của doanh nghiệp:
- Phải đảm bảo việc làm cho người lao động mà doanh nghiệp đã tuyển dụng. - Phải mở rộng quỹ dự phòng về trợ cấp mất việc làm. - Phải ưu tiên lao động nữ, người tàn tật với một tỷ lệ thích hợp và có công việc phù hợp cho bộ phận lao động này khi thay đổi cơ cấu công nghệ, nếu cho người lao động thôi việc thì phải trợ cấp mất việc làm. - Các tổ chức đoàn thể, tổ chức xã hội trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm tham gia các chương trình giải quyết việc làm của chính phủ. Như vậy các qui định trên cho ta thấy sự thay đổi căn bản trong nhận thức về vấn đề việc làm và giải quyết việc làm của nước ta; tức là từ chỗ cho rằng giải quyết việc làm là trách nhiệm của nhà nước và chỉ làm việc trong các cơ quan, xí nghiệp của nhà nước mới được coi là có việc làm đến nay đã nhận thức rằng mọi hoạt động tạo ra thu nhập không bị pháp luật cấm đều thừa nhận là việc làm. Từ phân tích các quan niệm về việc làm như trên có thể rút ra đó là khái niệm việc làm bao hàm các nội dung sau: + Là hoạt động lao động của con người. + Là hoạt động lao động nhằm mục đích tạo ra thu nhập. + Là hoạt động lao động không bị pháp luật cấm. Qua khái niệm việc làm như trên đã xoá bỏ được quan niệm cứng nhắc trước đây là chỉ những người trong biên chế nhà nước mới là người có việc làm. Còn khái niệm này, việc không chỉ là biên chế, mà còn là ngoài biên chế không chỉ ngoài xã hội mà còn tại gia đình. Như vậy với khái niệm trên thì tất cả những ai đang làm việc trong các thành phần kinh tế, trong các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, xí nghiệp, trường học hoặc tại gia đình đều được coi là có việc làm. Với khái niệm trên đây cho thấy, khái niệm việc làm được mở rộng về nội hàm và tạo ra khả năng to lớn trong việc giải phóng tiềm năng lao động, giải quyết việc làm cho nhiều người về việc chuẩn và lượng hoá khái niệm việc làm đã tạo ra cơ sở thống nhất trong lĩnh vực điều tra, nghiên cứu và hoạch định các chính sách về việc làm. 1.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc làm trong ngành thuỷ sản Tạo việc làm cho người lao động là hết sức quan trọng. Từ đó trong nhiều năm qua ở nhiều tỉnh và thành phố có nhiều hoạt động nhằm tạo việc làm để giải quyết lao động dư
thừa ở nông thôn cũng như thành thị, bằng nhiều hình thức khác nhau như mở rộng qui mô sản xuất, mở rộng ngành nghề… khác nhau như tạo việc làm mới từ phát triển công nghiệp, chuyển dịch cơ cấu sản xuất… theo hướng dẫn sản xuất hàng hoá lớn cũng như tạo việc làm mới từ các chương trình dự án quốc gia và quốc tế. Qua đó cho cho thấy sự quan tâm đặt biệt của các cấp, các ngành đối với vấn đề việc làm cho lao động nông thôn, thành thị. Cà Mau thấy được tầm quan trọng của tạo việc làm cho người lao động nói chung bởi nhận thức được giải quyết việc làm là vô cùng quan trọng, nó tác động to lớn đến nhiều mặt, nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Bởi con người là mục tiêu, động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Chúng ta luôn khẳng định mục tiêu phát triển con người, làm cho người lao động có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc và được chăm sóc một cách đầy đủ về đời sống vật chất tinh thần là mục tiêu cao nhất, có ý nghĩa nhất. Để đạt được điều này một trong những nhiệm vụ ưu tiên quan trọng hàng đầu đó là phải làm cho người lao động có việc làm. Đối với những người lao động ở nông thôn cũng như thành thị thì chỉ có tạo việc làm đem lại thu nhập để nuôi sống bản thân họ và gia đình từ đó mới đảm bảo được sự ổn định đồng thời giảm bớt được các tình trạng mất trật tự xã hội như: trộm cắp, mại dâm…Trong quá trình tạo việc làm các nhân tố ảnh hưởng tới đó là: - Nhân tố về điều kiện tự nhiên: Về nhân tố này, nó được thể hiện một số nội dung như: tài nguyên thiên nhiên, vị trí địa lý… chúng ta biết rằng trong quá trình sản xuất có thể diễn ra được đòi hỏi phải có những yếu tố sơ bản của quá trình lao động đó là: sức lao động, tư liệu lao động và đối tượng lao động. Đối tượng lao động của ngành thuỷ sản là điều kiện tự nhiên bao gồm: đất đai và những tài nguyên thiên nhiên khác. Nếu nơi nào tài nguyên thiên nhiên càng phong phú và đa dạng thì càng dễ cho người lao động có những cơ sở điều kiện tự tạo việc làm cho các cá nhân, gia đình họ. Nếu ngược lại nơi nào có tài nguyên thiên nhiên ít và kém đa dạng thì sẽ khó khăn cho lao động tìm việc làm cũng như tạo việc làm cho họ như: ở những vùng có rừng có biển, những vùng gần sông, rạch thuỷ triều ổn định thì người lao động có thể tự tạo việc làm bằng nghề khai thác (đánh bắt, nuôi trồng thuỷ sản…) cùng với đó, ở
những nơi tài nguyên thiên nhiên càng phong phú, đa dạng thì cơ cấu ngành nghề ở nơi đó cũng rất đa dạng thì khi đó càng thuận tiện cho người lao động trong việc tìm kiếm việc làm cũng như tạo việc làm cho chính bản thân mình. Đồng thời tài nguyên thiên nhiên còn là lợi thế trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Những nước có điều kiện thiên nhiên và vị trí địa lý thuận lợi sẽ có lợi thế để thu hút các nhà đầu tư trong nước cũng như nước ngoài tham gia bỏ vốn vào sản xuất kinh doanh, chuyển giao công nghệ. Từ đó thuận lợi cho việc giải quyết việc làm cho người lao động. - Tư liệu lao động và các phương tiện vật chất phục vụ cho quá trình sản xuất: + Tư liệu lao động là các loại công cụ lao động từ thủ công, nửa cơ khí, cơ khí hiện đại mà con người sử dụng để tác động vào đối tượng lao động, biến đối tượng lao động theo mục đích của con người. Tư liệu lao động bao gồm các công cụ lao động trực tiếp tác động vào đối tượng lao động và bộ phận phục vụ trực tiếp hay gián tiếp cho quá trình sản xuất như: nhà xưởng, cầu cảng, phương tiện vận tải, điện, nước, thông tin liên lạc… đây là những phương tiện phục vụ cho quá trình sản xuất. Như vậy tư liệu lao động và các phương tiện vật chất nói trên là yếu tố cơ bản để kết hợp sức lao động của con người với đối tượng lao động để tạo nên quá trình sản xuất, tức là tạo ra việc làm cho người lao động. Nếu không có phương tiện lao động và các phương tiện vật chất đó thì sức lao động và đối tượng lao động chỉ tồn tại ở dạng tiềm năng, các nguồn lực tài nguyên thiên nhiên không biến thành của cải vật chất phục vụ cho nhu cầu con người và cho xã hội. Chính vì vậy muốn tạo việc làm cho người lao động, đặc biệt là tạo việc làm cho người lao động trong ngành thuỷ sản thì trước hết phải có các loại tư liệu lao động cần thiết, phù hợp với trình độ của người lao động với tính chất và đặc điểm của từng loại hình để thu hút lao động, nhằm giải quyết việc làm cho người lao động. Nói tóm lại, chính tư liệu lao động đã nối dài bàn tay của con người và năng lực lao động sống, do đó đã tạo ra nhiều của cải, vật chất ngày càng phong phú, đa dạng và là nhân tố như C.Mác đã viết: “Để phân biệt những thời đại kinh tế khác nhau không phải ở chỗ chúng sản xuất ra cái gì ? mà là ở chỗ chúng sản xuất bằng cách nào, với những tư liệu lao động nào” [30, tr.269]. - Nguồn nhân lực và chất lượng nguồn nhân lực:
Nguồn nhân lực trước hết được hiểu là lực lượng lao động, nó bao gồm toàn bộ những người lao động, đang phục vụ cho xã hội, từ những người lao động trực tiếp, đến các nhà quản lý, nhà khoa học, từ những người công tác văn phòng, đến lực lượng lao động dự trữ…đều thuộc nguồn nhân lực. Mà hiện nay nguồn nhân lực đang trong giai đoạn đẩy mạnh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước phải là những người lao động có trí tuệ, có sức khoẻ, có phẩm chất đạo đức, so với các nguồn lực khác, nguồn nhân lực có ưu thế nổi bật đó là không bị khai thác cạn kiệt trong quá trình khai thác và sử dụng còn có khả năng tái sinh, nếu chúng ta có chính sách bồi dưỡng và sử dụng đúng đắn. Đây là yếu tố làm cho con người trở thành nguồn lực cơ bản cho sự phát triển nhanh và bền vững, do đó hầu hết các quốc gia trên thế giới đều đặt con người vào vị trí trung tâm của sự phát triển. Đề cao vai trò vị trí của con người là nét nổi bật trong lý luận kinh tế của chủ nghĩa Mác - Lê nin, với tư tưởng chủ đạo đó là chỉ có lao động của con người đã làm “cải tử hoàn sinh tư liệu lao động”, nhờ đó có thể khai thác, chế biến, tự nhiên phục vụ cho nhu cầu của con người. Vấn đề này được rút ra từ kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới, nhất là các nước công nghiệp mới ở châu Á cho rằng tất cả các nguồn lực như: vốn, tài nguyên thiên nhiên, vị trí địa lý… chỉ tồn tại dưới dạng tiềm năng, chúng chỉ phát huy tác dụng khi được kết hợp với nguồn lực con người, với sức lực và trí lực của con người. Chính vì vậy có những nước nghèo về tài nguyên thiên nhiên nhưng biết cách đầu tư, phát triển nguồn nhân lực, nên đã tạo ra được bước phát triển thần kỳ, tạo ra được nhiều việc làm mới. Vấn đề có việc làm là đòi hỏi bản thân của người lao động, là con đường để người lao động tồn tại, phát triển và tạo ra thu nhập cho bản thân và gia đình. Tạo được nhiều việc làm tức là đã thu hút đông đảo nguồn lực quý giá của xã hội. Và quá trình sản xuất đã tạo ra nhiều của cải cho xã hội, là phát huy động lực cơ bản cho sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế. Bên cạnh đó, điều kiện và quy mô tạo việc làm lại tuỳ thuộc vào số lượng và chất lượng của nguồn lực lao động. Nếu lao động ít, tài nguyên thiên nhiên nhiều thì sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình sản xuất, để lãng phí tài nguyên. Nếu tài nguyên nhiều, trình độ lao động thấp thì năng suất, chất lượng và hiệu quá sản xuất, kinh doanh thấp, đời sống người lao động gặp nhiều khó khăn; nếu lao động nhiều tài nguyên thiên
nhiên ít, nếu biết cách bố trí, sử dụng nguồn nhân lực phù hợp phù hợp với từng đặc điểm của từng loại hình sản xuất, kinh doanh sẽ tạo ra được nhiều chỗ làm việc cho người lao động. Từ đó vấn để giải quyết việc làm cho người lao động đòi hỏi phải có một nguồn nhân lực chất lượng cao. Từ đó ta khẳng định rằng con người trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Mà Đảng ta đã khẳng định: “Tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về các lĩnh vực văn hoá, xã hội là chăm sóc, bồi dưỡng và phát huy nhân tố con người, với tư cách vừa là mục tiêu, vừa là động lực của cách mạng” [17, tr.282]. Chính vì vậy nguồn lực, chất lượng lao động có ảnh hưởng trực tiếp đến ngành thuỷ sản, đặc biệt là trong lĩnh vực nuôi trồng, khai thác, chế biến và các dịch vụ hậu cần khác của ngành thuỷ sản tỉnh Cà Mau. - Thị trường đầu vào và đầu ra của sản xuất: Chúng ta biết rằng thị trường là lĩnh vực trao đổi, là cầu nối giữa sản xuất và tiêu dùng, với sự tham gia của hàng triệu người mua, bán hàng hoá dịch vụ. Nếu không có thị trường thì sẽ không có nền kinh tế hàng hoá. Xét dưới góc độ việc làm và nhân tố trực tiếp tác động tới việc làm, thị trường bao gồm: thị trường đầu vào, thị trường đầu ra. Thị trường đầu vào gồm: thị trường nguyên vật liệu, thị trường vốn, thị trường khoa học - công nghệ… Thị trường đầu ra gồm: thị trường tiêu thụ sản phẩm hàng hoá. Qua đó chúng ta thấy rằng, nếu không có thị trường đầu vào để cung cấp sức lao động, nguyên vật liệu và các điều kiện cần thiết thì quá trình sản xuất sẽ không thể thực hiện được. Ngược lại nếu không có thị trường đầu ra thì sản xuất bị ngừng trệ, người lao động không có việc làm. Chính vì vậy việc thúc đẩy sự hình thành và phát triển thị trường là hết sức cần thiết và cấp bách cho sản xuất cũng như cho tiêu dùng và đặc biệt là cho việc làm của người lao động. Trong thực tế cho chúng ta thấy rằng người lao động không tạo được việc làm hoặc không tìm được việc làm do thị trường đầu vào của sản xuất khó khăn, ách tắc trong việc cung cấp các yếu tố cho quá trình sản xuất. Việc làm không ổn định hoặc không tổ chức được việc làm do thị trường đầu ra, tức thị trường tiêu thụ sản phẩm. Như vậy để giải
quyết việc làm cho người lao động phải kết hợp đồng bộ thị trường đầu vào và đầu ra; đồng thời còn coi trọng công tác tiếp thị và tổ chức thị trường, phát triển kết cấu hạ tầng, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và cá nhân tiếp cận thị trường, ký kết hợp đồng, tự chủ và tự chịu trách nhiệm kinh doanh của mình, phát triển thị trường vốn và tiền tệ, hoàn thiện khung pháp luật và chính sách nhằm tạo điều kiện cho người lao động có cơ hội học tập trong lĩnh vực kinh doanh của ngành mình tức là trong sản xuất, nuôi trồng, khai thác, chế, biến và dịch vụ hậu cần cho ngành thuỷ sản. - Cơ chế chính sách của Nhà nước: Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động. Trong văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng ta đã khẳng định: Giải quyết việc làm là một chính sách xã hội cơ bản bằng nhiều giải pháp việc làm mới tăng quỹ thời gian lao động được sử dụng nhất là ở nông thôn. Các thành phần kinh tế mở mang các ngành nghề, các cơ sở sản xuất, dịch vụ có khả năng sử dụng nhiều lao động, chăm lo cải thiện điều kiện làm việc, đảm bảo an toàn vệ sinh lao động phòng chống tai nạn và bệnh nghề nghiệp cho người lao động. Khẩn trương hệ thống bảo hiểm xã hội và an sinh xã hội. Sớm xây dựng và thực hiện chính sách bảo hiểm đối với người lao động thất nghiệp. Như vậy, giải quyết việc làm cho người lao động, vấn đề quan trọng là Nhà nước phải tạo ra các điều kiện và môi trường hành lang pháp lý thuận lợi để cho người lao động tự tạo việc làm trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thông qua những chính sách cụ thể. Những năm qua, Nhà nước đã ban hành một loạt chính sách liên quan đến lĩnh vực cho lao động việc làm, như Điều 55 Hiến pháp nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt nam quy định: Lao động là quyền và nghĩa vụ của người lao động, Nhà nước và xã hội có kế hoạch tạo ngày càng nhiều việc làm cho người lao động. Từ đó, Nhà nước đã triển khai hàng loạt chính sách kinh tế lớn và ch ương trình tạo việc làm trực tiếp hoặc gián tiếp cho người lao động. Tuy nhiên, để từng bước nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước cần phải tiếp tục bổ sung và hoàn thiện một số chính sách vĩ mô như sau: - Về chính sách đất đai:
+ Đất đai là tài sản đặc biệt của quốc gia là nguồn lực quan trọng và là nguồn vốn của đất nước. Chính vì vậy chính sách đất đai có ý nghĩa cả về chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội. Văn kiện Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 7 (khoá IX) khẳng định: “Việc sử dụng đất đai bước đầu trở thành một nguồn vốn để Nhà nước và nhân dân phát triển sản xuất kinh doanh” [19, tr.58]. Vấn đề này được ghi trong Luật Đất đai đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực thi hành từ năm 1993 và Luật sử dụng bổ sung một số điều của Luật Đất đai vào những năm 1993, năm 2001 và năm 2003. Các lần sửa đổi, bổ sung đều khẳng định: đất đai thuộc sở hữu Nhà nước, do Nhà nước thống nhất quản lý. Nhà nước giao đất cho các tổ chức kinh tế, các đơn vị vũ trang nhân dân, cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị, xã hội, gia đình và cá nhân sử dụng lâu dài. Mà như phân tích ở trên ta thấy, đất đai vừa là tư liệu lao động, vừa là đối tượng lao động trong quá trình phát triển sản xuất, tạo việc làm cho người lao động, đặc biệt lao động ở nông thôn và các khu công nghiệp nó là nhân tố ảnh hưởng tới các hộ sản xuất và doanh nghiệp hoạt động trong ngành thuỷ sản. Vì vậy chính sách đất đai của Nhà nước phải đảm bảo những yêu cầu cơ bản đó là: * Tạo ra sự an tâm cho người sử dụng lao động trong việc bỏ vốn đầu tư vào kinh doanh lâu dài ổn định. * Thúc đẩy quá trình phân công lao động theo hướng người nào giỏi nghề gì làm nghề đó. Coi đây là yêu cầu khách quan của phát triển sản xuất hàng hoá. * Nhà nước thực hiện quyền đại diện sở hữu toàn dân đất đai về mặt pháp lý và về mặt kinh tế. * Nhằm thực hiện các yêu cầu cơ bản trên thì nhà nước cần thực hiện đồng bộ các giải pháp: - Thừa nhận quyền sử dụng đất đai là một hàng hoá đặc biệt đòi hỏi phải được lưu thông tự do và đảm bảo khả năng sinh lợi. - Cần tạo điều kiện thúc đẩy quá trình tích tụ ruộng đất gắn với phân công lao động xã hội. - Tiếp tục sắp xếp, tổ chức đổi mới quản lý để nhằm góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế hàng hoá và giải pháp tiềm năng lao động , tạo việc làm. - Về chính sách tạo vốn: